Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις Εφαρμογές ΤΠΕ

Transcript

1 Διάλεξη 10 Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις Εφαρμογές ΤΠΕ Εισαγωγή στις Εφαρμογές ΤΠΕ Χαράλαμπος Καραγιαννίδης Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 1/45 13/12/2016

2 Αξιολογήστε μας!!! Πηγαίνετε στο Εργαστήριο Πληροφορικής F πείτε μας τη γνώμη σας Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 2/45 13/12/2016

3 Σύνοψη μαθήματος 1. Εισαγωγή στις ΤΠΕ, εισαγωγή στο μάθημα 2. Οργάνωση & λειτουργία Η/Υ 3. Αλγόριθμοι & προγραμματισμός H/Y 4. Λειτουργικό σύστημα & λογισμικό εφαρμογών H/Y 5. Δίκτυα Η/Υ, διαδίκτυο & παγκόσμιος ιστός 6. Παγκόσμιος ιστός παρόν & μέλλον 7. Σύγχρονες Τάσεις 8. Εργασίες 9. Εφαρμογές ΤΠΕ στην Εκπαίδευση 10. Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις Εφαρμογές ΤΠΕ Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 3/45 13/12/2016

4 Βασικοί Όροι Προσβασιμότητα (Accessibility) F Αναφέρεται στο σχεδιασμό προϊόντων, συσκευών, υπηρεσιών ή περιβαλλόντων για ανθρώπους με αναπηρίες refers to the design of products, devices, services, or environments for people who experience disabili es F Αφορά τόσο την "άμεση πρόσβαση" (χωρίς επιπλέον βοήθεια) όσο και την "έμμεση πρόσβαση" μέσω συμβατότητας με την υποστηρικτική τεχνολογία του χρήστη (π.χ. αναγνώστης οθόνης) ensures both "direct access" (i.e. unassisted) and "indirect access" meaning compa bility with a person's assis ve technology (for example, computer screen readers) Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 4/45 13/12/2016

5 Εξηγήσεις... Η δυνατότητα πρόσβασης και ωφέλειας από ένα σύστημα ή οντότητα F The "ability to access" and benefit from some system or en ty Εστιάζει στην παροχή πρόσβασης σε ανθρώπους με αναπηρίες F Αλλά μπορεί να ωφελήσει όλους τους χρήστες Διαφέρει από την ευχρηστία (usability) F πόσο εύκολα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα προϊόν Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 5/45 13/12/2016

6 Χ. Καραγιαννίδης, ΠΘ-ΠΤΕΑ Εισαγωγή στις Εφαρμογές ΤΠΕ Παραδείγματα πρόσβασης στο περιβάλλον Και όχι μόνο για ΑΜΕΑ... Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 6/45 13/12/2016

7 Σύνοψη διάλεξης Προϊόντα υποστηρικτικής τεχνολογίας F ο κόσμος όπως είναι σήμερα... Καθολικός σχεδιασμός F ο κόσμος όπως θα έπρεπε να είναι... Ερευνητικά θέματα F ο κόσμος όπως θα είναι στο μέλλον... Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 7/45 13/12/2016

8 Υποστηρικτική τεχνολογία Assis ve technology F Κάθε τύπου εξοπλισμός, προϊόν ή σύστημα που χρησιμοποιείται για να αυξήσει, διατηρήσει ή βελτιώσει τις λειτουργικές ικανότητες ανθρώπων με αναπηρίες F Προϊόντα, εξοπλισμός και συστήματα που βελτιώνουν την εργασία, την εκπαίδευση και την καθημερινή διαβίωση ατόμων με αναπηρίες any piece of equipment, product or system that is used to increase, maintain or improve the func onal capaci es of people with disabili es products, equipment, and systems that enhance learning, working, and daily living for persons with disabili es Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 8/45 13/12/2016

