ΔΙΑΓΩΝΙΜΑ ΣΑ ΛΑΣΙΝΙΚΑ Γ ΛΤΚΕΙΟΤ ΟΜΙΛΟ ΥΡΟΝΣΙΣΗΡΙΩΝ «ΚΥΤΤΑΡΟ» - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΑΛΛΑ

Transcript

1 ΔΙΑΓΩΝΙΜΑ ΣΑ ΛΑΣΙΝΙΚΑ Γ ΛΤΚΕΙΟΤ ΟΜΙΛΟ ΥΡΟΝΣΙΣΗΡΙΩΝ «ΚΥΤΤΑΡΟ» - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΑΛΛΑ Κείκελν. Νon Sicanorum aut Pelasgorum, qui primi coluisse Italiam dicuntur, sed aetatis suae verbis utebantur. Tu autem, proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris, sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris, quod neminem scire atque intellegere vis, quae dicas. Quin, homo inepte, taces, ut consequaris, quod vis? Sed antiquitatem tibi placere dicis, quod honesta et bona et modesta sit. Sic ergo vive, ut viri antiqui, sed sic loquere, ut viri aetatis nostrae; atque id quod a C. Caesare scriptum est, habe semper in memoria et in pectore: «tamquam scopulum, sic fugias verbum insolens atque inauditum». Sertorius omnibus persuasit cervam, instictam numine Dianae, conloqui secum et docere, quae utilia factu essent. Si quid durius ei videbatur, quod imperandum militibus esset, a cerva sese monitum esse praedicabat. Ea cerva quodam die fugit et perisse credita est. Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse, Sertorius eum iussit tacere; praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus esset. Postridie eius diei Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis visum in somno sibi esse cervam, quae perisset, ad se reverti. Cum cerva emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset, admiratio magna orta est. Παξαηεξήζεηο. 1) Να κεηαθξάζεηε ηα παξαθάησ απνζπάζκαηα: «Tu autem, proinde et modesta sit», «Si quid durius ei ad se reverti». [40 μονάδες] 2α) Να γξάςεηε ηνπο ηύπνπο πνπ δεηνύληαη: aetatis: γενική πληθυντικού suae: τον ίδιο τύπο του α προσώπου matre: γενική πληθυντικού neminem: γενική ενικού quae: την ίδια πτώση του άλλου αριθμού pectore: αιτιατική ενικού insolens: την ίδια πτώση του άλλου αριθμού utilia: κλητική ενικού numine: αιτιατική ενικού quodam: αιτιατική ενικού eum locum: ονομαστική πληθυντικού [12 μονάδες] 2β) Να γξάςεηε ηνπο ηύπνπο πνπ δεηνύληαη γηα θαζέλαλ από ηνπο παξαθάησ ξεκαηηθνύο ηύπνπο:

2 loquaris: απαρέμφατο μέλλοντα uteris: γενική γερουνδίου scire: β ενικό προστακτικής του ίδιου χρόνου vis: β πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα persuasit: α πληθυντικό υποτακτικής παρατατικού docere: αφαιρετική του σουπίνου perisse: β ενικό προστακτικής ενεστώτα & γ πληθυντικό προστακτικής μέλλοντα futurus esset: α ενικό υποτακτικής παρακειμένου στην ίδια συζυγία admissis: β ενικό οριστικής ενεστώτα στην ίδια φωνή reverti: απαρέμφατο μέλλοντα introrupisset: γ πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα orta est: γ πληθυντικό υποτακτικής παρατατικού [13 μονάδες] 2γ) primi, postero: λα γξάςεηε ηνπο αληίζηνηρνπο ηύπνπο ησλ άιισλ βαζκώλ. [5 μονάδες] 3α) Να ραξαθηεξίζεηε ζπληαθηηθά ηνπο ππνγξακκηζκέλνπο όξνπο. [7 μονάδες] 3β) proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris, quod imperandum militibus esset: λα ραξαθηεξίζεηε πιήξσο ηηο δεπηεξεύνπζεο πξνηάζεηο. [5 μονάδες] 3γ) quid durius ei videbatur: λα εληνπίζεηε θαη λα αηηηνινγήζεηε ην ζπληαθηηθό θαηλόκελν. 3δ) quod imperandum militibus esset: λα αληηθαηαζηήζεηε ηνλ ηύπν ηεο παζεηηθήο πεξηθξαζηηθήο ζπδπγίαο κε ηνλ αληίζηνηρν ηύπν ηνπ debeo+απαπέμθαηο. 4α) coluisse: i. Να ραξαθηεξίζεηε ζπληαθηηθά ην απαξέκθαην, λα γξάςεηε ην ππνθείκελό ηνπ θαη λα αηηηνινγήζεηε ηελ πηώζε ηνπ ππνθεηκέλνπ. ii. Να κεηαηξέςεηε ηε ζύληαμε ζε απξόζσπε θάλνληαο ηηο απαξαίηεηεο αιιαγέο. [3,5 μονάδες] 4β) Tu autem dicas: λα κεηαηξέςεηε ηνλ επζύ ιόγν ζε πιάγην κε εμάξηεζε από ηε θξάζε Philosophus dixit. [3,5 μονάδες] 4γ) dixit eis se reverti: λα κεηαηξέςεηε ηνλ πιάγην ιόγν ζε επζύ. 4δ) Si quid durius ei videbatur praedicabat: λα αλαγλσξίζεηε ην είδνο ηνπ ππνζεηηθνύ ιόγνπ θαη λα ηνλ κεηαηξέςεηε έηζη, ώζηε λα εθθξάδεη αλνηρηή ππόζεζε ζην κέιινλ. [3 μονάδες] 4ε) tamquam scopulum: λα αλαιύζεηε ηε θξάζε ζηελ αληίζηνηρε δεπηεξεύνπζα πξόηαζε.

