ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΓΑΜΟΣ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΗ

Transcript

1 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΓΑΜΟΣ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αναμφισβήτητα, η παράδοση αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της εθνικής ιδιοπροσωπίας ενός λαού, της εθνικής σύστασης της κάθε χώρας αλλά και κάθε τόπου. Η έννοια της παράδοσης, εκτός από συμπεριφορές, ήθη, έθιμα, γαστρονομικές συνήθειες, τρόπους ψυχαγωγίας όπως για παράδειγμα το χορό και το τραγούδι- διαλέκτους και γλωσσικές διαφοροποιήσεις περικλείει ακόμα τη θρησκεία καθώς και τις σχετικές με αυτή τελετές, οι οποίες αντιπροσωπεύουν τη βαθύτερη ανάγκη του ανθρώπου να μοιραστεί προσωπικές ευχάριστες ή δυσάρεστες στιγμές. Αναπόσπαστα, λοιπόν, κομμάτια της ζωής των ανθρώπων του τόπου μας είναι ο γάμος και η βάπτιση, τελετές οι οποίες σηματοδοτούν μια νέα αρχή. Με το μυστήριο του γάμου, το ανδρόγυνο ξεκινά την κοινή συζυγική ζωή, τον κοινό βιοπορισμό του ως ένα σώμα κατεχόμενο από δύο ψυχές. Η βάπτιση είναι το χρίσμα του χριστιανού, ο οποίος γίνεται με αυτό τον τρόπο εν δυνάμει κοινωνός στη Βασιλεία του Θεού. Οι τελετές αυτές, λοιπόν, διέπονται από συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και γνωρίσματα, τα οποία αν μελετηθούν με μια ιδιαίτερη ενόραση αποδίδουν την ξεχωριστή κουλτούρα του κάθε τόπου. Συχνά συνδέονται με την τοπική ιστορία, με τοπικές δεισιδαιμονίες καθώς και παγανιστικές επιρροές ευγενικά προσαρμοσμένες στο χριστιανικό κόσμο. Αναδύουν, σίγουρα, το ρομαντικό πνεύμα μιας άλλης εποχής, στοιχεία του οποίου επιζούν με δυσκολία στα πλαίσια του τεχνοκρατικού κόσμου όπου ζούμε. Ωστόσο, η ιδιοσυγκρασία της νέας αυτής πραγματικότητας αλλοιώνει σταδιακά τις λεπτές πτυχές ολόκληρων εποχών. Παρατηρείται, λοιπόν, έντονο το φαινόμενο της προοδοπληξίας που αντιπαραβάλλεται την παράδοση, η οποία περικλείει σύμφωνα με το σύγχρονο τρόπο σκέψης παρωχημένες απόψεις και αντιλήψεις. Επιπροσθέτως, η σημερινή έννοια της καλαισθησίας, η οποία υποστηρίζει την αφαιρετική ματιά των πραγμάτων και απεμπολεί τις πολύχρωμες λεπτομέρειες που αναδύουν από τα πολυάριθμα ήθη και έθιμα ανά τον ελλαδικό χώρο, αποκλείει όλο και περισσότερο τις τελετές αυτές από την καθημερινότητα θυσιάζοντάς τες στο Μολώχ του ξενόφερτου και μοντέρνου πολιτισμού, που σίγουρα απέχει πολύ από τις τοπικές παραδόσεις με τον ιδιαίτερο ανθρώπινο χαρακτήρα τους. Η έκφραση της συναισθηματικής κατάστασης μέσω των τελετών του γάμου και της βάπτισης, επομένως, υποδεικνύει την άμεση σύνδεση των συνηθειών και των συμπεριφορών με τις διαφορετικές νοοτροπίες από τόπο σε τόπο. Οι συγκεκριμένες τελετές αποτελούν ευκαιρίες ανάδειξης στοιχείων διαφοροποίησης της κάθε κοινότητας καθώς και ιδιαίτερων ικανοτήτων καλλιτεχνικής δημιουργίας, όπως η παρασκευή γλυκισμάτων, η κατασκευή της προίκας και η προετοιμασία του νεογνού ή της νύφης πριν τη βάπτιση ή το γάμο αντίστοιχα. [1]

