Οι ετερόδοξες Εκκλησίες (Ρωμαιοκαθολική και Προτεσταντική) ήταν το αντικείμενο των προηγούμενων ενοτήτων. Θα μας απασχολήσει τώρα η Ορθόδοξη

Transcript

1 Η Ορθοδοξία στο σύγχρονο κόσμο

2 ΑΦΟΡΜΗΣΗ Οι ετερόδοξες Εκκλησίες (Ρωμαιοκαθολική και Προτεσταντική) ήταν το αντικείμενο των προηγούμενων ενοτήτων. Θα μας απασχολήσει τώρα η Ορθόδοξη Εκκλησία, που είναι και η κυρίαρχη στην χώρα μας, καθώς και η παρουσία της στον σύγχρονο κόσμο.

3 Ορθόδοξη Εκκλησία Η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία ή Ορθόδοξη Καθολική και Αποστολική Εκκλησία αποτελεί τη συνέχεια της μίας αδιαίρετης Εκκλησίας πριν από το Σχίσμα, γι' αυτό και αποκαλείται ορθόδοξη (Ορθοδοξία= «ορθή πίστη). Είναι το σύνολο των αυτοκέφαλων και αυτόνομων Χριστιανικών Εκκλησιών που διοικούνται κατά συλλογικό τρόπο από Συνόδους, έχουν αποδεχτεί το περιεχόμενο των αποφάσεων των εννιά πρώτων Οικουμενικών Συνόδων και παραμένουν σε πλήρη κοινωνία μεταξύ τους. Επίσης αξιώνουν ως αφετηρία τους τον Ιησού Χριστό και τους Αποστόλους του μέσω της συνεχούς αποστολικής διαδοχής.

4 Η Ορθοδοξία στο σύγχρονο κόσμο και στην Ενωμένη Ευρώπη. Γεωγραφική κατανομή Σε όλο το σύγχρονο κόσμο υπάρχουν Ορθόδοξες Κοινότητες, που υπάγονται στα διάφορα Ορθόδοξα Πατριαρχεία Σε ορισμένα κράτη της ανατολικής Ευρώπης αποτελεί την επικρατούσα Εκκλησία.

5

6 Η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία περιλαμβάνει : ΠΡΕΣΒΥΓΕΝΗ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΑ ΟΨΙΓΕΝΗ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΑ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ* ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ 1. ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ 1. ΑΡΜΕΝΙΑΣ 1. ΚΥΠΡΟΥ 1. ΤΣΕΧΙΑΣ 2. ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ 2. ΡΩΣΙΑΣ 2. ΕΛΛΑΔΑΣ 2. ΦΙΝΛΑΝΔΙΑΣ 3. ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ 3. ΣΕΡΒΙΑΣ 3. ΠΟΛΩΝΙΑΣ 3. ΟΡΟΥΣ ΣΙΝΑ 4. ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ 4. ΓΕΩΡΓΙΑΣ 4. ΑΛΒΑΝΙΑΣ 5. ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ 6. ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ * Ο ανώτερος επίσκοπος μιας αυτόνομης εκκλησίας, για παράδειγμα ο αρχιεπίσκοπος ή ο μητροπολίτης, διορίζεται από τον πατριάρχη της μητέρας εκκλησίας, αλλά σε όλα τα υπόλοιπα θέματα ισχύει το αυτοδιοίκητο.

7 Η ορθόδοξη παρουσία Είναι αξιοσημείωτη η παρουσία και αποδοχή της Ορθοδοξίας σε χώρες με αθεϊστικά καθεστώτα ή με ισχυρές πολυθεϊστικές θρησκείες.

8 Η Ορθοδοξία στη σημερινή Ευρώπη Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει έντονη παρουσία στην Ελλάδα, την Κύπρο, στις περισσότερες Βαλκανικές χώρες και στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Σε κάποιες περιπτώσεις, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ευρώπης υπέστη διωγμούς από αθεϊστικά καθεστώτα. Η παρουσία της Ορθοδοξίας στην Ευρώπη είναι σημαντική, διότι τονίζει το σεβασμό στις πολιτιστικές και θρησκευτικές ιδιαιτερότητες των λαών και προβάλλει μια χριστιανική Εκκλησία που δεν ενδιαφέρεται για την κοσμική εξουσία. Ποτέ η Εκκλησία δεν έγινε και Kράτος! (Με μία και μοναδική διαχρονική (στο βάθος δύο χιλιετιών) εξαίρεση του Kύπριου εθνάρχη Mακαρίου του Γ', Προέδρου και ταυτόχρονα Αρχιεπισκόπου της Kύπρου. Αλλά ακόμα και εκεί η Εκκλησία δεν έγινε κράτος).

