Το τέμενος του Χαμζά Μπέη 1 (Εικ. 1) ιδρύθηκε το

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Το τέμενος του Χαμζά Μπέη 1 (Εικ. 1) ιδρύθηκε το"

Transcript

1 Κωνσταντίνος Θ. Ράπτης - Στυλιανή Δ. Βασιλειάδου ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΓΛΥΠΤΑ ΤΗΣ ΥΣΤΕΡΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΣΤΟ ΧΑΜΖΑ ΜΠΕΗ ΤΖΑΜΙ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ* Η παρούσα μελέτη αποσκοπεί στην παρουσίαση και την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την τυπολογία, τα μορφολογικά χαρακτηριστικά και τη χρονολόγηση των αρχιτεκτονικών γλυπτών της ύστερης αρχαιότητας και των βυζαντινών χρόνων που επαναχρησιμοποιήθηκαν κατά τα τέλη του 16ου αιώνα στο αίθριο του Χαμζά Μπέη τζαμί στη Θεσσαλονίκη. This paper aims at the presentation and the inference of conclusions about the typology, the morphological characteristics and the chronological attribution οf the Late Antique and Byzantine architectural sculptures which have been reused in the late 16th century phase of Hamza Bey camiı in Thessaloniki. Το τέμενος του Χαμζά Μπέη 1 (Εικ. 1) ιδρύθηκε το 1467/8 ως μεστζίτ 2 με τρουλαία αίθουσα προσευχής και προστώο, ρεβάκ, στη βορειοδυτική όψη. Στα μέσα του 16ου αιώνα μετατράπηκε σε τζαμί με την προσθήκη περιστώου και μιναρέ. Στα τέλη του 16ου αιώνα, συγχρόνως με την αναδιάρθρωση της κιονοστοιχίας και την ανακατασκευή της ανωδομής του περιστώου, προστέθηκε στα δυτικά τρίπλευρη στοά, η οποία σε συνδυασμό με τη βορειοδυτική πτέρυγα του περιστώου δημιούργησε τετράπλευρο αίθριο, το μοναδικό του είδους σε τζαμί του βαλκανικού χώρου με εξαίρεση σουλτανικά καθιδρύματα στην Αδριανούπολη και την Κωνσταντινούπολη. Με εξαίρεση τα οθωμανικά κιονόκρανα της δυτικής στοάς του αιθρίου 3, τα αρχιτεκτονικά γλυπτά του περιστυλίου (Εικ. 2) είναι σπόλια, προερχόμενα από κτήρια της ύστερης αρχαιότητας και των βυζαντινών χρόνων. Α. Βάσεις Οι βάσεις 4 ανήκουν σε παραλλαγές του αττικού-ιωνι- Λέξεις κλειδιά Ύστερη Αρχαιότητα, βυζαντινή εποχή, Θεσσαλονίκη, αρχιτε κτονική γλυπτική (βάσεις κίονες κιονόκρανα, κορινθιακά και δίζωνα). Keywords Late Antiquity, Byzantine period, Thessaloniki, architectural sculpture (bases column shafts capitals, Corin thian and Ani mal types). * Μέρος της παρούσας μελέτης παρουσιάστηκε στο 22ο Διεθνές Συνέδριο Βυζαντινών Σπουδών: K. T. Raptis St. D. Vassiliadou, «Early Byzantine Architectural Sculptures in Hamza Bey Camiı (Thessaloniki)», Proceedings of the 22nd International Congress of Byzantine Studies (Sofia, August 2011), τ. III, Abstracts of Free Communications, Σόφια 2011, Κ. Θ. Ράπτης, «Tο τζαμί του Χαμζά Μπέη (Αλκαζάρ) στη Θεσσα λονίκη. Η αρχιτεκτονική του οθωμανικού μνημείου», Μνημείο και Περιβάλλον (υπό έκδοση), όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία. 2 Τέμενος μικρού μεγέθους, χωρίς μιναρέ, στο οποίο δεν τελείται η προσευχή της Παρασκευής (Ν. Πανουτσόπουλος, «Γλωσσάρι», Η οθωμανική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα (επιμ. Ε. Μπρούσκαρη), Αθήνα 2008, 462). 3 Πρόκειται για πέντε τεκτονικά κιονόκρανα με ρομβοειδή μοτίβα (ΚΡ/18 22) που ανήκουν πιθανώς στο ρεβάκ του αρχικού μεστζίτ (Ράπτης, ό.π.). Στους ταξινομικούς αριθμούς των αρχιτεκτονικών γλυπτών το γράμμα δηλώνει το είδος, όπου Β σημαίνει βάση, Κ κίονας και ΚΡ κιονόκρανο, ενώ ο αριθμός τη θέση, όπως δηλώνε ται στην Εικ Στους είκοσι δύο κίονες χρησιμοποιήθηκαν δεκαεννέα βάσεις: η έδραση των κιόνων Κ/20 21 γίνεται χωρίς τη μεσολάβηση βάσεων, ενώ στους κίονες Κ/8 9 αντί βάσεων έχουν χρησιμοποιηθεί ανε στραμμένα ένα επίθημα και ένα αμφικιονόκρανο με φύλλα καλά μου. ΔΧΑΕ ΛΔ (2013),

2 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Θ. ΡΑΠΤΗΣ - ΣΤΥΛΙΑΝΗ Δ. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ Εικ. 1. Θεσσαλονίκη, Χαμζά Μπέη τζαμί. Κάτοψη. κού τύπου 5 και με βάση τη διάπλαση του σώματός τους μπορούν να διακριθούν σε δύο ομάδες (Εικ. 3). Οι βάσεις της πρώτης ομάδας παρουσιάζουν την κλασική διαμόρφωση του τύπου με πλίνθο, σπείρα, σκοτία και άνω σπείρα. Βάσει του σχήματος της πλίνθου διακρίνονται δύο υποομάδες: στην πρώτη, με τετράγωνη πλίνθο, ανήκει μια βάση μικρών διαστάσεων από λευκό μάρμαρο, που χρησιμοποιήθηκε ανεστραμμένη ως κιονόκρανο (Β-ΚΡ/14), ενώ στη δεύτερη, με οκτάπλευρη πλίνθο, τέσσερις βάσεις μεγάλων διαστάσεων από λευκό μάρμαρο (Β/1, 5-6, 14), στη μία από τις οποίες (Β/14) η άνω σπείρα έχει αντικατασταθεί από δακτύλιο. Στη δεύτερη ομάδα ανήκουν απλοποιημένες αττικές ιω- νικές βάσεις, στις οποίες η κάτω σπείρα έχει αποκτήσει τεταρτοκυκλική διατομή, ενώ η σκοτία και η άνω σπείρα έχουν αντικατασταθεί από δακτυλίους. Διακρίνο - νται δύο υποομάδες: στην πρώτη, με τετράπλευρη πλίνθο, ανήκουν τρεις βάσεις από λευκό μάρμαρο (Β/3-4, 16), οι δύο μεγαλύτερες (Β/3-4) με διβαθμιδωτή πλίνθο, και οκτώ βάσεις από πωρόλιθο (Β/10, 12-13, 15, 17-19, 22) στη δεύτερη, με οκτάπλευρη πλίνθο, ανήκουν τρεις βάσεις από λευκό μάρμαρο (Β/2, 7, 11), σε δύο από τις οποίες (Β/2, 7) η επιφάνεια του μαρμάρου είναι επιμελώς αδροκατεργασμένη με ξόιδα 6. Εγκοπές, που μαρτυρούν την ύπαρξη θωρακίων, διανοίχθηκαν στις βάσεις μετά την τοποθέτησή τους στο 5 Ἀ. Ὀρλάνδος, Ἡ ξυλόστεγος παλαιοχριστιανικὴ βασιλικὴ τῆς μεσογειακῆς λεκάνης, τ. Β, Ἀθῆναι 1952, J. Kramer, «At tische Säulenbasen des 5. und 6. Jahrhunderts und ihre Rohform», Bonner Jahrbücher 170 (1970), Δ. Ἰ. Πάλλας, «Ἰουστινιάνεια γλυπτὰ αἰσθητικῶς ἀνεπέργαστα», Tιμητικὸς τόμος. Εἰς μνήμην Παναγιώτου Μιχελῆ, Ἀθήνα 1972, ΔΧΑΕ ΛΔ (2013), 53-66

3 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΓΛΥΠΤΑ ΣΤΟ ΧΑΜΖΑ ΜΠΕΗ ΤΖΑΜΙ Εικ. 2. Θεσσαλονίκη, Χαμζά Μπέη τζαμί. Άποψη της βόρειας στοάς του αιθρίου. ΔΧΑΕ ΛΔ (2013),

4 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Θ. ΡΑΠΤΗΣ - ΣΤΥΛΙΑΝΗ Δ. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ Εικ. 3. Θεσσαλονίκη, Χαμζά Μπέη τζαμί. Βάσεις αττικού-ιωνικού τύπου (Β-ΚΡ/14, Β/5, Β/14) και απλοποιημένου τύπου (Β/4, Β/15, Β/7). περιστύλιο, καθώς απουσιάζουν στις γωνίες των στοών και στους άξονες των εισόδων. Από τους είκοσι δύο αρράβδωτους μονολιθικούς κίονες (Εικ. 4) του περιστυλίου δώδεκα έχουν επαναχρησιμοποιηθεί ακέραιοι και διατηρούν την απόθεση και την απόφυση. Έξι ακέραιοι κίονες, ύψους 2,96-3,02 μ., από προκοννήσιο μάρμαρο7 (Κ/1-2, 6-9), ένας κίονας, ύψους 2,93 μ., από πράσινο θεσσαλικό μάρμαρο8 (Κ/5) και δύο όμοιοι κίονες, ύψους 3,16 μ., από ερυθρωπό αιγυπτιακό γρανίτη9 (Κ/3-4), που απαρτίζουν την κιονοστοιχία του περιστώου, αποτελούν μια ομάδα με κοινές αναλογίες και μορφολογικά χαρακτηριστικά εκτός από μείωση παρουσιάζουν ένταση στο μέσον του ύψους τους και φέρουν πλατιά επίπεδη ταινία στην απόθεση και εξέχον σχοινίο πάνω από επίπεδη ταινία στην απόφυση. Άλλη ομάδα απαρτίζουν τρεις ακέραιοι κίονες, ύψους 2,45 μ. από προκοννήσιο μάρμαρο (Κ/13, 16-17), που φέρουν πλατιά ταινία στην απόθεση και δύο άνισου πλάτους επίπεδες ταινίες στην απόφυση. Από τρεις κίονες από υπόλευκο μάρμαρο (Κ/10-11, 14), έχουν αποκοπεί τμήματα της απόθεσης και της απόφυσης προκειμένου να προσαρμοστούν σε μικρότερων διαστάσεων βάσεις και κιονόκρανα, ενώ οι υπόλοιποι 7 Marmor proconnesium (λατ.). Ν. Asgari, «Roman and Early By zantine Marble Quarries of Proconnesus», Proceedings of the Xth International Congress of Classical Archaeology (Ankara Izmir, September 1973), Άγκυρα 1978, H. Dodge Br. Ward Perkins (επιμ.), Marble in Antiquity. Collected papers of J. B. Ward-Perkins (Archaeological monographs of the British School at Rome 6), Λονδίνο 1992, 154, όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία. 8 Ατράκιος λίθος, marmor thessalicum (λατ.). Ο. Καραγιώργου, «καὶ Ἀτρακὶς ὁππόσα (μάρμαρα) λευροῖς χθών πεδίοις ἐλόχευ σε : το λατομείο του Ομορφοχωρίου Λαρίσης και η συμβολή του στη βυζαντινή τέχνη», Αρχαιολογικά τεκμήρια βιοτεχνικών εγκαταστάσεων κατά τη βυζαντινή εποχή, 5ος-15ος αι., Αθήνα 2004, L. Lazzarini, Poikiloi lithoi, versiculores maculae: I marmi colorati della Grecia antica: storia, uso, diffusione, cave, geologia, caratterizzazione scientifica, archeometria, deterioramento, Πίζα 2007, , όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία. 9 Συηνίτης ερυθρός, πυρροποίκιλος ή «αληθινοπίπερος» λίθος, la pis thebaicus (λατ.): ερυθρωπός γρανίτης από την αρχαία Συήνη (Ασσουάν) στη νότια Αίγυπτο (Dodge Ward Perkins (επιμ.), ό.π., , όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία). Β. Κίονες 56 ΔΧΑΕ ΛΔ (2013), 53-66

