Η μετεξέλιξη του Ρωμαϊκού κράτους (4 ος -5 ος αι. μ.χ)

Transcript

1 Η μετεξέλιξη του Ρωμαϊκού κράτους (4 ος -5 ος αι. μ.χ) 1.1 Ο Διοκλητιανός και η αναδιοργάνωση της αυτοκρατορίας Επιμέλεια, Δ. Πετρουγάκη, Φιλόλογος

2 Οι διοικητικές αλλαγές Ο Διοκλητιανός (284 μ.χ.) επεδίωξε την τάξη στο ρωμαϊκό κράτος. Αν και απολυταρχικός τολμηρές διοικητικές αλλαγές με μοίρασμα εξουσιών κύριος άξονας: μεταβολές στην στρατιωτική διοίκηση και στην καλύτερη φύλαξη συνόρων.

3 Χωρισμός της αυτοκρατορίας: Διοκλητιανός στο ανατολικό τμήμα με συνάρχοντα τον Γαλέριο Μαξιμιανός στο δυτικό τμήμα με συνάρχοντα τον Κωνσταντίνο τον Χλωρό

4 Ανατολή: Αύγουστος ο Διοκλητιανός - έδρα τη Νικομήδεια της Βιθυνίας και Καίσαρας ο Γαλέριος έδρα το Σίρμιο (Σερβία)

5 Δύση: Αύγουστος ο Μαξιμιανός έδρα το Μιλάνο και Καίσαρας ο Κωνστάντιος ο Χλωρός έδρα τους Τρεβήρους (Γαλατία)

6 Τετραρχία ακεραιότητα της αυτοκρατορίας και η Ρώμη θεωρητικά πρωτεύουσα και έδρα της συγκλήτου

7 Αλλαγή στη μορφή/χαρακτήρα του πολιτεύματος Ο Διοκλητιανός χώρισε το κράτος σε μικρές επαρχίες και διόρισε διοικητές υπαλλήλους. Ο στρατός κάθε περιοχής είχε διαφορετικούς διοικητές από της επαρχίας αφαίρεση της πολιτικής εξουσίας του στρατού Υιοθέτηση του πρωτοκόλλου της περσικής δυναστείας (Σασανιδών): απροσπέλαστος, με διάδημα και πορφύρα, επιβολή προσκύνησης, υιοθέτηση της προσφώνησης «Ζευς» και λατρεία ως θεότητα

8 Η απόλυτη συγκέντρωση των εξουσιών σ ένα πρόσωπο αλλάζει το πολιτειακό σύστημα του Αυγούστου: Η Ηγεμονία (Principatus) Απόλυτη Μοναρχία (Dominatus) (το πολίτευμα του «πρώτου άνδρα» απολυταρχία)

9 1.2 Μ. Κωνσταντίνος: Εκχριστιανισμός και ισχυροποίηση της ρωμαϊκής Ανατολής

10 Η δημιουργία του χριστιανικού ρωμαϊκού κράτους Η Τετραρχία δεν έλυσε τα προβλήματα αλλά ενίσχυσε τους ανταγωνισμούς και τις προσωπικές φιλοδοξίες. Στην 20ετία από την αποχώρηση του Διοκλητιανού (305 μ.χ.) ως την πλήρη επικράτηση του Μ. Κωνσταντίνου (324 μ.χ.) οι διάδοχοι και οι συνάρχοντές τους αλληλοεξοντώνονται ανάδειξη Κωνσταντίνου, ως διαδόχου του Κωνστάντιου του Χλωρού, με τον τίτλο του Καίσαρα στις δυτικές επαρχίες.

11 Τρία σημαντικά γεγονότα τον καθιστούν μονοκράτορα: Νίκη κατά του Μαξέντιου στη Μουλβία γέφυρα του Τίβερη (312 μ.χ.)

12 Ως Αύγουστος πια συνεννοείται με τον Αύγουστο της Ανατολής, Λικίνιο, να μην χρησιμοποιήσουν Καίσαρες αλλά να συνεργαστούν για τη διοίκηση της Αυτοκρατορίας (313 μ.χ.)

