ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ. Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αεροπορικής Ασφάλειας

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2015) 599 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αεροπορικής Ασφάλειας EL EL

2 1. Η ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ 2011 Στην ανακοίνωση της Επιτροπής «Συγκρότηση συστήματος διαχείρισης της ασφάλειας της αεροπορίας στην Ευρώπη» 1 η οποία δημοσιεύθηκε το 2011, περιγράφονται οι προκλήσεις ασφάλειας που αντιμετωπίζουν η Ένωση και τα κράτη μέλη της και συνάγεται το συμπέρασμα ότι είναι ανάγκη να αναπτυχθεί πιο προδραστική και τεκμηριωμένη προσέγγιση. Στην ανακοίνωση περιγράφεται μια σειρά πρακτικών δράσεων για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων. Ορισμένες από τις δράσεις αυτές υλοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια, ιδίως με την έκδοση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 376/2014 για την αναφορά, ανάλυση και παρακολούθηση περιστατικών στην πολιτική αεροπορία 2. Η πρόταση της Επιτροπής για κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, για τη θέσπιση κοινών κανόνων στον τομέα της πολιτικής αεροπορίας και για την ίδρυση Οργανισμού Ασφαλείας της Αεροπορίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 216/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (COM (2015) 613), συμβάλλει περαιτέρω στην υλοποίηση των δράσεων που προσδιορίσθηκαν στην ανακοίνωση της Επιτροπής του 2011 με σκοπό τη δημιουργία και τη διατήρηση υψηλού και ενιαίου επιπέδου ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας και περιβαλλοντικής προστασίας στην Ευρώπη. Η ανακοίνωση της Επιτροπής «Συγκρότηση συστήματος διαχείρισης της ασφάλειας της αεροπορίας στην Ευρώπη» συνοδευόταν από έγγραφο που περιέγραφε το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ασφάλειας της αεροπορίας Η 1 Η ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αεροπορικής Ασφάλειας 4 απαρτίζεται από ολοκληρωμένη δέσμη κανονισμών σε επίπεδο Ένωσης, σε συνδυασμό με δραστηριότητες και διαδικασίες που χρησιμοποιούνται για την από κοινού διαχείριση της ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Δεν πρόκειται για σχέδιο δραστηριοτήτων, αλλά σε επίπεδο ΕΕ μάλλον λειτουργικώς ισοδύναμο του κρατικού προγράμματος ασφάλειας, όπως αυτό περιγράφεται στο παράρτημα 19 της σύμβασης του Σικάγου. Στο έγγραφο με θέμα το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αεροπορικής Ασφάλειας εξηγείται ο τρόπος διαχείρισης της ασφάλειας στην ΕΕ και τα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων με τη νομοθεσία της Ένωσης, καθώς και με άλλες πολιτικές, πρακτικές και δράσεις Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Συγκρότηση συστήματος διαχείρισης της ασφάλειας της αεροπορίας στην Ευρώπη, COM/2011/0670 τελικό. Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 376/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 3ης Απριλίου 2014, για την αναφορά, ανάλυση και παρακολούθηση περιστατικών στην πολιτική αεροπορία, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 996/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και την κατάργηση της οδηγίας 2003/42/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και των κανονισμών της Επιτροπής (ΕΚ) αριθ. 1321/2007 και (ΕΚ) αριθ. 1330/2007 (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) ΕΕ L 122 της , σ. 18. Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Ασφάλειας της Αεροπορίας, SEC/2011/1261 τελικό. Όπως ορίζεται στο άρθρο 2 παράγραφος 17 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 376/2014 για την αναφορά, ανάλυση και παρακολούθηση περιστατικών στην πολιτική αεροπορία. 2