9 Εξηγήσεις... An umbrella term that includes assis ve, adap ve, and rehabilita ve devices for people with disabili es and also includes the process used in selec ng, loca ng, and using them Promotes greater independence by enabling people to perform tasks that they were formerly unable to accomplish, or had great difficulty accomplishing, by providing enhancements to, or changing methods of interac ng with, the technology needed to accomplish such tasks Main categories: communica on aids, computer access aids, daily living aids, educa on and learning aids, environmental aids, mobility & transporta on aids, recrea on & leisure aids, ergonomic equipment, hearing & listening aids, prosthe cs & ortho cs, sea ng & posi oning aids, vision & reading aids, services Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 9/45 13/12/2016

10 Χαρακτηριστικά AT can be low-tech: communica on boards made of cardboard or fuzzy felt AT can be high-tech: special-purpose computers AT can be hardware: prosthe cs, moun ng systems, and posi oning devices AT can be computer hardware: special switches, keyboards, and poin ng devices AT can be computer so ware: screen readers and communica on programs AT can be inclusive or specialized learning materials and curriculum aids AT can be much more electronic devices, wheelchairs, walkers, braces, educa onal so ware, power li s, pencil holders, eye-gaze and head trackers, and much more Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 10/45 13/12/2016

11 Βασικές κατηγορίες/λύσεις Προβλήματα όρασης F visual difficul es & impairments Προβλήματα κίνησης F dexterity difficul es & impairments Προβλήματα ακοής F hearing difficul es & impairments Προβλήματα γλώσσας και ομιλίας F language & speech difficul es & impairments πηγή: Microso Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 11/45 13/12/2016

12 Human Technology Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 12/45 13/12/2016

13 Προβλήματα Όρασης Περιλαμβάνουν χαμηλή όραση, δυσχρωματοψία, τύφλωση F στις ΗΠΑ, περίπου 1/4 (27%) των χρηστών Η/Υ αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα όρασης F υπάρχουν πολλές λύσεις για τα προβλήματα αυτά, που στηρίζονται κυρίως στην αξιοποίηση εναλλακτικών καναλιών επικοινωνίας (ακουστικό, απτικό) Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 13/45 13/12/2016

14 Προβλήματα Όρασης λύσεις Μεγεθυντές οθόνης (screen enlargers, screen magnifiers) F το αντίστοιχο ενός μεγεθυντικού φακού F μεγεθύνουν (με διαφορετικό ζουμ) την οθόνη στο σημείο που κινείται το ποντίκι Αναγνώστες οθόνης (screen readers) F παρουσιάζουν τα γραφικά της οθόνης μέσα από κείμενο και ήχους F κουμπιά, μενού, κλπ Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 14/45 13/12/2016

15 Προβλήματα Όρασης λύσεις (2/3) Συστήματα αναγνώρισης ομιλίας (speech recogni on systems, voice recogni on programs) F επιτρέπουν την εισαγωγή εντολών και δεδομένων ομιλίας αντί για το πληκτρολόγιο και το ποντίκι Συνθέτες φωνής (speech synthesizers) μέσω F λαμβάνουν την πληροφορία που παρουσιάζεται στην οθόνη (με τη μορφή γραμμάτων, αριθμών και σημείων στίξης) και την παρουσιάζουν μέσω ομιλίας F οι χρήστες με προβλήματα όρασης μπορούν να έχουν ανάδραση για την εισαγωγή των δεδομένων Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 15/45 13/12/2016

16 Προβλήματα Όρασης λύσεις (3/3) Συσκευές Braille (refreshable Braille displays) F προσφέρουν με απτικό τρόπο την πληροφορία που παρουσιάζεται στην οθόνη F ο χρήστης διαβάζει την πληροφορία με τα δάκτυλά του μέσω του κώδικα Braille, μια σειρά τη φορά Large-print word processors F επιτρέπουν στο χρήστη να βλέπει το κείμενο με μεγάλες γραμματοσειρές Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 16/45 13/12/2016

17 Προβλήματα Κίνησης Χρήστες που νιώθουν πόνο, δυσκολία ή έλλειψη αίσθησης στα δάχτυλα, χέρια, καρπούς, κλπ F κατά συνέπεια δε μπορούν να χρησιμοποιήσουν το πληκτρολόγιο και το ποντίκι F μπορεί να είναι αποτέλεσμα διαφόρων ασθενειών F στις ΗΠΑ, περίπου 1/4 (26%) των χρηστών Η/Υ αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα κίνησης Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 17/45 13/12/2016

