Τίτλος μαθήματος: Εισαγωγή στην νεοελληνική λογοτεχνία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 090 Π.Μ.: 5 ΜΑΜ: Διδάσκουσα: Ρούσου Μαίρη

Transcript

1 Εισαγωγή στην νεοελληνική λογοτεχνία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 090 Π.Μ.: 5 ΜΑΜ: Ρούσου Μαίρη Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τα σημαντικότερα κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, από τις απαρχές μέχρι τα τέλη του 19 ου αιώνα. Στην εισαγωγή εξετάζονται οι νεότερες τάσεις για την αποσαφήνιση του όρου «λογοτεχνία», ενώ παράλληλα γίνεται σύντομη επισκόπηση των επικρατέστερων απόψεων για τις απαρχές της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Στη συνέχεια εξετάζονται αποσπάσματα πεζών και ποιητικών κειμένων από τον 12 ο μέχρι τον 19 ο αιώνα, με έμφαση σε εκείνα τα έργα που θεωρούνται σταθμοί στην εξέλιξη της νεοελληνικής λογοτεχνίας, όπως για παράδειγμα ο Απόκοπος, τα Κυπριακά Ερωτικά ποιήματα, τα κυριότερα έργα της κρητικής λογοτεχνίας της ακμής, κείμενα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, το έργο του Δ. Σολωμού, οι Ωδές του Α. Κάλβου.

2 Εισαγωγή στην Βυζαντινή λογοτεχνία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 100 Π.Μ.: 5 ΜΑΜ: Διδάσκων: Hinterberger Martin Μέσα από μια γραμματολογική επισκόπηση, το μάθημα παρουσίαζε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της βυζαντινής λογοτεχνίας και την εξέλιξη της μεσαιωνικής ελληνικής γλώσσας προς τα ελληνικά, εξοικειώνοντας του φοιτητές με την χρήση των σχετικών βοηθημάτων (λεξικά, γραμματικές, εγχειρίδια κ.λπ. ). Μελετώνται κα μεταφράζονται ποικίλα αποσπάσματα στο πρωτότυπο, ενώ διαβάζονται και ορισμένα κείμενα σε νεοελληνική απόδοση. Τα επιλεγόμενα κείμενα καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα λογοτεχνικών ειδών και υφολογικών επίπεδων από τον 1 ο μέχρι και τον 15 ο αιώνα.

3 Εισαγωγή στη Βυζαντινή λογοτεχνία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 100 Π.Μ.: 5 ΜΑΜ: Διδάσκων: Αγαπητός Παναγιώτης Μέσα από μια γραμματολογική επισκόπηση, το μάθημα παρουσίαζε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της βυζαντινής λογοτεχνίας και την εξέλιξη της μεσαιωνικής ελληνικής γλώσσας προς τα ελληνικά, εξοικειώνοντας τους φοιτητές με τη χρήση των σχετικών βοηθημάτων (λεξικά, γραμματικές, εγχειρίδια κ.λ.π.). Μελετώνται και μεταφράζονται ποικίλα αποσπάσματα στο πρωτότυπο, ενώ διαβάζονται και ορισμένα κείμενα σε νεοελληνική απόδοση. Τα επιλεγόμενα κείμενα καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα λογοτεχνικών ειδών και υφολογικών επιπέδων από τον 1 ο μέχρι και τον 15 ο αιώνα.

4 Εισαγωγή στη Νεοελληνική Φιλολογία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ BNE Π.Μ.: 5 ΜΑΜ: Χατζηπαναγιώτη Ιούλια Σκοπός του μαθήματος είναι να φέρει σε επαφή τους φοιτητές με θεμελιακά θέματα και περιοχές της φιλολογικής επιστήμης όπως η θεωρία, η κριτική, και η ιστορία της λογοτεχνίας, η συγκριτική γραμματολογία, η νεοελληνική μετρική, και οι εκδόσεις νεοελληνικών κειμένων. Παράλληλα, οι φοιτητές εξοικειώνονται με βασικά έργα αναφοράς, μεθόδους, εργαλεία και πηγές της νεοελληνικής φιλολογίας.