3 Μολονότι θα μπορούσε να περιλαμβάνει ορισμένα δυνητικώς αναμενόμενα στοιχεία (όπως κάποιες από τις δραστηριότητες ή κανόνες που ίσως τέθηκαν σε ισχύ αλλά δεν έχουν υλοποιηθεί πλήρως), έχει ως κύριο στόχο να καθοριστεί ένας οδικός χάρτης για το μέλλον. Το έγγραφο με θέμα το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αεροπορικής Ασφάλειας παρουσιάζει μια «σύνοψη» όλων των κανόνων και διαδικασιών που συμβάλλουν, με ολοκληρωμένο τρόπο, στην πρόληψη των ατυχημάτων και την ασφάλεια των αεροπορικών δραστηριοτήτων στην Ένωση. Στόχος του εγγράφου σχετικά με το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αεροπορικής Ασφάλειας δεν είναι να αντικαταστήσει τα προγράμματα ασφάλειας των κρατών μελών αλλά μάλλον να τα συμπληρώσει. Καθώς πολλοί κανόνες και δραστηριότητες που αφορούν την ασφάλεια της αεροπορίας εγκρίνονται και συντονίζονται σε επίπεδο ΕΕ, τα κράτη μέλη πρέπει στο οικείο έγγραφο για το κρατικό πρόγραμμα ασφάλειας να παραπέμπουν στο έγγραφο με θέμα το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αεροπορικής Ασφάλειας με σκοπό να εξηγείται ο τρόπος διαχείρισης της ασφάλειας εντός της επικράτειάς τους, όπως απαιτείται από τα κράτη μέλη σύμφωνα με τη σύμβαση του Σικάγου. Πράγματι, επειδή η ΕΕ έχει θεσμοθετήσει σε πολλά πεδία της ασφάλειας της αεροπορίας, τα κράτη μέλη δεν μπορούν να περιγράφουν πώς διαχειρίζονται την ασφάλεια χωρίς να συμπεριλάβουν τη διάσταση της ΕΕ. Επιπλέον, σε ορισμένους τομείς, οι αρμοδιότητες των κρατών βάσει της σύμβασης του Σικάγου έχουν μεταβιβαστεί στο επίπεδο της Ένωσης. Στο έγγραφο σχετικά με το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αεροπορικής Ασφάλειας εξηγείται ο τρόπος με τον οποίο η ΕΕ εκπληρώνει τις διεθνείς υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτή τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων. Περιγράφοντας τις διαδικασίες που χρησιμοποιούνται για την από κοινού διαχείριση της ασφάλειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και, ιδίως, τον τρόπο με τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κράτη μέλη και ο EASA συνεργάζονται για τον εντοπισμό επισφαλών συνθηκών, και λαμβάνουν μέτρα μετριασμού των κινδύνων ασφαλείας, το έγγραφο με θέμα το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αεροπορικής Ασφάλειας συμβάλλει στην αποσαφήνιση των διαφόρων αρμοδιοτήτων της ΕΕ για την ασφάλεια και καθιστά σαφές κατά ποίο τρόπο η ΕΕ ως σύνολο μπορεί να επιτύχει και να διατηρήσει ικανοποιητικές επιδόσεις ασφαλείας. Προσφέρει επίσης διαφάνεια σε όλους τους εμπλεκόμενους σε θέματα ασφάλειας παράγοντες. Το έγγραφο με θέμα το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αεροπορικής Ασφάλειας συνάδει ως προς τη μορφή και τη δομή με την περιγραφή του κρατικού προγράμματος ασφάλειας, όπως αυτό περιγράφεται στο παράρτημα 19 της σύμβασης του Σικάγου: Το πρώτο μέρος του εγγράφου είναι αφιερωμένο στις ευρωπαϊκές πολιτικές και στόχους ασφαλείας. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνει το ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο περί αεροπορίας και εξηγεί την κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ των κρατών μελών και των διαφόρων παραγόντων σε επίπεδο ΕΕ. Τέλος, αναλύει τους μηχανισμούς επιβολής της νομοθεσίας της ΕΕ. Το δεύτερο μέρος εστιάζεται στην ευρωπαϊκή διαχείριση των κινδύνων ασφαλείας. Περιγράφει τις υφιστάμενες απαιτήσεις διαχείρισης της ασφάλειας που ισχύουν για τον κλάδο και τα κράτη μέλη, και εξηγεί τον τρόπο συλλογικής αξιολόγησης και μετριασμού των κινδύνων ασφαλείας εντός της ΕΕ. Το τρίτο μέρος πραγματεύεται την ευρωπαϊκή διάσταση της διασφάλισης της ασφάλειας και αναλύει κυρίως κατά ποίο τρόπο ασκείται η εποπτεία της ασφάλειας εντός της ΕΕ και στα κράτη μέλη της. 3