2 Ο ΓΑΜΟΣ Κάνοντας μία λεπτομερή ανασκόπηση των ηθών και εθίμων των διαφόρων περιοχών της χώρας μας, διαπιστώνουμε την ύπαρξη μιας θαυμάσιας ποικιλίας στοιχείων παράδοσης. Συγκεκριμένα, παρατηρείται πληθώρα πολιτιστικών στοιχείων στον τομέα των θρησκευτικών τελετών. Αυτό συμβαίνει, καθώς ο γάμος και η βάπτιση που μελετάμε αποτελούν κάποιες από τις σημαντικότερες στιγμές στη ζωή του ατόμου. Δόκιμο θα ήταν να ξεκινήσουμε την περιγραφή από το σημαντικότερο ίσως στάδιο της ζωής του ανθρώπου, τον έγγαμο βίο. Ένας ευοίωνος, λοιπόν, έγγαμος βίος όφειλε να έχει μία λαμπρή αρχή, η οποία χαρακτηρίζεται από διάφορα έθιμα που στοιχειοθετούν και προοιωνίζουν έναν ευτυχισμένο γάμο. Έτσι, παρατηρούμε την επισφράγιση της μελλοντικής συμβίωσης με τον αρραβώνα, ο οποίος τελείται με την παρουσία ιερέα που ευλογεί τις βέρες. Ακόμα, το έθιμο αυτό αποτελεί μία ευκαιρία για την γνωριμία των οικογενειών καθώς και αφορμή για διασκέδαση. Στη σύγχρονη εποχή, ο θεσμός τείνει να εξαλειφθεί, αφού η τελετή αυτή τελείται πλέον σε περιοχές της ελληνικής υπαίθρου και της νησιωτικής Ελλάδας, ενώ στις μεγαλουπόλεις συχνά παραλείπεται. Στο σημείο αυτό της προγαμιαίας διαδικασίας κρίνεται απαραίτητο να αναφερθεί ο θεσμός της προίκας. Μέχρι πριν λίγες δεκαετίες, η προίκα αποτελούσε βασική προϋπόθεση για να γίνει η συμφωνία για την τέλεση του γάμου και ήταν απότοκο κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών μιας άλλης εποχής. Σήμερα βρίσκεται σε ύφεση χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν εφαρμόζεται σε ορισμένες περιοχές της ελληνικής υπαίθρου. Επίσης υπάρχουν περιπτώσεις που η προίκα προσφέρεται με πιο ήπιους τρόπους, όπως η αγορά και η μεταβίβαση ακινήτων από κοινού στους νεόνυμφους. Με την επίδειξη της προίκας συνδυάζεται και το στρώσιμο του νυφικού κρεβατιού που γίνεται την Πέμπτη ή την Παρασκευή πριν το γάμο. Το νυφικό κρεβάτι το στρώνουν οι ανύπαντρες φίλες της νύφης και το ξεστρώνει τρεις φορές η πεθερά της νύφης. Ένα αγοράκι συνηθίζεται να κυλιέται πάνω στο κρεβάτι για να φέρει τύχη και γονιμότητα στο ζευγάρι. Την παραμονή του γάμου, οι φίλοι του γαμπρού πηγαίνουν το νυφικό στο σπίτι της νύφης. Εκεί, η νύφη και οι συγγενείς της, πρέπει να «ασημώσουν» για να το πάρουν. Το ίδιο κάνουν αντίστοιχα και φίλοι και συγγενείς