5 Εισαγωγή στη Νεοελληνική Φιλολογία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ Π.Μ.: 5 ΜΑΜ: Χατζηπαναγιώτη Ιουλία Σκοπός του μαθήματος είναι να φέρει σε επαφή τους φοιτητές με θεμελιακά θέματα και περιοχές της φιλολογικής επιστήμης όπως η θεωρία, η κριτική, και η ιστορία της λογοτεχνίας, η συγκριτική γραμματολογία, η νεοελληνική μετρική, και οι εκδόσεις νεοελληνικών κειμένων. Παράλληλα, οι φοιτητές εξοικειώνονται με βασικά έργα αναφοράς, μεθόδους, εργαλεία και πηγές της νεοελληνικής φιλολογίας.

6 Συγγραφή Ακαδημαϊκού Δοκιμίου Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 160 Π.Μ.: 5 ΜΑΜ: Ρούσου Μαίρη Στόχος του μαθήματος είναι: α) η εξοικείωση των φοιτητών με τον επιστημονικό λόγο (δομή κειμένου, οργάνωση επιχειρημάτων) β) η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και της επιστημονικής χρήσης της ελληνικής γλώσσας. Στο πλαίσιο του μαθήματος θα αναλύονται διεξοδικά δοκίμια σημαντικών συγγραφέων και οι φοιτητές θα εξασκούνται στη συγγραφή.

7 Συγγραφή Ακαδημαϊκού Δοκιμίου Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 160 Π.Μ.: 5 ΜΑΜ: Καρυολαίμου Μαριλένα Στόχος του μαθήματος είναι: α) η εξοικείωση των φοιτητών με τον επιστημονικό λόγο (δομή κειμένου, οργάνωση επιχειρημάτων) β) η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και της επιστημονικής χρήσης της ελληνικής γλώσσας. Στο πλαίσιο του μαθήματος θα αναλύονται διεξοδικά δοκίμια σημαντικών συγγραφέων και οι φοιτητές θα εξασκούνται στη συγγραφή.

8 Βυζαντινή χρονογραφία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 210 Π.Μ.: 5 ΜΑΜ: Γιαννούλη Αντωνία Η βυζαντινή χρονογραφία χαρακτηρίστηκε ως «το λαϊκό ανάγνωσμα» των Βυζαντινών. Στη λογοτεχνία αυτή αντικατοπτρίζεται ό,τι άρεσε στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό στο Βυζάντιο, ό,τι ξυπνούσε και διατηρούσε το ενδιαφέρον του, ό,τι τροφοδοτούσε τις ελπίδες του και παρηγορούσε στις κρίσιμες ιστορικές στιγμές. Σκοπός του μαθήματος είναι η γνωριμία με τη χρονογραφία της πρώιμης και μέσης βυζαντινής περιόδου, με ιδιαίτερη έμφαση στο έργο του Ιωάννη Μαλάλα και του Θεοφάνη Ομολογητή. Με βάση επιλεγμένα κείμενα βυζαντινής χρονογραφίας και ιστοριογραφίας εξετάζεται η σχέση της χρονογραφίας με την κλασικίζουσα ιστοριογραφία, οι ιδιαιτερότητες της χρονογραφίας και η εξέλιξη του είδους αυτού στο πέρασμα των αιώνων.

9 Κρητική λογοτεχνία της ακμής Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 231 Π.Μ.: 5 ΜΑΜ: Ρένα Παπαδάκη Βενετική κτήση από τις αρχές του 13 ου αιώνα, το νησί της Κρήτης αποτέλεσε το πεδίο μιας γόνιμης συνεύρεσης του πολιτισμού των αυτοχθόνων με τα ιδεολογικά και καλλιτεχνικά ρεύματα που προέρχονταν από τις πόλεις της ιταλικής χερσονήσου. Διαμορφώθηκε έτσι στην Κρήτη ένας μεικτός βενετο-κρητικός πολιτισμός, που έφτασε στο ωριμότερό του στάδιο στα τέλη του 16 ου και το πρώτο μισό του 17 ου αιώνα. Θα μελετήσουμε τα ποικίλα λογοτεχνικά του φανερώματα, με ιδιαίτερη έμφαση στο εξέχον δείγμα μυθιστορηματικής γραφής, τον Ερωτόκριτο, και στα αριστουργήματα του κρητικού θεάτρου.

