Ακαδημαϊκό έτος / ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ εξάμηνο

Transcript

1 Πεζογραφία του Μεσοπολέμου Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 044 ΜΑΜ: Ταχοπούλου Ολυμπία Ο Μεσοπόλεμος υπήρξε μια οριακή εποχή που σημαδεύτηκε από την παγκόσμια οικονομική και πολιτική κρίση, την τραυματική εμπειρία της Μικρασιατικής Καταστροφής, την ταξική και ιδεολογική αντιπαλότητα. Ταυτόχρονα, όμως, σηματοδότησε στη νεοελληνική λογοτεχνία τη ρήξη με το παρελθόν και τη δυναμική διαμόρφωση μιας πολιτισμικής ταυτότητας συνδεδεμένης με την Ευρώπη και τα κινήματα της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας. Οι νέοι πεζογράφοι της δεκαετίας του 1930 προβληματίστηκαν πάνω στην κοινωνική πραγματικότητα και τις εσωτερικές ανησυχίες του σύγχρονου ανθρώπου, στρέφοντας τον καθρέφτη της αναπαράστασης της πραγματικότητας στον αστικό χώρο. Στο πλαίσιο του μαθήματος θα εξεταστούν τρεις τάσεις της πεζογραφίας της περιόδου: α. η αφήγηση της τραυματικής εμπειρίας των ιστορικών γεγονότων (αιολική σχολή), β. η στροφή στην κοινωνική ανάλυση της αστικοποιημένης ζωής και του ψυχισμού του ατόμου (αστικός ρεαλισμός) και γ. η εσωτερική αναζήτηση και περιπλάνηση στον χαώδη κόσμο της συνείδησης (μοντερνισμός). Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με μια γενιά συγγραφέων που η παρουσία τους εξακολουθεί να είναι επιβλητική στη σύγχρονη λογοτεχνική και καλλιτεχνική σκέψη.

2 Το αστυνομικό μυθιστόρημα Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 051 ΜΑΜ: Διδάσκων: Αγαπητός Παναγιώτης Tο μάθημα παρουσιάζει τη μυθοπλασία του εγκλήματος από τις απαρχές του μυθιστορή-ματος εξιχνίασης στα τέλη του 19ου αιώνα έως και τις ποικίλες μετεξελίξεις του σύγχρονου αστυνομικού μυθιστορήματος. Πέρα από μια γενικότερη επισκόπηση, θα συζητηθούν θέματα όπως: τυπολογία της αφήγησης, πολιτικές και κοινωνικές ιδεολογίες, ζητήματα κοινωνικού φύλου, ερωτισμός, εικονογραφία της ψυχής και της βίας, εντοπιότητα και κοσμοπολιτισμός, ιστορικές σκηνοθεσίες. Eξετάζονται συγγραφείς όπως: Άρθουρ Kόναν Nτόυλ, Άγκαθα Kρίστι, Π. Nτ. Tζαίημς, Nτάσιελ Xάμετ, Pαίημοντ Tσάντλερ, Zωρζ Σιμενόν, Φρίντριχ Ντύρενματ, Pόμπερτ βαν Γκούλικ, Έλις Πήτερς, Oυμπέρτο Έκο, Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ, Tζαίημς Έλροϋ, Σάρα Παρέτσκι, Γιάννης Mαρής, Πέτρος Mάρκαρης, Aνδρέας Aποστολίδης, Αμάντα Μιχαλοπούλου.

3 Εισαγωγή στη Νεοελληνική Λογοτεχνία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 090 ΜΑΜ: Ρούσσου Μαίρη Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τα σημαντικότερα κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, από τις απαρχές μέχρι τα τέλη του 19 ου αιώνα. Στην εισαγωγή εξετάζονται οι νεότερες τάσεις για την αποσαφήνιση του όρου «λογοτεχνία», ενώ παράλληλα γίνεται σύντομη επισκόπηση των επικρατέστερων απόψεων για τις απαρχές της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Στη συνέχεια εξετάζονται αποσπάσματα πεζών και ποιητικών κειμένων από τον 12 ο μέχρι τον 19 ο αιώνα, με έμφαση σε εκείνα τα έργα που θεωρούνται σταθμοί στην εξέλιξη της νεοελληνικής λογοτεχνίας, όπως για παράδειγμα ο Απόκοπος, τα Κυπριακά Ερωτικά ποιήματα, τα κυριότερα έργα της κρητικής λογοτεχνίας της ακμής, κείμενα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, το έργο του Δ. Σολωμού, οι Ωδές του Α. Κάλβου.

4 Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ BNE ΜΑΜ: Hinterberger Martin Μέσα από μια γραμματολογική επισκόπήση, το μάθημα παρουσίαζε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της βυζαντινής λογοτεχνίας και την εξέλιξη της μεσαιωνικής ελληνικής γλώσσας προς τα ελληνικά, εξοικειώνοντας του φοιτητές με την χρήση των σχετικών βοηθημάτων (λεξικά, γραμματικές, εγχειρίδια κ.λ.π ). Μελετώνται κα μεταφράζονται ποικίλα αποσπάσματα στο πρωτότυπο, ενώ διαβάζονται και ορισμένα κείμενα σε νεοελληνική απόδοση. Τα επιλεγόμενα κείμενα καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα λογοτεχνικών ειδών και υφολογικών επίπεδων από τον 1 ο μέχρι και τον 15 ο αιώνα.