της νύφης, με το κοστούμι του γαμπρού. Σε κάποιες περιπτώσεις οι φίλοι του γαμπρού ζητούν από την νύφη να τους δώσει «ένα φιλί» για να το πάνε στον γαμπρό. Έτσι, η νύφη αφήνει το αποτύπωμα του κραγιόν της σε μια χαρτοπετσέτα και οι φίλοι το πηγαίνουν στο γαμπρό. Την ημέρα του γάμου αρχίζει από νωρίς με τραγούδια το στόλισμα της νύφης, το οποίο γίνεται άνευ τη παρουσία του γαμπρού, διότι θεωρείται γρουσουζιά εάν ο υποψήφιος σύζυγος δει τη νύφη πριν τη τελετή. Η παράδοση θέλει τη νύφη να φοράει κάτι παλιό, για τη συνέχιση των παλιών αξιών, κάτι καινούριο που δίνει αισιοδοξία για το μέλλον, κάτι δανεικό για δανεική ευτυχία και κάτι γαλάζιο που συμβολίζει πίστη, καλοτυχία και αγάπη. Ο κουμπάρος πηγαίνει να πάρει την νύφη από το σπίτι της για να την πάει στην εκκλησία. Εκεί βρίσκει την πόρτα κλειστή, γιατί οι φίλες της νύφης και συγγενικά πρόσωπα δεν τον αφήνουν να περάσει! Μετά από ένα ολιγόλεπτο «παζάρι», η παράδοση θέλει τον κουμπάρο να [2]

3 δίνει κάτι στην πόρτα, συνήθως χρήματα, για να τον αφήσουν να περάσει. Αφού η νύφη είναι έτοιμη να φύγει, το μόνο που δεν έχει φορέσει ακόμη είναι τα παπούτσια της. Πριν φορέσει η νύφη τα παπούτσια της, οι ελεύθερες γράφουν τα ονόματά τους στο κάτω μέρος. Η κοπέλα της οποίας το όνομα θα σβηστεί, θα παντρευτεί πρώτη. Σύμφωνα όμως με το έθιμο, τα παπούτσια δεν μπαίνουν με την πρώτη. Τότε ξεκινάει μια σειρά διαπραγματεύσεων όπου ο κουμπάρος «ασημώνει» το παπούτσι! Αυτό γίνεται συνήθως τρεις φορές και τελικά το παπούτσι μπαίνει στο πόδι της νύφης! Τη στιγμή που η νύφη βγαίνει από το σπίτι της για να πάει στην εκκλησία, σπάει πάνω από το κεφάλι της το νυφόψωμο και το πετάει στους ελεύθερους και στις ελεύθερες. Όποιος το πιάσει, αυτός θα παντρευτεί νωρίτερα. Ένα παρεμφερές έθιμο είναι το πέταγμα της ανθοδέσμης με μόνη διαφορά ότι αυτό συνηθίζεται να γίνεται μετά το γάμο. Όποια ανύπαντρη κοπέλα την πιάσει, αυτή θα παντρευτεί πρώτη. Στην εκκλησία κατά τη διάρκεια της τελετής, ο κουμπάρος ή η κουμπάρα δίνουν τις βέρες στον ιερέα και σταυρώνουν τα στέφανα πάνω από τα κεφάλια των νεόνυμφων. Σε έναν θρησκευτικό γάμο ακούγεται η φράση «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα» και τότε η νύφη πατάει το πόδι του γαμπρού. Ακόμα, όταν ξεκινήσει ο χορός του Ησαΐα, οι καλεσμένοι πετάνε ρύζι στο ζευγάρι. Σε ορισμένα μέρη της χώρας αναμειγνύουν με το ρύζι κουφέτα, καρύδια, ροδοπέταλα, κ.