3 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1) Μεηάθξαζε. Εσύ όμως, σαν να μιλάς τώρα με τη μητέρα του Ευάνδρου, χρησιμοποιείς λόγο απαρχαιωμένο εδώ και πολλά χρόνια, επειδή θέλεις κανένας να μην ξέρει και να μην καταλαβαίνει τι λες. Ανόητε άνθρωπε, γιατί δε σωπαίνεις, για να πετύχεις αυτό που θέλεις; Αλλά λες πως σου αρέσει η αρχαιότητα, επειδή είναι τιμημένη και καλή και σεμνή. Αν κάτι του φαινόταν κάπως σκληρό, το οποίο έπρεπε να διατάξει στους στρατιώτες, διακήρυσσε πως αυτός είχε καθοδηγηθεί από το ελάφι. Αυτό το ελάφι έφυγε κάποια μέρα και θεωρήθηκε πως είχε πεθάνει. Όταν κάποιος ανήγγειλε στο Σερτώριο πως το ελάφι είχε βρεθεί, ο Σερτώριος τον διέταξε να σωπάσει επιπλέον, του έδωσε οδηγίες να το αφήσει ξαφνικά ελεύθερο την επόμενη μέρα σ αυτόν τον τόπο, στον οποίο θα βρισκόταν ο ίδιος με τους φίλους του. Την επομένη αυτής της ημέρας ο Σερτώριος, αφού δέχτηκε τους φίλους του στην κρεβατοκάμαρά του, τους είπε ότι είχε δει στον ύπνο του πως ξαναγύρισε σ αυτόν το ελάφι που είχε πεθάνει. 2α) Να γξάςεηε ηνπο ηύπνπο πνπ δεηνύληαη: aetatis: γενική πληθυντικού > aetatum / aetatium suae: τον ίδιο τύπο του α προσώπου > nostrae matre: γενική πληθυντικού > matrum neminem: γενική ενικού > nullius quae: την ίδια πτώση του άλλου αριθμού > quid pectore: αιτιατική ενικού > pectus insolens: την ίδια πτώση του άλλου αριθμού > insolentia utilia: κλητική ενικού > utile numine: αιτιατική ενικού > numen quodam: αιτιατική ενικού > quendam eum locum: ονομαστική πληθυντικού > ea loca 2β) Να γξάςεηε ηνπο ηύπνπο πνπ δεηνύληαη γηα θαζέλαλ από ηνπο παξαθάησ ξεκαηηθνύο ηύπνπο: loquaris: απαρέμφατο μέλλοντα > locuturum esse uteris: γενική γερουνδίου > utendi scire: β ενικό προστακτικής του ίδιου χρόνου > scito vis: β πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα > velitis persuasit: α πληθυντικό υποτακτικής παρατατικού > persuaderemus docere: αφαιρετική του σουπίνου > doctu perisse: β ενικό προστακτικής ενεστώτα > peri, γ πληθ. προστακτικής μέλλοντα > pereunto futurus esset: α ενικό υποτακτικής παρακειμένου στην ίδια συζυγία > futurus fuerim admissis: β ενικό οριστικής ενεστώτα στη φωνή που βρίσκεται > admitteris / -re reverti: απαρέμφατο μέλλοντα > reversuram esse introrupisset: γ πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα > introrumpant orta est: γ πληθυντικό υποτακτικής παρατατικού > orerentur / orirentur

