Τριμελής εξεταστική επιτροπή:

Transcript

1

2

3 Τριμελής εξεταστική επιτροπή: 1) Δήμητρα Μπόμπορη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Α.Π.Θ., (επιβλέπουσα) 2) Αθανάσιος Τσίκληρας, Επίκουρος Καθηγητής, Α.Π.Θ. 3) Κωνσταντίνος Γκάνιας, Επίκουρος Καθηγητής, Α.Π.Θ.

4 Ευχαριστίες Με την ολοκλήρωση της παρούσας εργασίας, ολοκληρώθηκε ακόμη ένας όμορφος εκπαιδευτικός κύκλος της ζωής μου. Αρχικά, θα ήθελα να εκφράσω τις ειλικρινείς ευχαριστίες μου στην επιβλέπουσα Επίκουρη Καθηγήτρια κ. Δήμητρα Μπόμπορη, η οποία μου παρείχε συνεχή καθοδήγηση καθ όλη τη διάρκεια της προσπάθειάς μου, έδειξε περίσσεια υπομονή και κατανόηση, και δεν αισθάνθηκα ούτε στιγμή μόνη μου. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Επίκουρο Καθηγητή κ. Αθανάσιο Τσίκληρα και για την αποδοχή του να συμμετάσχει στην τριμελή εξεταστική επιτροπή αλλά και για τις συμβουλές και προτάσεις του για τη στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων. Θα ήθελα να ευχαριστήσω επίσης τον Επίκουρο Καθηγητή κ. Κωνσταντίνο Γκάνια για την αποδοχή της πρόσκλησής μας να είναι μέλος της τριμελής εξεταστικής επιτροπής. Φυσικά δε θα μπορούσα να μην εκφράσω τις ευχαριστίες μου στις συμφοιτήτριές μου Γεωργία Στάμου, Παναγιώτα Βαρσαμούδη, Μαρία Παπαδοπούλου και Αμαλία Μηνά με τις οποίες έζησα και μοιράστηκα όλη αυτή την εμπειρία. Κλείνοντας, το μεγαλύτερο ευχαριστώ το οφείλω στους γονείς μου, Μαρία και Αλέξανδρο, που είναι πάντα δίπλα μου σε όλες μου τις προσπάθειες, και στον σύντροφο μου Ορέστη, που με στήριξε σε όλη μου τη διαδρομή ως εδώ και που επιμελήθηκε την επεξεργασία όλων των διαγραμμάτων της εργασίας μου. Φανή 3/2016

5 Περιεχόμενα Περίληψη... 5 Abstract Εισαγωγή Τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής Οι απειλές Οι κατηγορίες κινδύνου Διαχείριση και χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής Σκοπός Υλικά και μέθοδοι Προέλευση δεδομένων Χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής Στατιστική ανάλυση Αποτελέσματα Ταξινομική κατάταξη απειλούμενων ειδών Γεωγραφική κατανομή των απειλούμενων ειδών Κατανομή των απειλούμενων ειδών στις γεωγραφικές ζώνες Περιγραφή ενδιαιτήματος και μεταναστευτικής συμπεριφοράς Μεταβλητότητα των χαρακτηριστικών ιστορίας ζωής Μεταβλητότητα του μέγιστου μήκους σώματος (L max ) Μεταβλητότητα του μήκους πρώτης γεννητικής ωρίμανσης (L m ) Μεταβλητότητα του ασυμπτωτικού μήκους (L oo ) Μεταβλητότητα της ηλικίας πρώτης γεννητικής ωρίμανσης (T m ) Μεταβλητότητα του συντελεστή (Κ) Μεταβλητότητα της φυσικής θνησιμότητας (Μ) Μεταβλητότητα του χρόνου γενεάς (Gen_t) Μεταβλητότητα του τροφικού επιπέδου (Trop_l) Μεταβλητότητα της απόλυτης γονιμότητας (F A ) Σχέση μέγιστου μήκους σώματος με τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής Σχέση μέγιστου μήκους σώματος (L max ) με μήκος πρώτης γεννητικής

6 ωρίμανσης (L m ) Σχέση μέγιστου μήκους σώματος (L max ) με το ασυμπτωτικό μήκος (L oo ) Σχέση μέγιστου μήκους σώματος (L max ) με ηλικία γεννητικής ωρίμανσης (T m ) Σχέση μέγιστου μήκους σώματος(l max ) και της παραμέτρου Κ Σχέση μέγιστου μήκος σώματος (L max ) με τη φυσική θνησιμότητα (Μ) Σχέση μέγιστου μήκους σώματος (L max ) με το χρόνο γενεάς (Gen_t) Σχέση μέγιστου μήκους σώματος (L max ) με το τροφικό επίπεδο (Trop_l) Σχέση μέγιστου μήκους σώματος (L max ) με την απόλυτη γονιμότητα (F A ) Ομαδοποίηση με βάση τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής Συζήτηση - Συμπεράσματα Ταξινομική κατάταξη και γεωγραφική κατανομή Χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής και κατηγορίες κινδύνου Σχέση μέγιστου μήκους σώματος με τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής Κοινά χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής των κατηγοριών κινδύνου Τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής ως μέσο διαχείρισης Συμπεράσματα Βιβλιογραφία... 52

7 Περίληψη Τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής (life-history traits) των ειδών ψαριών χρησιμοποιούνται, μεταξύ άλλων, για την εκτίμηση του κινδύνου που διατρέχουν τόσο στη θάλασσα όσο και στα εσωτερικά ύδατα. Η πρόβλεψη του κινδύνου για τα είδη των εσωτερικών υδάτων είναι δυσκολότερη, εξαιτίας του μεγαλύτερου αριθμού απειλών σε συνδυασμό με την μεγάλη ποικιλότητα των χαρακτηριστικών ιστορίας ζωής των ψαριών. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η διερεύνηση της σχέσης των χαρακτηριστικών ιστορίας ζωής των ψαριών των εσωτερικών ειδών που κινδυνεύουν παγκοσμίως. Για το σκοπό αυτό μελετήθηκαν εννιά χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής για 1786 είδη ψαριών, που σύμφωνα με τον κατάλογο της IUCN βρίσκονται σε κάποια από τις τρεις κρισιμότερες κατηγορίες κινδύνου (κρισίμως κινδυνεύοντα, κινδυνεύοντα, τρωτά). Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν αρχικά ότι τα περισσότερα είδη που ανήκουν σε κάποια κατηγορία κινδύνου κατανέμονται γεωγραφικά σε χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη (τροπική ζώνη). Επίσης, βρέθηκε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα υπάρχει στα είδη της Ευρώπης, όπου το 50% περίπου των ειδών της απαντούν σε κάποια κατηγορία κινδύνου. Γενικά, βρέθηκε ότι τα είδη που διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο είναι κυρίως μικρόσωμα είδη (L max =26,1 cm), με μέσο μήκος πρώτης γεννητικής ωρίμανσης (L m =14,4 cm), μέση ηλικία πρώτης γεννητικής ωρίμανσης (T m =1,8 έτη), μέσο ασυμπτωτικό μήκος (L oo =25,9 cm), μέση τιμή της παραμέτρου Κ (0,9 έτη -1 ), μέση φυσική θνησιμότητα (Μ=1,9 έτη -1 ), μέση διάρκεια γενεάς (Gen_t=2,5 έτη) και μέσο τροφικό επίπεδο (Trop_l=3,1). Η μέση απόλυτη γονιμότητα (FA) ήταν αυγά. Η μεταβλητότητα των χαρακτηριστικών ιστορίας ζωής εξετάστηκε για τις τρεις κατηγορίες κινδύνου ξεχωριστά. Οι μέσες τιμές όλων των χαρακτηριστικών, με εξαίρεση το τροφικό επίπεδο των ειδών, διέφεραν στατιστικά σημαντικά μεταξύ των κατηγοριών (ANOVA, P<0,05). Επίσης, μελετήθηκαν οι σχέσεις του μέγιστου μήκους σώματος (L max ) με τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής τόσο για το σύνολο όσο και για κάθε κατηγορία κινδύνου ξεχωριστά. Το L max συσχετίστηκε αρνητικά μόνο με την παράμετρο Κ (R 2 >0,74,P<0,05) και με τη φυσική θνησιμότητα (Μ) (R 2 >0,79,P<0,05), ενώ με όλα τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά, η συσχέτιση ήταν θετική. Οι κλίσεις των ευθειών διέφεραν μεταξύ των τριών κατηγοριών που περιέγραφαν τις σχέσεις του L max με τα T m, K, M, Gen_t και F A (ANCOVA, P<0,05). 7

8 Η ανάλυση κατά συστάδες (cluster analysis) που έγινε μεταξύ των τάξεων και των οικογενειών των ειδών που κινδυνεύουν, έδειξε ότι τα χαρακτηριστικά που συμμετείχαν τόσο στην ομαδοποίηση όσο και στη διαφοροποίηση των ομάδων ήταν κυρίως το μέγιστο μήκος σώματος (L max ), το μήκος πρώτης γεννητικής ωρίμανσης (L m ) και το ασυμπτωτικό μήκος (L oo ). Η έρευνα αυτή κατέδειξε την ύπαρξη συγκεκριμένων χαρακτηριστικών ιστορίας ζωής, στα είδη που απαντούν στις κατηγορίες κινδύνου που είναι περισσότερο κρίσιμες, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως διαχειριστικά εργαλεία για τη λήψη κατάλληλων μέτρων για την προστασία τόσο των πληθυσμών τους όσο και των ενδιαιτημάτων τους. 8

