Σοκηαηηζηό Ανπαίαξ Δθθδκζηήξ Γθώζζαξ Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ

Transcript

1 Η ανπαία εθθδκζηή βθώζζα απμηεθείηαζ από δύμ εειεθζώδεζξ ζοκηάλεζξ : πξνζσπηθή ηαζ απξόζσπε ζύληαμε. Η πνμζςπζηή ζύκηαλδ απμηεθείηαζ από δύμ ααζζηά ζοζηαηζηά ηαζ παίνκεζ ηδκ αηόθμοεδ ιμνθή : ΤΠΟΚΔΙΜΔΝΟ + ΚΑΣΗΓΟΡΗΜΑ. ΣΟ ΤΠΟΚΔΙΜΔΝΟ Τμ ανίζημοιε ακ απακηήζμοιε ζηδκ ενώηδζδ τὶς (= πμζμξ;) ζοκμδεοόιεκδ από ημ νήια ηδξ πνόηαζδξ. Πνηα κέξε ηνπ ιόγνπ κπνξνύλ λα ιεηηνπξγήζνπλ σο Τπνθείκελν: 1. Οπζηαζηηθό. π.π. Ἀστέρες λάμπουσι. Κλέαρχος περιέμενεν. 2. Δπίζεην. π.π. Ὁ δίκαιος εὐδαιμονεῖ. 3. Αξηζκεηηθό. π.π. Ἕν ἔτι λείπεται. Εἷς ὡμολογήκει. 4. Αλησλπκία. π.π. Ἐκεῖνος ἦν φίλος. Οὗτοι νομοθετούσι. 5. Μεηνρή (επηζεηηθή αλαθνξηθή). π.π. Οἱ φθονοῦντες μισοῦνται. 6. Απαξέκθαην. π.π. Σὸ λακωνίζειν ἐστὶ φιλοσοφεῖν. Σὸ ἀδικεῖσθαι κρεῖτόν ἐστι τοῦ ἀδικεῖν. Σὸ ἀπιστεῖν ἐστι ἀδικεῖν. 7. Γεπηεξεύνπζα πξόηαζε (ονοματική ). π.π. Μακάριός ἐστι ὅστις οὐσίαν καὶ νοῦν ἔχει. Ἠγγέλθη Περικλεῖ ὅτι άμος ἀφέστηκε. 8. Άθιηηε ιέμε ή ιεθηηθό ζύλνιν κε ην άξζξν κπξνζηά. π.π. Ὁ μὲν ταῦτα εἶπεν, ὁ δὲ ἀπεκρίνατο. Σὸ σύν ἐστι πρόθεσις. Οἱ ἐν τῇ ἀγορᾷ ἔφυγον. Οἱ πάλαι ἄμεινον ἡμῶν τὰς τιμὰς ἔνεμον. Σὸ γνῶθι σαυτὸν χαλεπόν ἐστι. ύζηνηρν Τπνθείκελν= ημ οπμηείιεκμ πμο έπεζ ηδκ ίδζα νίγα ή νίγα άθθμο ζοκώκοιμο νήιαημξ ιε ημ νήια ηδξ πνόηαζδξ. π.π. Ὁ διδάσκαλος διδάσκει τοὺς παῖδας μουσικήν Φανερῶς κατὰ θάλατταν ὁ πόλεμος ἐπολεμεῖτο (πα. κε. Αοηόξ μ πμνόξ δε πμνεύεηαζ πζα). Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 1

2 ΚΑΣΖΓΟΡΖΜΑ Γίκεζ πθδνμθμνίεξ βζα ημ οπμηείιεκμ. Βαζζηό ζοζηαηζηό ημο είκαζ ημ νήια. Μπμνεί κα θάαεζ ηζξ αηόθμοεεξ ιμνθέξ : Α.ΚΑΣΗΓΟΡΗΜΑ ΜΟΝΟΛΔΚΣΙΚΟ: μόνο ρήμα / ρηματικός τύπος ΑΜΔΤΑΒΑΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ π.π. Δημοσθένης ἐρρητόρευεν. Β.ΚΑΣΗΓΟΡΗΜΑ ΠΔΡΙΦΡΑΣΙΚΟ: 1. ΡΗΜΑ(ΜΔΣΑΒΑΣΙΚΟ) + ΤΜΠΛΗΡΩΜΑ(ΤΑ) ΜΔΤΑΒΑΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ 2. ΡΗΜΑ (ΤΝΓΔΣΙΚΟ) + ΚΑΣΗΓΟΡΟΤΜΔΝΟ ΣΥΝΓΔΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ 3. ΡΗΜΑ (ΠΑΘΗΣΙΚΟ) + ΠΟΙΗΣΙΚΟ ΑΙΣΙΟ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΣΟ ΡΖΜΑ ΣΟΗΥΔΗΑ ΚΑΗ ΠΑΡΔΠΟΜΔΝΑ ΣΟΤ ΡΖΜΑΣΟ ΓΗΑΘΔΖ - ΦΩΝΖ - ΤΕΤΓΗΑ Τα νήιαηα ιε αάζδ ηδ ζοκηαηηζηή ημοξ θεζημονβία, πςνίγμκηαζ ζε νήιαηα δηαζέζεσο, ζε νήιαηα ζπλδεηηθά ηαζ ζε νήιαηα απξόζσπα. Τα νήιαηα δζαεέζεςξ πςνίγμκηαζ ζε ελεξγεηηθά, κέζα, παζεηηθά ηαζ νπδέηεξα. Τα νήιαηα πμο θακενώκμοκ όηζ ημ οπμηείιεκό ημοξ εκενβεί έπμοκ εκενβδηζηή δζάεεζδ ηαζ θέβμκηαζ ελεξγεηηθά ηζ ηάκεζ, ζε πμζα εκένβεζα πνμααίκεζ ημ οπμηείιεκμ. π.π. κρούω, καίω, τέμνω, ἀκμάζω, αἰτιῶμαι, κήδομαι, ἔρχομαι. Τα νήιαηα πμο θακενώκμοκ όηζ ημ οπμηείιεκό ημοξ εκενβεί, αθθά δ εκένβεζά ημο αοηή επζζηνέθεζ ζημ ίδζμ, έπμοκ ιέζδ δζάεεζδ ηαζ θέβμκηαζ κέζα δ εκένβεζα ημο οπμηεζιέκμο επζζηνέθεζ ζημ ίδζμ. π.π. γυμνάζομαι, ἐνδύομαι, λούομαι ( αοημπαεή ή εοεέα) διδάσκομαι μουσικήν, ναυπηγοῦμαι ναῦς, οἰκοδομοῦμαι οἰκίαν ( πθάβζα δζάιεζα) τίθεμαι νόμους, πορίζομαι χρήματα ( πθάβζα πενζπμζδηζηά) μισοῦνται, διαβάλλονται, υμβαλόντες τὰς ἀσπίδας ἐωθοῦντο ( αθθδθμπαεή) πολιτεύομαι, βουλεύομαι, στρατεύομαι, ποιοῦμαι πόλεμον ( δοκαιζηά ). Τα νήιαηα πμο θακενώκμοκ όηζ ημ οπμηείιεκό ημοξ παεαίκεζ ηάηζ ή δέπεηαζ ιζα εκένβεζα από άθθμκ έπμοκ παεδηζηή δζάεεζδ ηαζ θέβμκηαζ παζεηηθά ημ οπμηείιεκμ παεαίκεζ ηάηζ ή δέπεηαζ ιζα εκένβεζα από άθθμκ αημοζίςξ. π.π. φονεύομαι, ἀποθνήσκω, ἐκπίπτω, ἁλίσκομαι, ἡττῶμαι, πάσχω. Τα νήιαηα πμο θακενώκμοκ όηζ ημ οπμηείιεκό ημοξ απθώξ ανίζηεηαζ ζε ιζα ηαηάζηαζδ, έπμοκ μοδέηενδ δζάεεζδ ηαζ θέβμκηαζ νπδέηεξα ανίζημκηαζ ζε ιζα ηαηάζηαζδ. π.π. ζῶ, ἡσυχάζω, πεινῶ, διψῶ, ἠρεμῶ, εὐτυχῶ, εὐδαιμονῶ, νοσῶ, κάθημαι-καθέζομαι, κοιμῶμαι-καθεύδω, κεῖμαι. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 2

3 Γε εα πνέπεζ κα ζοβπέμκηαζ δ θςκή ηαζ δ δζάεεζδ ημο νήιαημξ. Η δζάεεζδ έπεζ κα ηάκεζ ιε ημ κόδια ηαζ ηδ ζδιαζία ημο νήιαημξ, εκώ δ θςκή ιε ημ βναιιαηζηό ημο ηύπμ. Δκώ θμζπόκ δ δζάεεζδ ακαθένεηαζ ζηδ κμδιαηζηή ζδιαζία ηαζ ζημ εκκμζμθμβζηό πενζεπόιεκμ ημο νήιαημξ ηαζ εκδζαθένεζ ημ Σοκηαηηζηό, δ θςκή ακαθένεηαζ ζηδ βναιιαηζηή ημο ιμνθή ηαζ εκδζαθένεζ ηδ Γναιιαηζηή. Φσλή ημο νήιαημξ θέβεηαζ έκα ζύκμθμ από ηύπμοξ πμο ιπμνεί κα ζπδιαηίζεζ έκα νήια. Κάεε νήια ζπδιαηίγεζ ηαηά ηακόκα δύμ ζύκμθα από ηύπμοξ, έπεζ δδθαδή δύμ θςκέξ: Τμ ζύκμθμ ηςκ νδιαηζηώκ ηύπςκ πμο ζημ πνώημ εκζηό πνόζςπμ ηδξ μνζζηζηήξ ημο εκεζηώηα θήβμοκ ζε σ ή κη μκμιάγεηαζ ελεξγεηηθή θσλή. π.π. Τα νήιαηα ρίπτω, βάλλω, παιδεύω, χορεύω, λάμπω, ἐπισκευάζω, πάσχω, ζῶ, δείκνυμι ακήημοκ ζηδκ εκενβδηζηή θςκή. Τμ ζύκμθμ ηςκ νδιαηζηώκ ηύπςκ πμο ζημ πνώημ εκζηό πνόζςπμ ηδξ μνζζηζηήξ ημο εκεζηώηα θήβμοκ ζε καη μκμιάγεηαζ κέζε (ή παθητική) θσλή. π.π. Τα νήιαηα λύομαι, τέρπομαι, μάχομαι, αἰσθάνομαι, ἀμύνομαι, τιμῶμαι, ὀνομάζομαι, προπηλακίζομαι, πολιορκοῦμαι, κεῖμαι ακήημοκ ζηδ ιέζδ θςκή. Υπάνπμοκ όιςξ ηαζ νήιαηα πμο ζπδιαηίγμκηαζ ιόκμ ζηδ ιία θςκή π.π.βαδίζω, πίπτω, φθάνω, θνήσκω, φημί - ἐργάζομαι, δέχομαι, ἱκνοῦμαι Όζα νήιαηα έπμοκ ιόκμ ιέζδ θςκή μκμιάγμκηαζ απνζεηηθά. π.π. δύναμαι, ἀγωνίζομαι, κτῶμαι, ὠνοῦμαι, κεῖμαι. Καηά ημκ ηνόπμ ηθίζεςξ ηα νήιαηα πςνίγμκηαζ ζε δύμ ιεβάθεξ ηαηδβμνίεξ πμο μκμιάγμκηαζ ζπδπγίεο. Όζα νήιαηα ζημ πνώημ εκζηό πνόζςπμ ηδξ μνζζηζηήξ ημο εκεζηώηα θήβμοκ ζε σ ακήημοκ ζηδκ πνώηδ ζογοβία. π.π. λύω, ἀγαπῶ, τιμῶ, ποιῶ, πράττω. Όζα νήιαηα ζημ πνώημ εκζηό πνόζςπμ ηδξ μνζζηζηήξ ημο εκεζηώηα θήβμοκ ζε κη ακήημοκ ζηδ δεύηενδ ζογοβία. π.π. τίθημι, δείκνυμι, κεράννυμι. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 3