10 Ο Σολωμός και οι πρόδρομοί του Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 263 Π.Μ.: 5 ΜΑΜ: Αφροδίτη Αθανασοπούλου Στο μάθημα εξετάζεται η σχέση του σολωμικού έργου, ιδίως του πρώιμου, με το έργο των βασικότερων προσολωμικών ποιητών εντός και εκτός Επτανήσου: Χριστόπουλος, Βηλαράς, Ξανθόπουλος, Γουζέλης, Μαρτελάος, Κουτούζης, κ.ά. Προκειμένου να καταδειχθούν σχέσεις (αλλά και διαφοροποιήσεις), το ποιητικό έργο του Σολωμού, πατριωτικό, λυρικό και σατιρικό, συνεξετάζεται με αντίστοιχα κείμενα των παραπάνω δημιουργών. Επίσης, ο σολωμικός Διάλογος συγκρίνεται με τις γλωσσικές απόψεις του Χριστόπουλου και του Βηλαρά. Στο ίδιο πλαίσιο ανιχνεύονται και τα ίχνη του δημοτικού τραγουδιού, αλλά και της Κρητικής λογοτεχνίας σε 15σύλλαβο, στη σολωμική ποίηση από τα πρωτόλεια έως την ωριμότητα (Κρητικός κ.εξ.).

11 Ψυχαναλυτική Κριτική και Λογοτεχνία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 299 Π.Μ.: 5 ΜΑΜ: Διδάσκων: Πουργούρης Μαρίνος Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση του μαθητή με την ψυχαναλυτική ερμηνεία λογοτεχνικών κειμένων. Από τις αρχές του ψυχαναλυτικού κινήματος, η λογοτεχνία αποτέλεσε αναπόσπαστο μέρος της ψυχολογικής ερμηνείας. Τι σημαίνει όμως να ερμηνεύουμε ένα κείμενο ψυχαναλυτικά; Ποιες είναι οι επιπτώσεις του να προσεγγίζουμε το λογοτεχνικό κείμενο "παθολογικά"; Ξεκινώντας από τις ψυχαναλυτικές αναγνώσεις της λογοτεχνίας όπως εμφανίζονται στον Freud (όπως η μελέτη του για την Γραντίβα του Jensen, και τα σχόλια του για τον Οιδίποδα του Σοφοκλή και τον Άμλετ του Σαίξπηρ), θα μελετήσουμε διάφορες ψυχαναλυτικές θεωρίες που αφορούν άμεσα την ερμηνεία λογοτεχνικών κειμένων όπως αυτές των Jacques Lacan, Andre Green, Slavoj Zizek, Peter Brooks και άλλων. Θα αναλύσουμε επίσης δοκίμια και έργα Ελλήνων συγγραφέων και φιλοσόφων που επηρεάστηκαν από την ψυχανάλυση όπως οι Αντρέας Εμπειρίκος, Οδυσσέας Ελύτης, Νικόλας Κάλας, Νίκος Καζαντζάκης, Κορνήλιος Καστοριάδης κ.α.

12 Ιστορίες για Αρκούδες και Άλλα Ζώα Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 316 Π.Μ.: 9 ΜΑΜ: Διδάσκων: Hinterberger Martin Ιστορίες για αρκούδες και άλλα ζώα: Το μάθημα αποτελεί μια εμβάθυνση στην ιστορία της βυζαντινής λογοτεχνίας και οργανώνεται γύρω από την ανάγνωση κειμένων με κεντρικό θέμα τα ζώα. Τα κείμενα που διαβάζονται και ερμηνεύονται, προέρχονται από όλη τη βυζαντινή περίοδο και ανήκουν σε ποικίλα γραμματειακά είδη. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο Φυσιόλογο, διάφορες μορφές του Εξαημέρου, το Μύθο ως ρητορικό προγύμνασμα και τα έμμετρα κείμενα περί ζώων της υστεροβυζαντινής περιόδου.

