ΣΙΑΛΟΡΡΟΙΑ- ΚΑΚΟΣΜΙΑ. Πιπέρη Ευαγγελία Επίκουρη Καθηγήτρια Στοματολογίας Οδοντιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

Transcript

1 ΣΙΑΛΟΡΡΟΙΑ- ΚΑΚΟΣΜΙΑ Πιπέρη Ευαγγελία Επίκουρη Καθηγήτρια Στοματολογίας Οδοντιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

2 ΣΙΑΛΟΡΡΟΙΑ - ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΣΙΑΛΟΥ Σιαλόρροια (sialorrhoea, hypersalivation, ptyalism): εξεσημασμένη παραγωγή σιάλου Ακράτεια σιάλου (salivary incontinence, drooling): ακούσια διαρροή σιάλου εκτός της στοματικής κοιλότητας που μπορεί να οφείλεται : είτε σε σιαλόρροια ή συνηθέστερα σε έκπτωση της λειτουργίας της κατάποσης

3 Φάρμακα Νευρολογικές νόσοι ΑΙΤΙΑ ΣΙΑΛΟΡΡΟΙΑΣ Νόσοι βλεννογόνου στόματος (λοιμώξεις, ελκώσεις, τραύμα) Ο/Ο με κακή εφαρμογή Στοματοφαρυγγικές λοιμώξεις Ρινική απόφραξη Εκκριτικός κύκλος εμμήνου ρύσεως Εγκυμοσύνη Γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση

4 ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΣΙΑΛΟΡΡΟΙΑΣ ΑΝΤΙΨΥΧΩΣΙΚΑ ΧΟΛΗΝΕΡΓΙΚΟΙ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ (άνοια, ν. Αlzheimer, Myasthenia gravis) ΒΑΡΕΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΜΗ ΑΝΑΣΤΡΕΨΙΜΟΙ ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΧΟΛΗΝΕΣΤΕΡΑΣΗΣ ΑΛΛΑ κλοναζεπάμη, ρισπεριδόνη, χλωροπρομαζίνη, αλλοπεριδόλη, τακρίνη, ριβαστιγμίνη, νεοστιγμίνη Αντιμόνιο, αρσενικό, θάλιο, υδράργυρος, χαλκός φυτοφάρμακα αμιοδαρόνη, βουσπιρόνη, γουανεθιδίνη, διγοξίνη, ιωδίδιο, θεοφυλίνη

5 ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΣΙΑΛΟΥ Φυσιολογικό φαινόμενο στα υγιή νεογνά, λόγω της ανεπαρκούς ανάπτυξης του μηχανισμού της κατάποσης Συνήθως υποστρέφει έως τους 18 μήνες > 4 έτη μη φυσιολογική

6 ΑΝΑΤΟΜΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Μακρογλωσσία Ορθοδοντικά προβλήματα Χειρουργικά ελλείμματα Αγκύλωση ΚΓΔ ΑΙΤΙΑ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΣΙΑΛΟΥ κεφαλής- τραχήλου ν. Parkinson s ΝΕΥΡΟΜΫΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Εγκεφαλική παράλυση Νοητική υστέρηση Σύνδρομα: Down, Moebius κ.α. Νόσος Wilson

7 ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ-ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΣΙΑΛΟΥ Ερύθημα, απολέπιση Δευτεροπαθείς λοιμώξεις δέρματος περιστοματικής περιοχής Συνεχής διαβροχή των ρούχων Δυσαρθρία, χαλίτωση, δυσκαταποσία Αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης πνευμονίας από εισρόφηση Κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις Αίσθημα απόρριψης και κοινωνική απομόνωση

8 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΣΙΑΛΟΥ ΚΑΤΑ THOMAS-STONELL KAI GREENBERG. 1 Ποτέ. ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑ 2 Ήπια. Διαβροχή μόνο των χειλέων. 3 Μέτρια. Διαβροχή των χειλέων και του πώγωνα 4 Σοβαρή. Διαβροχή ρουχισμού. 5 Άφθονη. Βρεγμένα ρούχα, χέρια, αντικείμενα. 1 Ποτέ. 2 Σποραδικά 3 Συχνά 4 Συνεχώς ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ

9 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΣΙΑΛΟΥ Κινησιοθεραπεία (oral motor training) Τροποποίηση συμπεριφοράς (συμπεριφορική θεραπεία) Χορήγηση φαρμάκων Ακτινοβόληση σιαλογόνων αδένων Χειρουργική θεραπεία: o μείωση παραγόμενου σιάλου (χειρουργική εξαίρεση σιαλ. αδένων, απολίνωση εκφορητικών πόρων, εκτομή χορδής του τυμπάνου), o ανακατεύθυνση ροής σιάλου με χειρουργική μετάθεση των εκφορητικών πόρων (duct re-routing), o συνδυασμός των παραπάνω

10 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΕΠΑΓΩΜΕΝΗΣ ΣΙΑΛΟΡΡΟΙΑΣ Φαρμακευτική 1. Μείωση χοληνεργικού τόνου - συστηματική χορήγηση ατροπίνης per os - τοπική εφαρμογή ipratropium spray ή οφθαλμικών σταγόνων ατροπίνης υπογλώσσια 2. Αύξηση αδρενεργικού τόνου - α 2 αδρενεργικοί αγωνιστές per os - επίθεμα σκοπολαμίνης 3. Έγχυση Βοτουλινικής τοξίνης Α στις παρωτίδες

11 ΚΑΚΟΣΜΙΑ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ή ΧΑΛΙΤΩΣΗ (Oral malodour-halitosis) «Οποιαδήποτε δυσάρεστη οσμή της αναπνοής» Προσβάλλει περίπου 25% του πληθυσμού 3 η αιτία επίσκεψης στον οδοντίατρο μετά την τερηδόνα και τις νόσους του περιοδοντίου Α > Γ, 3:1 3 φορές πιο συχνή > 20 ετών Επηρεάζει τις διαπροσωπικές κοινωνικές σχέσεις Μπορεί να αποτελεί ένδειξη υποκείμενης νόσου

12 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΚΟΣΜΙΑΣ ΧΑΛΙΤΩΣΗ ΨΕΥΔΟΧΑΛΙΤΩΣΗ ΑΛΗΘΗΣ ΧΑΛΙΤΩΣΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΧΑΛΙΤΩΣΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΧΑΛΙΤΩΣΗ 2. ΕΞΩΣΤΟΜΑΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ 1. ΣΤΟΜΑΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ

13 Εφήμερη ΑΛΗΘΗΣ ΧΑΛΙΤΩΣΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΚΟΣΜΙΑ 1. Πρωϊνή αναπνοή (μείωση ροής σιάλου κατά τις νυχτερινές ώρες) 2. Έμμηνος ρύση 3. Πείνα Υποστρέφει με τη στοματική υγιεινή και τη λήψη τροφής 4. Υπερβολικό κάπνισμα, αλκοόλ 5. Διατροφικές συνήθειες (λήψη οσμηγόνων τροφών) Αποφυγή συνηθειών

14 ΚΑΚΟΣΜΙΑ ΑΠΟ ΕΝΔΟΣΤΟΜΑΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ (Foetor oris) 85% των περιπτώσεων Βακτηριακή δραστηριότητα (αναερόβια Gram-): VC s o o o o Οσμηγόνες πτητικές θειούχες χημικές ενώσεις (VSC s): π.χ. H 2 S, CH 3 SH Βραχείες αλύσους λιπαρών οξέων Πολυαμίνες Ινδόλες

15 ΚΑΚΟΣΜΙΑ ΑΠΟ ΕΝΔΟΣΤΟΜΑΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ (Foetor oris) Κυρίως ραχιαία επιφάνεια της γλώσσας και Νόσοι βλεννογόνου /οδοντικής αιτιολογίας που προδιαθέτουν στη συγκέντρωση τροφών και μικροβιακής πλάκας και την ανάπτυξη αναεόβιων βακτηριακών οικοσυστημάτων o κακή στοματική υγιεινή o περιοδοντίτιδα o ξηροστομία o προσθετικές εργασίες