13 Νίκη κατά του Λικινίου στην Αδριανούπολη και λίγο μετά θανάτωσή του (324 μ.χ.)

14 Η μονοκρατορία του με ακόμη πιο απολυταρχικό χαρακτήρα από του Διοκλητιανού: απρόσιτος στη σύγκλητο και τους υπηκόους/ ανακτορικοί υπάλληλοι και συμβούλιο με συμβουλευτικό ρόλο μόνο όταν το ζητούσε ο αυτοκράτορας. Η σύγκλητος μεταβάλλεται σε τιμητικό σώμα χωρίς εξουσία και μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη.

15 Τερματισμός της αυτοκρατορικής λατρείας: ο αυτοκράτορας θεός αλλά είναι ο εκλεκτός του Θεού και κυβερνά με τη θεία χάρη, αν και διατηρήθηκε ο ειδωλολατρικός τίτλος του «Μεγίστου Αρχιερέως».

16 Ωστόσο ο Κων/τίνος εκδήλωσε την υποστήριξή του στον Χριστιανισμό Διάταγμα των Μεδιολάνων (Μιλάνο) ή Διάταγμα της ανεξιθρησκίας (κοινή απόφαση Λικινίου Κωνσταντίνου) τον Φεβρουάριο του 313 μ.χ. Η έκδοση του Διατάγματος συνδέεται με τον εκχριστιανισμό της αυτοκρατορίας και με το ζήτημα της στάσης του Κωνσταντίνου στον Χριστιανισμό.

17 Ενέργειες του Κωνσταντίνου υπέρ του Χριστιανισμού: Αποδοχή της νέας θρησκείας μετά τη νίκη του κατά του Μαξεντίου (Μουλβία γέφυρα) Υιοθέτηση του χριστογράμματος στις ασπίδες και στην αυτοκρατορική σημαία Καθιέρωση του θεσμού των Οικουμενικών συνόδων για την προστασία του Χριστιανισμού από τις αιρέσεις

18 Οικοδόμηση εκκλησιών από τον ίδιο και τη μητέρα του Βάπτιση πριν τον θάνατό του. Παρόλα αυτά οι θρησκευτικές επιλογές του αποτέλεσαν αντικείμενο διαμάχης και επιστημονικής σύγκρουσης.

19 Η ίδρυση της Κωνσταντινούπολης Ο Μ. Κωνσταντίνος μετέφερε την πρωτεύουσα (κέντρο αποφάσεων) στην Ανατολή για 2 λόγους: Ισχυροποίηση της απόλυτης μοναρχίας Εκχριστιανισμό της αυτοκρατορίας

20 Η Νέα Ρώμη στο Βυζάντιο, αποικία των Μεγαριτών στα μέσα του 7 ου αι. π. Χ. από τον Βύζαντα έγινε γνωστή με το όνομα «Κωνσταντίνου - πόλις» και τα εγκαίνιά της έγιναν στις 11 Μαΐου του 330 τυπικά η αρχή της ιστορίας της Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (Βυζαντινής) Η μεταφορά της πρωτεύουσας ανάγκη διοικητική και αμυντική

21 Η Ρώμη πόλος έλξης για τους λαούς της Δύσης και ταυτισμένη με την αρχαία ρωμαϊκή παράδοση η Κωνσταντινούπολη εκτός της προνομιακής της θέσης, βρισκόταν σε περιοχή που κατά πλειονότητα κατοικούνταν από Έλληνες και χριστιανούς. Άρα η μεταφορά μετέφερε και το κέντρο βάρους της αυτοκρατορίας από τον λατινικό πολιτιστικό χώρο στον ελληνικό και γι αυτό απέκτησε σταδιακά ελληνικό χαρακτήρα.

22 Η αυτοκρατορία που διαμορφώθηκε με κέντρο την Κωνσταντινούπολη βασίστηκε σε τρία στοιχεία: Τη ρωμαϊκή πολιτική παράδοση Τη χριστιανική πίστη Την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά SENATUS POPULUSQUE ROMANUS

23 Η ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΡΩΜΑΪΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