Γιατί επιλέχτηκε η µελέτη αυτή σαν ένα παράδειγµα? Υπόβαθρο της µελέτης

Transcript

1 Γιατί επιλέχτηκε η µελέτη αυτή σαν ένα παράδειγµα? Η διαδικασία οργάνωσης της αποτίµησης (ανάλυσης) κύκλου ζωής (LCA) είναι µια πολύπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία. Για το λόγο αυτό δεν είναι δυνατή µια λεπτοµερής παρουσίασή της στο πλαίσιο του ΝΟΡ. Ωστόσο θα συζητηθεί διαδοχικά ένα πρακτικό παράδειγµα µε σκοπό να επεξηγηθούν στην πράξη οι διαδικασίες της διαµόρφωσης των απαιτήσεων της σειράς προτύπων DIN/ISO Για το σκοπό αυτό επιλέχτηκε το σχέδιο «Σύγκρινοντας την LCA για το χαλαρό πληρωτικό συσκευασίας από το άµυλο ή το πολυστυρένιο» ( Comparing the LCA for loose-fill packaging from amylum or polystyrene ) το οποίο προωθήθηκε από την Γερµανική Περιβαλλοντική Οµοσπονδία (Environmental Federation DBU ) (Würdinger et al., 2002). Παράλληλα µε την καθεαυτή προσέγγιση τα αποτελέσµατα της επιλεγµένης µελέτης είναι ιδιαίτερα ενδιαφέροντα γιατί δείχνουν ότι η χρήση των αναγεννώµενων πρωτογενών υλικών δεν είναι απαραίτητως και πλεονεκτική από οικολογική άποψη. Υπόβαθρο της µελέτης Τα βιοαποικοδοµήσιµα» υλικά που βασίζονται σε αναγεννώµενα πρωτογενή υλικά έχουν συζητηθεί αναπτυχθεί και προωθηθεί προ πολλού χρόνου σαν µια λύση σε πολλά περιβαλλοντικά προβλήµατα. Παρόλα αυτά δεν έχει γίνει ακόµη µια ευρεία εισαγωγή τους στην αγορά. Στις συζητήσεις συχνά αυτό αποδίδεται στην έλλειψη σαφήνειας που αφορά την οικολογική τους αξιολόγηση. Οι αβεβαιότητες αυτές µε τη σειρά τους επηρρεάζουν την συµπεριφορά των πελατών, και συνεπώς την ανάπτυξη των προϊόντων αυτών ή την απόρριψη των απόβλητων. Μέχρι τώρα τα ερευνητικά αποτελέσµατα τα οποία επιτρέπουν µια αξιόπιστη αποτίµηση για το περιβαλλοντικό κέρδος από τα υλικά αυτά δύσκολα δηµοσιεύονται (Würdinger et al., 2002). Η αιτία για τη µελέτη αυτή ήταν το ερώτηµα αν τα πλαστικά που βασίζονται σε ανανεώσιµες πρώτες ύλες πρέπει από τούδε να προωθηθούν σε µεγαλύτερο βαθµό. Επιλέχθηκαν παραδειγµατικά δύο χαλαρά πληρωτικά συσκευασιών σαν υποδείγµατα εξέτασης: το ένα από αυτά βασίζεται στο

2 άµυλο, µια ανανεώσιµη πρώτη ύλη και το άλλο στο διογκούµενο πολυστυρόλιο (EPS) το οποίο παράγεται από ορυκτές πρώτες ύλες. Εικόνα 1 1: Χαλαρό πληρωτικό συσκευασιών Καθορισµός στόχου και πεδίου εφαρµογής Στόχος Η εξέταση ενός πρακτικά σχετικού παραδείγµατος θα δείξει αν η χρήση των πλαστικών σε αντιπαράθεση µε ένα υλικό που προκύπτει από ανανεώσιµες πρώτες ύλες είναι οικολογικά κατάλληλο ή όχι. Σαν παραδείγµατα επιλέχθηκαν τα χαλαρά πληρωτικά συσκευασιών: 1. συστήµατα συσκευασίας µε βάση το διογκωµένο πολυστυρόλιο (EPS) 2. συστήµατα συσκευασίας µε βάση το διογκωµένο άµυλο 3. συστήµατα συσκευασίας µε βάση ανακυκλούµενα υλικά (ανακυκλωµένο πολυστυρόλιο). Η παραλλαγή 3 (συστήµατα συσκευασίας από ανακυκλωµένα υλικά) δεν θα ληφθεί υπόψιν στη συνέχεια για να εξασφαλιστεί η σαφήνεια του πρακτικού παραδείγµατος και να περιοριστεί η µελέτη στα περιθώρια του άρθρου. Λειτουργία και λειτουργική µονάδα Εξετάστηκε η λειτουργικότητα ως προς την δυνατότητα χρήσης των εξετασθέντων προϊόντων σαν υλικών πλήρωσης για συσκευασίες µεταφοράς. Κατά την εξέταση θεωρήθηκε ότι τα τεχνικά χαρακτηριστικά των διαφορετικών προϊόντων δεν διαφέρουν. Σαν λειτουργική µονάδα ισοζυγίου επιλέχτηκε ο όγκος του χαλαρού πληρωτικού

