ΗΜΕΡΙ Α ΤΕΕ / 09 / 2009 IΣΧΥΟΝ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΗ - ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ - ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Transcript

1 ΗΜΕΡΙ Α ΤΕΕ / 09 / 2009 IΣΧΥΟΝ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΗ - ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ - ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ «Επισηµάνσεις του Συνδέσµου Μελετητών ΥδραυλικώνΈργων και ιαχείρισης Υδατικών Πόρων από τη µέχρι σήµερα εφαρµογή του 3316» 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ιδιαιτερότητες των Μελετών Υδραυλικών Έργων Κατηγορίες κατά Π 696/74 : ( Ι ) Αντιπληµµυρικά, κλπ., ( ΙΙ ) Εγγειοβελτιωτικά, κλπ., ( ΙΙΙ ) Φράγµατα - Πολλά και διαφορετικά αντικείµενα - Υπόγεια έργα, συχνά αφανή, που δεν είναι έργα βιτρίνας - Σηµαντικά έργα υποδοµής που απαιτούν µακροχρόνιο σχεδιασµό και µεγάλες δαπάνες - Κρίσιµα έργα από πλευράς περιβάλλοντος 1

2 Κατά τον 20 ο αιώνα έχουν γίνει στη χώρα µας σηµαντικές επενδύσεις σε υδραυλικά έργα, π.χ. - Αποξηραντικά και εξυγιαντικά έργα κατά τη περίοδο της ελονοσίας - Υ/Η και αρδευτικά φράγµατα και τεχνητές λίµνες τη περίοδο της ανάπτυξης, κυρίως µετά το Β Παγκόσµιο Πόλεµο Σήµερα η σηµασία των µελετών υδραυλικών έργων, είτε στη µορφή στρατηγικών µελετών (πχ διαχείρισης υδατικών πόρων), είτε στη µορφή τεχνικών µελετών έργων ταµίευσης, υδροηλεκτρικών, κλπ, είναι µεγαλύτερη παρά ποτέ. Στις µελέτες παλαιότερα υπήρχε ο ΚΑΜΠ Ε, στη συνέχεια ο Ν716/77 και ο σηµερινός Ν 3316/

3 2. ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ Ν3316 Α. ιαδικασίες ιακήρυξης, Υποβολής Προσφορών 1. ιακηρύξεις - Θετικό δεδοµένο η τυποποίηση των ιακηρύξεων. - Αρνητικά στοιχεία η πολυπλοκότητα, η συνθετότητα και οι συνεχείς τροποποιήσεις µε αποτέλεσµα να µην είναι απόλυτα σαφές τι και πότε ισχύει, σε συνάρτηση µε τη καθυστέρηση έκδοσης των απαιτουµένων Π.. και Υ.Α. για την εφαρµογή του νόµου. Από το Ν3316 προβλέπεται η έκδοση µίας σειράς από Π.. και Υ.Α. από τις οποίες µερικές δεν έχουν εκδοθεί µέχρι σήµερα, µε αποτέλεσµα ο Ν3316 να λειτουργεί πληµµελώς και αναποτελεσµατικά. - Καθυστερήσεις των δηµοσιεύσεων στο Ε.. του ΤΕΕ. - Περιπτώσεις µε πολύ ακριβά κηρύκεια (π.χ. ΕΡΓΟΣΕ ). Πρόταση στις εφηµερίδες να αποστέλλεται µόνο µία πολύ σύντοµη περίληψη. 3

