Περιβαλλοντικό πρόγραµµα σχολικό έτος

Transcript

1

2 Περιβαλλοντικό πρόγραµµα σχολικό έτος

3 1o EΠΑΛ Αχαρνών 5 ο ΣΕΚ Ανατολικής Αττικής

4 ΣΚΟΠΟΣ Ευαισθητοποίηση των µαθητών- µαθητριών σε θέµατα που αφορούν την οικολογική ισορροπία µιας περιοχής και να ενηµερωθούν για την αξία του ελαιολάδου στην διατροφή τους.

5 ΣΤΟΧΟΙ Να γνωρίσουµε τη διαδικασία παραγωγής λαδιού Να κατανοήσουµε τη σηµασία των καλλιεργητικών φροντίδων της ελιάς στη διατήρηση των φυσικών πόρων (νερό, έδαφος, βιοποικιλότητα ) Να διαπιστώσουµε την αξία της οικολογικής ισορροπίας στον ελαιώνα Να γνωρίσουµε και να προωθήσουµε την βιολογική καλλιέργεια της ελιάς Να γνωρίσουµε την ιστορία της ελιάς και του λαδιού µέσα από τη Μυθολογία, Λαογραφία, Λογοτεχνία κλπ

6

7 Ηοµάδα µας Αβραµίδης Αλέξης Βασιλόπουλος Παναγιώτης Γιαννακοπούλου Βάσια Γκίρας Παναγιώτης Γκούµα Μάρθα ήµου Νίκος Κατάρας Ντίνος Κατζούρη Κάτια Κόκκορης Παναγιώτης Κορωνίδης Φίλιππος Κοσµίδης Ανατόλιος

8 Κοσµίδου Μαρία Κύτρου Μαρία Κωνσταντινίδη Αρετή Λαζαρίδη Σοφία Πεσσιρίδης Νίκος Τόµπρος Γιώργος Πισκαρδέλης Τάσος Συρινίδης Ηλίας Τουλάκης Χρήστος Λύκου Βασίλης Σισµανίδης Γιώργος Ηοµάδα µας

9 Υπεύθυνοι καθηγητές Βελισσαροπούλου Αικατερίνη Τσιµπινός Γιάννης

10

11 Μυθολογία. Ηελιά, όπως αναφέρει ο µύθος, ήταν το δώρο της θεάς Αθηνάς στους κατοίκους της πόλης της Αθήνας, οι οποίου σε ένδειξη ευγνωµοσύνης έδωσαν το όνοµα της θεάς στην πόλης τους.

12

13 Μυθολογία Οι αρχαίοι Έλληνες την θεωρούσαν δέντρο ιερό και µε κλάδους αγριελιάς, τον "κότινο", στεφάνωναν τους νικητές στους Ολυµπιακούς Αγώνες.

14 Ιστορία για το ξύλο της ελιάς Πολύτιµο σεαξίακαιχρήσηήτανκαιτο ξύλο της ελιάς. Ξύλο που επενδύθηκε και από πάµπολλους µύθους. Από ξύλο ελιάς, λέει ο µύθος, ήταν φτιαγµένο το ρόπαλο του Ηρακλή, το κρεβάτι του Οδυσσέα αλλά και η εικόνα της Αθηνάς στον Παρθενώνα. Μόνο και µόνο ότι ακόµα και ο Πλάτωνας δίδασκε κάτω από τον ίσκιο µιας ελιάς, δηλώνει την πολύτιµη αξίααυτούτου δέντρου, σε όλες του τις εκδοχές.

15

16 Αυτό το δένδρο είναι τα πάντα Είναι, ίσως, το µοναδικό δέντρο από το οποίο αξιοποιείται ότι και αν αυτό παράγει. Οκαρπόςτου, ως έδεσµα αναντικατάστατο. Το κουκούτσι του, ως καύσιµο σε διάφορες χρήσεις, το λάδι, τα φύλλα του ως ζωοτροφή, το ξύλο της. Αυτό το δέντρο είναι τα πάντα...

