Αειφορική διαχείριση εδάφους στην Yδρολογική λεκάνη του Ανθεμούντα με βάση την Ευρωπαϊκή Θεματική στρατηγική για το έδαφος

Transcript

1 LIFE07 ENV/GR/ SOIL SUSTAINABILITY (So.S.) Αειφορική διαχείριση εδάφους στην Yδρολογική λεκάνη του Ανθεμούντα με βάση την Ευρωπαϊκή Θεματική στρατηγική για το έδαφος Ενέργεια 12: Βελτιστοποίηση και τελική ρύθμιση του εργαλείου διαχείρισης ρυπασμένου εδάφους Τίτλος παραδοτέου Σχέδια Δράσης Απορρύπανσης και Παρακολούθησης των ρυπασμένων περιοχών στην πιλοτική περιοχή του Δήμου Θέρμης Μελετητική Ομάδα Δρ. Χρήστος Βατσέρης: Τεχνικός Διευθυντής Δρ. Στυλιανός Παπαδόπουλος: Γενικός Διευθυντής Δρ. Θωμάς Τσατσαρέλης: Υπεύθυνος έργων Μάρτιος 2012

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ...2 SUMMARY ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΕΩΝ Εργοτάξιο του Δήμου Θέρμης Πρώην βαφείο κου Οικονομίδη Ρέμα κατάντη του Χώρου Διάθεσης Αποβλήτων Ταγαράδων ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΝΑ ΠΕΔΙΟ ΠΟΥ ΔΙΕΡΕΥΝΗΘΗΚΕ Πρόταση Απορρύπανσης και Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης στο Εργοτάξιο του Δήμου Θέρμης Πρόταση Απορρύπανσης και Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης στο πρώην βαφείο του κου Οικονομίδη στη Θέρμη Πρόταση Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης στο Χώρο Διάθεσης Αποβλήτων Ταγαράδων ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΘΕΡΜΗΣ Επέκταση της καταγραφής και εφαρμογή του Μοντέλου Αξιολόγησης Ρυπασμένων Πεδίων των εν δυνάμει επιβαρημένων πεδίων σε ολόκληρο το Δήμο Θέρμης Περιβαλλοντικός έλεγχος Φάσης Ι και Φάσης ΙΙ σε χώρους του Δήμου Θέρμης Αποκατάσταση χώρων στο Δήμο Θέρμης Περιβαλλοντική παρακολούθηση σε χώρους του Δήμου Θέρμης Z:\INTERGEO-DATA\PROJECTS\E.U\G1770- Soil Sustainability\REPORT\DELIVERABLE Ενέργεια 12 - Σχέδια Δράσης Απορρύπανσης και Παρακολούθησης\Deliverable INTERGEO - Σχέδιο δράσης απορρύπανσης - παρακολούθησης Δ Θέρμης.doc

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρούσα τεχνική έκθεση γίνεται αρχικά συνοπτική περιγραφή των εργασιών που διενεργήθηκαν στα πλαίσια του έργου, όσον αφορά τη διερεύνηση και αξιολόγηση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης στην περιοχή μελέτης. Στη συνέχεια προτείνονται δράσεις αποκατάστασης και περιβαλλοντικής παρακολούθησης για τα 3 πεδία όπου διεξήχθη περιβαλλοντικός έλεγχος Φάσης Ι και ΙΙ (Εργοτάξιο Δήμου Θέρμης, πρώην Βαφείο κ. Οικονομίδη στη Νέα Ραιδεστό και το ρέμα κατάντη του Χώρου Διάθεσης Αποβλήτων Ταγαράδων) και τέλος προτείνονται σχέδια δράσης για ολόκληρο το Δήμο Θέρμης. SUMMARY This technical report at first presents briefly the work which was made in the frame of the project regarding the inspection and evaluation of the environmental impact in the study area. Furthermore restoration and monitoring actions for the 3 sites where Phase I and Phase II environmental investigation took place are proposed (maintenance and storage facility of Municipality of Thermi, ex textile dyeing factory of Mr Ikonomidis and downstream of the former landfill of Tagarades). In addition action plans for investigation, restoration and monitoring for the whole Municipality of Thermi are proposed. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στα πλαίσια του έργου LIFE, η INTERGEO ΕΠΕ κατέγραψε αρχικά τους χώρους όπου υπάρχει η πιθανότητα να έχει προκληθεί ρύπανση εδάφους και νερών και στη συνέχεια διενήργησε έρευνα πεδίου για τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων και τη συλλογή στοιχείων από τα πεδία αυτά. Έτσι συλλέχθηκαν στοιχεία από 31 πεδία και μετά την επεξεργασία τους υπολογίστηκε ο δείκτης περιβαλλοντικής τους επικινδυνότητας και ταξινομήθηκαν σε ζώνες επικινδυνότητας (εικόνα 1), όπως ορίζεται στο Μοντέλο Αξιολόγησης πιθανώς Ρυπασμένων Πεδίων που αναπτύχθηκε. Στη συνέχεια και με βάση τα παραπάνω αποτελέσματα αξιολόγησης, επιλέχθηκαν τρία πεδία: το Εργοτάξιο Δήμου Θέρμης, το πρώην Βαφείο κ. Οικονομίδη στη Νέα Ραιδεστό και το ρέμα κατάντη του Χώρου Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΔΑ) Ταγαράδων στα οποία και διεξήχθη επί 2