5 Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ BNE ΜΑΜ: Γιαννούλη Αντωνία Μέσα από μια γραμματολογική επισκόπηση, το μάθημα παρουσιάζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της βυζαντινής λογοτεχνίας και την εξέλιξη της μεσαιωνικής ελληνικής γλώσσας προς τα νέα ελληνικά, εξοικειώνοντας τους φοιτητές με τη χρήση των σχετικών βοηθημάτων (λεξικά, γραμματικές, εγχειρίδια κ.λπ.). Μελετώνται και μεταφράζονται ποικίλα αποσπάσματα στο πρωτότυπο, ενώ διαβάζονται και ορισμένα κείμενα σε νεοελληνική απόδοση. Τα επιλεγμένα κείμενα καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα λογοτεχνικών ειδών και υφολογικών επιπέδων από τον 1ο μέχρι και τον 15ο αιώνα.

6 Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ BNE ΜΑΜ: Κωνσταντίνου Σταυρούλα Μέσα από μια γραμματολογική επισκόπηση, το μάθημα παρουσίαζε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της βυζαντινής λογοτεχνίας και την εξέλιξη της μεσαιωνικής ελληνικής γλώσσας προς τα ελληνικά, εξοικειώνοντας του φοιτητές με την χρήση των σχετικών βοηθημάτων (λεξικά, γραμματικές, εγχειρίδια κλπ. ). Μελετώνται κα μεταφράζονται ποικίλα αποσπάσματα στο πρωτότυπο, ενώ διαβάζονται και ορισμένα κείμενα σε νεοελληνική απόδοση. Τα επιλεγόμενα κείμενα καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα λογοτεχνικών ειδών και υφολογικών επίπεδων από τον 1 ο μέχρι και τον 15 ο αιώνα.

7 Εισαγωγή στη Νεοελληνική Φιλολογία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 120 ΜΑΜ: Χατζηπαναγιώτη Ιουλία Σκοπός του μαθήματος είναι να φέρει σε επαφή τους φοιτητές με θεμελιακά θέματα και περιοχές της φιλολογικής επιστήμης όπως η θεωρία, η κριτική, και η ιστορία της λογοτεχνίας, η συγκριτική γραμματολογία, η νεοελληνική μετρική, και οι εκδόσεις νεοελληνικών κειμένων. Παράλληλα, οι φοιτητές εξοικειώνονται με βασικά έργα αναφοράς, μεθόδους, εργαλεία και πηγές της νεοελληνικής φιλολογίας.

8 Συγγραφή Ακαδημαϊκού Δοκιμίου Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 160 ΜΑΜ: Ρούσσου Μαίρη Στόχος του μαθήματος είναι: α) η εξοικείωση των φοιτητών με τον επιστημονικό λόγο (δομή κειμένου, οργάνωση επιχειρημάτων) β) η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και της επιστημονικής χρήσης της ελληνικής γλώσσας. Στο πλαίσιο του μαθήματος θα αναλύονται διεξοδικά δοκίμια σημαντικών συγγραφέων και οι φοιτητές θα εξασκούνται στη συγγραφή.

9 Συγγραφή Ακαδημαϊκού Δοκιμίου Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 160 ΜΑΜ: Παφίτη Μαριάννα Στόχος του μαθήματος είναι: α) η εξοικείωση των φοιτητών με τον επιστημονικό λόγο (δομή κειμένου, οργάνωση επιχειρημάτων) β) η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και της επιστημονικής χρήσης της ελληνικής γλώσσας. Στο πλαίσιο του μαθήματος θα αναλύονται διεξοδικά δοκίμια σημαντικών συγγραφέων και οι φοιτητές θα εξασκούνται στη συγγραφή.

10 Ερωτική λογοτεχνία (11ος-12ος αιώνας) Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 229 ΜΑΜ: Διδάσκων: Αγαπητός Παναγιώτης Tο μάθημα παρουσιάζει, μέσα από μια ιστορική και φιλολογική προσέγγιση, τη σταδιακή αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος της βυζαντινής κοινωνίας για τον έρωτα ως λογοτεχνικό θέμα γύρω στο έτος 1000 και τη σταδιακή «αναβίωση» της ερωτικής αφήγησης την εποχή των Kομνηνών. Mετά από μια γενικότερη παρουσίαση του ζητήματος «ερωτισμός» και «ερωτική τέχνη/λογοτεχνία», το μάθημα θα επικεντρωθεί σε συγκεκριμένα κείμενα λογοτεχνικά (ερωτική ποίηση και επιστολογραφία, μυθιστόρημα, ηθοποιΐα) και κριτικά (αναγνωστικές αντιδράσεις απέναντι στην ερωτική λογοτεχνία, κριτικά δοκίμια, χειρόγραφες μαρτυρίες).

