Ψθφιακά αποκετιρια ψθφιακό πολιτιςμικό απόκεμα: πραγματικότθτεσ και προοπτικζσ

Transcript

1 Ψθφιακά αποκετιρια ψθφιακό πολιτιςμικό απόκεμα: πραγματικότθτεσ και προοπτικζσ Γεώργιος Παπαΰωάννου Επύκουροσ Καθηγητόσ Τμόμα Αρχειονομύασ, Βιβλιοθηκονομύασ και Μουςειολογύασ Διευθυντόσ Εργαςτηρύου Μουςειολογύασ, Προςταςύασ, Αποκατϊςταςησ και Αξιοπούηςησ Πολιτιςμικών Αγαθών (μνημεύων, μουςεύων, κ.λπ.), Ιόνιο Πανεπιςτόμιο

2 Ψθφιακό περιεχόμενο Τα τελευταύα χρόνια παρατηρεύται η εμφϊνιςη δρϊςεων μεγϊλησ κλύμακασ για ψηφιοπούηςη περιεχομϋνου, καθώσ και μια αυξανόμενη εξϊρτηςη οργανιςμών αλλϊ και ατόμων από τεχνολογύεσ πληροφόρηςησ και επικοινωνύασ για τη διαχεύριςη τησ πολυπλοκότητασ τησ δημόςιασ, τησ επαγγελματικόσ, ακόμη και τησ ιδιωτικόσ ζωόσ. Η πληθώρα κατανεμημϋνων, διαςυνδεδεμϋνων πληροφοριακών πόρων και υπηρεςιών, που επϋφερε το Διαδύκτυο και ο Ιςτόσ, θϋτει ςημαντικϋσ νϋεσ προκλόςεισ ανακϊλυψησ πόρων και διαλειτουργικότητασ, δημιουργώντασ την ανϊγκη διεπιςτημονικών προςεγγύςεων ϋρευνασ και πρακτικών για την επύτευξη μακροχρόνιασ ψηφιακόσ διατόρηςησ και επαρκούσ παρϊςταςησ τησ γνώςησ ςε διϊφορα πεδύα. 2/34

3 Ψθφιακοί πόροι Οτιδόποτε προςφϋρει πληροφορύα ςτον ψηφιακό κόςμο Αντικεύμενα με ψηφιακό υπόςταςη Αρχεύα διαφόρων μορφών Εφαρμογϋσ λογιςμικού Ψηφιακϋσ υπηρεςύεσ Εύδη ηλεκτρονικών δημοςιευμϊτων Μορφοποιημϋνα ςταθερϊ π.χ. Σελύδεσ βιβλύων, εικόνεσ Μορφοποιόςιμα μεταβλητϊ π.χ. Αρχεύα επεξεργαςτό κειμϋνου, πύνακεσ αριθμητικών δεδομϋνων Δυναμικϊ, δημιουργούμενα κατϊ την ανϊκτηςη τουσ (από λογιςμικό) 3/34

4 Ψθφιακζσ βιβλιοκικεσ Οι Ψηφιακϋσ Βιβλιοθόκεσ αςχολούνται με τη δημιουργύα και τη διαχεύριςη πληροφοριακών πόρων, τη μεταφορϊ πληροφορύασ ανϊμεςα ςε καθολικϊ δύκτυα και την αποτελεςματικό χρόςη αυτόσ τησ πληροφορύασ από μεγϊλο εύροσ χρηςτών Ένα περιβϊλλον ψηφιακού πολυμεςικού υλικού, ςχεδιαςμϋνο για μια κοινότητα χρηςτών, δομημϋνο ώςτε να διευκολύνει την πρόςβαςη και την πλοόγηςη ςτα περιεχόμενϊ του μϋςω του Παγκόςμιου Ιςτού. Οι χρόςτεσ και το υλικό μπορεύ να εύναι κατανεμημϋνα ςτο διαδύκτυο, αλλϊ τουσ διαχειριζόμαςτε ωσ ϋνα ςυνεκτικό ςύνολο. Η ψηφιακό βιβλιοθόκη ΔΕΝ εύναι μια ψηφιοποιημϋνη ςυλλογό με εργαλεύα διαχεύριςησ πληροφορύασ. Αφορϊ ςε περιβϊλλον που ενώνει ςυλλογϋσ, υπηρεςύεσ και ανθρώπουσ για την υποςτόριξη ολόκληρου του κύκλου ζωόσ τησ δημιουργύασ, διϊχυςησ, χρόςησ και ςυντόρηςησ δεδομϋνων, πληροφορύασ και γνώςησ 4/34