4 2γ) primi, postero: λα γξάςεηε ηνπο αληίζηνηρνπο ηύπνπο ησλ άιισλ βαζκώλ. -Θεηηθόο: (prae), Σπγθξηηηθόο: priores. -Σπγθξηηηθόο: posteriore, Υπεξζεηηθόο: postremo / postumo 3α) Σπληαθηηθή αλαγλώξηζε: primi: επιρρηματικό κατηγορούμενο της τάξης/σειράς στο coluisse αναφέρεται στο υποκείμενο qui. suae: επιθετικός προσδιορισμός στο aetatis (άμεση αυτοπάθεια). tibi: αντικείμενο στο placere. numine: αφαιρετική του ποιητικού αιτίου (απρόθετο, γιατί είναι άψυχο) στο instictam. factu: αφαιρετική του σουπίνου της αναφοράς στο utilia. sese: υποκείμενο στο monitum esse (ταυτοπροσωπία, λατινισμός). reverti: υποκείμενο στο visum esse, ειδικό απαρέμφατο. 3β) proinde quasi loquaris: δεπηεξεύνπζα παξαβνιηθή ππνζεηηθή πξόηαζε σο β όξνο ζύγθξηζεο κε α όξν ηελ θύξηα κε ξήκα ην uteris, εηζάγεηαη κε ηνλ παξαβνιηθό ππνζεηηθό ζύλδεζκν proinde quasi, εθθέξεηαη κε ππνηαθηηθή, γηαηί ε ζύγθξηζε αθνξά κηα ππνζεηηθή πξάμε ή θαηάζηαζε θαη ζπγθεθξηκέλα κε ππνηαθηηθή ελεζηώηα (loquaris), γηαηί εμαξηάηαη από ξήκα αξθηηθνύ ρξόλνπ (uteris) θαη δειώλεη ην ζύγρξνλν ζην παξόλ. quod imperandum militibus esset: δεπηεξεύνπζα αλαθνξηθή πξνζδηνξηζηηθή πξόηαζε ζην quid, θξίζεο, εηζάγεηαη κε ηελ αλαθνξηθή αλησλπκία quod, εθθέξεηαη κε ππνηαθηηθή, ιόγσ πιαγίνπ ιόγνπ θαη ζπγθεθξηκέλα κε ππνηαθηηθή παξαηαηηθνύ (imperandum esset), γηαηί εμαξηάηαη από ξήκα ηζηνξηθνύ ρξόλνπ (videbatur) θαη δειώλεη ην ζύγρξνλν ζην παξειζόλ. 3γ) Έρνπκε ην θαηλόκελν ηεο απόιπηεο ζύγθξηζεο, δει. παξόιν πνπ ππάξρεη ζπγθξηηηθόο βαζκόο, δελ ππάξρεη ν β όξνο ζύγθξηζεο. Όηαλ έρνπκε απόιπηε ζύγθξηζε, ν ζπγθξηηηθόο εθθξάδεη βαζκό κεγαιύηεξν από ην ινγηθό κέηξν (ζηελ πεξίπησζε απηή κεηαθξάδνπκε κε ηνλ ζεηηθό ζπλνδεπόκελν από ην «θάπσο» ή ην «κάιινλ»). 3δ) Quod Sertorius (is) imperare militibus deberet. [ πποζωπική ζύνηαξη ] Quod Sertorium (eum) imperare militibus deberet. [ αππόζωπη ζύνηαξη ] Quod imperari militibus a Sertorio (ab eo) deberet. [ αππόζωπη με παθηηική διάθεζη ] 4α) i. Είλαη εηδηθό απαξέκθαην, σο αληηθείκελν ζην dicuntur. Υπνθείκελό ηνπ είλαη ην qui (ηαπηνπξνζσπία). Τν ππνθείκελό ηνπ βξίζθεηαη θαη εμαίξεζε ζε πηώζε νλνκαζηηθή, επεηδή εμαξηάηαη από ην παζεηηθό ιεθηηθό ξήκα dicuntur (άξζε ηνπ ιαηηληζκνύ). ii. quos primos coluisse Italiam dicitur. 4β) Philosophus dixit illum autem, proinde quasi cum matre Evandri tunc loqueretur, sermone illinc multis annis iam obsoleto uti, quod neminem scire atque intellegere vellet, quae diceret. 4γ) visum in somno mihi est cervam, quae periit, ad me reverti. 4δ) Δεπηεξεύνπζα ππνζεηηθή πξόηαζε, εηζάγεηαη κε ηνλ ππνζεηηθό ζύλδεζκν si (θαηαθαηηθή). Σρεκαηίδεη κε απόδνζε ηελ θύξηα πξόηαζε ππνζεηηθό ιόγν ηεο αλνηρηήο ππόζεζεο ζην παξειζόλ. Εηδηθόηεξα: Υπόθεζη: si videbatur (νξηζηηθή παξαηαηηθνύ) Απόδοζη: praedicabat (νξηζηηθή παξαηαηηθνύ) Μεηαηξνπή ώζηε λα εθθξάδεη αλνηρηή ππόζεζε ζην κέιινλ: Si videbitur (visum erit), praedicabit.

5 4ε) Iζνδπλακεί κε δεπηεξεύνπζα παξαβνιηθή ππνζεηηθή πξόηαζε: tamquam scopulus sit (verbum).