9 H πορεία της εσωτερικής πνευματικότητας στη Δύση Καθώς οι δυτικές τεχνοκρατούμενες κοινωνίες έπνιγαν όλο και περισσότερο το πνευματικό στοιχείο οι άνθρωποι αναζήτησαν διέξοδο στις εσωτερικές παραδόσεις της Ανατολής. Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι το κίνημα αυτό επέδρασε βαθιά στη Δύση, ωστόσο σήμερα, μετά λίγες δεκαετίες βρίσκεται σε αισθητή κάμψη. Αντίθετα, η δυτική ψυχή ανακαλύπτει στην Ορθοδοξία μια εξίσου, αν όχι βαθύτερη, μυστική πλευρά δοσμένη μέσα από οικεία χριστιανικά και ελληνικά/λογικά πλαίσια, πράγματα που μπορεί να δεχθεί και να αφομοιώσει πολύ ευκολότερα. Συνηθισμένη σκηνή για τις μεγαλουπόλεις της Δύσης μέχρι πριν λίγα χρόνια. Η πιστοί της κίνησης Hare Krishna ψέλνουν στο δρόμο ντυμένοι με τα χαρακτηριστικά ινδικά ρούχα.

10 Ο Βουδισμός στη Δύση Το βάθος της Ορθοδοξίας Από όλα τα ανατολικά πνευματικά ρεύματα που ήρθαν στη Δύση, ο Βουδισμός φαίνεται να απόκτησε τις βαθύτερες ρίζες. Εξ αιτίας μάλιστα της συμπάθειας προς τον Θιβετανικό Βουδισμό οι Θιβετανοί πρόσφυγες βρήκαν συχνά θερμή συμπαράσταση σε δυτικές χώρες. Ωστόσο οι δυτικοί αναζητητές σήμερα ομολογούν ότι ανακαλύπτουν το ίδιο και μεγαλύτερο βάθος στις Ορθόδοξες διδασκαλίες και μεθόδους. Η Ορθοδοξία αποκαλύπτεται πλέον ως μία δοκιμασμένη παράδοση, ίσως η παλαιότερη αδιάσπαστη πνευματική παράδοση στον κόσμο, με όχημα μάλιστα τον ελληνικό Λόγο, τη βάση όλης της δυτικής διανόησης.

11 H «ανακάλυψη» της Oρθοδοξίας στις HΠA Σήμερα στις HΠA αλλά και στην Ευρώπη είναι εκατομμύρια οι άνθρωποι οι οποίοι διαβάζουν Ορθόδοξα βιβλία, ειδικότερα την Φιλοκαλία, και πάρα πολλοί είναι αυτοί οι οποίοι αναζητούν Γέροντες ή Στάρετς και καταλήγουν να βαφτίζονται Oρθόδοξοι. Ο βαθύς Bουδισμός φαντάζει πολύ απόμακρος στο μέσο δυτικό μυαλό. O Ισλαμισμός δεν μπορεί να δείχνει φιλικός πάντα (και μερικές φαντάζει και ως εχθρικός) ενώ η Ορθοδοξία είναι κάτι που προσφέρεται για τον δυτικό νου, ως το λιγότερο «επώδυνο» φάρμακο αντιμετώπισης της πνευματικής άπνοιας. Eδώ πρέπει να τονισθεί όμως ότι μιλάμε για την Ορθοδοξία ως κοινωνικό φαινόμενο στη Δύση και όχι ως σωτηριολογική πραγματικότητα. Το δεύτερο καθόλου δεν αποτρέπει την έκφραση του πρώτου. Βέβαια στις HΠA επικρατεί μια πολυσπερμία Ορθόδοξης παρουσίας η οποία δεν είναι εύκολο να συγκροτηθεί σε ενιαίο σώμα λόγω του ότι οι διάφορες τοπικές Εκκλησίες ανήκουν σε διαφορετικά Πατριαρχεία.