18 Προβλήματα Κίνησης λύσεις Συστήματα αναγνώρισης ομιλίας Οθόνες αφής (touch screens) F αλληλεπίδραση μέσω της οθόνης On-screen keyboard programs F παρουσιάζουν στην οθόνη ένα και ο χρήστης επιλέγει ποντικιού, οθόνης trackball, joys ck, κλπ πληκτρολόγιο, κουμπιά μέσω αφής, Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 18/45 13/12/2016

19 Προβλήματα Κίνησης λύσεις (2/2) Φίλτρα πληκτρολογίου (keyboard filters) F πρόβλεψη λέξεων, αναγνώριση ορθογραφικών λαθών, κλπ F μειώνουν την ανάγκη για πληκτρολόγηση Συστήματα παρακολούθησης των ματιών F eye tracking systems Εναλλακτικές συσκευές εισόδου (alterna ve input devices) F πληκτρολόγια, joys cks, trackballs, κλπ Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 19/45 13/12/2016

20 Προβλήματα Ακοής Πολύ διαφορετικές περιπτώσεις από απλή μείωση έως κώφωση F μπορεί να ακούν κάποιους ήχους, αλλά δυσκολεύονται να κατανοήσουν λέξεις F στις ΗΠΑ, περίπου 1/5 (21%) των χρηστών Η/Υ αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα κίνησης Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 20/45 13/12/2016

21 Προβλήματα Ακοής λύσεις Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα προϊόντα F στα windows μπορούμε να ορίσουμε οι ήχοι να εμφανίζονται ως οπτικά μηνύματα F γιατί??? Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 21/45 13/12/2016

22 Προβλήματα Γλώσσας Περιλαμβάνουν διάφορα προβλήματα, από αργό λόγο μέχρι αφασία, δυσκολία να θυμόμαστε, να λύνουμε προβλήματα F σε χρήστες με παρόμοια προβλήματα, οι οθόνες με πολλές πληροφορίες μπορεί να προκαλέσουν δυσκολίες Μπορούν να είναι πολύ διαφορετικές (από δυσλεξία και έλλειψη συγκέντρωσης μέχρι πιο σοβαρές περιπτώσεις) F κατά συνέπεια δυσκολεύουν την χρήση των Η/Υ Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 22/45 13/12/2016

23 Προβλήματα Γλώσσας λύσεις Screen review u li es F διανθίζουν το κείμενο με εικόνες, ήχους, κλπ F επίσης μέσω επισήμανσης του κειμένου που ακούγεται Reading comprehension programs F προσπαθούν να βελτιώσουν τις δεξιότητες ανάγνωσης μέσω έτοιμων δραστηριοτήτων, ιστοριών, ασκήσεων, παιχνιδιών, κλπ F μπορούν να βελτιώσουν την αναγνώριση ήχων και την κατανόηση λέξεων διανθίζοντας τα κείμενα με ήχους, εικόνες, κλπ Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 23/45 13/12/2016

24 Κατάστημα... Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 24/45 13/12/2016

25 What is AT? Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 25/45 13/12/2016

26 Σύνοψη διάλεξης Προϊόντα υποστηρικτικής τεχνολογίας F ο κόσμος όπως είναι στην πραγματικότητα... Καθολικός σχεδιασμός F ο κόσμος όπως θα έπρεπε να είναι... Ερευνητικά θέματα F ο κόσμος όπως θα είναι στο μέλλον... Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 26/45 13/12/2016

27 Καθολικός σχεδιασμός Universal design F ο σχεδιασμός προϊόντων (υπηρεσιών, περιβαλλόντων, κλπ) που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από όλους τους ανθρώπους, στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, χωρίς την ανάγκη προσαρμογών ή εξειδικευμένου σχεδιασμού F έχει στόχο να απλοποιήσει τη ζωή όλων, με την ανάπτυξη προϊόντων, επικοινωνίας και φυσικού περιβάλλοντος που μπορεί να χρησιμοποιηθούν από όσο περισσότερους ανθρώπους γίνεται, με ελάχιστο ή καθόλου επιπρόσθετο κόστος F προσφέρει οφέλη σε ανθρώπους όλων των ηλικιών και δεξιοτήτων Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 27/45 13/12/2016