11 Λυρική ποίηση της Αναγέννησης Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 239 ΜΑΜ: Ρένα Παπαδάκη Χάρη στη σύνθεση της αρχαίας ελληνικής και βυζαντινής λογοτεχνικής παράδοσης με την ποιητική παραγωγή του όψιμου δυτικού Μεσαίωνα και της Αναγέννησης, η πρώιμη νεοελληνική λυρική ποίηση αναδείχθηκε σε ένα προνομιακό χώρο έκφρασης του προσωπικού ερωτικού βιώματος. Θα μελετήσουμε τα φανερώματά της στην Κύπρο, την Κρήτη και τη Ρόδο, τις γεωγραφικές περιοχές εκείνες που, λόγω της κατάκτησής τους από Βενετούς και Φράγκους, δέχτηκαν ισχυρές επιδράσεις από τον δυτικό πολιτισμό. Για το σκοπό αυτό θα εφαρμόσουμε στη θεώρησή μας τις μεθόδους της συγκριτικής φιλολογίας.

12 Η Πεζογραφία του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 282 ΜΑΜ: Ταχοπούλου Ολυμπία Στο πλαίσιο του μαθήματος θα επιχειρηθεί η κατανόηση και ερμηνεία του πεζογραφικού έργου του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη τόσο σε αισθητικό όσο και σε ιδεολογικό επίπεδο. Συγκεκριμένα θα ενταχθεί το έργο του Παπαδιαμάντη στα ελληνικά και ευρωπαϊκά αισθητικά συμφραζόμενα της εποχής του και θα μελετηθεί η ρεαλιστική, ηθογραφική αλλά και ποιητική μορφή των διηγημάτων του. Θα διερευνηθούν τα ερωτήματα που έθεσε το παπαδιαμαντικό κείμενο στη νεοελληνική κριτική και αφορούν τον αυτοβιογραφικό χαρακτήρα, τις αφηγηματικές τεχνικές και την κοινωνική διάσταση του έργου του. Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με ορισμένα από τα καλύτερα διηγήματα και μυθιστορήματα του Παπαδιαμάντη και η δημιουργία μεθοδολογικών εργαλείων για τη θεωρητική και ιδεολογική κατανόηση του έργου του.

13 Μετα-αποικιακή θεωρία και λογοτεχνία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 294 ΜΑΜ: Διδάσκων: Πουργούρης Μαρίνος Το μάθημα αποσκοπεί στην εξοικείωση του φοιτητή με τη μετα-αποικιακή θεωρία και την εφαρμογή της, ως ερμηνευτικό εργαλείο, στη μελέτη λογοτεχνικών κειμένων. Πιο συγκεκριμένα, θα επιχειρήσουμε την αποσαφήνιση της σχέσης μεταξύ αποικιοκράτη και αποικιοκρατούμενου μέσα από το πρίσμα σημαντικών σύγχρονων θεωριών όπως αυτές των Edward Said, Franz Fanon, Rey Chow, Gayatri Spivak, Homi Bhabha, Partha Chatterjee κ.α. Θα μελετήσουμε επίσης έννοιες που συνδέονται άμεσα με την μετα-αποικιακή θεώρηση όπως ο εθνικισμός, η παγκοσμιοποίηση, η πολυπολιτισμικότητα, ο κοσμοπολιτισμός, ο οριενταλισμός, ο ιμπεριαλισμός, η νεοαποικιοκρατία κ.ο.κ. Τέλος θα εξετάσουμε λογοτεχνικά κείμενα τα οποία αφορούν στην περίπτωση της αποικιοκρατικής περιόδου στην Κύπρο όπως τα Πικρολέμονα του Lawrence Durrell, οι Κλειστές πόρτες του Κώστα Μόντη και το Εν μέρει Ελληνίζων του Μιλτιάδη Χατζόπουλου.

14 Το χιούμορ στη βυζαντινή λογοτεχνία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 325 ΜΑΜ: Γιαννούλη Αντωνία Το χιούμορ στη Βυζαντινή Λογοτεχνία (χ.ε. 2014) Στο πλαίσιο του μαθήματος μελετώνται επιλεγμένα λογοτεχνικά κείμενα, στα οποία η πρόθεση του Βυζαντινού συγγραφέα είναι να προκαλέσει το γέλιο. Στόχος του μαθήματος είναι, καταρχάς, η κατανόηση των κειμένων αυτών και, στη συνέχεια, η διερεύνηση των τρόπων με τους οποίους επιτυγχάνεται το κωμικό αποτέλεσμα. Ανεξάρτητα από την απήχησή τους στον σημερινό αναγνώστη, αποτιμάται ο ρόλος των κειμένων στην εποχή τους και η αξία τους με βάση τα κριτήρια του Βυζαντινού κοινού.