17 Η αρχαιότερη ελιά

18 Προϊόντα από την ελιά Τα κυριότερα προϊόντα που παράγονται από την καλλιέργεια της ελιάς είναι το ελαιόλαδο και οι επιτραπέζιες ελιές. Από τα δύο αυτά προϊόντα µεγαλύτερη διαιτητική αξία και οικονοµική σηµασία έχει το ελαιόλαδο. Σ αυτά πρέπει να προστεθεί και το πυρηνέλαιο που προορίζεται για βιοµηχανική χρήση. Επίσης οικονοµική σηµασία έχουν και κάποια υποπροϊόντα της ελιάς, όπως τα φύλλα, τοξύλοοπυρήναςκ.α. Το ελαιόλαδο υφίσταται σήµερα ισχυρό ανταγωνισµό από τα σπορέλαια, τωνοποίωνη διαιτητική αξία υπολείπεται κατά πολύ αυτού.

19

20 Από το δένδρο στον καρπό Η ελιά είναι ένα αειθαλές δένδρο µε µακρόστενα φύλλα που καλλιεργείται σε υποτροπικό-εύκρατο κλίµα, και το επιστηµονικό της όνοµα είναιolea Europaea. Το ύψος της ελιάς κυµαίνεται ανάµεσα σε 3 και 12 µέτρα. Τα φύλλα της έχουν σκούρο πράσινο χρώµα απότηµία πλευρά και ασηµένιο από την άλλη. Το δέντρο αντέχει πολύ καλά στον χρόνο.

21 Βιολογία ελιάς. εναντέχειτοπολύκρύο, αλλά αντέχει στην ξηρασία και στους δυνατούς ανέµους. Τα ελαιόδεντρα ανθίζουν την άνοιξη και γονιµοποιούνται µε τονάνεµο. εν παράγουν καρπό τα πρώτα 5-8 χρόνια και δεν αναπτύσσονται πλήρως µέχρι τα 20 χρόνια. Ωριµάζουν και φτάνουν στην πλήρη απόδοση καρπού ανάµεσα στα 35 µε 150 χρόνια, και µετά παράγουν καρπό αδιάκοπα κάθε δύο χρόνια

22

23 Ωρίµανση του καρπού Οκαρπόςωριµάζει 6 µε 8 µήνες µετά την εµφάνιση την ανθοφορίας και οι ελιές όταν ωριµάσουν γίνονται µαύρες (από πράσινες) και εξακολουθούν να κρέµονται στα κλαδιά για µερικές εβδοµάδες. Για την παραγωγή ελαιόλαδου είναι απαραίτητο να αφεθούν να ωριµάσουν -αυτό δεν ισχύει για την παραγωγή βρώσιµων ελιών που µπορούν να µαζευτούν από τα δένδρα όταν είναι ακόµα πράσινες.

24 Παράγοντες που καθορίζουν το χρόνο συγκοµιδής το στάδιο ωρίµανσης δε συµπίπτει χρονικά για όλο τον καρπό, ακόµα και του ίδιου δένδρου. Βέβαια δεν πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός ότι στην πράξη, παρεµβαίνουν ορισµένοι εξωγενείς παράγοντες που ρυθµίζουν το χρόνο συγκοµιδής, όπως είναι: η διαθεσιµότητα των εργατικών χεριών η δακοπροσβολή, που επιβάλλει τη συγκοµιδή του καρπού το γρηγορότερο η δυνατότητα επεξεργασίας του ελαιόκαρπου στο ελαιουργείο και ορισµένοι άλλοι παράγοντες.

25 Συλλογή ελαιοκάρπου Μολονότι έχουν κάνει την εµφάνισή τους µηχανές, το µάζεµα του καρπού γίνεται στις περισσότερες χώρες µε τον παραδοσιακό τρόπο: µε ταχέρια. Οι εργάτες τινάζουν τα κλαδιά µε ραβδιά, αφού απλώσουν πανιά ή δίχτυα για τη συλλογή του καρπού, και συγκεντρώνουν τον καρπό σε τσουβάλια. Σε κάποιες περιοχές, δενκάνουνούτεαυτό, αλλά περιµένουν τον καρπό να ωριµάσει και να πέσει µόνος του από το δένδρο (π.χ., στην Κέρκυρα). Βέβαια, το λάδι αυτό δεν είναι πολύ καλής ποιότητας. Όταν µαζευτεί ο καρπός, πρέπει να µεταφερθεί στο ελαιοτριβείο όσο γίνεται πιο γρήγορα (1-2 µέρες). Αυτό συµβαίνει, γιατί αν αφεθεί ο καρπός οι ελιές αρχίζουν να αλλοιώνονται (επέρχεται ζύµωση).