5 Συνιςτϊςεσ ψθφιακισ βιβλιοκικθσ Διεπαφϋσ με τον χρόςτη (User interfaces) Αποθετόριο (Repository) Αποθόκευςη και διαχεύριςη πόρων και μεταδεδομϋνων Σύςτημα αναζότηςησ 5/34

6 Αποκετιρια - Δεδομζνα 6/34

7 Αποκετιρια - Μεταδεδομζνα 7/34

8 Αποκετιριο - μεταδεδομζνα 8/34

9 Κωδικοποίθςθ μεταδεδομζνων: XML 9/34

10 Προκλιςεισ - ανάγκεσ Το πλαύςιο χρόςησ τησ ψηφιακόσ πληροφορύασ μεταβϊλλεται ραγδαύα (νϋεσ τεχνολογύεσ παρϊςταςησ, διαχεύριςησ, πρόςβαςησ) Κύνδυνοσ τα αποθετόρια να καταςτούν ακατϊλληλα προσ χρόςη: "νεκροταφύα δεδομϋνων" Απαύτηςη για Ψηφιακή επιμέλεια Η ψηφιακό επιμϋλεια περιλαμβϊνει ϋνα ςύνολο δραςτηριοτότων που αποςκοπούν ςτην παραγωγό αξιόπιςτων, υψηλόσ ποιότητασ ψηφιακών πόρων, ςτην οργϊνωςη, αρχειοθϋτηςη και μακρόχρονη διατόρηςό τουσ, καθώσ και ςτη δημιουργύα προςτιθϋμενησ αξύασ από τουσ ψηφιακούσ πόρουσ μϋςω διαδικαςιών εξαγωγόσ γνώςησ και ςημαςιολογικόσ διαςύνδεςησ. Ανϊπτυξη εννοιολογικών και τεχνολογικών εργαλεύων για: διατόρηςη και επαύξηςη τησ αξύασ ενόσ ςώματοσ ϋγκυρων ψηφιακών πληροφοριών για τρϋχουςα και μελλοντικό χρόςη 10/34

11 Διατιρθςθ Παρϊδειγμα για την περύπτωςη των αρχεύων και τησ διοικητικόσ πληροφορύασ: Τι κα κάνουμε ςε λίγα χρόνια, όταν δεν κα παραλαμβάνουμε κοφτεσ ζντυπου υλικοφ, αλλά Giga Bytes; Ανάγκθ για: Μακροχρόνια διατιρθςθ τθσ πρόςβαςθσ Μελζτεσ κινδφνου μορφοτφπων ςυλλογϊν Μετανάςτευςθ ςυλλογϊν και μεταδεδομζνων ςε νζο ψθφιακό υπόςτρωμα 11/34

12 Επαφξθςθ περιεχομζνου Προςπάκεια οι μθχανζσ με βάςθ τθ γνϊςθ να: ςυςχετίηουν περιεχόμενο, εξάγουν ςυμπεράςματα, μεςολαβοφν για τθν εξυπθρζτθςθ των πλθροφοριακϊν αναγκϊν των χρθςτϊν (intelligent agents) Ολοκλιρωςθ πλθροφορίασ Ανάκτθςθ περιεχομζνου από ετερογενείσ πθγζσ με διαφορετικά ςχιματα μεταδεδομζνων 12/34