4 2. Φάκελος Έργου Υπάρχουν πολλών ειδών ελλείψεις και παραλείψεις στους Φακέλους Έργου των Μελετών Υδραυλικών Έργων, που συντάσσονται από τις Αναθέτουσες Αρχές. ( παραλείψεις σταδίων µελέτης, υποεκτιµηµένο φυσικό αντικείµενο, κλπ.) Ελάχιστοι φορείς έχουν τολµήσει τη διαδικασία των τριών Προκαταρκτικών µελετών, η οποία είναι χρονοβόρος και αµφιβόλου αποτελέσµατος. Αποτέλεσµα η ουσιαστική κατάργηση σύνταξης του σταδίου της Προκαταρκτικής µελέτης / Μελέτης Σκοπιµότητας, το οποίο είναι ιδιαίτερης σηµασίας στη σύνταξη των µελετών υδραυλικών έργων, όπου γίνεται η διερεύνηση των εναλλακτικών λύσεων και η κατάστρωση των τεχνικών επιλογών. Σχεδόν όλες οι µελέτες εκπονούνται µε το άρθρο 7, απ ευθείας σε στάδια Προµελέτης και Οριστικής (αντίστοιχα µε το άρθρο 11 παρ. 7 του Ν716/77), βάσει ενός ανεπαρκούς Φακέλου του Έργου. Πιθανές προτάσεις (που πρέπει να εξεταστούν ως προς την αναµενόµενη αποδοτικότητά τους) : Να εκπονούνται υποχρεωτικά οι προκαταρκτικές µελέτες, µε ειδική ξεχωριστή ανάθεση σε ιδιωτικά γραφεία µελετών, ειδικευµένων στη σύνταξη µελετών υδραυλικών έργων, είτε για κάθε ένα έργο, πριν από τη σύνταξη του φακέλου του έργου είτε ανά οµάδα οµοειδών έργων (π.χ. φράγµατα, υδρεύσεις, αποχετεύσεις, αντιπληµµυρικά, εγγειοβελτιωτικά κλπ). Στη δεύτερη περίπτωση µε σύµβαση πλαίσιο, να αναλαµβάνουν ιδιωτικά γραφεία τη σύνταξη ορισµένου αριθµού προκαταρκτικών µελετών, ή όσων απαιτηθούν επί ορισµένο χρονικό διάστηµα. Υπάρχει βέβαια ένας προβληµατισµός για τα γραφεία που συντάσσουν τις παραπάνω προκαταρκτικές µελέτες, αν θα πρέπει να αποκλείονται στη συνέχεια από τη διαδικασία ανάθεσης των εποµένων σταδίων. 4

5 Στη περίπτωση σύνταξης Προκαταρκτικών Μελετών µε σύµβαση πλαίσιο, θα πρέπει οι αναθέσεις προκαταρκτικών µελετών να γίνονται µόνον από τις Αναθέτουσες Αρχές που έχουν αρκετές µελέτες προς ανάθεση (Υπηρεσίες Υπουργείων, Περιφερειών και Οργανισµών). Η εγγραφή πιστώσεων για κάθε µελέτη να γίνεται µετά τη σύνταξη του φακέλου του έργου, ώστε να βρίσκεται σε κάποια συνάφεια µε το φυσικό µελετητικό αντικείµενο. Να είναι δηλαδή ο Φάκελος του Έργου που καθορίζει την πίστωση και όχι η πίστωση τον Φάκελο του Έργου. Τα υδραυλικά έργα είναι βασικά έργα υποδοµής και θα πρέπει να µπαίνουν σε µακροπρόθεσµο προγραµµατισµό, πέρα από τον ορίζοντα µιας τετραετούς κυβερνητικής θητείας. 5