12 Μεγάλη είναι η ανάπτυξη της ορθόδοξης ιεραποστολής Στο χώρο της ιεραποστολής, η Ορθόδοξη Εκκλησία εργάζεται με ζήλο και συνέπεια για τη διάδοση της Ορθοδοξίας. Σημαντικό είναι, επίσης, το γεγονός ότι χώρες με πρώην αθεϊστικά καθεστώτα προσεγγίζουν πλέον την Ορθοδοξία (Αλβανία, Κίνα, Κούβα).

13 Οι 222 Κινέζοι Ορθόδοξοι άγιοι Μάρτυρες που εκτελέσθηκαν λόγω της πίστης τους, οι περισσότεροι με φριχτό τρόπο, κατά την επανάσταση των Γιε Xι Tουάν (Μπόξερς) στην Κίνα (=μέλη της Ομάδας της Ηθικής αρμονίας της Κίνας ενάντια σε κάθε ξένη επιρροή στην Κίνα).

14 Η Ορθοδοξία στην Αφρική είναι η ανερχόμενη πνευματική δύναμη και μπαίνει στις καρδιές εκατομμυρίων μαύρων, των Afrogreeks (Αφρο-Ελλήνων). Ένας από τους λόγους: Οι Ορθόδοξοι τιμούν το μαύρο χρώμα!

15 Νεότεροι θεολόγοι στις μέρες μας - όπως ο Ι. Ρωμανίδης ( ), ο Ι. Ζηζιούλας και ο π. Γ. Μεταλληνός - εξαπλώνουν την βαθιά ελληνική βυζαντινορθόδοξη προσέγγιση σε όσους διψούν για πνευματικότητα σε όλο τον κόσμο.

16 Οι σχέσεις των ορθόδοξων Εκκλησιών και η στάση των ετεροδόξων έναντι της Ορθοδοξίας. Οι διορθόδοξες σχέσεις. «Διορθόδοξες» ονομάζονται οι σχέσεις μεταξύ των Oρθόδοξων Εκκλησιών. Η κοινή πίστη αποτελεί το συνεκτικό δεσμό των Ορθόδοξων Εκκλησιών, οι οποίες διατηρούν κάποιες ιδιαιτερότητες στη λατρεία και στον τρόπο διοίκησης. Πολλά θέματα σχέσεων μεταξύ των Ορθόδοξων Εκκλησιών αναμένεται να συζητηθούν και να διευθετηθούν από μία μελλοντική Πανορθόδοξη Σύνοδο.

17 Η στάση των ετεροδόξων απέναντι στην Ορθοδοξία Παλαιότερα υπήρξαν μεμονωμένες περιπτώσεις διώξεων των ορθοδόξων. Σήμερα οι ετερόδοξοι αναζητούν στην Ορθοδοξία την κοινή χριστιανική κληρονομιά, την οποία εκείνοι έχουν απολέσει μετά από το Σχίσμα. Το κύρος της Ορθοδοξίας προέρχεται από τη γνησιότητα και την αρχαιότητα της παράδοσής της, καθώς και από τον αγώνα της να μην καταστεί μία Εκκλησία με κοσμική εξουσία. Η Ορθοδοξία, όμως, θα πρέπει να αναλάβει απέναντι στους ετεροδόξους τις ιστορικές της ευθύνες: της συνεπούς εκκλησιαστικής ζωής και παρουσίας στον κόσμο, του παραδείγματος και της μαρτυρίας.

18 Το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης Η ιστορία του Ορθόδοξο πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης ή Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι η ονομασία της αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως - Νέας Ρώμης. Υφίσταται ως η πρώτη στην τάξη μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών και φέρει το ιστορικό προνόμιο της απόδοσης αυτοκεφαλιών στις τοπικές εκκλησιαστικές διοικήσεις. Η Δ' Οικουμενική Σύνοδος (451 μ.χ.) με ορισμένους κανόνες της αναγνώρισε στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης τα πρεσβεία τιμής έναντι των άλλων Ορθόδοξων Εκκλησιών και το ρόλο της ως εγγυητή της ενότητας των Ορθοδόξων. Γι' αυτό το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης απέκτησε τον τίτλο του «Οικουμενικού», επειδή έχει την «οικουμενική ευθύνη» της Ορθοδοξίας.