28 Σημασία Το αντίστροφο: προσαρμογές F πρώτα εξελίσσεται μια τεχνολογία (χωρίς καμία πρόνοια για τα άτομα με ειδικές ανάγκες), και κατόπιν την προσαρμόζουμε σε διάφορες κατηγορίες ατόμων με ειδικές ανάγκες Το πρόβλημα F όταν μια τεχνολογία σχεδιάζεται για τους "μέσους" χρήστες, είναι δύσκολο να προσαρμοστεί F χρειάζεται χρόνος για τις προσαρμογές, και άρα τα άτομα με ειδικές ανάγκες είναι "μια γενιά" πίσω στην τεχνολογία Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 28/45 13/12/2016

29 Αρχές ΚΣ Equitable use F ισότιμη χρήση Flexibility in use F ευελιξία χρήσης Simple & intui ve F απλότητα και φυσικότητα Percep ble informa on F αναγνωρίσιμη πληροφορία Tolerance for error F ανοχή στα σφάλματα Low physical effort F χαμηλή προσπάθεια Size & space for approach & use F χώρος και μέγεθος για κατάλληλη χρήση Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 29/45 13/12/2016

30 1 Equitable use Ο σχεδιασμός είναι χρήσιμος και προσιτός (marketable) σε ανθρώπους με διαφορετικές δεξιότητες F προσφέρετε τα ίδια μέσα χρήσης (means of use) σε όλους τους χρήστες ίδια όπου είναι δυνατό, αντίστοιχα όπου δεν είναι F αποφύγετε να διαχωρίζετε ή "στιγματίζετε" κάποιους χρήστες F οι δυνατότητες για ιδιωτικότητα και ασφάλεια (security and safety) πρέπει να είναι ισότιμα διαθέσιμες σε όλους τους χρήστες F κάντε το σχεδιασμό ελκυστικό για όλους τους χρήστες Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 30/45 13/12/2016

31 2 Flexibility in use Ο σχεδιασμός λαμβάνει υπόψη του ένα μεγάλο εύρος προσωπικών διαφορών (individual differences) και δεξιοτήτων F προσφέρετε πολλές επιλογές για τις μεθόδους χρήσης F σχεδιάστε για δεξιόχειρες και αριστερόχειρες χρήστες F δώστε τη δυνατότητα στους χρήστες να είναι ακριβείς (accuracy and precision) F δώστε τη δυνατότητα προσαρμογής στο ρυθμό του χρήστη Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 31/45 13/12/2016

32 3 Simple & intui ve Η χρήση είναι εύκολα κατανοητή, ανεξάρτητα από τις εμπειρίες, γνώσεις, δεξιότητες, προσοχή, κλπ, του χρήστη F μειώστε την περιττή περιπλοκότητα F να είστε συνεπείς με τις επιθυμίες και τη διαίσθηση (intui on) του χρήστη F λάβετε υπόψη σας χρήστες με διάφορα επίπεδα μόρφωσης, γλώσσας, κλπ F οργανώστε την πληροφορία με συνέπεια, ανάλογα με τη σημασία της F προσφέρετε αποτελεσματική ανάδραση κατά τη διάρκεια, και μετά την εκτέλεση κάθε διεργασίας Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 32/45 13/12/2016