3 συσκευασίας. Όλα τα δεδοµένα και τα αποτελέσµατα αναφέρονται σε όγκο συσκευασίας 100 m 3. Περιοριστικό όριο συστήµατος (System boundary) Το αντικείµενο της έρευνας οριοθετεί ένα περιοριστικό όριο του συστήµατος από το περιβάλλον. Σαν όριο επιλέχτηκε ο πλήρης κύκλος ζωής :«από το λίκνο στον τάφο». Αυτό σηµαίνει ότι λήφθηκαν υπόψιν όλες οι σχετικές ροές υλικών και ενέργειας αρχίζοντας από την εξερεύνηση των ακατέργαστων πρώτων υλών, την βιοµηχανική εκµετάλευση, την µεταφορά και τις προκαταρκτικές διαδικασίες της παραγωγής, την χρήση και τελικά την απόρριψη των αποβλήτων. Σαν περιοχή αναφοράς λαµβάνονται τα πολιτικά σύνορα της Οµοσπονδιακής ηµοκρατίας της Γερµανίας. Εάν κάποια υλικά (π.χ. πετρέλαιο) προµηθεύεται σε άλλες χώρες σαν περιοχή αναφοράς λαµβάνεται η χώρα προέλευσης. Το υλικό αξιολογείται σε σχέση µε την αγορά µετοχής του υλικού στην Γερµανία. Το έτος 1997 επιλέχτηκε σαν έτος αναφοράς. Κριτήρια αποκοπής (Λεπτοµερή όρια) Κατά την επισκόπιση αποκόπτονται όλες οι ροές υλικού και ενέργειας οι οποίες ισοδυναµούν σε λιγότερο από το 1 % σε σχέση µε τη µάζα της επιθυµητής απόδοσης.το άθροισµα της αποκοπής δεν πρέπει να υπερβαίνει το 5 % της επιθυµητής απόδοσης. Εν τούτοις εξετάζονται οι ροές υλικού µε συµµετοχή µικρότερη από 1 % σε σχέση µε τη µάζα της συνολικής απόδοσης εάν κατά την συνολική ανάλυση κύκλου ζωής υπάρχει ενδιαφέρον για ζητήµατα ενεργειακά ή τοξικότητας. Πώς έγινε η απογραφική ανάλυση? Υπολογιστικά σενάρια Αναπτύχθηκαν µια σειρά από διαφορετικά υπολογιστικά σενάρια µε σκοπό την κάλυψη των στόχων της µελέτης, δηλ. να απαντηθεί το ερώτηµα για την λογική της χρησιµοποίησης πλαστικών που προκύπτουν από ανανεώσιµα ακατέργαστα υλικά. Τα σενάρια αυτά είναι σηµαντικά για την εξέταση της επίδρασης διαφόρων παραγόντων στο υπό µελέτην ερώτηµα. Θεωρώντας το χαλαρό πληρωτικό συσκευασίας από διογκωµένο άµυλο αναπτύχθηκαν 20 διαφορετικά σενάρια εξέτασης. Στον πίνακα 1 συνοψίζεται µια συλλογή από τα εξετασθέντα σενάρια.

