«Διάθεση υγρών φακών επαφής και τυποποιημένων ομματοϋαλίων πρεσβυωπίας από τα φαρμακεία»

Transcript

1 «Διάθεση υγρών φακών επαφής και τυποποιημένων ομματοϋαλίων πρεσβυωπίας από τα φαρμακεία» Προτού, προσεγγίσουμε το μείζον ζήτημα της διάθεσης υγρών φακών επαφής και τυποποιημένων ομματοϋαλίων πρεσβυωπίας από καταστήματα μη οπτικών ειδών και δη από τα φαρμακεία, και πριν προβούμε στην ανάλυση του άρθρου 1 παρ. ΙΒ.3 παρ. 3 του Ν. 4093/2012, δέον όπως γίνει παράθεση της κείμενης νομοθεσίας, που αφορά στο ζήτημα αυτό, προκειμένου να καταστεί σαφές ότι όλες οι σχετικές, με το θέμα αυτό, διατάξεις, θέτουν έως και σήμερα αυστηρούς περιορισμούς που αποσκοπούν στη διασφάλιση της δημόσιας υγείας και την προστασία των επαγγελματικών κλάδων. Για του λόγου το αληθές, ήδη από το 1979, ο Ν. 971/1979 «περί Επαγγέλματος οπτικού-καταστήματα οπτικών ειδών», στο άρθρο 6 παρ. 1 του οποίου, οριζόταν ρητώς και με σαφήνεια, ότι: «η διάθεσις ομματοϋαλίων διορθωτικών των διαθλαστικών ανωμαλιών των οφθαλμών και γενικώτερον όλων των συναφών προς την όρασιν ειδών, γίνεται μόνον υπό των Καταστημάτων οπτικών ειδών, τα οποία ιδρύονται και λειτουργούν συμφώνως προς τα διατάξεις του παρόντος νόμου», έθετε αυστηρό περιορισμό στην πώληση οπτικών ειδών. Εξ αυτού, προέκυπτε αναφανδόν, ως μη επιδεκτικό περαιτέρω ερμηνείας, ιδίως με τη λέξη «μόνον», ότι κανένα άλλο κατάστημα πλην εκείνου των οπτικών ειδών δεν εδύνατο να πωλεί οπτικά είδη. Παράλληλα δε, ερμηνευομένης της ως άνω διατάξεως βάσει του άρθρου 5 του Συντάγματος, συνάγεται ότι ο νομοθέτης του άρθρου 6 του Ν. 971/1979, δια του όρου «όλων των συναφών προς την όρασιν ειδών» επέβαλε την υποχρέωση να διατίθενται αποκλειστικώς προς το κοινό, από τα καταστήματα οπτικών ειδών, όλα τα είδη τα αφορώντα στην πάσχουσα, κατά κύριο λόγο, όραση, όπως για παράδειγμα, γυαλιά διορθωτικά των διαθλαστικών ανωμαλιών των οφθαλμών και όλα τα τα συναφή προς αυτούς αντικείμενα, τα υγρά φακών επαφής και κυρίως φακοί επαφής, για τη χορήγηση, άλλωστε, των οποίων απαιτείται ειδική άδεια (άρθρο 9 Ν.971/1979). 1

2 Ωστόσο, αρκετά έτη αργότερα, με την παρ. 1 του άρθρου 21 του Ν. 3204/2003, η οποία όριζε τα κάτωθι: «Η διάθεση ομματοϋαλλίων διορθωτικών των διαθλαστικών ανωμαλιών των οφθαλμών, των τυποποιημένων ομματοϋαλλίων (πρεσβυωπίας), των φακών επαφής, των υγρών φακών επαφής και γενικά όλων των συναφών προς την όραση ειδών, γίνεται και από καταστήματα μη οπτικών ειδών, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος νόμου, όπως αυτός ισχύει. Σε περίπτωση που διατίθενται από καταστήματα μη οπτικών ειδών