9 Abstract The life-history traits of fishes are used, among others, for the assessment of threat related, both at marine and fresh waters. However, it is more difficult to make predictions about threat status of fishes in freshwaters, because of a greater range of threats in combination with various types of traits. The aim of this study was to examine the patterns and the possible relationships of the threatened freshwater fish traits, globally. For this purpose, data of nine life history traits for 1786 species, cited in the red list of the IUCN under the three most critical categories of risk (critically endangered, endangered, vulnerable) were collected, mostly from fishbase and published literature. The results of the study showed that the most threatened families are Cyprinidae and Cichlidae. Threatened species are distributed in lower latitudes (tropical zone), with Europe having, 50% of their hosted species under threat. Generally, threatened species are smaller bodied (L max =26.1cm), with mean maturity length (L m ) of=14.4cm, mean maturity age (T m ) of=1.8years, mean asymptotic length (L oo ) of =25.9cm, mean K value of 0.9years -1, mean mortality (M) of =1.9years -1, mean generation time (Gen_t) of 2.5years, mean trophic level (Trop_l) of=3.1 and the mean absolute fecundity (F A ) of eggs. The means values of all studied traits differed (ANOVA, P<0.05) among the three categories, with the exception of trophic level (ANOVA, P>0.05). L max was negatively correlated with K values (R 2 >0.74, P<0.05) and mortality (M), (R 2 >0.79, P<0.05), while positive relationships were exhibited for all others traits. The slopes of the relationships differed among the three categories in the cases of L max and Tm, K, M, Gen_t and F A (ANCOVA, P<0.05). Cluster analysis grouped threatened fish orders and families according mainly to (L max ), (L m ) and (L oo ). These traits were also the most important for differentiated the resulted groups. In conclusion, threatened fish species globally have specific traits, which could be used as management tools for their protection and conservation. 9

10 1.Εισαγωγή 1.1 Τα χαρακτηριστικά ιστορία ζωής Τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής (life-history traits) ορίζονται ως τα ιδιαίτερα γνωρίσματα ενός οργανισμού που λόγω φυσικής επιλογής του δίνουν τη δυνατότητα να επιβιώνει στο περιβάλλον (Stearns 1992). Ένας πιο πρόσφατος ορισμός ορίζει τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής ως τα γνωρίσματα ενός οργανισμού που περιγράφουν τη φυσική του κατάσταση και τον τρόπο που επιβιώνει και αναπαράγεται (Sternberg 2014). Τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής μπορούν να ταξινομηθούν σε δυο κατηγορίες, τα χαρακτηριστικά που δηλώνουν την αύξηση, όπως το μέγιστο μήκος σώματος (L max ), η παράμετρος αύξησης Κ, το ασυμπτωτικό μήκος (L oo ), η φυσική θνησιμότητα και τα χαρακτηριστικά που συνδέονται με την αναπαραγωγική επιτυχία όπως η απόλυτη (F A ) και σχετική γονιμότητα (F R ), η ηλικία (Τ m ) και το μήκος (L m ) πρώτης γεννητικής ωρίμανσης, η διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου, ο αριθμός των αναπαραγωγικών προσπαθειών, το μέγεθος των αβγών, η γονική φροντίδα (Roff 2002). Στα εσωτερικά ύδατα υπάρχει μια πληθώρα διαφορετικών ενδιαιτημάτων που δέχονται ποικίλες πιέσεις και έχουν ποικίλα χαρακτηριστικά ως προς την υδρολογία, τη θερμοκρασία, τα επίπεδα οξυγόνου, τα οποία παίζουν καθοριστικό ρόλο στη βιοποικιλότητα των εσωτερικών υδάτων και στη διαμόρφωση των χαρακτηριστικών ιστορίας ζωής των ειδών (Blanck et al. 2007). Με βάση τη θεωρία της εξέλιξης και της φυσικής επιλογής πολλά μοντέλα έχουν διατυπωθεί προσπαθώντας να εξηγήσουν τη σχέση των χαρακτηριστικών ιστορίας ζωής με τις περιβαλλοντικές πιέσεις που δέχονται οι οργανισμοί. Έτσι έχει δειχθεί ότι τα πολυάριθμα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής, δε συνδυάζονται μεταξύ τους με τυχαίο τρόπο αλλά υπάρχει ένα μοντέλο που περιγράφεται από τρεις στρατηγικές ζωής (Winemiller 1989, Winemiller & Rose 1992). Το μοντέλο περιγράφει αυτές τις στρατηγικές ζωής, οι οποίες ταιριάζουν περισσότερο στα ψάρια των εσωτερικών υδάτων, ως περιοδική (periodic) η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλή απόλυτη γονιμότητα (μεγαλόσωμα με μεγάλη γονιμότητα και μακρόβια ψάρια), τυχοδιωκτική (opportunistic) με μικρή ηλικία γεννητικής ωρίμανσης (μικρόσωμα βραχύβια είδη) και τέλος η κατάσταση ισορροπίας (equilibrium) όπου τα νεαρά άτομα έχουν μικρή θνησιμότητα (άτομα με ενδιάμεσο μήκος, γονική φροντίδα και με μικρή απόλυτη γονιμότητα αλλά με μεγάλα σε μέγεθος αβγά). Οι στρατηγικές αυτές προτάθηκαν με 10

11 σκοπό να συμπληρώσουν ορισμένα κενά που υπήρχαν στις αρχικές διατυπώσεις των θεωριών περί της r και k στρατηγικής ζωής (MacArthur & Wilson 1967). Έρευνες που έχουν γίνει στο παρελθόν έχουν δώσει αποτελέσματα για τη συσχέτιση των χαρακτηριστικών ιστορίας ζωής με τις περιβαλλοντικές πιέσεις. Τα ψάρια που χαρακτηρίζονται από μικρό μήκος σώματος, μικρή διάρκεια ζωής και έχουν χαμηλή γονιμότητα, διαβιούν συνήθως σε σημεία με αυξημένη ταχύτητα νερού (Lamouroux et al. 2002). Είδη που αργούν να αυξηθούν, έχουν αργή γεννητική ωρίμανση, έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής και υψηλή γονιμότητα επιλέγουν ενδιαιτήματα με υψηλές θερμοκρασίες. Τέλος, ενδιαιτήματα με χαμηλές τιμές οξυγόνου επιλέγουν είδη των οποίων τα αβγά έχουν μικρό μέγεθος και ως εκ τούτου οι μεταβολικές τους ανάγκες είναι μικρότερες (Lamouroux et al. 2002). Τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής διαμορφώνονται επίσης από τη γεωγραφική κατανομή των ειδών (Blanck & Lamouroux 2007). Έχει δειχθεί ότι σε μεγάλα γεωγραφικά πλάτη αργούν να αυξηθούν, αργούν να ωριμάσουν αναπαραγωγικά, έχουν μεγαλύτερο ασυμπτωτικό μήκος και δαπανούν μεγαλύτερη ενέργεια στην αναπαραγωγή τους σε αντίθεση με τα είδη που βρίσκονται σε μικρότερα γεωγραφικά πλάτη. 1.2 Οι απειλές Τα ενδιαιτήματα των εσωτερικών υδάτων δέχονται παγκοσμίως την μεγαλύτερη ανθρωπογενή πίεση, με αποτέλεσμα την αύξηση της απειλής προς εξαφάνιση των ειδών που ζούνε σε αυτά. Παγκοσμίως είναι γνωστά περισσότερα από διαφορετικά είδη ψαριών στα εσωτερικά ύδατα (Froese and Pauly, 2016), από τα οποία το 15% περίπου βρίσκονται υπό απειλή (IUCN, 2014). Κάθε είδους απειλή για τα ψάρια του γλυκού νερού είναι άμεσα συνδεδεμένη, κατά κύριο λόγο, με την ποιότητα του νερού. Η σημερινή χρήση των εσωτερικών υδάτων ως τελικών αποδεκτών πάσης φύσεως αποβλήτων από βιομηχανικές, γεωργικές και αστικές δραστηριότητες επηρεάζει δραματικά τους ιχθυοπληθυσμούς. Μια άλλη ομάδα προβλημάτων συνδέεται άμεσα με την καταστροφή των ενδιαιτημάτων τους και ιδιαίτερα των πεδίων αναπαραγωγής και των πεδίων ανάθρεψης, ιδιαίτερα των νεαρών ατόμων. Η καλή κατάσταση και σταθερή ποιότητα αυτών των πεδίων είναι βασικό στοιχείο για την επιβίωση του είδους, καθώς αυτά επιλέγονται για την εκκόλαψη των αβγών, την προστασία και τη θρέψη των προνυμφών και του γόνου, που είναι και τα πλέον ευπαθή στάδια στο βιολογικό κύκλο. Ένα 11