4 Παραγωγή Άµυλο καλαµποκιού Άµυλο πατάτας II Άµυλο σίτου Άµυλο καλαµποκιού (αποστράγγιση από (τυπικά παρασκευαολικά λήµατα) ζόµενο σιτάλευρο) Χρήσιµοποίηση Απλή χρησιµοποίηση Απλή χρησιµοποίηση Απλή χρησιµοποίηση Εσωτερική ανακύκλωση (τετραπλή χρησιµοποίηση) Απόρριψη καταγραφή µε κατάλοιπα αποβλήτων και συλλογή µικτών απόβλητων καταγραφή µε κατάλοιπα αποβλήτων και συλλογή µικτών απόβλητων καταγραφή µε κατάλοιπα αποβλήτων και συλλογή µικτών απόβλητων καταγραφή µε κατάλοιπα αποβλήτων και συλλογή µικτών απόβλητων Σιτάλευρο, πλήρες Εσωτερική ανα κύκλωση (διπλή χρησιµοποίηση) καταγραφή µε βιοαπόβλητα και κοµποστοποίηση Πίνακας 1: Συλλογή εξετασθέντων σεναρίων χαλαρού πληρωτικού συσκευασίας από διογκωµένο άµυλο Τµηµατικές διαδικασίες ενός σεναρίου παραγωγής Όπως στο πεδίο του χαλαρού πληρωτικού συσκευασίας από διογκωµένο άµυλο εξετάστηκαν και τα σενάρια για το διογκωµένο πολυστυρόλιο. Σαν ένα παράδειγµα για τα σενάρια αυτά στην εικόνα 2 φαίνεται η βιοµηχανική παραγωγή των πληρωτικού συσκευασιών από πρωτογενές πολυστυρόλιο (EPS). Το παρουσιαζόµενο σενάριο προβλέπει την απλή χρησιµοποίηση του χαλαρού πληρωτικού συσκευασιών και στη συνέχεια την απόρριψή του µέσω ενός χώρου ανακύκλωσης και µιας διαδικασίας ανακύκλωσης του υλικού. Για να διευκρινιστούν τα περιοριστικά όρια του συστήµατος δίνεται λεπτοµερώς η παραγωγή του πρωτογενούς πολυστυρολίου στην εικόνα 3.

5 Συλλογή ακατέργαστων υλικών Παραγωγή ελαστικού στυρολίου βουταδιενίου (SBR) Παραγωγή πρωτογενούς Πολυστυρολίου(GPPS) Παραγωγή πεντανίου/ βουτανίου Παραγωγή χαλαρού πληρωτικού πολυστυρολίου ιανοµή/πωλήσεις Τρόπος χρήσης (απλή χρήση) Συσκευαστής Αποδέκτης Απόρριψη Καταγραφή σύµφωνα µε τον τύπο Χώρος ανακύκλωσης επανακοκκοποίησης Μείωση εξερχοµένων Παραγωγή GPPS (Mήτρα) GPPS Εικόνα 2: Τµηµατικές διαδικασίες ενός σεναρίου EPS Ποία είναι η διαδικασία συλλογής των δεδοµένων; Για να πραγµατοποιηθεί η ανάλυση απογραφών, που αποτελεί την «καρδιά» της αποτίµησης κύκλου ζωής (LCA), συλλεχθήκαν οι ροές υλικών και ενέργειας που σχετίζονται µε τις εµπλεκόµενες διεργασίες για το τελικό προϊόν. Για κάθε διεργασία καταγράφηκαν και επεξεργάστηκαν τα δεδοµένα εισόδου-εξόδου. Οι κατευθυντήριες γραµµές, οι περιορισµοί και οι αποκοπές, παραδοχές που περιγράφηκαν στο στάδιο του ορισµού του στόχου και των ορίων, είτε πληρούσαν τις απαιτήσεις είτε προσαρµόστηκαν σύµφωνα µε αυτές που προέκυψαν από τα διαθέσιµα δεδοµένα. Στη συνέχεια η αποτίµηση των επιπτώσεων έγινε µε βάση τα αποτελέσµατα της απογραφικής ανάλυσης.