5 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΓΛΥΠΤΑ ΣΤΟ ΧΑΜΖΑ ΜΠΕΗ ΤΖΑΜΙ Εικ. 4. Θεσσαλονίκη, Χαμζά Μπέη τζαμί. Κίονες (Κ/6, Κ/5, Κ/4, Κ/17, Κ/22, Κ/21). Από τα κιονόκρανα των είκοσι δύο σύνθετων στηριγμάτων του αιθρίου τα δεκαέξι αποτελούν παραλλαγές κορινθιακών και δίζωνων κιονοκράνων και χρονολογούνται από την ύστερη αρχαιότητα έως τη μέση βυζαντινή περίοδο. Πρωιμότερα είναι δύο κορινθιακά κιονόκρανα που παρουσιάζουν ομοιότητες ως προς την εκτέλεση της άκαν- θας και των σιγμοειδών φυλλαρίων που αναπτύσσονται κάτω από το χείλος του καλάθου. Το πρώτο (ΚΡ/5, Εικ. 5) φέρει μια στεφάνη οκτώ πεντάλοβων φύλλων άκανθας. Οι μεσαίοι λοβοί των φύλλων απολήγουν σε τέσσερις γλωσσίδες, από τις οποίες οι δύο κεντρικές των γειτονικών φύλλων εφάπτονται σχηματίζοντας ρομβοειδείς οφθαλμούς. Ο κορυφαίος λοβός διαμορφώνεται με ζεύγη πλευρικών γλωσσίδων εκατέρωθεν της κεντρικής. Οι νευρώσεις σε τρία φύλλα αποδίδονται με πρισματικές γλυφές, ενώ στα υπόλοιπα πέντε με βαθιές αυλακώσεις. Στα κενά μεταξύ των φύλλων υπάρχουν σχηματοποιημένοι γωνιώδεις καυλοί, από τους οποίους φύονται φυλλοφόροι κάλυκες, δύο στο μέσον κάθε πλευράς. Από τους κάλυκες ξεκινούν τόσο οι έλικες που κατευθύνονται κάτω από τις γωνίες του άβακα όσο και οι βλαστοί που απλώνονται στο κεντρικό τμήμα του καλάθου και απολήγουν σε αντωπά σιγμοειδή φύλλα. Το χείλος του καλάθου διακρίνεται και είναι ρηχό. Ο διμερής κοιλόπλευρος άβακας αντί κομβίων φέρει έξεργα άνθη χωρίς μίσχο. Ανήκει στην ίδια 10 Αιθιοπικός, Συηνίτης μελανός ή ψαρός λίθος, lapis psaranus (λατ.): γκριζωπός γρανίτης από την περιοχή της Αιγυπτιακής ανα τολικής ερήμου, στην ευρύτερη περιοχή της αρχαίας Συήνης (R. Gnoli, Marmora Romana, Ρώμη 1988, 147, εικ. 96). επτά, ένας από πράσινο θεσσαλικό μάρμαρο (Κ/21), πέντε από γκριζωπό αιγυπτιακό γρανίτη10 (Κ/12, 15, 18-19, 22) και ένας από ερυθρωπό αιγυπτιακό γρανίτη (Κ/20), αποτελούν τμήματα κιόνων μεγάλων διαστάσεων που κόπηκαν προκειμένου να προσαρμοστούν στις αναλογίες του νέου κτηρίου. Η σύνδεση των κιόνων με τις βάσεις και τα κιονόκρανα επιτεύχθηκε με την προσάρτηση μεταλλικών δακτυλίων στο εσωτερικό των οποίων γινόταν έγχυση μολύβδου. Γ. Κιονόκρανα ΔΧΑΕ ΛΔ (2013),

6 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Θ. ΡΑΠΤΗΣ - ΣΤΥΛΙΑΝΗ Δ. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ Εικ. 5. Θεσσαλονίκη, Χαμζά Μπέη τζαμί. Κορινθιακά κιονόκρανα (ΚΡ/5, ΚΡ/13, ΚΡ/7). ομάδα με κιονόκρανα με μία ζώνη φύλλων άκανθας από τη Θεσσαλονίκη 11 και το Δίον 12, που χρονολογού - νται στη β πεντηκονταετία του 3ου αιώνα. Στο δεύτερο κιονόκρανο (ΚΡ/13, Εικ. 5) ο διάκοσμος απαρτίζεται από δύο ζώνες οκτώ φύλλων άκανθας. Τα φύλλα της κάτω ζώνης ήταν προφανώς πεντάλοβα με τις κεντρικές γλωσσίδες των μεσαίων λοβών σε επαφή. Τα φύλλα της άνω στεφάνης, με ευδιάκριτη την κεντρική νεύρωση του κορυφαίου λοβού, φυτρώνουν ανάμεσα στα φύλλα της πρώτης. Χαρακτηριστικές είναι οι κάθετες γλωσσίδες ανάμεσα στα τοξωτά χείλη του σαγώματος της δεύτερης στεφάνης που διαμορφώνουν αρνητικά μοτίβα. Ένα από αυτά διαμορφώνεται αδέξια καθώς, λόγω αστοχίας στο σχεδιασμό της άνω στεφάνης, περιορίστηκε ο χώρος που απαιτούνταν για την αρμονική ανάπτυξη των γειτονικών φύλλων άκανθας που το σχηματίζουν. Στην τρίτη ζώνη δύο μίσχοι που εκφύονται από πρισμα- τικά εξάρματα 13, χωρίς τη μεσολάβηση φυλλοφόρων καλύκων, απολήγουν σε αντωπά τοποθετημένα φυλλάρια στο μέσον κάθε όψης, καθώς και σε έλικες κάτω από τις γωνίες του άβακα. Ο άβακας είναι διμερής και φέρει στο μέσον κάθε πλευράς φυτικό μοτίβο. Και τα δύο παρουσιάζουν στενές μορφολογικές ομοιότητες με ομάδα κιονοκράνων από τη Θεσσαλονίκη που χρονολογούνται στο β μισό του 3ου αιώνα 14. Οψιμότερο των προαναφερθέντων είναι ένα κορινθιακό κιονόκρανο (ΚΡ/7, Εικ. 5) με δύο ζώνες οκτώ πεντάλοβων φύλλων άκανθας. Το ζεύγος των κάτω λοβών κάθε φύλλου απολήγει σε τρεις γλωσσίδες, το μεσαίο ζεύγος σε τέσσερις, ενώ ο κορυφαίος λοβός θα ήταν τριμερής με δύο ελεύθερες πλευρικές γλωσσίδες. Οι νευρώσεις των φύλλων αποδίδονται με βαθιές αυλακώσεις, ενώ οι γλωσσίδες τους σχηματίζουν μεταξύ τους μηνοειδείς οφθαλμούς. Από την ανώτερη στεφάνη του καλάθου 11 Κιονόκρανο σε β χρήση στο περίστωο των Αγίων Αποστόλων Θεσσαλονίκης (Α. Μέντζος, Κορινθιακά κιονόκρανα της Μακεδονίας στην όψιμη αρχαιότητα (αδημοσίευτη διδακτορική δια τριβή), Θεσσαλονίκη 1989, 75 76, 286, αριθ. 48, πίν. 20γ). 12 Στο ίδιο, 78, , αριθ. 52α β, πίν. 22β γ. 13 Πρβλ. κιονόκρανο του β μισού του 3ου αιώνα από τη Βέροια χωρίς φυλλοφόρους κάλυκες (Στο ίδιο, 72, , αριθ. 32, πίν. 15α). 14 Κιονόκρανα ΑΓ2, 16 17, 19, 27 συλλογής Ροτόντας, κιονόκρα νο χωρίς αριθμό στο Παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο και κιονό κρανο ΑΔ1009 στον Άγιο Δημήτριο Θεσσαλονίκης (Στο ίδιο, 72 74, 80 81, , αριθ , πίν. 18α γ, 19α δ, όπου η παλαιότε ρη βιβλιογραφία). 58 ΔΧΑΕ ΛΔ (2013), 53-66

7 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΓΛΥΠΤΑ ΣΤΟ ΧΑΜΖΑ ΜΠΕΗ ΤΖΑΜΙ εκφύονται ζεύγη διπλών φυλλοφόρων καλύκων που αναπτύσσονται κάτω από τον κοιλόπλευρο διμερή άβακα. Οι έσω γλωσσίδες των φύλλων κάθε κάλυκα εφάπτονται μεταξύ τους διαμορφώνοντας οφθαλμό. Οι έλικες κάτω από τις γωνίες του κιονοκράνου δεν εκφύονται πλέον από τους κάλυκες, ενώ οι εσωτερικές έλικες ή τα φυλλάρια που εμφανίζονταν στα παλαιότερα κιονόκρανα έχουν εξαφανιστεί. Γενικά παρατηρείται ενοποίηση των άλλοτε ιεραρχικά οργανωμένων ζωνών του καλάθου, καθώς και συμπίεση της τρίτης ζώνης του. Παρά την πλούσια ανάπτυξη του φυλλώματος η απόδοση της άκανθας συντείνει σε οψιμότερη των προηγουμένων χρονολόγηση 15. Το κιονόκρανο παρουσιάζει ομοιότητες και είναι πιθανώς σύγχρονο με γλυπτά του τέλους του 4ου και των αρχών του 5ου αιώνα από τη Θεσσαλονίκη 16, την Καβάλα 17 και το Δίον 18, που χαρακτηρίζονται από παρόμοια ενοποίηση των ζωνών του διακόσμου 19. Στενές αναλογίες με το εξεταζόμενο κιονόκρανο παρουσιάζουν δύο κιονόκρανα προερχόμενα από άγνωστο κτήριο της όψιμης αρχαιότητας στη Θεσσαλονίκη, το πρώτο άλλοτε στη συλλογή της Ροτό ντας 20 και το δεύτερο στη συλλογή της μονής Βλατάδων 21, που έχουν χρονολογηθεί στην ίδια εποχή. Στην ίδια ομάδα ανήκει ένα κιονόκρανο στη μονή Αγίου Δημητρίου Στομίου, που έχει ωστόσο χρονολογηθεί στον 7ο αιώνα 22. Ο 5ος αιώνας, και συγκεκριμένα το β μισό του, αντιπροσωπεύεται από ένα περιορισμένων διαστάσεων κορινθιακό κιονόκρανο 23 που συγκεντρώνει τα κύρια χαρακτηριστικά του λεγόμενου «θεοδοσιανού» τύπου 24 και από τρία κιονόκρανα με ανάγλυφα ζώα, κοινό χαρακτηριστικό των οποίων αποτελεί η πριονωτή διαμόρφωση της άκανθας 25. Ο εντοιχισμός του μικρού «θεοδοσιανού» κιονοκράνου (ΚΡ/9) σε νεότερη τοιχοποιία δεν επιτρέπει πολλές παρατηρήσεις. Ο κάλαθος, στο κάτω τμήμα του οποίου αναπτύσσεται σπείρα με λοξά ή κάθετα φυλλάρια άκανθας, καλύπτεται από δύο σειρές οκτώ πεντάλοβων φύλλων πριονωτής άκανθας με τα φύλλα της δεύτερης στεφάνης να φύονται μεταξύ αυτών της πρώτης. Οι κατώτεροι λοβοί κάθε φύλλου, με πέντε γλωσσίδες ο καθένας, φύονται από τη σπείρα και αναπτύσσονται σχεδόν κατακόρυφοι. Οι μεσαίοι λοβοί είναι συνεπτυγμένοι και απολήγουν σε πέντε γλωσσίδες, ενώ ο κορυφαίος λοβός προβάλλει καμπτόμενος εμπρός. Οι νευρώσεις των φύλλων αποδίδονται με πρισματικές γλυφές χωρίς τρυπάνι, με το κεντρικό νεύρο ταινιωτό, πλαισιωμένο από παράλληλες αυλακώσεις που φθάνουν ως τη βάση του. Το χείλος διακρίνεται πάνω από το μεσαίο φύλλο της άνω ζώνης, ενώ επάνω από αυτό και μεταξύ των γωνιαίων ελίκων αναπτύσσεται κολάρο με χαμηλά ανθέμια, οι γλωσσίδες των οποίων εφάπτονται μεταξύ τους σχηματίζοντας κυκλικούς οφθαλμούς. Ο άβακας είναι κοιλόπλευρος, διμερής, με διάκοσμο φύλλων δάφνης και φέρει κομβίο στο μέσον κάθε πλευράς. 15 Αν και η απόδοση των νευρώσεων των φύλλων με βαθιές αυλα κώσεις παρατηρείται σε κιονόκρανα του 2ου και 3ου αιώνα (Β. Συθιακάκη, Η αρχιτεκτονική γλυπτική της Θεσσαλίας και Φθιώτιδας στα παλαιοχριστιανικά και πρώιμα μεσαιωνικά χρόνια (αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή), Θεσσαλονίκη 2002 τ. Α, 154, όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία), η άκανθα με τρεις γλωσσί δες στους κάτω λοβούς και τέσσερις στους μέσους χαρακτηρίζει κυρίως κιονόκρανα του 4ου αιώνα και φαίνεται να εγκαταλεί πεται στα μέσα του 5ου, όταν όλοι οι λοβοί εμφανίζουν πλέον τρεις γλωσσίδες (R. Kautzsch, Kapitellstudien. Beiträge zu einer Geschichte des Spätantiken Kapitells im Osten vom vierten bis ins siebente Jahrhundert, Βερολίνο Λειψία 1936 (στο εξής: Kautzsch, Kapitellstudien), 43). 16 Κιονόκρανα σε β χρήση στους δυτικούς κίονες του κυρίως να ού των Αγίων Αποστόλων (Μέντζος, ό.π. (υποσημ. 11), 106, , αριθ , πίν. 40α β, όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία). 17 Κιονόκρανα Λ Μουσείου Καβάλας (Στο ίδιο, 106, , αριθ , πίν. 45γ δ). 18 Στο ίδιο, , , αριθ. 98, 100α β, πίν. 42δ ε, 44α β, όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία. 19 Για την εξέλιξη του διακόσμου στο τυπικό κορινθιακό κιονό κρανο από τον 4ο αιώνα κ.ε. βλ. στο ίδιο, και κυρίως για το τέλος της περιόδου, Κιονόκρανο ΑΓ44 (Χ. Μαυροπούλου Τσιούμη Δ. Παπανικό λα Μπακιρτζή, «Κιονόκρανα τῆς συλλογῆς τῆς Ροτόντας Θεσσα λονίκης. Μέρος Α. Κορινθιακὰ κιονόκρανα καὶ παραλλαγές», Μακεδονικὰ 19 (1979), 15 16, 28 29, αριθ. 10, πίν. 5 α β). 21 Αδημοσίευτο (Στο ίδιο, 16). 22 Β. Συθιακάκη, «Τα γλυπτά του καθολικού της μονής Αγίου Δη μητρίου στο Στόμιο (Τσάγεζι)», Άγιος Δημήτριος Στομίου. Ιστορία-Τέχνη-Ιστορική γεωγραφία του μοναστηριού και της περιοχής των εκβολών του Πηνειού (επιμ. Σ. Γουλούλης Σ. Σδρόλια), Λάρισα 2010, Για κιονόκρανα περιορισμένων διαστάσεων, βλ. J. P. Sodini, «La sculpture architecturale à l époque paléochrétienne en Illyri cum», Πρακτικά τοῦ 10ου Διεθνοῦς Συνεδρίου Χριστιανικῆς Ἀρ - χαιολογίας (Θεσσαλονίκη, 28 Σεπτεμβρίου 4 Ὀκτωβρίου 1980), τ. Α, Θεσσαλονίκη Πόλη του Βατικανού 1984, (στο εξής: Sodini, «Sculpture architecturale»). 24 Για τον τύπο, βλ. Kautzsch, Kapitellstudien, 115 κ.ε., Για την πριονωτή άκανθα, βλ. J. Kramer, Skulpturen mit Adler - figuren an Bauten des 5. Jahrhunderts n. Chr. in Konstantinopel, Κολωνία 1968, 39 κ.ε., όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία. ΔΧΑΕ ΛΔ (2013),