12 τρίτο στοιχείο είναι η διαθέσιμη τροφή, σε ικανή ποσότητα αλλά και απαλλαγμένη από ρύπους και δηλητήρια. Αυτό αναγκαστικά παραπέμπει και στην ανάγκη για καλή κατάσταση του υδάτινου συστήματος, που είναι το κλειδί για την προστασία και διαχείριση των ιχθυοπληθυσμών. Επιπλέον, υπάρχει ακόμη ένα στοιχείο, ειδικά για τα είδη που πραγματοποιούν μετανάστευση αναπαραγωγής. Η παρεμπόδιση της μετακίνησης εξαιτίας των φραγμάτων απειλεί τα περισσότερα από τα είδη αυτής της κατηγορίας, όπως τους οξύρρυγχους, τη σαρδελομάνα και το χέλι, που κινδυνεύουν εξαιτίας αυτού του λόγου. Τέλος, η εισαγωγή ξενικών ειδών στις λίμνες και τα ποτάμια αποτελεί ακόμη μια σημαντική απειλή και είναι μια από τις βασικές αιτίες της μείωσης των αυτόχθονων πληθυσμών παγκοσμίως (Ribeiro et al. 2008). Ως εκ τούτου, οι απειλές που δέχονται τα ψάρια των εσωτερικών υδάτων μπορούν να ομαδοποιηθούν σε πέντε κύριες κατηγορίες : την υπερεκμετάλλευση, τη ρύπανση των υδάτων, την αλλαγή της ροής με τη κατασκευή φραγμάτων, την υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων και την εισαγωγή ξενικών ειδών (Dudgeon et al. 2006) (Εικόνα 1). Επιπρόσθετες απειλές όπως η αύξηση της θερμοκρασίας και η κλιματική αλλαγή επιβαρύνουν τις πέντε αυτές κύριες κατηγορίες απειλών (Poff et al. 2002). Εικόνα 1. Οι πέντε κύριες κατηγορίες απειλών που έχουν δραστικές επιπτώσεις στα ψάρια των εσωτερικών υδάτων (προσαρμοσμένη από Dudgeon et al. 2006). 1.3 Οι κατηγορίες κινδύνου Η IUCN (International Union for Conservation of Nature) είναι ο οργανισμός που τα τελευταία 50 χρόνια ασχολείται με την εκτίμηση της κατάστασης της διατήρησης των ειδών σε παγκόσμια κλίμακα, προκειμένου να αναδείξει τα είδη που απειλούνται με εξαφάνιση, και 12

13 ως εκ τούτου να προωθήσει τη διατήρησή τους. Η Κόκκινη Λίστα Απειλούμενων Ειδών της IUCN (IUCN Red List of Threatened Species), που καθιερώθηκε το 1948, είναι το πλέον περιεκτικό ευρετήριο για την παγκόσμια κατάσταση φυσικής προστασίας ειδών, φυτών και ζώων (IUCN 2003). Η Κόκκινη Λίστα των απειλούμενων ειδών έχει σχεδιαστεί για να καθορίσει το σχετικό κίνδυνο εξαφάνισης κάθε είδους που αξιολογείται, και ο κύριος σκοπός της είναι να καταχωρήσει και να αναδείξει τα φυτά και τα ζώα που αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο να εξαλειφθούν παγκοσμίως (δηλαδή αυτά που αναγράφονται ως Κρισίμως Κινδυνεύοντα, Κινδυνεύοντα και Τρωτά). Κάθε είδος αξιολογείται ως προς το αν πληροί κάποιο από τα κριτήρια με βάση τα οποία γίνεται η αξιολόγηση. Τα κριτήρια αξιολόγησης είναι κυρίως ποσοτικά και συνεπώς απαιτούν στοιχεία τα οποία συχνά λείπουν. Σε αυτή την περίπτωση η αξιολόγηση βασίζεται σε εκτιμήσεις, προβλέψεις και αναγωγή της παρούσας κατάστασης στο μέλλον, με γνώμονα τη διαθέσιμη πληροφορία για την εξάπλωση, κατάσταση και βιολογία του κάθε είδους. Οι κατηγορίες κίνδυνου όπως αυτές αναφέρονται από τον κατάλογο της IUCN είναι οι εξής: Εκλιπόντα- Extinct (EX): Τάξα αδιαμφισβήτητα εξαφανισμένα (έχει πεθάνει και το τελευταίο άτομο). Εκλιπόντα στο φυσικό τους περιβάλλον-extinct in the wild (EW): Τάξα που είναι γνωστό ότι υπάρχουν μόνο σε καλλιέργειες, σε αιχμαλωσία ή απελευθερωμένα μακριά από την αρχική περιοχή εξάπλωσής τους. Τοπικά εκλιπόντα Regionally extinct (RE): Κατηγορία που χρησιμοποιείται στις περιφερειακές ή εθνικές αξιολογήσεις και αφορά είδη που έχουν εξαφανιστεί. Κρισίμως κινδυνεύοντα- Critically endangered (CR): Τάξα που αντιμετωπίζουν εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης από το φυσικό τους χώρο στο άμεσο μέλλον. Κινδυνεύοντα-Endangered (EN): Τα τάξα αυτά δεν είναι Κρισίμως Κινδυνεύοντα, αντιμετωπίζουν όμως πολύ υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης στο φυσικό τους περιβάλλον στο άμεσο μέλλον. Τρωτά- Vulnerable (VU): Τάξα που δεν εντάσσονται στις παραπάνω κατηγορίες αλλά αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης στο μεσοπρόθεσμο μέλλον. Σχεδόν απειλούμενα- Near threatened (NT): Τάξα που έχει εκτιμηθεί ότι δεν ανήκουν σε μια από τις τρεις προηγούμενες κατηγορίες κινδύνου, είναι ωστόσο κοντά στο να πληρούν τα σχετικά κριτήρια και άρα είναι πιθανό να ενταχθούν σε αυτές στο άμεσο μέλλον. 13

14 Μειωμένου ενδιαφέροντος- Least concern (LC): Τάξα που έχει εκτιμηθεί ότι δεν ανήκουν στις κατηγορίες Κρισίμως Κινδυνεύοντα, Κινδυνεύοντα, Τρωτά ή Σχεδόν Απειλούμενα. Συνήθως είναι σχετικά κοινά ή ευρέως διαδεδομένα είδη. Ανεπαρκώς γνωστά-data deficient (DD): Τάξα για τα οποία δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα ώστε να αξιολογηθεί η κατάστασή τους με βάση την εξάπλωσή τους ή και την κατάσταση των πληθυσμών τους. Μπορεί δηλαδή η βιολογία του να είναι γνωστή αλλά να απουσιάζουν τα κατάλληλα δεδομένα για την εξάπλωση ή και την αφθονία του. Εφόσον αυτά βρεθούν, τα Ανεπαρκώς Γνωστά είδη μπορεί να αποδειχθεί ότι στην πραγματικότητα πρέπει να ενταχθούν σε μια κατηγορία κινδύνου. Μη αξιολογηθέντα- Not evaluated (NE): Τάξα που δεν έχουν ακόμη εκτιμηθεί ως προς τα προηγούμενα κριτήρια. Υπάρχουν πέντε ποσοτικά κριτήρια που χρησιμοποιούνται προκειμένου να θεωρηθεί ένα είδος απειλούμενο και στη συνέχεια να ενταχθεί σε μια από τις κατηγορίες κινδύνου (CR, EN ή VU). Τα κριτήρια βασίζονται στο μέγεθος του πληθυσμού και στην εξάπλωσή κάθε είδους. Ειδικότερα, τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται για το σκοπό αυτό είναι το συνολικό μέγεθος του πληθυσμού του εξεταζόμενου είδους, η εξάπλωσή του και η εκτίμηση της έντασης και της έκτασης των απειλών που ασκούνται τόσο στο είδος όσο και στα κατάλληλα για τη διαβίωσή του ενδιαιτήματα, σε συνδυασμό με βιολογικά στοιχεία (IUCN 2003). 1.4 Διαχείριση και χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής Η εύρεση συγκεκριμένων χαρακτηριστικών ιστορίας ζωής των απειλούμενων με εξαφάνιση ειδών, μπορεί να δώσει τη δυνατότητα διαχείρισης αυτών προτού ενταχθούν σε κάποια κατηγορία κινδύνου. Η ικανότητα να γίνει η πρόβλεψη της απειλής σε είδη με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ίσως και να αποτελεί το κλειδί για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας (Angermeier 1995). Τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση του κινδύνου που διατρέχουν οι οργανισμοί, και ήδη έχουν γίνει προσπάθειες που αφορούν στα θαλάσσια είδη κυρίως, θεωρώντας ως σημαντικότερη απειλή την υπεραλίευση (Reynolds et al. 2005). Ωστόσο, κάτι ανάλογο δεν είναι εύκολο να γίνει με τα ψάρια των εσωτερικών υδάτων εξαιτίας της ποικιλότητας των κινδύνων που αντιμετωπίζουν (Reynolds et al. 2005). Παρ όλα αυτά, πολλές μελέτες έχουν χρησιμοποιήσει τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής για 14

15 την αντιμετώπιση σύγχρονων ερωτημάτων που στοχεύουν στην προστασία και διαχείριση των ψαριών των εσωτερικών υδάτων (Angermier 1995, Reynolds et al. 2005, Bergerot et al. 2015). Επιπρόσθετα, για μια ορθή διαχείριση των ειδών, βασικό είναι να βρεθούν και οι περιβαλλοντικοί μηχανισμοί που κάνουν κάποια είδη περισσότερο τρωτά στις απειλές από ότι κάποια άλλα (Caughley 1994). 1.5 Σκοπός Ο σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν η διερεύνηση της σχέσης των χαρακτηριστικών ιστορίας ζωής και των προτύπων που αυτά εμφανίζουν για όλα τα είδη ψαριών των εσωτερικών υδάτων που κινδυνεύουν παγκοσμίως. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού δημιουργήθηκε μία βάση δεδομένων με τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής όλων των ειδών ψαριών των εσωτερικών υδάτων που κινδυνεύουν. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων ήταν δυνατή η εξαγωγή συμπερασμάτων για τις τάσεις και τα πρότυπα που εμφανίζουν τα είδη με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους ανά κατηγορία κινδύνου, καθώς και η διατύπωση προτάσεων για τη διαχείριση και την προστασία τους. 15