6 3. Σύνθεση Επιτροπών Αξιολόγησης Συχνά υπάρχει σκεπτικισµός για τη σύνθεση και στελέχωση των Επιτροπών Αξιολόγησης. Πιθανές προτάσεις (που πρέπει να εξεταστούν ως προς την αναµενόµενη αποδοτικότητά τους): Προς την κατεύθυνση της διαφάνειας των αναθέσεων θα µπορούσε στη σύνθεση των Επιτροπών να περιλαµβάνονται κατά περίπτωση και εκπρόσωποι άλλων σχετικών Υπηρεσιών κατά το πρότυπο της εκλογής των καθηγητών των Πανεπιστηµίων. Να υπάρχει στο ΤΕΕ επίσηµος κατάλογος εκπροσώπων-µελών των Επιτροπών, ο οποίος να απαρτίζεται από µελετητές. Οι εκπρόσωποι, κατά περίπτωση, να ορίζονται µε κλήρωση από εκπροσώπους-µέλη προερχόµενους και από κατηγορία άλλη από την προς ανάθεση µελέτη. 4. ιασφάλιση ποιότητας µελετών Καµµία από τις προβλέψεις του ν3316 (πχ ΠΠΜ) δεν εξασφαλίζει την ποιότητα των µελετών. Πολύ εντονότερο αντιληπτό γίνεται αυτό συνδυαζόµενο µε την µείωση των αµοιβών (τουλάχιστον στα υδραυλικά έργα), που υπό τον ανταγωνισµό οδηγεί συχνά σε «ελαχιστοποίηση» της προσφερόµενης υπηρεσίας. Πρόταση: - Υπάρχει ανάγκη τόσο προσαρµογής των τεχνικών προδιαγραφών εκπόνησης και αναθεώρησης µε έγκυρο και επιστηµονικό τρόπο των προβλέψεων του Π 696/74 - Είναι κρίσιµος παράγων η επίτευξη αναβάθµισης των επιβλεπουσών υπηρεσιών έτσι ώστε να µπορούν να παρακολουθούν σωστά όλο το φάσµα του µελετητικού έργου. Ο τρόπος επίτευξης είναι ένα ξεχωριστό και δυσχερές θέµα. 6

7 Β. ιαδικασίες Αξιολόγησης, Βαθµολόγησης Προσφορών 1. Ο Ν3316 έχει αποδειχθεί ότι δεν είναι λειτουργικός και τούτο προκύπτει και από τις πολύ µεγάλες καθυστερήσεις στο στάδιο αξιολόγησης, βαθµολόγησης των προσφορών µέχρι την ανακήρυξη του Αναδόχου. Ενδεικτικό ότι το ίδιο το ΥΠΕΧΩ Ε απαιτεί εκ των προτέρων εγγυητικές επιστολές συµµετοχής διάρκειας τουλάχιστον 12 ή και 18 (! ) µηνών πλέον τις παρατάσεις. Πρόταση να τεθούν χρονικοί περιορισµοί στους φορείς ανάθεσης επί ποινή ακύρωσης της διαδικασίας. Π.χ. 1 µήνας για το Πρακτικό Ι 2 µήνες για το Πρακτικό ΙΙ 1 µήνας για το Πρακτικό ΙΙΙ Η σκοπιµότητα εγγυητικών επιστολών συµµετοχής αµφισβητείται. Προτείνεται κατάργησή τους, για αναθέσεις τουλάχιστον µέχρι ένα κάποιο όριο αµοιβών. Εξ όσων γνωρίζουµε καµία εγγυητική επιστολή συµµετοχής δεν έχει καταπέσει µέχρι σήµερα. 2. υσανάλογα µεγάλος φόρτος υπερβολικής τεχνικής και γραµµατειακής εργασίας, που απαιτεί ανάλωση πολλών ανθρωποηµερών εργασίας, µηχανικών και γραµµατειακού προσωπικού για τη σύνταξη και υποβολή των προσφορών, αλλά και για τις Αναθέτουσες Αρχές, χωρίς τούτο να είναι οπωσδήποτε απαραίτητο για τις συνήθεις τουλάχιστον µελέτες. Πρόταση : Τροποποίηση των διατάξεων ώστε η πλήρης εφαρµογή να γίνεται µόνο σε σύνθετα και πολύ µεγάλα έργα και απλοποίηση των διαδικασιών τουλάχιστον 7