8 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Θ. ΡΑΠΤΗΣ - ΣΤΥΛΙΑΝΗ Δ. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ Τα τρία δίζωνα 26 κιονόκρανα (Εικ. 6), όλα από προκοννήσιο μάρμαρο, ανήκουν στην κατηγορία χωρίς διαχωριστική ταινία ανάμεσα στη στεφάνη των φύλλων άκανθας και το τμήμα με τα ζώα (τύπος Ι κατά Kitzinger 27 ) και χρονολογούνται στο β μισό του 5ου αιώνα. Καλύτερα διατηρημένα μεταξύ αυτών είναι δύο κιονόκρανα με αετούς 28 (ΚΡ/16-17). Το κάτω τμήμα των κιονοκράνων απαρτίζεται από μια ζώνη οκτώ πεντάλοβων φύλλων πριονωτής άκανθας με ανάλογη με το μικρό «θεοδοσιανό» διαμόρφωση λοβών, γλωσσίδων και νευρώσεων. Στα φύλλα άκανθας του κιονοκράνου Κ/16 παρατηρείται διαφοροποίηση στη διαμόρφωση του κορυφαίου λοβού, ο οποίος, ενώ στα περισσότερα προέβαλε και κα - μπτόταν προς τα εμπρός, σε κάποιες περιπτώσεις, πιθανώς από κατασκευαστική αστοχία, έχει συρρικνωθεί, δεν αναπίπτει προς τα εμπρός και το περίγραμμά του αποδίδεται οδοντωτό. Τέσσερις αετοί με ανοικτά τα φτερά καταλαμβάνουν τις γωνίες της άνω ζώνης. Το κενό μεταξύ των αετών στο μέσον κάθε όψης καλύπτεται από ένα φύλλο πριονωτής άκανθας. Σκληρές χαράξεις αποδίδουν τα φτερά, ενώ φολιδωτός διάκοσμος το φτέρωμα στο σώμα των πτηνών. Στο μέσον του άβακα, που κοσμείται με φύλλα δάφνης, διαμορφώνεται έξεργο κομβίο με διάτρητο φυτικό μοτίβο ή κόσμημα εν είδει κουκουνάρας. Λόγω της ανάπτυξης φύλλων άκανθας μεταξύ των αετών της άνω ζώνης δεν εντοπίζονται στενά παράλληλα των υπό μελέτη κιονοκράνων. Στη Θεσσαλονίκη ανάλογο κιονόκρανο απαντά στη βασιλική του Αγίου Δημητρίου 29, ωστόσο πλησιέστερα μορφολογικά είναι δύο κιονόκρανα από την Κωνσταντινούπολη 30 και έξι σε β χρήση στη βασιλική του Αγίου Μάρκου στη Βενετία 31. Στο τρίτο δίζωνο κιονόκρανο (ΚΡ/12) διατηρείται τρά- χηλος με λοξά τοποθετημένα φυλλάρια άκανθας. Το κάτω τμήμα του καλάθου καλύπτεται από μια στεφάνη οκτώ φύλλων πριονωτής άκανθας, η διαμόρφωση των οποίων διαφοροποιείται των προηγούμενων παραδειγμάτων: οι κατώτεροι λοβοί των φύλλων αποσχίζονται σε δύο μικρότερους, από τους οποίους πλήρες οδοντωτό περίγραμμα διατηρεί μόνο ο εσωτερικός, οι μεσαίοι λοβοί παραμένουν αδιάσπαστοι, ενώ ο κορυφαίος πλαισιώνεται από δύο μικρότερους λοβούς με οδοντωτό περίγραμμα εκατέρωθεν του καμπτόμενου τμήματος 32. Τέσσερις προτομές κριών καταλαμβάνουν τις γωνίες της άνω ζώνης και ανακρατούν τον τριταινιωτό άβακα. Δεν διατηρούνται τα κέρατα και τα δύο μπροστινά πόδια των ζώων που πρόβαλλαν προς τα έξω. Ανάμεσά τους παρεμβάλλονται εναλλάξ αετός που συ - γκρατεί με τα νύχια του θήραμα και περίτεχνο κέρας αμάλθειας. O αετός έχει εντελώς αποκρουστεί στη μία όψη, ενώ στην άλλη λείπει το άνω μέρος του σώματος και το κεφάλι. Στο σωζόμενο τμήμα φαίνεται πως απεικονίζεται με ανοικτά φτερά. Το σώμα αποδίδεται πλαστικά και η επιφάνειά του μένει λεία, χωρίς απόδοση του φτερώματος με χαράξεις ή φολίδες. Στα περισσότερα κιονόκρανα του τύπου ο αετός απεικονίζεται με κλειστά φτερά, με ή χωρίς θήραμα στα νύχια, σε στάση μετωπική ή προφίλ. Στη Θεσσαλονίκη ανάλογα κιονόκρανα απαντούν στον Άγιο Δημήτριο 33, στον Προφήτη Ηλία 34 και στις συλλογές της Ροτόντας 35 και του Επταπυργίου 36. Σύμφωνα με τη διαμόρφωση της άκανθας και τον τρόπο διάταξης κριών και αετών με ανοικτά φτερά ανήκει στην ίδια ομάδα με κιονόκρανα από την Παλαιά Μητρόπολη της Έδεσσας 37, τη Βέροια 38, το Αρχαιολογικό Μουσείο Κωνσταντινούπολης 39 και τη βασιλική του Αγίου Μάρκου στη Βενετία 40. Στενότερες 26 Για δίζωνα κιονόκρανα, βλ. Μ. Παναγιωτίδη, «Βυζαντινὰ κιο νόκρανα μὲ ἀνάγλυφα ζῶα», ΔΧΑΕ ΣΤ ( ), , όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία και Sodini, «Sculpture archite c turale», Ε. Kitzinger, «The Horse and Lion Tapestry at Dumbarton Oaks», DOP 3 (1946), 17 19, 62 64, εικ Τα κιονόκρανα έχουν περιληφθεί στον κατάλογο της Μ. Πανα γιωτίδη (ό.π., 116, αριθ. 23, πίν. 31β). Αναφέρονται, επίσης, με λά θος διατύπωση του ονόματος του μνημείου (Hodja Bey Camii) από τον Sodini («Scultpure architecturale», ). 29 Γ. και Μ. Σωτηρίου, Ἡ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὴ Θεσσαλονίκη, Ἀθήνα 1952, 169, πίν. 43δ. 30 Kitzinger, ό.π., 67, αριθ , εικ F. W. Deichmann J. Kramer U. Peschlow, Corpus der kapitelle der Kirche von San Marco zu Venedig, Wiesbaden 1981, 83, 86, 105, , αριθ. 332, 343, , , πίν. 21, 22, 31, 33, όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία. 32 Kautzsch, Kapitellstudien, 126 κ.ε. 33 Kitzinger, ό.π., 63, αριθ. 13, εικ. 58, όπου η παλαιότερη βιβλιο γραφία. Σωτηρίου, ό.π., 167, πίν. 43α. 34 Παναγιωτίδη, ό.π., , αριθ. 24, πίν. 30δ. 35 Κιονόκρανο ΑΓ20 (Μαυροπούλου Τσιούμη Παπανικόλα Μπακιρτζή, ό.π. (υποσημ. 20), 22, 36, αριθ. 28, πίν. 11γ δ, όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία). 36 Αδημοσίευτα (εκτίθενται στον υπαίθριο χώρο του Επταπυρ γίου). 37 Παναγιωτίδη, ό.π., 82 κ.ε., 97, αριθ. 9, πίν. 27α β. 38 Στο ίδιο, , αριθ. 6, πίν. 31δ. 39 Ν. Firatli, La sculpture byzantine figurée au Musée archéologique d Istanbul, Παρίσι 1990, 110, αριθ. 198, πίν. 63, όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία. 40 Deichmann Kramer Peschlow, ό.π. (υποσημ. 31), 79, αριθ , πίν. 19, όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία. 60 ΔΧΑΕ ΛΔ (2013), 53-66

9 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΓΛΥΠΤΑ ΣΤΟ ΧΑΜΖΑ ΜΠΕΗ ΤΖΑΜΙ Εικ. 6. Θεσσαλονίκη, Χαμζά Μπέη τζαμί. Δίζωνα κιονόκρανα με αετούς (ΚΡ/17, ΚΡ/16) και κριούς (ΚΡ/12). ωστόσο ομοιότητες ως προς τη μορφή και τις διαστάσεις με το εξεταζόμενο κιονόκρανο παρουσιάζει ένα δίζωνο από τη Θεσσαλονίκη που χρονολογείται στο β μισό του 5ου αιώνα, σήμερα στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών 41. Οι ομοιότητες στην απόδοση της κεφαλής των κριών, ιδιαίτερα ως προς τη διαμόρφωση των ματιών και την απόδοση του τριχώματος με βοστρύχους στο μέτωπο των ζώων, μπορούν να αποδώσουν τα δύο κιονόκρανα σε ενιαίο γλυπτικό σύνολο ενός άγνωστου πρωτοβυζαντινού κτηρίου της πόλης. Ενιαία ομάδα συνιστούν επτά κιονόκρανα (Εικ. 7) τύπου «λύρας» ή σχήματος V (τύπος V/VI κατά Kautsch 42 ) από προκοννήσιο μάρμαρο. Στα έξι από αυτά τέσσερα πεντάλοβα φύλλα άκανθας, ένα στο μέσον κάθε όψης, απαρτίζουν την κάτω ζώνη και τέσσερα τοποθετημένα στις γωνίες διαμορφώνουν την άνω ζώνη (ΚΡ/2-4, 6, 10-11). Οι κατώτεροι λοβοί κάθε φύλλου απολήγουν σε δύο γλωσσίδες με μια τρίτη να λανθάνει στην εξωτερική πλευρά τους, ενώ οι μεσαίοι σε τρεις. Ο τριμερής κορυφαίος λοβός κάμπτεται εμπρός. Οι απολήξεις των γλωσσίδων των πλευρικών λοβών των φύλλων της κάτω ζώνης εφάπτονται μεταξύ τους σχηματίζοντας ρομβοειδείς οφθαλμούς και κολπίσκους 43. Τα φύλλα της άνω ζώνης ανακρατούν το διμερή, και σε δύο περιπτώσεις (ΚΡ/10-11) κοσμημένο με φύλλα δάφνης, άβακα, κάτω από τις γωνίες του οποίου οι έλικες έχουν εκφυλιστεί σε λεπτές ταινίες. Οι ταινίες των ελίκων σχηματίζουν στο μέσον κάθε πλευράς σχήμα V ή λύρας, που γεμίζει με παραλλαγές φυτικών μοτίβων. Ένα κιονόκρανο (ΚΡ/8) διαφοροποιείται από τα άλλα έξι καθώς φέρει πέντε, αντί τεσσάρων, πεντάλοβα φύλλα άκανθας στην κάτω ζώνη. Το λυρόσχημο κενό ανάμεσα στις έλικες είναι μικρότερο, ενώ λόγω της αναδιάταξης των φύλλων της κάτω ζώνης διαμορφώνεται μια ακόσμητη επιφάνεια κάτω από αυτό. Ανάλογη, μικρότερων ωστόσο διαστάσεων, ακόσμητη επιφάνεια διαμορφώνεται στην ίδια θέση σε 41 Μ. Σκλάβου Μαυροειδή, Γλυπτά του Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών, κατάλογος, Αθήνα 1999, 50 51, αριθ. 52, όπου η παλαι ότερη βιβλιογραφία. 42 Kautzsch, Kapitellstudien, 59 61, και ειδικότερα για την Ελλά δα, Πρόκειται για τύπο άκανθας (mask acanthus motif), η χρήση του οποίου γενικεύεται στα εργαστήρια της Κωνσταντινούπολης από τον 5ο αιώνα (W. E. Betsch, The History Production and Distribution of the Late Antique Capital in Constantinople, University of Pennsylvania 1977 (διδακτορική διατριβή) (στο εξής: Betsch, The History Production), ). ΔΧΑΕ ΛΔ (2013),

10 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Θ. ΡΑΠΤΗΣ - ΣΤΥΛΙΑΝΗ Δ. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ Εικ. 7. Θεσσαλονίκη, Χαμζά Μπέη τζαμί. Κορινθιακά κιονόκρανα τύπου «λύρας» (ΚΡ/4, ΚΡ/3, ΚΡ/6, ΚΡ/2, ΚΡ/10, ΚΡ/11, ΚΡ/8). δύο από τα παραδείγματα με τέσσερα φύλλα στην κάτω ζώνη, και συγκεκριμένα στα κιονόκρανα με άβακα κοσμημένο με φύλλα δάφνης (ΚΡ/10-11). Κορινθιακά κιονόκρανα τύπου «λύρας» παράγονταν στα εργαστήρια της Κωνσταντινούπολης44 από τα τέλη του 5ου έως τα μέσα του 6ου αιώνα45. Ωστόσο η χρονολόγησή τους βασίζεται στη χρήση τους σε μνημεία στις επαρχίες της αυτοκρατορίας, όπου κατά κανόνα εξάγονταν46, και ειδικότερα σε χρονολογημένα μνημεία της Ραβέννας, όπως η βασιλική των Αποστόλων και ο Άγιος 44 (επιμ. Ἀ. Λαΐου), Ἀθήνα 2006, τ. Α, και J. P. Sodini, «Le commerce des marbres à l époque protobyzantine», Hommes et richesses dans l Empire byzantine I, IVe-VIIe siècle, Παρίσι 1989, Για τη γεωγραφική κατανομή κορινθιακών κιονοκράνων τύπου «λύρας», βλ. Cl. Barsanti, «L esportazione di marmi dal Pro conneso nelle regioni pontiche durante il IV VI secolo», Rivista dell Ιstituto Nazionale d Archeologia e Storia dell Arte, σειρά III, έτος XII (1989), Sodini, «Sculpture architecturale», και J. P. Sodini Cl. Barsanti A. Guiglia Guidobaldi, «La scul pture architecturale en marbre au VΙe siècle à Constantinople et dans Για την παραγωγή κιονοκράνων στα εργαστήρια της Κωνστα ντινούπολης, βλ. Betsch, The History Production, 119 κ.ε. 45 Kautzsch, Kapitellstudien, 60. Betsch, The History Production, Th. Zollt, Kapitellplastik Konstantinopels von 4. bis 6. Jahrhundert n. Chr. mit einem Beitrag zur Undersuchung des ionischen Kämpferkapitells (Asia Minor Studien 14), Βόννη 1994, , αριθ Για τη διακίνηση αρχιτεκτονικών γλυπτών στη Μεσόγειο, βλ. J. P. Sodini, «Ἡ χρήση τοῦ μαρμάρου καὶ τῆς πέτρας (7ος 15ος αἰ.)», Οἰκονομικὴ ἱστορία τοῦ Βυζαντίου ἀπὸ τὸν 7ο ἕως τὸν 15ο αἰ. 62 ΔΧΑΕ ΛΔ (2013), 53-66