16 2. Υλικά και μέθοδοι 2.1 Προέλευση δεδομένων Τα δεδομένα σχετικά με τα είδη ψαριών που ανήκουν στις τρεις κατηγορίες κινδύνου, κρισίμως κινδυνεύοντα (CR), κινδυνεύοντα (EN) και τρωτά (VU), συλλέχθηκαν από τη βάση της IUCN (2014) και ελέγχθηκαν για την ορθότητά τους από τη βάση δεδομένων της fishbase (Froese and Pauly, 2016). Από τη τελευταία συλλέχθηκαν όλα τα δεδομένα για τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής των ψαριών των εσωτερικών υδάτων που βρίσκονται σε απειλή. Περιοχή έρευνας αποτέλεσαν τα εσωτερικά ύδατα παγκοσμίως. Εκτός από τα ψάρια των εσωτερικών νερών, στην έρευνα συμπεριλήφθηκαν και τα μεταναστευτικά είδη. Τα είδη των εσωτερικών υδάτων διακρίθηκαν ως προς τη μεταναστευτική τους συμπεριφορά σε ανάδρομα (τα είδη που μεταναστεύουν από τη θάλασσα προς τα εσωτερικά ύδατα), κατάδρομα (τα είδη που μεταναστεύουν από τα εσωτερικά ύδατα προς τη θάλασσα), αμφίδρομα (τα είδη που πραγματοποιούν και τις δύο παραπάνω μεταναστεύσεις), και ποταμόδρομα (τα είδη που μεταναστεύουν μεταξύ ποτάμιων ρευμάτων και ποτάμιων συστημάτων). Τέλος ορίστηκε και μια ακόμη κατηγορία για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων, των ειδών που δεν πραγματοποιούν κανενός είδους μετανάστευση. Η συλλογή των δεδομένων ξεκίνησε τον Μαϊο του 2015 και ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του ίδιου έτους. 2.2 Χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής Στην παρούσα εργασία τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής που χρησιμοποιήθηκαν ήταν το μέγιστο μήκος σώματος (L max, cm), το μήκος (L m, cm) και η ηλικία (t m, έτη) πρώτης γεννητικής ωρίμασης, το ασυμπτωτικό μήκος (L oo, cm) και η παράμετρος Κ (έτη -1 ) (από την εξίσωση Von Bertalanffy), η φυσική θνησιμότητα (Μ, έτη -1 ), ο χρόνος γενεάς (Gen_t, έτη), το τροφικό επίπεδο (Trop_l) και η απόλυτη γονιμότητα (F A, αυγά). Ειδικότερα, ως το μέγιστο μήκος σώματος και το ασυμπτωτικό μήκος θεωρήθηκε η μεγαλύτερη τιμή που έχει καταγραφεί για το κάθε είδος ψαριού που μελετήθηκε. Για το μήκος πρώτης γεννητικής ωρίμανσης χρησιμοποιήθηκε η μέση τιμή καθώς και για τον συντελεστή Κ. Για τη φυσική θνησιμότητα, το χρόνο γενεάς και για την απόλυτη γονιμότητα 16

17 χρησιμοποιήθηκαν επίσης οι μέσες τιμές. Τέλος, για το τροφικό επίπεδο σε πολλά είδη χρησιμοποιήθηκε η τιμή του τροφικού επιπέδου που χαρακτήριζε ολόκληρη την οικογένεια στην οποία ανήκε το είδος. Όσον αφορά το μήκος των ειδών, αυτό εκφράστηκε ως ολικό μήκος (TL). Στις περιπτώσεις ειδών που ήταν διαθέσιμο το μεσουραίο (FL) ή το σταθερό μήκος (SL) έγινε η μετατροπή τους σε TL σύμφωνα με τον τύπο: Length (TL) = a + b Length type όπου τα a και b βρέθηκαν για το κάθε είδος ξεχωριστά από τον πίνακα της fishbase (Froese and Pauly, 2016) «length-length». Τα είδη για τα οποία η μετατροπή μηκών δεν ήταν δυνατή εξαιρέθηκαν από τη στατιστική ανάλυση των δεδομένων. Για τα απειλούμενα είδη βρέθηκαν οι οικογένειες και οι τάξεις που ανήκουν και ομαδοποιήθηκαν σύμφωνα με αυτές. Επίσης συλλέχθηκαν δεδομένα για τη γεωγραφική κατανομή των ειδών, για τη γεωγραφική ζώνη στην οποία ανήκουν, για το ενδιαίτημα που προτιμούν σύμφωνα με την αλατότητα των υδάτων (γλυκά, υφάλμυρα) και για τη μεταναστευτική τους συμπεριφορά (ανάδρομα, κατάδρομα). Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι για 57 είδη, τα οποία ήταν στην αρχική λίστα της IUCN με τα απειλούμενα είδη, δεν βρέθηκαν καθόλου πληροφορίες στη fishbase (Froese and Pauly, 2016). Τα είδη αυτά εξαιρέθηκαν από τις αναλύσεις. Επίσης 4 είδη ήταν θαλάσσια είδη και παραλήφθηκαν από τις αναλύσεις. Ακόμη, 69 είδη εμφανίζονταν στη fishbase (Froese and Pauly, 2016) με διαφορετικό όνομα από αυτό που δίνονταν στη λίστα της IUCN. Για τα είδη αυτά ως έγκυρο όνομα θεωρήθηκε αυτό της fishbase (Froese and Pauly, 2016). 2.3 Στατιστική ανάλυση Αρχικά, τα δεδομένα ομαδοποιήθηκαν με βάση την κατηγορία κινδύνου (CR, EN, VU) ώστε να διερευνηθεί αν εμφανίζονται διαφορετικά πρότυπα ή τάσεις. Για τη σύγκριση των μέσων όρων όλων των χαρακτηριστικών ιστορίας ζωής στις τρεις κατηγορίες, εφαρμόστηκε ανάλυση διακύμανσης (ANOVA) σε επίπεδο σημαντικότητας 5%. Για τις σχέσεις του μέγιστου μήκους σώματος με όλα τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής εφαρμόστηκε απλή παλινδρόμηση με σκοπό να διευκρινιστεί η ακριβής σχέση μεταξύ τους. Οι σχέσεις αυτές εξετάστηκαν ξεχωριστά για τις τρεις κατηγορίες κινδύνου αλλά και για το σύνολο των ειδών 17

18 που απειλούνται. Η ανάλυση συνδιακύμανσης (ANCOVA) χρησιμοποιήθηκε για τη σύγκριση των κλίσεων των καμπυλών που προέκυψαν από την απλή παλινδρόμηση σε επίπεδο σημαντικότητας 5%. Για την εφαρμογή της ανάλυσης συνδιακύμανσης απαραίτητη ήταν η λογαρίθμιση των δεδομένων ώστε οι σχέσεις να μετατραπούν σε γραμμικές. Όλες οι στατιστικές αναλύσεις έγιναν με το στατιστικό πρόγραμμα Statgraphics Centurion XVI.II και με το PRIMER 7. Για την ομαδοποίηση των ειδών με βάση τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής εφαρμόστηκαν η ανάλυση κατά συστάδες (cluster analysis) και η μέθοδος της πολυπαραγοντικής ανάλυσης (MDS analysis). Προκειμένου να βρεθούν τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής που ήταν υπεύθυνα για την ομαδοποίηση που προέκυψε από την ανάλυση δενδρογράμματος, αλλά και των μεταξύ τους διαφορών, εφαρμόστηκαν οι αναλύσεις SIMPER και ANOSIM. 18

19 3. Αποτελέσματα 3.1 Ταξινομική κατάταξη απειλούμενων ειδών Το δείγμα μελέτης αποτελούνταν από 1786 είδη ιχθύων. Στο σύνολό τους τα είδη ανήκουν σε 29 τάξεις, με πολυπληθέστερες την τάξη των Κυπρινοειδών με 682 είδη, την τάξη των Perciformes με 500 είδη, την τάξη των Cyprinodontiformes με 174 είδη, την τάξη των Siluriformes με 99 είδη και την τάξη των Atheriniformes με 67 είδη (Πίνακας 1). Πίνακας 1. Οι πέντε πολυπληθέστερες τάξεις ειδών ψαριών που κινδυνεύουν παγκοσμίως. Τάξη Αριθμός Συμμετοχή % Αριθμός ειδών Αναφορά ειδών παγκοσμίως Cypriniformes ,2% ~4250 (Froese and Pauly, 2016) Perciformes % ~5000 (Froese and Pauly, 2016) Cyprinodontiformes 174 9,7% ~1200 (Eschmeyer, 2016) Siluriformes 99 5,5% ~1000 (Eschmeyer, 2016) Atheriniformes 67 3,7% ~400 (Eschmeyer, 2016) Οι απειλούμενες οικογένειες που αναφέρονται στη λίστα της IUCN είναι 97. Οι οικογένειες με τα περισσότερα απειλούμενα είδη είναι η οικογένεια των Cyprinidae με 530 είδη, η οικογένεια των Cichlidae με 336 είδη, η οικογένεια των Balitoridae με 105 είδη, η οικογένεια των Nothobranchiidae με 71 είδη, η οικογένεια των Salmonidae με 61 είδη και τέλος, η οικογένεια των Percidae με 59 είδη (Πίνακας 2). 19