6 Bιοµηχανική εκµετάλευση φυσικού αερίου Πηγές υδρογονανθράκων Bιοµηχανική εκµετάλευση Αργού πετρελαίου Επεξεργασία φυσικού αερίου νάφθα Απόσταξη της νάφθας Παραγωγή αιθυλενίου αιθυλένιο βενζόλιο Αναµόρφωση σε βενζόλιο Παραγωγή βενζολίου βενζόλιο Παραγωγή αιθυλοβενζολίου Παραγωγή στυρολίου Πολυµερισµός στυρολίου Πρωτογενές πολυστυρόλιο Εικόνα 3: ιάγραµµα ροής παραγωγής πρωτογενούς πολυστυρολίου Η αξιολόγηση Σύµφωνα µε τις οδηγίες του προτύπου ISO η αποτίµηση LCA αποτελείται από τρία µέρη: - Επιλογή κατηγοριών επιπτώσεων - Απόδοση των αποτελεσµάτων της απογραφικής ανάλυσης σε κατηγορίες επιπτώσεων (ταξινόµηση) - Υπολογισµός των αποτελεσµάτων στον δείκτη επιπτώσεων. Στη µελέτη αυτή εξετάστηκαν οι ακόλουθες κατηγορίες επιπτώσεων:

7 Επιλεγµένες κατηγορίες επιπτώσεων Παγκόσµια άνοδος θερµοκρασίας Μείωση στρατοσφαιρικού όζοντος Φωτοχηµική δηµιουργία τροποσφαιρικού όζοντος Ευτροφισµός Οξίνιση Τοξικότητα στον άνθρωπο Οικοτοξικότητα Μείωση αβιωτικών πόρων Χρήση γης Πίνακας 2: Εξετασθείσες κατηγορίες επιπτώσεων Σύµφωνα µε την επιλογή των κατηγοριών επιπτώσεων οι παράµετροι που προσδιορίστηκαν στην απογραφική ανάλυση όπως οι εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα και µεθανίου πρέπει να αποδοθούν στα διαφορετικά περιβαλλοντικά τους αποτελέσµατα. Ταξινόµηση Οι παράµετροι της απογραφικής ανάλυσης που αποδόθηκαν σε µια κατηγορία επιπτώσεων πρέπει να µεταφερθούν σε µια κοινή µονάδα µέτρησης στην πορεία της ταξινόµησης. Μια παράµετρος της απογραφικής ανάλυσης µπορεί να αποδοθεί σε διαφορετική κατηγορίες επιπτώσεων. Παγκόσµια άνοδος θερµοκρασίας Μείωση στρατοσφαιρικού όζοντος CO 2, CH 4, N 2 O N 2 O Φωτοχηµική δηµιουργία τροποσφαιρικού Βενζόλιο, CH 4, NO x, Φορµαλδεϋδη,

8 όζοντος NMVOC, VOC, πεντάνιο,βουτάνιο Ευτροφισµός NOX, NH 3, P-ges., CSB, N-ges., NH 4, Νιτρικά Οξίνιση H 2 S, HCl, HF, NH 3, NOX, SO 2 Τοξικότητα στον άνθρωπο As, BaP, βενζόλιο, Cd, Cr, PCDD/F, Ni, Pb, SO2, σωµατίδια diesel, βιοκτόνα Οικοτοξικότητα AOX, χλωριούχα, NH 4 +, H 2 S, HF, NH 3, NO x, SO 2 Μείωση αβιωτικών πόρων Αργό πετρέλαιο, φυσικό αέριο, λιγνίτης, γαιάνθρακας Χρήση γης Πεδία Πίνακας 3 Ταξινόµηση Χαρακτηρισµός Ένα από τα ζητούµενα του χαρακτηρισµού είναι να µεταφερθούν οι παράµετροι των ισοζυγίων µάζας και ενέργειας, τα οποία αποδόθηκαν σε µια κατηγορία επιπτώσεων, σε κοινές µονάδες µέτρησης. Αυτό είναι αναγκαίο γιατί σε ένα περιβαλλοντικό αποτέλεσµα διαφέρει σηµαντικά η συµµετοχή των διαφόρων υλικών. Για παράδειγµα, το µεθάνιο έχει κατά προσέγγιση 25 φορές πιο µεγαλύτερη επηρροή στην θέρµανση του πλανήτη από το διοξείδιο του άνθρακα και τα αποτελέσµατα του ιλαρυντικού αερίου Ν 2 Ο είναι 320 φορές υψηλότερα από το διοξείδιο του άνθρακα. Στο επόµενο στάδιο πρέπει να σχηµατοποιηθεί ο δείκτης αποτελεσµάτων από τα αποτελέσµατα των αλλαγών στην απογραφική ανάλυση.τελικά πρέπει να αξιολογηθούν τα αποτελέσµατα.

