Α ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΟΡΓΑΝΧΖ ΚΑΗ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΘΔΜΑ: ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ: ΣΑΝΣΗΛΑ ΠΔΣΡΟ ΠΟΤΓΑΣΡΗΑ: ΚΟΡΑΚΗΑΝΗΣΖ ΜΑΡΗΑ

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΘΝΙΚΗ ΣΦΟΛΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Α ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΟΡΓΑΝΧΖ ΚΑΗ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΘΔΜΑ: ΠΡΟΝΟΗΑΚΔ ΓΟΜΔ ΣΖ ΣΟΠΗΚΖ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ Α ΒΑΘΜΟΤ. ΜΔΛΔΣΖ ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΣΟΤ ΓΖΜΟΤ ΚΡΧΠΗΑ ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ: ΣΑΝΣΗΛΑ ΠΔΣΡΟ ΠΟΤΓΑΣΡΗΑ: ΚΟΡΑΚΗΑΝΗΣΖ ΜΑΡΗΑ ΑΘΖΝΑ 2007

2 «Να κεηαρεηξίδεζηε ηνπο αλζξψπνπο ζαλ λα ήηαλ απηφ πνπ ζα έπξεπε λα είλαη θαη λα ηνπο βνεζάηε λα γίλνπλ απηφ πνπ είλαη ηθαλνί λα γίλνπλ» Γθαίηε, Φάνπζη, Δλ Αζήλαηο Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηδηαίηεξα ηνλ επηβιέπνληα ηεο εξγαζίαο απηήο, Γξ. Π. Σζαληίια, γηα ηελ πνιχηηκε αξσγή ηνπ. Οη επραξηζηίεο κνπ απεπζχλνληαη επίζεο ζηελ Αληηδήκαξρν ηνπ Γήκνπ Κξσπίαο, θα Σζεβά, ην Γηεπζπληή ηεο Γεκνηηθήο Δπηρείξεζεο ηνπ Γήκνπ, θ. Απνζηνιφπνπιν, θαζψο θαη ζε φινπο ηνπο ππεπζχλνπο ησλ θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ θαη πξνλνηαθψλ πξνγξακκάησλ ηνπ Γήκνπ γηα ηελ θαζνξηζηηθή ζπκβνιή ηνπο ζηελ πινπνίεζε ηεο εξγαζίαο απηήο. Σέινο, ζέισ λα εθθξάζσ ηελ επγλσκνζχλε κνπ ζε φινπο εθείλνπο πνπ κε ζηήξημαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπγγξαθήο ηεο παξνχζεο εξγαζίαο. Αζήλα, επηέκβξηνο

3 ΠΔΡΙΛΗΦΗ ΔΡΓΑΙΑ: Αλακθίβνια νη νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο εμειίμεηο ηφζν ζε παγθφζκην επίπεδν φζν θαη ζε εζληθφ, ραξαθηεξίδνληαη απφ κηα ζπλερψο εληνλφηεξε φμπλζε ησλ θνηλσληθψλ πξνβιεκάησλ. Πξφθεηηαη γηα πξνβιήκαηα ηα νπνία γίλνληαη ηδηαηηέξσο αηζζεηά ζηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο, νδεγψληαο κεγάιεο νκάδεο πιεζπζκνχ ζηελ πεξηζσξηνπνίεζε θαη ηνλ θνηλσληθφ απνθιεηζκφ. Σελ ίδηα ζηηγκή παξαηεξείηαη κεηαηφπηζε ηνπ θέληξνπ βάξνπο άζθεζεο Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο απφ ηε ζθαίξα ηεο θξαηηθήο επζχλεο πξνο ηελ ελεξγνπνίεζε ππεξεζηψλ ζε ηνπηθφ επίπεδν. Δλ ηνχηνηο, δεηήκαηα φπσο απηά ηεο αλαδήηεζεο θαη ηνπ εληνπηζκνχ ηνπ επξχηεξνπ πεξηβάιινληνο κέζα ζην νπνίν ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε θαιείηαη λα αλαιάβεη ξφιν θαη λα αλαπηχμεη δξαζηεξηφηεηεο αλαθνξηθά κε ηε ράξαμε θαη άζθεζε Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο, ειάρηζηα έρνπλ κειεηεζεί θαη δηεξεπλεζεί. Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα δεηήκαηα ζρεηηθά κε ηηο πξννπηηθέο θαη ηηο θαηεπζχλζεηο θάζε κειινληηθήο ελεξγνπνίεζεο θαη δξάζεο ηεο ζηνλ πξνλνηαθφ ηνκέα. ηα πιαίζηα ηεο παξνχζεο εξγαζίαο, απηά είλαη ηα θχξηα ζέκαηα πνπ ζα αλαιπζνχλ, κε πξψηηζην κέιεκα ηε δηεξεχλεζε ελφο ηνκέα, ν νπνίνο ειάρηζηα έρεη εμεηαζηεί θαη απαζρνιήζεη έσο ζήκεξα. Δξγαιεία ζηελ πξνζπάζεηα απηή απνηεινχλ ε κειέηε δηεζλψλ θαη επξσπατθψλ κεραληζκψλ θαζψο θαη ε εμέηαζε ηεο εζληθήο λνκνζεζίαο ζρεηηθά κε ηηο πξνβιεπφκελεο θαη νπζηαζηηθά παξερφκελεο δπλαηφηεηεο άζθεζεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο απφ ηνπο πξσηνβάζκηνπο απηνδηνηθεηηθνχο νξγαληζκνχο. Γηελεξγείηαη επίζεο έξεπλα πεδίνπ, ε νπνία βαζίδεηαη ζηε κειέηε πεξίπησζεο ελφο Γήκνπ ηεο Αλαηνιηθήο Αηηηθήο, ηνπ Γήκνπ Κξσπίαο, πξνθεηκέλνπ λα παξνπζηαζηεί κηα νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε ησλ πξνλνηαθψλ δπλαηνηήησλ ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Α βαζκνχ. ΛΔΞΔΙ ΚΛΔΙΓΙΑ: Κνηλσληθή Πνιηηηθή, Κξάηνο Πξφλνηαο, Κνηλσληθή Πξφλνηα, Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, πξσηνβάζκηνη απηνδηνηθεηηθνί νξγαληζκνί, Δπξσπατθή Έλσζε, ππεξεζίεο αλνηθηήο θξνληίδαο, πξνλνηαθέο δνκέο, θνηλσληθά πξνγξάκκαηα, εππαζείο θνηλσληθέο νκάδεο, έξεπλα πεδίνπ. 3

4 SUMMARY OF THE REPORT: There is no doubt that the economic and social developments, not only on international but also on a national level, are specified by an ever increasing tension of the social problems. Local societies are particularly apprehensible to such problems which are leading a large part of the population to social seclusion. At the same time, a shift of the exercise of social policy from the sector of state responsibility to the activation of services on local level has been noted. Nonetheless, matters such as seeking and defining the framework within which Local Administration is requested to assume a role and develop activities regarding designing and exercise of social policy have been barely studied and researched. The same is also true for matters concerning perspectives and directions of any future activation and action of Local Administration in the welfare sector. The primary target of this report is to investigate and analyze such main subjects which have been scarcely examined up to the present. To this effect, the study of international and European arrangements as well as the examination of the national legislation regarding possibilities, not only provided but also actually granted, for the exercise of social policy by local administration entities of first degree have been utilized. Also, a field study based on the case of a Municipality of East Attica, namely the Kropia Municipality, has been conducted so as to present an integrated approach of the welfare possibilities of entities of the Local Administration of first degree. KEY WORDS: Social Policy, Welfare State, Social Welfare, European Union, Local Government, entities of local administration of first degree, open care services, welfare structure, social programs, sensitive social groups, field study. 4

5 ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ ΔΗΑΓΧΓΖ... 9 ΠΡΧΣΟ ΜΔΡΟ: ΘΔΧΡΖΣΗΚΖ ΠΡΟΔΓΓΗΖ ΣΧΝ ΠΡΟΝΟΗΑΚΧΝ ΓΟΜΧΝ ΣΖ ΣΟΠΗΚΖ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: ΤΠΔΡΔΘΝΗΚΔ ΠΟΛΗΣΗΚΔ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΠΡΟΝΟΗΑ ΚΑΗ ΣΟΠΗΚΖ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ ΓΙΔΘΝΔΙ ΟΡΓΑΝΙΜΟΙ Οη ξπζκίζεηο ηνπ Οξγαληζκνχ Ζλσκέλσλ Δζλψλ (ΟΖΔ) Σν πκβνχιην ηεο Δπξψπεο ΠΟΛΙΣΙΚΔ ΣΗ ΔΤΡΧΠΑΨΚΗ ΈΝΧΗ Πξσηνγελέο Γίθαην: Απφ ηε πλζήθε ηεο Ρψκεο έσο ηε πλζήθε ηεο Νίθαηαο Πξνλνηαθνί κεραληζκνί ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΠΡΟΝΟΗΑΚΔ ΠΟΛΗΣΗΚΔ ΣΧΝ ΟΣΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΣΟ ΘΔΜΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ ΣΗ ΚΟΙΝΧΝΙΚΗ ΠΡΟΝΟΙΑ ΥΔΣΙΚΑ ΜΔ ΣΟΤ ΟΣΑ πληαγκαηηθέο ξπζκίζεηο Ννκνζεηηθά θαηνρπξσκέλεο πξνλνηαθέο αξκνδηφηεηεο ησλ ΟΣΑ Φνξείο πξφλνηαο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Πξνλνηαθέο αξκνδηφηεηεο θάζε βαζκίδαο ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο ΠΡΟΝΟΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΣΧΝ ΟΣΑ ΚΑΙ ΜΔΑ ΤΛΟΠΟΙΗΗ ΣΟΤ Οκάδεο-ζηφρνη Πξνγξακκάησλ Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Πξνγξάκκαηα πξνζηαζίαο νηθνγέλεηαο κεηξφηεηαο παηδηνχ Πξνγξάκκαηα πξνζηαζίαο ειηθησκέλσλ Πξνγξάκκαηα πξνζηαζίαο Αηφκσλ Με Δηδηθέο Αλάγθεο Πξνγξάκκαηα πξνζηαζίαο αηφκσλ πνπ αληηκεησπίδνπλ πξνβιήκαηα θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ Υξεκαηνδφηεζε ησλ πξνλνηαθψλ πξνγξακκάησλ ησλ ΟΣΑ Δζληθέο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ ΟΣΑ Οη ρξεκαηνδνηηθέο παξεκβάζεηο ηεο Δ.Δ. ζην πεδίν ηεο Πξφλνηαο ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΓΔΤΣΔΡΟ ΜΔΡΟ: ΔΡΔΤΝΑ ΠΔΓΗΟΤ ΓΗΑ ΣΗ ΠΡΟΝΟΗΑΚΔ ΓΟΜΔ ΣΧΝ ΟΣΑ ΒΑΗΜΔΝΖ Δ ΜΔΛΔΣΖ ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΣΟΤ ΓΖΜΟΤ ΚΡΧΠΗΑ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: ΜΔΛΔΣΖ ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΣΟΤ ΓΖΜΟΤ ΚΡΧΠΗΑ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΔΓΓΙΗ θνπφο ηεο έξεπλαο Κξηηήξηα επηινγήο πεδίνπ Μεζνδνινγία ηεο έξεπλαο Γνκή θαη πεξηερφκελν ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ ΠΑΡΟΤΙΑΗ ΣΧΝ ΠΡΟΝΟΙΑΚΧΝ ΓΟΜΧΝ ΣΟΤ ΓΗΜΟΤ ΚΡΧΠΙΑ Σαπηφηεηα ηνπ Γήκνπ Κξσπίαο Πξνγξάκκαηα Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο ηνπ Γήκνπ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΔΡΔΤΝΑ ΠΔΓΗΟΤ SWOT ANALYSIS ΠΡΟΣΑΔΙ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΔΡΔΤΝΑ ΠΔΓΙΟΤ

6 ΔΠΗΛΟΓΟ: ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΣΟΤ ΘΔΜΟΤ ΣΖ ΣΟΠΗΚΖ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ Χ ΦΟΡΔΑ ΠΡΑΓΜΑΣΧΖ ΚΟΗΝΧΝΗΚΧΝ ΠΟΛΗΣΗΚΧΝ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ A. ΠΖΓΔ Α1. Γηεζλείο Οξγαληζκνί Α2. Πξσηνγελέο Κνηλνηηθφ Γίθαην Α3. Πξάμεηο θνηλνηηθψλ νξγάλσλ Α4. Ννκνινγία ΓΔΚ Α5. Δζληθή Ννκνζεζία Α6. Λνηπέο Πεγέο Β. ΒΗΒΛΗΑ Β1. Διιελφγισζζα Βηβιία Β2. Ξελφγισζζα Βηβιία Γ. ΑΡΘΡΑ Γ1. Διιελφγισζζα άξζξα Γ2. Ξελφγισζζα άξζξα Γ. ΥΔΣΗΚΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Δ. ΓΗΑΓΗΚΣΤΑΚΔ ΠΖΓΔ Σ. ΣΔΛΗΚΔ ΔΡΓΑΗΔ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ

7 ΠΗΝΑΚΑ ΔΗΚΟΝΟΓΡΑΦΖΖ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 1: Έμνδα Κνηλσληθνχ Πξνυπνινγηζκνχ ΦΧΣΟΓΡΑΦΗΑ 1: Γεκαξρείν Γήκνπ Κξσπίαο ΠΗΝΑΚΑ 1: ηνηρεία Γήκνπ Κξσπίαο ΔΗΚΟΝΑ 1: Υάξηεο Αλαηνιηθήο Αηηηθήο ΠΗΝΑΚΑ 2: Γεκνγξαθηθά ζηνηρεία Γήκνπ Κξσπίαο...74 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2: Οξγαλφγξακκα Δζσηεξηθψλ Τπεξεζηψλ ηνπ Γήκνπ...76 ΠΗΝΑΚΑ 3: Πξνγξάκκαηα Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο Γήκνπ Κξσπίαο

8 ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΔ ΑΜΔΑ : Άηνκα Με Δηδηθέο Αλάγθεο ΓΔΚ : Γηθαζηήξην ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ ΓΚΚ : Γεκνηηθφο θαη Κνηλνηηθφο Κψδηθαο Δ.Δ. : Δπξσπατθή Έλσζε Δ.Δ.Σ.Α.Α.: Διιεληθή Δηαηξεία Σνπηθήο Αλάπηπμεο θαη Απηνδηνίθεζεο ΔΚΣ : Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν ΔΟΠ : Δζληθφο Οξγαληζκφο Πξφλνηαο Δ.Π. : Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Δ.Σ.Π.Α. : Δπξσπατθφ Σακείν Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο Δ.Υ.Σ.Α.: Δπξσπατθφο Υάξηεο Σνπηθήο Απηνλνκίαο Κ.Α.Π. : Κεληξηθνί Απηνηειείο Πφξνη ΚΑΠΖ : Κέληξα Αλνηθηήο Πξνζηαζίαο Ζιηθησκέλσλ ΚΓΑΠ : Κέληξα Γεκηνπξγηθήο Απαζρφιεζεο ΚΔΓΚΔ : Κεληξηθή Έλσζε Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ Διιάδαο ΚΔΘΗ : Κέληξν Δξεπλψλ γηα Θέκαηα Ηζφηεηαο Κ.Π. : Κνηλνηηθή Πξσηνβνπιία ΚΠ : Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο ΚΤΑ : Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε ΜΚΟ : Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλψζεηο Ν.Α. : Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε ΝΠΓΓ : Ννκηθφ Πξφζσπν Γεκνζίνπ Γηθαίνπ ΝΠΗΓ : Ννκηθφ Πξφζσπν Ηδησηηθνχ Γηθαίνπ ΟΓΔ : Οκάδα Γηνίθεζεο Έξγνπ ΟΖΔ : Οξγαληζκφο Ζλσκέλσλ Δζλψλ ΟΣΑ : Οξγαληζκφο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Π.Γ. : Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα ΠΔ..Τ.Π. : Πεξηθεξεηαθφ χζηεκα Τγείαο θαη Πξφλνηαο Π.Η.Κ.Π.Α. : Παηξησηηθφ Ίδξπκα Κνηλσληθήο Πξφλνηαο θαη Αληηιήςεσο ΣΔΓΚ : Σνπηθή Έλσζε Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ ΣΠΔ : Σερλνινγίεο Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσληψλ Τ.Α. : Τπνπξγηθή Απφθαζε ΤΠ.Δ.Γ.Γ.Α. : Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απνθέληξσζεο Φ.Δ.Κ. : Φχιιν Δθεκεξίδαο Κπβεξλήζεσο 8

9 ΔΗΑΓΧΓΖ Ζ Κνηλσληθή Πξφλνηα απνηειεί ην κεραληζκφ ηνπ ζπζηήκαηνο θνηλσληθήο αζθάιεηαο πνπ επηθεληξψλεηαη ζηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ θάζε αηφκνπ ην νπνίν δελ δηαζέηεη επαξθείο πφξνπο ζπληήξεζεο ή ηειεί ζε θαζεζηψο θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ θαη δελ θαιχπηεηαη απφ ην ζχζηεκα θνηλσληθήο αζθάιηζεο, σο κεραληζκφ πξνζηαζίαο έλαληη ηππνπνηεκέλσλ αζθαιηζηηθψλ θηλδχλσλ (Ακίηζεο 2001, ζει.21-23). Σν ζχζηεκα θνηλσληθήο πξφλνηαο απνζθνπεί δειαδή ηφζν ζηε δηαζθάιηζε ησλ βαζηθψλ αλαγθψλ δηαβίσζεο φζν θαη ζηελ θνηλσληθή ελζσκάησζε ησλ απνθιεηζκέλσλ αηφκσλ. Ζ παξερφκελε θνηλσληθή πξνζηαζία δελ απνζθνπεί ζηελ αλαπιήξσζε εηζνδεκάησλ, αιιά ζπλδέεηαη κε ηελ αδπλακία ηνπ αηφκνπ λα θαιχςεη κε δηθά ηνπ κέζα ζπγθεθξηκέλεο βηνηηθέο αλάγθεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, αλάγθε ζπληξέρεη θαηά θαλφλα φηαλ ζπγθεθξηκέλεο βηνηηθέο θαηαζηάζεηο δελ κπνξνχλ λα αληηκεησπηζηνχλ κε θάπνην άιιν κέζν (Κνληηάδεο 2006, ζει.50-55). Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ε πξσηνβάζκηα Απηνδηνίθεζε δηαζέηεη νξηζκέλα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά. Δλ πξψηνηο, ε πνιηηηθή ηεο εγεζία είλαη αηξεηή. Δπηπιένλ, θάζε κνλάδα ηεο έρεη ηελ επζχλε ησλ ππνζέζεσλ πνπ ππάγνληαη ζηελ έθηαζε πνπ αλήθεη ζηε δηθαηνδνζία ηεο. Σξίηνλ, εμππεξεηεί πνηθίινπο ζθνπνχο ηνπηθνχ ελδηαθέξνληνο, νη νπνίνη ζρεηίδνληαη ηφζν κε ηελ εθηέιεζε έξγσλ φζν θαη κε ηελ παξνρή αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ, ζε αληίζεζε, θεξ εηπείλ, κε ηα λνκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ θαη ηηο δεκφζηεο επηρεηξήζεηο πνπ, θαηά θαλφλα, πξνζθέξνπλ ππεξεζίεο κηαο εμεηδηθεπκέλεο δξαζηεξηφηεηαο. Δπηπιένλ, νη απηνδηνηθεηηθνί νξγαληζκνί, ελψ ππάγνληαη ζηελ επνπηεία ηεο θεληξηθήο δηνίθεζεο, ελεξγνχλ παξάιιεια θαη ζε ζπλεξγαζία κε απηήλ, απνιακβάλνληαο ζπγρξφλσο ζπληαγκαηηθήο απηνλνκίαο θαη απηνηέιεηαο. Απφ ηα παξαπάλσ ζπλάγεηαη ην ζπκπέξαζκα φηη ε εγγχηεηα ησλ πξσηνβάζκησλ απηνδηνηθεηηθψλ νξγαληζκψλ κε ηελ ηνπηθή θνηλσλία δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζε απηνχο λα αθνπγθξαζηνχλ ηηο αλάγθεο ηνπ ηνπηθνχ πιεζπζκνχ θαη λα δξάζνπλ πξνο ηθαλνπνίεζή ηνπο. Καηά ζπλέπεηα, ε εγγχηεηα θαη ε ηθαλνπνίεζε ησλ αλαγθψλ απνηεινχλ ην ζεκαληηθφηεξν ζπλδεηηθφ θξίθν κεηαμχ ησλ ελλνηψλ ηεο Κνηλσληθήο Πξφλνηαο θαη ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. Απφ ηε θχζε ηνπο νη ππεξεζίεο πξφλνηαο γηα λα είλαη απνδνηηθέο θαη λα ρξεζηκνπνηνχληαη απφ άηνκα πνπ ηηο έρνπλ πξαγκαηηθά αλάγθε πξέπεη λα είλαη 9

10 πξνζηηέο ζε φινπο. Γηα ην ιφγν απηφ, ζε φιεο ζρεδφλ ηηο ρψξεο ηνπ θφζκνπ, νη πξνλνηαθέο ππεξεζίεο παξέρνληαη απφ ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, είηε απεπζείαο, είηε κε αλάζεζε ζε εζεινληηθνχο νξγαληζκνχο (ΚΔΠΔ 1989, ζει.35). Δπηπιένλ, ε γλψζε απηή ησλ ηνπηθψλ αλαγθψλ ζπλεηζθέξεη ζηε βέιηηζηε θαηαλνκή ησλ παξερφκελσλ ζε ηνπηθφ επίπεδν ππεξεζηψλ, εμαζθαιίδεη ηε δπλαηφηεηα θαιχηεξνπ θαη ζπζηεκαηηθφηεξνπ ζρεδηαζκνχ ράξε ζηε δπλαηφηεηα εμεηδίθεπζεο θαη εμαηνκίθεπζεο ησλ αλαγθψλ απηψλ, θαη κεηψλεη ηηο γξαθεηνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο ζπκβάιινληαο έηζη ζηελ εμνηθνλφκεζε ηφζν ρξφλνπ φζν θαη πφξσλ. Λακβάλνληαο ππ φςηλ ηα παξαπάλσ, αιιά θαη ην γεγνλφο φηη νη ηνπηθέο αξρέο απνηεινχλ έλα απφ ηα θχξηα ζεκέιηα νπνηνπδήπνηε δεκνθξαηηθνχ θαζεζηψηνο, θαη γλσξίδνληαο φηη νη ηνπηθνί θνξείο θαηαλέκνληαη ζε φιε ηελ επηθξάηεηα θαη φηη απηφ ηνπο δηεπθνιχλεη λα αζθνχλ κηα πνιηηηθή γεηηλίαζεο θαη λα εθθξάδνπλ ηηο πξνζδνθίεο ησλ πιεζπζκψλ ηνπο ζε θαζεκεξηλή βάζε, επηιέρζεθε ζηα πιαίζηα ηεο παξνχζεο εξγαζίαο ε κειέηε ησλ πξσηνβάζκησλ απηνδηνηθεηηθψλ νξγαληζκψλ σο θνξέσλ πινπνίεζεο πξνλνηαθψλ πνιηηηθψλ 1. Πξηλ απφ ηελ πινπνίεζε ηνπ επηρεηξεζηαθνχ ζρεδίνπ «Ησάλλεο Καπνδίζηξηαο» 2 θαη ηηο επαθφινπζεο απηνχ ζπλελψζεηο Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ, ιίγνη δήκνη θαη αθφκα ιηγφηεξεο θνηλφηεηεο είραλ αλαπηχμεη ππεξεζίεο θνηλσληθήο θξνληίδαο, ιφγσ ηνπ κηθξνχ ζε πιεζπζκφ κεγέζνπο ηνπο, θαζψο θαη ησλ ειιείςεψλ ηνπο ζε πξνζσπηθφ θαη νηθνλνκηθνχο πφξνπο 3. Μεηά απφ ηε εθαξκνγή ηνπ ζρεδίνπ απηνχ, ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε απέθηεζε ηελ νπζηαζηηθή δπλαηφηεηα πξαγκάησζεο πξνλνηαθψλ ππεξεζηψλ. Δλ ησ κεηαμχ, έιαβε ρψξα ε ζπληαγκαηηθή αλαζεψξεζε ηνπ 2001, κε ην άξζξν 102 ηεο νπνίαο εληζρχζεθε, αθελφο, ε ζπληαγκαηηθή ζέζε ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη θαηνρπξψζεθε ην ηεθκήξην αξκνδηφηεηαο ησλ ΟΣΑ σο πξνο ηηο ηνπηθέο ππνζέζεηο, θαη εδξαηψζεθε, αθεηέξνπ, ηφζν ε δηνηθεηηθή φζν θαη ε νηθνλνκηθή απηνηέιεηά ηνπο. Μεζνιάβεζαλ θαη άιιεο ζρεηηθέο λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο, κε ζεκαληηθφηεξε απηή ηεο ςήθηζεο ηνπ λένπ Γεκνηηθνχ θαη Κνηλνηηθνχ Κψδηθα 4, ζηνλ νπνίν ζπζηεκαηνπνηνχληαη θαη εληζρχνληαη νη πξνλνηαθέο 1 Γηα ιφγνπο επθνιίαο, φπνπ γίλεηαη αλαθνξά ζε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε ή ζε ΟΣΑ ελλννχληαη νη πξσηνβάζκηνη νξγαληζκνί. Πξνο αληηδηαζηνιή, ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε Β βαζκνχ αλαθέξεηαη απνθιεηζηηθά σο Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε. 2 Νφκνο 2539/1997 (ΦΔΚ Α 224/ ), «πγθξφηεζε ηεο Πξσηνβάζκηαο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο». 3 Αλαθέξνπκε ραξαθηεξηζηηθά φηη πξηλ ην 1997 απφ ηνπο δήκνπο θαη θνηλφηεηεο ηεο ρψξαο, νη είραλ ιηγφηεξνπο απφ 500 θαηνίθνπο θαη νη είραλ κφλν θαηνίθνπο. Μφλν 125 δήκνη είραλ πιεζπζκφ πάλσ απφ άηνκα (ΚΔΠΔ 1989, ζει.35-37). 4 Ν.3463/2006, (ΦΔΚ 114 Α ). 10