15 Eισαγωγή στην Ποίηση και την Ποιητική του Καβάφη Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 334 ΜΑΜ: Διδάσκων: Πιερής Μιχάλης Το μάθημα είναι οργανωμένο με βάση τις πιο κάτω ενότητες: Γενική αναφορά στο αντικείμενο και τους στόχους του μαθήματος- Mεθοδολογικά-Σχολιασμός βιβλιογραφίας. Eιδολογική κατάταξη των καβαφικών εκδόσεων. Δειγματοληπτική παρουσίαση ενδεικτικών παραδειγμάτων. H εξωτερική περιπέτεια: Bιογραφία & Λογοτεχνία. Σχολιασμός βιογραφικών δεδομένων (καταβολές, παιδεία, μετακινήσεις, βιοπορισμός, κτλ.) σε συνάρτηση προς την καλλιτεχνική ανέλιξη του δημιουργού Kαβάφη. H εσωτερική περιπέτεια: Παράδοση και πρωτοτυπία. Λόγια και δημοτική παράδοση. Kαθαρεύουσα και δημοτική. Aναζητήσεις-περιπλανήσεις, ανακάλυψη/αποκάλυψη και διαμόρφωση της αληθινής ποιητικής του φυσιογνωμίας: H εξελικτική πορεία: Pομαντισμός, Παρνασσισμός, Συμβολισμός, Aισθητισμός, Pεαλισμός. «Eν μέρει και εν μέρει». H διαλεκτική προοπτική. Πορεία προς τη «σύνθεση». Zητήματα οργανικής συνύπαρξης αντιθέτων στοιχείων σε επίπεδο γλωσσικής, κοινωνικής, ερωτικής, θρησκευτικής, πολιτικής και κοσμοθεωρητικής αντίληψης. Πολυπολιτισμός, διερωτικές σχέσεις: η έννοια του «κράματος». Tο «τεχνητό» vs στο «φυσικό», το «πραγματικό» και το «αληθινό» vs στο «οραματικό» και το «πλασματικό», το «μικτό» και το «νόθο» vs στο «καθαρό», το «νόμιμο» vs «έκνομο». Tο «κεντρικό», versus στο «περιφερειακό» το «εθνικό», versus στο «φυλετικό». «Έρως και Eξουσία. Όψεις της ποιητικής του Kαβάφη». Προς ίσες και ισότιμες σχέσεις. H εξουσία του «άλλου» και οι διαμεσολαβημένες επιθυμίες. H ποιητική τέχνη ως ειδική λειτουργία της μνήμης ή ως ηθικός κώδικας κοινωνικής, πολιτικής και καλλιτεχνικής συμπεριφοράς.

16 Εισαγωγή στην ποίηση και ποιητική του Σεφέρη Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 362 ΜΑΜ: Σαμουήλ Αλεξάνδρα Ο Σεφέρης και η συνομιλία το με την ελληνική ποιητική παράδοση. Ο Σεφέρης και η συνομιλία του με τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό. Ο Σεφέρης ως θεωρητικός και κριτικός της λογοτεχνίας. Ο πεζογράφος Σεφέρης Ο Σεφέρης και οι ποιητές των μεταγενέστερων γενεών

17 Η αυτοβιογραφία στο Βυζάντιο Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 428 Π.Μ.: 9 ΜΑΜ: Διδάσκων: Hinterberger Martin Το σεμινάριο δίνει μια γενική εισαγωγή στη σύγχρονη θεωρία της αυτοβιογραφίας καθώς και στις διάφορες μορφές αυτοβιογραφικού λόγου στο Βυζάντιο. Οι φοιτητές θα αναλύσουν και θα παρουσιάσουν από ένα βυζαντινό κείμενο ως δείγμα του αυτοαναπαραστατικού λόγου.

18 Νεοελληνική Γραμματεία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 435 Π.Μ.: 9 ΜΑΜ: Διδάσκων: Παντελής Βουτουρής Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση των τελειοφοίτων του Τμήματος με τα βασικότερα κείμενα της νεοελληνικής γραμματείας από τις απαρχές της μέχρι σήμερα. H εξέταση του μαθήματος, στην οποία γίνεται και έλεγχος γραμματολογικών γνώσεων, περιλαμβάνει όλα τα κείμενα του καταλόγου που ακολουθεί: 1. Το δημοτικό τραγούδι: παραλογές, έκδ. Ιωάννου (Εστία Ν.Ε.Β.) 2. Βασίλειος Διγενής Ακρίτης (παραλλαγή Escorial), έκδ. Αλεξίου (Eστία Ν.Ε.Β.) 3. Λεόντιος Μαχαιράς, Χρονικόν Κύπρου, (έκδ. Dawkins) 4. Μπεργαδής, Απόκοπος, (έκδ. Παναγιωτάκη ή Αλεξίου ή Vejleskov) 5. Ρίμες αγάπης, έκδ. Σιαπκαρά-Πιτσιλλίδου 6. Γ. Χορτάτσης, Ερωφίλη, έκδ. Αλεξίου (Στιγμή) 7. Β. Κορνάρος, Ερωτόκριτος, έκδ. Αλεξίου (Εστία Ν.Ε.Β.) 8. Ι. Καρατζάς ο Κύπριος / Α. Ψαλίδας, Έρωτος Αποτελέσματα 9. Αδ. Κοραής, Παπατρέχας (Εστία Ν.Ε.Β.) 10. Χριστόπουλος, Λυρικά, έκδ. Τσαντσάνογλου (Εστία Ν.Ε.Β.) 11. Α. Κάλβος, Ωδαί, έκδ. Δάλλα (Ωκεανίδα) 12. Δ. Σολωμός, Ποιήματα, Διάλογος, Γυναίκα της Ζάκυθος (έκδ. Λ. Πολίτη) 13. Γ. Μαρκοράς, Ο όρκος (Ίδρυμα Ουράνη ή έκδ. Μαστροδημήτρη) 14. Α. Βαλαωρίτης, Ο Φωτεινός, έκδ. Σαββίδη (Ερμής) 15. Δ. Βυζάντιος, Βαβυλωνία, έκδ. Ευαγγελάτου (Ερμής) 16. Α. Ρ. Ραγκαβής, Ο αυθέντης του Μορέως (Ίδρυμα Ουράνη) 17. Εμμ. Ροϊδης, Η Πάπισσα Ιωάννα (Ερμής) 18. Δ. Βικέλας, Λουκής Λάρας, (Εστία Ν.Ε.Β.) 19. Γ. Μ. Βιζυηνός, Διηγήματα (Εστία Ν.Ε.Β. ή Ίδρ. Ουράνη) 20. Α. Καρκαβίτσας, Ο Ζητιάνος, έκδ. Μαστροδημήτρη (Καρδαμίτσα) 21. Αλ. Παπαδιαμάντης, Η φόνισσα (Δόμος) 22. Κ. Παλαμάς, Ο δωδεκάλογος του γύφτου (Ίδρ. Παλαμά Γκοβόστης / Μπίρης) 23. Κ. Π. Καβάφης, Ποιήματα, «αναγνωρισμένα» (Ίκαρος) 24. Β. Μιχαηλίδης, Ποιήματα (έκδ. 1911) 25. Ά. Σικελιανός, Λυρικός Βίος, τόμος Δ, (Ίκαρος)