ά. Μετά τη λήξη του μυστηρίου, το ζευγάρι παραμένει στην εκκλησία μέχρι να αποχαιρετίσει τους προσκεκλημένους που περιμένουν για να τους ευχηθούν «να ζήσετε» και «καλούς απογόνους». Οι ελεύθερες κοπέλες παίρνουν κουφέτα από το δίσκο με τα στέφανα για να τα βάλουν κάτω από το μαξιλάρι τους και να ονειρευτούν τον μελλοντικό τους σύζυγο. Μετά την τελετή, η νύφη πηγαίνει στο σπίτι της πεθεράς. Εκεί, η πεθερά τη «μελώνει» με μέλι ή γλυκό του κουταλιού και η νύφη φιλάει το χέρι της. Κατόπιν πετάει μήλα στολισμένα με κουφέτα, κέρματα και γαρύφαλλα για καλοτυχία. Μετά ξεκινάει το γλέντι. Στη δεξίωση, φίλοι και συγγενείς του ζευγαριού πηγαίνουν στο τραπέζι του κουμπάρου, με την συνοδεία των οργάνων, ένα ιδιαίτερο πιάτο που έχει φτιαχτεί μόνο για αυτόν και την παρέα του, το οποίο συνήθως είναι γουρουνόπουλο ή κότα ψητή. Μετά από τραγούδι, χορό και κάποια χαρτονομίσματα, ο κουμπάρος παίρνει τελικά το δίσκο στο τραπέζι του. Ενδιαφέρον έγκειται σε κάποιες προλήψεις σε σχέση με το γάμο. Αν βρέχει την ημέρα του γάμου είναι πολύ καλό, γιατί όπως η βροχή φέρνει ευφορία στους αγρούς, έτσι θα φέρει και στους νεόνυμφους. Επίσης, είναι γρουσουζιά να δει η νύφη άλλη νύφη όπως και να γυρίσει να κοιταχτεί σε καθρέφτη πριν φύγει για την εκκλησία. Ακόμα, το νυφικό φόρεμα δεν πρέπει να πατηθεί ή να καεί. Δάκρυα την ημέρα του γάμου από την νύφη σημαίνουν ότι διώχνουν μακριά την θλίψη και ότι ο γάμος θα πετύχει. Τέλος, είναι γρουσουζιά να πέσουν οι βέρες ή τα στέφανα κάτω. Αξίζει να αναφερθεί η διαδικασία που ακολουθείται πριν το γάμο στην περιοχή της Ηλείας, Ανδρώνι. Συγκεκριμένα : Την Τρίτη πριν από το γάμο οι συγγενείς της νύφης την πηγαίνουν στα σπίτια του χωριού και έβαζαν στη πόρτα του ένα κλωνάρι δάφνης και με αυτό τον τρόπο καλούσαν τους κατοίκους να έρθουν στα καρφώματα της νύφης, δηλαδή στην έκθεση της προίκας της. Έπειτα, την Πέμπτη, έβγαζαν τη προίκα της νύφης στην αυλή του πατρικού της τοποθετώντας την σε «γιούκο». Στη συνέχεια, έβαζαν ένα [3]

4 αγόρι πάνω στο γιούκο, το οποίο το ασήμωναν με χρήματα για να κάνει η νύφη αγόρι και γίνονταν γλέντι. Μετά έρχονταν οι συγγενείς του γαμπρού για να πάρουν τη προίκα, την οποία άπλωναν στα παραπέτια των αγροτικών αυτοκινήτων για να τα δουν οι κάτοικοι του χωριού καθώς τα πήγαιναν στο σπίτι του χωριού. Το Σάββατο το πρωί, οι καλεσμένοι έφερναν κρέας, ψωμί και κρασί, τα λεγόμενα «κανίστρια» με σκοπό να συμβάλλουν στα έξοδα του τραπεζιού της νύφης που γινόταν το ίδιο βράδυ. Την Κυριακή, ερχόταν ο γαμπρός με τη συνοδεία ορχήστρας στην εκκλησία. Στη συνέχεια, οι συγγενείς πήγαιναν στο σπίτι της νύφης για να πάρουν τη μαξιλάρα, την οποία είχε φτιάξει η ίδια από λευκό σεντόνι και την είχε δώσει σε μια ανύπαντρη κοπέλα. Ήταν στολισμένη με κόκκινη κορδέλα χιαστί και φιόγκους στις τέσσερις άκρες και περιείχε καρύδια, κουφέτα, ρύζι, τσιγάρα και χρήματα. Όποιος έφτανε