11 αξκνδηφηεηεο ησλ απηνδηνηθεηηθψλ νξγαληζκψλ, ελδπλακψλνληαο ηνλ θνηλσληθφ ξφιν ησλ Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ κέζσ ελφο πιέγκαηνο δηαηάμεσλ πνπ ηνπο επηηξέπεη λα αλαιακβάλνπλ πξσηνβνπιίεο θνηλσληθνχ ραξαθηήξα 5. Απφ ηα παξαπάλσ θαζίζηαηαη θαλεξφ φηη έρεη πιένλ αλνίμεη ν δξφκνο φρη κφλν γηα ηελ παξνρή ππεξεζηψλ απφ ηνπο πξσηνβάζκηνπο νξγαληζκνχο, αιιά θαη γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ ζρεηηθά ηνλ πξνγξακκαηηζκφ θαη ηε ιεηηνπξγία ησλ ππεξεζηψλ απηψλ ζε ηνπηθφ επίπεδν. Παξ φια απηά, δέθα ρξφληα κεηά ην ζρέδην «Η. Καπνδίζηξηαο», γελληέηαη ην εξψηεκα ζε πνην βαζκφ νη πξσηνβάζκηνη νξγαληζκνί έρνπλ αμηνπνηήζεη ηηο πξνζθεξφκελεο απφ ην λνκνζεηηθφ πιαίζην πξνλνηαθέο αξκνδηφηεηεο, θαη θαηά πφζνλ νη αξκνδηφηεηεο απηέο κεηνπζηψλνληαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ζε γλήζηεο πνιηηηθέο αλάπηπμεο θνηλσληθνχ θεθαιαίνπ γηα ηνπο ΟΣΑ. Ζ δηεξεχλεζε ηνπ παξαπάλσ εξσηήκαηνο ζπλζέηεη ην ζθειεηφ ηεο παξνχζαο εξγαζίαο θαη απνηειεί ζπλάκα ην ιφγν χπαξμήο ηεο. πσο πηζαλψο έρεη ήδε γίλεη θαηαλνεηφ, αθεηεξία ηεο εξγαζίαο απνηειεί ε ππφζεζε φηη, εθφζνλ νη πξσηνβάζκηνη νξγαληζκνί βξίζθνληαη εγγχηεξα ζηνλ πνιίηε, γλσξίδνπλ θαιχηεξα ηηο αλάγθεο ηνπ θαη κπνξνχλ ζπλεπψο λα παξέρνπλ πξνλνηαθέο ππεξεζίεο κε ηξφπν πην απνηειεζκαηηθφ θαη απνδνηηθφ απφ απηφλ ηεο θεληξηθήο δηνίθεζεο. Φηινδνμνχκε κέζσ ηεο εξγαζίαο απηήο λα ζπκβάιινπκε, θαη ειάρηζηνλ έζησ, ζηε κειέηε ηφζν ησλ κέζσλ πνπ έρνπλ ζηε δηάζεζή ηνπο νη απηνδηνηθεηηθνί νξγαληζκνί γηα ηελ πινπνίεζε πξνλνηαθψλ δξάζεσλ φζν θαη ηνπ ηξφπνπ αμηνπνίεζεο ησλ δξάζεσλ απηψλ απφ ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε. Σα κέζα πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ πξνζπάζεηα απηή είλαη πνηθίια θαη έρνπλ λα θάλνπλ κε ηελ αλάιπζε ησλ ζπζηαηηθψλ ζηνηρείσλ ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο ησλ ΟΣΑ. Έηζη ζα κειεηεζεί, αθελφο, ε δηάξζξσζε ησλ πξνλνηαθψλ δνκψλ ησλ πξσηνβάζκησλ νξγαληζκψλ, ε έθηαζε ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπο, ν ηξφπνο άζθεζεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο ζε ηνπηθφ επίπεδν, νη δξάζεηο θαη ηα πξνγξάκκαηα θνηλσληθήο πνιηηηθήο ησλ πξσηνβάζκησλ νξγαληζκψλ θαζψο θαη ηα κέζα πινπνίεζήο ησλ δξάζεσλ απηψλ. Αθεηέξνπ, ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ πξαθηηθά εξγαιεία πξνθεηκέλνπ λα ζθηαγξαθεζεί ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε νξγαλψλεη ηελ θνηλσληθή ηεο δξάζε θαη λα θαηαγξαθνχλ νη παξάγνληεο πνπ πξνδηαγξάθνπλ θαη θαζνξίδνπλ ηε δξάζε απηή. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε παξνχζα εξγαζία απνηειείηαη απφ δχν κέξε. Αθνχ δηαλχζνπκε ηελ εηζαγσγή, φπνπ ηνπνζεηείηαη ελ ζπληνκία ην ζεσξεηηθφ πιαίζην ησλ ζρέζεσλ Σνπηθήο 5 Βι. ηδίσο ηελ αηηηνινγηθή έθζεζε ηνπ Ν.3463/2006, θαζψο θαη ην άξζ.75, παξ.η ε απηνχ. 11

12 Απηνδηνίθεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξφλνηαο θαη δηαηππψλεηαη ε βαζηθή ππφζεζε ηεο εξγαζίαο, πεξλάκε ζην πξψην κέξνο, φπνπ επηρεηξείηαη κηα ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε ησλ πξνλνηαθψλ δνκψλ ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Α βαζκνχ. Σν ηκήκα απηφ απνηειείηαη απφ δχν θεθάιαηα. ην πξψην αλαδεηείηαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν νη πνιηηηθέο ηφζν ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ φζν θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο επεξεάδνπλ ηελ άζθεζε θνηλσληθήο πνιηηηθήο ησλ απηνδηνηθεηηθψλ νξγαληζκψλ. ην δεχηεξν θεθάιαην, ην νπνίν απνηειεί θαη ην θχξην ζεσξεηηθφ ππφβαζξν ηεο εξγαζίαο, δηεξεπλνχληαη νη εζληθέο πνιηηηθέο πνπ δηακνξθψλνπλ ην πξνλνηαθφ ηνπίν. ε απηφ γίλεηαη αλαθνξά ζην ζεζκηθφ πιαίζην πνπ δηέπεη ηελ θνηλσληθή πξφλνηα ζηε ρψξα καο, ζε ζρέζε πάληα κε ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, ελψ επηρεηξείηαη ε νξηνζέηεζε ησλ πξνλνηαθψλ πνιηηηθψλ θάζε δηνηθεηηθήο βαζκίδαο, πξνθεηκέλνπ λα δηαζαθεληζηνχλ νη ζρεηηθέο αξκνδηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη λα δηαθαλεί ην πιήζνο θαη ην εχξνο ηνπο ζε ζρέζε κε απηέο ηεο θεληξηθήο θαη πεξηθεξεηαθήο δηνίθεζεο θαη ησλ δεπηεξνβάζκησλ απηνδηνηθεηηθψλ νξγαληζκψλ. Αθνχ γίλεη ζχληνκε αλαθνξά ζηνπο θνξείο άζθεζεο πξνλνηαθήο πνιηηηθήο ησλ ΟΣΑ, παξνπζηάδνληαη επίζεο νη δξάζεηο θνηλσληθήο πνιηηηθήο πνπ ν θνηλφο λνκνζέηεο δηαζθαιίδεη γηα ηνπο πξσηνβάζκηνπο νξγαληζκνχο θαζψο θαη νη δπλεηηθέο πεγέο ρξεκαηνδφηεζήο ηνπο. ην ηέινο ηνπ θάζε θεθαιαίνπ παξαηίζεληαη ηα ζρεηηθά ζπκπεξάζκαηα, ε ζχλζεζε ησλ νπνίσλ ζπκπιεξψλεη ην θνηλσληθφ πξνθίι ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. Γηα ηελ νινθιήξσζε φκσο ηεο παξαπάλσ πξνζέγγηζεο, θξίλεηαη επηβεβιεκέλε ε επί ηεο νπζίαο κειέηε θαη παξαηήξεζε ησλ πξνλνηαθψλ πνιηηηθψλ θαη πξαθηηθψλ ησλ πξσηνβάζκησλ απηνδηνηθεηηθψλ νξγαληζκψλ. Γηα ην ιφγν απηφ δηεμάγεηαη έξεπλα πεδίνπ, ε νπνία βαζίδεηαη ζηε κειέηε πεξίπησζεο ελφο δήκνπ ηεο Αλαηνιηθήο Αηηηθήο, ηνπ Γήκνπ Κξσπίαο. Ζ κειέηε απηή παξαηίζεηαη ζην δεχηεξν κέξνο ηεο εξγαζίαο, ην νπνίν απνηειείηαη απφ δχν θεθάιαηα. ην πξψην μεδηπιψλεηαη αλαιπηηθά ε κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο, ν ζθνπφο απηήο, ηα θξηηήξηα επηινγήο ηνπ ελ ιφγσ πεδίνπ, ελψ παξνπζηάδνληαη θαη ηα κεζνδνινγηθά εξγαιεία. Παξαηίζεληαη αθφκα ηα δεδνκέλα θαη ηα απνηειέζκαηα ηφζν ηεο κειέηεο ηεο νξγαλσηηθήο δηάξζξσζεο ηεο θνηλσληθήο ππεξεζίαο ηνπ Γήκνπ, φζν θαη ηεο αλάιπζεο ησλ πξνλνηαθψλ δξάζεσλ απηνχ. ην δεχηεξν θεθάιαην γίλεηαη επεμεξγαζία ησλ παξαπάλσ ζηνηρείσλ κέζσ ηεο αλάιπζεο ησλ δπλαηψλ θαη αδχλαησλ ζεκείσλ ηνπ εζσηεξηθνχ πεξηβάιινληνο ηνπ Γήκνπ, θαζψο θαη ησλ επθαηξηψλ θαη απεηιψλ πνπ κπνξνχλ λα πξνθχςνπλ απφ ην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ απηνχ (SWOT Analysis). Σέινο, παξαηίζεληαη ηα ζρεηηθά παξαγφκελα απνηειέζκαηα αιιά θαη νη 12

13 πξνηεηλφκελεο γηα ηε βειηίσζε ηνπ ηξφπνπ νξγάλσζεο ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο ηνπ δήκνπ ιχζεηο. Οινθιεξψλνληαο ηελ εξγαζία, παξαζέηνπκε ζηνλ επίινγν κηα ζπλνπηηθή αλαθνξά ζρεηηθά κε ηηο πξννπηηθέο ηνπ ζεζκνχ ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο σο θνξέα αλάιεςεο θαη πινπνίεζεο δξάζεσλ θνηλσληθήο πνιηηηθήο. 13