4 Τέλος, το τέταρτο μέρος αναφέρει λεπτομερώς τις ευρωπαϊκές δραστηριότητες στον τομέα της προώθησης της ασφάλειας, καθώς και στον τομέα της εκπαίδευσης και της διεθνούς συνεργασίας. 3. ΈΝΑ ΕΞΕΛΙΣΣΟΜΕΝΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Προκειμένου να είμαστε βέβαιοι ότι η διαχείριση της ασφάλειας είναι πάντοτε αποτελεσματική στην πρόληψη ατυχημάτων και τον μετριασμό των κινδύνων, πρέπει να αναπροσαρμόζεται συνεχώς στις αλλαγές της αγοράς αερομεταφορών, στην τεχνολογική εξέλιξη και στην εμφάνιση νέων κινδύνων ασφαλείας. Το έγγραφο με θέμα το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αεροπορικής Ασφάλειας χρειάζεται συνεπώς να επικαιροποιείται τακτικά, ώστε να αντανακλά τις αλλαγές αυτές. Αυτή η αναγκαιότητα να επικαιροποιεί η Επιτροπή το έγγραφο σε τακτική βάση αναγνωρίστηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής του 2011 (δράση 8 της ανακοίνωσης). Από τότε που δημοσιεύθηκε η 1 η έκδοση του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Αεροπορικής Ασφάλειας το 2011 επήλθαν πολλές νομοθετικές αλλαγές στην ΕΕ. Οι νέοι κανόνες σχετικά με τους περιορισμούς του χρόνου πτήσης, τους φορείς εκμετάλλευσης αεροσκαφών τρίτων χωρών, τις πτητικές λειτουργίες, στον τομέα της ATM/ANS, για τα αεροδρόμια, την υποβολή αναφορών, την ανάλυση και την παρακολούθηση των περιστατικών είναι μερικά παραδείγματα των ευρωπαϊκών νομοθετικών αλλαγών από το 2011 και μετά. Εκτός από την αλλαγή του νομικού πλαισίου, η διαχείριση της ασφάλειας έχει εξελιχθεί σε άλλα πεδία παράδειγμα είναι η εξέλιξη των δραστηριοτήτων που πραγματοποιεί ο EASA στο πλαίσιο των επιθεωρήσεων τυποποίησης. Επιπλέον, ενισχύθηκε η διάσταση της ευρωπαϊκής προαγωγής της ασφάλειας, ιδίως μετά την αναδιοργάνωση του EASA το Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αεροπορικής Ασφάλειας συμπληρώνεται από το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Αεροπορικής Ασφάλειας, στο οποίο εντοπίζονται οι ιδιαίτεροι κίνδυνοι που επηρεάζουν σήμερα το ενωσιακό σύστημα ασφάλειας της αεροπορίας, και προτείνονται δράσεις μετριασμού για την αντιμετώπιση των κινδύνων αυτών. Ενώ μέχρι σήμερα η εκπόνηση του ευρωπαϊκού σχεδίου αεροπορικής ασφάλειας ήταν εσωτερική διαδικασία του EASA, ήλθε πλέον η στιγμή να δοθούν πραγματικά ευρωπαϊκή διάσταση και δικαιώματα ιδιοκτησίας, ιδίως με τη δυναμικότερη συμμετοχή των κρατών μελών και του κλάδου. Προς τον σκοπό αυτό, αναθεωρήθηκε η διαδικασία εκπόνησης και έγκρισης του ευρωπαϊκού σχεδίου για την ασφάλεια της αεροπορίας, ώστε να ενσωματωθούν τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τον πρώτο κύκλο εφαρμογής. Δεδομένου ότι αποτελεί ζωτικό στοιχείο του συστήματος διαχείρισης της ασφάλειας σε επίπεδο ΕΕ, η Επιτροπή κρίνει ότι η διαδικασία εκπόνησης, έγκρισης και επικαιροποίησης του ευρωπαϊκού σχεδίου για την ασφάλεια της αεροπορίας πρέπει να περιγράφεται λεπτομερέστερα στο έγγραφο σχετικά με το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αεροπορικής Ασφάλειας. Οι κανόνες, οι δραστηριότητες και οι διαδικασίες που αποτελούν μέρος του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Αεροπορικής Ασφάλειας πρέπει να παρακολουθούνται, ιδίως με στόχο να αξιολογείται η συνάφεια και η αποτελεσματικότητά τους. Η παρακολούθηση των επιδόσεων ασφαλείας πρέπει να βασίζεται σε δείκτες που ενδέχεται να περιλαμβάνουν συμμόρφωση με τους κανόνες, ποσοστό ορισμένου τύπου ατυχημάτων ή συμβάντων ασφαλείας, αριθμό ατυχημάτων ή νεκρών και ωριμότητα των συστημάτων διαχείρισης της ασφάλειας πτήσεων. Οι δείκτες αυτοί χρησιμοποιούνται από τα κράτη για τον προσδιορισμό του εθνικού αποδεκτού επιπέδου επιδόσεων ασφαλείας που απαιτεί ο ΔΟΠΑ, το οποίο υποδεικνύει το ελάχιστο επίπεδο επιδόσεων ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας που πρέπει να 4

5 επιτυγχάνεται σε εθνικό επίπεδο. Το εν λόγω επίπεδο προσδιορίζεται σε κάθε κρατικό πρόγραμμα ασφάλειας. Αποδεκτό επίπεδο επιδόσεων ασφαλείας που πρέπει να επιτευχθεί στην Ένωση θα μπορούσε επίσης να καθορισθεί στο ευρωπαϊκό σχέδιο για την ασφάλεια της αεροπορίας, προκειμένου να βελτιωθεί η παρακολούθηση των επιδόσεων ασφάλειας του συστήματος αερομεταφορών της ΕΕ και να προσδιορισθούν οι αλλαγές που πρέπει να επέλθουν σε διάφορα επίπεδα για περαιτέρω βελτίωση της ασφάλειας. Η 2 η έκδοση του εγγράφου με θέμα το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αεροπορικής Ασφάλειας, η οποία περιέχει τις προαναφερόμενες αλλαγές και περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιείται σήμερα η διαχείριση της ασφάλειας της αεροπορίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της, εγκρίνεται ως παράρτημα της παρούσας έκθεσης. 5