13 Εισαγωγή στην ποίηση και στην ποιητική του Μόντη Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 369 Π.Μ.: 9 ΜΑΜ: Διδάσκων: Πιερής Μιχάλης

14 Μοντερνισμός και Πρωτοπορίες Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 381 Π.Μ.: 9 ΜΑΜ: Σαμουήλ Αλεξάνδρα Το μάθημα εστιάζει σε ορισμένες από τις avant garde του 20ού αιώνα: δηλαδή στον φουτουρισμό, ντανταϊσμό και υπερρεαλισμό, ως προς τη λογοτεχνική και εικαστική τους παραγωγή. Έπειτα από ενδελεχή περιγραφή των χαρακτηριστικών μίας εκάστης, επικεντρώνεται στις ελληνικές τους εκφράσεις (πλην του ντανταϊσμού). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον υπερρεαλισμό και στο έργο των Ελλήνων εισηγητών του, Α. Εμπειρίκου και Νίκου Εγγονόπουλου, αλλά και στα υπερρεαλιστικά δάνεια στο έργο του Ελύτη. Επίσης γίνεται αντιπαραβολή (ομοιότητες και αποκλίσεις) με την ποιητική των καθεαυτών μοντερνιστών ποιητών της γενιάς του 30.

15 Βυζαντινά εγκώμια Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 410 Π.Μ.: 9 ΜΑΜ: Γιαννούλη Αντωνία Τα εγκώμια αποδεικνύονται ως ένα από τα ισχυρότερα «μέσα» για την καλλιέργεια και τη διατήρηση της εύνοιας του αυτοκράτορα και των αξιωματούχων του περιβάλλοντός του, και ως εκ τούτου αποκαλύπτουν μια ενδιαφέρουσα πτυχή της επιβίωσης της πνευματικής αριστοκρατίας στη βυζαντινή κοινωνία. Στο Βυζάντιο το επιδεικτικό γένος, στο οποίο ανήκουν τα εγκώμια, ευδοκίμησε περισσότερο από τα υπόλοιπα δύο γένη του αρχαίου ρητορικού λόγου: το δικανικό και το συμβουλευτικό. Στο πλαίσιο του σεμιναρίου μελετώνται διάφορα είδη βυζαντινών εγκωμίων, ρητορικές θεωρίες και πρακτικές που τα διέπουν, το γλωσσικό και υφολογικό τους επίπεδο σε συνάρτηση με τη μόρφωση και τους στόχους του συγγραφέα τους, αλλά και τον αποδέκτη τους.

16 Νεοελληνική Γραμματεία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 435 Π.Μ.: 9 ΜΑΜ: Αθανασοπούλου Αφροδίτη Αντικείμενο του μαθήματος είναι να δώσει μια εποπτική εικόνα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, από τις απαρχές της έως σήμερα. Η επισκόπηση αυτή θα γίνει μέσα από την εκ του σύνεγγυς μελέτη ενός corpus κειμένων αναφοράς, ποιητικών και πεζογραφικών, ανά περιόδους και κινήματα, με στόχο οι επί πτυχίω φοιτητές και φοιτήτριες του Τμήματος ΒΝΕΣ να κατέχουν με γραμματολογική επάρκεια το κύριο αντικείμενο των σπουδών τους στη Νεοελληνική Φιλολογία.

17 Ομοιοκατάληκτες διασκευές αφηγηματικών έργων (16 ος - 17 ος αι.) Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 457 Π.Μ.: 9 ΜΑΜ: Παπαδάκη Ρένα Κατά τον 16 ο και 17 ο αιώνα παρατηρείται η τάση να διασκευάζονται παλαιότερες μυθολογικές, ιστορικές, ερωτικές και σατιρικές αφηγήσεις σε ομοιοκατάληκτο στίχο. Θα μελετήσουμε τα αίτια που προκάλεσαν το φαινόμενο αυτό, ανιχνεύοντας κυρίως τις προτιμήσεις των αναγνωστών των λαϊκών λογοτεχνικών εντύπων και τις ανάγκες των ακροατών των προφορικών αναγνώσεων. Οι φοιτητές θα κληθούν να συγκρίνουν τις ανομοιοκατάληκτες μορφές των έργων με τις ομοιοκατάληκτες διασκευές τους και να ερμηνεύσουν ομοιότητες και διαφορές, με απώτερο στόχο να κατανοήσουν τις συνθήκες παραγωγής, κυκλοφορίας και πρόσληψης της νεοελληνικής λαϊκής λογοτεχνίας.