14 ΠΡΧΣΟ ΜΔΡΟ: ΘΔΧΡΖΣΗΚΖ ΠΡΟΔΓΓΗΖ ΣΧΝ ΠΡΟΝΟΗΑΚΧΝ ΓΟΜΧΝ ΣΖ ΣΟΠΗΚΖ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ 14

15 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: ΤΠΔΡΔΘΝΗΚΔ ΠΟΛΗΣΗΚΔ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΠΡΟΝΟΗΑ ΚΑΗ ΣΟΠΗΚΖ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ ην παξφλ θεθάιαην ζα αλαηξέμνπκε ζε πξνλνηαθνχο κεραληζκνχο ππεξεζληθψλ δνκψλ, πξνθεηκέλνπ λα εμεηάζνπκε ην ξφιν θαη ηε ζεκαζία πνπ απνδίδεηαη ζηελ πινπνίεζε θνηλσληθψλ πνιηηηθψλ απφ ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε. Θα αζρνιεζνχκε κε θείκελα ηφζν ησλ Γηεζλψλ Οξγαληζκψλ, φζν θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ελψ ζην ηέινο ηνπ θεθαιαίνπ ζα παξαζέζνπκε ηα ζρεηηθά ζπκπεξάζκαηα Γιεθνείς Οργανιζμοί Σα δηεζλή θείκελα θνηλσληθήο πξνζηαζίαο δηεπξχλνπλ ην πεδίν εθαξκνγήο ησλ εζληθψλ δηαηάμεσλ θαη ζπκβάιινπλ εξκελεπηηθά ζηελ εθαξκνγή θαη ηελ εμεηδίθεπζε ηεο ελ γέλεη θνηλσληθήο λνκνζεζίαο. πκβάιινπλ επίζεο ζηελ ελαξκφληζε ησλ θνηλσληθψλ λνκνζεζηψλ ησλ δηαθφξσλ θξαηψλ θαη, κε ηνλ ηξφπν απηφ ζηελ ελίζρπζε ηεο δηεζλνχο θνηλσληθήο αιιειεγγχεο (Καηξνχγθαινο, 2004, ζει ). Οη δηεζλείο ζπλζήθεο κεηά ηελ ελζσκάησζή ηνπο ζην εζληθφ δίθαην θαη, εθφζνλ είλαη επαξθψο εμεηδηθεπκέλεο, ιεηηνπξγνχλ σο άκεζα δεζκεπηηθνί θαλφλεο δηθαίνπ. ηηο πεξηζζφηεξεο έλλνκεο ηάμεηο, φπσο θαη ζηελ ειιεληθή 6, έρνπλ ππεξλνκνζεηηθή ηζρχ Οη ξπζκίζεηο ηνπ Οξγαληζκνχ Ζλσκέλσλ Δζλψλ (ΟΖΔ) Ο Οξγαληζκφο Ζλσκέλσλ Δζλψλ είλαη έλαο δηεζλήο νξγαληζκφο - ζπλαζπηζκφο κεηαμχ ησλ θξαηψλ ηνπ θφζκνπ κε ζθνπφ ηελ ζπλεξγαζία ζην δηεζλέο δίθαην, ηελ αζθάιεηα, ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ηελ πνιηηηθή ηζφηεηα.. Πεξηιακβάλεη 191 Κξάηε κέιε, ζρεδφλ φια ηα δηεζλψο αλαγλσξηζκέλα αλεμάξηεηα έζλε. 6 ην άξζξν 28, παξ.1 ηνπ πληάγκαηνο αλαθέξεηαη φηη : «Οη γεληθά παξαδεδεγκέλνη θαλφλεο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ, θαζψο θαη νη δηεζλείο ζπκβάζεηο, απφ ηελ επηθχξσζή ηνπο κε λφκν θαη ηε ζέζε ηνπο ζε ηζρχ ζχκθσλα κε ηνπο φξνπο θαζεκηάο, απνηεινχλ αλαπφζπαζην κέξνο ηνπ εζσηεξηθνχ ειιεληθνχ δηθαίνπ θαη ππεξηζρχνπλ απφ θάζε άιιε αληίζεηε δηάηαμε λφκνπ». 15

16 ηηο 10 Γεθεκβξίνπ 1948, ε Γεληθή πλέιεπζε ηνπ Ο.Ζ.Δ. πηνζέηεζε ηελ Οηθνπκεληθή Γηαθήξπμε ησλ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ, ε νπνία ξεηά απνδέρεηαη ηε ζχγρξνλε αληίιεςε πεξί θνηλσληθήο αζθάιεηαο θαη εγγπάηαη ηα βαζηθά θνηλσληθά δηθαηψκαηα, ζηα άξζξα ηνπ 22 7 θαη 25, παξ.1 θαη 2 8. πγθεθξηκέλα, ζην άξζξν 25, παξ.1, αλαγλσξίδεηαη ην δηθαίσκα ζε έλα ειάρηζην επίπεδν δηαβίσζεο, ην δηθαίσκα ζηελ πγεία θαη ζηελ ηαηξηθή θξνληίδα, ζηελ θαηνηθία θαη ελ γέλεη ζηηο θνηλσληθέο ππεξεζίεο θαη ζηελ αζθάιεηα θαηά ηεο αλεξγίαο, ηεο αζζέλεηαο θαη ησλ γεξαηεηψλ. Οη βαζηθέο πξνλνηαθέο ξπζκίζεηο ζε επίπεδν ΟΖΔ εληνπίδνληαη φκσο ζην Γηεζλέο χκθσλν γηα ηα Οηθνλνκηθά, Κνηλσληθά θαη Πνιηηηζηηθά Γηθαηψκαηα, ην νπνίν πηνζεηήζεθε ην 1966 θαη θπξψζεθε απφ ηελ Διιάδα κε ηνλ λφκν 1532/85. Δγγπάηαη ηα βαζηθφηεξα θνηλσληθά δηθαηψκαηα (π.ρ. ζηα άξζξα 6-7 ην δηθαίσκα ζηελ εξγαζία θαη ζε θαηάιιειεο ζπλζήθεο εξγαζίαο), ελψ ζην άξζξν 11, παξ.1, αλαθέξεηαη σο γεληθή ππνρξέσζε ησλ Κξαηψλ λα ελεξγνχλ κε φια ηα δηαζέζηκα κέζα ψζηε λα εμαζθαιίδνπλ ην δηθαίσκα ηνπ θαζελφο ζε έλα ειάρηζην επίπεδν δσήο, θαη ζηε ζπλερή βειηίσζε ησλ βηνηηθψλ ζπλζεθψλ. Οη ξπζκίζεηο απηέο είλαη πξνγξακκαηηθέο, δειαδή φρη άκεζα δεζκεπηηθέο, θαη ε εθαξκνγή ηνπο απνηειεί πνιηηηθφ θαη φρη λνκηθφ δήηεκα (Καηξνχγθαινο, 2004, ζει ). Μνινλφηη ην θείκελν απηφ απνηειεί ηδηαίηεξα ζεκαληηθή ζπκβνιή ηνπ ΟΖΔ, ππάξρνπλ θαη άιιεο ζπκβάζεηο ηνπ Οξγαληζκνχ νη νπνίεο θαηνρπξψλνπλ πξνλνηαθά δηθαηψκαηα. Δλδεηθηηθά, πξέπεη λα αλαθεξζνχλ ε χκβαζε πεξί ηνπ θαζεζηψηνο ησλ Πξνζθχγσλ ηεο 28 εο Ηνπιίνπ , ε χκβαζε ηνπ 1979 γηα ηελ εμάιεηςε φισλ ησλ κνξθψλ δηαθξίζεσο θαηά ησλ γπλαηθψλ 10, ε χκβαζε ηνπ 1990 γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ παηδηνχ 11, ε Γηεζλήο χκβαζε γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ ησλ κεηαλαζηψλ εξγαηψλ θαη ησλ κειψλ ηεο 7 ην άξζξν 22 δηαηππψλεηαη ε αξρή φηη «θάζε άηνκν, σο κέινο ηνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ, έρεη δηθαίσκα ζηελ θνηλσληθή πξνζηαζία» αλάινγα βέβαηα κε ηελ νξγάλσζε θαη ηηο νηθνλνκηθέο δπλαηφηεηεο θάζε θξάηνπο, ην νπνίν έρεη ρξένο λα ηνπ εμαζθαιίζεη ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ νηθνλνκηθψλ, θνηλσληθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ δηθαησκάησλ, πνπ είλαη απαξαίηεηα γηα ηελ αμηνπξέπεηα θαη ηελ ειεχζεξε αλάπηπμε ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπ» 8 ην άξζξν 25, παξ.2, αλαθέξεηαη φηη «Ζ κεηξφηεηα θαη ε παηδηθή ειηθία έρνπλ δηθαίσκα ζε εηδηθή κέξηκλα θαη πεξίζαιςε. ια ηα παηδηά, αλεμάξηεηα αλ έρνπλ γελλεζεί εληφο ή εθηφο γάκνπ, απνιακβάλνπλ ηελ ίδηα θνηλσληθή πξνζηαζία». 9 Κπξψζεθε κε ην λ.δ. 3989/1959 θαη ηξνπνπνηήζεθε απφ ην πξσηφθνιιν ηεο Νέαο Τφξθεο, ηεο 31εο Ηαλνπαξίνπ Κπξψζεθε κε ην Ν.1342/ Κπξψζεθε κε ην Ν.2101/92. 16

17 νηθνγέλεηάο ηνπο ηνπ , ε χκβαζε ησλ Γηθαησκάησλ ησλ Αηφκσλ κε Αλαπεξίεο ηνπ , θιπ. ε θαλέλαλ απφ ηνπο παξαπάλσ κεραληζκνχο δελ γίλεηαη άκεζε θαη ξεηή αλαθνξά ζηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, παξ φια απηά νη ΟΣΑ επεξεάδνληαη απφ ηηο δηαηάμεηο ησλ δηεζλψλ θεηκέλσλ σο θξαηηθά νξγαλσηηθά ζρήκαηα Σν πκβνχιην ηεο Δπξψπεο Σν πκβνχιην ηεο Δπξψπεο ζεζκνζεηήζεθε ην 1949 θαη εδξεχεη ζην ηξαζβνχξγν, ζηε Γαιιία. θνπφο ηνπ πκβνπιίνπ είλαη ε επίηεπμε ηεο κεγαιχηεξεο δπλαηήο ελφηεηαο γηα ηα 47 Κξάηε κέιε ηνπ, αλαπηχζζνληαο θνηλέο δεκνθξαηηθέο αξρέο βαζηζκέλεο ζηελ Δπξσπατθή χκβαζε Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ, ε νπνία ζεσξείηαη θαη ην κεγαιχηεξν επίηεπγκά ηνπ, θαζψο θαη ζε άιια θείκελα ζρεηηθά κε πξνζηαζία ηνπ αηφκνπ (http: // Οη πξνλνηαθέο ξπζκίζεηο ζε επίπεδν πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο εληνπίδνληαη ζηνπο εμήο ηξεηο κεραληζκνχο. Καηαξράο, ζηελ Δπξσπατθή χκβαζε γηα ηελ Κνηλσληθή θαη Ηαηξηθή Αληίιεςε, ε νπνία δηαθεξχρζεθε απφ ην πκβνχιην ηεο Δπξψπεο ζηε Ρψκε, ζηηο Δίλαη ν πξψηνο κεραληζκφο πνπ πηνζεηήζεθε απφ δηεζλή νξγαληζκφ θαη αλαθέξεηαη απνθιεηζηηθά ζηα ζπζηήκαηα θνηλσληθήο θαη ηαηξηθήο βνήζεηαο, εηζάγνληαο ηε ζεκειηψδε αξρή ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο κεηαμχ ησλ εκεδαπψλ θαη αιινδαπψλ πνιηηψλ ησλ ζπκβαιινκέλσλ θξαηψλ ζην πεδίν ηεο θνηλσληθήο πξφλνηαο. ηε ζπλέρεηα, ν Δπξσπατθφο Κνηλσληθφο Υάξηεο, ν νπνίνο δηαθεξχρζεθε απφ ην πκβνχιην ηεο Δπξψπεο ζην Σνξίλν, ζηηο Απνηειεί ηνλ πην νινθιεξσκέλν κεραληζκφ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο ζηνλ ηνκέα ηεο πξνζηαζίαο ησλ θνηλσληθψλ δηθαησκάησλ. Ο Υάξηεο θαηνρπξψλεη ην γεληθφ δηθαίσκα ζηελ Κνηλσληθή Πξφλνηα. Πεξηέρεη έλαλ αλαιπηηθφ θαηάινγν δηθαησκάησλ πνπ δηαθξίλνληαη ζε δχν βαζηθέο θαηεγνξίεο. Καηαξράο, αλαθέξνληαη δηθαηψκαηα πνπ αθνξνχλ θάζε άηνκν, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ε Κνηλσληθή Πξφλνηα, θαη ζηε ζπλέρεηα δηθαηψκαηα πνπ αθνξνχλ ζπγθεθξηκέλεο νκάδεο ή θαηεγνξίεο πξνζψπσλ (π.ρ. πξνζηαζία ησλ παηδηψλ θαη ησλ λέσλ, ηεο κεηέξαο θαη ηνπ παηδηνχ, ηεο νηθνγέλεηαο θ.α.) (Καηξνχγθαινο 2004, ζει ). Σέινο, ν Αλαζεσξεκέλνο Δπξσπατθφο Κνηλσληθφο Υάξηεο, ν νπνίνο δηαθεξχρζεθε απφ ην πκβνχιην ηεο Δπξψπεο ζηηο Γελ έρεη θπξσζεί απφ ηελ Διιάδα. 13 Idem. 17