4 I). ΠΡΟΩΠΗΚΖ ΤΝΣΑΞΖ Α.ΚΑΣΗΓΟΡΗΜΑ ΜΟΝΟΛΔΚΣΙΚΟ: ιόκμ νήια / νδιαηζηόξ ηύπμξ (αιεηάααημ ή ζε μοδέηενδ ηαηάζηαζδ ) Β.ΚΑΣΗΓΟΡΗΜΑ ΠΔΡΙΦΡΑΣΙΚΟ: ΑΜΔΣΑΒΑΣΗ ΤΝΣΑΞΗ ΡΗΜΑ + ΤΜΠΛΗΡΩΜΑ(ΤΑ) 1. ΜΔΣΑΒΑΣΙΚΟ + ΑΝΣΙΚΔΙΜΔΝΟ ΜΔΣΑΒΑΣΙΚΗ ( εκενβδηζηά + ιέζα νήιαηα ) α) ΠΛΑΓΙΑ ΠΣΩΗ ΤΝΣΑΞΗ Αζηζαηζηή Γενική Γοτική α)απαρδμφασο β) Γεοηενεύμοζα Πνόηαζδ (Ονοματική) ΚΣΓ ΜΔΣΟΥΗ 2. ΠΑΘΗΣΙΚΟ + ΠΟΙΗΣΙΚΟ ΑΙΣΙΟ ΠΑΘΗΣΙΚΗ ΤΝΣΑΞΗ 3. ΤΝΓΔΣΙΚΟ + ΚΑΣΗΓΟΡΟΤΜΔΝΟ ΤΝΓΔΣΙΚΗ > Γεκ. Καηδβμνδιαηζηή ΤΝΣΑΞΗ II). ΑΠΡΟΩΠΖ ΤΝΣΑΞΖ ΑΠΡΟΩΠΟ ΡΗΜΑ/ΔΚΦΡΑΗ + ΤΜΠΛΗΡΩΜΑ ΑΠΡΟΩΠΗ ΤΝΣΑΞΗ Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 4

5 I. ΠΡΟΩΠΗΚΖ ΤΝΣΑΞΖ ΡΗΜΑΣΑ ΓΙΑΘΔΔΩ: ΟΤΓΔΣΔΡΑ ΔΝΔΡΓΗΣΙΚΑ ΑΜΔΣΑΒΑΣΑ ΜΔΣΑΒΑΣΙΚΑ } ΑΜΔΣΑΒΑΣΗ Μμκόπηςηα Γίπηςηα ΤΝΣΑΞΗ + ΤΜΠΛΗΡΩΜΑ(ΤΑ) ΑΝΣΙΚΔΙΜΔΝΟ α)πλαγια ΠΣΩΗ Αζηζαηζηή ΜΔΣΑΒΑΣΙΚΗ ΑΤΣΟΠΑΘΗ Γενική } ΤΝΣΑΞΗ ΡΗΜΑ Γζάιεζα Γμηζηή ΠΛΑΓΙΑ ΜΔΑ ΑΛΛΗΛΟΠΑΘΗ ΓΤΝΑΜΙΚΑ Πενζπμζδηζηά α) ΑΠΑΡΔΜΦΑΣΟ β)γεοηενεύμοζα Πνόηαζδ (Οκμιαηζηή) ΚΣΓ ΜΔΣΟΥΗ ΠΑΘΗΣΙΚΑ + ΠΟΙΗΣΙΚΟ ΑΙΣΙΟ ΠΑΘΗΣΙΚΗ ΤΝΣΑΞΗ ΤΝΓΔΣΙΚΑ + ΚΑΣΗΓΟΡΟΤΜΔΝΟ ΤΝΓΔΣΙΚΗ > Γεκ. Καηδβμνδιαηζηή ΤΝΣΑΞΗ II. ΑΠΡΟΩΠΖ ΤΝΣΑΞΖ ΑΠΡΟΩΠΑ ΡΗΜΑΣΑ/ΔΚΦΡΑΔΙ ΤΝΣΑΞΗ Απανέιθαημ (άκανενμ ) Γεοηενεύμοζα πνόηαζδ (μκμιαηζηή) Γμηζηή πνμζςπζηή Σύζημζπδ έκκμζα ( Απθή ) + ΤΜΠΛΗΡΩΜΑ ΑΠΡΟΩΠΗ Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 5

6 Από ηα νήιαηα εκενβδηζηήξ δζάεεζδξ, όζα ζδιαίκμοκ όηζ δ εκένβεζα ημο οπμηεζιέκμο ημοξ πενζμνίγεηαζ σε αοηό ηαζ ιόκμ θέβμκηαζ ακεηάβαηα, εκώ όζα ζδιαίκμοκ όηζ δ εκένβεζα ημο οπμηεζιέκμο ημοξ ιεηααζαάγεηαζ ζε ηάηζ άθθμ θέβμκηαζ κεηαβαηηθά. π.π. Φίλιππος ἠσθένει Κρούω τὴν θύραν. Πμθθά εκενβδηζηά νήιαηα είκαζ δοκαηόκ κα θεζημονβμύκ ηαζ ςξ αιεηάααηα ηαζ ςξ ιεηαααηζηά. π.π. Οἱ Θηβαῖοι ἔφευγον διὰ τῆς πόλεως. Φεῦγε τοὺς πονηροὺς. Ναυμαχία ἐτελεύτα ἐς νύχτα. Ἐτελεύτησε τὸν βίον. Εὖ εἶχε τὸ σῶμα καὶ τὴν ψυχήν. Ἔχω τι ἐν χερσίν. (πα. κε. δ δμοθεζά ανπίγεζ ανπίγς ηδ δμοθεζά δ ζηζά θοβίγεζ θοβίγς ημ ηθςκάνζ ημ βενάηζ πεηά ημ παζδί πεηά ηδκ ιπάθα ). Ανηεηά ιεηαααηζηά νήιαηα βίκμκηαζ αιεηάααηα ύζηενα από ζύκεεζδ ιε πνμεέζεζξ. π.π. Ἔβαλλον αὐτους. Εἰσέβαλε πρῶτος. Μαρσύας ποταμὸς ἐμβάλλει εἰς Μαίανδρον. Ακηίζηνμθα, ανηεηά αιεηάααηα νήιαηα (ηονίςξ όζα δδθώκμοκ ηίκδζδ ) βίκμκηαζ ιεηαααηζηά όηακ παίνκμοκ πνόεεζδ. π.π. Οὕτως ἔβαινεν ἡ μάχη. αιιά: Παραβαίνω τοὺς νόμους. ή: Οἱ στρατιώται διέβησαν τὸν ποταμόν (πα. κε. Γεθά Με περιγελά ). Τα αιεηάααηα νήιαηα είκαζ έκκμζεξ αοημηεθείξ έπμοκ θεζημονβζηή αοημδοκαιία ζημ θόβμ βζ αοηό ηαζ δε πνεζάγμκηαζ ζοιπθήνςια. Ακηίεεηα, ηα ιεηαααηζηά νήιαηα δεκ έπμοκ κμδιαηζηή αοημηέθεζα, βζ αοηό ηαζ δέπμκηαζ ζοιπθήνςια. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 6

7 ΤΜΦΩΝΗΑ ΡΖΜΑΣΟ ΤΠΟΚΔΗΜΔΝΟΤ Τμ νήια ζε ιζα απθή πνόηαζδ ζοιθςκεί ιε ημ οπμηείιεκό ημο ζημ πνόζςπμ ηαζ ημκ ανζειό. π.π. ὺ εἶπας. Οἱ δὲ πολέμιοι ἐπιωρκήκασι. Όηακ δδθώκεηαζ ζύιπναλδ, ημ νήια ηίεεηαζ ηακμκζηά ζημκ πθδεοκηζηό ανζειό, αθθά δεκ απμηθείεηαζ κα ηεεεί ηαζ ζημκ εκζηό ανζειό ηαζ ζημ πνόζςπμ ημο οπμηεζιέκμο πμο είκαζ ημ ζπμοδαζόηενμ ή ημ πθδζζέζηενμ π.π: Ἀλκιβιάδης μετὰ Μαντιθέου ἀπέδρασαν (ή ἀπέδρα ). Όηακ εηθνάγεηαζ πμζό ηαηά πνμζζέββζζδ, πνόκμξ, έηηαζδ ή ιενζζιόξ, ημ οπμηείιεκμ εηθένεηαζ ζε ειπνόεεηδ αζηζαηζηή ιε ιία από ηζξ πνμεέζεζξ: εἰς, ἀμφί, περί, ὑπέρ, προ ς, ἐπί, κατά. π.π. Ἦλθον ὑπὲρ τοὺς ἐξακισχιλίους. Ἀπέθανον περὶ τοὺς τριακοσίους. Ἦν ἀμφὶ μέσας νύκτας. Πρὸς δείλην ἐγίγνετο Ἐπὶ μέγα μέρος τοῦ τεῖχους καθῃρέθη. Ἐβουλεύοντο καθ ἑκάστους. Όηακ ημ οπμηείιεκμ είκαζ όκμια πενζθδπηζηό ( δδθαδή έκα ημζκό μοζζαζηζηό πμο εκώ ανίζηεηαζ ζημκ εκζηό ανζειό θακενώκεζ πμθθά πνόζςπα ή πνάβιαηα ), ηόηε ημ νήια ιπμνεί κα ανίζηεηαζ ζημκ πθδεοκηζηό ανζειό. π.π. Σὸ πλῆθος λέγουσι. Ὁ στρατὸς ἀφίκοντο. Ἡ πόλις ( = οἱ πολίται ) τὸν Περικλέα ἐν ὀργῇ εἶχον. Λέσβος ἀπὸ τῶν Ἀθηναῖων ἀπέστησαν. Η ζύκηαλδ αοηή μκμιάγεηαζ ρήκα θαηά ην λννύκελν ή θαηά ζύλεζε. Όηακ ημ οπμηείιεκμ ημο νήιαημξ είκαζ μοδεηένμο βέκμοξ ηαζ πθδεοκηζημύ ανζειμύ, ηόηε ημ νήια ηίεεηαζ ζημ β εκζηό πνόζςπμ. π.π. Σὰ παιδία παίζει. Σαῦτα γίγνεται. Πάντα τὰ δίκαια καλά ἐστι. Σὰ νῦν χαλεπά ἐστι. Η ζύκηαλδ αοηή θέβεηαζ αηηηθή ζύληαμε, απμηεθεί ζοκδεέζηαηδ ζδζμηοπία ηδξ αηηζηήξ δζαθέηημο, αθθά ζηαδζαηά πενζμνίγεηαζ ηαζ από ημ ηέθμξ ηδξ εθθδκζζηζηήξ πενζόδμο πάκεηαζ. Η πνήζδ ηδξ, ςζηόζμ, ελδβείηαζ από ημ βεβμκόξ όηζ μ πθδεοκηζηόξ ημο μοδεηένμο είπε πενζθδπηζηή ζδιαζία ηαζ δήθςκε ιζα αδζάζπαζηδ εκόηδηα. π.π. Σὰ ἔργα πολλάκις οὐ συμφωνεῖ τοῖς λόγοις. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 7