26

27 Επεξεργασία του καρπού για να πάρουµε τολάδι, ο καρπός συνθλίβεται µε µηχανικά µέσα. Τα παλιά χρόνια, οι άνθρωποι χρησιµοποιούσαν µεγάλους πέτρινους τροχούς για να συνθλίψουν τον καρπό και να πάρουν το λάδι του

28 Πέτρινοι τροχοί για σύνθλιψη ελαιοκάρπου

29 Βρώσιµες ελιές Αν δοκιµάσουµε να φάµε ελιές απευθείας από το δένδρο θα διαπιστώσουµε ότιέχουνάσχηµη γεύση. Αυτό συµβαίνει γιατί υπάρχουν ουσίες στη φλούδα της ελιάς που της δίνουν πικρή γεύση, χωρίς όµως να επηρεάζουν το λάδι της. Υπάρχουν οι µαύρες στρογγυλές φαγώσιµες ελιές (Άµφισσας) ή επιµήκεις (Καλαµών) και οι πράσινες φαγώσιµες που στην πραγµατικότητα έχουν µαζευτεί πριν ωριµάσουν. Για να ξεπικρίσουν οι ελιές και να γίνουν βρώσιµες πρέπει να περάσουν από µια επεξεργασία που µπορεί να γίνει µε αρκετούς και διαφορετικούς τρόπους:

30 Βάζουµε Παρασκευή βρώσιµων ελιών τις ελιές σε δοχείο µε νερόπου περιέχει 10% αλάτι, µέχρι έξι µήνες. Μετά, αφού τις χαράξουµε µε ξυράφι, τις βάζουµε σε νερό το οποίο αλλάζουµε µέρα παρά µέρα για περίπου είκοσι µέρες.αφού τις δοκιµάσουµε καιδιαπιστώσουµε ότι δεν υπάρχει πικρίλα και αλάτι, αλατίζουµε κανονικά τις ελιές, και τις βάζουµε σεξύδι για λίγες ώρες.

31 Πώς παράγεται το λάδι; Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, η συγκοµιδή του καρπού και η διαδικασία παραγωγής του λαδιού µπορεί να έγινε πιο εύκολη, αλλά στην ουσία ο τρόπος παραµένει ο ίδιος ανά τους αιώνες: Μάζεµα τουκαρπού: ο καρπός µαζεύεται από το Νοέµβριο έως και το Μάρτιο, δηλαδή έξι µε οχτώµήνες µετά την εµφάνιση της ανθοφορίας του δένδρου. Για την παραγωγή της καλύτερης ποιότητας λαδιού, ο καρπός πρέπει να µαζεύεται όταν αλλάζει το χρώµα του, τότε δηλαδή που υπάρχει η µεγαλύτερη περιεκτικότητα σε λάδι και η καλύτερη γεύση

32

33 Μηχανική Σήµερα οι ελιές µπαίνουν σε µηχανές µε ανοξείδωτους τροχούς, αφού πρώτα πλένονται και διαχωρίζονται από τα φύλλα, και στη συνέχεια πολτοποιούνται και συµπιέζονται. Προστίθεται νερό στον πολτό και, αφού περάσει από µηχανές που φιλτράρουν τυχόν ιζήµατα, το νερό και το λάδι διαχωρίζονται. Η διαδικασία είναι φυσική χωρίς να προστίθενται άλλα υλικά (πέρα από το νερό). Το ελαιόλαδο είναι στην πραγµατικότητα το µόνο είδος λαδιού που µπορεί να φαγωθεί, όπως βγαίνει από τον καρπό.