4 τόπου περιβαλλοντικός έλεγχος Φάσης Ι και ΙΙ. Στις εικόνες 2-4 παρατίθενται οι χάρτες με την τοποθεσία των πεδίων αυτών. Τα παραπάνω πεδία παρουσίασαν τον υψηλότερο δείκτη περιβαλλοντικής επικινδυνότητας από όσα αξιολογήθηκαν, οπότε αποφασίσθηκε να γίνει επί τόπου περιβαλλοντικός έλεγχος υπεδάφους ώστε να διερευνηθεί η πραγματική περιβαλλοντική κατάσταση στα πεδία αυτά. Η επιλογή αυτή έγινε για δύο λόγους: 1 ον ώστε να επιβεβαιωθεί αν η εκτίμηση που εξήχθη από τα αποτελέσματα του μοντέλου αντιστοιχούσε στην πραγματική περιβαλλοντική κατάσταση των πεδίων και 2 ον σε περίπτωση επιβεβαίωσης να προταθούν μέτρα αποκατάστασης και παρακολούθησης των πεδίων αυτών. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η κατάταξη των χώρων στη ζώνη μέσης επικινδυνότητες δεν προϊδεάζει για ανεύρεση σημαντικής περιβαλλοντικής επιβάρυνσης με μη αναστρέψιμες συνέπειες. 3

5 Εικόνα 1: Εκτιμώμενη περιβαλλοντική επικινδυνότητα των πεδίων που αξιολογήθηκαν στο Μοντέλο Αξιολόγηση Ρυπασμένων Πεδίων 4

6 Εικόνα 2: Δορυφορική εικόνα του εργοταξίου του Δήμου Θέρμης Εικόνα 3: Δορυφορική εικόνα του πρώην βαφείου του κ. Οικονομίδη στη Νέα Ραιδεστό 5

7 Εικόνα 4: Δορυφορική εικόνα του ρέματος κατάντη του χώρου διάθεσης αποβλήτων Ταγαράδων 6

8 2. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΕΩΝ Παρακάτω παρατίθενται συνοπτικά, τα συμπεράσματα από τις διερευνήσεις στα 3 πεδία όπου διεξήχθη περιβαλλοντικός έλεγχος Φάσης Ι και ΙΙ Εργοτάξιο του Δήμου Θέρμης Το εργοτάξιο του Δήμου Θέρμης βρίσκεται στην περιοχή της Θέρμης όπως φαίνεται και στις εικόνες 5 και 6. Εικόνα 5: Γεωγραφική θέση των εγκαταστάσεων του εργοταξίου Δήμου Θέρμης 7

9 Εικόνα 6: Κεντρική είσοδος στο εργοτάξιο του Δήμου Θέρμης Με βάση τα αποτελέσματα των αναλύσεων καταγράφηκε μια περιορισμένης έκτασης επιβάρυνση του εδάφους σε μια συγκεκριμένη θέση εντός του πεδίου έρευνας. Η επιβάρυνση του εδάφους καταγράφηκε από υδρογονάνθρακες πετρελαιοειδών στο χώρο παραπλεύρως των κάδων απορριμμάτων του εργοταξίου (εικόνα 7). Εικόνα 7: Άποψη του χώρου παραπλεύρως των κάδων απορριμμάτων του εργοταξίου Θέρμης 8