20 Πίνακας 2. Οι πολυπληθέστερες οικογένειες ειδών ψαριών που απειλούνται παγκοσμίως. Οικογένεια Αριθμός ειδών Συμμετοχή % Αριθμός ειδών παγκοσμίως Αναφορά Cyprinidae ,7% ~2000 (Eschmeyer, 2016) Cichlidae ,8% ~2000 (Eschmeyer, 2016) Balitoridae 105 5,9% ~250 (Eschmeyer, 2016) Nothobranchiidae 71 4% ~350 (Eschmeyer, 2016) Salmonidae 61 3,4% ~750 (Eschmeyer, 2016) Percidae 59 3,3% ~350 (Eschmeyer, 2016) Τα κρισίμως κινδυνεύοντα είδη βρέθηκε ότι είναι 401 και αντιστοιχούν στο 22,45% του συνόλου των απειλούμενων ειδών και το 2,67% του συνόλου των ειδών των εσωτερικών υδάτων παγκοσμίως, τα κινδυνεύοντα είδη είναι 500 (σε ποσοστό 3,33% στο σύνολο των ειδών των εσωτερικών υδάτων), δηλαδή 28% του συνόλου και τέλος τα είδη της κατηγορίας τρωτά είναι 885 σε ποσοστό 49,55% επί του συνόλου (5,9% στο σύνολο των ειδών των εσωτερικών υδάτων) (Εικόνες 2, 3). Εικόνα 2. Ποσοστιαία συμμετοχή της κάθε κατηγορίας κινδύνου στο σύνολο των απειλούμενων ειδών. 20

21 Εικόνα 3. Αριθμός ειδών ψαριών ανά κατηγορία κινδύνου. 3.2 Γεωγραφική κατανομή των απειλούμενων ειδών Πληροφορίες για τη γεωγραφική κατανομή των απειλούμενων ειδών βρέθηκαν για 1731 είδη, ενώ για τα υπόλοιπα 55 είδη δεν υπήρχαν πληροφορίες στη βάση δεδομένων της fishbase από όπου και έγινε η συλλογή των δεδομένων. Με βάση τα στοιχεία αυτά, τα περισσότερα απειλούμενα είδη απαντούν στα εσωτερικά νερά της Αφρικής σε ποσοστό 36,18%, στην Ασία απαντά το 32,66% των ειδών, στην Αμερική το 16,07%, και στην Ευρώπη το 9,4% (Εικόνες 4, 5). Δύο είδη απαντούν στον Ατλαντικό ωκεανό και στον Ειρηνικό ωκεανό το Anguilla anguilla και το Galaxias argenteus αντίστοιχα. Πρόκειται για είδη τα οποία μεταναστεύουν από τα εσωτερικά νερά προς τους ωκεανούς ή / και το αντίστροφο κατά την αναπαραγωγική τους περίοδο. 21

22 Εικόνα 4. Γεωγραφική κατανομή όλων των απειλούμενων ειδών παγκοσμίως. Εικόνα 5. Ποσοστιαία κατανομή των απειλούμενων ειδών ανά ήπειρο. Στη συνέχεια εξετάστηκε η γεωγραφική κατανομή των ειδών για κάθε κατηγορία κινδύνου ξεχωριστά ώστε να διαπιστωθεί αν τα είδη σε κάποια περιοχή κινδυνεύουν περισσότερο με εξαφάνιση. Από τα αποτελέσματα βρέθηκε ότι το μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν τα είδη που κατανέμονται γεωγραφικά στα εσωτερικά νερά της Ασίας και ακολουθούν τα είδη της Αφρικής (Εικόνες 6 και 7). Η εικόνα είναι αντίστροφη για την κατηγορία κινδύνου «τρωτά» (Εικόνα 8), με τα περισσότερα είδη αυτής της κατηγορίας να απαντούν στην Αφρική. 22

23 Εικόνα 6. Γεωγραφική κατανομή των κρισίμως κινδυνευόντων ειδών (CR). Εικόνα 7. Γεωγραφική κατανομή των κινδυνευόντων ειδών (EN). 23

24 Εικόνα 8. Γεωγραφική κατανομή των τρωτών ειδών (VU). 3.3 Κατανομή των απειλούμενων ειδών στις γεωγραφικές ζώνες Εκτός από τη γεωγραφική κατανομή των ειδών έγινε και μια προσέγγιση σε επίπεδο γεωγραφικών ζωνών. Στην ανάλυση συμμετείχαν 1716 είδη από τα συνολικά 1786 διότι για τα υπόλοιπα 70 δεν υπήρχαν δεδομένα στη βάση της fishbase (Froese and Pauly, 2016). Η τροπική ζώνη εμφανίζει τον μεγαλύτερο αριθμό απειλούμενων ειδών με ποσοστό 63,75%, ακολουθεί η εύκρατη ζώνη με ποσοστό 19,41%, η υποτροπική με ποσοστό 16,78% και τέλος ένας πολύ μικρός αριθμός απειλούμενων ειδών εμφανίζεται και στην πολική ζώνη σε ποσοστό 0,06% (Εικόνα 9). Εικόνα 9. Ποσοστιαία κατανομή των απειλούμενων ειδών ανά γεωγραφική ζώνη.. 24

25 Η ανάλυση των δεδομένων για την κατανομή των ειδών ανά γεωγραφική ζώνη έγινε και για κάθε κατηγορία κινδύνου ξεχωριστά. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα στην τροπική ζώνη απαντούν με τα υψηλότερα ποσοστά (61,25%) και οι τρεις κατηγορίες κινδύνου (Εικόνες 10-12). Στην πολική ζώνη απαντούν μόνο είδη που ανήκουν στην κατηγορία των κινδυνευόντων (Εικόνα 11). Εικόνα 10. Γραφική απεικόνιση της ποσοστιαίας κατανομής των κρισίμως κινδυνευόντων (CR) ειδών ανά γεωγραφική ζώνη. Εικόνα 11. Γραφική απεικόνιση της ποσοστιαίας κατανομής των κινδυνεύοντων ειδών (EN) ανά γεωγραφική ζώνη. 25

26 Εικόνα 12. Γραφική απεικόνιση της ποσοστιαίας κατανομής των τρωτών (VU) ειδών ανά γεωγραφική ζώνη. 3.4 Περιγραφή ενδιαιτήματος και μεταναστευτικής συμπεριφοράς Το 93,98% των ειδών που εξετάστηκαν απαντά στα εσωτερικά ύδατα ενώ σε υφάλμυρα νερά απαντά το 6,02% (1728 είδη) (Εικόνα 13). Εικόνα 13. Κατανομή απειλούμενων ειδών με βάση την προτίμηση ενδιαιτήματος. 26

27 Για την ανάλυση των αποτελεσμάτων, όσον αφορά τη μεταναστευτική συμπεριφορά των ειδών, ήταν ενδιαφέρον να γίνουν δυο ξεχωριστές προσεγγίσεις, μία για τα υφάλμυρα ύδατα και μία για τα εσωτερικά νερά. Όπως ήταν αναμενόμενο, τα περισσότερα είδη που ανήκουν στα ανάδρομα, κατάδρομα και αμφίδρομα είδη απαντούν και σε υφάλμυρα ύδατα (Εικόνα 14), ενώ τα είδη που δεν πραγματοποιούν μετανάστευση απαντούν κυρίως στα εσωτερικά ύδατα (Εικόνα 15). Εικόνα 14. Διάκριση των απειλούμενων ειδών που απαντούν σε υφάλμυρα ύδατα ανάλογα με τη μεταναστευτική τους συμπεριφορά. Εικόνα 15. Διάκριση των απειλούμενων ειδών που απαντούν σε εσωτερικά νερά ανάλογα με τη μεταναστευτική τους συμπεριφορά. 27

28 3.5 Μεταβλητότητα των χαρακτηριστικών ιστορίας ζωής (life-history traits) Συνολικά καταγράφηκαν τα μέγιστα μήκη σώματος για 1003 είδη, από τα οποία τα 213 ήταν είδη κρισίμως κινδυνεύοντα, τα 296 ήταν στην κατηγορία των κινδυνεύοντων και τα 494 ήταν στην κατηγορία των τρωτών. Η περιγραφική στατιστική για το σύνολο των ειδών και ανά κατηγορία κινδύνου δίνεται στον Πίνακα 3 (μέση τιμή, τυπική απόκλιση, ελάχιστη και μέγιστη τιμή). 28