34 Συλλογή µε δίχτυα Παλαιότερα η συλλογή του ελαιόκαρπου, ιδιαίτερα, των χονδρόκαρπων ποικιλιών γίνονταν αποκλειστικά µε τα χέρια. Μετά από πτώση στο έδαφος. Ο τρόποςαυτόςέχει αντικατασταθεί σήµερα, σε µεγάλο βαθµό, µε τα πλαστικά δίκτυα ελαιοσυλλογής, τα οποία απλώνονται κάτω από τα δένδρα και συγκρατούν τον ελαιόκαρπο, που φυσιολογικά πέφτει. Η συλλογή του ελαιόκαρπου από τα δίκτυα γίνεται, στην πράξη, σε διάστηµα ενός µέχρι δύο µηνών.

35

36 Συγκοµιδή µετά από φυσιολογική πτώση Τα κύρια µειονεκτήµαταταοποία συνδέονται µε τη συλλογή του ελαιόκαρπου µετά από φυσιολογική πτώση στο έδαφος, µπορούν να συνοψιστούν στα εξής: Μεγάλες φθορές από έντοµα και ζώα Σηµαντικές µυκητολογικές προσβολές και Απώλεια αρωµατικών συστατικών.

37

38 Συγκοµιδή µε ταχέρια Με τη µέθοδο αυτή: Αποφεύγεται ο τραυµατισµός του ελαιόκαρπου και προστατεύεται η ποιότητα του περιεχόµενου ελαιόλαδου Εξασφαλίζεται καθαρότητα του ελαιόκαρπου από φύλλα, χόρτα, χώµα κλπ. Προστατεύεται το ελαιόδεντρο από τραυµατισµούς και σπασίµατα της καρποφόρου κόµης που συµβαίνουνότανεφαρµόζεται ραβδισµός. Η µέθοδος όµως αυτή, είναι πολύ δαπανηρή

39

40

41 Συγκοµιδή µε ραβδισµό Στις περισσότερες περιπτώσεις, ιδιαίτερα στις µικρόκαρπες ποικιλίες, η συγκοµιδή του ελαιόκαρπου γίνεται µε ραβδισµό. Τα χρησιµοποιούµενα ραβδιά είναι µικρού ή µεγάλου µήκους ξύλινα ή πλαστικά. Η όληόµως εργασία γίνεται χειρωνακτικά µε τις γνωστές συνέπειες, δηλαδή το αυξηµένο κόστος της ελαιοσυλλογής και τη δηµιουργία αιχµής απασχόλησης εργατών που καθηµερινά γίνονται πιο δυσεύρετοι. Γι αυτό έχει γίνει προσπάθεια τα τελευταία χρόνια για την εφαρµογή της µηχανικής συγκοµιδής.

42

43 Συγκοµιδή µε δονητές Το τελειότερο επίτευγµα της µηχανικής στον τοµέα της ελαιοσυλλογής αποτελούν οι διάφοροι τύποι δονητών. Στη χώρα µας έχουν χρησιµοποιηθεί δονητές για τη συγκοµιδή του ελαιόκαρπου σε πειραµατικό µόνο επίπεδο

44 Χρήση καρποπτωτικών ουσιών Στα πλαίσια της προσπάθειας η οποία γίνεται, για την εξεύρεση µιας οικονοµικής µεθόδου συγκοµιδής του ελαιόκαρπου εντάσσεται και η χρησιµοποίηση ορισµένων χηµικών παρασκευασµάτων,τα οποία διευκολύνουν την πτώση του καρπού από το δέντρο. Χρειάζεται όµως ιδιαίτερη προσοχή σχετικά µε την ποσότητα και τη φύση των χηµικών αυτών ουσιών που χρησιµοποιούνται.

45

46 Αξιολόγηση όπως και το καλό κρασί, έτσι και κάθε ποικιλία ελαιόλαδου κρίνεται από τη γεύση, το χρώµα, το άρωµα και την οξύτητά του. Κάθε είδος ελαιόλαδου είναι µοναδικό αφού είναι προϊόν εντελώς συγκεκριµένων συνθηκών (έδαφος, κλίµα, τύπος και ηλικία ελαιόδεντρων, εποχή που µαζεύτηκε ο καρπός και επεξεργασία του). Το χρώµα τουείναιβασικάπράσινο, αλλά οι αποχρώσεις του πολλές. Η γεύσηµπορεί να είναι έντονη ή απαλότερη, ακόµα και λίγο καυτερή. Όταν γίνεται σωστά η επεξεργασία του ελαιόλαδου, διατηρεί πλήρως το άρωµα, τις βιταµίνες και τη γεύση του καρπού από τον οποίο προήλθε.