επιστημονικά υπεύθυνος θα είναι οπτικός.», η προρρηθείσα διάταξη του Ν. 971/79 τροποποιήθηκε, δίνοντας τη δυνατότητα, πέρα από τα καταστήματα οπτικών ειδών και σε άλλα καταστήματα, όπως είναι τα φαρμακεία, να πωλούν υγρά φακών επαφής και ομματοϋάλια πρεσβυωπίας, θέτοντας όμως ως απαραίτητη προϋπόθεση την παρουσία υπεύθυνου οπτικού σε αυτά. Λίγα έτη αργότερα, η ως άνω διάταξη τροποποιήθηκε εκ νέου με την παρ. 5 του άρθρου 14 του Ν. 3661/2008, η οποία όριζε ότι: «Η διάθεση ομματοϋαλλίων διορθωτικών των διαθλαστικών ανωμαλιών των οφθαλμών (πλην των τυποποιημένων ομματοϋαλλίων πρεσβυωπίας, τα οποία μπορούν να πωλούνται και από φαρμακεία), φακών επαφής, υγρών φακών επαφής και γενικά όλων των συναφών προς την όραση ειδών, γίνεται αποκλειστικά από καταστήματα οπτικών ειδών, τα οποία ιδρύονται και λειτουργούν σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος νόμου, όπως αυτός ισχύει.» Στην εν λόγω διάταξη, οριζόταν ρητώς ότι όλα τα συναφή προς την όραση είδη πωλούνται κατ αποκλειστικότητα από τα καταστήματα οπτικών ειδών, με μόνη εξαίρεση την πώληση των τυποποιημένων ομματοϋαλλίων πρεσβυωπίας, που εδύνατο να γίνει και από τα φαρμακεία. Αξιοσημείωτο δε, είναι το γεγονός, ότι στην περίπτωση αυτή, η ως άνω διάταξη δεν κάνει ουδεμία μνεία αναφορικά με την υποχρεωτική παρουσία του οπτικού. Επομένως, δικαιολογημένα, τα φαρμακεία, προέβησαν στην πώληση τέτοιων προϊόντων, χωρίς να χρειάζεται να απασχολούν υπεύθυνο οπτικό. Εν συνεχεία όμως, η παρουσία του υπεύθυνου οπτικού κατέστη ξανά υποχρεωτική, καθώς η ως άνω διάταξη, τροποποιήθηκε εκ νέου με την επίμαχη διάταξη του άρθρου 1 παρ. ΙΒ 3 παρ.3 του Ν. 4093/2012, στην οποία ρητώς αναγράφεται ότι: Η διάθεση ομματοϋαλίων διορθωτικών των διαθλαστικών ανωμαλιών των οφθαλμών, των τυποποιημένων ομματοϋαλίων 2

3 πρεσβυωπίας, των Φακών Επαφής, των Υγρών Φακών Επαφής και γενικώς όλων των συναφών προς την όραση ειδών, γίνεται και από καταστήματα μη Οπτικών ειδών, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος Νόμου όπως αυτός ισχύει. Σε περίπτωση που διατίθενται από καταστήματα μη Οπτικών ειδών Επιστημονικά Υπεύθυνος θα είναι Οπτικός.» Η συγκεκριμένη διάταξη του ως άνω νόμου είναι κατά την άποψή μου ιδιαιτέρως άδικη και ατυχής, εντούτοις τυγχάνει σαφέστατη και μη επιδεκτική αντίθετης πειστικής ερμηνείας. Ουσιαστικά ο νομοθέτης επανέφερε την «αποκλειστικότητα» διάθεσης οπτικών ειδών μόνο από τα καταστήματα οπτικών, θεσπίζοντας ως εξαίρεση τη δυνατότητα πώλησης τους και από άλλα καταστήματα, όπως τα φαρμακεία, υπό την αυστηρή προϋπόθεση ότι εντός του φαρμακείου θα υπάρχει