11 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΓΛΥΠΤΑ ΣΤΟ ΧΑΜΖΑ ΜΠΕΗ ΤΖΑΜΙ Απολλινάριος ο Νέος 47. Στην πρωτεύουσα εντοπίζο - νται κυρίως σε συλλογές και σε β χρήση σε κινστέρνες και βυζαντινούς ναούς 48. Στη Θεσσαλονίκη δύο ανάλογα κιονόκρανα με τέσσερα φύλλα βρίσκονται στο δυτικό παράθυρο της βασιλικής του Αγίου Δημητρίου 49, πέντε όμοια ανήκουν στη συλλογή Ροτόντας 50, ενώ στην ομάδα με πέντε φύλλα άκανθας ανήκουν δύο κιονόκρανα στο προστώο του ναού του Αγίου Μηνά 51 και ένα στο νοτιοανατολικό κίονα του υστεροβυζαντινού ναού των Αγίων Αποστόλων 52. Ένα κορινθιακό κιονόκρανο από προκοννήσιο μάρμαρο (ΚΡ/15, Εικ. 8) ανήκει στον τύπο του γυμνού πυρήνα 53 (τύπος VII, Kapitelle mit Abdachung der Kernmasse κατά Κautsch 54, roofed-over Corinthian capital κατά Betsch 55 ). Το κιονόκρανο προοριζόταν να χρησιμοποιηθεί σε πολύλοβο άνοιγμα και φέρει καθ ύψος στις πλευρικές όψεις του επίπεδες ταινίες με αδρή επιφάνεια, όπου ακουμπούσε το διάφραγμα. Ο κάλαθος καλύπτεται από δύο ζώνες σκληρής άκανθας. Η κάτω απαρτίζεται από έξι πεντάλοβα φύλλα, ενώ η άνω από οκτώ. Το ζεύγος των κάτω λοβών κάθε φύλλου απολήγει σε τρεις γλωσσίδες, το μεσαίο ζεύγος σε τέσσερις, ενώ ο κορυφαίος λοβός ήταν τριμερής με δύο ελεύθερες πλευρικές γλωσσίδες. Οι αιχμηρές απολήξεις των φύλλων εφάπτονται μεταξύ τους σχηματίζο ντας μοτίβα μάσκας με κυκλικούς ή ρομβοειδείς οφθαλμούς και κολπίσκους 56, στους οποίους περικλείονται τέσσερις ελεύθερες γλωσσίδες αντί δύο, όπως συνηθίζεται στα κιονόκρανα του τύπου. Οι βλαστοί των ελίκων, αν και σχηματίζονται ως γωνιώδη εξάρματα του πυρήνα, απολήγουν σε επαρκώς σχηματισμένες κυκλικές σπείρες, οι ακμές των οποίων κοσμούνται με κλαδίσκους. Ακόσμητο τμήμα του πυρήνα εξέχει μεταξύ των ελίκων πάνω από τον καμπτόμενο λοβό των κεντρικών φύλλων της άνω ζώνης διαμορφώνοντας το χείλος του καλάθου. Ο διμερής άβακας κοσμείται με φύλλα δάφνης και φέρει κομβίο στο μέσον κάθε πλευράς. Τα κιονόκρανα του τύπου αποτελούν δημιουργία των αρχών του 6ου αιώνα 57, που ως προϊόντα μαζικής παραγωγής των εργαστηρίων της πρωτεύουσας εξάγο - νταν διά θαλάσσης στις επαρχίες της αυτοκρατορίας 58 και απαντούν σε κτήρια του α μισού του 6ου αιώνα γύρω από τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα 59 και σπανιότερα στην Κωνσταντινούπολη 60. Πλησιέστερα παράλληλα του εξεταζόμενου κιονοκράνου, ως προς τη διαμόρφωση των φύλλων της άκανθας και των μεταξύ αυτών μασκόμορφων μοτίβων με τέσσερις αντί δύο γλωσσίδες, λεπτομέρεια που χαρακτηρίζει κιονόκρανα της ιουστινιάνειας περιόδου 61, αποτελούν τα κιονόκρανα της βασιλικής Α στο Latrun της Κυρηναϊκής 62, εκείνα της κατά Πάλλα βασιλικής Δ των Φιλίππων 63, τρία κιονόκρανα στην Κωνσταντινούπολη 64 και ένα les régions sous influence constantinopolitaine», Acta XIII Congressus Internationalis Archaeologiae Christianae (Split Poreč 25 Septembre 1 Octobre 1994), Βατικανό 1998, Από τα κιονόκρανα του τύπου στη Ραβέννα (R. Olivieri Farioli, Corpus della scultura paleocristiana bizantina ed altomedievale di Ravenna III, La scultura architettonica, Ρώμη 1969, 24 26, αριθ , εικ ), στενότερη σχέση με τα υπό εξέταση κιονόκρανα παρουσιάζουν εκείνα στον Άγιο Απολλινάριο το Νέο (F. W. Deich mann, Ravenna, Hauptstadt des spätantiken abendlandes, Κommentar, 1. Teil, Wiesbaden 1974, , εικ ). 48 Zollt, ό.π. (υποσημ. 45), , αριθ , όπου η παλαι ότερη βιβλιογραφία. 49 R. Farioli Olivieri, «I capitelli paleobizantini di Salonicco», CorsiRav XI (1964), 139, όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία. 50 Κιονόκρανα ΑΓ1, 3, 46, 48, 110 (Μαυροπούλου Τσιούμη Πα πανικόλα Μπακιρτζή, ό.π. (υποσημ. 20), 17 18, 30 32, αριθ , πίν. 7β δ, 8α γ, όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία). 51 Μ. Καμπούρη Βαμβούκου, «Ἀρχιτεκτονικά γλυπτά ἀπό τόν Ἅγιο Μηνᾶ Θεσσαλονίκης», Πρακτικά τοῦ 10ου Διεθνοῦς Συνεδρίου Χριστιανικῆς Ἀρχαιολογίας, ό.π. (υποσημ. 23), , πίν Farioli Olivieri, «I capitelli paleobizantini», ό.π., , όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία. 53 Για τον όρο, βλ. Συθιακάκη, Αρχιτεκτονική γλυπτική, ό.π. (υπο σημ. 15), 181 κ.ε. 54 Kautzsch, Kapitellstudien, Betsch, The History Production, Βλ. υποσημ Ο Kautsch τα χρονολογεί στα τέλη του 5ου αρχές 6ου αιώνα (Kautzsch, Kapitellstudien, 61 62). Στην ίδια περίοδο χρονολογεί ο Zollt παραδείγματα από την Κωνσταντινούπολη (Zollt, ό.π. (υπο σημ. 46), , αριθ ). Οι Betsch και Sodini συμφωνούν σε πιο ύστερη χρονολόγηση στους ιουστινιάνειους χρόνους (Betsch, The History Production, Sodini, «Sculpture archi tecturale», 214). 58 Για τη διακίνηση κορινθιακών κιονοκράνων γυμνού πυρήνα (VII) γύρω από τη Μεσόγειο, βλ. Sodini, «Le commerce des mar bres», ό.π. (υποσημ. 46), 175, εικ Για τη γεωγραφική εξάπλωση του τύπου, βλ. Barsanti, ό.π., 111 κ.ε. και Sodini Barsanti Guiglia Guidobaldi, ό.π., Για παραδείγματα στην Κωνσταντινούπολη και την περιοχή της, βλ. Βarsanti, ό.π, , όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία. 61 Betsch, The History Production, W. Widrig, «Two Churches at Latrun in Cyrenaica», Papers of the British School at Rome 46 (1978), , πίν. Va. 63 D. Pallas, Les monuments paléochrétiens de Grèce découverts de 1959 à 1973, Βατικανό 1977, , εικ Ένα στο Αρχαιολογικό Μουσείο, αριθ (Zollt, ό.π. (υπο σημ. 45), , αριθ. 485, όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία) και δύο στο μουσείο ψηφιδωτών (Barsanti, ό.π. (υποσημ. 46), 123). ΔΧΑΕ ΛΔ (2013),

12 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Θ. ΡΑΠΤΗΣ - ΣΤΥΛΙΑΝΗ Δ. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ Εικ. 8. Θεσσαλονίκη, Χαμζά Μπέη τζαμί. Κορινθιακό κιονόκρανο, τύπου «γυμνού πυρήνα» (ΚΡ/15) και βυζαντινή παραλλαγή κορινθιακού κιονοκράνου (ΚΡ/1). στην Κωνστάντζα της Ρουμανίας 65. Στη Θεσσαλονίκη πέντε κιονόκρανα του τύπου με δύο μόνο γλωσσίδες απαντούν στην άλλοτε συλλογή της Ροτόντας 66 και ένα σε β χρήση στο βορειοανατολικό κίονα του βυζαντινού ναού του Αγίου Παντελεήμονα 67. Το οψιμότερο από τα κιονόκρανα του περιστυλίου (ΚΡ/1, Εικ. 8) αποτελεί μια βυζαντινή παραλλαγή του κορινθιακού τύπου 68. Το σώμα του καλύπτεται με μια σειρά οκτώ σχηματοποιημένων φύλλων άκανθας. Τέσσερα μεγάλα φύλλα εκτείνονται έως τις γωνίες του άβακα. Τα φύλλα αποσχίζονται σε λοβούς με έως και πέντε γλωσσίδες που έχουν αποδοθεί με την τεχνική της κοίλης πρισματικής γλυφής. Ο διαχωρισμός των λοβών επεκτείνεται μέχρι το κεντρικό νεύρο διασπώντας τη συνοχή του φύλλου. Από ένα μικρότερο φύλλο αναπτύσσεται στο μέσον κάθε όψης του κιονοκράνου και ανακρα- τά ευμέγεθες κομβίο με ριπιδιόσχημο κόσμημα, το οποίο εξέρχεται των ορίων του άβακα και εισχωρεί στον κάλαθο. Το σχήμα του κιονοκράνου και ιδίως το μέγεθος και η διαμόρφωση του κομβίου μπορεί να παραλληλιστεί με κιονόκρανο από τη Θεσσαλονίκη 69, που αποδίδεται από τον Kautsch στην ομάδα των «βαρβαρικών κιονοκράνων» και χρονολογείται μετά τον 7ο αιώνα 70, χρονολόγηση που o Dennert ανεβάζει μετά τον 9ο αιώ - να 71. Η απόδοση της άκανθας στο κιονόκρανο ΚΡ/1 μπορεί να παραλληλιστεί με την άκανθα που κοσμεί το μέσον των όψεων στα κιονόκρανα του νοτιοδυτικού και βορειοανατολικού κίονα του ναού της Παναγίας στη μονή του Οσίου Λουκά, που χρονολογούνται στο β μισό του 10ου αιώνα 72, ενώ το ριπιδιόσχημο κόσμημα του κομβίου απαντά σε δύο δίζωνα κιονόκρανα από το παλαιό τέμπλο της μονής Βατοπεδίου, που χρονολο - 65 Στο ίδιο, Κιονόκρανα ΑΓ22, 23, 24, 25, 894 (Μαυροπούλου Τσιούμη Παπανικόλα Μπακιρτζή, ό.π. (υποσημ. 20), 16 17, 29 30, αριθ , πίν. 6 7α, όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία). 67 Sodini, «Sculpture architecturale», 214, σημ Γενικά για τα βυζαντινά κορινθιακά κιονόκρανα, βλ. M. Den nert, Mittelbyzantinische Kapitelle, Studien zu Typologie und Chronologie, Βόννη 1997, Κιονόκρανο ΑΓ39 συλλογής Ροτόντας (Μαυροπούλου Τσιού μη Παπανικόλα Μπακιρτζή, ό.π. (υποσημ. 20), 24, 38, αριθ. 32). 70 Kautzsch, Kapitellstudien, 236, αριθ. 848, πίν Dennert, ό.π., 9, 180, αριθ. 8, πίν Λ. Μπούρα, Ὁ γλυπτός διάκοσμος τοῦ ναοῦ τῆς Παναγίας στό Μοναστήρι τοῦ Ὁσίου Λουκᾶ, Ἀθήνα 1980, 60 κ.ε., εικ ΔΧΑΕ ΛΔ (2013), 53-66