8 για τις µικρότερες µελέτες, π.χ. είναι κάτω από το όριο της Κοινοτικής Νοµοθεσίας για όσες µελέτες η προεκτιµώµενη αµοιβή 3. Η βαθµολόγηση των Προσφορών γίνεται µε προσωπικές εκτιµήσεις, συχνά διαβλητές. Πραγµατικά κριτήρια δεν φαίνεται να υπάρχουν. Πιστεύουµε ότι εάν δύο διαφορετικές ανεξάρτητες και αµερόληπτες επιτροπές βαθµολογήσουν τις ίδιες προσφορές, θα καταλήξουν σε τελείως διαφορετικά αποτελέσµατα. Πρόταση : - Επανεξέταση της βαρύτητας της µεθοδολογίας στην αξιολόγηση και βαθµολόγηση. - Η τυχόν απαιτούµενη ειδική εµπειρία, να αναφέρεται σε µία από τις βασικές υποκατηγορίες µελετών, να ζητείται απαραίτητα όπου πραγµατικά απαιτείται, αλλά βέβαια χωρίς φωτογραφικές διατάξεις. 4. Πρόβλεψη για σύσταση ευτεροβάθµιων Επιτροπών Εκδίκασης Ενστάσεων και Προσφυγών, ή άλλου «Αποφαινοµένου Οργάνου» για την ορθή τήρηση και εφαρµογή των διατάξεων. Τώρα υπάρχει ουσιαστικά µόνο το Σ.τ.Ε., δεδοµένου ότι υφίσταται άµεση σχέση Προϊσταµένης Αρχής και Προέδρου Επιτροπής Ανάθεσης, ο οποίος κατά κανόνα είναι υφιστάµενος της Προϊσταµένης Αρχής. Πρόταση : Είτε ενεργοποίηση της ΓΕΜ είτε οι ενστάσεις να κρίνονται από τα αρµόδια Συµβούλια ηµοσίων Έργων και να υπάρχουν χρονικές δεσµεύσεις για την εξέταση και εκδίκασή τους. 8

9 Γ. Αµοιβές Υπάρχει ουσιαστική και αδικαιολόγητη µείωση των αµοιβών των Μελετών Υδραυλικών έργων µε τον ΚΠΑΜΥ, η οποία έχει εκτιµηθεί σε ποσοστό περίπου 30% σε σχέση µε τις αµοιβές που προκύπτουν από το Π 696/74. Σε άλλες κατηγορίες έργων οι αµοιβές αυξήθηκαν υπερβολικά ή µειώθηκαν επίσης αδικαιολόγητα. Σηµαντικές είναι οι επιπτώσεις από τη κατάργηση εφαρµογής του Π 696/74 που ισχύει µεν για τις Τεχνικές Προδιαγραφές, αλλά καταργήθηκε για τις αµοιβές. Προτάσεις : α. επανεξέταση των προεκτιµωµένων αµοιβών (ενδεχοµένως και πάλι σε συνδυασµό µε τον προϋπολογισµό του έργου, αλλά χωρίς τις στρεβλώσεις του παρελθόντος και µε περισσότερα κριτήρια). β. Αναθεώρηση των αµοιβών, τελική εκκαθάριση µε τκ έτους έγκρισης και παραλαβής. Σύνταξη τουλάχιστον 2 Σ.Π. ( Ένας για το φυσικό αντικείµενο αν υπάρχουν διαφορές - και ένας για το συντελεστή αναθεώρησης τκ στο τέλος ). ηλαδή οι αµοιβές να προκύπτουν µε βάση το πραγµατικό, τελικό αντικείµενο της µελέτης και µε συντελεστή αναθεώρησης τκ της ηµεροµηνίας έγκρισης της µελέτης. 9

10 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Σαν συµπέρασµα, ο ΣΜΥΕ& ΥΠ θεωρεί ότι ο Ν3316 έχει ζηµιώσει τη παραγωγή των µελετών δηµοσίων έργων και οπωσδήποτε τη παραγωγή µελετών υδραυλικών έργων, µε επιβράδυνση του ρυθµού παραγωγής µελετών, αδικαιολόγητη µείωση των αµοιβών και επιβάρυνση των διαδικασιών µε δυσανάλογο διεκπεραιωτικό φόρτο και ανάλωση εργασιακού δυναµικού, τόσο για τα γραφεία µελετών όσο και για τις Αναθέτουσες Αρχές, χωρίς βελτίωση της ποιότητας, αλλά ούτε και της ποσότητας των παραγοµένων µελετών. 10