18 Εισαγωγή στην Μέθοδο της Έντυπης και Ψηφιακής έρευνας Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 459 Π.Μ.: 9 ΜΑΜ: Διδάσκων: Παππάς Φίλιππος

19 Ο Ηγεμόνας στην Βυζαντινή Λογοτεχνία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 563 Π.Μ.: 9 ΜΑΜ: Διδάσκων: Αγαπητός Παναγιώτης Η μορφή του «βασιλέως» παίζει σημαντικότατο ρόλο στην πολιτική ιδεολογία του βυζαντινού κράτους. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, η μορφή αυτή παρουσιάζεται μέσα από λογοτεχνικές αναπαραστάσεις, οι οποίες εξιδανικεύουν ή και αμαυρώνουν τον ηγεμόνα. Στο συγκεκριμένο σεμινάριο εξετάζονται κυρίως οι λογοτεχνικοί τρόποι και το ιδεολογικό πλαίσιο αυτής της κατασκευής του ιδεώδους μονάρχη μέσα από ρητορικά, ιστοριογραφικά, νομικά κείμενα, αλλά και έργα «πολιτικής θεωρίας».

20 Προβλήματα της Κριτικής Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 647 Π.Μ.: 9 ΜΑΜ: Διδάσκων: Βουτουρής Παντελής

21 Ιστορία του Ελληνικού σονέτου 16 αιώνα Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 648 Π.Μ.: 9 ΜΑΜ: Αλεξάνδρα Σαμουήλ Tο μαθημα εστιάζει στη μόνη σταθερή μετρική μορφή που καλλιεργείται διεθνώς, αδιάλειπτα ή σχεδόν, από τον 13ο αιώνα έως σήμερα, δηλαδή επί 7 αιώνες. Στα ελληνικά γράμματα η συγγραφή του εκτείνεται από τον 16ο αιώνα (τα πρώτα 25 κυπριακά σονετα και οι 12 πρώτες μεταφράσεις αυτής της μορφής απο τη Θησηιδα του Βοκακιου) και, διανύοντας 4 ποιητικούς αιώνες κατα τους οποίους αποτέλεσε υποχρεωτική σχεδόν αναφορά των ποιητών, φτάνει ως τις αρχές του 20ού αιώνα, πιο συγκεκριμένα ως τη δεκαετία του 1930, κατά την οποία η έλευση του ελεύθερου στίχου κάνει τη συγγραφή των έμμετρων μορφών να ατονήσει. Ωστόσο κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού παρατηρούνται στον ελληνικό χώρο τάσεις εμμετροποίησης του ελεύθερου στίχου και καταγράφονται απόπειρες επανενεργοποιησης του σονέτου από καλούς ποιητές. Θα εξεταστούν σονέτα των: Ανώνυμου Κύπριου ποιητή Λασκαράτου Βιζυηνού Μαβίλη Μαρτζωκη Παλαμά Σικελιανου Φιλυρα Καρυωτάκη Καψάλη Λάγιου Βαγενά

22 Η Μορφή του Οιδίποδος στην Θεωρία και Λογοτεχνία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 686 Π.Μ.: 9 ΜΑΜ: Διδάσκων: Πουργούρης Μάρινος Το μάθημα ξεκινά από τις δύο τραγωδίες του Σοφοκλή με θέμα τον μύθο Οιδίποδα («Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ») και εντοπίζει τις ερμηνείες του μύθου τόσο στη θεωρία τις λογοτεχνίας όσο και στην ελληνική και ξένη λογοτεχνία. Βασικοί θεωρητικοί που θα μας απασχολήσουν είναι οι Σίγκμουντ Φρόιντ, Ντελέζ, Γκουαταρί, Ζακ Λακάν και Μέλανι Κλάιν ενώ οι μεταμορφώσεις του μύθου θα εξεταστούν σε κείμενα των Καζαντζάκη (Οδύσσεια), Εμπειρίκου (Οιδίπους Ρεξ), Ελύτη (Αιώνος είδωλον), Σαχτούρη (Δεν είναι ο Οιδίποδας) Χριστιανόπουλου (Αντιγόνης υπέρ Οιδίποδος), Ρίτσου (Ισμήνη), Κουμανταρέα (Το Λουτρό), Γαλανάκη (Φωτιές του Ιούδα στάχτες του Οιδίποδα). Αναφορές θα γίνουν επίσης σε έργα των Τόμας Μαν, Βολταίρου, Στραβίνσκι, Παζολίνι, Γούντι Άλεν κ.α.