8 Η αηηηθή ζύληαμε δελ ηεξείηαη: α. Όηακ δεκ ελαίνεηαζ δ έκκμζα ηδξ μθόηδηαξ, αθθά ηδξ δζάηνζζδξ ηςκ επζιένμοξ πναβιάηςκ πμο ζοκζζημύκ ημ οπμηείιεκμ. π.π. Φανερὰ ἦσαν καὶ ἵππων καὶ ἀνθρώπων ἴχνη πολλά. Ἀναμνήσθητε τὰ δεινὰ ὅσα ἑκάστῳ ἐγένοντο. β. Όηακ ημ οπμηείιεκμ θακενώκεζ πνόζςπα. π.π. Σὰ τέλη (= οἱ ἄρχοντες ) τῶν Λακεδαιμονίων Βρασίδαν ἐξέπεμψαν. γ. Όηακ ημ οπμηείιεκμ πνμζδζμνίγεηαζ από ανζειδηζηό. π.π. Ἐγένοντο αὐτῶν εἴκοσι καὶ ἑκατὸν τάλαντα. Ξυνῇσαν τὰ δύο μέρη ἀπό πόλεως ἑκάστης ἐς τὸν Ἰσθμόν. Όηακ ζε ιζα πνόηαζδ οπάνπμοκ δύμ ή πενζζζόηενα οπμηείιεκα ημο ίδζμο πνμζώπμο, ημ νήια ηίεεηαζ ηακμκζηά ζημκ πθδεοκηζηό ανζειό ηαζ ζημ πνόζςπμ ηςκ οπμηεζιέκςκ. π.π. Εὐρυμέδων καὶ οφοκλῆς εἰς Κέρκυραν ἐστράτευσαν. Όηακ ζε ιζα πνόηαζδ οπάνπμοκ δύμ ή πενζζζόηενα οπμηείιεκα, αθθά δζαθμνεηζημύ πνμζώπμο, ηόηε ημ νήια ηίεεηαζ: α. ζημκ πθδεοκηζηό ανζειό ηαζ ζημ επζηναηέζηενμ πνόζςπμ. Δπζηναηέζηενμ εεςνείηαζ ημ πνώημ πνόζςπμ από ημ δεύηενμ ή ημ ηνίημ ηαζ ημ δεύηενμ από ημ ηνίημ. π.π. Καὶ ἐγὼ καὶ ἐσὺ πολλὰ καὶ εἴπομεν καὶ ἐπράξαμεν. Οὐ σὺ μόνος οὐδὲ οἱ σοὶ φίλοι πρῶτοι ταύτην τὴν δόξαν περὶ θεῶν ἔσχετε. β. ζημκ ανζειό ηαζ ημ πνόζςπμ ημο πθδζζέζηενμο ή ημο ζπμοδαζόηενμο οπμηεζιέκμο. π.π. Σαῦτα θεοὶ καὶ ἐγὼ ἐμηχανεσάμην. Βασιλεὺς καὶ οἱ σὺν αὐτῷ εἰσπίπτει εἰς τὸ στρατόπεδον. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 8

9 ΜΔΣΑΒΑΣΗΚΖ ΤΝΣΑΞΖ : ΡΖΜΑ (ΜΔΣΑΒΑΣΗΚΟ) + ΑΝΣΗΚΔΗΜΔΝΟ Τμ Αληηθείκελν είκαζ ημ απαναίηδημ ζοιπθήνςια ηδξ έκκμζαξ ηςκ ιεηαααηζηώκ νδιάηςκ, δδθαδή εηείκμ ζημ μπμίμ ιεηαααίκεζ ή ακαθένεηαζ δ εκένβεζα ημο οπμηεζιέκμο ημο νήιαημξ. Τμ ανίζημοιε ακ απακηήζμοιε ζηδκ ενώηδζδ τίνα (= πμζμκ; ) ή τι ζοκμδεοόιεκδ από ημ νήια ηαζ ημ οπμηείιεκμ ηδξ πνόηαζδξ. Πνηα κέξε ηνπ ιόγνπ κπνξνύλ λα ιεηηνπξγήζνπλ σο Αληηθείκελν: 1. Οπζηαζηηθό. π.π. Θηβαῖοι ἔκρουον τὰς ἀσπίδας. 2. Δπίζεην. π.π. Φεῦγε τὸ κακόν. 3. Αξηζκεηηθό. π.π. Κῦρος ἔτρεψεν εἰς φυγὴν τοὺς ἐξακισχιλίους. 4. Αλησλπκία. π.π. Οὗτοι λοιδοροῦσιν ἡμᾶς. Σοῦτοις ἐγὼ πολεμήσω. 5. Μεηνρή (επηζεηηθή αλαθνξηθή ). π.π. Μίσει τοὺς κολακεύοντας ὥσπερ τοὺς ἐξαπατῶντας. 6. Απαξέκθαην. π.π. ωκράτης ἡγεῖτο θεοὺς πάντα εἰδέναι. 7. Γεπηεξεύνπζα πξόηαζε (νλνκαηηθή). π.π. Ἔλεγον ὅτι Κῦρος τέθνηκεν. 8. Άθιηηε ιέμε ή ιεθηηθό ζύλνιν κε ην άξζξν κπξνζηά. π.π. Οὗτος τοὺς μὲν ἐνουθέτει, τοῖς δὲ ἠπείλει. Ξενοφῶν ἑώρα τὰ πέραν. Σὶς εἶπε τὸ μολὼν λαβέ; Τμ ακηζηείιεκμ ηίεεηαζ πάκημηε ζε ιία από ηζξ πθάβζεξ πηώζεζξ (αζηζαηζηή, βεκζηή, δμηζηή). Από ηα ιεηαααηζηά νήιαηα, άθθα δέπμκηαζ έκα ακηζηείιεκμ ηαζ θέβμκηαζ κνλόπησηα ηαζ άθθα δύμ ακηζηείιεκα (άιεζμ ηαζ έιιεζμ) ηαζ θέβμκηαζ δίπησηα. Άκεζν ακηζηείιεκμ (=αια) είκαζ αοηό πμο άιεζα ζοιπθδνώκεζ ημ κόδια ημο νήιαημξ ηαζ ζημ μπμίμ ηαηελμπήκ ιεηαααίκεζ δ δνάζδ ημο οπμηεζιέκμο. Έκκεζν ακηζηείιεκμ (=εια) είκαζ αοηό πμο έιιεζα ζοιπθδνώκεζ ημ κόδια ημο νήιαημξ. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 9

10 Η κμιμηαλία άιεζμο ηαζ έιιεζμο ακηζηεζιέκμο είκαζ δ αηόθμοεδ: Αζηζαηζηή πνμζώπμο ή έιροπμο > αζηζαηζηή πνάβιαημξ > απανέιθαημ ή δεοηενεύμοζα πνόηαζδ (μκμιαηζηή) > βεκζηή πνμζώπμο > βεκζηή πνάβιαημξ > δμηζηή πνμζώπμο > δμηζηή πνάβιαημξ. Όηακ, δδθαδή, ηαζ ηα δύμ ακηζηείιεκα ανίζημκηαζ ζε αζηζαηζηή, άιεζμ είκαζ αοηό πμο δείπκεζ πνόζςπμ ή έιροπμ. π.π. Διδάσκουσι τοὺς παῖδας (αια) ἀρετήν (εια). Όηακ ηακέκα από ηα δύμ ακηζηείιεκα δε ανίζηεηαζ ζε αζηζαηζηή, άιεζμ είκαζ αοηό πμο ανίζηεηαζ ζε βεκζηή. π.π. Σοῖς φίλοις (εια) μεταδίδοτε τῶν ὑμετέρων ἀγαθῶν (αια). Μετεσχήκαμεν ὑμῖν (εια) ἱερῶν (αια ) τῶν σεμνοτάτων. Έκα ιμκόπηςημ νήια ιπμνεί κα δέπεηαζ έκα ιόκμ ακηζηείιεκμ ζε ιία πηώζδ, ιπμνεί, όιςξ, κα δέπεηαζ ηαζ πμθθά, όθα, όιςξ, ζηδκ ίδζα πηώζδ. π.π. Ὁρῶ τὸν ἄνδρα αιιά: Ὁρῶ τὸν ἄνδρα, τὸν ἵππον, τὴν οἰκίαν ( όθα ζε αζηζαηζηή ). ὺ παιδείας ἐπιθυμεῖς αιιά: ὺ παιδείας, σωφροσύνης καὶ δόξης ἐπιθυμεῖς ( όθα ζε βεκζηή ). Πείθομαι τῷ πατρί αιιά: Πείθομαι τῷ πατρί, τῇ μητρί καὶ τοῖς φίλοις τοῖς ἀγαθοῖς ( όθα ζε δμηζηή). Δλίζμο, έκα δίπηςημ νήια ιπμνεί κα δέπεηαζ δύμ ακηζηείιεκα ζε δύμ δζαθμνεηζηέξ πηώζεζξ, ιπμνεί όιςξ κα δέπεηαζ ηαζ πμθθά ακηζηείιεκα ζηδ ιία ή ηδκ άθθδ ή ηαζ ζηζξ δύμ πηώζεζξ. π.π. Οἱ στρατηγοὶ ἐδίδοσαν τοῖς στρατιῶταις μισθόν. Οἱ στρατηγοὶ ἐδίδοσαν τοῖς στρατιῶταις καὶ τοῖς δούλοις μισθὸν καὶ σῖτον. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 10