47

48 Τα είδη του ελαιολάδου Eξτρα παρθένο ελαιόλαδο: η καλύτερη ποιότητα λαδιού. Ο βαθµός οξύτητας δεν πρέπει να ξεπερνά το 1%. Τα καλύτερης ποιότητας λάδια έχουν αρκετά χαµηλότερο βαθµό (0,4-0,5%). Το λάδι αυτό έχει εξαιρετικό άρωµα, γεύση και χρώµα

49 Είδη ελαιολάδου Παρθένο ελαιόλαδο: πολύ καλής ποιότητας λάδι, µε ελαφρώςµεγαλύτερη οξύτητα που δεν πρέπει να ξεπερνά το 1,5%. Έχει άρωµα, γεύση και χρώµα αντίστοιχα µε αυτά του έξτρα παρθένου ελαιόλαδου. Αγνό ελαιόλαδο: καλής ποιότητας λάδι µε καλή γεύση και αρκετά µεγαλύτερη οξύτητα που δεν πρέπει να ξεπερνά το 3,3%.

50

51 Ποικιλίες ελιάς ιάφορα χαρακτηριστικά έχουν χρησιµοποιηθεί για την διάκριση των καλλιεργούµενων ποικιλιών της ελιάς, όπως είναι το µέγεθος του φύλλου, το σχήµα καιτοµέσο βάρος του καρπού, το σχήµα του κουκουτσιού κ.λ.π. Τα χαρακτηριστικά όµως αυτά δεν είναι σταθερά, γιατί επηρεάζονται από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες και γι αυτό δεν αποτελούν πάντοτε αξιόπιστα κριτήρια.

52

53 Μικρόκαρπες 1. Αγριελιά 2. Κορωνέικη 3. Κουτσουρολιά 4. Λιανολιά Κερκύρας 5. Μαστοειδής 6. Θιακή 7. Μυρτολιά 8. Μαυρελιά 9. Τραγολιά 10. Ασπρολιά 11. Μελολιά 12. Χρυσολιά

54 Μεσόκαρπες 1. Αγουροµανακολιά 2. Αδραµµυτινή 3. Βαλανολιά 4. Θρουµπολιά 5. Μεγαρείτικη 6. Πικρολιά 7. Καλοκαιρίδα 8. αφνελιά

55 Αδρόκαρπες ή Χονδρολιές 1. Αµυγδαλολιά 2. Βασιλικάδα 3. Γαϊδουρολιά 4. Καρολιά 5. Καρυδολιά 6. Καλαµών 7. Κοθρέικη 8. Κολυµπάδα 9. Κονσερβολιά 10. Στρογγυλολιά

56 Περιεκτικότητα σε λάδι Οι βρώσιµες ελιές είναι πάντα πιο µεγάλες, η ψίχα τους είναι πιο παχιά, ενώ περιέχουν πολύ µικρότερο ποσοστό λάδι. Οι ελιές της δεύτερης κατηγορίας έχουν κατά κανόνα µικρότερους καρπούς, αλλά η περιεκτικότητα σε λάδι είναι πολύ µεγάλη.

57 Αξία του ελαιολάδου Από πολύ παλιά είχε αναγνωριστεί η πολύτιµη θρεπτική αξία του λαδιού και το χρησιµοποιούσαν σαν πρώτη τροφή. Επίσης το χρησιµοποιούσαν και σαν θεραπευτικό µέσο. Άλειφαν µ' αυτό τις πληγές για να κλείσουν. Επίσης αποστείρωναν τις πληγές µε καυτό λάδι γιανααποφύγουντηµόλυνση. Το χρησιµοποιούσαν και σαν φωτιστικό µέσο στα λυχνάρια που έκαιγαν µε φυτίλιαπόµπαµπάκι. Ακόµη και σήµερα χρησιµοποιούν το λάδι στα καντήλια που βάζουν στα εικονίσµατα στα σπίτια και στις εκκλησίες.

