«Βελτίωση της ποιότητας των Μελετών ηµοσίων Εργων - ιασφάλιση Ποιότητας»

Transcript

1 Σ ΜΕ Ε ΚΕ Μ ΥΛΛΟΓΟΣ ΛΕΤΗΤΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΡΓΩΝ ΝΤΡΙΚΗΣ ΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΤΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ Ζεύξιδος Θεσσαλονίκη Τηλ , FAX «Βελτίωση της ποιότητας των Μελετών ηµοσίων Εργων - ιασφάλιση Ποιότητας» ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙ Α ΤΟΥ ΤΕΕ/ΤΚΜ «Η ποιότητα των ηµοσίων Εργων» Εισηγήτρια : Μαρία Γρηγοριάδου Πολιτικός Μηχανικός-Συγκοινωνιολόγος Πρόεδρος.Σ. ΣΜΕ ΕΚΕΜ Θεσσαλονίκη, Μάϊος 2003

2 «Βελτίωση της ποιότητας των Μελετών ηµοσίων Εργων - ιασφάλιση Ποιότητας» 1. ΓΕΝΙΚΑ Η ποιότητα της Μελέτης ενός ηµόσιου έργου, δηλαδή η τεχνική και επιστηµονική της αρτιότητα, αλλά και η εφαρµοσιµότητά της, αποτελεί βασικό παράγοντα για την τεχνική επάρκεια και την ποιότητα του έργου, αφού η Μελέτη αποτελεί τη βάση στην οποία στηρίζεται αυτό. Οι συντελεστές παραγωγής των Μελετών είναι : Οι Υπηρεσίες των αναθετουσών αρχών, οι οποίες προετοιµάζουν τα τεχνικά προγράµµατα, αναθέτουν τις Μελέτες και παρακολουθούν την εκπόνησή τους. Οι Μελετητές, οι οποίοι αναλαµβάνουν την εκπόνησή τους, σύµφωνα µε ορισµένες Τεχνικές Προδιαγραφές, και Το θεσµικό πλαίσιο το οποίο έχει συνταχθεί από την πολιτεία, για την επιβολή των κανόνων και των ρυθµίσεων µε βάση τις οποίες πρέπει να λειτουργεί το περιβάλλον του µελετητικού έργου. Στις επόµενες παραγράφους γίνεται αναφορά στους συντελεστές της παραγωγής των Μελετών, στην επίδραση που έχουν στην ποιότητα του µελετητικού έργου, καθώς και σε προτάσεις για την εξασφάλιση της ποιότητας των Μελετών. 2. ΟΙ ΑΝΑΘΕΤΟΥΣΕΣ ΑΡΧΕΣ Η σύνταξη ορθολογικών, ρεαλιστικών και εφικτών τεχνικών προγραµµάτων από τις αναθέτουσες αρχές και ταυτόχρονα η σωστή προετοιµασία των Μελετών που θα ανατεθούν, αποτελούν βασική προϋπόθεση για την ποιότητα των Μελετών. Συχνά παρατηρούνται φαινόµενα προχειρότητας και ανεφικτότητας στα τεχνικά προγράµµατα, εξαιτίας παραγόντων όπως η έλλειψη χρόνου, ο κακός προγραµµατισµός, αλλά και πολύ συχνά εξαιτίας πολιτικών πιέσεων, ιδιαίτερα σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Με τον τρόπο αυτό, µετατίθεται η πίεση και η στενότητα χρόνου στην εκπόνηση των Μελετών και αυτό αποβαίνει εις βάρος της ποιότητάς τους.