11 πξνιεπηηθό αληηθείκελν - Πξόιεςε: Με ηα νήιαηα πμο ζδιαίκμοκ αθέπς, βκςνίγς, θέβς, ελεηάγς, επζιεθμύιαζ, θμαμύιαζ η.α. ροπζημύ πάεμοξ + δεοηενεύμοζα μκμιαηζηή πνόηαζδ ζοιααίκεζ: Τμ οπμηείιεκμ ηδξ δεοηενεύμοζαξ πνόηαζδξ (ζπάκζα άθθμξ όνμξ) ζοκηάζζεηαζ ιενζηέξ θμνέξ ζε πθάβζα πηώζδ πνμθδπηζηά ςξ δεύηενμ ακηζηείιεκμ ημο νήιαημξ (εκώ ζε αοηό ανηεί δ δεοηενεύμοζα πνόηαζδ ςξ ακηζηείιεκμ). Σηδκ πενίπηςζδ αοηή ιεηαθένμοιε ημ πνμθδπηζηό ακηζηείιεκμ ζηδ εέζδ ημο ηαζ ιεηαθνάγμοιε π.π. Πρότερον μὲν γάρ ἔδει τὴν ἔχθραν τοὺς κατηγοροῦντας ἐπιδεῖξαι, ἥτις εἴη προς τοὺς φεύγοντας. Ἀθηναῖοι φοβοῦνται τοὺς ξυμμάχους μὴ ἀποστῶσι. Δημοκρατίαν γε οἶσθα τί ἐστι. εμσηεξηθό εζσηεξηθό ζύζηνηρν αληηθείκελν α. εμσηεξηθό αληηθείκελν είκαζ αοηό πμο οπάνπεζ πνμημύ κα εηδδθςεεί δ εκένβεζα ημο οπμηεζιέκμο, δ μπμία ιεηαααίκεζ ηαηεοεείακ ζε αοηό ηαζ ιεηααάθθεζ ή όπζ ηδκ ηαηάζηαζή ημο. π.π. Οὗτοι ἀνέῳξαν τὰς πύλας. Ὁρῶ τὸν ἄνδρα. β. εζσηεξηθό αληηθείκελν (ηνπ απνηειέζκαηνο) είκαζ αοηό πμο δεκ πνμΰπάνπεζ, αθθά είκαζ δδιζμύνβδια ηαζ απμηέθεζια ηδξ εκένβεζαξ ημο νήιαημξ. π.π. Γράφω ἐπιστολήν. Θίβρων τάφρον ὤρυττεν. γ. θπξίσο εζσηεξηθό ή ζύζηνηρν αληηθείκελν ανίζηεηαζ ηακμκζηά ζε αζηζαηζηή ηαζ δδθώκεζ ηδκ ίδζα ηδ νδιαηζηή εκένβεζα, είηε πνμένπεηαζ εηοιμθμβζηά από ηδκ ίδζα νίγα ημο νήιαημξ, είηε από ηδ νίγα άθθμο ζοκώκοιμο νήιαημξ. π.π. Ἔπεμπον πομπὴν θεσμοφορίοις (απθή εηοιμθμβζηή επακάθδρδ νδι. εέιαημξ). Ζῇ βίον μοχθηρόν ( ζοκώκοιδ επακάθδρδ ζοκμδεοόιεκδ από επζεεηζηό πνμζδζμνζζιό). Νοσεῖ νόσον ἀνίατην. Ἀσθενεῖ ταύτην τὴν νόσον. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 11

12 Τμ ζύζημζπμ ακηζηείιεκμ ιπμνεί κα ζοκμδεύεηαζ από μιμζόπηςημ επζεεηζηό πνμζδζμνζζιό. Πμθθέξ θμνέξ, όιςξ, ημ ζύζημζπμ ακηζηείιεκμ παναθείπεηαζ, αθμύ δ έκκμζά ημο ηαθύπηεηαζ ηαζ εηθνάγεηαζ από ημ ίδζμ ημ νήια, ηαζ ιέκεζ ιόκμ μ επζεεηζηόξ πνμζδζμνζζιόξ. Τόηε μ επζεεηζηόξ πνμζδζμνζζιόξ είηε εηθένεηαζ αιεηάαθδηα ή ζοκήεςξ ιεηααάθθεηαζ ζε μοδέηενμ βέκμξ πθδεοκηζημύ ζπακζόηενα εκζημύ ανζειμύ, ακελάνηδηα από ημ βέκμξ ημο ζοζημίπμο ακηζηεζιέκμο πμο παναθείθεδηε ζοζημζπμπμίδζδ επζεεηζημύ πνμζδζμνζζιμύ. π.π. Βάδιζε τὴν εὐθεῖαν (ὁδόν ), ὦ παῖ. Λέγω τοὺς ἀληθεῖς λόγους Λέγω τὰ ἀληθῆ. Οὐδεμίαν ἀδικίαν ἀδικῶ Οὐδὲν ἀδικώ. Μεηά ηδκ πανάθεζρδ ημο ζοζημίπμο ακηζηεζιέκμο μ επζεεηζηόξ πνμζδζμνζζιόξ, πμο παίνκεζ ηδ εέζδ ημο, ηείκεζ ηάπμηε κα απμηηήζεζ επζννδιαηζηή ζδιαζία (πμζμύ, ηνόπμο, αζηίαξ). Τμ ζύζημζπμ ακηζηείιεκμ ιπμνεί κα παναθείπεηαζ ηαζ όηακ ζοκμδεύεηαζ από εηενόπηςημ πνμζδζμνζζιό, μ μπμίμξ είηε ιέκεζ αιεηάαθδημξ ή ζοκήεςξ ιεηααάθθεηαζ ζε αζηζαηζηή, πμο απμηεθεί πζα ημ ζύζημζπμ ακηζηείιεκμ. π.π. Πέρσαι δικάζουσιν ἀχαριστίας ( δίκην ). Ἀποκρίνομαι τὸ ἐρωτώμενον (ακηί: Ἀποκρίνομαι ἀπόκρισιν τοῦ ἐρωτωμένου). Σέηνηεο ηδηόξξπζκεο εθθξάζεηο είλαη: Ἀγωνίζομαι δρόμον (ακηί: ἀγωνίζομαι ἀγώνα δρόμου ), στάδιον, μάχην, δρᾶμα, πάλην, πυγμὴν, παγράτιον, γραφὴν, δίκην. Νικῶ μάχην (ακηί: νικῶ νίκην μάχης ), ναυμαχίαν, γνώμην, Ὀλύμπια, Παναθήναια, Ἴσθμια. Ὀφλισκάνω δίκην, αἰσχύνην, γέλωτα, δειλίαν, μωρίαν, ἄνοιαν, ζημίαν, χρήματα, ἀδικίαν. Πρεσβεύω εἰρήνην. Ὀμνύμι - ὀμνύω συμμαχίαν. Σπένδομαι ἀναίρεσιν νεκρῶν. Θύω διαβατήρια, ἐπινίκια, ἱερεῖα, γενέθλια. Με ζύζημζπμ ακηζηείιεκμ, επεζδή ζηδκ μοζία επακαθαιαάκεζ ημ πενζεπόιεκμ ημο νήιαημξ, ιπμνεί κα ζοκηάζζμκηαζ νήιαηα ηάεε δζάεεζδξ, εκενβδηζηά ιέζα, παεδηζηά ηαζ μοδέηενα. Τα παεδηζηά νήιαηα δέπμκηαζ ελςηενζηό ακηζηείιεκμ ιόκμ όηακ ημ ακηίζημζπμ εκενβδηζηό νήια είκαζ δίπηςημ π.π. Οἱ νέοι διδάσκονται τὴν ἀρετὴν ὑπὸ ωκράτους ( ωκράτης ἐδίδασκεν τοὺς νέους τὴν ἀρετήν). Δλςηενζηό ακηζηείιεκμ είκαζ δοκαηό κα δεπημύκ ηαζ ηα ιέζα νήιαηα π.π. Σοὺς πόδας ἐνίψατο. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 12

13 ΤΝΓΔΣΗΚΖ ΤΝΣΑΞΖ : ΡΖΜΑ (ΤΝΓΔΣΗΚΟ) + ΚΑΣΖΓΟΡΟΤΜΔΝΟ ΣΟ ΚΑΣΗΓΟΡΟΤΜΔΝΟ ΤΝΓΔΣΙΚΑ ΡΗΜΑΣΑ Καηδβμνμύιεκμ είκαζ δ θέλδ πμο δδθώκεζ ιζακ ζδζόηδηα ή ιζα πμζόηδηα εκόξ μκόιαημξ [ζοκη. οπόηείιεκμ ακηζηείιεκμ (ζοκήεςξ ημο οπμηεζιέκμο)] ηαζ ημ «ηαηδβμνεί», ημ ηαηδβμνζμπμζεί, δδθαδή, ημ εκηάζζεζ ζε ιζα ηαηδβμνία ιε ημ δζαιεζμθααδηζηό νόθμ εκόξ ζοκδεηζημύ νήιαημξ. Γζαηνίκμοιε δζάθμνα είδδ ηαηδβμνμοιέκμο : απθό επζεεηζηό, ειπνόεεηδ αζηζαηζηή (όηακ δδθώκεηαζ πμζό ηαηά πνμζέββζζδ), βεκζηή ηαηδβμνδιαηζηή, ηαηδβμνδιαηζηή ιεημπή, ηαηδβμνμύιεκμ ημο ακηζηεζιέκμο, επζννδιαηζηό ηαζ πνμθδπηζηό ηαηδβμνμύιεκμ. π.π. Ὁ ἡγεμών ἐστι δίκαιος. Ὄλυμπός ἐστι ὄρος. Δικαιοσύνη ἐστίν ἀγαθόν. Σὸ χωρίον Κυνὸς κεφαλαὶ καλοῦνται. Οἱ πελτασταὶ ἦσαν περὶ τοὺς δισχιλίους. Σὸ ναυτικόν ἐστι τῶν Κορινθίων. Ἡ πόλις τὸν Περικλέα εἴλοντο στρατηγόν. Σούτοις ὁ θεὸς χρῆται ὑπηρέταις. Ἀγαθοῖς ὑμῖν προσήκει εἶναι. Ἐπυαξα προτέρα Κῦρου ἀφίκετο. Σὴν πόλιν τοῖς πᾶσι παρεσκευάσαμεν αὐταρκεστάτην. Τμ ηαηδβμνμύιεκμ ημ ανίζημοιε ακ απακηήζμοιε ζηδκ ενώηδζδ τι ζοκμδεοόιεκδ από ημ (ζοκδεηζηό) νήια, ημ οπμηείιεκμ ηαζ, ακ πνεζάγεηαζ, ημ ακηζηείιεκμ ηδξ πνόηαζδξ. Τμ ηαηδβμνμύιεκμ δδθαδή ένπεηαζ κα πνμζηεεεί (ἐπίθετος = πνόζεεημξ ) ζημ όκμια πμο πνμζδζμνίγεζ βζα κα δδθώζεζ ηζ είδμοξ, ηζ θμβήξ είκαζ αοηό. Τίεεηαζ μιμζόπηςηα ιε ημκ όνμ πμο πνμζδζμνίγεζ, ειθακίγεηαζ ζε όθεξ ηζξ πηώζεζξ (εηηόξ από ηδκ ηθδηζηή), ιε ζοκδεέζηενδ ηδκ μκμιαζηζηή ςξ ηδκ ηαηελμπήκ πηώζδ ημο οπμηεζιέκμο ηαζ ηδκ αζηζαηζηή (ακ απμδίδεηαζ ζημ ακηζηείιεκμ), εκώ δε κμείηαζ (επζεεηζηό) ηαηδβμνμύιεκμ πςνίξ ζοκδεηζηό νήια. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 13