19 26. Κ. Βάρναλης, Σκλάβοι πολιορκημένοι, έκδ. Δάλλα (Κέδρος) 27. Κ. Γ. Καρυωτάκης, Ποιήματα και πεζά (Εστία Ν.Ε.Β.) 28. Δ. Βουτυράς, Ο Λαγκάς, Οι αλανιάρηδες (=Άπαντα, Δίφρος, τ. 1) 29. Κ. Θεοτόκης, Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα (Νεφέλη, ΑΣΕ) 30. Σ. Δούκας, Ιστορία ενός αιχμαλώτου (Κέδρος) 31. Γ. Σεφέρης, Ποιήματα (Ίκαρος) 32. Γ. Ρίτσος, Τέταρτη Διάσταση (Κέδρος) 33. Κ. Μόντης, Γράμμα στη Μητέρα (1965) / Δεύτερο γράμμα στη Μητέρα (1972) / Τρίτο γράμμα στη Μητέρα (1980), από τα Άπαντα (Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντη) 34. Ν. Εγγονόπουλος, Ποιήματα (Ίκαρος) 35. Α. Εμπειρίκος, Οκτάνα (Ίκαρος) 36. Ο. Ελύτης, Ποίηση (Ίκαρος) 37. Γ. Σκαρίμπας, Μαριάμπας (Νεφέλη) 38. Γ. Θεοτοκάς, Λεωνής (Εστία) 39. Ν. Καζαντζάκης, Καπετάν Μιχάλης (έκδ. Ελένης Καζαντζάκη) 40. Μ. Καραγάτσης, Η μεγάλη χίμαιρα (Εστία) 41. Ν. Γ. Πεντζίκης, Ο πεθαμένος και η ανάσταση (Άγρα) 42. Μαν. Αναγνωστάκης, Ποιήματα (Νεφέλη) 43. Τ. Σινόπουλος, Νεκρόδειπνος (Ερμής) 44. Μ. Σαχτούρης, Ποιήματα (Κέδρος) 45. Γ. Παυλόπουλος, Τα αντικλείδια (Στιγμή) 46. Ντ. Χριστιανόπουλος, Ποιήματα (Διαγώνιος) 47. Στρ. Τσίρκας, Ακυβέρνητες πολιτείες (Κέδρος) 48. Δ. Χατζής, Το τέλος της μικρής μας πόλης (Το Ροδακιό) 49. Ν. Καχτίτσης, Ο εξώστης (Στιγμή) 50. Ε. Χ. Γονατάς, Ο φιλόξενος καρδινάλιος (στιγμή) 51. Ι. Καμπανέλλης, Οδυσσέα, γύρισε σπίτι, Θέατρο τ. 2 (Κέδρος) 52. Κ. Ταχτσής, Το τρίτο στεφάνι, (Εξάντας) 53. Γ. Ιωάννου, Σαρκοφάγος (Κέδρος) 54. Α. Φραγκιάς, Ο λοιμός (Κέδρος) 55. Ά. Αλεξάνδρου, Το Κιβώτιο (Κέδρος) 56. Μ. Δούκα, Η αρχαία σκουριά (Κέδρος) 57. Θ. Βαλτινός, Η κάθοδος των εννιά (Κέδρος) 58. Λ. Αναγνωστάκη, Η πόλη (Κέδρος) 59. Μ. Γκανάς, Παραλογή (Καστανιώτης) 60. Κ. Χαραλαμπίδης, Αμμόχωστος βασιλεύουσα (Ερμής) 61. Λ. Πούλιος, Ποιήματα, επιλογή (Κέδρος) 62. Ρ. Γαλανάκη, Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ πασά (Άγρα) 63. Δ. Νόλλας, Φωτεινή μαγική (Καστανιώτης)

