ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Transcript

1 Α. Εισαγωγικές έννοιες ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Μπορούμε να διακρίνουμε δύο περιβάλλοντα ΥΔΡΟΦΙΛΟ υδατικό κυτταρόπλασμα ΥΔΡΟΦΟΒΟ λιπιδικο-μεμβρανικό Δηλαδή τα μόρια χαρακτηρίζονται έτσι λόγω της υδρόφοβης φύσης τους ΔΕΝ ΔΙΑΛΥΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΝΕΡΟ (Εικ.1) της κοινής τους μεταβολικής προέλευσης Εικόνα 1 Αλληλεπίδραση υδρόφοβων μορίων μέσα σε υδατικό διάλυμα ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τα υδρόφοβα μόρια έχουν πολύ λίγα ηλεκτροαρνητικά άτομα Ας θυμηθούμε ότι το νερό είναι ένα πολικό μόριο Ενώ τα λιπίδια είναι μη πολικά μόρια όπως θα δούμε στη συνέχεια Κατερίνα Καλόσακα, Βιολόγος 1

2 Β. Σύσταση- Δομή και Ρόλοι των Λιπιδίων Δομούνται από : Άνθρακα ( C) Υδρογόνο (H) και μερικά άτομα Οξυγόνου (O) ορισμένα έχουν και P και N (φωσφολιπίδια) Αποτελούνται από μακριές αλυσίδες C (16-18) άτομα (Εικ.2) Τα διακρίνονται σε ΛΙΠΙΔΙΑ ΤΡΙΓΛΥΚΕΡΙΔΙΑ ΦΩΣΦΟΛΙΠΙΔΙΑ ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ Β1. ΤΡΙΓΛΥΚΕΡΙΔΙΑ ή ΟΥΔΕΤΕΡΑ ΛΙΠΗ Είναι ενώσεις που προκύπτουν από την ένωση ΓΛΥΚΕΡΟΛΗΣ και ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ με το μηχανισμό της συμπύκνωσης (βλέπε Εικ.3) ROH + R COOH RCOO R + H 2 O Τα λιπαρά οξέα μπορεί να είναι κορεσμένα ή να είναι ακόρεστα Εικόνα 2 Κορεσμένα και ακόρεστα λιπαρά οξέα Κατερίνα Καλόσακα, Βιολόγος 2

3 Ερώτηση: Πού βρίσκονται συχνότερα τα ακόρεστα λίπη; στα φυτά ή στα ζώα Εικόνα 3. Σχηματισμός Τριγλυκεριδίου Οι ρόλοι των ουδετέρων λιπών ή τριγλυκεριδίων είναι: Αποθήκες Ενέργειας Θερμομονωτικά μόρια Κατερίνα Καλόσακα, Βιολόγος 3

4 Β2. ΦΩΣΦΟΛΙΠΙΔΙΑ Ας συγκρίνουμε ένα τριγλυκερίδιο με το μόριο της εικ. 4 Γράψτε στα πλαίσια τις κατάλληλες από τις πιο κάτω λέξεις: γλυκερόλη, πολικό τμήμα, ακόρεστο λιπαρό οξύ, μη πολικό τμήμα, φωσφορική ομάδα Ερώτηση: Ποια είναι η σημαντική διαφορά μεταξύ ενός ουδετέρου λίπους και ενός φωσφολιπιδίου; Η παρουσία ακόρεστων λιπαρών οξέων Η απουσία λιπαρών οξέων; Η παρουσία φωσφορικής ομάδας Η παρουσία φωσφορικής ομάδας και μικρού μορίου ( R ) Ερώτηση: Πώς πιστεύετε ότι θα προσανατολιστεί ένα φωσφολιπίδιο όταν βρεθεί σε επαφή με επιφάνεια νερού; Να το σχεδιάσετε χρησιμοποιώντας για το μόριο του φωσφολιπιδίου το σχήμα: Κατερίνα Καλόσακα, Βιολόγος 4

5 Γνωρίζετε ότι τα φωσφολιπίδια μέσα στο νερό μπορεί να σχηματίσουν δομές όπως της εικόνας που ονομάζονται λιποσώματα Χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά φαρμάκων μέσα από τις βιολογικές μεμβράνες. Κύριος ρόλος των φωσφολιπιδίων είναι συστατικό των βιολογικών μεμβρανών Β3. ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ Τα στεροειδή διαφέρουν από τις άλλες δύο κατηγορίες λιπιδίων ως προς τη δομή τους. Αποτελούνται από δακτυλίους υδρογονανθράκων (τετρακυκλικές δομές). Πολλές ορμόνες ανήκουν στα στεροειδή όπως η τεστοστερόνη, τα οιστρογόνα επίσης ορισμένες βιταμίνες είναι στεροειδή όπως η βιταμίνη Κ, η βιταμίνη D. Ένα στεροειδές που αποτελεί συστατικό των μεμβρανών των ζωϊκών κυττάρων είναι η χοληστερόλη. Κατερίνα Καλόσακα, Βιολόγος 5

6 ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής 1. Λιπαρά οξέα υπάρχουν α. στη γλυκερόλη β. στα τριγλυκερίδια γ. στα στεροειδή δ. στα οιστρογόνα 2. Ποιο από τα παρακάτω δεν αποτελεί συστατικό ενός φωσφολιπιδίου α. λιπαρά οξέα β. γλυκερόλη γ. αμινοξέα δ. φωσφορικό οξύ 3. Τα λιπίδια των βιολογικών μεμβρανών και τα λιπίδια που υπάρχουν στο βούτυρο διαφέρουν α. στον αριθμό των λιπαρών οξέων που είναι ενωμένα με το μόριο της γλυκερόλης β. στον αριθμό των μορίων γλυκερόλης γ. στους δεσμούς μεταξύ ατόμων του άνθρακα δ. γιατί τα λιπίδια των μεμβρανών δεν έχουν υδρόφοβο τμήμα στο μόριό τους Κατερίνα Καλόσακα, Βιολόγος 6