58

59 Παγκόσµια παραγωγή ελαιολάδου Το ελαιόλαδο καταναλώνεται από όλους τους λαούς. Σήµερα η παγκόσµια ελαιοκαλλιέργεια αντιπροσωπεύει 810 εκατοµµύρια ελαιόδεντρα. Το 98% των ελαιόδεντρων βρίσκονται στην περιοχή της Μεσογείου και από αυτό, το 70% είναι στις ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου. Στη χώρα µας καλλιεργούνται 100 εκατοµµύρια ελαιόδεντρα µε ετήσια παραγωγή περίπου τόνους

60 Εξαγωγές Πρώτη σε εξαγωγές ελαιολάδου είναι η Ισπανία και ακολουθούν η Ιταλία, η Ελλάδα και η Τυνησία. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει αυξανόµενη παγκόσµια ζήτηση που ανέρχεται σε 1.8% το χρόνο, η οποία οφείλεται κυρίως στην αναγνώριση της αξίας της γνωστής ως Μεσογειακής διατροφής. Στην Ελλάδα η ελιά καλλιεργείται σχεδόν σε όλα τα διαµερίσµατά της. Η Κρήτη, η Πελοπόννησος και η Μυτιλήνη είναι οι περιοχές που η ελιά είναι η κύρια καλλιέργεια.

61 Οικονοµική σηµασία Η ελαιοκαλλιέργεια διαδραµατίζει πρωτεύοντα ρόλο στην οικονοµία των χωρών, όπου έχει αναπτυχθεί, γιατί δεν αξιοποιεί µόνον εκτάσεις που είναι ακατάλληλες για άλλες καλλιέργειες, αλλά συµβάλλει και στην προστασία των εδαφών από τις διαβρώσεις. Να αναφέρουµε εδώ ότι οι ελαιώνες που βρίσκονται γύρω από την Μεσόγειο, θεωρούνται το µεγαλύτερο δάσος της περιοχής. Ακόµα, ένας µεγάλος αριθµός ελαιώνων ανήκει σε µικροκαλλιεργητές που εξασφαλίζουν έτσι εποχική εργασία και ικανοποιητικό εισόδηµα.

62 Απόβλητα ελαιοτριβείων εν είναι µόνον η µείωση των βροχοπτώσεων και οι ανθρώπινες ρυπογόνες «παρεµβάσεις» που απειλούν τα ποτάµια και τους χειµάρρους µας. Μία σοβαρή πηγή ρύπανσης προέρχεται απότααπόβλητατων3.500 ελαιοτριβείων της χώρας που «παράγουν» περίπου 1,5 εκατ. τόνους υγρών και τόνους στερεών υπολειµµάτων. Αυτά στην πλειονότητά τους καταλήγουν χωρίς επεξεργασία στους φυσικούς αποδέκτες. Η ελαιολάσπηµε το υψηλό οργανικό φορτίο (και την έντονη δυσοσµία) προκαλεί αποξήρανση της παρόχθιας βλάστησης και ρυπαίνει τους ποταµούς, προκαλώντας επιπρόσθετη περιβαλλοντική καταστροφή.

63

64 Σε ποτάµια και θάλασσες τα απόβλητα των ελαιοτριβείων Σχετικές έρευνες έδειξαν ότι το σύνολο των αποβλήτων ελαιοτριβείων στη χώρα µας απορρίπτεται χωρίς επεξεργασία σε χείµαρρους και ποτάµια σε ποσοστό 58%, στο έδαφος σε ποσοστό 20%, ενώ ένα 12% καταλήγει στη θάλασσα. Μόνο στην Πελοπόννησο (35% της ελληνικής ελαιοπαραγωγής) «παράγονται» τόνοι αποβλήτων που µε εξαίρεση τη διαχείρισή τους απότηνοµαρχία Μεσσηνίας καταλήγουν στους φυσικούς αποδέκτες. Ελαιοπαραγωγικές χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Κύπρος, αξιοποιούν τη σύγχρονη τεχνολογίακαιαυτάτααπόβληταµετατρέπονται σε χρήσιµα προϊόντα. Κάποια γίνονται βιοµάζα, άλλα εδαφοβελτιωτικά υλικά και άλλα ζωοτροφές. Όµως, καµία ποσότητα δεν φτάνει χωρίς επεξεργασία στα ποτάµια, στις λίµνες και στις θάλασσες.