9 Τα αποτελέσµατα της µελέτης Με βάση τα επιλεγέντα σενάρια στο πλαίσιο της LCA δεν µπόρεσε να προσδιοριστεί ένα καθαρό οικολογικό πλεονέκτηµα για ένα µοναδικό προϊόν Συνακόλουθα κάποια αποτελέσµατα της µελέτη παρουσιάζονται σαν παραδείγµατα. Η απόρριψη των αποβλήτων είναι σηµαντική Η σύγκριση των σεναρίων του αµύλου και του EPS δείχνει καθαρά ότι η εφαρµογή του όρου «ουδέτερο CO 2» το οποίο χρησιµοποιείται σαν συνώνυµο µε την µη επηρροή σχετικά µε την θέρµανση του πλανήτη δεν έχει κύρια εφαρµογή για το χαλαρό πληρωτικό συσκευασίας άµυλου από ανανεώσιµες πηγές, αν και θα µπορούσε πραγµατικά να επιτευχθεί κάτι τέτοιο. Εν τούτοις αυτό είναι δυνατό µόνο αν ικανοποιούνται κάποιες ειδικές προϋποθέσεις. Πάνω από όλα για το χρησιµοποιηµένο πληρωτικό συσκευασίας από άµυλο πρέπει να λάβει χώρα αναπόφευκτα η χρησιµοποίηση του για ενέργεια ή για ακατέργαστο υλικό. Η χρησιµοποίηση του υλικού δεν είναι εφαρµόσιµη. ιαφορετικά η απόρριψη σε ένα τόπο αποκοµιδής αποβλήτων θα οδηγούσε σε εκποµπές µεθανίου που είναι ένα αέριο θερµοκηπίου. Επιπροσθέτως η αποποίηση πρόσθετων βασισµένων σε ορυκτά πρωτογενή υλικά έχει ένα θετικό αποτέλεσµα. Θεωρώντας µια δυνητική αύξηση της θερµοκρασίας και οι δύο αυτές απόψεις µαζύ, δηλ. η χρησιµοποίηση των µεταχειρισµένων προϊόντων και η αποποίηση των πρόσθετων µπορεί να οδηγήσει σε ελαφρά µείωση. Το αποτέλεσµα αυτό µπορεί να βελτιωθεί µε την αυξανόµενη χρήση επιπλέον ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. Η ανακύκλωση των συσκευασιών σαφώς µειώνει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Ανεξάρτητα από το υλικό, η ανακύκλωση των χαλαρών πληρωτικών συσκευασίας είναι ένα αποτελεσµατικό µέτρο για την µείωση των βλαβερών επιπτώσεων στο περιβάλλον που σχετίζονται µε τη χρήση των συσκευασιών αυτού του τύπου. Αφ ενός µεν, οι φάσεις των πωλήσεων και της χρήσης έχουν µικρή συνεισφορά στην αποτίµηση των επιπτώσεων. Συνακόλουθα η οικονοµία σε κατανάλωση υλικών στην παραγωγή του χαλαρού πληρωτικού συσκευασιών και η µείωση των δαπανών που οφείλονται στην ανακύκλωση συνεισφέρει άµεσα στα αποτελέσµατα αυτά. Το ίδιο εφαρµόζεται και για