20 Ιστορία του δεκαπεντασύλλαβου Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 439 Π.Μ.: 9 ΜΑΜ: Αλεξάνδρα Σαμουήλ Στο μάθημα εξετάζεται η εξέλιξη του πολιτικού στίχου από το δημοτικό τραγούδι έως τη γενιά του 30. Η μελέτη του στίχου αυτού στο δημοτικό τραγούδι επικεντρώνεται βασικά στην «αρχή της ισομετρίας», στον «ισομετρικό παραλληλισμό και στην ισομετρική ταλάντευση», στις «φόρμουλες» και στα «τριμερή και τετραμερή χνάρια που παρατηρούνται στον δεκαπεντασύλλαβο της δημοτικής παράδοσης. Τα σχήματα αυτά εξετάζονται και στον δεκαπεντασύλλαβο της κρητικής Αναγέννησης κυρίως όμως η μελέτη του στίχου σε αυτής την περίοδο επικεντρώνεται στην απόκλιση από τα παραπάνω σχήματα και συνεπώς στην εξέταση του φαινομένου του διασκελισμού, και των τονικών σχημάτων. Ιδιαίτερα εξετάζεται το φαινόμενο της συνίζησης, της έκθλιψης και της χασμωδίας, πράγμα που οδηγεί στον επόμενο σταθμό για την μελέτη του δεκαπεντασύλλαβου, στο ώριμο έργο του Σολωμού. Τέλος μελετάται η συμβολή του Παλαμά στην εξέλιξη του στίχου, δηλαδή η κατάργηση της μεσαίας τομής ο «τριμερείς στίχοι» και ο «σπασμένος στίχος», καθώς και η σχέση του παλαμικού δεκαπεντασύλλαβου με εκείνους των Σικελιανού, Βάρναλη, Καρυωτάκη, Σεφέρη και Ρίτσου.

21 Δικτατορία και Λογοτεχνία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 452 Π.Μ.: 9 ΜΑΜ: Διδάσκων: Πουργούρης Μαρίνος Βασικοί στόχοι του σεμιναρίου είναι, καταρχάς, η μύηση των φοιτητών στη διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας και στην παρουσίασή της, πρώτα προφορικά (σε τριαντάλεπτη παρουσίαση στο μάθημα) και ύστερα γραπτώς, με την κατάθεση επιστημονικής εργασίας (15 τουλάχιστον σελίδων). Το σεμινάριο στοχεύει επίσης στην εκ βάθους εξερεύνηση της ελληνικής λογοτεχνικής παραγωγής κατά την περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών στην Ελλάδα. Συνεπώς οι φοιτητές θα μελετήσουν μυθιστορήματα και θεατρικά έργα τα οποία γράφτηκαν κατά την περίοδο Ενδεικτικά έργα τα οποία θα εξετάσουμε στο σεμινάριο: Άρης Αλεξάνδρου: Το Κιβώτιο, Μάρω Δούκα: Αρχαία Σκουριά, Μαργαρίτα Καραπάνου: Η Κασσάνδρα και ο Λύκος, Ιάκωβος Καμπανέλλης: Το μεγάλο μας Τσίρκο, Κώστας Μουρσελάς: Στάση Λεωφορείου, Το Αυγό, η συλλογή Δεκαοκτώ Κείμενα, το παιδικό θεατρικό της Ευγενίας Φακίνου Η Ντενεκεδούπολη, το μυθιστόρημα Ζ του Βασίλη Βασιλικού (όπως και η ομώνυμη ταινία του Κώστα Γαβρά), η νουβέλα του Ρένου Αποστολίδη Ο Α2.

22 Ο μύθος στην ποίηση του ελληνικού μοντερνισμού και υπερρεαλισμού Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 453 Π.Μ.: 9 ΜΑΜ: Ταχοπούλου Ολυμπία Η έννοια του μύθου έχει ευρέως χρησιμοποιηθεί από τη λογοτεχνική κριτική αποσκοπώντας κυρίως στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η λογοτεχνία προσλαμβάνει αρχαίες μυθολογίες και πολιτισμικές παραδόσεις. Στο πλαίσιο του σεμιναρίου θα επιχειρηθεί η κατανόηση της πρόσληψης και διαχείρισης του μύθου στον ποιητικό λόγο και συγκεκριμένα σε κείμενα του ελληνικού υψηλού μοντερνισμού και υπερρεαλισμού. Με βάση τα αισθητικά χαρακτηριστικά του υψηλού μοντερνισμού στο έργο των T.S. Eliot και Joyce, θα μελετηθεί η μυθική μέθοδος του Γιώργου Σεφέρη και του Γιάννη Ρίτσου. Στη συνέχεια θα εξεταστεί ο μηχανισμός της μυθογένεσης στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη ως μια ξεχωριστή περίπτωση μυθικής σκέψης. Θα ακολουθήσει η διερεύνηση της ανατροπής του αρχαίου μύθου στο έργο των Ελλήνων υπερρεαλιστών (Εμπειρίκος, Εγγονόπουλος, Κάλας) και η στροφή τους στον πρωτογονισμό. Στόχος του σεμιναρίου είναι η εξοικείωση του φοιτητή με τη θεωρία του λογοτεχνικού μύθου και η χρήση του για την ερμηνεία τόσο των ποιητικών κειμένων όσο και της πολιτισμικής ιδεολογίας των ποιητών που επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξη της μοντέρνας νεοελληνικής ποίησης.