10 Οι συγκεντρώσεις Ολικών Υδρογονανθράκων Πετρελαιοειδών (TPH, Total Petroleum Hydrocarbons) στο έδαφος ξεπέρασαν την ιδανική τιμή (50 mg/kg) της Νέας Ολλανδικής λίστας σε τέσσερα (4) από τα είκοσι (20) συνολικά δείγματα εδάφους (Παράρτημα Β). Υπέρβαση της τιμής δράσης της Νέας Ολλανδικής λίστας (5.000 mg/kg) καταγράφηκε στο δείγμα επιφανειακής δειγματοληψίας ( mg/kg). Το όριο των 500 mg/kg (Απόφαση 2003/33) ξεπεράστηκε σε δύο θέσεις δειγματοληψίας (Bh4 και δείγμα επιφανειακής δειγματοληψίας). Η περιοχή έρευνας δεν παρουσιάζει καμία σημαντική επιβάρυνση από βαρέα μέταλλα, αφού όλες οι συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων που ανιχνεύτηκαν μετρήθηκαν κάτω από την τιμή Δράσης και στις περισσότερες περιπτώσεις κάτω από την Ιδανική τιμή της Νέας Ολλανδικής Λίστας. Οι συγκεντρώσεις των πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων (PAH) στα δείγματα που εξετάστηκαν δεν ξεπέρασαν το όριο δράσης της Νέας Ολλανδικής Λίστας. Στο χώρο παραπλεύρως των κάδων απορριμμάτων, γίνεται απόθεση πλαστικών δοχείων που περιείχαν ελαιώδεις ουσίες και σχετίζονται με τις αλλαγές λαδιών σε διάφορα μηχανήματα. Η ανεξέλεγκτη απόθεση έχει δημιουργήσει επιφανειακή κηλίδα στο έδαφος που εκτείνεται στο χώρο πέριξ των κάδων απορριμμάτων. Η συνολική ποσότητα του επιβαρυμένου εδάφους εκτιμάται σε 2 m 3. Σύμφωνα με το μοντέλο αξιολόγησης πεδίου οι πιθανοί αποδέκτες ρύπων από εν δυνάμει διασπορά της επιβάρυνσης που ανιχνεύτηκε είναι ο (πρώτος ρηχός) υδροφόρος ορίζοντας, το γειτονικό ρέμα «Βαθύλακκος», όπως και οι εργαζόμενοι στο εργοτάξιο. Στην εικόνα 8 παρουσιάζεται γραφικά το διάγραμμα ροής σεναρίου έκθεσης για το εργοτάξιο του Δήμου Θέρμης και στην εικόνα 9 το μοντέλο αξιολόγησης του πεδίου. 9

11 Εικόνα 8: Μοντέλο Αξιολόγησης Πεδίου διάγραμμα ροής σεναρίου έκθεσης για το εργοτάξιο του Δήμου Θέρμης 10

12 Εικόνα 9: Μοντέλο Αξιολόγησης Πεδίου του εργοταξίου Δήμου Θέρμης 11

13 Συνοψίζοντας, ο γενικός περιβαλλοντικός κίνδυνος που προκύπτει από την καταγεγραμμένη κατάσταση του εδάφους στο συγκεκριμένο πεδίο έρευνας κρίνεται ως μέτριος, αφού η γεωλογική δομή του πεδίου κάτω από την επιφανειακή επιβάρυνση του εδάφους παρουσιάζει μικρή υδροπερατότητα που περιορίζει την κατακόρυφη διασπορά των ρύπων. Επίσης η έκταση της επιφανειακής επιβάρυνσης είναι σχετικά μικρή για να επηρεάσει αρνητικά το σύνολο της επιφανειακής απορροής και περιορίζει σημαντικά το ενδεχόμενο επιβάρυνσης των εργαζομένων μέσω δερματικής επαφής και τυχόν εισπνοής επιβαρημένων σωματιδίων. 2.2 Πρώην βαφείο κου Οικονομίδη Το πρώην βαφείο κ. Οικονομίδη βρίσκεται στην περιοχή της Νέας Ραιδεστού όπως φαίνεται και στις εικόνες 10 και 11. Εικόνα 10: Χάρτης όπου διακρίνεται η θέση του πρώην βαφείου 12