13 Ολοκλιρωςθ μεταδεδομζνων με το CIDOC Conceptual Reference Model Μοντζλο αναφοράσ προςανατολιςμζνο ςε γεγονότα Στοχεφει ςτθ ςθμαςιολογικι ολοκλιρωςθ ετερογενϊν πλθροφοριϊν (μεταδεδομζνων) που τεκμθριϊνουν ςυλλογζσ πολιτιςτικήσ κληρονομιάσ Αποτελείται από 81 κλάςεισ και 132 ιδιότθτεσ Κλάςθ: κατθγορία αντικειμζνων με κοινά ζνα ι περιςςότερα χαρακτθριςτικά τα οποία χρθςιμεφουν ωσ κριτιρια για τθν ταυτοποίθςθ των αντικειμζνων που ανικουν ςτθν κλάςθ Ζνα αντικείμενο που ανικει ςε μια κλάςθ ονομάηεται ςτιγμιότυπο τθσ κλάςθσ αυτισ Ιδιότθτα: μία ιδιότθτα προςδιορίηει μία ςχζςθ οριςμζνου είδουσ μεταξφ δφο κλάςεων (τθσ κλάςθσ-πεδίο οριςμοφ και τθσ κλάςθσ-πεδίο τιμϊν) ISO 21127:2006 Απεικόνιςθ του προτφπου EAD 13/34

14 3 διαφορετικοί πόροι με μεταδεδομζνα (κείμενο, γεωγραφικόσ τόποσ, φωτογραφία) The following declaration has been approved: The Premier of the Union of Soviet Socialist Republics, the Prime Minister of the United Kingdom and the President of the United States of America have consulted with each other in the common interests of the people of their countries and those of liberated Europe. They jointly declare their mutual agreement to concert.and to ensure that Germany will never again be able to disturb the peace of the world Protocol of Proceedings of Crimea Conference Title.Subtitle: II. Declaration of Liberated Europe Date: February 11, 1945 Creator:The Premier of the Union of Soviet Socialist Republics The Prime Minister of the United Kingdom The President of the United States of America Publisher: State Department TGN Id: Names: Yalta (C,V), Jalta Types: inhabited place(c), city (C) Position: Lat: N,Long: E 14/34

15 Σθμαςιολογικι ολοκλιρωςθ μεταδεδομζνων με CIDOC CRM E39 Actor E52 Time-Span February 1945 P82 at some time within E7 Activity E53 Place E39 Actor Crimea Conference E38 Image 15/34 E39 Actor P86 falls within E65 Creation Event * P81 ongoing throughout E52 Time-Span E31 Document Yalta Agreement 15

16 ΜΟΨΕΑΣ Σύςτημα διαχεύριςησ αποθετηρύου βαςιςμϋνο ςτησ αρχϋσ τησ ψηφιακόσ επιμϋλειασ Μονϊδα Ψηφιακόσ Επιμϋλειασ, Ερευνητικό Κϋντρο «Αθηνϊ» ( Δύνει ιδιαύτερη ϋμφαςη ςτην ευελιξύα και την ευχρηςτύα προκειμϋνου να: ελαχιςτοποιηθεύ ο χρόνοσ τεκμηρύωςησ διευκολυνθεύ ο τεκμηριωτόσ ςτη χρόςη θηςαυρών όρων ελαχιςτοποιηθούν τα λϊθη κατϊ την τεκμηρύωςη Βαςιςμϋνο ςτην πλατφόρμα ψηφιακών βιβλιοθηκών Fedora Commons Ιδιαύτερη ςημαςύα ϋχει το μοντϋλο δεδομϋνων του ΜΟΨΕΑ, το οπούο επιτρϋπει την αποτύπωςη ςύνθετων δομών που μπορούν να καλύψουν και τισ πιο απαιτητικϋσ ανϊγκεσ. 16/34

17 Υποζηήπιξη διαδικαζίαρ τηθιοποίηζηρ Ο ΜΟΨΕΑΣ επιηπέπει ηην απεςθείαρ θόπηυζη ολόκληπυν ομάδυν (folders) με τηθιοποιημένα απσεία, ηον εύκολο διασυπιζμό ηοςρ ζε ηεκμήπια και ηην δημιοςπγία τηθιακών ηεκμηπίυν συπίρ ηην ύπαπξη άλλος λογιζμικού. Διασείπιζη θηζαςπών / ηαξινομιών Η κενηπική διασείπιζη θηζαςπών όπυν και ηαξινομιών διεςκολύνει ηην αναδιοπγάνυζη αςηών, ηη ζςγσώνεςζη όπυν και ηην εμθάνιζη ηυν ηεκμηπίυν ζηα οποία οι όποι αναθέπονηαι. 17/34