18 Έρεη επηθπξσζεί απφ 19 Κξάηε κέιε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο θαη έρεη ππνγξαθεί απφ άιια 18. ηα άξζξα 13 (Γηθαίσκα ζε θνηλσληθή θαη ηαηξηθή βνήζεηα), 14 (άζθεζε δηθαηψκαηνο ιήςεο ππεξεζηψλ θνηλσληθήο πξφλνηαο), 15 (Γηθαίσκα αηφκσλ κε εηδηθέο αλάγθεο γηα αλεμαξηεζία, θνηλσληθή έληαμε θαη ζπκκεηνρή ζηε δσή ηεο θνηλφηεηαο), 16 (Γηθαίσκα ηεο νηθνγέλεηαο ζε θνηλσληθή, λνκηθή θαη νηθνλνκηθή πξνζηαζία), 17 (Γηθαίσκα ησλ παηδηψλ θαη ησλ λέσλ ζε θνηλσληθή, λνκηθή θαη νηθνλνκηθή πξνζηαζία) θαη 30 (Γηθαίσκα ζε πξνζηαζία ελάληηα ζηε θηψρεηα θαη ηνλ θνηλσληθφ απνθιεηζκφ), ν Υάξηεο εηζάγεη λέεο πνιηηηθέο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο θηψρεηαο θαη ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ θαη γηα ηελ πξνζηαζία εππαζψλ θνηλσληθψλ νκάδσλ. ε θαλέλαλ απφ ηνπο παξαπάλσ κεραληζκνχο δελ γίλεηαη ξεηή θαη επζεία αλαθνξά ζε Οξγαληζκνχο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, παξ φιε ηελ αδηακθηζβήηεηε επηξξνή ησλ δηεζλψλ απηψλ θεηκέλσλ ζηα εζληθά θξάηε θαη, θαηά ζπλέπεηα, ζηνπο απηνδηνηθεηηθνχο νξγαληζκνχο Πολιηικές ηης Δσρωπαϊκής Ένωζης Ζ πεξίπησζε ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (Δ.Δ.) δηαθέξεη απφ απηή ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ. Ζ δηαθνξά είλαη πξνθαλήο. ηελ πεξίπησζε ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ θπξηαξρνχλ ηδενινγηθά, επηζηεκνληθά κνληέια πνπ δελ είλαη ππνρξεσηηθά απνδεθηά θαη δελ δεκηνπξγνχλ, εθφζνλ δελ πηνζεηνχληαη, λνκηθέο δεζκεχζεηο. ηελ πεξίπησζε ηεο Δ.Δ. θπξηαξρεί ην παξάδεηγκα κηαο πεξηθεξεηαθήο ππεξεζληθήο νινθιήξσζεο πνπ ιακβάλεη θνηλσληθνπνιηηηθά κέηξα δεζκεπηηθά θαη κε λνκηθέο επηπηψζεηο γηα ηα Κξάηε κέιε ηεο (αθειιαξφπνπινο 2001, ζει ). Ηζρχεη φκσο ην ίδην ζην πξνλνηαθφ πεδίν θαη πνηα είλαη ε ζρέζε απηνχ κε ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε κέζα ζην ηνπίν ηεο Δπξσπατθήο νινθιήξσζεο; Ζ θνηλσληθή πνιηηηθή ηεο Έλσζεο αζθείηαη θπξίσο ζηνπο ηνκείο ηνπ ζπληνληζκνχ ηεο πνιηηηθήο θνηλσληθψλ αζθαιίζεσλ, ηδίσο γηα ηελ εμαζθάιηζε ησλ κεηαθηλνχκελσλ εξγαδνκέλσλ, ζηελ θαζηέξσζε νξηζκέλσλ ειαρίζησλ νξίσλ πξνζηαζίαο ζηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο θαη ζηελ πγεία, θαη ζε ξπζκίζεηο πνπ απνζθνπνχλ, αθελφο, ζηνλ πεξηνξηζκφ ησλ αληζνηήησλ κεηαμχ ρσξψλ θαη πεξηνρψλ θαη, αθεηέξνπ, ζηελ ελίζρπζε ηεο ζπλνρήο ηεο Έλσζεο (Καηξνχγθαινο 2004, ζει ). 18

19 1.2.1 Πξσηνγελέο Γίθαην: Απφ ηε πλζήθε ηεο Ρψκεο έσο ηε πλζήθε ηεο Νίθαηαο Σα πιαίζηα άζθεζεο επξσπατθήο πνιηηηθήο θαζνξίδνληαη απφ ηηο ζπλζήθεο θαη ηνπο επξσπατθνχο λνκηθνχο θαλφλεο πνπ ξπζκίδνπλ ηα ζρεηηθά θνηλσληθά δεηήκαηα. Παξάιιεια, ππάξρνπλ κηα ζεηξά άιια, δηαθεξπθηηθνχ ραξαθηήξα, θείκελα, φπσο ν Υάξηεο ησλ Κνηλσληθψλ Γηθαησκάησλ ησλ Δξγαδνκέλσλ, πνπ κπνξεί λα κελ δεκηνπξγνχλ λνκηθέο δεζκεχζεηο, σζηφζν έρνπλ κεγάιν εζηθφ θχξνο θαη ππνρξεψλνπλ ζε πξνζαλαηνιηζκνχο θαη ζπκπεξηθνξέο. ε απηφ ην ζεκείν ζα εμεηαζηεί θαηά πφζν νη πξνλνηαθνί κεραληζκνί ηεο Δ.Δ. πεξηιακβάλνπλ ξπζκίζεηο φπνπ γίλεηαη ξεηή αλαθνξά ζην ξφιν ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, θαη θαηφπηλ, ζα παξαηεζνχλ ηα ζρεηηθά ζπκπεξάζκαηα θαη νη παξαηεξήζεηο. Ζ ηδξπηηθή ζπλζήθε ηεο Δ.Δ. ή πλζήθε γηα ηελ Δπξσπατθή Κνηλφηεηα (1957), ε νπνία αλαζεσξήζεθε ην 1986 κε ηελ Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε, δελ πεξηείρε ζρεηηθέο κε ην ζεζκφ ηεο Κνηλσληθήο Πξφλνηαο δηαηάμεηο, αιιά πεξηιάκβαλε άιιεο πνπ αθνξνχζαλ άκεζα θαη ζπλέβαιαλ νπζηαζηηθά ζην ζηφρν ηεο θνηλήο αγνξάο (Μνχζεο 2002, ζει ). ηε πλζήθε γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε ή πλζήθε ηνπ Maastricht (1992), ε νπνία απνηειεί ην κεραληζκφ ίδξπζεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, νη ζεζκηθέο παξεκβάζεηο ζην πεδίν ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο, ελζσκαηψλνληαη ζην «Πξσηφθνιιν ζρεηηθά κε ηελ θνηλσληθή πνιηηηθή» ην νπνίν ζπλνδεχεηαη απφ έλα παξάξηεκα πνπ αληηζηνηρεί ζηε «πκθσλία ησλ έλδεθα 14 γηα ηελ θνηλσληθή πνιηηηθή». Καη ζε απηή ηε πλζήθε επίζεο δελ ππάξρνπλ δηαηάμεηο πνπ αλαθέξνληαη ζην ζεζκφ ηεο Κνηλσληθήο Πξφλνηαο. Παξ φια απηά, κε ηε πλζήθε απηή ζεζκνζεηείηαη, ζην άξζξν 198 Α, ε Δπηηξνπή ησλ Πεξηθεξεηψλ, έλα ζπκβνπιεπηηθφ φξγαλν γηα ηελ Δπηηξνπή θαη ην πκβνχιην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο απνηεινχκελν απφ αληηπξνζψπνπο ησλ νξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη Πεξηθεξεηαθήο Γηνίθεζεο (Representatives of Regional and Local Bodies). Ζ γλσκνδφηεζε ηεο Δπηηξνπήο είλαη επηβεβιεκέλε γηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ ηνπηθή θαη ηελ πεξηθεξεηαθή απηνδηνίθεζε εθθξάδνληαο έηζη κε ζεζκηθφ ηξφπν ηα ηνπηθά θαη πεξηθεξεηαθά ζπκθέξνληα ζηε δηαδηθαζία ζχληαμεο ηεο επξσπατθήο λνκνζεζίαο. Ζ 14 Ζ Μεγάιε Βξεηαλία απηνεμαηξέζεθε απφ ηε ζπκθσλία. 19

20 Δπηηξνπή κπνξεί επίζεο λα πξνβαίλεη ζηελ έθδνζε γλσκνδνηήζεσλ θαη ζηελ αλάιεςε πξσηνβνπιηψλ αλεμάξηεηα απφ ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή θαη λα ηηο δηαβηβάδεη ζην πκβνχιην ηεο Δ.Δ. θαη ζην Κνηλνβνχιην (Committee of the Regions 2001, ζει ). Μφλν ζηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ πνπ ππεγξάθε ην 1997, ζπλαληάκε δηαηάμεηο πνπ αλαθέξνληαη απηνδχλακα ζην ζεζκφ ηεο Κνηλσληθήο Πξφλνηαο. Ζ ζπλζήθε απηή ελζσκαηψλεη ην Κνηλσληθφ Πξσηφθνιιν θαη ηε πκθσλία γηα ηελ θνηλσληθή πνιηηηθή ζην θχξην ζψκα ηεο πλζήθεο, ηξνπνπνηψληαο ηηο αληίζηνηρεο δηαηάμεηο πεξί θνηλσληθήο πξνζηαζίαο ηεο ηδξπηηθήο πλζήθεο ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο (Ακίηζεο 2001, ζει ). ηε ζπλζήθε απηή εηζάγνληαη ζπγθεθξηκέλεο ξπζκίζεηο γηα ηελ ελίζρπζε εππαζψλ πιεζπζκηαθψλ νκάδσλ. ηα άξζξα 2 15 θαη εμεηδηθεχνληαη νη ζηφρνη ηεο Κνηλφηεηαο. ην άξζξν 118, παξ.1, αλαθέξεηαη φηη ε Κνηλφηεηα ππνζηεξίδεη θαη ζπκπιεξψλεη ηε δξάζε ησλ Κξαηψλ κειψλ, κεηαμχ άιισλ, ζηνπο ηνκείο απνθιεηζκνχ απφ ηελ εξγαζία θαη ηεο ηζφηεηαο ησλ δχν θχισλ ζηελ εξγαζία. Σέινο, ζην άξζξν 118Γ πξνσζείηαη ε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ Κξαηψλ κειψλ θαη δηεπθνιχλεηαη ν ζπληνληζκφο ηεο δξάζεο ηνπο ζε φινπο ηνπο ηνκείο θνηλσληθήο πνιηηηθήο. ηε πλζήθε ηεο Νίθαηαο, ε νπνία πηνζεηήζεθε ζηηο , δελ ππάξρνπλ αλαθνξέο εηδηθά γηα θνηλσληθέο ππεξεζίεο. Παξνπζηάδεη φκσο ελδηαθέξνλ θαζψο θαηά ηε δηάξθεηα πηνζέηεζεο ηεο «δηαθεξχρζεθε» παλεγπξηθά ν Υάξηεο ησλ Θεκειησδψλ Γηθαησκάησλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (Ακίηζεο 2001, ζει ) Πξνλνηαθνί κεραληζκνί Οη ξπζκίζεηο ηνπ πξσηνγελνχο δηθαίνπ ζην πεδίν ηεο θνηλσληθήο πξνζηαζίαο εμεηδηθεχνληαη απφ ηνπο κεραληζκνχο ηνπ παξάγσγνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ, νη νπνίνη δηαθξίλνληαη ζε κεραληζκνχο κε λνκηθή δεζκεπηηθφηεηα γηα ηα Κξάηε κέιε δεκηνπξγψληαο ππνρξεψζεηο θαη ζεκειηψλνληαο δηθαηψκαηα ζηνπο Δπξσπαίνπο πνιίηεο (π.ρ. Καλνληζκνί, Οδεγίεο, θιπ), θαη ζε κεραληζκνχο ρσξίο λνκηθή δεζκεπηηθφηεηα, νη 15 Άξζξν 2: «Ζ Κνηλφηεηα έρεη σο απνζηνιή (...) λα πξνάγεη ζην ζχλνιν ηεο Κνηλφηεηαο (...) πςειφ επίπεδν απαζρφιεζεο θαη θνηλσληθήο πξνζηαζίαο, (...) νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ζπλνρή θαη αιιειεγγχε κεηαμχ ησλ Κξαηψλ κειψλ». 16 Άξζξν 117: «Ζ Κνηλφηεηα θαη ηα Κξάηε κέιε (...) έρνπλ σο ζηφρν ηελ πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο, (...) ηελ θαηάιιειε θνηλσληθή πξνζηαζία, ηνλ θνηλσληθφ δηάινγν (...) πνπ ζα επηηξέςνπλ έλα πςειφ θαη δηαξθέο επίπεδν απαζρφιεζεο θαη ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ απνθιεηζκνχ». 20