29 Πίνακας 3. Συγκεντρωτικός πίνακας με τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής για το σύνολο των ειδών και ανά κατηγορία κινδύνου. Όπου n το πλήθος των ατόμων, Aver ο αριθμητικός μέσος όρος, SD το τυπικό σφάλμα, min η ελάχιστη τιμή και max η μέγιστη τιμή. Σύνολο ειδών n Aver SD min max Lmax (cm) ,1 ±3,32 1,9 800 Lm (cm) ,4 ±1,35 1,7 221,6 Loo (cm) ,9 ±2,92 2,2 500 K (έτη -1 ) ,9 ±0,03 0,01 8,8 Tm (έτη) ,8 ±0,1 0,1 25,1 M (έτη -1 ) 622 1,9 ±0,24 0,04 70,7 Gen_t (έτη) ,5 ±0,18 0,2 54,2 Trop_l ,1 ±0,02 2 4,5 F A (αβγά) ± Κρισίμως κινδυνεύοντα είδη Lmax (cm) ,1 ±12,76 1,9 800 Lm (cm) ,8 ±4,71 1,7 221,6 Loo (cm) ,5 ±10,80 2,2 500 K(έτη -1 ) 319 0,8 ±0,09 0,01 8,8 Tm (έτη) 321 2,2 ±0,32 0,1 25,1 M (έτη -1 ) 115 1,3 ±0,21 0,04 6,9 Gen_t (έτη) 320 3,2 ±0,61 0,2 54,2 Trop_l 366 3,1 ±0,05 2 4,5 F A (αβγά) ± Κινδυνεύοντα είδη Lmax (cm) ,6 ±4,58 2,2 275 Lm (cm) ,6 ±2,06 1,9 114 Loo (cm) ,8 ±4,19 2,4 234,7 K(έτη -1 ) 389 0,8 ±0,07 0,04 8 Tm (έτη) ±0,19 0,2 16,8 M (έτη -1 ) 200 1,6 ±0,15 0,09 5,9 Gen_t (έτη) 391 2,7 ±0,29 0,2 24,7 Trop_l 469 3,1 ±0,03 2 4,5 F A (αβγά) ± Τρωτά Lmax (cm) ,6 ±2, Lm (cm) ,6 ±1,29 1,8 111,8 Loo (cm) ,7 ±2,62 2,2 233,4 K(έτη -1 ) 713 0,9 ±0,05 0,04 6,1 Tm (έτη) 713 1,6 ±0,11 0,2 15,4 M (έτη -1 ) 307 2,3 ±0,47 0,08 70,7 Gen_t (έτη) 712 2,1 ±0,17 0,2 25,1 Trop_l 813 3,1 ±0,02 2 4,5 F A (αβγά) ±58824, Από τον πίνακα φαίνεται ότι τα κρισίμως κινδυνεύοντα είναι πιο μεγαλόσωμα είδη (L max ) σε σχέση με τις άλλες δυο κατηγορίες, έχουν επίσης μεγαλύτερο μήκος γεννητικής ωρίμανσης (L m ) και ασυμπτωτικό μήκος (L oo ). Επίσης φαίνεται ότι αργούν λίγο περισσότερο να 29

30 ωριμάσουν γεννητικά (T m ) σε σύγκριση με τις δυο άλλες κατηγορίες κινδύνου. Τα τρωτά είδη έχουν τον υψηλότερο συντελεστή Κ και τη μικρότερη αναπαραγωγική γενεά (T max ). Τη μεγαλύτερη φυσική θνησιμότητα (M) φαίνεται να έχουν τα κρισίμως κινδυνεύοντα είδη. Το μέσο τροφικό επίπεδο (Trop_l) είναι το ίδιο και στις τρεις κατηγορίες κινδύνου. Τη μεγαλύτερη απόλυτη γονιμότητα (F A ) έχουν τα κρισίμως κινδυνεύοντα είδη Μεταβλητότητα του μέγιστου μήκους σώματος (L max ) Στο σύνολο των ειδών οι τιμές για το μέγιστο μήκος σώματος κυμάνθηκαν από 1,9cm έως 800cm. Η μέση τιμή ήταν 26,1 ±3,31cm (Πίνακας 3, Εικόνα 16) με διάμεσο 10,5cm. Η μέση τιμή του μέγιστου μήκος σώματος για τα κρισίμως κινδυνεύοντα είδη ήταν 42,1 ±12,76cm, η διάμεσος 14cm με εύρος από 1,9cm έως 800cm (Πίνακας 3, Εικόνα 16), τόσο το μικρότερο όσο και το μεγαλύτερο άτομο που απαντώνται στα απειλούμενα είδη, καταγράφονται στην κατηγορία των «κρισίμως κινδυνευόντων». Για την κατηγορία των κινδυνευόντων ειδών οι τιμές κυμάνθηκαν από 2,2cm έως 275cm με μέση τιμή 25,6 ±4,58cm (Πίνακας 3, Εικόνα 16) και διάμεσο 10cm. Τέλος, για τα τρωτά είδη το μέγιστο μήκος εμφάνισε τιμές από 2cm έως 230cm, με μέση τιμή 19,6 ±2,63cm (Πίνακας 3, Εικόνα 16) και διάμεσο 10cm. Η μέση τιμή του μέγιστου μήκους σώματος διέφερε στατιστικά σημαντικά μεταξύ των κατηγοριών (ANOVA, F=7,05,P<0,001) όπου η κατηγορία των κρισίμως κινδυνεύοντων ειδών εμφάνισε τη μεγαλύτερη μέση τιμή και η κατηγορία των τρωτών τη μικρότερη. 30

31 Εικόνα 16. Μεταβλητότητα του μέγιστου μήκους σώματος (logl max ) για το σύνολο των ειδών και ανά κατηγορία κινδύνου Μεταβλητότητα του μήκους πρώτης γεννητικής ωρίμανσης (L m ) Το δείγμα τιμών για το μήκος πρώτης γεννητικής ωρίμανσης ήταν 996 άτομα. Στο σύνολο των ειδών το μήκος πρώτης γεννητικής ωρίμανσης κυμάνθηκε από 1,7cm έως 221,6cm με μέση τιμή 14,4 ±1,35cm και διάμεσο 7,4cm (Πίνακας 3, Εικόνα 17). Για τα κρισίμως κινδυνεύοντα είδη οι τιμές κυμάνθηκαν από 1,7cm έως 221,6cm με μέση τιμή 20,8 ±4,72cm και με διάμεσο 9,4cm (Πίνακας 3, Εικόνα 17). Για τα κινδυνεύοντα είδη οι τιμές κυμάνθηκαν από 1,9cm έως 114cm με μέση τιμή 14,6 ±2,06cm και με διάμεσο 7cm (Πίνακας 3,Εικόνα 17), τέλος για τα τρωτά είδη οι τιμές κυμάνθηκαν από 1,8cm έως 111,8cm με μέση τιμή 11,6 ±1,29cm και με διάμεσο 7cm (Πίνακας 3,Εικόνα 17). Το μήκος της πρώτης γεννητικής ωρίμανσης δε διέφερε στατιστικά σημαντικά μεταξύ των κατηγοριών (ANOVA,F=1,65, P=0,17). 31

32 Εικόνα 17. Μεταβλητότητα του μήκους πρώτης γεννητικής ωρίμανσης (logl m ) για το σύνολο των ειδών και ανά κατηγορία κινδύνου Μεταβλητότητα του ασυμπτωτικού μήκους (L oo ) Το ασυμπτωτικό μήκος (L oo ) καταγράφηκε για 982 είδη και οι τιμές κυμάνθηκαν από 2,2cm έως 500cm με μέση τιμή 25,9 ±2,92cm και με διάμεσο 11,1cm (Πίνακας 3, Εικόνα 18). Για τα κρισίμως κινδυνεύοντα είδη οι τιμές κυμάνθηκαν από 2,2cm έως 500cm με μέση τιμή 40,5 ±10,80cm και με διάμεσο 14,9cm (Πίνακας 3, Εικόνα 18). Στα κινδυνεύοντα είδη οι τιμές κυμάνθηκαν από 2,4cm έως 234,7cm και η μέση τιμή ήταν 25,8 ±4,19cm και με διάμεσο 10,7cm (Πίνακας 3, Εικόνα 18). Στα τρωτά είδη οι τιμές είχαν εύρος από 2,2cm έως 233,4cm με μέση τιμή 19,7 ±2,62cm και με διάμεσο 10,7cm (Πίνακας 3, Εικόνα 18). Το ασυμπτωτικό μήκος δε διέφερε στατιστικά σημαντικά μεταξύ των κατηγοριών (ANOVA, F=1,25,P=0,29). 32

33 Εικόνα 18. Μεταβλητότητα του ασυμπτωτικού μήκους (logl oo ) για το σύνολο των ειδών και ανά κατηγορία κινδύνου Μεταβλητότητα της ηλικίας πρώτης γεννητικής ωρίμανσης (Tm) Για 1424 είδη συνολικά καταγράφηκε η ηλικία πρώτης γεννητικής ωρίμανσης με τις τιμές να κυμαίνονται από 0,1έτη έως 25,1έτη. Η μέση τιμή υπολογίστηκε στα 1,8 ±0,10έτη και η διάμεσος 1,2έτη (Πίνακας 3,Εικόνα 19). Για τα κρισίμως κινδυνεύοντα είδη η ηλικία κυμάνθηκε από 0,1έτη έως 25,1έτη με μέση τιμή τα 2,2 ±0,32έτη και με διάμεσο 1,4έτη (Πίνακας 3,Εικόνα 19). Για τα είδη που ανήκουν στην κατηγορία των κινδυνευόντων η ηλικία κυμάνθηκε από 0,2έτη έως 16,8έτη με μέση τιμή τα 2,0 ±0,19έτη και με διάμεσο 1,3έτη (Πίνακας 3, Εικόνα 19). Τέλος, για τα τρωτά είδη η ηλικία κυμάνθηκε από 0,2έτη έως 15,4έτη με μέση τιμή 1,6 ±0,11έτη και με διάμεσο 1,1έτη (Πίνακας 3,Εικόνα 19). Η μέση τιμή της ηλικίας πρώτης γεννητικής ωρίμανσης διέφερε στατιστικά σημαντικά μεταξύ των κατηγοριών (ANOVA, F=5,61, P<0,001) όπου η μεγαλύτερη μέση τιμή παρατηρήθηκε για τα είδη της κατηγορίας «κρισίμως κινδυνεύοντα». 33

