Το υπό διαβούλευση νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) της Ελλάδας και πορεία προς την Κυκλική Οικονομία

Transcript

1 Το υπό διαβούλευση νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) της Ελλάδας και πορεία προς την Κυκλική Οικονομία Δαμιανός Μπούρκας Γενικός Γραμματέας ΕΕΔΣΑ Μηχανικός Περιβάλλοντος Beng MSc

2 Βασικές προτάσεις Ε.Ε. στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων (δεν έχουν θεσμοθετηθεί Πρόταση Οδηγίας για τα απόβλητα που αποσύρθηκε) Αύξηση ανακύκλωσης ενίσχυση της επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης των αστικών αποβλήτων τουλάχιστον στο 70 % έως το 2030 (χωρίς να επιβάλλεται ειδικός στόχος χωριστής συλλογής) αφορά σε όλα τα υλικά που ανακτώνται καθώς και το κόμποστ & CLO που αξιοποιείται Εξάλειψη υγειονομικής ταφής απαγόρευση της υγειονομικής ταφής ανακυκλώσιμων πλαστικών, μετάλλων, γυαλιού, χαρτιού και χαρτονιού και των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων έως το 2025 ανώτατο όριο απόρριψης των υπολειμμάτων επεξεργασίας σε ΧΥΤ 5 % εξάλειψη σχεδόν ολοκληρωτικά της υγειονομικής ταφής μέχρι το 2030 δηλαδή προωθείται η επεξεργασία του συνόλου των υπολειπόμενων συμμείκτων μετά από χωριστή συλλογή και μάλιστα με μεθόδους δευτερογενούς επεξεργασίας με χαμηλή υπολειμματικότητα

3 Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων 2003 ΕΣΔΑ Αιρεσιμότητες Ε.Π Νόμος Οδηγία 2008/ Ιούλιος Εγκεκριμένη Μελέτη Αναθεώρησης ΕΣΔΑ 2015 Ιούνιος νέο Σχέδιο ΕΣΔΑ Καμία δημοπράτηση στον τομέα αποβλήτων πριν τη υιοθέτηση του ΕΣΔΑ (αυτοδέσμευση) Ολοκλήρωση σχεδιασμών και υιοθέτηση μέτρων (Σχέδιο Πρόληψης, ΠΕΣΔΑ) για επίτευξη στόχων Οδηγίας 2008/98/ΕΚ μέχρι 30/9/2015

4 Ποσοτικοί Στόχοι νέου υπό διαβούλευση ΕΣΔΑ για τα ΑΣΑ Προετοιμασία προς επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση με χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων - βιοαποβλήτων σε ποσοστό 50% του συνόλου των ΑΣΑ. Χωριστή συλλογή καθιερώνεται τουλάχιστον για το γυαλί, το χαρτί, το μέταλλο και το πλαστικό, ώστε να εξασφαλισθεί, κατ ελάχιστον, η ανακύκλωση του 60% του συνολικού τους βάρους από το στάδιο της προδιαλογής, ως το Χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων σε 40% του συνολικού τους βάρους. Εξέταση της επέκτασης του δικτύου εγκαταστάσεων ανάκτησης των υπολειπόμενων σύμμεικτων ΑΣΑ, με στόχο η αθροιστική δυναμικότητά τους να μην ξεπερνά το 30% του συνόλου των ΑΣΑ. Επίτευξη στόχου εκτροπής βιοαποδομήσιμων (ΒΑΑ) από την ταφή με χωριστή συλλογή σε αναλογία 60%.

5 Το υπό διαβούλευση νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) Βασίζεται στους άξονες της πολιτικής της Ε.Ε. για στροφή προς μία κοινωνία ανακύκλωσης και ενισχύει την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση σε σχέση με το παλιότερο σχέδιο ΕΣΔΑ Προωθούνται δράσεις διαλογής στην πηγή, όπως τα πράσινα σημεία (τουλάχιστον 1 Δήμο) και συστήματα χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων. Προτείνεται η εφαρμογή Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης από τους Δήμους, στο πλαίσιο των εθνικών και των περιφερειακών σχεδιασμών. αλλά Δεν κατανέμει με χρονικά ορόσημα τους ποσοτικούς στόχους σε ορίζοντα 15ετίας, δηλαδή έως το 2030 (όπως είναι οι κατευθύνσεις της Ε.Ε.) ποσοτικοί στόχοι μη ρεαλιστικοί για το έτος 2020

6 Το υπό διαβούλευση νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) Δεν αναγνωρίζει τη σημασία της επεξεργασίας των υπολειπόμενων συμμείκτων αποβλήτων μετά τη χωριστή συλλογή, περιορίζοντας την επεξεργασία των ΑΣΑ κατά μέγιστο σε 30% κ.β των συνολικών ποσοτήτων σε αντίθεση με την πρόταση της Ε.Ε. Δεν τεκμηριώνει την εξεύρεση των αναγκαίων πόρων (ανθρώπινους, οικονομικούς και υποδομών) της αυτοδιοίκησης Α Βαθμού για την υλοποίηση των προτεινόμενων στόχων και δράσεων. Δεν τεκμηριώνει τη δυνατότητα χρηματοδότησης σε σχέση με τους εγκεκριμένους πόρους του νέου ΕΣΠΑ καθώς και τις λειτουργικές δαπάνες για την υλοποίηση. Θέτει σε αναστολή ώριμα έργα μετά από πολυετή ωρίμανση χωρίς τεκμηρίωση που αποτελεί αντικείμενο των οικείων προς αναθεώρηση ΠΕΣΔΑ. Προτείνει τη μετατροπή των ΦΟΔΣΑ αποκλειστικά σε νομική μορφή ΝΠΔΔ καθώς και την επανεξέταση του μεγέθους αυτών.