επιστημονικά υπεύθυνος οπτικός και σχετικές υποδομές. Τούτο, δε επιρρωνύεται και από την αιτιολογική έκθεση του νόμου, η οποία τονίζει ότι απώτερος σκοπός της εν λόγω διάταξης είναι η προστασία της δημόσιας υγείας, καθ ότι οι οφθαλμοί αποτελούν ένα από τα πιο ευαίσθητα όργανα του ανθρώπινου σώματος και θα πρέπει η προστασία τους να ανατίθενται σε ειδικευμένους οπτικούς. Οποιαδήποτε επιχείρηση εκτός των Οπτικών καταστημάτων διαθέτει Οπτικά είδη θα πρέπει να το πράττει με βάση τις διατάξεις του Νόμου, δηλαδή να διαθέτει κατάλληλη εγκατάσταση και να παρίσταται Επιστημονικός Υπεύθυνος Οπτικός, άλλως δεν έχει το δικαίωμα να προβαίνει στην πώληση τέτοιων ειδών. Περαιτέρω, και το Δικαστήριο της Ευρωπαικής Ένωσης (ΔΕΕ), με την υπ αριθμ. C-539/2011, έκρινε ότι ο οπτικός, όχι απλώς παρέχει, ελέγχει και προσαρμόζει τα μέσα διορθώσεως των προβλημάτων της οράσεως, αλλά μπορεί επίσης να διορθώσει ο ίδιος τα προβλήματα οράσεως, χρησιμοποιώντας οπτικά διορθωτικά μέσα, ή να ενεργήσει με σκοπό την πρόληψη των διαταραχών της οράσεως. Επιπροσθέτως δύναται να προβαίνει σε εξέταση της οράσεως ή μέτρηση της οξύτητάς της, να καθορίζει και να ελέγχει την αναγκαία διόρθωση της οράσεως, να διαγιγνώσει διαταραχές της οράσεως και να αντιμετωπίζει, από θεραπευτικής απόψεως, τα προβλήματα οράσεως χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα μέσα διορθώσεως, να συμβουλεύει συναφώς τους πελάτες και να τους καθοδηγεί σε ειδικευμένο οφθαλμίατρο. Κατα συνέπεια ασκεί δραστηριότητα εμπίπτουσα στην προστασία της 3

4 δημόσιας υγείας και η παρουσία του σε καταστήματα μη οπτικών ειδών, που πωλούν τέτοια είδη, καθίσταται καθ όλα υποχρεωτική. Μάλιστα το Υπουργείο Υγείας ερμηνεύοντας τις οικείες διατάξεις του ν. 4093/12 θεώρησε αναγκαία και την ύπαρξη σχετικών υποδομών (εργαστήριο κατασκευής γυαλιών κλπ.) Εξ όλων των ανωτέρω συνάγεται, κατά την άποψή μου, ότι σύμφωνα με το αυστηρό γράμμα του άστοχου αυτού νόμου μη σύννομα διατίθενται επί του παρόντος από τα φαρμακεία προς το καταναλωτικό κοινό οπτικά είδη και κυρίως υγρά φακών επαφής, γυαλιά πρεσβυωπίας και λοιπά, συναφή προς την όραση, είδη, δίχως την παρουσία υπεύθυνου οπτικού καθ ότι τούτο προσκρούει στη ρητή απαγόρευση διαθέσεως οπτικών ειδών από άλλα καταστήματα και δη από φαρμακεία δίχως παρουσία επιστήμονα οπτικού και σχετικές υποδομές. Συναφώς, σε βάρος των παραβατών επαπειλούνται μάλιστα, κατά την άποψη των οπτικών και οι ποινές του άρθρου 16 του ν. 971/1979, όπως ισχύει. (ποινικές διώξεις, πρόστιμο και κλείσιμο). Προσωπικά διατηρώ επιφυλάξεις ως προς την δυνατότητα εφαρμογής