19 Υπό την άμεση δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου τελούν: 1. Η Αρχιεπισκοπή Κρήτης. 2. Οι Μητροπόλεις της Δωδεκανήσου. 3. Η Αρχιεπισκοπή Αμερικής. 4. Η Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας. 5. Η Αρχιεπισκοπή Θυατείρων και Μεγάλης Βρεττανίας. 6. Η Μητρόπολις Γαλλίας. 7. Η Μητρόπολις Γερμανίας. 8. Η Μητρόπολις Αυστρίας. 9. Η Μητρόπολις Σουηδίας. 10. Η Μητρόπολις Βελγίου. 11. Η Μητρόπολις Νέας Ζηλανδίας. 12. Η Μητρόπολις Ελβετίας. 13. Η Μητρόπολις Ιταλίας. 14. Η Μητρόπολις Τορόντο. 15. Η Μητρόπολις Παναμά και Κεντρικής Αμερικής. 16. Η Μητρόπολις Μπουένος Άιρες. 17. Η Μητρόπολις Χονγκ Κονγκ.

20 Ο ρόλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου στη σύγχρονη Ορθοδοξία Το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης είναι η Εκκλησία-μητέρα προς την οποία οφείλουν όλες οι υπόλοιπες Ορθόδοξες Εκκλησίες να τρέφουν σεβασμό. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο πραγματώνει την ύψιστη αλήθεια του ορθόδοξου ήθους: σέβεται την ιδιαιτερότητα της κάθε τοπικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και ασκεί πνευματική και όχι κοσμική εξουσία. Πάντως, οι ορθόδοξοι στο σημερινό κόσμο τόσο απέναντι στους ετεροδόξους όσο και απέναντι στους αλλόθρησκους, οφείλουν να κινηθούν με άξονα το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο αποτελεί το «συντονιστή» και «εγγυητή» της Ορθοδοξίας στο σύγχρονο κόσμο.

21 O ρόλος του Oικουμενικού Πατριαρχείου Πηγή: Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας Αυτή τη στιγμή φαίνεται άκρως αποδυναμωμένο από κάθε του δύναμη και δεν είναι λίγοι αυτοί (κυρίως και αυτό είναι το παράδοξο μεταξύ Eλληνικών και Tουρκικών κύκλων) που το εμφανίζουν απλά ως έναν κοσμοπολιτικό θεσμό που αφορά λίγους Oρθοδόξους σε όλο τον κόσμο και Έλληνες - Pωμιούς της Πόλης. Αυτό το μικρό, το ασήμαντο, το φαιό, το κτίριο που επί 549 χρόνια κρατούσε την αρχαία παράδοση 1968 χρόνων (ως καθίδρυμα του Aποστόλου Aνδρέα, των Mεγαριτών αποίκων του Bυζαντίου, των Γραικών και των Pωμηών και των Eλλήνων), αλλά και τα πρωτεία μεταξύ ίσων στην Oρθοδοξία, σ αυτή τη γη. Βέβαια, αν είναι αναγκαία η ύπαρξη ενός κραταιού Oικουμενικού Πατριαρχείου άλλο τόσο αναγκαία είναι και η ύπαρξη μιας κραταιάς και νέου τύπου Ελλάδας, αφού μία «ελληνική γέφυρα πολιτισμών» χωρίς ελληνική γλώσσα και παιδεία, χωρίς Έλληνες και χωρίς απτή, υπαρκτή και ασφαλή Ελλάδα, δεν είναι εξασφαλισμένο ότι θα παραμείνει ελληνική. Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο τίθεται και το ζήτημα του επερχόμενου γεωπολιτικού ρόλου του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο μέλλον. Ως ελληνικού καθιδρύματος που ωστόσο έχει οικουμενικό και υπερεθνικό χαρακτήρα.