3 Πιστεύουµε ότι η στελέχωση των Υπηρεσιών της τοπικής αυτοδιοίκησης έχει βελτιωθεί και εµπλουτισθεί σηµαντικά τα τελευταία χρόνια. Πολλά νέα παιδιά µε ιδιαίτερα προσόντα έχουν προσληφθεί στις τεχνικές υπηρεσίες. Η πιθανή έλλειψη εµπειρίας αποκαθίσταται από σειρές σεµιναρίων που προσφέρονται από τη ηµόσια ιοίκηση, το ΤΕΕ κ.λ.π. Ετσι, το µέλλον φαίνεται να είναι περισσότερο ευνοϊκό, δεδοµένου και του ελέγχου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η οποία έχει αρχίσει να επιβάλλει ποινές για τον ελλιπή ή εσφαλµένο προγραµµατισµό και προετοιµασία των έργων τα οποία συγχρηµατοδοτεί (βλ. εσφαλµένες προεκτιµήσεις κόστους έργων). 3. ΟΙ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ Σύµφωνα µε τα τελευταία στοιχεία της ΓΕΜ, στο Μητρώο Μελετητών είναι εγγεγραµµένοι Μελετητές (αύξηση 35% την τελευταία 5-ετία) και 672 Γραφεία Μελετών (αύξηση 43% την τελευταία 5-ετία). Η άσκηση του επαγγέλµατος του Μελετητή τα τελευταία χρόνια γίνεται µέσα σε ένα περιβάλλον έντονου ανταγωνισµού και πολλές φορές αθέµιτου. Τα σηµαντικότερα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι Μελετητές είναι : Θεσµικά (ασάφειες του θεσµικού πλαισίου, ανεπαρκής καθορισµός των υποχρεώσεων του Εργοδότη, η ανεπαρκής λειτουργία της ΓΕΜ, προβλήµατα από την εφαρµογή του συστήµατος δηµοπράτησης µε αξιολόγηση προσφορών, εντοπιότητα και προβλήµατα µελετητών επαρχίας) Αθέµιτος ανταγωνισµός (Ερευνητικά προγράµµατα, Αναπτυξιακές Εταιρείες, Γραφεία από χώρες της ΕΕ) Οικονοµικά (Ελλείψεις και ασάφειες της νοµοθεσίας καθορισµού ελάχιστων αµοιβών, σύστηµα Μελέτη-κατασκευή, κ.λ.π.) Παρά τα παραπάνω προβλήµατα, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σηµαντικές προσπάθειες εκ µέρους των Μελετητών για την αναβάθµιση των Γραφείων τους, είτε πρόκειται για οργανωµένα Γραφεία, είτε για ατοµικά. Μπροστά στον διεθνή ανταγωνισµό, την τεχνολογική εξέλιξη και τις νέες απαιτήσεις που δηµιουργήθηκαν από την ένταξη της χώρας µας στην ΕΕ, οι Ελληνες Μελετητές επένδυσαν στον εκσυγχρονισµό του εξοπλισµού των γραφείων τους, στη στελεχειακή ενδυνάµωσή τους,

4 στη βελτίωση της οργανωτικής δοµής τους και στη διαρκή εκπαίδευση του δυναµικού τους, µε στόχο τη βελτίωση των υπηρεσιών που παρέχουν. Από την άλλη πλευρά, η Πολιτεία χωρίς να παρουσιάσει στην πράξη καµία πολιτική κινήτρων για την ανάπτυξη του κλάδου, αντίθετα, δηµιουργεί συνθήκες όπου ο ανταγωνισµός θα είναι εντονότερος και πιθανόν αθέµιτος. Αναφέροµαι στο νέο Σχέδιο Νόµου για την ανάθεση και εκπόνηση Μελετών ηµοσίων Εργων. 4. ΤΟ ΝΕΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΜΕΛΕΤΩΝ Ε Η αναγκαιότητα του εκσυγχρονισµού του υφιστάµενου θεσµικού πλαισίου ανάθεσης και εκπόνησης Μελετών ηµοσίων Εργων και της προσαρµογής του µε την Ευρωπαϊκή Νοµοθεσία είναι σαφής. Μετά από αρκετό χρονικό διάστηµα ζυµώσεων, εδώ και δύο εβδοµάδες κατατέθηκε στη Βουλή νέο Σχέδιο Νόµου, το οποίο θα καθορίζει το πλαίσιο της ανάθεσης και εκπόνησης Μελετών ηµοσίων Εργων. Είναι πολλά τα θέµατα που θα µπορούσαν να αναφερθούν και να σχολιαστούν σχετικά µε τις προτάσεις του ΥΠΕΧΩ Ε που περιλαµβάνονται στο Νοµοσχέδιο. Ωστόσο, µία βασική παρατήρηση είναι η αναγκαιότητα της χάραξης και ενιαίας εφαρµογής µιας εθνικής πολιτικής για τον τοµέα των Μελετών και της Παροχής Ανεξάρτητων Υπηρεσιών. Η εθνική αυτή πολιτική θα είναι συµπληρωµατική της πολιτικής που εκφράζεται από την Ευρωπαϊκή Ενωση µε την Οδηγία 92/50 και αφενός θα διασφαλίζει τα συµφέροντα του ηµοσίου (ποιότητα παρεχόµενων υπηρεσιών και µελετών, ανταπόκριση αναδόχων στις υποχρεώσεις τους κ.λ.π.) και αφετέρου θα καθορίζει τους όρους και τα δεδοµένα συγκρότησης, λειτουργίας και ελέγχου των Ελληνικών Εταιρειών Μελετών και παροχής Υπηρεσιών Συµβούλου. Ιδιαίτερη αναφορά θα κάνω στο πιο κρίσιµο, ίσως, από τα θέµατα της αναπροσαρµογής του Ν. 716/77, αυτό της οικονοµικής προσφοράς. Η πρόταση αυτή, της οποίας τα µειονεκτήµατα είναι πολύ σηµαντικά, δυστυχώς έγινε αποδεκτή σε κοινωνικούς και πολιτικούς χώρους, επειδή έντεχνα καλλιεργήθηκε η εντύπωση ότι τα προβλήµατα των υπερβάσεων και κακοτεχνιών των έργων οφείλονται στον µηχανισµό υπολογισµού των αµοιβών Μελετών. Αυτό, σε συνδυασµό µε το καθεστώς που επικρατεί σε ορισµένες χώρες της ΕΕ, όπου οι αµοιβές δεν είναι κατοχυρωµένες και διαµορφώνονται από τις συνθήκες της αγοράς, οδηγεί, όπως φαίνεται, στην κατηγορηµατική απόφαση εκ µέρους του ΥΠΕΧΩ Ε, της θεσµοθέτησης της οικονοµικής προσφοράς ως κριτηρίου αξιολόγησης για την ανάληψη Μελέτης.