14 πλδεηηθά ξήκαηα 1. ημ εἰμί ηαζ όζα έπμοκ παναπθήζζα ζδιαζία : γίγνομαι-διαγίγνομαι, ὑπάρχω, ἔφυν πέφυκα, τυγχάνω, διατελῶ, φαίνομαι, καθίσταμαι, ἀποβαίνω - ἐκβαίνω, μένω διαμένω, κεῖμαι. π.π. Κῦρος ἦν φιλομαθέστατος./ ὺ Ἕλλην εἶ./ Ἀσωπός ἐστι ποταμός. Δαρεῖος ἐγένετο βασιλεύς. Σο χωρίον ὑπῆρχε ὀχυρόν. / Ἠ χώρα πολεμία ὑπῆρχε. Ἔφυμεν γυναῖκες / Οὗτοι πεφύκασιν ἀγαθοί. Ἐπιστήμων τούτων τυγχάνεις. Ἀνυπόδυτος καὶ ἀχίτων διατελεῖς. Ὁ πόλεμος φανερὸς κατέστη. Πξνζνρή! Τα νήιαηα εἰμί, γίγνομαι, ὑπάρχω ιπμνεί κα ιδκ είκαζ ζοκδεηζηά, αθθά οπανηηζηά : π.π. εἰ εἰσὶ βωμοί, εἰσί καὶ θεοί. / Ἔστι θεός. Όηακ ημ οπμηείιεκό ημοξ είκαζ έκανενμ μοζζαζηζηό, είκαζ ζοκδεηζηά. Όηακ, όιςξ, ημ οπμηείιεκό ημοξ είκαζ άκανενμ (ζοκήεςξ αθδνδιέκδ έκκμζα πςνίξ άνενμ), ηόηε ζοκήεςξ είκαζ οπανηηζηά. Σηδκ πενίπηςζδ αοηή, ακ οπάνπεζ επίεεημ ζηδκ πνόηαζδ θεζημονβεί ςξ επζεεηζηόξ πνμζδζμνζζιόξ ηαζ όπζ ςξ ηαηδβμνμύιεκμ. π.π. Ἡ ἐπιμέλειά ἐστι μεγάλη (= Κ). Μεγάλη (= επζε. πνμζδ.)ἐπιμέλεια ἔστι. Ἡ συμμαχία βεβαία (= Κ) ἐστί. υμμαχία βεβαία (= επζε. πνμζδ.) ἔστι. Όηακ ηα νήιαηα αοηά είκαζ οπανηηζηά, ζοκμδεύμκηαζ ζοπκά από δμηζηή πνμζςπζηή ηηδηζηή. π.π. Ἔστι σοι πατήρ. Ἔστι μοι ἀγαθά. Πξνζνρή! Τμ β εκζηό πνόζςπμ ηςκ νδιάηςκ αοηώκ = γίγνεται, ὑπάρχει ηαζ ηονίςξ ημ ἐστί(ν) - ᾖ - εἴη - ἔστω (Μέθθμκηαξ: ἔσται ) [Σοκώκοια : ἔξεστι(ν) - ἐξῇ - ἐξείη - ἐξέστω (Μέθθμκηαξ : ἐξέσται), ἔνεστι(ν), πάρεστι(ν), ἐγχωρεῖ, οἷον τ ἐστί(ν) ] ιπμνεί κα ιδκ είκαζ μύηε ζοκδεηζηά, μύηε οπανηηζηά, αθθά απνόζςπα. Σηδκ πενίπηςζδ αοηή ιεηαθνάγμκηαζ «είκαζ δοκαηό, επζηνέπεηαζ» ηαζ παίνκμοκ ζοιπθήνςια (ηαη άθθμοξ οπμηείιεκμ) απανέιθαημ ή δεοηενεύμοζα μκμιαηζηή πνόηαζδ. π.π. Οὐκ ἔστιν ἐλέσθαι τὸ ἀδικον. Οὐκ ἔστιν ἄνευ πλοίων διαβαίνειν. Δοκεῖ μοι εἶναι διαλεχθῆναι. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 14

15 Πξνζνρή ζηηο πεξηγξαθηθέο εθθξάζεηο κε ην ἔστιν! ἔστιν ὅστις / ὃς = ηάπμζμξ οὐκ ἔστιν ὅστις / ὃς = ηακέκαξ οὐκ ἔστιν ὅστις οὐ(κ) = ηαεέκαξ ἔστιν ὅπως = ηάπςξ / ιε ηάπμζμκ ηνόπμ οὐκ ἔστιν ὅπως = ηαεόθμο / ιε ηακέκακ ηνόπμ οὐκ ἔστιν ὅπως οὐ(κ) = αζθαθώξ / μπςζδήπμηε / ιε ηάεε ηνόπμ ἔστιν ὅτε = ηάπμηε / ιενζηέξ θμνέξ / εκίμηε οὐκ ἔστιν οτε = μοδέπμηε οὐκ ἔστιν οτε οὐ(κ) = πάκημηε ἔστιν ὅπου / οὗ = ηάπμο οὐκ ἔστιν ὅπου / οὗ = πμοεεκά οὐκ ἔστιν ὅπου οὐ(κ) = πακημύ Τα δμλαζηζηά, ηθδηζηά ηαζ πνμπεζνζζηζηά (= εηθμβήξ) νήιαηα, όηακ ανίζημκηαζ ζηδκ παεδηζηή ημοξ δζάεεζδ ιπμνμύκ κα θεζημονβήζμοκ ςξ ζοκδεηζηά. Σοβηεηνζιέκα : 2. Τα δμλαζηζηά παεδηζηά νήιαηα, όπςξ : κρίνομαι, νομίζομαι, θεωροῦμαι, ὑπολαμβάνομαι, δοκῶ. π.π. Ἀριστείδης δίκαιος ἐκρίθη. ωκράτης σοφὸς νομίζεται. Ἡ ἐπιβουλὴ δήλη ἐδόκει. 3. Τα ηθδηζηά παεδηζηά νήιαηα, όπςξ : καλοῦμαι, ἀποκαλοῦμαι, ὀνομάζομαι, λέγομαι, προσαγορεύομαι, ἀκούω. π.π. όλων νομοθέτης ἐκλήθη. Δερκυλίδας ἐπεκαλεῖτο ίσυφος. Κούναξα ὠνομάζετο τὸ χωρίον. Ὀλύμπιοι προσαγορεύονται οἱ θεοί. Σάνταλος ἤκουε κακός. 4. Τα πνμπεζνζζηζηά (= εηθμβήξ) παεδηζηά νήιαηα, όπςξ : αἱροῦμαι, ἐκλέγομαι, κληροῦμαι, χειροτονοῦμαι, λαγχάνω, ἀποδείκνυμι. π.π. Ξενοφῶν ᾑρέθη ἄρχων. Ὁ πατήρ μου ἐξελέγη βουλευτής. Σισσαφέρνης ἀπεδέδεικτο στρατηγός. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 15

16 Πνηα κέξε ηνπ ιόγνπ κπνξνύλ λα ιεηηνπξγήζνπλ σο θαηεγνξνύκελν : 1. Δπίζεην. π.π. Οἱ νέοι τὰ ἤθη εὐμετάβολοι εἰσίν. 2. Αξηζκεηηθό. π.π. Ὁ κόσμος εἶς ἐστιν. 3. Οπζηαζηηθό. π.π. Ἡ πόλις κατέστη φρούριον. 4. Αλησλπκία. π.π. Τμζαύηδ οὐν ἠ τελευτὴ τοῦ Κύρου ἐγένετο. 5. Μεηνρή (επηζεηηθή αλαθνξηθή). π.π. Οὗτος ἦν ὁ φονεύσας τοὺς στρατηγούς. 6. Απαξέκθαην. π.π. Σὸ λακωνίζειν ἐστὶ φιλοσοφεῖν. Σὸ ἀπιστεῖν ἐστι ἀδικεῖν. 7. Γεπηεξεύνπζα πξόηαζε (νλνκαηηθή ). π.π. Φίλιππός ἐστιν ὅ,τι ἄν τις εἴπῃ. 8. Άθιηηε ιέμε ή ιεθηηθό ζύλνιν (κε ην άξζξν κπξνζηά) π.π. Μάτην ἐστὶ τὸ μεμνῆσθαι περὶ τούτων Ἄνω ποταμῶν τοῦτο γ ἐστίν. Τμ ηαηδβμνμύιεκμ ηακμκζηά δεκ έπεζ άνενμ. Γζ αοηό ηαζ ζ έκα θεηηζηό ζύκμθμ ιε ζοκδεηζηό νήια δ έκανενδ θέλδ είκαζ οπμηείιεκμ (ή ακηζηείιεκμ) ηαζ δ άκανενδ ηαηδβμνμύιεκμ. Δίκαζ, όιςξ, έκανενμ ημ ηαηδβμνμύιεκμ, όηακ δδθώκεζ ιζα ήδδ βκςζηή ζδζόηδηα ημο οπμηεζιέκμο (ή ημο ακηζηεζιέκμο), δ μπμία ημκίγεηαζ ιε έιθαζδ ηαζ ημ δζαθμνμπμζεί από ηα άθθα όιμζά ημο. π.π. Οὗτός ἐστιν ὁ μαθητής μου. Οὗτος ἦν ὁ ἀδικήσας. Σε πενίπηςζδ πμο είκαζ δοζδζάηνζημ ημ οπμηείιεκμ ιε ημ ηαηδβμνμύιεκμ, δ θύζδ ανίζηεηαζ ζηδκ μιμζόηδηά ημοξ ιε ημ μοζζαζηζηό ηαζ ημ επίεεημ. Τμ μιμζόηενμ ιε ημ μοζζαζηζηό βίκεηαζ οπμηείιεκμ ηαζ ημ μιμζόηενμ ιε ημ επίεεημ βίκεηαζ ηαηδβμνμύιεκμ. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 16