των οικείων διατάξεων σε φαρμακοποιούς, καθόσον αυτές, κατά την άποψή μου, εφαρμόζονται για παρανόμως λειτουργούντα καταστήματα οπτικών και ουχί για φαρμακεία που πωλούν μόνο τυποποιημένα είδη. Ωστόσο, είναι κοινό τοις πάσι ότι τα υγρά των φακών επαφής, ως τυποποιημένα ιατροτεχνολογικά προϊόντα αρμοδιότητας ΕΟΦ, εμπίπτουν σαφώς στην αρμοδιότητα και το γνωστικό αντικείμενο των φαρμακοποιών και ότι από την διακίνησή τους από τα φαρμακεία και χωρίς την παρουσία οπτικού, σαφώς δεν τίθεται σε διακινδύνευση, αλλά τουναντίον προστατεύεται, εξίσου αποτελεσματικά με τα καταστήματα οπτικών, η δημόσια υγεία. Το αυτό θα πρέπει να ισχύσει κατά την άποψή μου και για τα τυποποιημένα γυαλιά πρεσβυωπίας, που έχουν ελεγχθεί για την ασφάλειά τους και φέρουν πιστοποίηση CE, τα οποία λειτουργούν υποβοηθητικά στην όραση και ουχί θεραπευτικά. Εξ αυτού του λόγου, άλλωστε ο νομοθέτης επέλεξε παλαιότερα υπό το καθεστώς του 2008, την ελεύθερη πώληση των τυποποιημένων γυαλιών πρεσβυωπίας και από τα φαρμακεία χωρίς άλλες προϋποθέσεις, ακριβώς 4

5 επειδή ήταν και παραμένουν τυποποιημένο προϊόν, υπό τον όρο πιστοποίησης CE. Παρίσταται πάντως προκλητικό το αρμόδιο Υπουργείο να απελευθερώνει πλήρως τα σημεία διάθεσης των συμπληρωμάτων διατροφής, ήδη να απελευθερώνει και την διάθεση μιας κατηγορίας μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων (ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ), η αλόγιστη χρήση των οποίων ενέχει αντικειμενικώς σοβαρούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία, και κατά τον αυτό χρόνο να θέτει υπέρμετρα εμπόδια στην πώληση τυποποιημένων γυαλιών πρεσβυωπίας και υγρών φακών επαφής, προστατεύοντας όλως αδικαιολόγητα αμιγώς συντεχνιακά συμφέροντα των οπτικών, αντιστρατευόμενο τις δικές του απόψεις περί φιλελευθεροποίησης της αγοράς και περί δήθεν επιθυμίας ακώλυτης εξυπηρέτησης του καταναλωτή. Μετά ταύτα είναι προφανές ότι είναι αναγκαία η άμεση νομοθετική παρέμβαση και η τροποποίηση της ατυχούς διάταξης με την απάλειψη της υποχρέωσης της παρουσίας οπτικού και οργανωμένου εργαστηρίου για την πώληση τυποποιημένων προϊόντων οπτικών. Η τροποποίηση αυτή παρίσταται σύμφυτη με την επιδιωκόμενη εξυπηρέτηση του καταναλωτικού κοινού και ιδίως του τουρισμού, αφού λόγω της διεύρυνσης του ωραρίου των φαρμακείων και των διανυκτερεύσεων, το καταναλωτικό κοινό εξυπηρετείται απρόσκοπτα επί 24ώρου βάσεως, δοθέντος ότι στην Ελλάδα υπάρχει σήμερα φαρμακείο, ακόμα και στο πιο απομακρυσμένο νησί, ενώ αντίθετα - κατάστημα οπτικών, σαφώς και δεν υπάρχει παντού. Σοφία Αγγέλου Δικηγόρος παρ Αρείω Πάγω 5