65 Σε ποτάµια και θάλασσες τα απόβλητα των ελαιοτριβείων Το υπόλειµµα των ελαιοτριβείων φυγοκεντρικού τύπου έχει υψηλή περιεκτικότητα σε υγρασία (παράγοντας που µεγιστοποιεί τα προβλήµατα µεταφοράς αλλά και σάκχαρα και φαινολικά (που τα καθιστά ιδιαίτερα τοξικά). Αυτή η ελαιολάσπη καταλήγει στα ποτάµια (αντί να οδηγείται σε πυρηνελαιουργεία) τα οποία λόγω της έντονης λειψυδρίας των τελευταίων χρόνων έχουν χάσει τη δυνατότητα φυσικού αυτοκαθαρισµού τους. Με την πάροδο των χρόνων, λένε οι ειδικοί, το ρυπαντικό φορτίο από τα ελαιοτριβεία οδήγησε στη µεγιστοποίηση του φαινοµένου ευτροφισµού.

66 Θεσµικό πλαίσιο Για τους ειδικούς η αιτία της κάκιστης διαχείρισης των υπολειµµάτων οφείλεται στην τεχνολογία των ελαιοτριβείων και στο «χαλαρό» (έως ανύπαρκτο) θεσµικό πλαίσιο για τη διαχείριση των αποβλήτων τους. Στη χώρα µας λειτουργούν περίπου µικρής και µεσαίας (σε παραγωγή) ελαιοτριβεία µε εποχική λειτουργία πέντε µηνών ετησίως. Από αυτά, το 30% είναι κλασικού τύπου (πιεστικά) και το 70% είναι εκσυγχρονισµένα (φυγοκεντρικού τύπου).

67 ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ : Έκθεση Βιολογικών Προϊόντων : Γεωπονικό Πανεπιστήµιο : Ελαιουργική εταιρεία ΜΙΝΕΡΒΑ /03/09: Τριήµερη εκπαιδευτική επίσκεψη στην Φωκίδα Επίσκεψη στο ΚΠΕ Άµφισσας, στον Γεωργικό Συνεταιρισµό και στον ελαιώνα.

68 Γεωπονικό Πανεπιστήµιο

69 ΗελιάτουΠλάτωνα

70 ΜΙΝΕΡΒΑ

71 Στον εσωτερικό χώρο του εργοστασίου

72 Ελαιοδεξαµενές

73 Αγροτικός Συνεταιρισµός Άµφισσας

74 Επεξεργασία ελαιοκάρπου

75 Ελαιοτριβείο

76 Συζήτηση των εργαζοµένων µε τους µαθητές

77 Συσκευαστήριο

78

79 : Παρασκευή βρώσιµων ελιών

80

81

82

83 Κολάζ µε φύλλαελιάς

84

85

86

87 Παροιµίες για την ελιά

88

89

90 ενδροφύτευση στη θέση Λεκάνες του ήµου Αχαρνών

91

92

93 Φύτευση ελιάς στο χώρο του σχολείου

94

95

96

97 Παρουσίαση του προγράµµατος

98 Βιβλιογραφία Ο πολιτισµός της ελιάς Το Ελαιόλαδο: Νίκος και Μαρία Ψιλάκη, Ηλίας Καστανάς Πελίτι: τεύχος 8 Σεπτέµβριος ενδροκοµία: Γ ΕΠΑΛ Αρχές επεξεργασίας τροφίµων: Γ ΕΠΑΛ Ιδιοπαραγόµενα γεωργικά προϊόντα: Γ ΕΠΑΛ Παραγωγή και χειρισµός γεωργικών προϊόντων: Γ ΕΠΑΛ Στοιχεία Βιολογικής Γεωργίας: Γ ΕΠΑΛ

99