21 νπνίνη απνηππψλνπλ θαηεπζπληήξηεο γξακκέο ή αξρέο δξάζεο πξνο ηα Κξάηε κέιε (π.ρ. πζηάζεηο, Αλαθνηλψζεηο, θιπ) (Ακίηζεο 2001, ζει ). Ο Κνηλνηηθφο Υάξηεο ησλ Θεκειησδψλ Γηθαησκάησλ ησλ εξγαδνκέλσλ ηνπ 1989, θηινδνμνχζε λα δεκηνπξγήζεη έλα λέν απηφλνκν πεδίν θνηλσληθήο πνιηηηθήο, κε εμαξηψκελν άκεζα απφ ηελ πινπνίεζε ηεο θνηλήο αγνξάο. Γηα ην ιφγν απηφ αλαγλψξηζε ηα πεξηζζφηεξα θνηλσληθά δηθαηψκαηα (ζηελ πγεία, ζηελ θνηλσληθή αζθάιεηα, ηελ πξνζηαζία ησλ παηδηψλ, ησλ ειηθησκέλσλ θαη ησλ αλάπεξσλ). Ζ θηινδνμία απηή φκσο δελ επνδψζεθε (αθειιαξφπνπινο 1993, ζει.43-47), θαζψο ην θείκελν απηνχ δελ είλαη δεζκεπηηθφ, θαη κφλν εξκελεπηηθά κπνξεί λα αμηνπνηεζεί απφ ηνπο εθαξκνζηέο ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο (Καηξνχγθαινο 2004, ζει ). ηε χζηαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 27 εο Ηνπιίνπ 1992 γηα ηε ζχγθιηζε ησλ ζηφρσλ θαη ησλ πνιηηηθψλ θνηλσληθήο πξνζηαζίαο, επηδηψθεηαη ε ηππνπνίεζε ησλ εζληθψλ ζπζηεκάησλ θνηλσληθήο πξνζηαζίαο, απνβιέπνληαο ζηελ άκεζε πξνψζεζε ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο ζχγθιηζεο. Σν πεξηερφκελν ηεο χζηαζεο επηθεληξψλεηαη ζηελ πξνψζεζε ηεο θάιπςεο ησλ αζθαιηζηηθψλ θηλδχλσλ. Δληνπίδνληαη φκσο θαη ξπζκίζεηο πνπ αλαθέξνληαη ζην πεδίν ησλ πξνζσπηθψλ θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ, νη νπνίεο αθνξνχλ ηελ πξνζηαζία ησλ ειηθησκέλσλ 17, ησλ αηφκσλ κε εηδηθέο αλάγθεο 18, ησλ κεηέξσλ 19 θαη ησλ νηθνγελεηψλ 20. ην Υάξηε Θεκειησδψλ Γηθαησκάησλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ηνπ 2000, πεξηιακβάλνληαη ζην θεθάιαην ΗV, ππφ ηνλ ηίηιν «Αιιειεγγχε», εθηφο απφ ηηο βαζηθέο αηνκηθέο θαη πνιηηηθέο ειεπζεξίεο θαη δηθαηψκαηα, θαη έλαο ζρεηηθά πεξηεθηηθφο θαηάινγνο θνηλσληθψλ δηθαησκάησλ γηα ηνπο πνιίηεο ηεο Έλσζεο. Ο Υάξηεο θαηνρπξψλεη ζηα άξζξα δηθαηψκαηα ζην πεδίν ηεο θνηλσληθήο πξνζηαζίαο γηα ζπγθεθξηκέλεο νκάδεο ζηφρνπο (γηα ηα παηδηά, ηνπο ειηθησκέλνπο θαη ηα άηνκα κε εηδηθέο αλάγθεο). ην άξζξν 34, παξ.1, θαηνρπξψλεηαη ην δηθαίσκα πξφζβαζεο ζε θνηλσληθέο ππεξεζίεο. ην άξζξν 34, παξ.2, 17 Μεηαμχ άιισλ αλαθέξεηαη σο ζεκαληηθή ε εμαζθάιηζε «ειάρηζηνπ επηπέδνπ βηνηηθψλ πφξσλ ζε φινπο ηνπο ειηθησκέλνπο πνπ δηακέλνπλ λνκίκσο ζην έδαθνο ηνπ θξάηνπο κέινπο, λα ζεζπηζζνχλ ηα θαηάιιεια κέηξα θνηλσληθήο πξνζηαζίαο, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο εηδηθέο αλάγθεο ηνπο θαη λα ιεθζνχλ κέηξα θαηαπνιέκεζεο ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ ηνπο». 18 Αλαθέξεηαη ε αλαγθαηφηεηα εμαζθάιηζεο «ελφο ζηνηρεηψδνπο επηπέδνπ βηνηηθψλ πφξσλ ζε φια ηα λνκίκσο δηακέλνληα ζην έδαθνο ηνπ θξάηνπο κέινπο άηνκα κε εηδηθέο αλάγθεο, θαζψο θαη ε θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή ελζσκάησζε ησλ ζπκάησλ καθξνρξνλίσλ αζζελεηψλ ή αλαπεξίαο». 19 Αλαθέξεηαη επηθχιαμε θάιπςεο ηνπ θφζηνπο πεξίζαιςεο απφ εγθπκνζχλε θαη ηνθεηφ απφ ηελ θνηλσληθή πξφλνηα. 20 Σνλίδεηαη ε ζεκαζία αλάπηπμεο ησλ νηθνγελεηαθψλ παξνρψλ πξνο ηηο «θησρφηεξεο νηθνγέλεηεο». 21

22 θαηνρπξψλεηαη ε αξρή ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο κεηαμχ ησλ Δπξσπαίσλ πνιηηψλ πνπ δηαθηλνχληαη θαη ησλ πνιηηψλ πνπ παξακέλνπλ ζηελ πεξηθέξεηα θάπνηνπ Κξάηνπο κέινπο ζε ζρέζε κε ηε ιήςε θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ. Δπίζεο, ζην άξζξν 34, παξ.3, αλαγλσξίδεηαη ην δηθαίσκα θνηλσληθήο αξσγήο θαη ζηεγαζηηθήο βνήζεηαο πξνο άηνκα ρσξίο επαξθείο πφξνπο ζπληήξεζεο πξνθεηκέλνπ λα θαηαπνιεκεζεί ν θνηλσληθφο απνθιεηζκφο θαη ε θηψρεηα. Μέρξη ζήκεξα ν Υάξηεο δελ έρεη δεζκεπηηθή ηζρχ γηα ηα Κξάηε κέιε. Καη απφ ηνπο παξαπάλσ κεραληζκνχο ιείπνπλ άκεζεο αλαθνξέο, δηαηάμεηο θαη πξνβιέςεηο ζρεηηθά κε ην ξφιν ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ζην πξνλνηαθφ πεδίν, φκσο νη δεζκεπηηθέο ξπζκίζεηο ηεο Δ.Δ. (πλζήθεο, Καλνληζκνί, Οδεγίεο θ.α.) ηζρχνπλ «θαη αλαινγία» θαη ζηνπο ΟΣΑ, σο νξγαλσηηθά ζρήκαηα, ηνπο νπνίνπο κπνξνχλ έκκεζα λα επεξεάζνπλ σμπεράζμαηα Παξ φιν πνπ ε δεκφζηα ζπδήηεζε ζρεηηθά κε ην θνηλσληθφ πξφζσπν ηεο Δπξψπεο είλαη εθηεηακέλε, ν ξφινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζηνλ ηνκέα ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο παξακέλεη ππνηππψδεο. Ζ δηθαηνδνζία ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο πεξηνξίδεηαη ζην ζπληνληζκφ θαη ηελ ελαξκφληζε ησλ ζπζηεκάησλ θνηλσληθήο αζθάιεηαο (Σζαληίιαο 2004, ζει.72-73). Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ζηηο πξνλνηαθέο ξπζκίζεηο ησλ ζπλζεθψλ θαη ησλ κεραληζκψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ησλ Γηεζλψλ Οξγαληζκψλ παξαηεξείηαη ε έιιεηςε αλαθνξψλ ζε απηνδηνηθεηηθνχο ζεζκνχο ή/θαη θνξείο. Πξηλ βηαζηνχκε λα θαηαιήμνπκε ζην ζπκπέξαζκα φηη ππάξρεη θελφ σο πξνο ηελ πξφβιεςε ζέζπηζεο πξνλνηαθψλ πνιηηηθψλ ζρεηηθψλ κε ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε απφ ηνπο ελ ιφγσ Οξγαληζκνχο, πξέπεη λα ιάβνπκε ππ φςηλ καο φηη νη ΟΣΑ απνηεινχλ ηκήκα ηνπ «ζθιεξνχ ππξήλα» ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, ζηνλ νπνίν νη ππεξεζληθνί Οξγαληζκνί δελ κπνξνχλ λα παξέκβνπλ. πγθεθξηκέλα, δελ ππάξρεη θάπνην άξζξν ζηηο ζπλζήθεο ηεο Κνηλφηεηαο πνπ λα πξνβιέπεη ηελ επέκβαζή ηεο ζηηο αξκνδηφηεηεο ησλ ΟΣΑ. Ζ ξχζκηζε ησλ ζεκάησλ ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο δελ απνηειεί ηνκέα νχηε ησλ ζπληξερνπζψλ αξκνδηνηήησλ ηεο Κνηλφηεηαο. Δμαίξεζε απνηεινχλ ηα άξζξα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ 22