23 Όψεις του ανδρικού και του γυναικείου κόσμου Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 535 Π.Μ.: 9 ΜΑΜ: Σταυρούλα Κωνσταντίνου Τι σήμαινε να είναι κανείς άνδρας και τι γυναίκα στη βυζαντινή κοινωνία; Ποια ήταν τα ανδρικά και ποια τα γυναικεία ιδεώδη του βυζαντινού κόσμου; Πώς μεταβάλλονταν αυτά ανάλογα με τις εποχές και τις κοινωνικές τάξεις; Πώς εκφράζεται ο ανδρικός και πώς ο γυναικείος κόσμος στη βυζαντινή λογοτεχνία; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που τίθενται στο πλαίσιο του σεμιναρίου αυτού και τα οποία εξετάζονται μέσα από ποικίλα κείμενα διαφορετικών ειδών και εποχών.

24 Ζητήματα Ιδεολογίας και Ποιητικής. Μια ερμηνευτική προσέγγιση στον Ερωτόκριτο. Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 645 Π.Μ.: 10 ΜΑΜ: Διδάσκων: Πιερής Μιχαλής

25 Η Αρχαιότητα στην πρώιμη νεοελληνική λογοτεχνία Κωδικός μαθήματος: ΒΝΕ 646 Π.Μ.: 10 ΜΑΜ: Παπαδάκη Ρένα Η πρόσληψη της αρχαιότητας στην πρώιμη νεοελληνική λογοτεχνία αποτελεί ένα σύνθετο φαινόμενο. Οι θεοί, οι ήρωες, οι μύθοι και τα σύμβολα του αρχαίου κόσμου υπέστησαν ποικίλες μεταμορφώσεις κατά το πέρασμά τους από το Βυζάντιο και τον δυτικό Μεσαίωνα, ώσπου να προσλάβουν νέες σημασιοδοτήσεις στο πλαίσιο της ιταλικής Αναγέννησης και να επιστρέψουν μέσω αυτής στις φραγκοκρατούμενες και βενετοκρατούμενες ελληνικές περιοχές. Ανάλογα εξελίχθηκαν και οι τρόποι λογοτεχνικής γραφής της ελληνικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας, οι οποίοι αποτέλεσαν αργότερα τις βάσεις του κανόνα των αναγεννησιακών λογοτεχνικών ειδών. Στο σεμινάριό μας θα εξετάσουμε την πολύπλοκη αυτή ιστορία πρόσληψης μέσω παραδειγματικών περιπτώσεων αξιοποίησης κλασικών θεμάτων και ποιητικών τρόπων σε δημώδη νεοελληνικά κείμενα που γράφτηκαν από τον 15 ο ως τον 17 ο αιώνα.

26 Η Ευρώπη των Γλωσσών Κωδικός μαθήματος: ΓΕΠ 075 ΜΑΜ: Καρυολαίμου Μαριλένα Το μάθημα προσφέρει στους φοιτητές μια νέα οπτική προσέγγισης του ευρωπαϊκού χώρου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβάλλοντας τη γλωσσική ποικιλότητα ως ένα από τα κατεξοχήν χαρακτηριστικά της Ευρώπης. Η γλωσσική ιστορία και η γλωσσική φυσιογνωμία της Ευρώπης θα συνδεθούν με ιστορικά, πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα που όριζαν ανέκαθεν την άνοδο και την πτώση των γλωσσών. Ανάμεσα σε άλλα, γίνεται αναφορά στη μονογλωσσία και τη σχέση της με το κράτος-έθνος, στις γλωσσικές επιπτώσεις της μετανάστευσης, στις διάφορες κατηγορίες γλωσσών, στα γλωσσικά δικαιώματα. Τέλος, διερευνώνται οι συνιστώσες που επηρεάζουν το μέλλον των ευρωπαϊκών γλωσσών, οι προτεραιότητες που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα της διαχείρισης της γλωσσοποικιλότητας και πώς αυτές συνδέονται με την ευρύτερη πολιτική για δημιουργία ενός ενιαίου αλλά όχι ομοιόμορφου ευρωπαϊκού χώρου όπου να διαφυλάσσονται η αρχή της ελεύθερης διακίνησης και ταυτόχρονα μια ενιαία ευρωπαϊκή ταυτότητα της οποίας η γλωσσική ποικιλότητα να αποτελεί ένα από τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά.