πρώτος έπαιρνε από την κοπέλα τη μαξιλάρα, αφού πρώτα όμως την ασήμωνε με χρήματα και του έδινε ένα φιλί. Ο δεύτερος έπαιρνε ένα μπουκάλι κρασί και κερνούσε τους καλεσμένους, ενώ ο τρίτος ένα λευκό μαντίλι, το οποίο τοποθετούσε στο πέτο του. Τέλος, οι καλεσμένοι και η ορχήστρα συνόδευαν τη νύφη στην εκκλησία. Άρρηκτα συνδεδεμένες με τις αντιλήψεις του λαού σχετικά με την τελετή του γάμου είναι οι παρακάτω παροιμίες : 1. Μήτε νεκρός αγέλαστος, μήτε γάμος άκλαυτος. Η συγκεκριμένη παροιμία αναφέρεται στη συγκίνηση που συχνά νιώθουν οι καλεσμένοι στους γάμους, όπου κλαίνε από χαρά. 2. Ο γάμος θέλει τύμπανα και η εκκλησία ψάλτη. 3. Αλλού βαρούν τα τύμπανα κι αλλού γίνεται ο γάμος. 4. Η νύφη μόλις γεννηθεί της πεθεράς θα μοιάζει. 5. Ξεχνά η γρουσούζα πεθερά πως ήταν νύφη μια φορά. Η παροιμία αυτή αναφέρεται στις κακές σχέσεις της πεθεράς με τη νύφη και την προκατάληψη της πρώτης προς τη δεύτερη. 6. Όλ η βδομάδα του γαμπρού κι η Κυριακή της νύφης. 7. Αν δεν βαρέσουν τ άργανα κι αν δε σφαή κι η τράγους, δε του πιστεύου μάνα μου πως θέλει να γένει γάμους. 8. Ανύπαντρος σαν παντρευτεί δεν πρέπει να χορεύει, μόνο σακί στον ώμο του κριθάρι να μαζεύει. 9. Ανύπαντρος προξενητής για πάρτη του γυρεύει. 10. Σαν θέλει η νύφη κι ο γαμπρός, τύφλα να χει ο πεθερός. 11. Ή μικρός -μικρός παντρέψου ή μικρός καλογερέψου. Δηλώνει τη συνήθεια των παλαιότερων χρόνων να παντρεύονται οι άνθρωποι σε μικρή ηλικία. Αντίθετα στη σύγχρονη εποχή, η ηλικία δεν επηρεάζει το γάμο, αλλά είναι προσωπική υπόθεση του ζευγαριού. 12. Άμα δεν ταιριάζανε δε θα συμπεθεριάζανε. 13. Κλαιν οι χήρες, κλαιν κι οι παντρεμένες 14. Παπούτσι απ τον τόπο σου κι ας είν και μπαλωμένο. Από την προαναφερόμενη παροιμία γίνεται εμφανής η προκατάληψη γύρω από τον γάμο με κάποιον ξένο. 15. Γιος ο γαμπρός δε γίνεται κι η νύφη θυγατέρα. [4]

5 Η ΒΑΠΤΙΣΗ Με την εμφάνιση και επικράτηση της βάπτισης του βρέφους, κάπου μεταξύ του μισού του 2 ου αιώνα, ήρθε μια σημαντική αλλαγή στο ρόλο του νονού στη διαδικασία της βάπτισης, αλλά και μετά από αυτή. Αντί η παρουσία του να είναι μόνο για να επισφραγίσει την ειλικρινή πρόθεση του ανθρώπου που θέλει να βαπτιστεί, ο νονός βρίσκεται εκεί για να βοηθήσει τους γονείς στην πνευματική ανατροφή και στο μεγάλωμα του νεοφώτιστου. Επίσης, ο ρόλος του είναι να απαντάει στις ερωτήσεις που θέτονται από την εκκλησία κατά τη διάρκεια τη βάπτισης, εκ μέρους του βαπτιζόμενου βρέφους. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, το ζευγάρι επιλέγει ως νονό το άτομο που τους πάντρεψε. Σύμφωνα με την παράδοση μάλιστα, πρόκειται για το νονό του συζύγου, ενώ σε κάποιες άλλες περιοχές, της συζύγου. Βέβαια τα τελευταία χρόνια, τα νεότερα ζευγάρια επιλέγουν κάποιο νεότερο άτομο που συνήθως είναι κάποιος φίλος. Εκτός των άλλων, ο νονός έχει την υποχρέωση να προσφέρει στο νεοφώτιστο, το βαπτιστικό σταυρό, που θα «συντροφεύει» το παιδί καθ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Η βάπτιση συνηθίζεται να γίνεται κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής του παιδιού. Κατά την Ορθόδοξη Εκκλησία, ο νονός, που θεωρείται ο πνευματικός πατέρας του παιδιού, δεν επιτρέπεται να βαπτίσει παιδιά διαφορετικού φύλου. Ταυτόχρονα η εκκλησία μας απαγορεύει την τέλεση γάμου σε ένα ζευγάρι το οποίο είχε τον ίδιο νονό. Είναι πρακτική της εκκλησίας μας να δίνουμε στο βαπτιζόμενο βρέφος το όνομα ενός αγίου για να τον τιμούμε και να εκφράζουμε ευγνωμοσύνη σε αυτόν κάθε χρόνο, μαζί με το βρέφος, για το παράδειγμα που μας έδωσε με τη ζωή του. Ο άγιος έτσι γίνεται ο προστάτης του παιδιού προφυλάσσοντάς το από κάθε κίνδυνο και μέσω των προσευχών των πιστών, κατά τη βάπτιση, ο Θεός δίνει στο παιδί το φώτισμα για να γίνει πιστός ακόλουθος του. Σύμφωνα με την παράδοση, η επιλογή ονόματος στην Ελλάδα συνηθίζεται να γίνεται από τους γονείς του ζευγαριού. Στην επαρχία ακόμα και σήμερα τηρείται πιστά το έθιμο, ιδίως για τα αγόρια, που θεωρείται ότι συνεχίζουν το όνομα της οικογένειάς τους. Επίσης, συχνά οι γονείς βγάζουν δύο ονόματα στα παιδιά προκειμένου να ικανοποιούνται οι παππούδες και να αποφεύγονται οι έριδες μεταξύ των οικογενειών. Παλαιότερα, οι γονείς του ζευγαριού παρέμεναν στο σπίτι κατά τη διάρκεια του μυστηρίου της βάπτισης. Όταν ο νονός έδιδε το όνομα, τότε τα μικρότερα παιδιά που παρευρίσκονταν στην εκκλησία, έτρεχαν στους ευτυχείς παππούδες για να αναγγείλουν την επιλογή του ονόματος. Το παιδί που θα έκανε πρώτο την αναγγελία του «επιθυμητού» ονόματος, επιβραβευόταν με χρήματα. Αν και η επιλογή του ονόματος σήμερα θεωρείται καθαρά προσωπική υπόθεση των γονέων, η ορθόδοξη θρησκεία απαγορεύει τα αρχαία ελληνικά ονόματα. Συγκεκριμένα, υπήρξαν περιστατικά, όπου ο ιερέας αρνήθηκε να ολοκληρώσει την τελετή, ζητώντας από τους γονείς να περιοριστούν σε ονόματα του ελληνικού χριστιανικού εορτολογίου. Σύμφωνα με τα έθιμα, απαγορεύεται το παιδί να κόψει τα μαλλιά του πριν από τη βάπτισή του. Κατά την παράδοση, μετά την βάπτιση, η μητέρα δεν πρέπει να ξεπλύνει το παιδί από το λάδι. Μετά από τρεις ημέρες, η μητέρα μπορεί να πλύνει το βρέφος, κρατώντας το νερό, το οποίο πρέπει να πετάξει είτε στη θάλασσα, είτε [5]