13 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΓΛΥΠΤΑ ΣΤΟ ΧΑΜΖΑ ΜΠΕΗ ΤΖΑΜΙ γού νται στα τέλη του 10ου-α μισό 11ου αιώνα 73. Όλα τα παραπάνω συντείνουν σε μια χρονολόγηση του κιονοκράνου ΚΡ/1 στα τέλη του 10ου-αρχές 11ου αιώνα. O Tafrali 74, που επισκέφθηκε το τζαμί την περίοδο λειτουργίας του, απέδωσε τον αρχιτεκτονικό διάκοσμο του περιστυλίου σε ένα κατεστραμμένο, σύγχρονο της βασιλικής του Αγίου Δημητρίου, χριστιανικό μνημείο, προβάλλοντας πιθανή την ταύτισή του με το ναό της «ἀχράντου Θεοτόκου, τοῦ ὄντος πρός [ ] τῷ λιμένι», γνωστό από μια αναφορά στα Θαύματα του Αγίου Δημητρίου 75. Ωστόσο, οι διαφοροποιήσεις στις διαστάσεις των κιόνων, που διακρίνονται σε τέσσερις τουλάχιστον επιμέρους ομάδες, και το μεσοβυζαντινό κιονόκρανο (ΚΡ/1) καθιστούν πιθανή την προέλευση των εξεταζόμενων αρχιτεκτονικών γλυπτών από περισσότερους του ενός βυζαντινούς ναούς της πόλης 76, στους οποίους είναι γενικευμένη η χρήση σπολίων. Σε σημείωμα του κώδικα 2118 της Εθνικής Βιβλιοθήκης, που κατά το 16ο αιώνα ανήκε «τῆς μητροπόλεως Θεσσαλονίκης» (επί της σταχώσεως, σ. 2), «τῶν αγίο ανκελον» (σ. 3), αναφέρεται: «έτους ζοζ (1569) μηνος Αυγούστου. ἔστιλ(εν) ο σουλτὰν Σαίλεμ να πάρι τα κιὄνιἁ εκ των εκκλησιόν. ἔλαβεν δε απὸ τω ναὸν του αγιου Μηνὰ κιὄνιἁ στ καὶ απὸ το ἐδαφως τρία και απὸ του εἰπομνήσκοντος, κιὄνιἁ γ καὶ ἁπὸ τ(ήν) μ(ητ)ρ(ό)π(ο)λ(ιν) κιὄνας η» (fol. 104v) 77. Στο ανορθόγραφο σημείωμα δηλώνεται η με εντολή του Σελήμ Β ( ) απόσπαση πολυάριθμων κιόνων από τρεις λειτουργούντες το 16ο αιώνα ναούς της Θεσσαλονίκης, προφανώς για την ανέγερση κάποιου σύγχρονου οθωμανικού οικοδομήματος 78. Η σύγχρονη με το ως άνω σημείωμα επέκταση του τεμένους, η οποία είχε συντελεστεί βάσει γραπτών πηγών έως το , σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το Χαμζά Μπέη τζαμί είναι το μόνο οθωμανικό κτήριο της Θεσσαλονίκης στο οποίο γίνεται χρήση ανάλογα με - γάλου αριθμού σύνθετων στηριγμάτων με χρήση σπολίων από χριστιανικά κτήρια, επιτρέπει να συνδυάσουμε την αναφορά στον κώδικα της μητρόπολης με την ανέγερση του υπό εξέταση περιστυλίου και να υποθέσουμε την προέλευση των αρχιτεκτονικών γλυπτών του από τρία τουλάχιστον γνωστά μνημεία: α) το γειτονικό ενοριακό ναό του Αγίου Μηνά, β) το μητροπολιτικό ναό των Ασωμάτων ή Αγίων Αγγέλων (Ροτόντα 80 ) και γ) το γνωστό από τις πηγές ανδρώο μοναστήρι της Θεοτόκου του Υπομιμνήσκοντος 81, που έχει τοποθετηθεί από τους μελετητές της μοναστικής τοπογραφίας της Θεσσαλονίκης στη θέση της μεταβυζαντινής Μεγάλης (ή Νέας) Παναγίας 82. H ως άνω αναφορά πέρα από την ταύτιση της προέλευσης των υπό εξέταση αρχιτεκτονικών γλυπτών και τη χρονολόγηση της προσάρτησης του περιστυλίου στο προϋπάρχον κτήριο, συνδέει την ανέγερση του αιθρίου με τον Σελήμ Β ή τουλάχιστον την εντολή του και δικαιολογεί την ύπαρξη περιστυλίου σε ένα τζαμί που δεν είναι γνωστό ως σουλτανικό καθίδρυμα. 73 Θ. Παζαράς, Τα βυζαντινά γλυπτά του καθολικού της μονής Βατοπεδίου, Θεσσαλονίκη 2001, 37 κ.ε., πίν Το ίδιο διακο σμητικό θέμα εμφανίζεται και σε πρωτοβυζαντινά κιονόκρανα της μονής Ξενοφώντος, πάνω στα οποία κατασκευάστηκε κατά τον Παζαρά σε μια εποχή μετά το 1000 (Στο ίδιο, 108, σημ. 154). 74 Ο. Tafrali, Topographie de Thessalonique, Παρίσι 1913, , πίν. XXXII, Ἁγίου Δημητρίου Θαύματα. Οἱ συλλογὲς Ἀρχιεπισκόπου Ἰωάννου & Ἀνωνύμου. Ὁ βίος, τὰ θαύματα καὶ ἡ Θεσσαλονίκη τοῦ Ἁγίου Δημητρίου (ἐπιμ. Χ. Μπακιρτζῆς), Ἀθήνα 1997, 240, Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται η απόπειρα της Ε. Μαρκή να ταυ τίσει τόσο τη θέση όσο και την προέλευση των αρχιτεκτονικών γλυπτών του τζαμιού με την ελάχιστα γνωστή από βυζαντινές πη γές μονή των Σαράντα Μαρτύρων (Ράπτης, ό.π. (υποσημ. 1), σημ. 74, όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία). 77 Β. Λαούρδας, «Βυζαντινὰ καὶ μεταβυζαντινὰ ἐγκώμια εἰς τὸν Ἅγιον Δημήτριον», Μακεδονικὰ 4 ( ), Λ. Πολί της, Κατάλογος Χειρογράφων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος αρ , Αθήνα 1991, Η προέλευση των εξεταζόμενων σπολίων από εκκλησίες της Θεσσαλονίκης που «καθηλώθησαν» την περίοδο της προσάρτη σης του περιστυλίου στο τζαμί είχε παλαιότερα υποστηριχθεί βά σει ενός σημειώματος του κώδικα Δ41 της μονής Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους: «ἐπὶ ζοζ (1569) ἀρχιερατεύοντος ἐν Θεσσαλο νίκῃ Ἰωάσαφ τοῦ Ἀργυροπούλου, καθηλώθησαν αἱ ἐκκλησίαι αὐτῆς [ ] παρὰ τοῦ δυσσεβοῦς Σουλτάν Σελίμη» (Λαύρα Δ41, fol. 62). Βλ. Ράπτης, ό.π. (υποσημ. 1), όπου παρατίθενται οι παλαιότε ρες απόψεις και σχετική βιβλιογραφία. 79 Στο ίδιο, όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία. 80 Ἀ. Βακαλόπουλος, «Ὑπήρξε ἐπὶ τουρκοκρατίας μητροπολι τικὸς ναὸς ὁ Ἁγ. Γεώργιος (Rotonda) καὶ πότε;», Μακεδονικὰ 4 ( ), , όπου η παλαιότερη βιβλιογραφία. 81 Πολίτης, ό.π., 70 71, 86 88, 96, , Γ. Στογιόγλου, «Ὁ ναός τῆς Παναγούδας καί τό γυναικεῖο «Βα σιλικόν» μοναστήρι στή Θεσσαλονίκη», Ζ Ἐπιστημονικό Συμπόσιο «Χριστιανική Θεσσαλονίκη, Σταυροπηγιακές καί ἐνοριακές μονές» (Μονή Βλατάδων, Οκτωβρίου 1993), Θεσσαλονίκη 1995, ΔΧΑΕ ΛΔ (2013),

14 Konstantinos T. Raptis - Styliani D. Vassiliadou LATE ANTIQUE AND ΒΥΖΑΝΤΙΝΕ ARCHITECTURAL SCULPTURES IN HAMZA BEY CAMII, THESSALONIKI Hamza Bey camiı (Fig. 1) was built in 1467/8 as mesçid, a district muslim house of prayer, which consisted origin - ally of a domed prayer hall, that became the nucleus of the later architectural complex. In the mid 16th century a perimetric ambulatory with a minaret was annexed to the mesçid, signifying its conversion to mosque. The edifice was completed during the last decades of the 16th century, when along with the rearrangement of the colonnade and the superstructure of the ambulatory a three-sided portico was added to the west forming a quadrilateral peristyle. Most of the columns of the peristyle (Fig. 2) are spolia deriving from Late Antique and Byzantine buildings, which were decayed or destroyed the period, when the atrium was annexed to the mosque. A great variety of marble and porous stone bases (Fig. 3) of different dimensions have been used at the columns of the peristyle. Based on their profile, they can be distinguished in several sets, all forming various alterations of either the attic-ionian type, or its simplified variation. Only twelve of the twenty two monolithic unfluted column shafts (Fig. 4) have been reused unimpaired and maintain their original proportions as well as their apothesis and apo physis, based on which they can be distinguished in several sets. The rest present a wide variety in diameters and lack their apophyges, since they have been cut from shafts of various sizes, in order to be incorporated in the lower proportioned new edifice. Among the column capitals used in the Ottoman peristyle, sixteen belong to various alterations of the Corinthian and the Animal types and date from the Late Antiquity till the middle Byzantine period. Exceptions are the Ottoman impost capitals with rhombus designs that crown the columns of the west colonnade of the peristyle. The earliest among the reused capitals of the Ottoman peristyle are two of the Corinthian type (KP/5, 13, Fig. 5) with several similarities regarding the formation of the acanthus leaves, dated in the 2nd half of the 3rd century. Οne Corinthian capital (KP/7, Fig. 5) with two collars of five-lobed acanthus leaves and leaf-bearing calices instead of the sigmoid leaflets of the previous examples can be dated in late 4th or early 5th century. A small dimensioned Corinthian capital of the so-called normal Theodosian type, covered by two crowns of fine-toothed acanthus leaves (KP/9), and three Bipartite or Animal capitals, two with eagles (KP/16, 17, Fig. 6) and one with rams (KP/12, Fig. 6) bearing the abacus corners, can be dated in the 2nd half of the 5th century. Seven capitals, made of Proconnesian marble, belong to the Lyre Corinthian type (KP/2-4, 6, 8, 10-11, Fig. 7) which has been mass produced in the Constantinopolitan workshops and exported in the regions of the empire from the late 5th till mid 6th century. A single Corinthian capital made of Proconnesian marble (KP/15, Fig. 8) belongs to the mass produced roofed over type, dated in the early decades of the 6th century. The latest among the Byzantine capitals used in the peristyle is a mid-byzantine variation of the Corinthian type (KP/1, Fig. 8), characterized by extremely large bosses with schematic fantail patterns, which exceed the abacus. Their provenance can be traced based on a bibliographical reference in the fol. 104v of the codex 2118 of the Hellenic National Library. In the certain codex, which originally belonged to the Episcopal See of Thessaloniki, is referenced that in August 1569 sultan Selim II ordered the detachment of numerous columns from at least three ecclesiastical buildings in Thessaloniki, evidently for the construction of a new public edifice. The contemporaneous to this reference building expansion of the Hamza Bey mosque, and the fact that it is the only Ottoman edifice in the region with such amount of reused marble columns from Christian buildings establish the following theory: the reference in the codex from Thessaloniki evidences that the spolia used in the peristyle of the Hamza Bey mosque come from at least three, operating during the 16th century, ecclesiastical buildings: (a) the nearby parish church of St. Menas, (b) the Episcopal church of the Holy Angels, identified as the Rotunda, and (c) the well-known from textual references, monastery of Theotocos of the Hypomimnēskon, which has been destroyed by fire in 1690 and substituted by the surviving parish church of Nea Panayia. 66 ΔΧΑΕ ΛΔ (2013), 53-66

Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας

Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Τομ. 34, 2013 Αρχιτεκτονικά γλυπτά της ύστερης αρχαιότητας και των βυζαντινών χρόνων στο Χαμζά Μπέη τζαμί στη Θεσσαλονίκη ΡΑΠΤΗΣ Κωνσταντίνος ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ Στυλιανή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΙΟΝΟΚΡΑΝΑ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΡΟΤΟΝΤΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΟΣ Α'. ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΑ ΚΙΟΝΟΚΡΑΝΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ*

ΚΙΟΝΟΚΡΑΝΑ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΡΟΤΟΝΤΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΟΣ Α'. ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΑ ΚΙΟΝΟΚΡΑΝΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ* ΚΙΟΝΟΚΡΑΝΑ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΡΟΤΟΝΤΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΟΣ Α'. ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΑ ΚΙΟΝΟΚΡΑΝΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ* Στον υπαίθριο χώρο γύρω άπό τή Ροτόντα ("Αγιος Γεώργιος) έχει συγκεντρωθεί κατά καιρούς ένα πλήθος γλυπτών,

Διαβάστε περισσότερα

Μακεδονικά. Τομ. 19, Κιονόκρανα της συλλογής της Ροτόντας Θεσσαλονίκης: μέρος Α' Κορινθιακά κιονόκρανα και παραλλαγές

Μακεδονικά. Τομ. 19, Κιονόκρανα της συλλογής της Ροτόντας Θεσσαλονίκης: μέρος Α' Κορινθιακά κιονόκρανα και παραλλαγές Μακεδονικά Τομ. 19, 1979 Κιονόκρανα της συλλογής της Ροτόντας Θεσσαλονίκης: μέρος Α' Κορινθιακά κιονόκρανα και παραλλαγές Μαυροπούλου-Τσιούμη Χ. Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης Παπανικόλα-Μπακιρτζή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΙΟΝΟΚΡΑΝΑ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΡΟΤΟΝΤΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΜΕΡΟΣ Βλ ΙΩΝΙΚΑ ΚΙΟΝΟΚΡΑΝΑ* ΙΩΝΙΚΑ ΚΙΟΝΟΚΡΑΝΑ ΧΩΡΙΣ ΕΠΙΘΗΜΑ

ΚΙΟΝΟΚΡΑΝΑ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΡΟΤΟΝΤΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΜΕΡΟΣ Βλ ΙΩΝΙΚΑ ΚΙΟΝΟΚΡΑΝΑ* ΙΩΝΙΚΑ ΚΙΟΝΟΚΡΑΝΑ ΧΩΡΙΣ ΕΠΙΘΗΜΑ ΚΙΟΝΟΚΡΑΝΑ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΡΟΤΟΝΤΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΜΕΡΟΣ Βλ ΙΩΝΙΚΑ ΚΙΟΝΟΚΡΑΝΑ* Στή Συλλογή τής Ροτόντας υπάρχει ένας μεγάλος άριθμός ιωνικών κιονοκράνων. Τό μεγαλύτερο μέρος προέρχεται από την παλαιοχριστιανική

Διαβάστε περισσότερα

01 Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ

01 Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ Το περίτεχνο τέμπλο του Αγίου Γεωργίου με τα πλευρικά τμήματά του Α Ν Α Δ Ε Ι Ξ Η Τ Ω Ν Μ Ε Τ Α Β Υ Ζ Α Ν Τ Ι Ν Ω Ν Μ Ν Η Μ Ε

Διαβάστε περισσότερα

Παλαιοχριστιανικό κιονόκρανο με άκανθα «πεταλούδα» από τη Σάμο

Παλαιοχριστιανικό κιονόκρανο με άκανθα «πεταλούδα» από τη Σάμο Παλαιοχριστιανικό κιονόκρανο με άκανθα «πεταλούδα» από τη Σάμο Ναταλία ΠΟΥΛΟΥ-ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Δελτίον XAE 14 (1987-1988), Περίοδος Δ' Σελ. 151-158 ΑΘΗΝΑ 1989 Ναταλία Πούλου-Παπαδημητρίου ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Πίν. Ι. α. Αεροφωτογραφία Ναυπάκτου. β. Λιμάνι Ναυπάκτου.