16 ΚΥΡΙΑ ΕΝΔΟΣΤΟΜΑΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΚΟΣΜΙΑΣ Βιοϋμένιο (επίχρισμα) γλώσσας Οδοντική μικροβιακή πλάκα Προσθετικές εργασίες Κακή στοματική υγιεινή, μαλακή δίαιτα, κάπνισμα Ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα, ελκονεκρωτική ουλίτιδα, περιστεφανίτιδα, απόστημα Πτωχή υγιεινή, καντιντίαση Οδοντικά προβλήματα Ελκώσεις Ξηροστομία Βλάβες οστών Τερηδόνες, συσσώρευση τροφών, απόστημα Τοπικά και συστηματικά αίτια Φάρμακα, σύνδρομο Sjögren Ξηρό φατνίο, οστεομυελίτιδα, οστεονέκρωση

17 ΚΑΚΟΣΜΙΑ ΑΠΟ ΕΞΩΣΤΟΜΑΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ (Foetor ex oris) 15% των περιπτώσεων ΕΞΩΣΤΟΜΑΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΚΟΣΜΙΑΣ Αναπνευστικά νοσήματα (10%) Γαστρεντερικές διαταραχές Μεταβολικές διαταραχές Φάρμακα Ψυχογενή αίτια Αμυγδαλόλιθοι, ιγμορείτιδα, νεοπλάσματα και λοιμώξεις πνευμόνων, σχιστίες Hp- γαστρίτιδα, κιρσοί Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση Σακχ. Διαβήτης, νεφρική / ηπατική ανεπάρκεια, ΤΜΤ Αμφεταμίνες, χημειοθεραπεία, διφωσφονικά Κατάθλιψη, υποχονδρίαση, ΙΨΔ

18 ΨΕΥΔΟΧΑΛΙΤΩΣΗ-ΧΑΛΙΤΟΦΟΒΙΑ Απουσία αντικειμενικών ευρημάτων κακοσμίας ΨΕΥΔΟΧΑΛΙΤΩΣΗ: ο ασθενής αποδέχεται την απουσία κακοσμίας. ΧΑΛΙΤΟΦΟΒΙΑ: ο ασθενής δεν αποδέχεται την απουσία κακοσμίας (μονοσυμπτωματική υποχονδρίαση). Olfactory reference syndrome (ORS): σωματοδυσμορφική διαταραχή

19 ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Αντικειμενικές μέθοδοι (π.χ. αέρια χρωματογραφία) Υποκειμενική (Οργανοληπτική) μέθοδος ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗ ΟΡΓΑΝΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ (Rosenberg & McCulloch scale) 0 Απουσία κακοσμίας 1 Αμυδρή κακοσμία 2 Ήπια κακοσμία 3 Μέτρια κακοσμία 4 Έντονη κακοσμία 5 Πολύ έντονη κακοσμία

20 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΚΟΣΜΙΑΣ Μείωση του μικροβιακού φορτίου του στόματος Σχολαστική στοματική υγιεινή o Συστηματικό βούρτσισμα και καθαρισμός της ράχης της γλώσσας με ειδικά ξέστρα (tongue cleaner) Εξάλειψη όλων των τοπικών αιτιολογικών παραγόντων o Θεραπεία των νοσημάτων των ούλων o Αποκατάσταση οδοντικών προβλημάτων

21 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΚΟΣΜΙΑΣ Τοπική εφαρμογή σκευασμάτων: o που απελευθερώνουν οξυγόνο και περιορίζουν τον αριθμό των gram- μικροβίων o Chlorexidine, 0,12% Συστηματική χορήγηση αντιβιοτικών που δρούν στα gram- βακτήρια Παραπομπή σε ειδικό σε υποψία συστηματικής νόσου

22