22

23 Πατριαρχικὸς Ναὸς Ἅγίου Γεωργίου στὸ Φανάρι

24 Παναγία Παραμυθία - «Βλὰχ Σαράϊ» Τὰ «ὡραιότερα ἐρείπια τῆς Πόλης», ἂν ὑποθέσουμε ὅτι μπορεῖ κανείς, μιλώντας γιὰ ἐρείπια, νὰ τὰ ἀποκαλέσῃ «ὡραῖα».

25 Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Το 1971 το Υπουργείο Παιδείας της Τουρκίας έκρινε αντισυνταγματική την λειτουργία της και την έκλεισε.

26 Το Άγιο Μύρο Ο καθαγιασμός του από το Οικουμενικό Πατριαρχείο δηλώνει την ενότητα και τον δεσμό αγάπης που διέπει τα κατά τόπους Πατριαρχεία και Αυτοκέφαλες Εκκλησίες με τη Μητέρα Εκκλησία. Ἅγιον Μύρον εἶναι ἡ μυστηριακὴ ὕλη, ἡ ὁποία ἑτοιμαζομένη καταλλήλως ἐξ ἐλαίου καὶ ἄλλων εὐωδῶν οὐσιῶν καὶ καθαγιαζομένη κατὰ τὰς σχετικὰς διατάξεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, καθίσταται φορεὺς τῆς ἐπισκοπικῆς εὐλογίας, καὶ ὡς τοιαύτη ἀποτελοῦσα ἄλλην μορφὴν καὶ τύπον τῆς «ἐπιθέσεως τῶν χειρῶν» χρησιμοποιεῖται ἐν τῇ τελέσει τοῦ μυστηρίου τοῦ Χρίσματος, ὡς ὁρατὸν σημεῖον τῆς μεταδόσεως τῆς δυνάμεως καὶ τῶν χαρισμάτων τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πρὸς τοὺς βαπτιζομένους. Τὸ Ἅγιον Μύρον χρησιμοποιεῖται ἐπίσης διὰ τὴν χρίσιν τῶν ἑτεροδόξων καὶ πεπτωκότων, προσερχομένων εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν, τὴν καθιέρωσιν τῶν ἱερῶν Ναῶν, τῶν ἁγίων Τραπεζῶν, διαφόρων ἱερῶν ἀντικειμένων καὶ σκευῶν, καὶ δι ἑτέρας τινὰς Ἱεροτελεστικὰς περιπτώσεις. (Ἔξοδος 30, 22-33).

27 Διαδικασία παρασκευής Το Άγιο Μύρο παρασκευάζεται με απόφαση της Συνόδου του Πατριαρχείου, όταν αυτή διαπιστώσει ότι το Μύρο τελειώνει, κάτι που στη σύγχρονη εποχή συμβαίνει περίπου κάθε δέκα χρόνια. Την παρασκευή επιβλέπουν δυο επιτροπές, η εκκλησιαστική που αποτελείται από ιερείς και η επιτροπή κοσμητόρων που περιλαμβάνει σχετικούς με το τεχνικό μέρος της παρασκευής χημικούς, φαρμακοποιούς και εμπόρους αρωματικών ειδών, της οποίας προεδρεύει ο Άρχων Μυρεψός. Η έψηση του Μύρου γίνεται κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα, από την Κυριακή των Βαΐων έως και τη Μεγάλη Πέμπτη και φυλάσσεται σε δοχεία στο ισόγειο του Οικουμενικού Πατριαρχείου από όπου και διανέμεται σε όλες τις ορθόδοξες Εκκλησίες. Παρασκευάζεται από αρωματικά φυτά, δρόγες (φυτά με φαρμακευτικές ιδιότητες) και αιθέρια έλαια. Τα συστατικά αυτά με διάφορες παραλλαγές και προσθήκες περιγράφονται σε ειδικούς καταλόγους από τον 8ο αιώνα μέχρι και το τέλος του 19ου αιώνα και περιλαμβάνουν: έλαιο, οίνο, κιννάμωμο (κανέλα), ίριδα, μαστίχη Χίου, αγγελική, σάψιχο (μαντζουράνα), μύρα, μυροβάλανο, ζιγγίβερη (πιπερόριζα), νάρδο και φύλλα ινδικού. Παρακολουθήστε το video παρασκευής του (από εδώ):

28