Πίν. Ι. α. Αεροφωτογραφία Ναυπάκτου. β. Λιμάνι Ναυπάκτου. Πίν. Ι α. Αεροφωτογραφία Ναυπάκτου. β. Λιμάνι Ναυπάκτου. Πίν. ΙΙ α. Ανασκαφή παλαιοχριστιανικής βασιλικής Nαυπάκτου. β. Ναύπακτος. Οικόπεδο Δημητροπούλου. Αποτύπωση ανασκαφής νοτιοδυτικών προσκτισμάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ

ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μονή της Παναγίας Σκριπού της Ορχομενιώτισσας της Βοιωτίας, κοντά στον αρχαίο Ορχομενό, περιλαμβάνει το πιο σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

Η Ρωμαϊκή και Βυζαντινή Φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης Ονόματα Ομάδων: 1. Μικροί Πράκτορες 2. LaCta 3. Αλλοδαποί 4. Η Συμμορία των 5

Η Ρωμαϊκή και Βυζαντινή Φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης Ονόματα Ομάδων: 1. Μικροί Πράκτορες 2. LaCta 3. Αλλοδαποί 4. Η Συμμορία των 5 Η Ρωμαϊκή και Βυζαντινή Φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης Ονόματα Ομάδων: 1. Μικροί Πράκτορες 2. LaCta 3. Αλλοδαποί 4. Η Συμμορία των 5 Αρχικές Σκέψεις Πόσο καλά γνωρίζουμε την πόλη μας; Πόσο καλά ξέρουμε την

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας

Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Τομ. 14, 1989 Παλαιοχριστιανικό κιονόκρανο με άκανθα «πεταλούδα» από τη Σάμο ΠΟΥΛΟΥΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ναταλία http://dx.doi.org/10.12681/dchae.1011 Copyright 1989

Διαβάστε περισσότερα

ΘΑΛΕΙΑ ΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ του Σωτηρίου

ΘΑΛΕΙΑ ΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ του Σωτηρίου 1 ΘΑΛΕΙΑ ΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ του Σωτηρίου Διεύθυνση Ερμού 75, 54623, Θεσσαλονίκη Τηλ. +30 2310 99 5068, +30 2310 238167 +30 69442 e-mail: thaliamp@vis.auth.gr Ημ. & τόπος γέννησης 5 Φεβρουαρίου

Διαβάστε περισσότερα

Γενικό Λύκειο Καρπερού Δημιουργική Εργασία: Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ

Γενικό Λύκειο Καρπερού Δημιουργική Εργασία: Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ Γενικό Λύκειο Καρπερού Δημιουργική Εργασία: Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Ο ναός ήταν αφιερωμένος στη Σοφία του Θεού, κτίστηκε στη θέση αυτή από το Μεγάλο Κωνσταντίνο (306-339) αλλά πολύ σύντομα, το 404, καταστράφηκε

Διαβάστε περισσότερα

Ο Πράσινος Θεσσαλικός Λίθος ενώνει για αιώνες λαούς, θρησκείες και πολιτισμούς

Ο Πράσινος Θεσσαλικός Λίθος ενώνει για αιώνες λαούς, θρησκείες και πολιτισμούς 09/03/2019 Ο Πράσινος Θεσσαλικός Λίθος ενώνει για αιώνες λαούς, θρησκείες και πολιτισμούς / Παιδεία και Πολιτισμός Στις διαλέξεις του, ο αναπληρωτής καθηγητής Κοιτασματολογίας- Γεωχημείας του ΑΠΘ, Βασίλειος

Διαβάστε περισσότερα

ΣΚΟΠΟΣ: Η σύνδεση της καλλιτεχνικής δημιουργίας με το χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία ενός πολιτισμού.

ΣΚΟΠΟΣ: Η σύνδεση της καλλιτεχνικής δημιουργίας με το χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία ενός πολιτισμού. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ (file://localhost/c:/documents%20and%20settings/user/επιφάνεια%20εργασίας/κ έντρο%20εξ%20αποστάσεως%20επιμόρφωσης%20- %20Παιδαγωγικό%20Ινστιτούτο.mht) Κέντρο Εξ Αποστάσεως Επιμόρφωσης

Διαβάστε περισσότερα

Βυζαντινά και Οθωμανικά μνημεία της Μάκρης

Βυζαντινά και Οθωμανικά μνημεία της Μάκρης Βυζαντινά και Οθωμανικά μνημεία της Μάκρης Στρατηγικής σημασίας η θέση της Μάκρης / Κατοικήθηκε από την αρχαιότητα Οικισμός με διαρκή ανθρώπινη παρουσία από τα νεολιθικά χρόνια Ορατά στο κέντρο της σημερινής

Διαβάστε περισσότερα

Μυρτώ Παπαδοπούλου Ισαβέλλα Παπαδοπούλου Ά3α

Μυρτώ Παπαδοπούλου Ισαβέλλα Παπαδοπούλου Ά3α Μυρτώ Παπαδοπούλου Ισαβέλλα Παπαδοπούλου Ά3α Πρόλογος Ναοί της Αρχαϊκής εποχής Οι κίονες και τα μαθηματικά τους-σχεδίαση Υλοποίηση Επίλογος Πηγές Αποτελείται από τρία μέρη, τη βάση, τον κορμό, που μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Η θεώρηση και επεξεργασία του θέματος οφείλει να γίνεται κυρίως από αρχιτεκτονικής απόψεως. Προσπάθεια κατανόησης της συνθετικής και κατασκευαστικής

Η θεώρηση και επεξεργασία του θέματος οφείλει να γίνεται κυρίως από αρχιτεκτονικής απόψεως. Προσπάθεια κατανόησης της συνθετικής και κατασκευαστικής ΑΝΑΓΝΩΣΗ - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΗΦΑΙΣΤΟΥ Η θεώρηση και επεξεργασία του θέματος οφείλει να γίνεται κυρίως από αρχιτεκτονικής απόψεως. Προσπάθεια κατανόησης της συνθετικής και κατασκευαστικής δομής

Διαβάστε περισσότερα

AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ. ΘΕΜΑ: Σύνθεση με τέσσερα (4) αντικείμενα

AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ. ΘΕΜΑ: Σύνθεση με τέσσερα (4) αντικείμενα AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΔΕΥΤΕΡΑ 26 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ ΘΕΜΑ: Σύνθεση με τέσσερα (4)

Διαβάστε περισσότερα

AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΔΕΥΤΕΡΑ 26 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ ΔΥΟ (2)

AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΔΕΥΤΕΡΑ 26 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ ΔΥΟ (2) AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΔΕΥΤΕΡΑ 26 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ ΔΥΟ (2) ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Αφήγηση και εθνική ταυτότητα: Η Κυπριακή Συλλογή στο Εθνικό

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΛΙΚΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΘΕΣΗ. Ύψος: 20cm Διάμ. σώματος: 10,5cm. Πορσελάνη. αγγείο, τύπου «Τσαγερό», από λευκή πορσελάνη με. Χίου.

ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΛΙΚΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΘΕΣΗ. Ύψος: 20cm Διάμ. σώματος: 10,5cm. Πορσελάνη. αγγείο, τύπου «Τσαγερό», από λευκή πορσελάνη με. Χίου. ΕΚΘΕΜΑΤΑΑ ΤΗΣ ΕΦΟΡΕΙΑΣ ΕΝΑΛΙΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ 1. Ισρικό Ναυάγιο ΑΕ ΘΕΣΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΛΙΚΟ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ 88/22-18 1,5ν.μ. Κλεισύ σχήμας αγγείο, τύπου «Τσαγερό»,

Διαβάστε περισσότερα

γυναίκας που σύμφωνα με την παράδοση ήταν η Θεοδώρα, κόρη του αυτοκράτορα Μαξιμιανού, η οποία είχε ασπασθεί το χριστιανισμό. Το 1430, με την κατάληψη

γυναίκας που σύμφωνα με την παράδοση ήταν η Θεοδώρα, κόρη του αυτοκράτορα Μαξιμιανού, η οποία είχε ασπασθεί το χριστιανισμό. Το 1430, με την κατάληψη Αγία Αικατερίνη Η Αγία Aικατερίνη βρίσκεται σε ενα απο τα καλυτερα μερη της θεσσαλονικης, στην Βορειοδυτική πλευρά της Άνω Πολης.Κτισμένη το 1320 μχ,η ατμόσφαιρα ειναι πολύ ωραία και προπάντον ειναι ήσυχα

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ

ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ 3 o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ Σ.Χ. ΕΤΟΣ 2011-2012 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΓΕΙΤΟΝΕΣ ΜΑΣ» ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ Εργασία του μαθητή: Μαγγιώρου

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Ενότητα A: Παλαιοχριστιανική Τέχνη (2 ος αι. αρχές 7 ου αι.) - Παλαιοχριστιανική Ναοδομία. Στουφή - Πουλημένου Ιωάννα Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Κλασική Αρχαιολογία ΙΙ (5ος - 4ος αι. π.χ.) Ιφιγένεια Λεβέντη

Εισαγωγή στην Κλασική Αρχαιολογία ΙΙ (5ος - 4ος αι. π.χ.) Ιφιγένεια Λεβέντη Εισαγωγή στην Κλασική Αρχαιολογία ΙΙ (5ος - 4ος αι. π.χ.) Ιφιγένεια Λεβέντη Τμήμα: Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 9. Ναοί του 4 ου αι. π.χ. στην ηπειρωτική Ελλάδα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΚΟΜΒΩΝ ΟΠΛΙΣΜΕΝΟΥ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑΤΟΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΕΣ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΚΟΜΒΩΝ ΟΠΛΙΣΜΕΝΟΥ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑΤΟΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΕΣ Σχολή Μηχανικής και Τεχνολογίας Πτυχιακή εργασία ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΚΟΜΒΩΝ ΟΠΛΙΣΜΕΝΟΥ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑΤΟΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΕΣ Σωτήρης Παύλου Λεμεσός, Μάιος 2018 i ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Έτσι ήταν η Θεσσαλονίκη στην αρχαιότητα - Υπέροχη ψηφιακή απεικόνιση

Έτσι ήταν η Θεσσαλονίκη στην αρχαιότητα - Υπέροχη ψηφιακή απεικόνιση Έτσι ήταν η Θεσσαλονίκη στην αρχαιότητα - Υπέροχη ψηφιακή απεικόνιση - Με την βοήθεια της τεχνολογίας αρχαιολόγοι κατάφεραν να απεικονίσουν την Θεσσαλονίκη της αρχαιότητας - Μια ζηλευτή πόλη με Ιππόδρομο,

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2012 ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 1. Ἡ Καινή Διαθήκη, Θεσσαλονίκη 2010. 2. Ἱερός Ναός ἁγίου Γεωργίου (Ροτόντα), Κατάθεση μαρτυρία, Θεσσαλονίκη

Διαβάστε περισσότερα

Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού βρίσκεται στην περιοχή Τροόδους, στο χωριό Πελέντρι. Η ύπαρξη του οποίου μαρτυρείται από τα τέλη του 12ου αιώνα.

Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού βρίσκεται στην περιοχή Τροόδους, στο χωριό Πελέντρι. Η ύπαρξη του οποίου μαρτυρείται από τα τέλη του 12ου αιώνα. Νεφέλη Μιχαήλ Α6 Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού βρίσκεται στην περιοχή Τροόδους, στο χωριό Πελέντρι. Η ύπαρξη του οποίου μαρτυρείται από τα τέλη του 12ου αιώνα. Από το 1985 περιλαμβάνεται, στον κατάλογο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ KAI ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΓΕΛ-ΕΠΑΛ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Αναρτήθηκε από τον/την Δρομπόνης Σωτήριος Πέμπτη, 18 Απρίλιος :48 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 18 Απρίλιος :49

Αναρτήθηκε από τον/την Δρομπόνης Σωτήριος Πέμπτη, 18 Απρίλιος :48 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 18 Απρίλιος :49 Στις 17 Απριλίου 2013 επισκεφθήκαμε το Αρχαιολογικό Μουσείο Μεγάρων. Η αρχαιολόγος κα Τσάλκου (την οποία θερμά ευχαριστούμε) μας παρουσίασε τα πολύ εντυπωσιακά ευρήματα της περιοχής μας δίνοντάς μας αναλυτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΤΑΓΜΑ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΤΑΓΜΑ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΤΑΓΜΑ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ Η σύσταση του Τάγματος έγινε στις 20 Μαΐου 1833. Ήταν η ανώτατη διάκριση του Ελληνικού Κράτους. Απονεμόταν σε Έλληνες και ξένους πολίτες οι οποίοι αρίστευσαν στον Αγώνα

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία Σλαβικών Λαών

Ιστορία Σλαβικών Λαών ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 12 η :Μαυροβούνιο Αγγελική Δεληκάρη Λέκτορας Μεσαιωνικής Ιστορίας των Σλαβικών Λαών Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας ΑΠΘ Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙ ΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΥΤΕΡΑ 17 ΙΟΥΝΙΟΥ 2013 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕ ΙΟ

AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙ ΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΥΤΕΡΑ 17 ΙΟΥΝΙΟΥ 2013 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕ ΙΟ AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙ ΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΥΤΕΡΑ 17 ΙΟΥΝΙΟΥ 2013 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕ ΙΟ ΘΕΜΑ: Σύνθεση με τέσσερα αντικείμενα. ΓΕΝΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ: Το προς σχεδίαση

Διαβάστε περισσότερα

AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Ο ΗΓΙΕΣ

AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Ο ΗΓΙΕΣ AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙ ΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΥΤΕΡΑ 17 ΙΟΥΝΙΟΥ 2013 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕ ΙΟ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ ΥΟ (2) ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ: 1. Απεικόνιση του θέματος στον καθορισμένο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ E. N. Τσιγαρίδας, 'Ερευνες στους ναούς της Καστοριάς 379 ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ Στη διάρκεια των υπηρεσιακών μεταβάσεών μου στην Καστοριά, την περίοδο κυρίως 1970-1975 και συμπληρωματικά την

Διαβάστε περισσότερα

AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΤΡΙΤΗ 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ

AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΤΡΙΤΗ 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΤΡΙΤΗ 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ ΘΕΜΑ: Σύνθεση με πέντε (5) αντικείμενα ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ: Η σύνθεση περιλαμβάνει

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ Δευτέρα, 24 Ιουνίου 2019 ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ: 1. Απεικόνιση

Διαβάστε περισσότερα

1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 1. το αρχαιολογικό μουσείο ιωαννίνων

1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 1. το αρχαιολογικό μουσείο ιωαννίνων 1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 1 το αρχαιολογικό μουσείο ιωαννίνων 1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 2 1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 3 ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΠΥΡΡΟΣ αντίγραφο από πρωτότυπο του 3ου π.χ. αι. της

Διαβάστε περισσότερα

Αξιοθέατα Μακεδονίας, Στερεάς Ελλάδας και Θράκης

Αξιοθέατα Μακεδονίας, Στερεάς Ελλάδας και Θράκης PROJECT Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ Αξιοθέατα Μακεδονίας, Στερεάς Ελλάδας και Θράκης Μέλη: Αλέξανδρος Χατζόπουλος, Δέσποινα Γρηγοριάδου, Μαρία Γούλα, Αθανάσιος Ουζούνης, Ευθύμης Καραβίτης, Δημήτρης Χατζηβλασίου Επιμελητές:

Διαβάστε περισσότερα

AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙ ΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΥΤΕΡΑ 29 ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕ ΙΟ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ ΥΟ (2)

AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙ ΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΥΤΕΡΑ 29 ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕ ΙΟ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ ΥΟ (2) AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙ ΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΥΤΕΡΑ 29 ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕ ΙΟ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ ΥΟ (2) ΘΕΜΑ: Σύνθεση με σκάλα, τούβλο, δοχείο. ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ:

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας. Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας»

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας. Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας» ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας» ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Αγία Θέκλα Βρίσκεται 7χλμ νότια από το κέντρο της Σωτήρας.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ CYPRUS COMPUTER SOCIETY ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 19/5/2007

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ CYPRUS COMPUTER SOCIETY ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 19/5/2007 Οδηγίες: Να απαντηθούν όλες οι ερωτήσεις. Αν κάπου κάνετε κάποιες υποθέσεις να αναφερθούν στη σχετική ερώτηση. Όλα τα αρχεία που αναφέρονται στα προβλήματα βρίσκονται στον ίδιο φάκελο με το εκτελέσιμο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΑΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ-ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΣΥΝΘΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΝΟΣ ΜΕΤΑΚΙΟΝΙΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΑΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ-ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΣΥΝΘΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΝΟΣ ΜΕΤΑΚΙΟΝΙΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΑΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ-ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΣΥΝΘΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΝΟΣ ΜΕΤΑΚΙΟΝΙΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ Αρχιτεκτονική μελέτη: Βασιλεία Μανιδάκη αρχιτέκτων ΥΠΠΟΤ-ΥΣΜΑ Δεκέμβριος

Διαβάστε περισσότερα

Βυζαντινά Μνημεία της Θεσσαλονίκης

Βυζαντινά Μνημεία της Θεσσαλονίκης Βυζαντινά Μνημεία της Θεσσαλονίκης 1ης Διαδρομής Μονή Βαλτάδων Ναός Οσίου Δαυίδ Βυζαντινό Λουτρό Ναός Αγίου Νικολάου (Ορφανού) Ναός Αγίου Παντελεήμονα Ναός Σωτήρως Χριστός Ροτόντα Παλιά Πόλη,Κάστρα 2ης

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ Στον 11 ο αιώνα χρονολογείται η αγία Αικατερίνη στην Πλάκα, κοντά στο μνημείο του Λυσικράτους. Έχει χτιστεί πάνω σε ερείπια αρχαίου ναού της Αρτέμιδος. Η στέγαση του κεντρικού τμήματος,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι ΤΩΝ ΥΠΟ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΕΙΔΩΝ. 1. Αστέρες Ανώτερου Ταξιάρχη Τάγματος Φοίνικα τεμάχια 6. 2. Μετάλλια Στρατιωτικής Αξίας τεμάχια 160

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι ΤΩΝ ΥΠΟ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΕΙΔΩΝ. 1. Αστέρες Ανώτερου Ταξιάρχη Τάγματος Φοίνικα τεμάχια 6. 2. Μετάλλια Στρατιωτικής Αξίας τεμάχια 160 ΠΙΝΑΚΑΣ Ι ΤΩΝ ΥΠΟ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΕΙΔΩΝ 1. Αστέρες Ανώτερου Ταξιάρχη Τάγματος Φοίνικα τεμάχια 6 2. Μετάλλια Στρατιωτικής Αξίας τεμάχια 160 3. Μετάλλια Ευδοκίμου Υπηρεσίας τεμάχια 160 4. Μετάλλια Αξίας και Τιμής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΑ: ΒΛ4ΞΓ-ΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΑΔΑ: ΒΛ4ΞΓ-ΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΜΕΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Ταχ. Δ/νση : Θεμιστοκλέους 87 Αθήνα Ταχ.Κώδικας : 10681 Πληροφορίες : Παναγιώτα Μπρατσιάκου Τηλέφωνο : 2103307621

Διαβάστε περισσότερα

Ανάγνωση - Περιγραφή Μνημείου: Ναός του Ηφαίστου

Ανάγνωση - Περιγραφή Μνημείου: Ναός του Ηφαίστου ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Εργαστήριο Συγκοινωνιακής Τεχνικής Σχολή Αγρονόμων-Τοπογράφων Μηχανικών Τομές Τοπογραφίας Αποτυπώσεις Μνημείων Υπεύθυνος Διδάσκων: Γεωργόπουλος Ανδρέας Ανάγνωση - Περιγραφή

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ & ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ Θ Ε Α Τ Ρ Ο ΛΙΝΔΟΥ ΧΟΡΗΓΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ & ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ Θ Ε Α Τ Ρ Ο ΛΙΝΔΟΥ ΧΟΡΗΓΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ & ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ Θ Ε Α Τ Ρ Ο ΛΙΝΔΟΥ ΧΟΡΗΓΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΡΟΔΟΣ, ΜΑΡΤΙΟΣ 2011 1 1. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. 2 2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΝΗΜΕΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΔΟΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΕΡΑΣ ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΗΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΔΟΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΕΡΑΣ ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΔΟΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΕΡΑΣ ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΗΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΣΥΓΚΡΑΤΗΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΠΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΩΝ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά 1 Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΟ ΠΕΛΕΝΤΡΙ Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι φαίνεται να χτίστηκε λίγο μετά τα μέσα του 12 ου αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδα «Αναποφάσιστοι» : Αθανασοπούλου Ναταλία, Μανωλίδου Εβίτα, Μήτση Βασιλική, Στέφα Αναστασία

Ομάδα «Αναποφάσιστοι» : Αθανασοπούλου Ναταλία, Μανωλίδου Εβίτα, Μήτση Βασιλική, Στέφα Αναστασία Ομάδα «Αναποφάσιστοι» : Αθανασοπούλου Ναταλία, Μανωλίδου Εβίτα, Μήτση Βασιλική, Στέφα Αναστασία Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Λακωνίας. Το όνομα «Μονεμβασιά» προέρχεται από τις λέξεις «Μόνη Έμβασις»

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ

ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ KAI ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΓΕΛ-ΕΠΑΛ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ιερού Παλατίου Ιππόδρομο ανακτόρου των Βλαχερνών, του ανακτόρου του Μυρελαίου σειρά καταστημάτων της Μέσης

Ιερού Παλατίου Ιππόδρομο ανακτόρου των Βλαχερνών, του ανακτόρου του Μυρελαίου σειρά καταστημάτων της Μέσης BYZANTINH TEXNH:AΡXITEKTONIKH kαι ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ H Βυζαντινή αρχιτεκτονική και ως αναπόσπαστο τμήμα της η ζωγραφική: - Ψηφιδωτή και νωπογραφία- νοείται η τέχνη που γεννήθηκε και ήκμασε μεταξύ 4ου και 15ου αιώνα,

Διαβάστε περισσότερα

Ο ναός της Παναγίας Αχειροποιήτου

Ο ναός της Παναγίας Αχειροποιήτου Ο ναός της Παναγίας Αχειροποιήτου Ο ναός της Παναγίας Αχειροποιήτου βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα της «εντός των τειχών» Θεσσαλονίκης, βόρεια και σε μικρή απόσταση από την οδό Εγνατία. Ο ναός αναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

Μνημειακή τοπογραφία της παλαιοχριστιανικής Σύμης

Μνημειακή τοπογραφία της παλαιοχριστιανικής Σύμης Μνημειακή τοπογραφία της παλαιοχριστιανικής Σύμης Ελένη ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Περίοδος Δ', Τόμος Λ' (2009) Σελ. 37-46 ΑΘΗΝΑ 2009 Ελένη Κ. Παπαβασιλείου ΜΝΗΜΕΙΑΚΗ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΠΑΑΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΣΥΜΗΣ JTL Σύμη,

Διαβάστε περισσότερα

Ιερός Ναός Αγίων Ιάσωνος και Σωσιπάτρου ΚΕΡΚΥΡΑ

Ιερός Ναός Αγίων Ιάσωνος και Σωσιπάτρου ΚΕΡΚΥΡΑ Ιερός Ναός Αγίων Ιάσωνος και Σωσιπάτρου ΚΕΡΚΥΡΑ Μάριος Χειμαριός Μάριος Χειμαριός, Κέρκυρα, Ιερός Ναός Αγίων Ιάσωνος και Σωσιπάτρου (Αρχιτεκτονική/ Ιστορία ) www.24grammata.com1 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην περιοχή

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΑ ΚΑΡΤΩΝ. Σχεδιαστικά καρτών και κείμενα περιγραφής σχεδίων ΠΡΩΙΜΗ ΚΑΙ ΜΕΣΗ ΧΑΛΚΟΚΡΑΤΙΑ. Master Card Classic Credit

ΝΕΑ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΑ ΚΑΡΤΩΝ. Σχεδιαστικά καρτών και κείμενα περιγραφής σχεδίων ΠΡΩΙΜΗ ΚΑΙ ΜΕΣΗ ΧΑΛΚΟΚΡΑΤΙΑ. Master Card Classic Credit 1 ΝΕΑ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΑ ΚΑΡΤΩΝ Σχεδιαστικά καρτών και κείμενα περιγραφής σχεδίων ΠΡΩΙΜΗ ΚΑΙ ΜΕΣΗ ΧΑΛΚΟΚΡΑΤΙΑ Master Card Classic Credit Προχοΐσκη Ερυθροστιλβωτού ΙΙΙ Ρυθμού Προχοΐσκη, δείγμα κεραμικής του Ερυθροστιλβωτού

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Πτυχιακή εργασία ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΑΣΕΙΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (AIDS) Αλέξης Δημήτρη Α.Φ.Τ: 20085675385 Λεμεσός

Διαβάστε περισσότερα

Θεσσαλονίκη: Μια πόλη, μια ιστορία

Θεσσαλονίκη: Μια πόλη, μια ιστορία Θεσσαλονίκη: Μια πόλη, μια ιστορία Πολιτιστική Κληρονομιά ΑΦΟΡΜΗΣΗ 1 ο Διεθνές Συνέδριο Νέων της UNESCO στην Αρχαία Ολυμπία 2018: Ευρωπαϊκό έτος για την πολιτιστική κληρονομιά 17 στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Ιστορία Κατασκευών

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Ιστορία Κατασκευών ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Ιστορία Κατασκευών Ενότητα 3.3: Θολοδομικά Συστήματα Θολοδομικά συστήματα στο Βυζάντιο Δρ Σταματίνα Γ. Μαλικούτη Τμήμα Πολιτικών

Διαβάστε περισσότερα

The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos.