23 ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ πξνζψπσλ (άξζξα ηεο πλζ.δκ) 21, ηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ πξντφλησλ (άξζξα 23-24), ηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ ππεξεζηψλ (άξζξα 49-55) θαη ηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ θεθαιαίσλ (άξζξα 56-60). Δίλαη απηνλφεην φηη νη ξπζκίζεηο ηνπ Κνηλνηηθνχ Γηθαίνπ, νη νπνίεο απνζθνπνχλ ζηελ πινπνίεζε απηψλ ησλ θνηλνηηθψλ ειεπζεξηψλ, δεζκεχνπλ θαη ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε. Σα παξαπάλσ εμεγνχληαη βάζεη ηεο αξρήο ηεο επηθνπξηθφηεηαο 22. Ζ αξρή απηή εκθαλίδεηαη σο θξαγκφο ζηε δξάζε ηεο Κνηλφηεηαο ή σο εγγχεζε ηεο θξαηηθήο θπξηαξρίαο. Με δεδνκέλν ινηπφλ φηη «νη απνθάζεηο ιακβάλνληαη φζν ην δπλαηφλ πην αλνηθηά θαη φζν ην δπλαηφλ εγγχηεξα ζηνπο πνιίηεο» (πλζ. Δ.Δ., άξζξν 1, (πξψελ άξζξν Α), εδαθ. 2), ε Δ.Δ. δελ παξεκβαίλεη ζην επίπεδν ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, ην νπνίν ξπζκίδεηαη απνθιεηζηηθά απφ ηα εζληθά Κξάηε. Σν ίδην καξηπξά θαη ν Δπξσπατθφο Υάξηεο Σνπηθήο Απηνλνκίαο (Δ.Υ.Σ.Α.) 23. ην άξζξν 4, παξ.3, ηνπ Υάξηε, γηα ην νπνίν ε Διιάδα αλέιαβε ηελ ππνρξέσζε λα δεζκεπηεί, αλαθέξεηαη ζρεηηθά κε ην ζθνπφ ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο φηη: «Οη δεκφζηεο επζχλεο πξέπεη γεληθά λα αζθνχληαη, θαηά πξνηίκεζε, απφ ηηο αξρέο πνπ είλαη πην θνληά ζηνλ πνιίηε. Γηα ηελ αλάζεζε επζχλεο ζε άιιε αξρή πξέπεη λα ζηαζκίδεηαη ε έθηαζε θαη ε θχζε ηνπ θαζήθνληνο θαη νη απαηηήζεηο γηα απνδνηηθφηεηα θαη νηθνλνκία». Σν παξαπάλσ άξζξν εθθξάδεη ηε ζεκαζία πνπ απνδίδεη ην πκβνχιην ηεο Δπξψπεο ζηελ αλάιεςε απφ ηνπο ΟΣΑ αξκνδηνηήησλ ηνπ Κξάηνπο σο εγγχο ζηνλ πνιίηε νξγαληζκνί θαη ην ελδηαθέξνλ ηνπ γηα ηελ πξνάζπηζε ησλ ζπκθεξφλησλ ησλ ηνπηθψλ πιεζπζκψλ. Ζ εθηέιεζε ησλ πνιηηηθψλ ηεο Δ.Δ. έρεη αλαηεζεί ζηα Κξάηε κέιε ρσξίο λα πξνζδηνξίδεηαη ην επίπεδν ηεο δηνίθεζεο πνπ θαιείηαη λα εθαξκφζεη ηηο πνιηηηθέο. Σν 21 Βι. θαη ηελ Οδεγία 2004/38/ΔΚ ηεο 29 εο Απξηιίνπ 2004 ζρεηηθά κε ην δηθαίσκα ησλ πνιηηψλ ηεο Έλσζεο θαη ησλ κειψλ ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο λα θπθινθνξνχλ θαη λα δηακέλνπλ ειεχζεξα ζηελ επηθξάηεηα ησλ Κξαηψλ κειψλ. 22 «ηνπο ηνκείο πνπ δελ ππάγνληαη ζηελ απνθιεηζηηθή ηεο αξκνδηφηεηα, ε Κνηλφηεηα δξα ζχκθσλα κε ηελ αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο, κφλν εάλ θαη ζην βαζκφ πνπ νη ζηφρνη ηεο πξνβιεπφκελεο δξάζεο είλαη αδχλαηνλ λα επηηεπρζνχλ επαξθψο απφ ηα Κξάηε κέιε θαη δχλαληαη ζπλεπψο, ιφγσ ησλ δηαζηάζεσλ ή ησλ απνηειεζκάησλ ηεο πξνβιεπφκελεο δξάζεο, λα επηηεπρζνχλ θαιχηεξα ζε θνηλνηηθφ επίπεδν», άξζξν 5 (πξψελ 3Β), εδαθ. 2 ηεο πλζ. ΔΚ. 23 Ο Δ.Υ.Σ.Α. είλαη απφξξνηα ηεο Δπξσπατθήο χκβαζεο Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο. Πξφθεηηαη γηα κηα δηεζλή ζχκβαζε πνπ θαηαξηίζηεθε απφ ηελ επηηξνπή ππνπξγψλ ησλ θξαηψλ κειψλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο ζην ηξαζβνχξγν ην Ζ ζχκβαζε απηή θπξψζεθε απφ ηελ Διιάδα κε ην λφκν 1850/1989 θαη έθηνηε απέθηεζε ηελ ηζρχ πνπ νξίδεη ην άξζξν 28 ηνπ πληάγκαηνο, δειαδή ηζρχ ππεξλνκνζεηηθή, ππεξηζρχνληαο θάζε ηπρφλ αληίζεηεο ξχζκηζεο ηεο ειιεληθήο λνκνζεζίαο, ηδηαίηεξα ηνπ ΓΚΚ. Ο Δ.Υ.Σ.Α. έρεη γηα πεδίν εθαξκνγήο, ζχκθσλα κε ην άξζξν 2 ηνπ θπξσηηθνχ ηνπ λφκνπ, κφλν ηνπο πξσηνβάζκηνπο νξγαληζκνχο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο. 23

24 Γηθαζηήξην Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ (ΓΔΚ 24 ) έρεη δηαθεξχμεη θαη επαλάιεςε ηελ νπδεηεξφηεηα ηεο Κνηλφηεηαο απέλαληη ζηε εζσηεξηθή δηάξζξσζε ηνπ Κξάηνπο κέινπο, ηνλίδνληαο φηη ην δήηεκα ηεο αλάζεζεο ηεο άζθεζεο εμνπζηψλ θαη ηεο εθηέιεζεο ππνρξεψζεσλ γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ θνηλνηηθνχ Γηθαίνπ ζε ζπγθεθξηκέλα εζληθά φξγαλα πξνζδηνξίδεηαη απφ ηηο ζπληαγκαηηθέο δηαηάμεηο θάζε Κξάηνπο κέινπο (βι. ζρεηηθά ηηο απνθάζεηο ΓΔΚ, C-51-54/71, 15/12/1971, International Fruit Company 25, &num doc=61971j0051). Άξα δελ κπνξνχκε λα κηιήζνπκε γηα θελφ θαη γηα έιιεηςε αλαγλψξηζεο ηνπ ξφινπ ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ζην πξνλνηαθφ πεδίν απφ ηνπο ππεξεζληθνχο Οξγαληζκνχο. Απφ ηελ άιιε, ε ζπκκεηνρή ησλ ΟΣΑ θαη ησλ πεξηθεξεηψλ ζηελ θνηλνηηθή δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ θαη παξαγσγήο πνιηηηθήο αλαγλσξίζηεθε γηα πξψηε θνξά κέζσ ηεο πλζήθεο ηνπ Maastricht κε ηε ζεζκνζέηεζε ηεο Δπηηξνπήο ησλ Πεξηθεξεηψλ, ε νπνία φκσο πεξηνξίδεηαη ζηελ έθδνζε κε δεζκεπηηθψλ ζπκβνπιεπηηθψλ γλσκνδνηήζεσλ θαη έρεη εμαηξεηηθά πεξηνξηζκέλν θαη θαζαξά ζπκβνπιεπηηθφ ραξαθηήξα. Οη πεξηθέξεηεο θαη νη ΟΣΑ είλαη θαηά θαλφλα απφληεο απφ ηηο δηαδηθαζίεο ησλ κεγάισλ θαη απνθαζηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ην κέιινλ ηεο Δπξψπεο απνθάζεσλ. Ζ παξνπζία ηνπο πέξαλ ηεο Δπηηξνπήο ησλ Πεξηθεξεηψλ γίλεηαη έκκεζα κέζσ ησλ εζλνθξαηηθψλ εθπξνζψπσλ θαη ζεζκψλ. Παξ φια απηά, ζε κία ππφζεζε (ππφζεζε Fratelli θαηά δήκνπ Μηιάλνπ, C- 103/88, numdoc& lg =en&numdoc=61988j0103), ην ΓΔΚ έθξηλε φηη κε ηνλ φξν Κξάηνο λννχληαη φια ηα φξγαλα δηνίθεζεο ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ απνθεληξσκέλσλ αξρψλ, ηδηαίηεξα ησλ ηνπηθψλ 26. «Οη ΟΣΑ δεζκεχνληαη πιήξσο σο πξνο ηελ εθαξκνγή θαη ηήξεζε ηνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ ρσξίο λα είλαη δπλαηή ε «παζεηηθή» λνκηκνπνίεζή ηνπο ελψπηνλ ηνπ ΓΔΚ, δεδνκέλνπ φηη ην Κνηλνηηθφ Γίθαην αλαγλσξίδεη ηελ αξρή ηνπ εληαίνπ ηεο δεκφζηαο εμνπζίαο» (Μπέζηια-Βήθα θαη Παπαγηάλλεο 1997, ζει.125). Έηζη, νη ΟΣΑ, 24 Σν Γηθαζηήξην ησλ ΔΚ εγγπάηαη ηελ ηήξεζε ηνπ δηθαίνπ θαηά ηελ εξκελεία θαη εθαξκνγή ησλ ζπλζεθψλ. Με ηελ ηδηφηεηά ηνπ σο δηθαηνδνηηθνχ νξγάλνπ ηεο Έλσζεο, ην Γηθαζηήξην ησλ ΔΚ θξνληίδεη γηα ηελ εληαία εξκελεία θαη εθαξκνγή ηνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ, ψζηε λα είλαη θνηλφ γηα φινπο θαη ζε φιεο ηηο πεξηζηάζεηο. Ζ έδξα ηνπ βξίζθεηαη ζην Λνπμεκβνχξγν ( &langid=1). 25 «Δλαπφθεηηαη ζηα Κξάηε λα νξίζνπλ, ζηελ εζσηεξηθή έλλνκε ηάμε ηνπο, ηα αξκφδηα γηα ηε ιήςε ησλ ελ ιφγσ κέηξσλ φξγαλα». 26 Βι. ζθ.30: «Δίλαη ζεκαληηθφ λα ζεκεησζεί φηη ν ιφγνο γηα ηνλ νπνίν έλα άηνκν κπνξεί λα βαζίδεηαη ζηηο δηαηάμεηο κηαο νδεγίαο, θαηά ηε δηαδηθαζία ελψπηνλ ησλ εζληθψλ δηθαζηεξίσλ, είλαη φηη ε ππνρξέσζε ε νπνία απνξξέεη απφ απηέο ηηο δηαηάμεηο είλαη δεζκεπηηθή γηα φιεο ηηο αξρέο ησλ Κξαηψλ κειψλ». 24

25 παξ φιν πνπ ζηεξνχληαη πξσηαγσληζηηθνχ ξφινπ ζηελ θνηλνηηθή ζθελή, σο θξαηηθά νξγαλσηηθά ζρήκαηα πθίζηαληαη ηνπο πεξηνξηζκνχο θαη ηηο αλαθαηαηάμεηο πνπ επηθέξνπλ νη θνηλνηηθέο ξπζκίζεηο. «ε αξθεηά θξάηε κέιε ηεο Κνηλφηεηαο νη ΟΣΑ αλαιακβάλνπλ έλα ζεκαληηθφ κεξίδην ηεο ζπλνιηθήο δηνηθεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ κε ηε ζεηξά ηεο ξπζκίδεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν απφ ηελ Κνηλφηεηα» (Υιέπαο ζην Σν χληαγκα 1993, ζει.91). Με άιια ιφγηα, νη δεζκεπηηθέο ξπζκίζεηο ηεο Δ.Δ. (πλζήθεο, Καλνληζκνί, Οδεγίεο θ.α.) ηζρχνπλ «θαη αλαινγία» θαη ζηνπο ΟΣΑ, ηνπο νπνίνπο κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ. ζνλ αθνξά ζηελ παξαπάλσ παξαηήξεζε, ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξνπκε φηη ε ζηαδηαθή θαζηέξσζε ελφο ειάρηζηνπ εγγπεκέλνπ εηζνδήκαηνο ζε πνιιά Κξάηε κέιε σο εηζνδεκαηηθφ δίρηπ αζθαιείαο απνηειεί επίδξαζε ηνπ Δπξσπατθνχ θνηλσληθνχ θεθηεκέλνπ. ηελ Δ.Δ. ε έλλνηα ηνπ ειάρηζηνπ εγγπεκέλνπ εηζνδήκαηνο έρεη εηζαρζεί ζηα πιαίζηα ηεο λνκνζεζίαο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο θηψρεηαο, έηζη ψζηε λα εμαζθαιηζηεί γηα φινπο ηνπο πνιίηεο έλα ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν δσήο κε ηελ εγγχεζε ελφο ειάρηζηνπ επηπέδνπ κέζσλ δηαβίσζεο. Ζ Διιάδα είλαη ε κφλε ρψξα καδί κε ηελ Οπγγαξία ηεο Δ.Δ. ησλ «25» πνπ δελ παξέρεη, θάπνηαο έζησ κνξθήο, ειάρηζην εγγπεκέλν εηζφδεκα ζηνπο πνιίηεο ηεο. Τπάξρνπλ βέβαηα θάπνηα ζπζηήκαηα ζηήξημεο ηνπ εηζνδήκαηνο, ηα νπνία φκσο θάζε άιιν παξά επαξθνχλ σο δίρηπ αζθαιείαο. ε θνηλή έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο θαη ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηελ θνηλσληθή ελζσκάησζε ησλ δεθαπέληε, ζεκεηψλεηαη φηη φια ζρεδφλ ηα Κξάηε κέιε έρνπλ αλαπηχμεη κηα θαζνιηθή πνιηηηθή θνηλσληθήο πξφλνηαο πνπ ζηνρεχεη ζηελ εγγχεζε ηνπ ειάρηζηνπ εηζνδήκαηνο γηα φινπο ηνπο λφκηκνπο θαηνίθνπο. ηε Γεξκαλία γηα παξάδεηγκα ν ζεζκφο εθαξκφδεηαη απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 60 θαη ζην Βέιγην απφ ην Δπίζεο, ην πκβνχιην Τπνπξγψλ ηεο Δ.Δ. εμέδσζε ηε χζηαζε 92/441 ε νπνία θαιεί ηα Κξάηε κέιε «λα αλαγλσξίζνπλ ην βαζηθφ δηθαίσκα θάζε αηφκνπ ζε επαξθείο πφξνπο θαη θνηλσληθή πξφλνηα ψζηε λα δεη κε ηξφπν ζπκβαηφ κε ηελ αλζξψπηλε αμηνπξέπεηα» ( =3&arcyear=2007&category_id=&news_id=1791 &parent _id =0&start=0). Σα εζληθά θξάηε επεξεάδνληαη ινηπφλ απφ ηηο ζπλζήθεο θαη ηα θείκελα αξρψλ ηεο Δ.Δ., επεξεάδνληαο, θαηά ζπλέπεηα, κε έκκεζν ηξφπν ηηο δνκέο θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. 25