6 στο χώμα. Το ίδιο ισχύει και για τα βαφτιστικά ρουχαλάκια, που πρέπει να ξεπλυθούν με θαλασσινό νερό. Τέλος, αξίζει να αναφερθούν ορισμένα έθιμα της βάπτισης που συναντώνται σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Στην Σκύρο παραμονές κάποιας βάπτισης, η πρόσκληση δε γινόταν με το κλασσικό τυπωμένο προσκλητήριο με την αναγγελία του χαρμόσυνου γεγονότος. Από το πρωί οι γυναίκες του σπιτιού ετοίμαζαν τις τηγανίτες, που έπρεπε να προσφέρονται φρέσκες. Οι γονείς του παιδιού που επρόκειτο να βαπτιστεί, περνούσαν από κάθε σπίτι του χωριού και προσέφεραν τηγανίτες με μέλι, σε ένα πιάτο τυλιγμένο με καθαρό πανί. Οι προσκεκλημένοι, σύμφωνα με το έθιμο, έπρεπε να επιστρέψουν το πιάτο άπλυτο. Στη Ρόδο και την Κάσο το παστέλι είναι συνδεδεμένο με τα μυστήρια του γάμου και της βάπτισης. Ανήκει στην ειδική κατηγορία των «τραγανών παστελιών», δηλαδή στη σύστασή του υπερισχύει το σουσάμι. Στη Ρόδο, όπου ονομάζεται μελεκούνι, καρυκεύεται με κύμινο και κανέλλα. Στην Κάσο, προστίθενται μερικές φορές και καρύδια στο μείγμα. Στην Άνδρο, την Τήνο και τα Κουφονήσια σερβίρεται πάνω σε φύλλα λεμονιού. Στις περιοχές της Ηπείρου οι γονείς μοιράζουν προσκλήσεις στα πολύ κοντινά πρόσωπα. Την ημέρα της βάπτισης μοιράζονται στους παρευρισκόμενους στην εκκλησία σταυρουδάκια τα λεγόμενα μαρτυρικά, τα οποία όποιος τα φοράει αναλαμβάνει να μεταδώσει το όνομα του βαπτιζόμενου βρέφους σε όλους τους συγγενείς του. Η νονά ντύνει το μικρό και η μητέρα πρέπει να κάνει μετάνοιες στη νονά για να της δώσει το παιδί. Μετά την εκκλησία ακολουθεί ένα μικρό φαγοπότι μεταξύ των συγγενών. Ένα από τα πολλά εδέσματα που προσφέρονται στα γλέντια των βαπτίσεων αλλά και των γάμων είναι η παραδοσιακή Ηπειρώτικη σπανακόπιτα. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Γενικό επιστέγασμα όσων προαναφέρθηκαν είναι η καθοριστική σημασία των εθίμων του γάμου και της βάπτισης στη ζωή των ανθρώπων, καθώς αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία παράδοσης και πολιτισμού, άρρηκτα συνδεδεμένα με την ιστορία του λαού μας. Επιπροσθέτως, συνδράμουν στην διαμόρφωση διαπροσωπικών σχέσεων, αφού η ύπαρξή τους προϋποθέτει τη κοινωνική ενότητα. Ωστόσο, η βαρυσήμαντη και διαχρονική αξία των εθίμων αυτών παραγκωνίζεται στη σύγχρονη κοινωνία είτε λόγω του ρηχού εντυπωσιασμού από νέα πρότυπα εκδήλωσης πολιτισμού είτε επειδή κανένας πρόγονος δεν φρόντισε να τα μεταφέρει. Αβίαστα, λοιπόν, συνάγεται το συμπέρασμα πως η παραμέληση των εθίμων, γενικότερα, οδηγεί στην αλλοίωση της εθνικής μας ιδιοπροσωπίας. Γι αυτό κρίνεται αναγκαία η διατήρησή τους στη διάρκεια του χρόνου. [6]

7 ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ: Από τις μαθήτριες: Αφράτη Άλκηστη Ευθυμιάδη Αντωνία Καλιάφα Άρτεμις Μανιάκη Ευαγγελία [7]