The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos. A. Bryer καί D. Winfield, The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos. Χάρτες καί σχέδια τοΰ R. Anderson, σκίτσα τής Jane Winfield, Washington, D.C.: Dumbarton Oaks Studies XX, 1985, τόμοι I καί

Διαβάστε περισσότερα

«Συμπεριφορά μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ως προς την κατανάλωση τροφίμων στο σχολείο»

«Συμπεριφορά μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ως προς την κατανάλωση τροφίμων στο σχολείο» ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ «ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» «Συμπεριφορά μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ως προς την κατανάλωση τροφίμων στο

Διαβάστε περισσότερα

ΙΩΑΝΝΗ ΑΘ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΙΩΑΝΝΗ ΑΘ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ, ΔΑΣΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΙΩΑΝΝΗ ΑΘ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ Πτυχιούχου Γεωπόνου Κατόχου Μεταπτυχιακού

Διαβάστε περισσότερα

«Έκθεση εικόνων Κρητικής Σχολής στην Ηπειρο» 2014

«Έκθεση εικόνων Κρητικής Σχολής στην Ηπειρο» 2014 Άγιος Νικόλαος με τρεις σκηνές θαυμάτων του Συλλογή Μητροπολιτικού Μεγάρου Ιωαννίνων Προέλευση: Μονή Ελεούσας Νήσου Ιωαννίνων Διαστάσεις 0,92 Χ 0,62μ 1500 Εικόνα με πλαίσιο, που διατηρείται σε καλή κατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΑ ΗΜΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΑΚΑ ΗΜΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΚΑ ΗΜΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ :ΤΥΠΟΙ ΑΕΡΟΣΥΜΠΙΕΣΤΩΝ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΠΟΥ ΑΣΤΡΙΑ: ΕΥΘΥΜΙΑ ΟΥ ΣΩΣΑΝΝΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΓΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ 1 ΑΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟΤΟΥ ΤΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ

Ο ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟΤΟΥ ΤΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ Ο ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟΤΟΥ ΤΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ Ο Ιουστινιανός και η συνοδεία του : ψηφιδωτό από τον Άγιο Βιτάλιο της Ραβέννας 1 Ο ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟΤΟΥ ΤΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ Στα χρόνια του Ιουστινιανού κατασκευάστηκαν

Διαβάστε περισσότερα

Βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης

Βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης Βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης Η 1η διαδρομή που ακολουθήσαμε 2η Όσιος Δαβίδ Μονή Βλατάδων Κάστρα Άγιος Νικόλαος Ορφανός Ναός του Σωτήρος Ροτόντα Άγιος Παντελέημονας Μονή Βλατάδων H Μονή Βλατάδων ή

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης. Ελληνικά

Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης. Ελληνικά 1 Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης Ελληνικά 2 Ο Άγιος Νικόλαος της Στέγης Πήρε το όνομα του μετά την προσθήκη της δεύτερης Στέγης του ναού τον 13ον αιώνα, για την προστασία του από τα χιόνα και τη βροχή.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ ΑΝΔΡΕΟΥ ΣΤΕΦΑΝΙΑ Λεμεσός 2012 i ii ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 27 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ

AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 27 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 27 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ ΘΕΜΑ: Σύνθεση με τρία αντικείμενα ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ: Το προς σχεδίαση θέμα

Διαβάστε περισσότερα

AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΟΔΗΓΙΕΣ AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 27 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ ΔΥΟ (2) ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ: 1. Απεικόνιση του θέματος στον καθορισμένο

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδες τοῦ ὑπηρεσιακοῦ διαβατηρίου

Σελίδες τοῦ ὑπηρεσιακοῦ διαβατηρίου Σελίδες τοῦ ὑπηρεσιακοῦ διαβατηρίου 284 Ἡ ἔρημος τῆς Δαμασκοῦ ἀπό τό ἀεροπλάνο Ἐσωτερικό τοῦ ἀεροδρομίου τῆς Δαμασκοῦ Ἐσωτερικό τοῦ ἀεροδρομίου τῆς Δαμασκοῦ Πατριαρχεῖο Ἀντιοχείας στήν Δαμασκό. Ἐξωτερική

Διαβάστε περισσότερα

Ο γλυπτός διάκοσμος του παλαιού καθολικού της μονής Ξενοφώντος στο Άγιον Όρος

Ο γλυπτός διάκοσμος του παλαιού καθολικού της μονής Ξενοφώντος στο Άγιον Όρος Ο γλυπτός διάκοσμος του παλαιού καθολικού της μονής Ξενοφώντος στο Άγιον Όρος Θεοχάρης ΠΑΖΑΡΑΣ Δελτίον XAE 14 (1987-1988), Περίοδος Δ' Σελ. 33-48 ΑΘΗΝΑ 1989 Θεοχάρης Παζαράς Ο ΓΛΥΠΤΟΙ ΔΙΑΚΟΣΜΟΙ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση για νέο αρχαιολογικό μουσείο Πειραιά

Πρόταση για νέο αρχαιολογικό μουσείο Πειραιά Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας - Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Επιβλέπων καθηγητής: Καναρέλης Θεοκλής Φοιτητής: Λαουτάρης Μάνος Διπλωματική εργασία Βόλος 2012 Πρόταση για νέο αρχαιολογικό μουσείο Πειραιά Η ιδέα

Διαβάστε περισσότερα

Δημήτρης Δαμάσκος Δημήτρης Πλάντζος Πανεπιστημιακή Ανασκαφή Άργους Ορεστικού

Δημήτρης Δαμάσκος Δημήτρης Πλάντζος Πανεπιστημιακή Ανασκαφή Άργους Ορεστικού Δημήτρης Δαμάσκος Δημήτρης Πλάντζος Πανεπιστημιακή Ανασκαφή Άργους Ορεστικού Η ανασκαφή τού 2012 είχε ως στόχους: την περαιτέρω διερεύνηση της στοάς του μεγάλου ρωμαϊκού κτιρίου με τη στοά περιμετρικά

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ 25 Ιουνίου 2018 ΘΕΜΑ: Σύνθεση με τέσσερα (4) αντικείμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ AΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΧΕΔΙΟ 25 Ιουνίου 2018 ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ: 1. Απεικόνιση του θέματος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΔΙΟΥ, Αλέξανδρος Μπαξεβανάκης, ΒΠΠΓ

ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΔΙΟΥ, Αλέξανδρος Μπαξεβανάκης, ΒΠΠΓ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΔΙΟΥ, Αλέξανδρος Μπαξεβανάκης, ΒΠΠΓ ΔΙΟΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΙΟ ΟΝΟΜΑΣΤΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Το αρχαίο Δίον του Ολύμπου βρίσκεται 15 χλμ. νότια της Κατερίνης, στους πρόποδες του Ολύμπου δίπλα στο

Διαβάστε περισσότερα

Ο υαλοψός (υαλουργός),αναφέρεται σε : πρώιμους βυζαντινούς κώδικες αγιολογικές μαρτυρίες μεταγενέστερα κείμενα,που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη

Ο υαλοψός (υαλουργός),αναφέρεται σε : πρώιμους βυζαντινούς κώδικες αγιολογικές μαρτυρίες μεταγενέστερα κείμενα,που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη Ο υαλοψός (υαλουργός),αναφέρεται σε : πρώιμους βυζαντινούς κώδικες αγιολογικές μαρτυρίες μεταγενέστερα κείμενα,που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη υαλουργικής δραστηριότητας στη βυζαντινή Κωνσταντινούπολη. Το

Διαβάστε περισσότερα

Μεταπτυχιακή διατριβή. Ανδρέας Παπαευσταθίου

Μεταπτυχιακή διατριβή. Ανδρέας Παπαευσταθίου Σχολή Γεωτεχνικών Επιστημών και Διαχείρισης Περιβάλλοντος Μεταπτυχιακή διατριβή Κτίρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης :Αξιολόγηση συστημάτων θέρμανσης -ψύξης και ΑΠΕ σε οικιστικά κτίρια στην

Διαβάστε περισσότερα

Statistical Inference I Locally most powerful tests

Statistical Inference I Locally most powerful tests Statistical Inference I Locally most powerful tests Shirsendu Mukherjee Department of Statistics, Asutosh College, Kolkata, India. shirsendu st@yahoo.co.in So far we have treated the testing of one-sided

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχεία ένδυσης από φραγκικές θέσεις του νομού Ηλείας

Στοιχεία ένδυσης από φραγκικές θέσεις του νομού Ηλείας Στοιχεία ένδυσης από φραγκικές θέσεις του νομού Ηλείας Ελένη Μπαρμπαρίτσα Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ 8 ο Επιστημονικό Συμπόσιο Τομέα Αρχαιολογίας & Ιστορίας της Τέχνης Αθήνα, 14-15 Απριλίου 2011

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΝΑΕΡΙΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΦΟΡΤΙΩΝ ΑΠΟ ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΤΟ ΚΤΗΡΙΟ ΔΩΡΟΘΕΑ ΣΤΟΝ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΧΩΡΟ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Κλασική Αρχαιολογία ΙΙ (5ος - 4ος αι. π.χ.) Ιφιγένεια Λεβέντη

Εισαγωγή στην Κλασική Αρχαιολογία ΙΙ (5ος - 4ος αι. π.χ.) Ιφιγένεια Λεβέντη Εισαγωγή στην Κλασική Αρχαιολογία ΙΙ (5ος - 4ος αι. π.χ.) Ιφιγένεια Λεβέντη Τμήμα: Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 1. Εισαγωγικό Μάθημα Αρχιτεκτονική/Τοπογραφία-Γλυπτική-Αγγειογραφία.

Διαβάστε περισσότερα

1.ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ. Μουσείο της Ακρόπολης

1.ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ. Μουσείο της Ακρόπολης ΠΡΟΤΥΠΟΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟΙΩΝΙ ΕΙΟΥ ΙΩΝΙ ΕΙΟΥΣΧΟΛΗΣ ΟΜΙΛΟΣ: Πάµε Μουσείο ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: : 2013-14 14 ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Παραράς Ι. ΗΜΙΟΥΡΓΟΙ: Καπιζιώνη Σπυριδούλα Χατζηφούντα Μαριάννα Χιώτη

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: Διδακτική αξιοποίηση εκπαιδευτικών επισκέψεων

Τίτλος: Διδακτική αξιοποίηση εκπαιδευτικών επισκέψεων Τίτλος: Διδακτική αξιοποίηση εκπαιδευτικών επισκέψεων Βαθμίδα: Δευτεροβάθμια Θεματική περιοχή δραστηριότητας: Θεολογία Δημιουργός παρουσίασης: Ξανθή Αλμπανάκη Επικοινωνία: xalbanaki@gmail.com Εκπαιδευτικός

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή Εργασία ΓΝΩΣΕΙΣ KAI ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ HIV. Στυλιανού Στυλιανή

Πτυχιακή Εργασία ΓΝΩΣΕΙΣ KAI ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ HIV. Στυλιανού Στυλιανή ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία ΓΝΩΣΕΙΣ KAI ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ HIV Στυλιανού Στυλιανή Λευκωσία 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Ο ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥΣ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΟΓΚΟΓΟΝΙΔΙΟΥ BRCA1 ΚΑΙ BRCA2. Βασούλλα

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία της Βυζαντινής Αρχαιολογίας

Ιστορία της Βυζαντινής Αρχαιολογίας Ιστορία της Βυζαντινής Αρχαιολογίας Από την ιστορία της χριστιανικής τέχνης του 19 ου αι. στις διεπιστημονικές προσεγγίσεις του 21 ου αι. Πλάτων ΠΕΤΡΙΔΗΣ 1 Η κατάσταση στην Ελλάδα την επομένη του πολέμου

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ

ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ονοματεπώνυμο Κεντούλλα Πέτρου Αριθμός Φοιτητικής Ταυτότητας 2008761539 Κύπρος

Διαβάστε περισσότερα

«Βυζαντινή Τέχνη και Αρχιτεκτονική, η Θεσσαλονίκη συναντά την Κωνσταντινούπολη» Βυζαντινός Περίπατος

«Βυζαντινή Τέχνη και Αρχιτεκτονική, η Θεσσαλονίκη συναντά την Κωνσταντινούπολη» Βυζαντινός Περίπατος Πολιτιστικό πρόγραμμα: «Βυζαντινή Τέχνη και Αρχιτεκτονική, η Θεσσαλονίκη συναντά την Κωνσταντινούπολη» 14ο ΓΕΛ Θεσσαλονίκης, σχολικό έτος 2013 14, υπεύθυνη καθηγήτρια: Όλγα Ευσταθίου Βυζαντινός Περίπατος

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. Πτυχιακή εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. Πτυχιακή εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Πτυχιακή εργασία ΜΕΛΕΤΗ ΠΟΛΥΦΑΙΝΟΛΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΣΟΚΟΛΑΤΑΣ Αναστασία Σιάντωνα Λεμεσός

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΤΗΝ ΤΣΑΡΙΤΣΑΝΗ ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΔΙΑΚΟΣΜΟΥ

Η ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΤΗΝ ΤΣΑΡΙΤΣΑΝΗ ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΔΙΑΚΟΣΜΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩN ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Τ.Ε. (ΤΡΙΚΑΛΑ) Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Αρχιτεκτονική και Δομοστατική Αποκατάσταση Ιστορικών Κτιρίων

Διαβάστε περισσότερα

0,1,1,2,3,5,8,13,21,34,55,89...

0,1,1,2,3,5,8,13,21,34,55,89... ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ: Β ΜΕΡΟΣ 0,1,1,2,3,5,8,13,21,34,55,89... Οι παραπάνω αριθμοί ονομάζονται Ακολουθία Fibonacci το άθροισμα των 2 προηγουμένων αριθμών ισούται με τον επόμενο αριθμό στην ακολουθία. Το πηλίκο τον

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή. Ονοματεπώνυμο: Αργυρώ Ιωάννου. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή. Ονοματεπώνυμο: Αργυρώ Ιωάννου. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή διατριβή Διερεύνηση της αποτελεσματικότητας εναλλακτικών και συμπληρωματικών τεχνικών στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής σε άτομα με καρκίνο

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Πάλλης. Επίκουρος καθηγητής Βυζαντινής. και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας. και Τέχνης

Γιώργος Πάλλης. Επίκουρος καθηγητής Βυζαντινής. και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας. και Τέχνης Γιώργος Πάλλης Επίκουρος καθηγητής Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης Διεύθυνση: Τομέας Αρχαιολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, 4ος όροφος (Κυψέλη 406), Πανεπιστημιούπολη, 157 84 Αθήνα Τηλέφωνο:

Διαβάστε περισσότερα

υγεία των νοσηλευτών που συστηματικά εμπλέκονται στην παρασκευή και χορήγηση τους.

υγεία των νοσηλευτών που συστηματικά εμπλέκονται στην παρασκευή και χορήγηση τους. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Εισαγωγή: Τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα έχουν αποδειχθεί οτι θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των νοσηλευτών που συστηματικά εμπλέκονται στην παρασκευή και χορήγηση τους. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας

Διαβάστε περισσότερα

Το Τραγούδι της Γης του Στράτη Μυριβήλη

Το Τραγούδι της Γης του Στράτη Μυριβήλη Το Τραγούδι της Γης του Στράτη Μυριβήλη Θεατρικές Παραστάσεις στα νησιά του Βορείου Αιγαίου Λήμνος, Λέσβος, Χίος Καλοκαίρι 2014 «Ένα τραγούδι γυρεύουμε. Το τραγούδι των τραγουδιών καρτερούμε. Το τραγούδι

Διαβάστε περισσότερα