34 Εικόνα 19. Μεταβλητότητα της ηλικίας γεννητικής ωρίμανσης (T m ) για το σύνολο των ειδών και ανά κατηγορία κινδύνου Μεταβλητότητα του συντελεστή Κ Συνολικά η τιμή του συντελεστή Κ καταγράφηκε για 1421 απειλούμενα είδη. Ο συντελεστής Κ πήρε τιμές από 0,01έτη -1 έως 8,79έτη -1 με μέση τιμή 0,9 ±0,03έτη -1 με διάμεσο 0,71έτη -1 (Πίνακας 3, Εικόνα 20). Για τα κρισίμως κινδυνεύοντα είδη ο συντελεστής Κ πήρε τιμές από 0,01έτη -1 έως 8,79έτη -1 με μέση τιμή 0,8 ±0,09έτη -1 και με διάμεσο 0,62έτη -1 (Πίνακας 3, Εικόνα 20). Για τα κινδυνεύοντα είδη η τιμή του Κ κυμάνθηκε από 0,04έτη -1 έως 7,98έτη -1 με μέση τιμή 0,8 ±0,07έτη -1 και με διάμεσο 0,62έτη -1 (Πίνακας 3, Εικόνα 20). Τέλος, για τα τρωτά είδη ο συντελεστής Κ έλαβε τιμές από 0,04έτη -1 έως 6,13έτη -1 με μέση τιμή 0,9 ±0,05έτη -1 και με διάμεσο 0,81έτη -1 (Πίνακας 3, Εικόνα 20). Οι μέσες τιμές της παραμέτρου Κ διέφεραν στατιστικά σημαντικά μεταξύ των τριών κατηγοριών (ANOVA, F=7,28, P<0,001) με τη μεγαλύτερη μέση τιμή να απαντά στα είδη της κατηγορίας «τρωτά». 34

35 Εικόνα 20. Μεταβλητότητα της παραμέτρου K (logk) για το σύνολο των ειδών και ανά κατηγορία κινδύνου Μεταβλητότητα της φυσικής θνησιμότητας (Μ) Η φυσική θνησιμότητα (Μ) καταγράφηκε για 622 είδη και πήρε τιμές από 0,04έτη -1 έως 70,7έτη -1 με μέση τιμή 1,9 ±0,24έτη -1 και με διάμεσο 1,5έτη -1 (Πίνακας 3, Εικόνα 21). Για τα κρισίμως κινδυνεύοντα είδη η φυσική θνησιμότητα έλαβε τιμές από 0,04 έτη -1 έως 6,92 έτη -1 με μέση τιμή 1,3 ±0,21έτη -1 και με διάμεσο 1,02έτη -1 (Πίνακας 3, Εικόνα 21). Για τα κινδυνεύοντα είδη η τιμή της φυσικής θνησιμότητας κυμάνθηκε από 0,09έτη -1 έως 5,87έτη -1 με μέση τιμή 1,6 ±0,15έτη -1 και με διάμεσο 1,3έτη -1 (Πίνακας 3, Εικόνα 21). Τέλος, για τα τρωτά είδη οι τιμές της φυσικής θνησιμότητας κυμάνθηκαν από 0,08έτη -1 έως 70,7έτη -1 με μέση τιμή 2,3 ±0,47έτη -1 και με διάμεσο 1,8έτη -1 (Πίνακας 3, Εικόνα 21). Οι μέσες τιμές της φυσικής θνησιμότητας διέφεραν στατιστικά σημαντικά μεταξύ των τριών κατηγοριών (ANOVA, F=6,85, P<0,001) όπου η μεγαλύτερη μέση φυσική θνησιμότητα απαντάται στην κατηγορία των κρισίμως κινδυνευόντων ειδών. 35

36 Εικόνα 21. Μεταβλητότητα της φυσικής θνησιμότητας (logμ) για το σύνολο των ειδών και ανά κατηγορία κινδύνου Μεταβλητότητα του χρόνου γενεάς (Gen_t) Στο σύνολο των ατόμων ο χρόνος γενεάς πήρε τιμές από 0,2έτη έως 54,2έτη με μέση τιμή τα 2,5 ±0,18έτη και με διάμεσο 1,6έτη (Πίνακας 3, Εικόνα 22). Για τα κρισίμως κινδυνεύοντα είδη οι τιμές του χρόνου γενεάς κυμάνθηκαν από 0,2έτη έως 54,2έτη με μέση τιμή τα 3,2 ±0,61έτη και με διάμεσο 1,7έτη (Πίνακας 3, Εικόνα 22). Για τα κινδυνεύοντα είδη οι τιμές κυμάνθηκαν από 0,2έτη έως 24,7έτη με μέση τιμή τα 2,7 ±0,29έτη και με διάμεσο 1,8έτη (Πίνακας 3, Εικόνα 22). Τέλος, για τα τρωτά είδη οι τιμές κυμάνθηκαν από 0,2έτη έως 25,1έτη, με μέση τιμή τα 2,1 ±0,17έτη και με διάμεσο 1,4έτη (Πίνακας 3, Εικόνα 22). Οι μέσες τιμές του χρόνου γενεάς διέφεραν στατιστικά σημαντικά μεταξύ των τριών κατηγοριών (ANOVA, F=5,70, P<0,001) όπου η μεγαλύτερη μέση τιμή απαντάται στα είδη που ανήκουν στη κατηγορία «κρισίμως κινδυνεύοντα». 36

37 Εικόνα 22. Μεταβλητότητα του χρόνου γενεάς (loggen_t) για το σύνολο των ειδών και ανά κατηγορία κινδύνου Μεταβλητότητα του τροφικού επιπέδου (Trop_l) Οι τιμές του τροφικού επιπέδου, για το σύνολο των ατόμων, κυμάνθηκαν από 2 έως 4,5 με μέση τιμή 3,1 ±0,02 (Πίνακας 3, Εικόνα 23). Για τα κρισίμως κινδυνεύοντα είδη οι τιμές κυμάνθηκαν από 2 έως 4,5 με μέση τιμή 3,1 ±0,05 (Πίνακας 3, Εικόνα 23). Για τα κινδυνεύοντα είδη οι τιμές κυμάνθηκαν από 2 έως 4,5 με μέση τιμή 3,1 ±0,03 (Πίνακας 3, Εικόνα 23). Για τα τρωτά είδη οι τιμές κυμάνθηκαν από 2 έως 4,5 με μέση τιμή 3,1 ±0,02 (Πίνακας 3, Εικόνα 23). Το τροφικό επίπεδο βρέθηκε ότι ήταν η μόνη παράμετρος που δεν διέφερε στατιστικά σημαντικά μεταξύ των τριών κατηγοριών (ANOVA, F=1,27, P=0,28). 37

38 Εικόνα 23. Μεταβλητότητα του τροφικού επιπέδου (logtrop_l) για το σύνολο των ειδών και ανά κατηγορία κινδύνου Μεταβλητότητα της απόλυτης γονιμότητας (F A ) Για το σύνολο των ατόμων η απόλυτη γονιμότητα πήρε τιμές από 128αβγά έως αβγά με μέση τιμή ±138498αβγά (Πίνακας 3, Εικόνα 24). Για τα κρισίμως κινδυνεύοντα είδη οι τιμές κυμάνθηκαν από 24739αβγά έως αβγά με μέση τιμή ±424862αβγά (Πίνακας 3, Εικόνα 24). Για τα κινδυνεύοντα είδη οι τιμές κυμάνθηκαν από 1962αβγά έως αβγά με μέση τιμή ±150699αβγά (Πίνακας 3, Εικόνα 24). Για τα τρωτά είδη οι τιμές κυμάνθηκαν από 128αβγά έως αβγά με μέση τιμή ±58824,8αβγά (Πίνακας 3, Εικόνα 24). Οι μέσες τιμές της απόλυτης γονιμότητας διέφεραν στατιστικά σημαντικά μεταξύ των τριών κατηγοριών που εξετάστηκαν (ANOVA, F=3,75, P=0,015) με τη μεγαλύτερη μέση τιμή να απαντάται στα άτομα της κατηγορίας «κρισίμως κινδυνεύοντα». Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι για αυτή την παράμετρο βρέθηκε η λιγότερη πληροφορία. 38

39 Εικόνα 24. Μεταβλητότητα της απόλυτης γονιμότητας (logf A ) για το σύνολο των ειδών και ανά κατηγορία κινδύνου. 3.6 Σχέση μέγιστου μήκους σώματος με τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής Σε αυτή την ενότητα των αποτελεσμάτων παρουσιάζονται οι σχέσεις που υπάρχουν μεταξύ του μέγιστου μήκους σώματος και των υπόλοιπων χαρακτηριστικών ιστορίας ζωής. Οι σχέσεις εξετάστηκαν τόσο για το σύνολο των ειδών όσο και ξεχωριστά για την κάθε κατηγορία κινδύνου ώστε να ελεγχθεί εάν εμφανίζονται διαφορετικά πρότυπα μεταξύ των τριών κατηγοριών. Για την ανάλυση τα δεδομένα μετασχηματίστηκαν σε λογάριθμο (logx) Σχέση μέγιστου μήκους σώματος (L max ) με μήκος πρώτης γεννητικής ωρίμανσης (L m ) Οι σχέσεις τόσο για το σύνολο των ατόμων όσο και για τις τρεις κατηγορίες κινδύνου που εξετάστηκαν ήταν της μορφής Y=a +bx. Η σχέση έγινε γραμμική μετά τη λογαρίθμηση των τιμών (Εικόνα 25). Όλες οι σχέσεις βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές (P<0,05) και ισχυρές (R 2 =0,99). Οι κλίσεις των ευθειών δε διέφεραν στατιστικά σημαντικά (P>0,05) μεταξύ των τριών κατηγοριών κινδύνου (ANCOVA). 39