33 4 Percep ble informa on Ο σχεδιασμός πρέπει να επικοινωνεί την απαραίτητη πληροφορία αποτελεσματικά, ανεξάρτητα από τις συνθήκες του περιβάλλοντος, ή τις δυνατότητες (abili es) του χρήστη F χρησιμοποιήστε διαφορετικά μέσα (οπτικά, ηχητικά, κλπ), για επιπρόσθετη (redundant) παρουσίαση της αναγκαίας πληροφορίας F διασφαλίστε ικανοποιητικό contrast ανάμεσα στη σημαντική πληροφορία και το περιβάλλον της F μεγιστοποιήστε την αναγνωσιμότητα (legibility) της σημαντικής πληροφορίας F διαφοροποιήστε τα στοιχεία με τρόπους που μπορούν εύκολα να περιγραφούν (δηλαδή να είναι εύκολο να δώσετε οδηγίες) F διασφαλίστε τη συμβατότητα με διάφορες τεχνικές και συσκευές που χρησιμοποιούν τα ΑΜΕΑ Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 33/45 13/12/2016

34 5 Tolerance for error Ο σχεδιασμός πρέπει να ελαχιστοποιεί τους κινδύνους και τις συνέπειες από λάθος ενέργειες F οργανώστε τα στοιχεία ώστε να μειώσετε τους κινδύνους και τα σφάλματα π.χ. τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται πιο συχνά είναι πιο εύκολα προσβάσιμα, τα στοιχεία που μπορούν να προκαλέσουν κινδύνους είναι λιγότερο προσβάσιμα F προσφέρετε προειδοποιήσεις για τους κινδύνους και τα σφάλματα F προσφέρετε λειτουργίες fail-safe Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 34/45 13/12/2016

35 6 Low physical effort Ο σχεδιασμός πρέπει να οδηγεί σε προϊόντα & υπηρεσίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν άνετα και γρήγορα, με τη μικρότερη δυνατή κούραση F δώστε τη δυνατότητα στο χρήστη να είναι σε φυσική στάση (neutral body posi on) F χρησιμοποιήστε λογικές δυνάμεις F ελαχιστοποιήστε τις επαναλαμβανόμενες ενέργειες F ελαχιστοποιήστε το φυσικό φόρτο (physical effort ) Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 35/45 13/12/2016

36 7 Size & space 4 approach & use Πρέπει να διατίθεται επαρκής χώρος και μέγεθος για την προσέγγιση και χρήση, ανεξάρτητα από το μέγεθος (body size) ή τα προβλήματα του χρήστη F προσφέρετε ευκρινή σημάδια για τα σημαντικά στοιχεία για ένα όρθιο ή καθιστό χρήστη F διασφαλίστε άνετη χρήση για κάθε όρθιο ή καθιστό χρήστη F λάβετε υπόψη σας τις διαφοροποιήσεις στο μέγεθος (π.χ. των χεριών) F προσφέρετε επαρκή χώρο για επιπρόσθετες συσκευές Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 36/45 13/12/2016

37 Σύνοψη διάλεξης Προϊόντα υποστηρικτικής τεχνολογίας F ο κόσμος όπως είναι στην πραγματικότητα... Καθολικός σχεδιασμός F ο κόσμος όπως θα έπρεπε να είναι... Ερευνητικά θέματα F ο κόσμος όπως θα είναι στο μέλλον... Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 37/45 13/12/2016

38 Πώς συνδέονται όλα αυτά??? εφαρμογές ΤΠΕ εφαρμογές ΤΠΕ για ΑΜΕΑ υποστηρικτική τεχνολογία χρήστες ΑΜΕΑ Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 38/45 13/12/2016

39 Σημασία!!! πρόσβαση Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 39/45 13/12/2016

40 Λύθηκε το πρόβλημα??? Δυστυχώς όχι... F έχετε σκεφτεί πώς "ακούγεται" το παρακάτω site??? Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 40/45 13/12/2016

41 Πρόσβαση σε Ψηφιακό Περιεχόμενο USDE Accessibility Enhancement Ini a ve F Accessibility Requirements for Electronic Documents W3C Web Accessibility Ini a ve F Web Content Accessibility Guidelines Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 41/45 13/12/2016

42 Έχουμε ελπίδες??? NAIII J Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 42/45 13/12/2016

43 Απόδειξη... Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 43/45 13/12/2016

44 Μέλλον??? Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 44/45 13/12/2016

45 Καλό βράδυ Διάλεξη 10: Πρόσβαση ΑΜΕΑ στις ΤΠΕ 45/45 13/12/2016