5 Οι Μελετητές επανειληµµένα έχουν καταθέσει τις αντιρρήσεις τους για το θέµα αυτό, υποστηρίζοντας ότι οι υπερβάσεις στις αµοιβές των Μελετών και στον προϋπολογισµό των έργων οφείλονται κατά κύριο λόγο σε άλλους παράγοντες, και όχι στην εσκεµµένη εκ µέρους τους υπερκοστολόγηση του έργου για τεχνητή αύξηση της αµοιβής τους. Εξάλλου, για µικρό αριθµό κατηγοριών µελετών η αµοιβή είναι συνδεδεµένη µε το κόστος του έργου. Μήπως δεν παρατηρούνται υπερβάσεις στα έργα στα οποία οι αµοιβές των Μελετών υπολογίζονται µε άλλους τρόπους (Μελέτες οδοποιίας, τοπογραφικές κ.λ.π.); Οι Μελετητές έχουν, επίσης, καταθέσει προτάσεις για την αποσύνδεση του υπολογισµού των αµοιβών των µελετών από τον προϋπολογισµό των έργων. Ωστόσο, και επειδή φαίνεται ότι η βούληση του ΥΠΕΧΩ Ε είναι κατηγορηµατική για τη θέσπιση της οικονοµικής προσφοράς ως κριτηρίου αξιολόγησης για την ανάθεση µιας µελέτης, οι Μελετητές, πρέπει να τηρήσουν υπεύθυνη στάση, και να συνειδητοποιήσουν ότι είναι στο χέρι τους η εξασφάλιση της σωστής λειτουργία του νέου θεσµικού πλαισίου, ως προς αυτό το στοιχείο. Ετσι, στην περίπτωση κατά την οποία θα θεσµοθετηθεί η οικονοµική προσφορά, καταλυτικό ρόλο για τη διατήρηση της ποιότητας του έργου και της αξιοπρέπειας του κλάδου θα έχει η υπεύθυνη και δεοντολογική συµπεριφορά των Μελετητών. 5. ΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕΛΕΤΩΝ 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα επόµενα χρόνια, ο τοµέας των Μελετητών ηµοσίων Εργων θα παίξει σηµαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της χώρας και στην εναρµόνισή της µε τις χώρες της ΕΕ. Η οργάνωση των Μελετητών σε µεγάλα σχήµατα, κατά το διεθνές πρότυπο είναι απαραίτητη, µε στόχο : Την καλύτερη συνεργασία διαφόρων ειδικοτήτων ή και ατόµων της ίδιας ειδικότητας και την αξιοποίηση της υπάρχουσας εµπειρίας Βελτίωση του εξοπλισµού των Γραφείων (µηχανήµατα, ηλεκτρονικός εξοπλισµός, προγράµµατα Η/Υ κ.λ.π.)

6 Βελτίωση της οργάνωσης και της εκπαίδευσης του επιστηµονικού, βοηθητικού και διοικητικού προσωπικού Γραφείων Την εξασφάλιση της δυνατότητας ανταπόκρισης στις νέες απαιτήσεις οργάνωσης και λειτουργίας Γραφείων ( ιασφάλιση ποιότητας στην παραγωγή τεχνικού έργου (ISO 9000), Ασφαλιστική κάλυψη επαγγελµατικού κινδύνου κ.λ.π.) Τη δυνατότητα ορθής συµπλήρωσης και εξειδίκευσης γνώσεων Τη µείωση του κόστους παραγωγής των Μελετών Τη βελτίωση των προοπτικών εξέλιξης και ανταγωνισµού µε µεγάλα γραφεία του εξωτερικού. Η επίτευξη των παραπάνω στόχων θα έχει ως άµεση συνέπεια τη βελτίωση του παραγόµενου έργου, δηλαδή της Μελέτης, και συνεπώς των δηµοσίων έργων.