23 Εισαγωγή στη Νεοελληνική Γλώσσα Ι Κωδικός μαθήματος: ΓΕΠ 093 Π.Μ.: 5 ΜΑΜ: Κατσογιάννου Μαριάννα Στο μάθημα παρουσιάζονται βασικές έννοιες και αρχές της νεότερης γλωσσολογίας. Εξετάζονται οι διακρίσεις συγχρονίας-διαχρονίας, περιγραφής-ρύθμισης, γλώσσαςομιλίας. Εξηγείται η μελέτη της γλώσσας ως συστήματος, συζητείται η αναζήτηση καθολικών γλωσσικών χαρακτηριστικών και επιχειρείται ο προσδιορισμός εννοιών όπως «γνώση της γλώσσας», «γλωσσική ικανότητα», «γλωσσική σύμβαση», «επικοινωνία» κ.ά. Στο μάθημα αυτό εξετάζονται οι βασικοί κλάδοι της γλωσσολογίας, φωνητική/φωνολογία, μορφολογία, σύνταξη και σημασιολογία, με ειδική έμφαση στην περιγραφή της ελληνική γλώσσας.

24 Εισαγωγή στη Θεωρητική Γλωσσολογία Κωδικός μαθήματος: ΓΕΠ 150 BNE Π.Μ.: 5 ΜΑΜ: Αγγουράκη Γεωργία & Καρυολαίμου Μαριλένα προσφέρεται στους φοιτητές των τμημάτων της Φιλοσοφικής Το μάθημα ξεκινά ελέγχοντας εδραιωμένες αντιλήψεις, που αποδεικνύονται μύθοι, για την (Ελληνική) γλώσσα. Στη βάση αυτή συζητιούνται μια σειρά από θέματα, όπως η γλωσσική αλλαγή, η σχέση αρχαίας και νεότερης ελληνικής γλώσσας, τα γλωσσικά λάθη, και παρουσιάζονται αξιώματα της Σύγχρονης Γλωσσολογίας, όπως η ισότητα των γλωσσών, η προτεραιότητα του προφορικού λόγου και η γλωσσική σύμβαση. Στη συνέχεια εισάγονται βασικές διακρίσεις της νεότερης γλωσσολογίας, όπως η διάκριση συγχρονίας-διαχρονίας, περιγραφής-ρύθμισης, γλώσσας-ομιλίας. Εξετάζεται αν υπάρχουν καθολικά γλωσσικά χαρακτηριστικά και τι αποτελεί γνώση της γλώσσας. Με έμφαση στην περιγραφή και ερμηνεία του γλωσσικού υλικού, παρουσιάζονται οι τέσσερεις κλάδοι της Θεωρητικής Γλωσσολογίας: Φωνολογία, Μορφολογία, Σύνταξη και Σημασιολογία.