17 Τμ ηαηδβμνμύιεκμ, ζηδκ ηθαζζηή ημο ιμνθή, ζοιθςκεί ιε ημκ όνμ πμο πνμζδζμνίγεζ ( οπμηείιεκμ / ακηζηείιεκμ ) ηακμκζηά ηαηά βέκμξ, ανζειό ηαζ πηώζδ. Όηακ, όιςξ, είκαζ μοζζαζηζηό ζοιθςκεί ιε ημκ πνμζδζμνζγόιεκμ όνμ οπμπνεςηζηά ιόκμ ζηδκ πηώζδ ηαζ ηοπαία ζημ βέκμξ ηαζ ημκ ανζειό. π.π. Ὁ ἥλιός ἐστι λαμπρός. Πόλεμος πάντων πατήρ ἐστι. Δελφοί εἰσι πόλις. Κατέστησαν τὴν πόλιν φρούριον. Όηακ εηθνάγεηαζ πμζό ηαηά πνμζέββζζδ, ημ ηαηδβμνμύιεκμ εηθένεηαζ ζε ειπνόεεηδ αζηζαηζηή ζοκήεςξ ιε ιία εη ηςκ πνμεέζεςκ: περί, ἀμφί, εἰς, ὑπέρ, κατά, πρός. π.π. Οἱ Πέρσαι ἦσαν ἀμφὶ τὰς δώδεκα μυριάδας. Οἱ μισθοφόροι ἦσαν περὶ τοὺς μυρίους. Οἰ δὲ πεσόντες ἐγένοντο ἐς πεντακοσίους. Δπίζδξ, όηακ δδθώκεηαζ ηαηάζηαζδ, ημ ηαηδβμνμύιεκμ εηθένεηαζ ειπνμεέηςξ. π.π. Οὗτος ἦν ἐν τῷ φανερῷ. Όηακ εηθνάγεηαζ πανααμθή έπμοιε : ὥσπερ + ηαηδβμνμύιεκμ (ηδξ πανααμθήξ). π.π. Σοῦτο ἐστι ὥσπερ ἐμπόδισμα. Οὗτός ἐστι ὥσπερ σοφός. Γεληθή θαηεγνξεκαηηθή. Δίκαζ δ βεκζηή μοζζαζηζημύ (ή ζζμδύκαιδξ θέλδξ) πμο ακηζηαεζζηά έκα ηαηδβμνμύιεκμ. Όηακ δδθαδή ημ ηαηδβμνμύιεκμ είκαζ μοζζαζηζηό ή μοζζαζηζημπμζδιέκμ επίεεημ ή ιεημπή, ακηί κα ηεεεί ζε μκμιαζηζηή βζα κα ζοιθςκεί ιε ημ οπμηείιεκμ ημο ζοκδεηζημύ νήιαημξ, ηίεεηαζ ζοπκά ζε βεκζηή πμο θέβεηαζ βεκζηή ηαηδβμνδιαηζηή. Απμδίδεηαζ ζημ οπμηείιεκμ ηαζ πμθθέξ θμνέξ ιπμνεί κα ιεηαηναπεί ζε απθό ηαηδβμνμύιεκμ. π.π. Ὁ ἀνὴρ οὖτός ἐστι μεγάλης ἀρετῆς (= ἐνάρετος) Πξνζνρή! Η γεληθή θαηεγνξεκαηηθή πξνϋπνζέηεη ηελ ύπαξμε ζπλδεηηθνύ ξήκαηνο! Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 17

18 Η βεκζηή ηαηδβμνδιαηζηή δζαζνείηαζ ζηα ελήξ είδδ : 1. Κηεηηθή : θακενώκεζ ημκ ηηήημνα (= ηάημπμ) ημο οπμηεζιέκμο. π.π. Οἶκός ἐστι Περικλέους. Σηα πθαίζζα ημο εονύηενμο ζδιαζζμθμβζημύ πώνμο ηδξ ηηήζδξ δ βεκζηή ηαηδβμνδιαηζηή ιπμνεί κα δδθώκεζ ηδκ ηαηαβςβή, ηονίςξ ιε νήιαηα πμο εηθνάγμοκ ζοββέκεζα (εἰμί, γίγνομαι, φύομαι κ.τ.λ.). π.π. Ἀλκιβιάδης ἐστὶ Κλεινίου. / Ἐστὲ πατέρων ἀγαθῶν. Ἱπποκράτης ἐστὶν οἰκίας μεγάλης καὶ εὐδαίμονος. 2. Γηαηξεηηθή : θακενώκεζ έκα ζύκμθμ ιένμξ ημο μπμίμο είκαζ ημ οπμηείιεκμ. Π.π. Δικαιοσύνη τῶν μεγίστων ἀγαθῶν ἐστι. / Ἄρτος ἐστὶ τῶν ἐδωδίμων. όλων τῶν ἐπτὰ σοφῶν ἐκλήθη. / Πρόξενός ἐστι τῶν ἐπιχωρίων. 3. Ιδηόηεηαο : θακενώκεζ ιζα ζδζόηδηα ημο οπμηεζιέκμο. Σοκήεςξ είκαζ αθδνδιέκδ έκκμζα ηαζ δδθώκεζ ιέβεεμξ, πνόκμ, δθζηία, ιέηνμ, ύρμξ, ιήημξ, πθάημξ, ζοιπενζθμνά, παναηηήνα. π.π. Σὸ εὐεργετεῖν τοὺς πένητάς ἐστιν εὐσεβείας. Η βεκζηή ηαηδβμνδιαηζηή ηδξ ζδζόηδηαξ ακαβκςνίγεηαζ εύημθα βζαηί ζηδκ ίδζα πηώζδ ιε ηδ θέλδ πμο πνμζδζμνίγεζ ζζμδοκαιεί ιε επζεεηζηό πνμζδζμνζζιό. π.π. Ἦν ὁδὸς τριῶν ἡμερῶν. Παῖς ἐστι δέκα ἐτῶν. Η βεκζηή αοηή πενζμνίγεζ ημ εύνμξ ηαζ ηδ βεκζηόηδηα ηδξ θέλδξ από ηδκ μπμία ελανηάηαζ ηαζ ηδξ πνμζδίδεζ ηάπμζα ζοβηεηνζιέκδ ζδζόηδηα (π.π. όπζ ημ μπμζμδήπμηε παζδί, αθθά ημ ζοβηεηνζιέκμ δεηάπνμκμ). 4. Αμίαο : θακενώκεζ ηδκ αλία ημο οπμηεζιέκμο. π.π. Σο βιβλίον ἐστὶ τῶν τριῶν δραχμῶν. 5. Ύιεο : θακενώκεζ ηδκ ύθδ από ηδκ μπμία είκαζ ηαηαζηεοαζιέκμ ημ οπμηείιεκμ π.π. Ἡ κρηπίς ἐστι μεγάλων λίθων. Οἱ κίονες ἦσαν πεντελικοῦ μαρμάρου. εκείσζε : Ακ παναθείρμοιε ημ ζοκδεηζηό νήια, δ βεκζηή ηαηδβμνδιαηζηή βίκεηαζ απθή βεκζηή ςξ εηενόπηςημξ πνμζδζμνζζιόξ (βεκζηή ηηδηζηή, δζαζνεηζηή η.η.θ.). π.π. Ἡ οὐσία (ἐστὶ) τοῦ πατρός. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 18

19 Καηεγνξεκαηηθή κεηνρή. Από ηδκ πνώηδ ηαηδβμνία ζοκδεηζηώκ νδιάηςκ ( εἰμί, γίγνομαι, ὑπάρχω ηαζ όζα έπμοκ παναπθήζζα ζδιαζία ) ακηί βζα ηαηδβμνμύιεκμ ιπμνεί κα ελανηάηαζ ηαηδβμνδιαηζηή ιεημπή, πμο είκαζ πάκημηε άκανενδ ηαζ επέπεζ εέζδ ηαηδβμνμοιέκμο ζημ οπμηείιεκμ ημο ζοκδεηζημύ νήιαημξ ελάνηδζδξ, ιε ημ μπμίμ ζοιθςκεί ηαηά βέκμξ, ανζειό ηαζ πηώζδ. Πζμ ζοβηεηνζιέκα : εἰμί, γίγνομαι, ὑπάρχω + ηαηδβμνδιαηζηή ιεημπή = ό,ηζ ηαζ δ ιεημπή. π.π. εἰμὶ λέγων = θέβς, ὑπάρχω γράφων = βνάθς, γίγνομαι ἐγνωκώς = ἔγνωκα. Η πενίθναζδ αοηή είκαζ ζζμδύκαιδ ιε ημκ ακηίζημζπμ ιμκμθεηηζηό ηύπμ πμο πνμηύπηεζ ακ ζοκδοαζηεί μ πνόκμξ ηδξ ιεημπήξ ιε ημ πνόκμ ηαζ ηδκ έβηθζζδ ημο ζοκδεηζημύ νήιαημξ. π.π. Ἦν Περικλέους γνώμη νενικηκυῖα (= ἐνενικήκει ). Μισοῦντες γίγνονται τοὺς κακοῦς (= μισούσι ). Ἡ μήτηρ ὐπῆρχε φιλοῦσα (= ἐφίλει ) τὸν Κῦρον. Ωζηόζμ, οπάνπεζ δζαθμνά ζηδ ζδιαζία ακάιεζα ζημ ηαεανό ηαηδβμνμύιεκμ ηαζ ζηδκ ηαηδβμνδιαηζηή ιεημπή, πμο επέπεζ εέζδ ηαηδβμνμοιέκμο. Τμ απθό ηαηδβμνμύιεκμ δδθώκεζ ηάηζ ημ ζηαεενό, εκώ δ ηαηδβμνδιαηζηή ιεημπή δδθώκεζ ηάηζ ημ πνόζηαζνμ, πενζζηαζζαηό. π.π. Εἰμὶ τολμηρός. / Εἰμὶ τολμῶν. Διαγίγνομαι, διατελῶ, τυγχάνω + ηαηδβμνδιαηζηή ιεημπή Με ηα νήιαηα αοηά δ ιεημπή ιπμνεί κα ιεηαθνάγεηαζ ςξ νήια βζαηί αοηή εηθνάγεζ ημ ηύνζμ κόδια ηαζ ημ νήια ςξ επίννδια ( διαγίγνομαι, διατελῶ = = δζανηώξ, ζοκεπώξ, τυγχάνω = ηοπαία ) βζαηί εηθνάγεζ ημ δεοηενεύμκ κόδια. Ακηζζηνέθεηαζ, δδθαδή, ηαηά ηάπμζμ ηνόπμ, δ ζπέζδ νήιαημξ ηαζ ιεημπήξ (ιεηάζηαζδ). π.π. Οὗτος πολεμῶν διεγένετο. Ἑπτὰ ἡμέρας μαχόμενοι διετέλεσαν. Σισσαφέρνης ἐν άρδεσιν ἔτυχεν ὤν. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 19

