ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2013 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ: ΛΑΤΙΝΙΚΑ

Transcript

1 ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2013 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ: ΛΑΤΙΝΙΚΑ Α1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας τα εξής αποσπάσματα των παρακάτω κειμένων: Tu autem...inauditum, Legatum... sperent. Curius et Fabricius, antiquissimi viri, et his antiquiores Horatii plane ac dilucide cum suis locuti sunt; non Sicanorum aut Pelasgorum, qui primi coluisse Italiam dicuntur, sed aetatis suae verbis utebantur. Tu autem, proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris, sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris, quod neminem scire atque intellegere vis, quae dicas. Quin, homo inepte, taces, ut consequaris, quod vis? Sed antiquitatem tibi placere dicis, quod honesta et bona et modesta sit... atque id quod a C. Caesare scriptum est, habe semper in memoria et in pectore: «tamquam scopulum, sic fugias verbum insolens atque inauditum». Curat et providet ne, intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur... Legatum monet ut, si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat. In litteris scribit se cum legionibus celeriter adfore. Gallus, periculum veritus, constituit ut tragulam mitteret. Haec casu ad turrim adhaesit et tertio post die a quodam milite conspicitur et ad Ciceronem defertur. Ille epistulam perlegit militesque adhortatur ut salutem sperent. (Μονάδες 40) 1

2 Β. Παρατηρήσεις Β1. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις και φράσεις: antiquissimi: ονομαστική πληθυντικού, ουδετέρου γένους στο συγκριτικό βαθμό primi: γενική πληθυντικού, θηλυκού γένους στο συγκριτικό βαθμό aetatis: αιτιατική πληθυντικού multis: παραθετική αντικατάσταση bona: αιτιατική ενικού, ουδετέρου γένους στο συγκριτικό και στον υπερθετικό βαθμό insolens: επίρρημα θετικού βαθμού pectore: κλητική ενικού verbum insolens: αιτιατική πληθυντικού equitibus: κλητική ενικού quantoque periculo: ονομαστική πληθυντικού celeriter: παραθετική αντικατάσταση turrim: αφαιρετική ενικού (Μονάδες 9) Β2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω αντωνυμίες: his: ονομαστική πληθυντικού, ουδετέρου γένους suis: δοτική ενικού, αρσενικού γένους, α προσώπου για πολλούς κτήτορες neminem: γενική ενικού, αρσενικού γένους quod: αιτιατική πληθυντικού, ουδετέρου γένους tibi: γενική πληθυντικού, β προσώπου cuidam: αιτιατική ενικού, αρσενικού γένους (Μονάδες 6) B3. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους (για τους περιφραστικούς τύπους να λάβετε υπόψη σας το υποκείμενο): 2

3 locuti sunt: Απαρέμφατο Μέλλοντα coluisse: γ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα στην Παθητική Φωνή utebantur: β ενικό πρόσωπο υποτακτικής παρατατικού στην ίδια φωνή scire: β πληθυντικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα vis: α πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα dicas: ο αντίστοιχος τύπος στον παρακείμενο loquere: ο αντίστοιχος τύπος στον μέλλοντα gerantur: ο αντίστοιχος τύπος στον υπερσυντέλικο deferat: β ενικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα στην παθητική φωνή, β ενικό πρόσωπο υποτακτικής παρατατικού στην παθητική φωνή, απαρέμφατο ενεστώτα στην παθητική φωνή possit: γ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα abiciat: β ενικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα στην παθητική φωνή adhaesit: β πληθυντικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα στην ίδια φωνή adhortatur: απαρέμφατο συντελεσμένου μέλλοντα (Μονάδες 15) Γ1. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων: primi: είναι... στο... suae: είναι... στο... cuidam: είναι... στο... ex equitibus: είναι... στο... intercepta: είναι... στο... (Μονάδες 5) Γ2. his antiquiores : Να αναγνωρίσετε συντακτικά τον όρο his και να τον αντικαταστήσετε με ισοδύναμη συντακτικά μορφή. 3

4 Γ3. qui primi coluisse Italiam dicuntur, In litteris scribit se cum legionibus celeriter adfore. : Να εντοπίσετε τα Υποκείμενα των απαρεμφάτων coluisse και adfore και να αιτιολογήσετε την πτώση τους. Γ4. proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris, si adire non possit : Να αναγνωρίσετε το είδος των παραπάνω προτάσεων και να αιτιολογήσετε την έγκλιση και τον χρόνο εκφοράς τους. (Μονάδες 6) Γ5. abhinc multis annis, tertio post die : Να δηλώσετε το χρόνο με δύο διαφορετικούς τρόπους για την πρώτη φράση και με ένα διαφορετικό τρόπο για τη δεύτερη. Γ6. quod a C. Caesare scriptum est : Να μετατρέψετε τη δευτερεύουσα πρόταση σε μετοχή. Γ7. ut consequaris : Να δηλώσετε το σκοπό με τους υπόλοιπους τρόπους που γνωρίζετε. Γ8. sermone...obsoleto, intercepta epistula, Gallus...veritus : Να αναλύσετε τις μετοχές σε δευτερεύουσες προτάσεις. (Μονάδες 3) Γ9. Quin, homo inepte, taces, ut consequaris, quod vis? : Να εξαρτήσετε την παραπάνω περίοδο από την πρόταση Philosophus interrogavit. (Μονάδες 4) 4