25 Λεξικογραφία Κωδικός μαθήματος: ΓΕΠ 236 BNE Π.Μ.: 5 ΜΑΜ: Κατσογιάννου Μαριάννα Ως εφαρμοσμένος κλάδος των γλωσσικών επιστημών, η λεξικογραφία ενδιαφέρεται για το σχεδιασμό, τη δημιουργία και την αξιολόγηση κάθε είδους λεξικών. Το αντικείμενό της, που είναι η θέσπιση θεωρητικών αρχών και η ανάπτυξη μεθοδολογίας για την επίτευξη των πιο πάνω σκοπών, μπορεί να διατυπωθεί με τρόπο που να υπογραμμίζει τη στενή σχέση θεωρίας και πρακτικής: πώς καθορίζονται και πώς υλοποιούνται οι προδιαγραφές στις οποίες πρέπει να ανταποκρίνεται ένα λεξικό για να αποτελεί ένα πραγματικά χρήσιμο εργαλείο για τη μελέτη της γλώσσας; Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τις θεωρητικές και πρακτικές αρχές της σύγχρονης λεξικογραφίας. Στο θεωρητικό επίπεδο παρουσιάζονται τα διάφορα είδη λεξικογραφικών έργων (τυπολογία), οι αρχές σχεδιασμού των ερμηνευτικών λεξικών και η μεθοδολογία της σύνταξης των λημμάτων σύμφωνα με διάφορα λεξικογραφικά πρότυπα. Στο επίπεδο της πρακτικής, αναλύονται τα ζητήματα που θέτει η δημιουργία των λεξικών γενικής γλώσσας, με ιδιαίτερη έμφαση στα παραδείγματα που προέρχονται από λεξικά της κυπριακής και της κοινής νεοελληνικής. Μετά την ολοκλήρωση των μαθημάτων, οι φοιτητές θα είναι σε θέση να αναλύσουν επαρκώς τις απαιτήσεις που πρέπει να καλυφθούν για την κατάρτιση ενός λεξικού γενικής γλώσσας με βάση επιστημονικές προδιαγραφές.

26 Λειτουργική Σύνταξη Κωδικός μαθήματος: ΓΕΠ 242 BNE Π.Μ.: 5 ΜΑΜ: Καρυολαίμου Μαριλένα Στόχος του μαθήματος είναι να παρουσιάσει στους φοιτητές τις θεωρητικές αρχές της Λειτουργικής σύνταξης της Γαλλικής Σχολής Γλωσσολογίας του André Martinet και τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα μεθοδολογικά εργαλεία που μας παρέχει για να προσεγγίσουμε, να περιγράψουμε και να κατανοήσουμε συντακτικά φαινόμενα της νέας ελληνικής. Παρουσιάζονται η έννοια της λειτουργίας, οι βασικές αρχές της λειτουργικής προσέγγισης της γλώσσας και ορίζεται το πεδίο της σύνταξης. Στη συνέχεια αναλύονται οι τάξεις σημασιολογικών μονάδων, τα κριτήρια ορισμού τους και οι κυριότερες συντακτικές λειτουργίες τους στο πλαίσιο της πρότασης. Στη συνέχεια αναλύονται οι κυριότεροι συντακτικοί μηχανισμοί δήλωσης των σχέσεων ανάμεσα στα στοιχεία μιας πρότασης. Γίνεται εκτενής αναφορά στην έννοια της πυρηνικής σύνταξης, στην προσδιοριστική λειτουργία ως βασικού συντακτικού μηχανισμού, στις απλές και σύνθετες προτάσεις και στην έννοια του ρηματικού σθένους. Αναλύεται η διάκριση σε ρηματικές και ονοματικές φράσεις και εξετάζονται θέματα προτασιακής σύνταξης. Γίνεται σύντομη αναφορά στη σχέση ανάμεσα σε σύνταξη και σημασιολογία και παρουσιάζονται περιπτώσεις συγχρονικής συντακτικής αλλαγής στο πλαίσιο της θεωρίας της δυναμικής συγχρονίας. Το μάθημα ολοκληρώνεται με σύντομη σύγκριση ανάμεσα στη σύνταξη του προφορικού και στη σύνταξη του γραπτού λόγου. Με το τέλος του μαθήματος, οι φοιτητές θα γνωρίζουν τις κυριότερες έννοιες της λειτουργικής σύνταξης και πώς μπορούμε να τις αξιοποιήσουμε για την περιγραφή της κοινής νέας ελληνικής. Θα μπορούν να περιγράψουν, να αναλύσουν και να συζητήσουν βασικά συντακτικά φαινόμενα της ελληνικής.

27 Συγκριτική Σύνταξη Κωδικός μαθήματος: ΓΕΠ 245 BNE Π.Μ.: 5 ΜΑΜ: Αγγουράκη Γεωργία