10 την µείωση των ποσοτήτων απόβλητων η οποία είναι σηµαντική σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις. Αφ ετέρου η ευεργετική επιρροή της ανακύκλωσης του χαλαρού πληρωτικού συσκευασίας πρέπει επίσης να αποδοθεί στο γεγονός ότι αυτού του είδους η συσκευασία µπορεί να ανακυκλωθεί χωρίς καθαρισµό και χωρίς ή µόνο µε χαµηλό κόστος µεταφοράς- παράδειγµα οι διάφορες συσκευασίες αναψυκτικών. Πάνω από όλα για σχεδόν όλους τους δείκτες η διπλή ανακύκλωση οδηγεί στην διχοτόµηση των αποτελεσµάτων και η τετραπλή ανακύκλωση οδηγεί αντίστοιχα στο τέταρτο. Σύγκριση των σεναρίων EPS και αµύλου Υπάρχουν πολύ σαφείς διαφορές µεταξύ των διαφορετικών σεναρίων για τη χρήση χαλαρών πληρωτικών συσκευασίας σε σχέση µε τα περιβαλλοντικά αποτελέσµατά τους. Εν τούτοις δεν προκύπτουν θεµελιώδη πλεονεκτήµατα από τη χρήση ούτε του αµύλου ούτε του πολυστυρολίου. Για τις οικολογικές επιπτώσεις είναι ιδιαίτερα σηµαντικό η συµπαγής φόρµα στην παρασκευή του υλικού καθώς επίσης και στην απόρριψη των απόβλητων. Θεωρώντας το στάδιο της απόρριψης, ένας αποφασιστικός παράγοντας είναι π.χ. το επιπρόσθετο ενεργειακό κέρδος από µια θερµική χρησιµοποίηση. Συνακόλουθα για την περιβαλλοντική καταλληλότητα των σεναρίων το κρίσιµο σηµείο δεν είναι η προέλευση του ακατέργαστου υλικού αλλά ο τύπος των συνδυασµένων διεργασιών που σχετίζονται µε την µακροβιότητά τους. Προφανώς υπάρχουν πολύ καλά σενάρια EPS καθώς επίσης και άµυλου. Ξέχωρα από αυτό και στις δυο περιπτώσεις υπάρχουν λογικά σενάρια τα οποία εµφανίζονται σαφώς περισσότερο αρνητικά. Το εύρος της απόκλισης µεταξύ σεναρίων για όµοια υλικά είναι ίδιο µε εκείνο που αφορά την ολότητα των σεναρίων. Ανεξάρτητα από τον τύπο του υλικού, υπάρχουν αξιοσηµείωτες δυνατότητες βελτιστοποίησης. Το σενάριο του αµύλου µπορεί να λειτουργήσει οµοίως καλά όπως ένα καλό σενάριο EPS µόνο αν το χαλαρό πληρωτικό συσκευασίας ανακυκλώνεται ενεργητικά Η βιολογική αποικοδόµηση σαν ένα πλεονέκτηµα?

11 Η βιοαποικοδόµηση του βασισµένου στο άµυλο χαλαρωτικού πληρωτικού συσκευασίας δεν είναι µια ιδιότητα του υλικού.η οποία είναι απαραίτητη για την χρήση του προϊόντος. Το πλεονέκτηµά της φαίνεται στην περιοχή αποκοµιδής των αποβλήτων. Ωστόσο έχει ένα θετικό αποτέλεσµα µόνον όταν το χαλαρωτικό πληρωτικό αµύλου εµβολιαστεί µικροβιακά για βιοαέριο και εν συνεχεία να χρησιµοποιηθεί ενεργειακά µε υψηλές αποδοτικότητες. Η κοµποστοποίηση είναι ένας επιπλέον τρόπος απόρριψης ο οποίος εξαρτάται από την βιολογική αποικοδόµηση. Ο τρόπος αυτός αποδεικνύεται ότι είναι δυσµενής σε σχέση µετην ενεργειακή χρησιµοποίηση. Τα αποτελέσµατα δείχνουν σαφώς ότι η βιολογική αποικοδόµηση µόνον δεν επαρκεί σαν κριτήριο περιβαλλοντικής συµβατότητας και βιωσιµότητας ενός υλικού ή προϊόντος. Αποφασιστικός είναι µάλλον ο συµπαγής τρόπος απορριψης του προϊόντος µετά τη χρήση και τα αποτελέσµατα της βιολογική αποικοδοµησιµότητας αφορούν την οικολογική βιωσιµότητα του προϊόντος. Ωστόσο το αποτέλεσµα αυτό µπορεί να αλλάξει αν η βιολογική αποικοδοµησιµότητα είναι µια ουσιώδης ιδιότητα του υλικού. Ωστόσο εν όψει των αποτελεσµάτων αυτών οι συγγραφείς θέτουν το ερώτηµα εάν αυτό είναι ένα άξιο λόγου βοήθηµα στο να αναπτυχθούν πλαστικά από ανανεώσιµα ακατέργαστα υλικά τα οποία δεν είναι βιοαποικοδοµήσιµα αλλά µόνιµα. Τέτοια πλαστικά θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν πολλές φορές και µπορεί τελικά να ανακυκλωθούν ενεργειακά. Würdinger, E., Roth, U., Wegener, A., Kunststoffe aus nachwachsenden Rohstoffen: Vergleichende Ökobilanz für Loose-fill-Packmittel aus Stärke bzw. Polystyrol. DBU-Az