27 Εισαγωγή στη Νεοελληνική Γλώσσα Ι Κωδικός μαθήματος: ΓΕΠ 093 ΜΑΜ: Κατσογιάννου Μαριάννα Στο μάθημα παρουσιάζονται βασικές έννοιες και αρχές της νεότερης γλωσσολογίας. Εξετάζονται οι διακρίσεις συγχρονίας-διαχρονίας, περιγραφής-ρύθμισης, γλώσσαςομιλίας. Εξηγείται η μελέτη της γλώσσας ως συστήματος, συζητείται η αναζήτηση καθολικών γλωσσικών χαρακτηριστικών και επιχειρείται ο προσδιορισμός εννοιών όπως «γνώση της γλώσσας», «γλωσσική ικανότητα», «γλωσσική σύμβαση», «επικοινωνία» κ.ά. Στο μάθημα αυτό εξετάζονται οι βασικοί κλάδοι της γλωσσολογίας, φωνητική/φωνολογία, μορφολογία, σύνταξη και σημασιολογία, με ειδική έμφαση στην περιγραφή της ελληνική γλώσσας.

28 Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας Κωδικός μαθήματος: ΓΕΠ 130 ΜΑΜ: Καρυολαίμου Μαριλένα Στο μάθημα αυτό εξετάζεται η διαχρονική πορεία της ελληνικής γλώσσας με ιδιαίτερη έμφαση στη μεσαιωνική και τη σύγχρονη περίοδο. Ύστερα από σύντομη αναφορά στις πηγές που τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται για να διαπιστωθούν οι αλλαγές που έχουν επέλθει στην ελληνική, παρουσιάζονται οι κυριότερες φάσεις της εξέλιξης της ελληνικής γλώσσας και οι κυριότερες αλλαγές σε όλα τα γλωσσικά επίπεδα. Τέλος, γίνεται αναφορά στη διγλωσσία (γλωσσική διφυΐα) ανάμεσα σε δημοτική και καθαρεύουσα και οι επιπτώσεις της για την κοινή νέα ελληνική.

29 Εισαγωγή στη Θεωρητική Γλωσσολογία Κωδικός μαθήματος: ΓΕΠ 150 BNE ΜΑΜ: Αγγουράκη Γεωργία & Καρυολαίμου Μαριλένα προσφέρεται στους φοιτητές των τμημάτων της Φιλοσοφικής Το μάθημα ξεκινά ελέγχοντας εδραιωμένες αντιλήψεις, που αποδεικνύονται μύθοι, για την (Ελληνική) γλώσσα. Στη βάση αυτή συζητιούνται μια σειρά από θέματα, όπως η γλωσσική αλλαγή, η σχέση αρχαίας και νεότερης ελληνικής γλώσσας, τα γλωσσικά λάθη, και παρουσιάζονται αξιώματα της Σύγχρονης Γλωσσολογίας, όπως η ισότητα των γλωσσών, η προτεραιότητα του προφορικού λόγου και η γλωσσική σύμβαση. Στη συνέχεια εισάγονται βασικές διακρίσεις της νεότερης γλωσσολογίας, όπως η διάκριση συγχρονίας-διαχρονίας, περιγραφής-ρύθμισης, γλώσσας-ομιλίας. Εξετάζεται αν υπάρχουν καθολικά γλωσσικά χαρακτηριστικά και τι αποτελεί γνώση της γλώσσας. Με έμφαση στην περιγραφή και ερμηνεία του γλωσσικού υλικού, παρουσιάζονται οι τέσσερεις κλάδοι της Θεωρητικής Γλωσσολογίας: Φωνολογία, Μορφολογία, Σύνταξη και Σημασιολογία.

30 Σημασιολογία Κωδικός μαθήματος: ΓΕΠ 250 BNE ΜΑΜ: Αγγουράκη Γεωργία Το μάθημα αυτό έχει δύο στόχους. Ως πρώτος στόχος τίθεται η εξοικείωση των φοιτητών με τα εργαλεία και τις μεθόδους που χρησιμοποιεί η σύγχρονη τυπική σημασιολογία (formal semantics) για την ανάλυση της φυσικής γλώσσας. Συγκεκριμένα θα διδαχτούν οι βασικές αρχές της θεωρίας του Μοντέλου: η αρχή της συνδυαστικότητας του Frege, στοιχεία προτασιακής και κατηγορηματικής Λογικής, και στοιχεία της θεωρίας των τύπων με έμφαση στον λογισμό λ (λ-calculus). Δεύτερος στόχος είναι να εφαρμοστούν οι κεκτημένες γνώσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα της γραμματικής των Ελληνικών προκειμένου να καταδειχτεί η χρησιμότητα τους στην επίλυση των προβλημάτων αυτών. Συγκεκριμένα, θα συζητηθούν προβλήματα σχετικά με άρνηση, έγκλιση, πολικότητα, αναφορικές προτάσεις, ποσοτικοποίηση, ερωτηματικές προτάσεις, δεσμευμένη και μηδεσμευμένη αναφορά, και έλλειψη, Ιδιαίτερο βάρος θα δοθεί στη σχέση σημασιολογίας και σύνταξης (στο συντακτικό μοντέλο της μετασχηματιστικής γραμματικής), και σημασιολογίας και πραγματολογίας. Κάποιες βασικές έννοιες της πραγματολογίας θα συζητηθούν σε αυτό το πλαίσιο, όπως π.χ. υπονόημα, προϋπόθεση, και γλωσσική πράξη.