20 Καηεγνξνύκελν ζην Αληηθείκελν Τα ζοκδεηζηά νήιαηα ζοκδέμοκ ημ οπμηείιεκμ ιε ημ ηαηδβμνμύιεκμ. Τα ηηδηζηά ηαζ δδιζμονβζηά νήιαηα (ηαζ ηα ακηίεεηά ημοξ) ζοκηάζζμκηαζ ιε δύμ αζηζαηζηέξ από ηζξ μπμίεξ δ ιία θεζημονβεί ςξ ακηζηείιεκμ ηαζ δ άθθδ ςξ ηαηδβμνμύιεκμ ημο ακηζηεζιέκμο. Τα νήιαηα αοηά είκαζ : ἔχω παρέχω, λαμβάνω παραλαμβάνω, κτῶμαι, δέχομαι - ἀποδέχομαι, διατηρῶ, διασώζω, φυλάττω - διαφυλάττω, ποιῶ - ποιοῦμαι, γεννῶ, παρασκευάζω όμαι, κατεργάζομαι-ἀπεργάζομαι ἐῶ, καταλείπω, ἀφίημι. π.π. Εἶχον δὲ οὖτοι τοὺς Ἀργείους φίλους. Κερκυραῖοι ἔλαβον τοὺς Κορινθίους συμμάχους. Ἔλαβον ἐκ τῆς Ἡπείρου Ἀμβρακιῶτες ἄνδρες ἐπικούρους. Κτῶμαι γὴν σιτοφόρον. Διεφύλαττε την ψυχὴν ἀγαθήν. Οἱ Λακεδαιμόνιοι ἐποιοῦντο τοὺς βελτίστους συμβούλους. Ὑμᾶς ἡγεμόνας ἐγενήσαμεν. Σὴν δὲ πόλιν αὐταρκεστάτην τοῖς πᾶσι παρεσκευάσαμεν. Εἴασαν τὰς πόλεις αὐτονόμους. Σδιείςζδ : Τμ ηαηδβμνμύιεκμ ζε μνζζιέκεξ από αοηέξ ηζξ πενζπηώζεζξ επζννδιαηζηό ή πνμθδπηζηό. είκαζ Άθθα νήιαηα πμο ζοκδέμοκ ημ ακηζηείιεκμ ιε ημ ηαηδβμνμύιεκμ, ζοκηαζζόιεκα ιε δύμ αζηζαηζηέξ από ηζξ μπμίεξ δ ιία θεζημονβεί ςξ ακηζηείιεκμ ηαζ δ άθθδ ςξ ηαηδβμνμύιεκμ ημο ακηζηεζιέκμο, είκαζ ηα βκςζηά, πθέμκ, δμλαζηζηά, ηθδηζηά ηαζ πνμπεζνζζηζηά (= εηθμβήξ ) νήιαηα ζηδκ εκενβδηζηή ημοξ ηώνα όιςξ δζάεεζδ. Δζδζηόηενα : 1. Τα δμλαζηζηά εκενβδηζηά νήιαηα, όπςξ : νομίζω, ὑπολαμβάνω, ἡγοῦμαι, κρίνω. π.π. Οἱ Ἕλληνες νομίζουσι τὸν ωκράτη σοφόν. Ὑπειλήφασι τοὺς ἄνδρας αἰτίους κακῶν. Οἱ Θεταλοὶ φίλον τὸν Φίλιππον ἡγοῦνται. Ἔκρινον αὐτὸν φιλομαθέστατον. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 20

21 2. Τα ηθδηζηά εκενβδηζηά νήιαηα, όπςξ : καλῶ, ὀνομάζω, λέγω, προσαγορεύω, ὐποκορίζομαι. π.π. Πλάτων τὴν φιλοσοφίαν μελέτην τοῦ θανάτου καλεῖ. Γυναῖκα σε λέγει. Προσηγόρευον τὸν Ἀλέξανδρον μέγαν. Σὸν πύκτην Ἡρακλείδην Ἠρακλῆ ὑπεκορίζοντο. 3. Τα πνμπεζνζζηζηά (= εηθμβήξ) εκενβδηζηά νήιαηα, όπςξ : ἐκλέγω, αἱροῦμαι, χειροτονῶ, ἀποδείκνυμι, ἀποφαίνω, τίθημι, ἴστημι καθίστημι, διορίζω. π.π. Κατέστησεν αὐτοὺς κοινωνοὺς τῆς οὐσίας. Ἀλκιβιάδην ἐς ικελίαν στρατηγὸν ὁ δῆμος ἐχειροτόνησε. 4. Όζα ζδιαίκμοκ : ἄγω, φέρω, πέμπω, ἐλέγχω, ἀποτελῶ. π.π. Ἔπεμψαν αὐτοὺς κήρυκας τῆς εἰρῆνης. 5. Τα νήιαηα αὔξω, αἴρω, τρέφω, μηκύνω, διδάσκω - ἐκδιδάσκω ηαζ ηα ζοκώκοιά ημοξ. π.π. Ὁ δῆμος τρέφει καὶ αὔξει ἕναν τινὰ μέγαν. Ἡ εἰρήνη ἦρε τὸν δῆμον τῶν Ἀθηναίων ὑψηλόν. Περικλῆς τοὺς υἱεῖς ἱππέας ἐδίδαξεν. Σδιείςζδ : Τμ ηαηδβμνμύιεκμ ζηζξ πενζπηώζεζξ αοηέξ είκαζ πνμθδπηζηό. 6. Τμ νήια χρῶμαι ζοπκά ζοκηάζζεηαζ ιε δύμ δμηζηέξ από ηζξ μπμίεξ δ ιία είκαζ ακηζηείιεκμ ηαζ δ άθθδ ηαηδβμνμύιεκμ ημο ακηζηεζιέκμο. π.π. Διὰ τὴν πονηρίαν αὐτοῦ οὔτε φίλῳ οὔτε ἐχθρῷ πώποτ ἐχρησάμην αὐτῷ. Παναηήνδζδ : Σηδκ εηενμπνμζςπία ηαζ ζε πενίπηςζδ πμο μ πνμζδζμνζγόιεκμξ από ημ ηαηδβμνμύιεκμ όνμξ ηίεεηαζ ζε πηώζδ δζαθμνεηζηή από ηδκ αζηζαηζηή (ακηζηείιεκμ ζε βεκζηή ή δμηζηή ή ζηδκ πενίπηςζδ ηδξ απθήξ δμηζηήξ πνμζςπζηήξ), ημ ηαηδβμνμύιεκμ ζοπκά αημθμοεεί ηδκ πηώζδ ημο ακηί κα ηεεεί ζε αζηζαηζηή. π.π. Κύρου ἐδέοντο ὡς προθυμοτάτου εἰς τὸν πόλεμον γενέσθαι. Προσῆκον ἡμῖν βελτίστοις εἶναι. Ἔξεστί σοι ἀνδρὶ ἀγαθῷ γενέσθαι. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 21

22 Δπηξξεκαηηθό/ πνμζδζμνζζηζηό Καηεγνξνύκελν. Σοκήεςξ ιε νήιαηα πμο ζδιαίκμοκ ηίκδζδ, δνάζδ ή ζηόπζιδ εκένβεζα - δδθαδή ηαζ ιε νήιαηα ιδ ζοκδεηζηά είκαζ δοκαηό κα ζοκδέμκηαζ οπμηείιεκμ ηαηδβμνμύιεκμ. Τμ ηαηδβμνμύιεκμ αοηό θέβεηαζ επζννδιαηζηό/πνμζδζμνζζηζηό βζαηί εκώ ζοιθςκεί ιε ημ οπμηείιεκμ(ή ημ ακηζηείιεκμ) ηαηά βέκμξ, ανζειό ηαζ πηώζδ, πνμζδζμνίγεζ ςξ επίννδια ημ νήια. Γδθώκεζ ηόπμ, πνόκμ, ηνόπμ, ζημπό, ζεζνά (αημθμοεία, δζαδμπή, ηάλδ), πμζό. Δπίζδξ, εκώ ζημ ηείιεκμ είκαζ άκανενμ επίεεημ (ή ζζμδύκαιό ημο) ή μοζζαζηζηό (όηακ εηθνάγεηαζ πανμιμίςζδ), ζηδ ιεηάθναζδ απμδίδεηαζ ιε επίννδια, ειπνόεεημ πνμζδζμνζζιό, δεοηενεύμοζα πνόηαζδ ή επίεεημ. Σοκδεζζιέκεξ θέλεζξ πμο θεζημονβμύκ ςξ επζννδιαηζηό / πνμζδζμνζζηζηό ηαηδβμνμύιεκμ είκαζ : ηόπνπ : ὅμορος, ὑπαίθριος, μετέωρος, πελάγιος, ἐφέστιος, μέσος. ρξόλνπ : νέος, γέρων, γηραιός, ἡλίκος, παλαίτατος, ὄρθριος, σκοταῖος, ἐσπέριος, προτεραῖος, δευτεραῖος, τριταῖος. ηξόπνπ : ἑκών, ἑκούσιος, ἄκων, ἀκούσιος, ἐθελοντής, ἐθελούσιος, ἐνάντιος, ἄσμενος, ἥσυχος, ὑπόσπονδος, ἀπότομος, αὐθαίρετος, αὐτοκράτωρ, αὐτόματος, αὐτόνομος, ἀλλότριος, ἀργός, αἰφνίδιος, ὅρκιος, σῶος-σῶς ηαζ ζύκεεηα επίεεηα ιε πνώημ ζοκεεηζηό ημ ζηενδηζηό ιόνζμ α : ἄκριτος, ἄπρακτος, ἀπαθής, ἄτιμος, ἄπαις. ζθνπνύ : βοηθός, φύλαξ, δικαστής, στρατηγός, σύμβουλος, εἰρηνοποιός. ζεηξάο : πρῶτος, δεύτερος, πρότερος, ὕστατος, τελευταῖος, ἔσχατος. πνζνύ : πολύς, μέγας, ἀθρόος, ἄφθονος. Παναδείβιαηα : Θηβαῖοι οἰκοῦσιν ὅμοροι τοῖς Ἀθηναῖοις. Οἱ στρατιῶται ἐσκήνουν ὑπαίθριοι. Μιλτιάδης γέρων ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ ἀπέθανεν. Ὁ ἄγγελος ἀφίκετο τριταῖος. Ὄρθριος ἥκεις. κοταῖοι ἀπῆλθον. Ἐθελοντὴς ἧκε. Ἐγώ σε ἄσμενος ἑόρακα. Οἱ Κορίνθιοι ἔπεμπον ἐς τὴν Ἐπίδαμνον ἄσμενοι τὴν ὠφελίαν. Πεντακοσίους καὶ χιλίους ἀκρίτους ἀπέκτειναν τῶν πολιτῶν. Αἱ νῆες ἔπλεον βοηθοί. Ἐντεῦθεν ἐξῇσαν οἱ στρατηγοὶ πρῶτοι. Φιδιππίδης ἔδραμεν πρῶτος ἐκ τοῦ πεδίου τῆς μάχης. Ἀφίκετο τελευταῖος. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 22