26 Παξαηεξείηαη επίζεο φηη ε ελεξγνπνίεζε ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζην πεδίν ηεο Κνηλσληθήο Πξφλνηαο ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ πξνψζεζε ζηξαηεγηθψλ ζχγθιηζεο ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο θαη ζπληνληζκνχ ησλ εζληθψλ ζπζηεκάησλ θνηλσληθήο πξφλνηαο. Υαξαθηεξηζηηθή φκσο είλαη ε έιιεηςε δεζκεπηηθψλ γηα ηα Κξάηε κέιε πνιηηηθψλ ζηνλ ηνκέα ηεο Πξφλνηαο, γεγνλφο πνπ έξρεηαη ζε αληίζεζε κε ηηο δξάζεηο ησλ Οξγαληζκψλ απηψλ ζηα πεδία ηεο νηθνλνκίαο ή ηεο απαζρφιεζεο. Απηή ε έιιεηςε δεζκεπηηθψλ πνιηηηθψλ ζεκαίλεη φηη δηαηεξείηαη αλεπεξέαζηε ε ζεζκηθή ιεηηνπξγία θαη νξγάλσζε ησλ εζληθψλ κεραληζκψλ παξνρήο πξνλνηαθψλ ππεξεζηψλ ή επηδνκάησλ, θαη φηη ηα Κξάηε κέιε επηιέγνπλ ηηο θαηεπζπληήξηεο πνιηηηθέο ηνπο ζην πεδίν ηεο πξφλνηαο, ρσξίο λα δεζκεχνληαη απφ ηνπο δηεζλείο κεραληζκνχο πνπ έρνπλ πηνζεηεζεί ζηνλ ελ ιφγσ ηνκέα. πγθεθξηκέλα, παξά ηελ πξνψζεζε δηαθεξχμεσλ θαη αλαθνηλψζεσλ απμεκέλνπ ελδηαθέξνληνο, ην πθηζηάκελν ζεζκηθφ πιαίζην ηεο Δ.Δ. δελ πξνβιέπεη δπλαηφηεηα εγγχεζεο θνηλσληθψλ δηθαησκάησλ ζε πξνλνηαθέο παξνρέο ή ππεξεζίεο. Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηνπο Γηεζλείο Οξγαληζκνχο. Αλαθεθαιαηψλνληαο, παξφιν πνπ νη ΟΣΑ απνηεινχλ «ζθιεξφ ππξήλα» ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο γηα ηνλ νπνίν ην εζληθφ Κξάηνο απνθαζίδεη, θαη παξ φηη ζηηο πλζήθεο θαη ηνπο κεραληζκνχο ησλ ππεξεζληθψλ Οξγαληζκψλ απνπζηάδνπλ νη ζρεηηθέο κε ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε δηαηάμεηο ιφγσ ηεο αξρήο ηεο επηθνπξηθφηεηαο, νη ΟΣΑ επεξεάδνληαη, κε άκεζν ή έκκεζν ηξφπν, απφ ηηο εμειίμεηο ζην δηεζλέο θαη επξσπατθφ ηνπίν. Δμάιινπ, ην ζχζηεκα «πνιπεπίπεδεο δηαθπβέξλεζεο» πνπ πξνσζεί ε Δπξσπατθή Έλσζε έρεη απνδεδεηγκέλα νδεγήζεη ζηε κεηαθνξά εμνπζηψλ θαη αξκνδηνηήησλ ζην ππφ-εζληθφ πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν (Leonardi 1993, ζει.159). Κάηη ηέηνην φκσο δελ ηζρχεη γηα ην πξνλνηαθφ πεδίν ιφγσ ηεο απνπζίαο δεζκεπηηθψλ ξπζκίζεσλ απφ ηνπο ππεξεζληθνχο Οξγαληζκνχο ζηνλ ηνκέα απηφ. Ζ έιιεηςε απηή εξκελεχεηαη πηζαλψο κε γλψκνλα ηελ απμεκέλε θνηλσληθνπνιηηηθή ζεκαζία ησλ πξνλνηαθψλ ζπζηεκάησλ, ηα νπνία αμηνπνηνχληαη απφ ηα εζληθά Κξάηε γηα λα ηθαλνπνηήζνπλ πνιηηηθά επαίζζεηα αηηήκαηα κέζσ ηεο ρνξήγεζεο ελφο ζχλζεηνπ πιέγκαηνο επηδνκάησλ θαη ππεξεζηψλ. Με ηνλ ηξφπν απηφ ζηνρεχνπλ ζηελ εμππεξέηεζε επξχηεξσλ ζηφρσλ θνηλσληθήο πξνζηαζίαο, πνπ πξνζηδηάδνπλ ηφζν ζηηο απαηηήζεηο ζπγθεθξηκέλσλ νκάδσλ πίεζεο, φζν θαη ζηηο πνιηηηθέο επηινγέο ηεο θεληξηθήο εμνπζίαο. 26

27 ην ζεκείν απηφ θξίλνπκε ζθφπηκε ηελ παξαηήξεζε φηη ζε δχν δηεζλείο απηνδηνηθεηηθνχο ράξηεο, ηνλ Δπξσπατθφ Υάξηε Σνπηθήο Απηνλνκίαο (Δ.Υ.Σ.Α.) θαη ηνλ Παγθφζκην Καηαζηαηηθφ Υάξηε γηα ην δηθαίσκα ζηελ Πφιε 27, δελ γίλεηαη κλεία ζηελ Κνηλσληθή Πξφλνηα. Μηα ηέηνηα παξάιεηςε καο πξνβιεκαηίδεη γηα ηε ζέζε θαη ηε ζεκαζία πνπ απνδίδεηαη ζην πξνλνηαθφ πεδίν, ελψ απνηππψλελαη ηαπηφρξνλα ν ηξφπνο πνπ ν ελ ιφγσ ηνκέαο γίλεηαη αληηιεπηφο απφ ηα φξγαλα ηεο πνιηηηθήο εμνπζίαο. 27 Ο Παγθφζκηνο Καηαζηαηηθφο Υάξηεο γηα ην δηθαίσκα ζηελ Πφιε είλαη ην πην πξφζθαην δηεζλέο θείκελν πνπ πεξηγξάθεη ηνπο ζηφρνπο ηνπ παγθφζκηνπ πξννδεπηηθνχ απηνδηνηθεηηθνχ θηλήκαηνο. πληάρζεθε θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ εξγαζηψλ ηνπ «Κνηλσληθνχ Φφξνπκ ηεο Ακεξηθαληθήο Ζπείξνπ» ζην Κίην ηνπ Ηζεκεξηλνχ ηνλ Ηνχιην ηνπ 2004 θαη ζην «Παγθφζκην Αζηηθφ Φφξνπκ» ζηε Βαξθειψλε ηνλ επηέκβξην ηνπ ην πξννίκην αλαθέξεηαη φηη: Βαζηθφ ζηνηρείν ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ πφιε είλαη ε ηζφηηκε απφιαπζε ησλ πφιεσλ ιακβαλνκέλσλ ππφςε ησλ αξρψλ ηεο βησζηκφηεηαο θαη ηεο θνηλσληθήο δηθαηνζχλεο. Απηφ ην δηθαίσκα ζα πξέπεη λα θαηαλνεζεί ζαλ έλα ζπιινγηθφ δηθαίσκα φισλ ησλ θαηνίθσλ ησλ πφιεσλ, εηδηθά ησλ κεηνλεθηνχλησλ θαη εππαζψλ (...) γηα έλα επαξθέο επίπεδν δσήο. Ο Υάξηεο απηφο δελ απνηειεί λνκηθφ θείκελν, είλαη θείκελν αξρψλ θαη γηα ην ιφγν απηφ δελ κπνξεί λα επηθπξσζεί (Κξεκαιήο 1996, ζει. 29). 27

28 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΠΡΟΝΟΗΑΚΔ ΠΟΛΗΣΗΚΔ ΣΧΝ ΟΣΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ Σν παξφλ θεθάιαην απνηειεί ην βαζηθφ ζεσξεηηθφ ππφβαζξν ηεο εξγαζίαο, θαζψο ζην πξνεγνχκελν θεθάιαην νδεγεζήθακε ζην ζπκπέξαζκα φηη ε ξχζκηζε ησλ πξνλνηαθψλ πνιηηηθψλ ππάγνληαη νπζηαζηηθά ζηελ επζχλε ησλ εζληθψλ Κξαηψλ βάζεη ηεο αξρήο ηεο επηθνπξηθφηεηαο. Σα Κξάηε, θαη φρη νη ππεξεζληθνί Οξγαληζκνί, δηακνξθψλνπλ κέζσ ηεο εζσηεξηθήο έλλνκεο ηάμεο ηνπο ηα πξνλνηαθά πξνγξάκκαηα, επηδφκαηα, παξνρέο θαη ππεξεζίεο, θαζνξίδνληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ ηελ βαξχηεηα πνπ ιακβάλεη ην πξνλνηαθφ πεδίν ζηελ πνιηηηθή ζθελή 28. Θα επηρεηξήζνπκε ζην θεθάιαην απηφ λα απαληήζνπκε ζην εξψηεκα ζε πνην βαζκφ ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε επσκίδεηαη κέξνο ηνπ δεκφζηνπ πξνλνηαθνχ «θνξηίνπ». Γηα ηνλ ζθνπφ απηφ, ζα εμεηάζνπκε ην ζεζκηθφ πιαίζην, ην νπνίν θαζνξίδεη ην κεξίδην δξάζεο θαη επζχλεο ηεο, ηνπο θνξείο ησλ ΟΣΑ πνπ ελεξγνπνηνχληαη ζην πεδίν ηεο Πξφλνηαο, ηα ζρεηηθά πξνγξάκκαηα πνπ πινπνηνχλ, ηηο νκάδεο πιεζπζκνχ, νη νπνίεο επσθεινχληαη απφ ηα πξνγξάκκαηα απηά, θαζψο βέβαηα θαη ηα νηθνλνκηθά θαη φρη κφλν- κέζα κε ηα νπνία ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε πινπνηεί ηα παξαπάλσ. ην ηέινο ηνπ θεθαιαίνπ ζα ζηαζνχκε κε κία θξηηηθή καηηά ζηνλ νπζηαζηηθφ ξφιν πνπ δηαδξακαηίδεη ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε ζηνλ πξνλνηαθφ ηνκέα, παξαζέηνληαο ζπκπεξάζκαηα αληινχκελα απφ ηελ εμέηαζε φισλ ησλ πξναλαθεξφκελσλ θαζνξηζηηθψλ παξαγφλησλ γηα ηελ πξνλνηαθή δξάζε ησλ ΟΣΑ ζηελ Διιάδα. 28 Γελ πξέπεη ζε απηφ ην ζεκείν λα παξαιείςνπκε ηελ αλαθνξά ζην ξφιν ησλ θνξέσλ ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα (επηρεηξήζεηο θνηλσληθήο θξνληίδαο, λνζειεπηηθέο επηρεηξήζεηο πνπ ζπλεξγάδνληαη ή ππάγνληαη ζην ζρήκα εηαηξηψλ ηδησηηθήο αζθάιηζεο θ.α.) θαη ησλ θνξέσλ ηνπ εζεινληηθνχ ηνκέα (ΜΚΟ, ηδησηηθέο νξγαλψζεηο κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα, ηδησηηθνί θνξείο πνπ παξέρνπλ εζεινληηθέο ππεξεζίεο πξνλνηαθνχ ηχπνπ θ.α.) σο πξνο ηε δηακφξθσζε ηνπ πξνλνηαθνχ ηνπίνπ, κε ηνπο νπνίνπο φκσο δελ ζα αζρνιεζνχκε ζηελ παξνχζα εξγαζία. 28