5 Γ10. Gallus...constituit ut tragulam mitteret, Ille... milites adhortatur ut salutem sperent : Να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. Εσύ όμως, σα να μιλάς τώρα με τη μητέρα του Ευάνδρου, χρησιμοποιείς ξεπερασμένα πια λόγια εδώ και πολλά χρόνια, γιατί δε θέλεις κανείς να γνωρίζει και να καταλαβαίνει τι λες. Γιατί, ανόητε άνθρωπε, δε σωπαίνεις για να πετύχεις αυτό το οποίο θες; Αλλά λες ότι σου αρέσει η αρχαιότητα, επειδή είναι τιμημένη και καλή και κόσμια. Έτσι επομένως ζήσε, όπως οι αρχαίοι άνδρες αλλά έτσι να μιλάς, όπως οι άνδρες της εποχής μας και να έχεις πάντα στη μνήμη σου και στην καρδιά αυτό το οποίο γράφτηκε από τον Γ. Καίσαρα: «σαν σκόπελο, έτσι να αποφεύγεις τον ασυνήθιστο και πρωτάκουστο λόγο». Συμβουλεύει τον απεσταλμένο, αν δε μπορέσει να πλησιάσει, να δέσει την επιστολή στον ιμάντα του ακοντίου και να το ρίξει μέσα στο στρατόπεδο. Στην επιστολή γράφει ότι θα έρθει γρήγορα με τις λεγεώνες. Ο Γαλάτης, επειδή φοβήθηκε τον κίνδυνο, αποφάσισε να ρίξει το ακόντιο. Αυτό τυχαία καρφώθηκε σε πύργο και τρεις μέρες αργότερα διακρίνεται από κάποιο στρατιώτη και μεταφέρεται στον Κικέρωνα. Εκείνος διαβάζει την επιστολή μέχρι το τέλος και προτρέπει τους στρατιώτες να ελπίζουν σε σωτηρία. Β1. antiquiora priorum aetates + aetatis pluribus plurimis melius optimum insolenter pectus 5

6 verba insolentia eques quantaque pericula celerius celerrime turri Β2. haec nostro nullius quae vestri + vestrum quendam Β3. locuturos esse coluntur utereris/uterere scitote velimus dixeris loquitor gesta essent deferris + deferre deferreris + deferrere deferri potuerunt abiceris + abicere adhaerescetis adhortatum fore Γ1. α) Είναι επιρρηματικό κατηγορούμενο της τάξης ή της σειράς στο qui β) Είναι επιθετικός προσδιορισμός στο aetatis. Δηλώνεται άμεση αυτοπάθεια γ) Είναι έμμεσο αντικείμενο στο persuadet δ) Είναι εμπρόθετος προσδιορισμός του διαιρεμένου όλου στο cuidam 6

7 ε) Είναι υποθετική μετοχή, γνήσια αφαιρετική απόλυτη, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της υπόθεσης στο cognoscantur, δηλώνει το προτερόχρονο Γ2. Είναι αφαιρετική συγκριτική στο antiquiores. Λειτουργεί ως β όρος σύγκρισης με α όρο το Horatii. Ο β όρος σύγκρισης μπορεί επίσης να δηλωθεί με τον εξής τρόπο: quam hi Γ3. Το Υποκείμενο του απαρεμφάτου coluisse είναι το qui, το οποίο βρίσκεται σε ονομαστική πτώση. Το απαρέμφατο είναι ειδικό και υπάρχει ταυτοπροσωπία. Ωστόσο, ισχύει το φαινόμενο της άρσης του λατινισμού του ειδικού απαρεμφάτου, καθώς το ρήμα εξάρτησης (dicuntur) είναι λεκτικό, παθητικό και ταυτόχρονα προσωπικό. Το Υποκείμενο του απαρεμφάτου adfore είναι το se, το οποίο βρίσκεται σε αιτιατική πτώση, καθώς το απαρέμφατο είναι ειδικό και υπάρχει ταυτοπροσωπία. Ισχύει το φαινόμενο του λατινισμού του ειδικού απαρεμφάτου. Γ4. proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris : Δευτερεύουσα υποθετική παραβολική πρόταση. Εκφέρεται με υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική πράξη ή κατάσταση. Ο χρόνος εκφοράς είναι ενεστώτας, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (uteris) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν και το μέλλον. si adire non possit : Δευτερεύουσα υποθετική πρόταση, η οποία δημιουργεί εξαρτημένο υποθετικό λόγο με απόδοση τις βουλητικές προτάσεις ut adliget, ut abiciat (σύνθετος ως προς την απόδοση υποθετικός λόγος). Στον ευθύ λόγο θα είχε τη μορφή: Υπόθεση: si adire non poteris (οριστ. Μελ.) Απόδοση: adliga (Προστ. Ενεστ που ισοδυναμεί με οριστ. Μελ) αbice (Προστ. Ενεστ.) 7

8 Επομένως πρόκειται για υποθετικό λόγο α είδους, ανοικτή υπόθεση, που δηλώνει το πραγματικό και αναφέρεται στο μέλλον. Γ5. α) abhinc multos annos, ante hos multos annos β) tertium post diem Γ6. scriptum a C. Caesare Γ7. α) consecutum b) ad consequendum c) consequendi causa d) qui consequaris Γ8. α) qui obsoletus est β) si intercepta sit γ) 1. quod veritus est (για να δηλωθεί αντικειμενική αιτιολογία) 2. quod veritus esset (για να δηλωθεί υποκειμενική αιτιολογία) 3. cum veritus esset (για να δηλωθεί αιτιολογία που είναι αποτέλεσμα εσωτερικής ή λογικής διεργασίας) Γ9. Philosophus interrogavit hominem ineptum quin taceret, ut consequeretur, quod vellet. Γ10. α) Tragulam mittam! β) Sperate salutem! Επιμέλεια: Κατερίνα Κεφαλωνίτου 8