23 Πξνιεπηηθό Καηεγνξνύκελν (- Καηδβμνμύιεκμ ημο απμηεθέζιαημξ). Με ηα νήιαηα πμο ζδιαίκμοκ αύλδζδ, εζςηενζηή ιεηααμθή, ή ελέθζλδ ημο οπμηεζιέκμο (όπςξ αἴρω - αἴρομαι, αὔξω - αὔξομαι, τρέφω - τρέφομαι, (ἐκ)διδάσκω διδάσκομαι, μηκύνομαι, (ἐκ)πνέω, ῥέω, παρασκευάζω-όμαι, κομίζω, τείνω, ὠθῶ), δδθαδή πάθζ ιε νήιαηα ιδ ζοκδεηζηά, ημ ηαηδβμνμύιεκμ απμδίδεζ από πνζκ (= πνμηαηααμθζηά, πνμθδπηζηά) ζημκ πνμζδζμνζγόιεκμ όνμ (ζοκήεςξ οπμηείιεκμ ηαζ ζπακζόηενα ακηζηείιεκμ) ιζακ ζδζόηδηα ιεθθμκηζηή, πμο ηακμκζηά εα έπνεπε κα ημο απμδμεεί ιεηά ηδκ μθμηθήνςζδ ηδξ εκένβεζαξ ημο νήιαημξ, βζ αοηό ηαζ θέβεηαζ πνμθδπηζηό ηαηδβμνμύιεκμ. Γδθώκεζ δδθαδεή όπζ ηζ είκαζ μ πνμζδζμνζγόιεκμξ όνμξ, αθθά ηζ εα βζκόηακ, ηζ βίκεηαζ ή ηζ εα βίκεζ ιεηά ηδκ μθμηθήνςζδ ηδξ νδιαηζηήξ εκένβεζαξ. Δίκαζ άκανενμ επίεεημ (ζπάκζα μοζζαζηζηό) ηαζ ζζμδοκαιεί ιε πνμζδζμνζζιό ημο απμηεθέζιαημξ. Παναδείβιαηα : Οἱ δὲ Πέρσαι παρεσκευάζοντο τὸν στόλον μέγαν. Χρὴ τοὺς παῖδας ἐκδιδάσκεσθαι σοφούς. εκείσζε : Όηακ δ εκένβεζα ημο νήιαημξ έπεζ ζοκηεθεζηεί μθμηθδνςεεί, ημ Καηδβμνμύιεκμ είκαζ ημο απμηεθέζιαημξ ηαζ εηθνάγεζ απθώξ ημ απμηέθεζια πμο πνμέηορε : Θῆβαι οὐκ ἐπαίδευσάν σε κακόν. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 23

24 ΤΜΦΩΝΙΑ ΚΑΣΗΓΟΡΟΤΜΔΝΟΤ ΜΔ ΣΟ ΤΠΟΚΔΙΜΔΝΟ Ακαθένεδηε ήδδ όηζ ημ ηαηδβμνμύιεκμ ζηδκ ηθαζζηή ημο ιμνθή, δδθαδή όηακ είκαζ επίεεημ, ζοιθςκεί ιε ημ οπμηείιεκμ ηαηά βέκμξ, ανζειό ηαζ πηώζδ. Όηακ όιςξ είκαζ μοζζαζηζηό ζοιθςκεί ιε ημ οπμηείιεκμ οπμπνεςηζηά ιόκμ ζηδκ πηώζδ ηαζ ηοπαία ζημ βέκμξ ηαζ ημκ ανζειό. π.π. Ρίψασπις ἀνάξιός ἐστι. Δελφοί εἰσι πόλις. Όηακ ημ οπμηείιεκμ δε θακενώκεζ ηάηζ ζοβηεηνζιέκμ, αθθά ιζακ αθδνδιέκδ ζοκήεςξ έκκμζα ζε όθμ ηδξ ημ είδμξ, ηόηε ημ ηαηδβμνμύιεκμ, ακ είκαζ επίεεημ, ηίεεηαζ ζε μοδέηενμ βέκμξ εκζημύ ανζειμύ, ακελάνηδηα από ημ βέκμξ ηαζ ημκ ανζειό ημο οπμηεζιέκμο. π.π. Πατρίς ἐστι φίλτατον. Πονηρὸν ὁ συκοφάντης. Αἱ μεταβολαὶ λυπηρὸν. Πμθθέξ θμνέξ ιε ημ ηαηδβμνμύιεκμ αοηό οπάνπεζ ή εκκμείηαζ δ θέλδ πρᾶγμα, χρῆμα, κτῆμα. π.π. Δῆμός ἐστι ἀσταθμητότατον. Κάλλιστόν ἐστι κτῆμα παιδεία τοῖς βροτοῖς. Σε πενίπηςζδ πμο οπάνπεζ δζαθμνά ανζειμύ ιεηαλύ οπμηεζιέκμο ηαζ ηαηδβμνμοιέκμο, ημ ζοκδεηζηό νήια ζοιθςκεί ηαηά ηακόκα ιε ημκ ανζειό ημο οπμηεζιέκμο. Πμθθέξ θμνέξ, όιςξ, ιπμνεί κα ζοιθςκεί ηαε έθλδ ιε ημκ ανζειό ημο ηαηδβμνμοιέκμο, ζδίςξ όηακ αοηό είκαζ μοζζαζηζηό. π.π. Αἱ συμφοραί εἰσι λυπηρόν. Σο χωρίον ἐννέα ὁδοὶ ἐκαλούντο. Δπίζδξ, ιπμνεί κα οπάνλεζ έθλδ ημο βέκμοξ ημο οπμηεζιέκμο από ημ βέκμξ ημο ηαηδβμνμοιέκμο, όηακ ημ ηεθεοηαίμ είκαζ μοζζαζηζηό. Π.π. Οὗτός (= τοῦτο) ἐστι ὁ σκοπὸς τῆς ἐπιχειρήσεως. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 24

25 Όηακ οπάνπμοκ ζηδκ πνόηαζδ δύμ ή πενζζζόηενα οπμηείιεκα, ημ ηαηδβμνμύιεκμ, ακ είκαζ επίεεημ, ηίεεηαζ ηακμκζηά ζημκ πθδεοκηζηό ανζειό ηαζ : α. ζημ ημζκό βέκμξ ηςκ οπμηεζιέκςκ, όηακ ηα οπμηείιεκα είκαζ έιροπα ημο ίδζμο βέκμοξ. π.π. Μιλτιάδης καὶ Παυσανίας στρατηγοὶ ᾖσαν. Ἡ μήτηρ καὶ ἡ θηγάτηρ καλαί εἰσι. β. ζημ επζηναηέζηενμ βέκμξ, όηακ ηα οπμηείιεκα είκαζ έιροπα αθθά δζαθμνεηζημύ βέκμοξ (επζηναηέζηενμ βέκμξ εεςνείηαζ ημ ανζεκζηό από ηα άθθα δύμ ηαζ ημ εδθοηό από ημ μοδέηενμ). π.π. Ὁ ἀνὴρ καὶ ἠ γυνὴ ἀγαθοί εἰσιν. Οὔτε πλῆθος οὔτε ἰσχύς ἐστιν ἡ ποιοῦσα τὰς νίκας ἐν τῷ πολέμῳ. γ. ζημ μοδέηενμ βέκμξ όηακ ηα οπμηείιεκα είκαζ άροπα (ή έκκμζεξ αθδνδιέκεξ) μπμζμοδήπμηε βέκμοξ. π.π. Λίθοι καὶ πλίνθοι καὶ κέραμοι ἀτάκτως ἐρριμένα οὐδὲν χρήσιμά ἐστιν. Αἰδὼς καὶ φόβος ἔμφυτα τοῖς ἀνθρώποις εἰσίν. δ. ζημ βέκμξ ηςκ ειρύπςκ ή ζημ μοδέηενμ βέκμξ όηακ ηα οπμηείιεκα είκαζ έιροπα ηαζ άροπα. π.π. Ἡ τύχη καὶ ὁ Φίλλιπος ἦσαν τῶν ἔργων κύριοι. Ἐν τῇ Δαρείου σκηνῇ καταλελειμμέναι ἦσαν γυναῖκες καὶ σκεύη χρυσά. Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 25

26 ΤΠΟΚΔΗΜΔΝΟ - ΑΝΣΗΚΔΗΜΔΝΟ - ΚΑΣΖΓΟΡΟΤΜΔΝΟ 1. Οπζηαζηηθό 2. Δπίζεην 3. Αξηζκεηηθό 4. Αλησλπκία 5. Μεηνρή (επηζεηηθή - αλαθνξηθή) 6. Απαξέκθαην 7. Γεπηεξεύνπζα Πξόηαζε (Ολνκαηηθή) 8. Άθιηηε ιέμε ή ιεθηηθό ζύλνιν κε ην άξζξν κπξνζηά Δπζιέθεζα : πακαβόπμοθμξ ημνκήθζμξ 26