18 ΜΟΨΕΑΣ και διαλειτουργικότθτα Ο ΜΟΨΕΑΣ ενςωματώνει ϋνα πλαύςιο διαλειτουργικότητασ το οπούο επιτρϋπει: την εξαγωγό των μεταδεδομϋνων ςε διαφορετικϊ ςχόματα/πρότυπα, τη δημιουργύα ενιαύου ςχόματοσ ςτην περύπτωςη που μια εγκατϊςταςη περιλαμβϊνει διαφορετικϊ ςχόματα, την ανϊθεςη URI για κϊθε πόρο (ψηφιακό παρϊςταςη, ψηφιακό αντικεύμενο, όρο θηςαυρού, κλπ.), τη δημιουργύα ςυςςωρεύςεων (aggregations) για κϊθε ψηφιακό τεκμόριο, τη δημοςύευςη των δεδομϋνων του αποθετηρύου ςε RDF Stores, τη δημοςύευςη του ςυνόλου των δεδομϋνων ςτο δικό του OAI-PMH αποθετόριο 18/34

19 ΜΟΨΕΑΣ και μακροχρόνια διατιρθςθ Ο ΜΟΨΕΑΣ διαθϋτει ϋνα ολοκληρωμϋνο και ςτιβαρό μηχανιςμό για την υποςτόριξη τησ μακροχρόνιασ διατόρηςησ των δεδομϋνων, ο οπούοσ βαςύζεται ςτο μοντϋλο μεταδεδομϋνων ψηφιακόσ διατόρηςησ PREMIS. Για οποιαδόποτε αλλαγό πραγματοποιεύται ςε ϋνα ψηφιακό τεκμόριο ό ροό δεδομϋνων, το ςύςτημα παρϊγει αντύςτοιχη εγγραφό PREMIS. Ορισμένες από τις σπηρεσίες ποσ παρέτονται: Διατόρηςη του κύκλου ζωόσ των ψηφιακών τεκμηρύων βϊςει του προτύπου OAIS. Σχεδιαςμόσ αντιμετώπιςησ καταςτροφών (disaster planning). 19/34

20 Από το αποκετιριο ςτον ζξω κόςμο Παιχνύδι Εικονικό πραγματικότητα Επαυξημϋνη πραγματικότητα «Δεύτερη ζωό» Συμμετοχικόσ ςχεδιαςμόσ 20/34

21 Παιχνίδι 21/34

22 Παιχνίδι «Βρεσ τον Δολοφόνο» 22/34

23 Συλλογή ψηφιακϊν μουςειοπαιχνιδιϊν ( 23/34

24 Παιχνίδι «Μπαίνω ςτον πίνακα» 24/34

25 The Art Project - Google 25/34

26 Ψηφιακό Μουςείο «Γεϊργιοσ Ιακωβίδησ» 26/34

27 Εμβφθιςη 27/34

28 Επαυξημζνη Πραγματικότητα κινητή ςυςκευή 28/34

29 «Δεφτερη Ζωή» 29/34

30 Συμμετοχικόσ Σχεδιαςμόσ 30/34

31 31/34

32 Χρήςιμοι Σφνδεςμοι /34

33 Συμπεράςματα Το ψθφιακό περιεχόμενο είναι πολφμορφο και πολυδιάςτατο Η ψθφιακι επιμζλεια προςκζτει αξία ςτο περιεχόμενο Περιεχόμενο με αξία οδθγεί ςτθν ανάπτυξθ αξιόπιςτων και χρθςτοκεντρικϊν υπθρεςιϊν πλθροφόρθςθσ Η ψθφιακι επιμζλεια επιτρζπει και διευκολφνει τθ δθμιουργία νζων ψθφιακϊν εφαρμογϊν για τθν ανάδειξθ και τθν αξιοποίθςθ του πολιτιςμικοφ αποκζματοσ 33/34

34 Ευχαριςτϊ για την προςοχή ςασ! επίκ. καθ. Γεώργιος Παπαΰωάννου