40 Εικόνα 25. Γραφική απεικόνιση της σχέσης μέγιστου μήκους σώματος (logl max, cm) με το μήκος σώματος πρώτης γεννητικής ωρίμανσης (logl m, cm) Σχέση μέγιστου μήκους σώματος (L max ) με το ασυμπτωτικό μήκος (L oo ) Η σχέση ήταν γραμμική τόσο για το σύνολο των ατόμων όσο και για τις τρεις κατηγορίες κινδύνου που εξετάστηκαν (Εικόνα 26). Οι σχέσεις όλες βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές με P<0,05 με υψηλό συντελεστή παραλλακτικότητας (R 2 >0,98). Η ανάλυση συνδιακύμανσης έδειξε ότι οι κλίσεις των ευθειών μεταξύ των τριών κατηγοριών δε διέφεραν στατιστικά σημαντικά (P>0,05). 40

41 Εικόνα 26. Γραφική απεικόνιση της σχέσης μέγιστου μήκους σώματος (logl max, cm) με το ασυμπτωτικό μήκος (logl oo, cm) Σχέση μέγιστου μήκους σώματος (L max ) και ηλικίας πρώτης γεννητικής ωρίμανσης (T m ) Η σχέση μεταξύ του μέγιστου μήκους σώματος (logl max ) και της ηλικίας πρώτης γεννητικής ωρίμανσης (logl m ) ήταν γραμμική (Εικόνα 27). Οι σχέσεις ήταν στατιστικά σημαντικές με P<0,05 και με μέτρια έως ισχυρή θετική συσχέτιση R 2 >0,54. Η κλίση της ευθείας για τη κατηγορία των κρισίμως κινδυνευόντων διέφερε στατιστικά σημαντικά (P<0,05) από τις κλίσεις των ευθειών των δύο άλλων κατηγοριών (ANCOVA). 41

42 Εικόνα 27. Γραφική απεικόνιση μέγιστου μήκους σώματος (logl max, cm) με την ηλικία πρώτης γεννητικής ωρίμανσης (logt m, έτη) Σχέση μέγιστου μήκους σώματος (L max ) και της παραμέτρου Κ Οι σχέσεις όλες βρέθηκαν αρνητικές και στατιστικά σημαντικές (P<0,05, R 2 >0,74) (Εικόνα 28). Η κλίση της ευθείας για τη κατηγορία των κρισίμως κινδυνευόντων διέφερε στατιστικά σημαντικά (P<0,05) από τις κλίσεις των ευθειών των δύο άλλων κατηγοριών (ANCOVA). Εικόνα 28. Γραφική απεικόνιση της σχέσης του μέγιστου μήκους σώματος (logl max, cm) με την παράμετρο Κ (logk,έτη -1 ). 42

43 3.6.5 Σχέση μέγιστου μήκους σώματος (L max ) και της φυσικής θνησιμότητας (M) Οι σχέσεις μεταξύ του μέγιστου μήκους σώματος (logl max ) και της θνησιμότητας (logm) ήταν στατιστικά σημαντικές και εμφάνιζαν ισχυρή αρνητική συσχέτιση (P<0,05, R 2 >0,79) (Εικόνα 29). Η κλίση της ευθείας για τη κατηγορία των τρωτών διέφερε στατιστικά σημαντικά (P<0,05) από τις κλίσεις των ευθειών των δύο άλλων κατηγοριών (ANCOVA). Εικόνα 29. Γραφική απεικόνιση του μέγιστου μήκους σώματος (logl max, cm) με τη φυσική θνησιμότητα (logm, έτη -1 ) Σχέση μέγιστου μήκους σώματος (L max ) και του χρόνου γενεάς (Gen_t) Μεταξύ των δύο χαρακτηριστικών παρατηρήθηκε θετική γραμμική συσχέτιση με όλες τις σχέσεις να είναι στατιστικά σημαντικές (P<0,05) με R 2 >0,66 (Εικόνα 30). Η κλίση της ευθείας για τη κατηγορία των κρισίμως κινδυνεύοντων διέφερε στατιστικά σημαντικά (P<0,05) από τις κλίσεις των ευθειών των δύο άλλων κατηγοριών (ANCOVA). 43

44 Εικόνα 30. Γραφική απεικόνιση του μέγιστου μήκους σώματος (logl max, cm) με τον χρόνο γενεάς (loggen_t, έτη) Σχέση μέγιστου μήκους σώματος (L max ) και του τροφικού επιπέδου (Trop_l) Όλες οι σχέσεις μεταξύ του μέγιστου μήκους σώματος (logl max ) και του τροφικού επιπέδου (logtrop_l) είχαν εξαιρετικά ασθενή συσχέτιση (R 2 <0,02). Στατιστικά σημαντική σχέση ήταν μόνο των δυο χαρακτηριστικών για τα κρισίμως κινδυνεύοντα είδη (P<0,05), ενώ για τις άλλες δυο κατηγορίες οι σχέσεις δεν ήταν στατιστικά σημαντικές (P>0,05) (Εικόνα 31). Εικόνα 31. Γραφική απεικόνιση του μέγιστου μήκους σώματος (logl max, cm) με το τροφικό επίπεδο (logtrop_l). 44

45 3.6.8 Σχέση μέγιστου μήκους σώματος (L max ) με απόλυτη γονιμότητα (F A ) Οι σχέσεις μεταξύ του μέγιστου μήκους σώματος (logl max ) και της απόλυτης γονιμότητας (logf A ) δίνονται στην Εικόνα 32. Όλες οι σχέσεις ήταν στατιστικά σημαντικές (P<0,05). Η σχέση του μέγιστου μήκους σώματος (logl max ) και της απόλυτης γονιμότητας (logf A ) για τα άτομα που ανήκουν στη κατηγορία των τρωτών είχε ισχυρή συσχέτιση (R 2 =0,70), ενώ οι σχέσεις για τα άτομα των κατηγοριών «κρισίμως κινδυνεύοντα» και «κινδυνεύοντα» είχαν ασθενή συσχέτιση (R 2 <0,39). Η ανάλυση συνδιακύμανσης έδειξε διαφορά στη κλίση της καμπύλης των ειδών της κατηγορίας «κρισίμως κινδυνεύοντα» (ANCOVA, P<0,05). Εικόνα 32. Γραφική απεικόνιση της σχέσης του μέγιστου μήκους σώματος (logl max, cm) με την απόλυτη γονιμότητα (logf A, αβγα). 3.7 Ομαδοποίηση με βάση τα χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής Με την εφαρμογή της ανάλυσης κατά συστάδες (cluster analysis) έγινε μια προσπάθεια ομαδοποίησης των τάξεων στις οποίες ανήκουν τα είδη που βρίσκονται σε απειλή ώστε να βρεθούν τα κοινά χαρακτηριστικά ιστορίας ζωής που είναι υπεύθυνα για την ομαδοποιήση. Από την ανάλυση προέκυψαν τρείς ομάδες (επίπεδο ομοιότητας 85%) (Εικόνα 33α). Ταυτόχρονα, έγινε και η πολυπαραγοντική ανάλυση (MDS, Εικόνα 33β) για την επιβεβαίωση διάκρισης των ομάδων (Stress value=0,04). Η διάκριση των ομάδων βρέθηκε επίσης στατιστικά σημαντική (R=0,973, ANOSIM). Η ομάδα (i) απαρτίζονταν από μία μόνο τάξη, αυτή των Gasterosteiformes, ενώ στην ομάδα (ii) ανήκουν τρεις τάξεις, των Salmoniformes, Acipenciformes και Anguilliformes (ομοιότητα 90,07%). Όλες οι υπόλοιπες τάξεις σχημάτισαν την ομάδα (iii) με ποσοστό ομοιότητας 89,42%. Τα χαρακτηριστικά ιστορίας 45

46 ζωής που συνέβαλαν στην ομαδοποίηση των τριών τάξεων στην ομάδα (ii) ήταν τα L max (συνεισφορά 25,29%), L oo (συνεισφορά 24,65%) και L m (συνεισφορά 21,06%). Τα ίδια χαρακτηριστικά ήταν υπεύθυνα και για την ομαδοποίηση των υπόλοιπων τάξεων στην ομάδα (iii) (L oo :22,27%, L max :21,80%, L m :18,95%) (SIMPER ανάλυση). Η ομάδα (i) διαφοροποιήθηκε από τις (ii) και (iii) εξαιτίας των πολύ μικρότερων τιμών των παραμέτρων L max, L oo και L m (ανομοιότητα 60,13% και 35,17% αντίστοιχα). Οι ίδιες παράμετροι είχαν επίσης χαμηλότερες μέσες τιμές στις τάξεις της ομάδας (iii) σε σχέση με αυτές της ομάδας (ii) και ήταν υπεύθυνες για τη διαφοροποίηση μεταξύ των ομάδων αυτών (ανομοιότητα 31,44%, SIMPER). Εικόνα 33. (α). Ανάλυση κατά συστάδες (cluster analysis) για την ομαδοποίηση των τάξεων στις οποίες ανήκουν τα είδη που κινδυνεύουν. (β). μέθοδος της πολυπαραγοντικής ανάλυσης (MDS analysis). Στη συνέχεια εφαρμόστηκε η ίδια ανάλυση σε επίπεδο οικογένειας για κάθε κατηγορία κινδύνου ξεχωριστά. Τα είδη των οικογενειών που ανήκουν στη κατηγορία των κρισίμως κινδυνευόντων διαχωρίστηκαν σε τρεις ομάδες (επίπεδο ομοιότητας 60%) (Εικόνα 34α). Η 46