7 Κίνδυνοι από τη μη επίτευξη των ποσοτικών στόχων του υπό διαβούλευση ΕΣΔΑ Μη επίτευξη του στόχου εκτροπής ΒΑΑ το 2020, καθώς βασίζεται κατά 60% στη χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων και χαρτιού Θέτει ως μέγιστο όριο επεξεργασίας συμμείκτων ΑΣΑ το 30% των παραγόμενων ΑΣΑ το 2020, οδηγώντας σε υγειονομική ταφή ανεπεξέργαστων ΑΣΑ κατ ελάχιστο 20% των παραγόμενων ΑΣΑ το 2020, με κίνδυνο τα εξής: Επιβολής νέων ευρωπαϊκών προστίμων Ταχύτερο κορεσμό των υφιστάμενων ΧΥΤ Ανάγκη εξεύρεσης νέων χώρων με εμφάνιση φαινομένων έκτακτης ανάγκης Ανάγκη χρηματοδότησης από Εθνικούς Πόρους των νέων ΧΥΤΑ (και όχι ΧΥΤΥ) καθώς δεν είναι επιλέξιμοι προς χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ Επιπλέον κόστος στους Δήμους/ΦΟΔΣΑ για την πληρωμή του τέλους ταφής ανεπεξέργαστων ΑΣΑ υπέρ πράσινου ταμείου, από ύψους έως το /tn.

8 Προτάσεις (1/3) Για τους ποσοτικούς στόχους να υπάρχει διαβάθμιση έως το 2030 και οι επιμέρους στόχοι για τη χωριστή συλλογή να συνοδεύονται από τεχνικοικονομική ανάλυση εφικτότητας. Τα δρομολογημένα έργα διαχείρισης ΑΣΑ δεν θα πρέπει να ανασταλούν καθώς η καθυστέρηση επανασχεδιασμού από μηδενική βάση, απαιτεί τουλάχιστον άλλα 3-4 χρόνια αλλά να βελτιστοποιηθεί ο σχεδιασμός τους στο πλαίσιο των υπό αναθεώρηση ΠΕΣΔΑ (π.χ. γεωγραφική περιοχή εξυπηρέτησης ή πρόβλεψη επεξεργασίας και λοιπών υλικών). Να εφαρμοστεί το ειδικό τέλος ταφής, καθώς αποτελεί το βασικό κίνητρο για τη χωριστή συλλογή και ανακύκλωση έναντι της διαχείρισης συμμείκτων ή της ταφής.

9 Προτάσεις (2/3) Να αναμορφωθεί το θεσμικό πλαίσιο της εναλλακτικής διαχείρισης ύστερα από νομική και οικονομική μελέτη (π.χ. τέλη ανακύκλωσης, ΣΕΔ από Δήμους, κλπ.). Να στηριχθεί η υγιής, καινοτόμα επιχειρηματικότητα και η συμμετοχή πόρων και από τον ιδιωτικό τομέα για το σκοπό αυτό Να στηριχθεί η τοπική αυτοδιοίκηση Α Βαθμού με προσωπικό, πρόσθετους λειτουργικούς πόρους και υποδομές σε συνεργασία με την ΚΕΔΕ Να αναμορφωθεί το θεσμικό πλαίσιο των ΦΟΔΣΑ στην κατεύθυνση της λειτουργικότητας και του βέλτιστου μεγέθους για οικονομία κλίμακας σε συνεργασία με το Δίκτυο ΦΟΔΣΑ και να είναι άμεσα εφαρμόσιμο από Να εκτιμηθεί το επενδυτικό κόστος για να είναι εξασφαλισμένη η χρηματοδότηση των βασικών υποδομών του νέου ΕΣΔΑ από το ΕΣΠΑ.

10 Προτάσεις (3/3) Να μην προβλεφθεί μέγιστο ποσοστό επεξεργασίας υπολειπόμενων μετά την χωριστή συλλογή συμμείκτων και να αξιοποιηθούν όλες οι δόκιμες, εφαρμοσμένες σε επίπεδο Ε.Ε. τεχνολογίες επεξεργασίας μεταξύ των οποίων και η ενεργειακή αξιοποίηση αποβλήτων σε εφαρμογές ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας όπως λχ στην ελληνική τσιμεντοβιομηχανία. Να αξιοποιηθούν με εκσυγχρονισμό τα υφιστάμενα ΕΜΑΚ για την βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων και την προσθήκη τμημάτων επεξεργασίας ειδικών ρευμάτων υλικών (πχ προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων).