Τα νέα του Ομίλου. Φύλλο Νο 45 Εαρινή Ισημερία 2014

Transcript

1 Τα νέα του Ομίλου Φύλλο Νο 45 Εαρινή Ισημερία 2014

2 Τα νέα του Ομίλου Φύλλο Νο 45 Εαρινή Ισημερία 2014 Εκδότης: Όμιλος Φίλων Αστρονομίας, Θεσσαλονίκη ISSN Σας ευχόμαστε Καλό Πάσχα και Καλή Ανάσταση Ο Πρόεδρος και τα μέλη του Δ.Σ. του Ο.Φ.Α.

3 «Από τη Γη... στο Διάστημα» (Εισαγωγή στην αστρονομία) Ο Όμιλος Φίλων Αστρονομίας Θεσσαλονίκης,σε συνεργασία με το Τμήμα Περιφερειακών Βιβλιοθηκών του Δήμου Θεσσαλονίκης, στα πλαίσια του Προγράμματος «Από τη Γη... στο Διάστημα» (Εισαγωγή στην αστρονομία), ξεκίνησε από το Φεβρουάριο του 2014 μια σειρά τριών παρουσιάσεων, (σε παιδιά των δύο κυρίως τάξεων των Δημοτικών Σχολείων της Θεσσαλονίκης), με τίτλους και ομιλητές αντίστοιχα: - Η μυθολογία των αστερισμών (Δημόκριτος Τσουκάπας) - Ο άνθρωπος στο Διάστημα (Κατερίνα Καρατζουλίδου) - Γνωριμία με τις ομορφιές και τα μυστήρια του Σύμπαντος (Θεόδωρος Ορφανίδης) Τις παρουσιάσεις παρακολούθησαν τα παιδιά 50 περίπου τάξεων του Δημοτικού, δείχνοντας έντονο ενδιαφέρον για τα θέματα που παρακολούθησαν. Η όλη προσπάθεια θα ολοκληρωθεί το Μάιο με ένα αστροπάρτυ ειδικά για τους μικρούς μαθητές.

4 Αστροφωτογραφίες της Ομάδας Παρατήρησης Γαλαξίας Μ81, στην Μεγάλη Άρκτο Συνολική έκθεση 11 ώρες μέσω 8ιντσου κατοπτρικού τηλεσκοπίου σε διάφορες τοποθεσίες Θεόδωρος Γιαουρτσής, επεξεργασία Καλλίας Ιωαννίδης

5 Τα νέα του Ομίλου Αστροπάρτυ στο ΕΠΑΛ Σταυρούπολης Στις 13 Μαρτίου 2014, μετά από σχετική πρόσκληση του ΕΠΑΛ Σταυρούπολης, (την οποία αποδέχτηκε με χαρά ο ΟΦΑ), έγινε στο αμφιθέατρο του Σχολείου μία παρουσίαση από το Γραμματέα του ΟΦΑ, Θ. Ορφανίδη με τίτλο «Ταξίδι στο Σύμπαν». Την παρουσίαση παρακολούθησαν περίπου 200 μαθητές και καθηγητές του ΕΠΑΛ, ενώ εν συνεχεία ακολούθησε αστροπάρτυ στην αυλή του Σχολείου, όπου μέσα από το τηλεσκόπιο του ΟΦΑ και των μελών του Ομίλου μας (Α. Ίτσιου, Θ. Γιαουρτσή, Ι. Καλλία, Α. Πογιατζόγλου, Α. Βοσινάκη, Δ. Δαγόπουλου) μπόρεσαν να χαρούνε οι μαθητές του ΕΠΑΛ τις ομορφιές του Σύμπαντος

6 Ανακαλύφθηκε ο πρώτος αστεροειδής με δακτυλίους!!! Ομάδα αστρονόμων ανακάλυψε, για πρώτη φορά, δακτυλίους γύρω από έναν μακρινό αστεροειδή, την Χαρικλώ. Πρόκειται για το πέμπτο σώμα στο Ηλιακό Σύστημα, μετά τον Κρόνο, τον Δία, τον Ουρανό και τον Ποσειδώνα, που εμφανίζει δακτυλίους και σαφώς το μικρότερο. Η προέλευση τους παραμένει ένα μυστήριο, ίσως όμως πρόκειται για το αποτέλεσμα μιας σύγκρουσης που δημιούργησε ένα δίσκο από συντρίμμια. Οι πιο εντυπωσιακοί δακτύλιοι στο Ηλιακό μας Σύστημα ανήκουν στον Κρόνο, με τους υπόλοιπους γιγάντιους πλανήτες να διαθέτουν δακτυλίους, αλλά πολύ μικρότερους. Παρά τις προσεκτικές έρευνες, δεν ανιχνεύθηκαν σε άλλα μικρότερα σώματα του Ηλιακού Συστήματος. Οι παρατηρήσεις όμως του μακρινού αστεροειδή (10199) Χαρικλώ, καθώς περνούσε μπροστά από ένα άστρο, έδειξαν ότι το σώμα περιβάλλεται από δύο λεπτούς δακτυλίους. Παρόμοιες παρατηρήσεις αποκρύψεων, αποκάλυψαν τους δακτυλίους του Ουρανού το 1977 και των δακτυλιοειδών τόξων του Ποσειδώνα το Η Χαρικλώ είναι το μεγαλύτερο μέλος της οικογένειας των Κενταύρων, με διάμετρο περίπου 260 χιλιομέτρων. Οι Κένταυροι είναι μικρά σώματα, με ασταθείς τροχιές μεταξύ Κρόνου και Ποσειδώνα, ενώ εμφανίζουν χαρακτηριστικά αστεροειδή και κομήτη, γεγονός που οδήγησε στην ονομασία της κατηγορίας. Οι αστρονόμοι γνώριζαν ότι ο αστεροειδής θα περνούσε μπροστά από ένα άστρο, «σβήνοντας» το για λίγη ώρα, ένα φαινόμενο γνωστό ως απόκρυψη. Παρατήρησαν την απόκρυψη μέσω τηλεσκοπίων σε διαφορετικές περιοχές της νοτίου Αμερικής και κατέγραψαν την εξαφάνιση του αστέρα για λίγα δευτερόλεπτα. Όμως λίγο πριν και λίγο μετά την απόκρυψη, παρατήρησαν σύντομες πτώσεις της φωτεινότητας του αστέρα. Κάτι γύρω από την Χαρικλώ εμπόδιζε το φως!! Συγκρίνοντας τις παρατηρήσεις όλων των τηλεσκοπίων, υπολόγισαν το σχήμα του αστεροειδή, αλλά και την μορφή, το μέγεθος, τον προσανατολισμό και άλλες ιδιότητες των δακτυλίων του. Η ομάδα ανακάλυψε ότι πρόκειται για ένα σύστημα αποτελούμενο από δύο δακτυλίους, πάχους τριών και επτά χιλιομέτρων, με απόσταση εννέα χιλιομέτρων μεταξύ τους. Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι οι δακτύλιοι είναι υπολείμματα σύγκρουσης, οι οποίοι σχηματίζονται και περιορίζονται από μικρούς πιθανούς δορυφόρους. Ένα φαινόμενο που μπορεί να παρατηρηθεί σε βάθος χρόνου, είναι ο μετασχηματισμός των δακτυλίων σε δορυφόρο, κάτι που μπορεί, σε μεγαλύτερη κλίμακα, να εξηγήσει την δημιουργία της Σελήνης, καθώς και την προέλευση πολλών δορυφόρων γύρω από πλανήτες και αστεροειδείς. Οι επικεφαλής της ομάδας βάφτισαν προσωρινά τους δακτυλίους, Oiapoque και Chuí, από τα ονόματα δύο ποταμών στο βόρειο και νότιο άκρο της Βραζιλίας. Εικόνα: ESO/L. Calçada/M. Kornmesser/Nick Risinger

7 Τα νέα του Ομίλου Η διαμάχη του ηλιοκεντρισμού με τον γεωκεντρισμό στον ελληνικό 18ο αιώνα Το Σάββατο 12 Απριλίου πραγματοποιήθηκε διάλεξη του μαθηματικού - συγγραφέα Στέλιου Λαμνή με θέμα την διαμάχη του ηλιοκεντρισμού με τον γεωκεντρισμό στην προεπαναστατική Ελλάδα. Η διαμάχη του ηλιοκεντρισμού με τον γεωκεντρισμό είναι η σημαντικότερη επιστημονική αντιπαράθεση στον ελληνικό χώρο κατά τον προεπαναστατικό αιώνα (18ος αιώνας). Η όλη διαμάχη διήρκεσε περίπου έναν αιώνα και συμμετείχαν σ` αυτήν οι σπουδαιότεροι Έλληνες λόγιοι της εποχής. Στην πρώτη περίοδο της διαμάχης ( ), η επικράτηση του γεωκεντρισμού είναι σχεδόν πλήρης. Οι κυριότεροι εκπρόσωποι των γεωκεντρικών ιδεών είναι ο Πατριάρχης Χρύσανθος Νοταράς, ο γεωγράφος Μελέτιος Μήτρου και ο Μεθόδιος Ανθρακίτης. Στον πρώτο απ` αυτούς οφείλεται και η παρουσίαση του ηλιοκεντρισμού για πρώτη φορά στον ελληνικό χώρο. Στα τέλη αυτής της περιόδου κάνουν την εμφάνισή τους και οι πρώτοι αμφισβητίες του κυρίαρχου έως τότε γεωκεντρισμού. Χρονικά προηγούνται δύο υποστηρικτές του τυχωνικού συστήματος, ο Βικέντιος Δαμοδός και ο Ευγένιος Βούλγαρης. Ακολουθούν δύο διστακτικοί υποστηρικτές του ηλιοκεντρισμού, ο Νικηφόρος Θεοτόκης και ο Νικόλαος Ζερζούλης. Στη δεύτερη περίοδο της διαμάχης ( ), παρατηρείται η σταδιακή επικράτηση του ηλιοκεντρισμού, με πρώτον ένθερμο υποστηρικτή τον Ιώσηπο Μοισιόδακα. Τον Μοισιόδακα ακολουθούν δύο ακόμη ένθερμοι υποστηρικτές του ηλιοκεντρισμού, ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Παναγιώτης Κοδρικάς. Το βιβλίο του Κοδρικά «Ομιλίαι περί Πληθύος Κόσμων του Κυρίου Φοντενέλ» είναι η αφορμή για την αντίδραση της Εκκλησίας στα τέλη του 18ου αιώνα. Η τρίτη και τελευταία περίοδος της διαμάχης ( ), ανήκει στον ηλιοκεντρισμό. Όλοι οι λόγιοι και οι συγγραφείς αυτής της περιόδου είναι φανερά τοποθετημένοι υπέρ του ηλιοκεντρικού συστήματος. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν ο Βενιαμίν Λέσβιος, που υπέστη διώξεις εξαιτίας αυτής της υποστήριξης, ο Δανιήλ Φιλιππίδης, μεταφραστής της περίφημης Αστρονομίας του Lalande, ο Κωνσταντίνος Βαρδαλάχος, ο Δημήτριος Δάρβαρης, οι αδελφοί Κυριάκος και Μανουήλ Καπετανάκης, μεταφραστές της Γεωγραφίας του Γερμανού Adam Gaspari, ο Διονύσιος Πύρρος, ο Κωνσταντίνος Κούμας κ.α. Η διαμάχη του ηλιοκεντρισμού με τον γεωκεντρισμό ουσιαστικά τελειώνει με την Επανάσταση του 1821, ενώ στο ελεύθερο ελληνικό κράτος η διαμάχη ολοκληρώνεται και τυπικά με τη δίωξη του τελευταίου υποστηρικτή του ηλιοκεντρικούς συστήματος, του Θεόφιλου Καΐρη.

8 Αστροφωτογραφίες της Ομάδας Παρατήρησης Μετεωρίτης στο όρος Μιτσικέλι Κώστας Εμμανουηλίδης

9 Τα νέα του Ομίλου Αστροπάρτυ στο 4ο Γυμνάσιο Λαγυνών

10 Αστροφωτογραφίες της Ομάδας Παρατήρησης Κομήτης C/2012 K1 (PANSTARRS) 25 μονόλεπτες εκθέσεις μέσω 8ιντσου κατοπτρικού τηλεσκοπίου Θεόδωρος Γιαουρτσής

11 Τα νέα του Ομίλου Παρουσιάσεις στο 3 Γυμνάσιο Πολίχνης Ο Ο.Φ.Α., ανταποκρινόμενος σε σχετικό αίτημα του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του 3ου Γυμνασίου Πολίχνης, διοργάνωσε μια σειρά παρουσιάσεων, με στόχο την εισαγωγική ενημέρωση 30 μαθητών και μαθητριών του Σχολείου στην Αστρονομία και την ευαισθητοποίησή τους για περαιτέρω αναζήτηση και ανάπτυξη του ενδιαφέροντός τους για τον ουρανό. Τα θέματα που αναπτύχθηκαν ήταν: 7/3/14 : α. Παρουσίαση του Ο.Φ.Α. και των δραστηριοτήτων του - β. Σελήνη: Γνωριμία με το δορυφόρο της Γης (Α. Ίτσιος) 14/3/14: Ήλιος: Το άστρο της γειτονιάς μας (Ν.Χατζηκωνσταντίνου) 21/3/14: Μια ματιά στους Πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος (Δ.Γιαννόπουλος) Ο κύκλος ολοκληρώθηκε στις 4/4/2014 με το θέμα «Ταξίδι στο μακρινό Σύμπαν» (Θ.Ορφανίδης), ενώ το προγραμματισμένο βραδινό αστροπάρτι, ακυρώθηκε λόγω κακών καιρικών συνθηκών Μας έδωσε ιδιαίτερη χαρά το γεγονός ότι μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί πήραν την πρωτοβουλία να αξιοποιήσουν την ύπαρξη του Ομίλου μας και να αναπληρώσουν με τον τρόπο αυτό, έστω και σε ένα μικρό βαθμό, την απουσία προοπτικής να διδαχθούν τα παιδιά το μάθημα της Αστρονομίας στο σχολείο. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε για τη συνεργασία την κ. Πετανίδου, πρόεδρο του Συλλόγου Γονέων & Κηδεμόνων (και για την εκ μέρους του Συλλόγου οικονομική ενίσχυση προς τον Όμιλο), την κ. Καραγιάννη, δ/ντρια του Γυμνασίου, την κ. Αναστασιάδου, υπεύθυνη καθηγήτρια, καθώς και όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες που συμμετείχαν με ενθουσιασμό στο πρόγραμμα.

12 Το VLT εντόπισε ένα από τα μεγαλύτερα άστρα στον Γαλαξία μας. Το συμβολόμετρο που βρίσκεται εγκατεστημένο στο Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο, VLT, αποκάλυψε το μεγαλύτερο σε μέγεθος κιτρινωπό άστρο και ένα από τα δέκα μεγαλύτερα που έχουν βρεθεί έως τώρα. Ο κίτρινος υπεργίγαντας είναι 1300 φορές πιο μεγάλος και ένα εκατομμύριο φορές πιο φωτεινός από τον Ήλιο, 50 τοις εκατό πιο μεγάλος από τον ερυθρό υπεργίγαντα Μπετελγκέζ και ανήκει σε ένα διπλό αστρικό σύστημα. Το δεύτερο άστρο του συστήματος βρίσκεται τόσο κοντά στον γίγαντα, ώστε τα δύο άστρα βρίσκονται σε επαφή. Παρατηρήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε διάστημα εξήντα ετών, δείχνουν ότι το σπάνιο αυτό άστρο μεταβάλλεται ραγδαία και τώρα βρίσκεται σε μια πολύ σύντομη φάση της ζωής του. Οι κίτρινοι υπεργίγαντες είναι πολύ σπάνια άστρα, με μόνο δώδεκα να είναι γνωστά στον Γαλαξία μας. Το γνωστότερο άστρο τέτοιου τύπου είναι ο ρ της Κασσιόπης. Συγκαταλέγονται στα μεγαλύτερα και φωτεινότερα άστρα και βρίσκονται σε ένα ασταθές και συνεχώς μεταβαλλόμενο στάδιο της ζωής τους. Λόγω αυτής της αστάθειας, αποβάλλουν υλικό προς τα έξω, δημιουργώντας μια εκτεταμένη ατμόσφαιρα γύρω τους. Εικόνα: ESO/Digitized Sky Survey 2

13 Τα νέα του Ομίλου «Το μάθημα της Αστρονομίας απόν από το Πρόγραμμα Σπουδών των Ελλήνων μαθητών» Με αυτόν τον τίτλο στο διαβιβαστικό μήνυμά της, η Εταιρεία Αστρονομίας και Διαστήματος Βόλου έστειλε στους ανά την Ελλάδα Συλλόγους Ερασιτεχνικής Αστρονομίας την παρακάτω επιστολή: Αγαπητοί μας φίλοι, Σας είναι, ίσως, γνωστό ότι στο νέο Πρόγραμμα Σπουδών της Α Λυκείου, το οποίο θα εφαρμοσθεί από την επόμενη σχολική χρονιά, απουσιάζει εντελώς το μάθημα της Αστρονομίας. Έχουμε την πεποίθηση ότι για κανένα λόγο δεν πρέπει να δεχθούμε κάτι τέτοιο όλοι εμείς που βλέπουμε από κοντά την ανάγκη της διδασκαλίας της Αστρονομίας στα Λύκεια της χώρας και γι' αυτό συντάξαμε το επισυναπτόμενο υπόμνημα. Οι λόγοι τους οποίους επικαλούμαστε στο υπόμνημα, νομίζουμε ότι είναι, πέρα από κάθε αμφιβολία, πολύ ισχυροί. Προβάλλουμε πολλά επιχειρήματα, που ουσιαστικά συνηγορούν υπέρ της ένταξης του μαθήματος της Αστρονομίας στο Πρόγραμμα Σπουδών ως μάθημα επιλογής της Α τάξης του Λυκείου (μαζί με τα μαθήματα της Πληροφορικής, Φυσικών πόρων, Ελληνικού και Ευρωπαϊκού Πολιτισμού). Επειδή πιστεύουμε ότι η δική σας φωνή θα ενδυναμώσει τη δική μας, σας παρακαλούμε να κάνετε ό,τι νομίζετε καλύτερο, για την επιτυχία της προσπάθειάς μας, ώστε να παραμείνει η Αστρονομία στο Λύκειο. Με εξαιρετική τιμή, Για το Διοικητικό Συμβούλιο Ο Πρόεδρος Ο Γραμματέας Κ. Μαυρομμάτης Λ. Ζαχείλας Ακολουθεί μια επιγραμματική παρουσίαση των επιχειρημάτων του υπομνήματος (στην ουσία μόνο των επικεφαλίδων των αντίστοιχων παραγράφων), το οποίο στοχεύει στο «... να παραμείνει το μάθημα της Αστρονομίας ως ένα από τα υποχρεωτικά μαθήματα του Λυκείου, με τον κατάλληλο βέβαια εμπλουτισμό και την ανανέωση που επιβάλλει η καθημερινή εξέλιξη της θαυμάσιας αυτής επιστήμης, της Αστρονομίας, ή τουλάχιστον να εισαχθεί ως μάθημα επιλογής στην Α τάξη του Λυκείου» : 1. Σήμερα η επιστήμη της Αστρονομίας και της Διαστημικής έχει αλματώδη πρόοδο, για την οποία πρέπει να ενημερώνονται καθημερινά οι μαθητές. 2. Σήμερα οι αστρονομικές και διαστημικές γνώσεις αποτελούν το καθημερινό «νόστιμο έδεσμα» ολόκληρης της κοινωνίας μας. 3. Το μάθημα της Αστρονομίας ασκεί παιδαγωγική επίδραση και διευκολύνει την ομαλή διάπλαση του χαρακτήρα των νέων. 4. Ο τόσο δοξασμένος αρχαίος ελληνικός πολιτισμός είχε, ως βασικό, το μάθημα της Αστρονομίας στην εκπαίδευση. 5. Όλοι σχεδόν οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, οι Βυζαντινοί λόγιοι και οι Δάσκαλοι του Γένους είχαν την Αστρονομία ως περισπούδαστο μάθημα. 6. Η Αστρονομία υπήρξε από τις αρχές του αιώνα μας μόνιμο μάθημα για τα Γυμνάσια και τα Λύκεια και μάλιστα στην τελευταία τάξη.

14 Τα νέα του Ομίλου 7. Βρισκόμαστε σε μια περίοδο άνθησης της αστρονομικής σκέψης και μάλιστα της ερασιτεχνικής Αστρονομίας στην Ελλάδα. 8. Την αστρονομική άνοιξη στον τόπο μας, την παρακολουθεί ολόκληρη η κοινωνία μας, συμμετέχοντας στις εκδηλώσεις που οργανώνονται. 9. Ο Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Αστρονομίας διεξάγεται εδώ και 19 χρόνια με πολλή επιτυχία και με αυξανόμενη συμμετοχή. 10. Η εκπαίδευση μαθητών στη NASA. 11. Η συμμετοχή μας στη Διεθνή Ολυμπιάδα Αστρονομίας - Αστροφυσικής των μαθητών. 12. Η 7η Διεθνής Ολυμπιάδα Αστρονομίας - Αστροφυσικής κατακτήθηκε από την Ελλάδα και πραγματοποιήθηκε με πολύ μεγάλη επιτυχία στο Βόλο. 13. Οι αστρονομικές ενασχολήσεις που είχαμε με τους μαθητές έδειξαν ότι έχουν αδιάπτωτο και ζωηρό ενδιαφέρον για το μάθημα της Αστρονομίας. 14. Τα Αστεροσκοπεία φυτρώνουν σαν μανιτάρια σε όλο τον Ελληνικό χώρο και τα τηλεσκόπια βρίσκονται σε άμεση και πρώτη ζήτηση. 15. Αρκετά αστρονομικά περιοδικά εκδίδονται στην Ελλάδα για να ενημερώνουν σωστά και υπεύθυνα τον κόσμο πάνω στα αστρονομικά δρώμενα. 16. Τα Πανελλήνια Αστρονομικά Συνέδρια γίνονται τακτικά και συγκεντρώνουν πολυάριθμα μέλη. 17. Πανελλήνιες Καλοκαιρινές Αστρονομικές Εξορμήσεις. Το Δ.Σ. του Ομίλου Φίλων Αστρονομίας, στην τελευταία συνεδρίασή του, αποφάσισε να «προσυπογράψει» το υπόμνημα και να προβεί σε οποιαδήποτε πρόσφορη ενέργεια, έτσι ώστε να κοινοποιηθεί το περιεχόμενό του σε οποιονδήποτε φορέα θα μπορούσε να συνδράμει στην επιδίωξη επίτευξης του παραπάνω σκοπού. Πέρα από αυτό όμως, θέτουμε το θέμα υπόψη όλων των αποδεκτών του παρόντος Ενημερωτικού Δελτίου, με στόχο να ευαισθητοποιηθούμε από κοινού προς την κατεύθυνση αυτή και να βοηθήσουμε και προσωπικά με όποιον τρόπο μπορούμε. Περιμένουμε λοιπόν και τις δικές σας ιδέες. Όσοι μπορείτε και θέλετε να βοηθήσετε, ζητήστε να τεθεί στη διάθεσή σας με το πλήρες κείμενο του υπομνήματος και στείλτε μας την πρότασή σας, για να τη συζητήσουμε και να προχωρήσουμε σε ενέργειές. Είναι μια υπόθεση για την οποία αξίζει να προσπαθήσουμε.

15 Το Hubble φωτογραφίζει τον κομήτη Siding Spring. Καθ οδόν προς το ραντεβού του με τον πλανήτη Άρη τον Οκτώβριο του 2014, ο κομήτης Siding Spring παρατηρείται από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Αποκαλύπτονται δυο πίδακες σκόνης να ξεπηδούν από τον πυρήνα του κομήτη, οι οποίοι θα βοηθήσουν τους αστρονόμους να υπολογίσουν τον προσανατολισμό του πυρήνα και τον άξονα περιστροφής του. Ο κομήτης θα φτάσει στο περιήλιο του στις 25 Οκτωβρίου, ενώ στις 19 Οκτωβρίου θα περάσει μόλις χιλιόμετρα από τον Άρη, απόσταση μικρότερη από το μισό της απόστασης Γης - Σελήνης. Εικόνα: NASA, ESA, and J.-Y. Li (Planetary Science Institute)

16 Αστροφωτογραφίες της Ομάδας Παρατήρησης Πανσέληνος, μωσαϊκό δύο εικόνων μέσω καταδιοπτρικού τηλεσκοπίου 8 ιντσών. Κώστας Ταματέας

17 Η γωνιά της αστροφωτογραφίας Τα νέα του Ομίλου Σε αυτό το τεύχος θα μιλήσουμε για την σμίκρυνση των αστεριών στο Photoshop με Minimum Filter και διόρθωση του μαύρου κύκλου γύρω τους μετά την παρέμβαση. Ο πιο γρήγορος και απλός τρόπος να μικραίνουμε τα αστέρια σε μία αστροφωτογραφία, είναι να χρησιμοποιήσουμε το φίλτρο minimum, αφού πρώτα έχουμε επιλέξει τα αστέρια μας. Πάμε: Select/Color Range και στο παράθυρο επιλέγουμε Highlights και οκ. Το πρόγραμμα επιλέγει τα αστέρια. Στη συνέχεια πάμε Select/Modify/Expand και βάζουμε τιμή ανάλογα από Μετά Select/Modify/Feather σε τιμή το μισό από ότι βάλαμε στο Expand και πατάμε μαζί Shift-H για να κρύψουμε την επιλογή μας. Στη συνέχεια, θα χρησιμοποιήσουμε το φίλτρο Minimum από την επιλογή Filter/Other/Minimum και θα βάλουμε τιμή 1 το πολύ 2 σε σπάνιες περιπτώσεις. Πατάμε ok και αμέσως τα αστέρια μικραίνουν. Εδώ έχουμε την επιλογή να μειώσουμε την δράση του φίλτρου με Edit/Fade και μικραίνοντας το ποσοστό από 100% σε λιγότερο. Σε πολλές περιπτώσεις και κυρίως σε αστέρια που πίσω τους υπάρχει νέφος αερίων, παρουσιάζονται μαύροι κύκλοι γύρω από τα αστέρια. Για να εξαλείψουμε το μαύρο αυτό περίγραμμα, ανοίγουμε σε αυτή την φάση, με επιλεγμένα ακόμη τα αστέρια, τα Levels. Στο παράθυρο που ανοίγει επιλέγουμε κάτω-κάτω το Output Levels και τον μαύρο κέρσορα μετακινώντας τον ελάχιστα, (έως 5 το πολύ), μέχρι να εξισορροπήσουμε τον μαύρο κύκλο, σε απόχρωση ίδια με το υπόβαθρο. Καλλίας Ιωαννίδης αρχική εικόνα μετά το φίλτρο Minimum τελική μετά τα Levels

18 Αστροφωτογραφίες της Ομάδας Παρατήρησης Ανατολή και Δύση Καλλίας Ιωαννίδης

19 To Cassini ανίχνευσε νερό στον Εγκέλαδο. Η διαστημοσυσκευή Cassini σε συνεργασία με το δίκτυο ραδιοτηλεσκοπίων Deep Space Network της NASA, ανακάλυψαν ενδείξεις για την ύπαρξη ενός υπόγειου ωκεανού υγρού νερού στον δορυφόρο του Κρόνου, Εγκέλαδο, κάτι που σημαίνει ότι ο δορυφόρος θα μπορούσε πιθανώς να φιλοξενεί εξωγήινα μικρόβια. Οι αστρονόμοι υπέθεταν την ύπαρξη ποσοτήτων νερού, όταν το 2005 το Cassini ανακάλυψε υδρατμούς και πίδακες πάγου και νερού κοντά στον νότιο πόλο του φεγγαριού. Οι νέες μετρήσεις αποτελούν τις πρώτες γεωφυσικές μετρήσεις της εσωτερικής δομής του Εγκέλαδου και συνάδουν με την ύπαρξη ενός υπόγειου ωκεανού. Πραγματοποιήθηκαν με την βοήθεια του φαινομένου Ντόπλερ, όπου ανιχνεύθηκαν μικρές αλλαγές (της τάξεως των 90 μικρών ανά δευτερόλεπτο) στην ταχύτητα του σκάφους κατά την διάρκεια των 19 κοντινών διελεύσεων του από τον δορυφόρο. Οι μετρήσεις υποδηλώνουν έναν τοπικό ωκεανό, βάθους 10 χιλιομέτρων, κάτω από ένα στρώμα πάγου, πάχους 30 έως 40 χιλιομέτρων. Η ύπαρξη του ωκεανού καθιστά τον Εγκέλαδο ως ένα πιθανό σημείο ύπαρξης εξωγήινης μικροβιακής ζωής, καθώς στους πίδακες νερού ανιχνεύθηκε αλμυρό νερό και οργανικά μόρια, δηλαδή τα βασικά συστατικά της ζωής. Εικόνα: NASA/JPL-Caltech

20 Τα νέα του Ομίλου Γνωρίζετε ότι... Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι υπολόγισαν τη φαινόμενη διάμετρο του ήλιου με πολύ καλή ακρίβεια. Για να την προσδιορίσουν μέτρησαν το χρόνο που μεσολαβεί μεταξύ της ανατολής του άνω άκρου του ηλιακού δίσκου και της ανατολής του κάτω άκρου του. Βρήκαν ότι ο χρόνος που μεσολάβησε ήταν 1/750 του ημερονυχτίου. Με δεδομένο ότι σε ένα ημερονύχτιο ο ήλιος διανύει τόξο 360 προκύπτει D=28' 48". (ΣΥΜΠΑΝ Α. Αναστασιάδη). Ένας αστέρας μεγέθους Α είναι φορές (λόγος του Πόγκσον) αμυδρότερος από αστέρα μεγέθους (Α-1). Αυτό σημαίνει ότι εάν, για να αποτυπωθεί σε μία φωτογραφική πλάκα ένας αστέρας μεγέθους (Α-1) απαιτείται χρόνος t, για να αποτυπωθεί στην ίδια φωτογραφική πλάκα αστέρας μεγέθους Α απαιτείται χρόνος 2.512t. (Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό ΗΛΙΟΥ). Εάν προσομοιάζαμε την απόσταση Γης-Ηλίου ίση με 1cm, τότε ο πλησιέστερος αστέρας προς τη Γη (που είναι ο Εγγύτατος του Κενταύρου) θα έπρεπε να τοποθετηθεί σε απόσταση m. (Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό ΗΛΙΟΥ). Οι αρχαίοι Χαλδαίοι Αστρονόμοι αλλά και ο Ίππαρχος, για να προσδιορίσουν τις θέσεις των αστέρων χρησιμοποιούσαν εκλειπτικές συντεταγμένες. (ΣΥΜΠΑΝ Α. Αναστασιάδη). Η ζωδιακή ζώνη ορίστηκε από τους αρχαίους σε πλάτος +8 έως -8 από την εκλειπτική γιατί παρατήρησαν ότι κανείς από τους πλανήτες και τη Σελήνη δεν απομακρυνόταν από αυτή τη ζώνη. (ΣΥΜΠΑΝ Α. Αναστασιάδη). Ο Ήλιος και η Σελήνη συναντώνται επί του ζωδιακού κύκλου 12 φορές. Οι συναντήσεις γίνονται σε σημεία που ισαπέχουν μεταξύ τους και που ορίζουν 12 ίσα τόξα στον ουρανό. Έτσι προέκυψαν τα 12 ζώδια του ζωδιακού κύκλου. (ΣΥΜΠΑΝ Α. Αναστασιάδη). Η Σελήνη, κατά μέσο όρο, κάθε ημέρα κινείται επί του ουρανού διαγράφοντας τόξο ίσο με 13 11'. Αυτό σημαίνει ότι κάθε ώρα διαγράφει τόξο ίσο με 33 (ΣΥΜΠΑΝ Α. Αναστασιάδη). Η φαινόμενη διάμετρος της Σελήνης κείται μεταξύ των ορίων 28' 22" και 33' 50" αναλόγως της αποστάσεώς της από τη Γη. (ΣΥΜΠΑΝ Α. Αναστασιάδη). Η Σελήνη του 1ου τετάρτου μεσουρανεί 6 ώρες μετά τη μεσουράνηση του Ήλιου, ενώ η πανσέληνος μεσουρανεί 12 ώρες μετά τη μεσουράνηση του Ήλιου. (ΣΥΜΠΑΝ Α. Αναστασιάδη). Κάθε 18 χρόνια και 11 ημέρες γίνονται 29 σεληνιακές εκλείψεις και 41 ηλιακές (περίοδος Σάρος). (ΣΥΜΠΑΝ Α. Αναστασιάδη). Στις 12/9/1959 οι Σοβιετικοί εκτόξευσαν τον βολιστήρα Λούνα ΙΙ, βάρους κιλών. Μετά από 33 ώρες πτήσης συνετρίβη στο έδαφος της Σελήνης στις 14/12/1959 κοντά στη θάλασσα των Βροχών ανάμεσα στους κρατήρες Αρχιμήδης και Αυτόλυκος. Ήταν το πρώτο ανθρώπινο κατασκεύασμα που έφτασε σε άλλο ουράνιο σώμα. (ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΣΤΡΟΝΑΥΤΙΚΗΣ Βέρνερ φον Μπράουν). Ο διαπλανητικός βολιστήρας Venera III που εκτοξεύτηκε από τους Σοβιετικούς στις 16/11/1965 προσέκρουσε στην επιφάνεια της Αφροδίτης στις 1/3/1966 και ήταν το πρώτο ανθρώπινο κατασκεύασμα που έφτασε σε άλλον πλανήτη. (ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΣΤΡΟΝΑΥΤΙΚΗΣ Βέρνερ φον Μπράουν). Επιπμέλεια: Θεόδωρος Ορφανίδης

21 Αστροφωτογραφίες της Ομάδας Παρατήρησης Ο δρόμος προς την Ανδρομέδα Κώστας Εμμανουηλίδης

22 Τα νέα του Ομίλου Φωτογραφία εξωφύλλου Το ηλιακό στέμμα κατά την διάρκεια της ολικής έκλειψης Ηλίου, στις 3 Νοεμβρίου 2013, στην Γκαμπόν της Δυτικής Αφρικής, από τον Κώστα Εμμανουηλίδη. Σύνθεση 177 εικόνων που λήφθηκαν μέσω τηλεσκοπίου Takahashi FS60C και ψηφιακής μηχανή Canon 350D ελεγχόμενης από το πρόγραμμα Solar Eclipse Maestro. Η επεξεργασία έγινε από τον μαθηματικό Miloslav Druckmuller του Πανεπιστημίου του Brno στην Τσεχία. Η μέθοδος του Miloslav αναδεικνύει όλο το δυναμικό εύρος της εικόνας, φτάνοντας πολύ κοντά στο αποτέλεσμα που βλέπει το ανθρώπινο μάτι κατά την διάρκεια της ολικότητας. Διάβασα τα Νέα του Ομίλου Kάποιοι φρόντισαν και μου έστειλαν το τριμηνιαίο Ενημερωτικό. Το έγραψαν, κρατώντας αρχεία και συντάσσοντας το κείμενο σε έναν υπολογιστή που αγοράσθηκε και συντηρείται - μεταξύ των άλλων - και για το σκοπό αυτό. Πληροφορήθηκα για ένα σωρό εκδηλώσεις που έγιναν ή θα γίνουν. Ένα γραφείο, που έχει αρκετά έξοδα (ενοίκιο, ρεύμα, νερό, τηλέφωνο, σύνδεση με το διαδίκτυο, λοιπά λειτουργικά έξοδα, δαπάνες για την επίτευξη των σκοπών του Ομίλου) στεγάζει την παραγωγική εργασία των - ευτυχώς ουκ ολίγων - ενεργών μελών, που η δραστηριοποίησή τους με κάνει να αισθάνομαι περήφανος/-η που είμαι μέλος του Ο.Φ.Α. Μήπως εγώ ξέχασα να πληρώσω τη συνδρομή μου; Συνδεθείτε με τον Όμιλο Η σελίδα του Ομίλου στο Facebook Bίντεο με ελληνικούς υπότιτλους στο YouTube Ενημέρωση στο Twitter, στο Google+ και στο Blogger Όλες οι φωτογραφίες των εκδηλώσεων στο PicasaWeb Αρχείο ενημερωτικών και άλλων εκδόσεων στο Scribd Ευχαριστίες Με την πάντα πρόθυμη συνεργασία του υπεύθυνου... φύλακα/κέρβερου της βιβλιοθήκης του Ομίλου Παύλου Βουλουβούτη, ο Μηνάς Ιωαννίδης έχει αναλάβει και υλοποιεί, με προσωπική εργασία και επιβάρυνση, το έργο της ταξινόμησης, τακτοποίησης και βιβλιοδεσίας (σε ιδιαίτερα καλαίσθητους τόμους) των αστρονομικών περιοδικών του αρχείου του Ομίλου. Κατά κοινή ομολογία η δουλειά του είναι καταπληκτική και τον ευχαριστούμε πολύ! Προσφορές στους κατόχους κάρτας μέλους Δείτε σε αυτή τη σελίδα όλες τι προσφορές από επιχειρήσεις στους κατόχους κάρτας μέλους, δηλαδή των οικονομικώς τακτοποιημένων μελών.

23 Αστροφωτογραφίες της Ομάδας Παρατήρησης Η άνοιξη ξεκινάει στην Θεσσαλονίκη. Πολλαπλή έκθεση της δύσης του Ήλιου Κώστας Εμμανουηλίδης

24 Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble γιορτάζει τα 24α γενέθλιά του με μια εικόνα του νεφελώματος NGC 2174, γνωστού και ως Νεφέλωμα της Κεφαλής του Πιθήκου, μια περιοχή αστρογένεσης στον αστερισμό του Ωρίωνα. Εικόνα: NASA, ESA, and the Hubble Heritage Team (STScI/AURA)

25 Τα νέα του Ομίλου Αστρονομικό Ημερολόγιο Τριμήνου Απρίλιος 2014 Φάσεις Σελήνης: 7/4 Πρώτο τέταρτο 15/4 Πανσέληνος 22/4 Τελευταίο τέταρτο 29/4 Νέα Σελήνη Αστρονομικά Φαινόμενα: 3/4 Η Σελήνη 7 βόρεια του Αλντεμπαράν (α Ταύρου) και 8 νότια των Πλειάδων (δύση Σελήνης 4 ημερών 23:58) 5/4 Η Σελήνη σε μέγιστη βόρεια απόκλιση (19 ) 6/4 Η Σελήνη 6 νότια του Δία (δύση Σελήνης 7 ημερών 02:25 πμ 7/4) 8/4 Η Σελήνη στο απόγειο της τροχιάς της 10/4 Η Σελήνη 5,5 νότια του Βασιλίσκου (α Λέοντα) (μεσουράνηση Σελήνης 10 ημερών 22:06) 13/4 Ο αστεροειδής 4 Εστία σε αντίθεση (Παρθένος, φαινόμενο μέγεθος 5,8) 14/4 Ο Άρης στην ελάχιστη απόσταση από τη Γη (93 εκατομμύρια χιλιόμετρα) 14/4 Η Σελήνη 5 νότια του Άρη (μεσουράνηση Σελήνης 14 ημερών 01:06 πμ 15/4) 15/4 Η Σελήνη 2 βόρεια του Στάχυ (α Παρθένου) (πρωινός ουρανός) 15/4 Ολική έκλειψη Σελήνης (ορατή από βόρεια και νότια Αμερική, Ειρηνικό ωκεανό, ανατολική Αυστραλία) 15/4 Ο νάνος πλανήτης Δήμητρα σε αντίθεση (Παρθένος, φαινόμενο μέγεθος 7) 17/4 H Σελήνη 4 νότια του Κρόνου (πρωινός ουρανός, μεσουράνηση Σελήνης 16 ημερών 02:48 πμ) 19/4 Η Σελήνη σε μέγιστη νότια απόκλιση (-19 ) 22-23/4 Μέγιστο βροχής διαττόντων «Λυρίδες» (ενεργές από 16 έως 25 Απριλίου, μέγιστος ρυθμός υπό ιδανικές συνθήκες περίπου 15 μετέωρα/ώρα, ανατολή Σελήνης 23 ημερών 02:59 πμ 23/4) 23/4 Η Σελήνη στο περίγειο της τροχιάς της 26/4 Κ. Ιωαννίδης Η Σελήνη 5 βόρεια της Αφροδίτης (λυκαυγές, ανατολή Σελήνης 26 ημερών 04:48 πμ) 29/4 Δακτυλιοειδής έκλειψη Ήλιου, ορατή από την Ανταρκτική (μερική έκλειψη ορατή από Αυστραλία, Ανταρκτική και νότιο Ινδικό Ωκεανό) 30/4 Η Σελήνη ηλικίας 36 ωρών (φωτισμός δίσκου 2.5%) δύει 80 λεπτά μετά από τον Ήλιο (περίπου 21:44) Οι θέσεις των Πλανητών Ερμής: Κρυμμένος στη λάμψη του Ήλιου στον πρωινό ουρανό, σε ανώτερη σύνοδο με τον Ήλιο στις 26 Απριλίου Αφροδίτη: Ορατή χαμηλά στον πρωινό ουρανό κατά το λυκαυγές, ανατέλλει 1,5 ώρα πριν τον Ήλιο στο μέσο του μήνα (φαινόμενο μέγεθος - 4,2, φαινόμενη διάμετρος 19, φωτισμός δίσκου 60%) Άρης: Σε αντίθεση με τον Ήλιο στις 8 Απριλίου και ορατός όλη τη νύχτα, μεσουρανεί 01:01 πμ στο μέσο του μήνα (Παρθένος, φαινόμενο μέγεθος - 1,4, φαινόμενη διάμετρος 15 ) Δίας: Ορατός στο βραδινό ουρανό, δύει 02:21 πμ στο μέσο του μήνα (Δίδυμοι, φαινόμενο μέγεθος -2, φαινόμενη διάμετρος 37 ) Κρόνος: Ορατός κατά το μεγαλύτερο μέρος της νύχτας, μεσουρανεί 03:16 πμ στο μέσο του μήνα (Ζυγός, φαινόμενο μέγεθος 0,2, φαινόμενη διάμετρος 18, κλίση δακτυλίων 22 ) Μάιος 2014 Φάσεις Σελήνης: 7/5 Πρώτο τέταρτο 14/5 Πανσέληνος 21/5 Τελευταίο τέταρτο 28/5 Νέα Σελήνη Αστρονομικά Φαινόμενα: 1/5 Η Σελήνη 1,5 βόρεια του Αλντεμπαράν (α Ταύρου) (λυκόφως, δύση Σελήνης 2 ημερών 22:40) 2/5 Η Σελήνη σε μέγιστη βόρεια απόκλιση (19 ) 2/5 Ο κομήτης 2012 K1 (PanSTARRS) σε απόσταση 2 από το γαλαξία M51 (προβλεπόμενο φαινόμενο μέγεθος κομήτη 9, σε περιήλιο στις 27/8) 4/5 Η Σελήνη αποκρύπτει τον αστέρα λ των Διδύμων (μεταβλητός και πολλαπλός αστέρας, φαινόμενο μέγεθος 3,6, φωτισμός Σελήνης 29%, απόκρυψη από το σκοτεινό χείλος 23:43, επανεμφάνιση από φωτεινό χείλος 00:10 πμ 5/5) 4/5 Η Σελήνη 6,5 νότια του Δία (δύση Σελήνης 5 ημερών 01:00 πμ 5/5) 5-8/5 Μέγιστο βροχής διαττόντων «η-υδροχοΐδες» (ενεργές από 19/4 έως 28/5, μέγιστος ρυθμός υπό ιδανικές συνθήκες περίπου 60 μετέωρα/ώρα) 6/5 Η Σελήνη στο απόγειο της τροχιάς της 7/5 Η Σελήνη 7,5 νότια του Βασιλίσκου (α Λέοντα) (δύση Σελήνης 8 ημερών 02:42 πμ 8/5) 10/5 Ο Κρόνος σε αντίθεση (σε απόσταση 1330 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη) 11/5 Η Σελήνη 5,5 νότια του Άρη (μεσουράνηση Σελήνης 12 ημερών 22:57) 12/5 Η Σελήνη 3,5 νότια του Στάχυ (α Παρθένου) (μεσουράνηση Σελήνης 13 ημερών 23:46) 13/5 Ο αστεροειδής 2 Παλλάς σε απόσταση 1,3 από το Βασιλίσκο (α Λέοντα) (φαινόμενο μέγεθος αστεροειδούς 7,5) 14/5 H Σελήνη 5 νότια του Κρόνου (μεσουράνηση Σελήνης 15 ημερών 01:32 πμ 15/5) 15/5 Η Σελήνη 7 βόρεια του Αντάρη (α Σκορπιού) (μεσουράνηση Σελήνης 16 ημερών 02:30 πμ 16/5) 16/5 Η Σελήνη σε μέγιστη νότια απόκλιση (-19 ) 18/5 Η Σελήνη στο περίγειο της τροχιάς της Π. Βλάχος 23/5 Ο αστέρας Wasat (δ Διδύμων, μέγεθος 3,5) σε απόσταση 0,5 από το Δία 24/5 Πιθανή καταιγίδα διαττόντων αστέρων (πρωινές ώρες, υπολείμματα του κομήτη 209P/LINEAR) 25/5 Η Σελήνη 6 νότια της Αφροδίτης (λυκαυγές, ανατολή Σελήνης 26 ημερών 03:58 πμ) 30/5 Η Σελήνη σε μέγιστη βόρεια απόκλιση (19 ) Οι θέσεις των Πλανητών Ερμής: Στον απογευματινό δυτικό ουρανό, σε μέγιστη ανατολική αποχή στις 25 Μαΐου (φαινόμενο μέγεθος 0,5, σε ύψος 19 κατά τη δύση του Ήλιου) Αφροδίτη: Ορατή χαμηλά στον πρωινό ουρανό κατά το λυκαυγές, ανατέλλει 1,5 ώρα πριν τον Ήλιο στο μέσο του μήνα (φαινόμενο μέγεθος - 4, φαινόμενη διάμετρος 15, φωτισμός δίσκου 72%) Άρης: Ορατός κατά το μεγαλύτερο μέρος της νύχτας, μεσουρανεί 22:29 στο μέσο του μήνα (Παρθένος, φαινόμενο μέγεθος -0,9, φαινόμενη διάμετρος 13 ) Δίας: Ορατός στο βραδινό δυτικό ουρανό, δύει 00:40 πμ στο μέσο του μήνα (Δίδυμοι, φαινόμενο μέγεθος -1,9, φαινόμενη διάμετρος 34 ) Κρόνος: Ορατός όλη τη νύχτα, μεσουρανεί 01:09 πμ στο μέσο του μήνα (Ζυγός, φαινόμενο μέγεθος 0,1, φαινόμενη διάμετρος 19, κλίση δακτυλίων 22 )

26 Τα νέα του Ομίλου Ιούνιος 2014 Φάσεις Σελήνης: 5/6 Πρώτο τέταρτο 13/6 Πανσέληνος 19/6 Τελευταίο τέταρτο 27/6 Νέα Σελήνη Αστρονομικά Φαινόμενα: 1/6 Η Σελήνη 8 νότια του Δία (δύση Σελήνης 4 ημερών 23:36) 3/6 Η Σελήνη στο απόγειο της τροχιάς της 3/6 Ταυτόχρονη διέλευση των σκιών τριών δορυφόρων στο δίσκο του Δία (Καλλιστώ, Ευρώπη και Γανυμήδης, χαμηλά στο λυκόφως, δύση Ήλιου 20:54, δύση Δία 23:35) 4/6 Η Σελήνη 6 νότια του Βασιλίσκου (α Λέοντα) (δύση Σελήνης 6 ημερών 01:13 πμ 5/6) 7/6 Η Σελήνη 3 νότια του Άρη (δύση Σελήνης 9 ημερών 02:41 πμ 8/6) 8/6 Η Σελήνη 1,5 βόρεια του Στάχυ (α Παρθένου) (μεσουράνηση Σελήνης 10 ημερών 21:35) 10/6 Η Σελήνη 1,5 νότια του Κρόνου (μεσουράνηση Σελήνης 12 ημερών 23:18) 13/6 Η Σελήνη σε μέγιστη νότια απόκλιση (-19 ) 15/6 Η Σελήνη αποκρύπτει τον αστέρα ρ1 του Τοξότη (πρωινός ουρανός, φαινόμενο μέγεθος αστέρα 3,9, διπλός, φωτισμός Σελήνης 95%, απόκρυψη από το φωτεινό χείλος 03:40 πμ, επανεμφάνιση από το σκοτεινό χείλος 04:56 πμ) 15/6 Η Σελήνη στο περίγειο της τροχιάς της 16/6 Ο Δίας 6,3 νότια του Πολυδεύκη (β Διδύμων, φαινόμενο μέγεθος 1,1) 21/6 Θερινό Ηλιοστάσιο (Ο Ήλιος στον αστερισμό του Ταύρου) 24/5 Η Σελήνη 5 νότια της Αφροδίτης και 8 νότια των Πλειάδων (λυκαυγές, ανατολή Σελήνης 26 ημερών 03:52 πμ) 26/6 Η Σελήνη σε μέγιστη βόρεια απόκλιση (19 ) 30/6 Η Σελήνη στο απόγειο της τροχιάς της Οι θέσεις των Πλανητών Ερμής: Χάνεται γρήγορα στο λυκόφως, σε κατώτερη σύνοδο με τον Ήλιο στις 20 Ιουνίου Αφροδίτη: Ορατή χαμηλά στον πρωινό ουρανό κατά το λυκαυγές, ανατέλλει 2 ώρες πριν τον Ήλιο στο μέσο του μήνα (φαινόμενο μέγεθος -3,9, φαινόμενη διάμετρος 13, φωτισμός δίσκου 81%) Άρης: Ορατός στο βραδινό ουρανό, δύει 02:28 πμ στο μέσο του μήνα (Παρθένος, φαινόμενο μέγεθος -0,2, φαινόμενη διάμετρος 11 ) Δίας: Χαμηλά στο βραδινό δυτικό ουρανό, χάνεται σταδιακά στο λυκόφως (Δίδυμοι, φαινόμενο μέγεθος -1,8, φαινόμενη διάμετρος 32 ) Κρόνος: Ορατός στο βραδινό ουρανό, μεσουρανεί 22:55 στο μέσο του μήνα (Ζυγός, φαινόμενο μέγεθος 0,3, φαινόμενη διάμετρος 18, κλίση δακτυλίων 21 ).

27 Ένας γαλαξίας δολοφόνος Μια νέα εικόνα από το τηλεσκόπιο των 2,2 μέτρων, MPG/ESO, στο αστεροσκοπείο La Silla, μας παρουσιάζει δύο πολύ διαφορετικούς γαλαξίες. Τον NGC 1316 και τον μικρότερο γείτονά του, τον NGC Βρίσκονται σε κοντινή, μεταξύ τους, απόσταση στο διάστημα, αλλά το παρελθόν τους είναι πολύ διαφορετικό. Ο μικρός σπειροειδής NGC 1317 έζησε μια ήρεμη ζωή, την στιγμή που ο NGC 1316 κατάπινε στην κυριολεξία άλλους γαλαξίες κατά την διάρκεια της πολυτάραχης ζωής του, εμφανίζοντας και τα σημάδια που το αποδεικνύουν. Οι ασυνήθιστες λωρίδες σκόνης στον NGC 1316, σε μια ευρεία περιοχή γεμάτη με άστρα και το σύνολο των μικρών σε μέγεθος σφαιρωτών σμηνών, υποδηλώνουν ότι ο γαλαξίας κατάπιε έναν σπειροειδή γαλαξία, πλούσιο σε σκόνη, περίπου πριν από τρία δισεκατομμύρια χρόνια. Γύρω από τον γαλαξία επίσης, παρατηρούνται αμυδρές παλιρροιακές ουρές, αχνές τούφες από άστρα που εκσφενδονίστηκαν στο διαγαλαξιακό χώρο. Αυτοί οι σχηματισμοί δημιουργούνται μέσω περίπλοκων βαρυτικών επιδράσεων στις τροχιές των άστρων, όταν ένας άλλος γαλαξίας πλησιάζει πολύ κοντά. Όλα αυτά αποδεικνύουν το βίαιο παρελθόν του NGC 1316 και υποδηλώνουν ότι η βίαιη συμπεριφορά του συνεχίζεται. Ο NGC 1316 βρίσκεται σε απόσταση 60 εκατομμυρίων ετών φωτός, στον αστερισμό του Κλιβάνου (Fornax). Ονομάζεται επίσης και Fornax A, πρόκειται δηλαδή για την ισχυρότερη πηγή ραδιοκυμάτων στον αστερισμό και την τέταρτη ισχυρότερη σε όλο το στερέωμα. Η ραδιοφωνική εκπομπή προκαλείται από την υπερμεγέθη μαύρη τρύπα που βρίσκεται στο κέντρο του, ενώ το υλικό των γαλαξιών που καταβρόχθισε στο παρελθόν, συνέβαλε στην λαμπρότητα της. Εικόνα: ESO

28 Τα νέα του Ομίλου Χάρτης του ουρανού Β M 39 M 52 Κασσιόπη Κύκνος M 29 Κηφέας M 103 M 56 Λύρα Δράκοντας Πολικός Καμηλοπάρδαλη Αίγα Α M 14 M 57 Ηνίοχος Μικρή Άρκτος M 92 M 37 M 1 M 81 Λυγξ Ηρακλής M 102 M 35 M 101 Μεγάλη Άρκτος M 13 Δίδυμοι Κάστωρ M 109 Βόρειος Στέφανος Πολυδεύκης Θηρευτικοί Κύνες Βοώτης Μικρός Λέων Καρκίνος M 3 M 44 Μικρός Κύων Οφιούχος Όφις (Κεφαλή) M 64 Κόμη Βερενίκης M 67 Αρκτούρος Προκύων Λέων M 10 M 53 M 5 M 99 M 60 M 65 M 95 M 84 M 66 Βασιλίσκος M 48 M 107 M 49 M 61 Εξάντας M 47 Παρθένος M 46 Ύδρα Ζυγός M 104 Στάχυς Κρατήρ M 4 Κόρακας Πυξίδα M 68 M 83 Αντλία Δ Κένταυρος Ν Ο χάρτης απεικονίζει τον ουρανό όπως θα φαίνεται στα μέσα Απριλίου στις 12 το βράδυ, στα μέσα Μαΐου στις 10 το βράδυ και στα μέσα Ιουνίου στις 8 το βράδυ