14 Εικόνα 11: Δορυφορική εικόνα του πρώην βαφείου Συγκεντρωτικά, από την περιβαλλοντική έρευνα που εκτελέστηκε στην συγκεκριμένη περιοχή προκύπτουν τα εξής: Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των χημικών αναλύσεων προκύπτει ότι οι συγκεντρώσεις των παραμέτρων που εξεταστήκαν για το υπόγειο νερό κυμάνθηκαν σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα. Η περιοχή έρευνας παρουσιάζει μια επιβάρυνση του εδάφους σε βαρέα μέταλλα (κυρίως νικέλιο και χρώμιο), αφού σε αρκετές περιπτώσεις οι συγκεντρώσεις που ανιχνεύτηκαν μετρήθηκαν μεγαλύτερες από την τιμή Δράσης της Νέας Ολλανδικής Λίστα. Επιπλέον ανιχνεύτηκε σημαντική επιβάρυνση από Ολικούς Υδρογονάνθρακες Πετρελαιοειδών (TPH) σε μία (1) υποπεριοχή του πρώην βαφείου όπου υπάρχουν επιφανειακές κηλίδες μαζούτ (εικόνα 12). 13

15 Εικόνα 12: Επιφανειακές κηλίδες σε υποπεριοχή του πρώην βαφείου Επίσης το στερεό απόβλητο που υφίσταται αποθηκευμένο εντός του πρώην βαφείου (μαύρη άμμος) θα πρέπει να το διαχειριστεί κανείς ως επικίνδυνο απόβλητο με βάση τις αναλύσεις σύμφωνα με την Απόφαση 2003/33. Σύμφωνα με το μοντέλο αξιολόγησης πεδίου οι πιθανοί αποδέκτες που μπορεί να εκτεθούν είναι οι εργαζόμενοι των γειτονικών περιοχών, τα επιφανειακά νερά της και εν δυνάμει ο αβαθής υδροφόρος της περιοχής. Στην εικόνα 13 παρουσιάζεται γραφικά το διάγραμμα ροής σεναρίου έκθεσης για το οικόπεδο του πρώην βαφείου. Αντίστοιχα στην εικόνα 14 παρουσιάζεται γραφικά η εκτίμηση περιβαλλοντικού κινδύνου από την καταγεγραμμένη ρύπανση στο πεδίο, η οποία κρίνεται ως μέση. Η εφαρμογή μέτρων εξυγίανσης του εδάφους κρίνεται αναγκαία στο συγκεκριμένο χώρο έτσι ώστε να εξαλειφθεί κάθε περιβαλλοντικός κίνδυνος. 14

16 Εικόνα 13: Μοντέλο Αξιολόγησης Πεδίου διάγραμμα ροής σεναρίου έκθεσης για το χώρο του πρώην βαφείου στη Βιομηχανική Περιοχή Θέρμης 15

17 2000m 140 m 1500m Χώρος πρώην βαφείου 500m 0.0 Εδαφικοί σχηματισμοί: Άργιλος, κυρίως αργιλο-αμμώδης αποθέσεις Χώρος αποθήκευσης στερεών αποβλήτων ρύπανση υπεδάφους Υδρογεώτρηση Βάθος σε μ κάτω από την επιφάνεια του εδάφους Ακόρεστη ζώνη υπεδάφους Κορεσμένη ζώνη υπεδάφους Ακόρεστη ζώνη υπεδάφους Πρώτος ρηχός υδροφόρος ορίζοντας Βαθύτερος υδροφόρος ορίζοντας Κορεσμένη ζώνη υπεδάφους 50.0 Εικόνα 14: Μοντέλο Αξιολόγησης Πεδίου του πρώην βαφείου 16

18 2.3 Ρέμα κατάντη του Χώρου Διάθεσης Αποβλήτων Ταγαράδων Η περιοχή μελέτης παρουσιάζεται στις εικόνες 15 και 16. Εικόνα 15: Γεωγραφική θέση του ρέματος κατάντη του ΧΔΑ Ταγαράδων 17

19 Εικόνα 16: Δορυφορική εικόνα του ρέματος κατάντη ΧΔΑΤαγαράδων 18

20 Στην εικόνα 17 παρατίθενται τα σημεία δειγματοληψίας που λήφθηκαν κατά τον περιβαλλοντικό έλεγχο Εικόνα 17: Θέσεις των σημείων δειγματοληψίας στην περιοχή του ρέματος κατάντη του ΧΔΑ Ταγαράδων 19

21 Λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα του περιβαλλοντικού ελέγχου προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα: 1) Στη περιοχή έρευνας δεν εντοπίστηκε επιβάρυνση του επιφανειακού εδάφους και του υπεδάφους από τις παραμέτρους που αναλύθηκα. 2) Καταγράφεται μια επιβάρυνση της υπόγειας επιδερμικής υδροφορίας από οργανικό φορτίο εκφραζόμενο ως BOD και COD, αλλά και από τις παραμέτρους των χλωριόντων (Cl), ολικού αζώτου (TN) και φαινολών που έχουν σίγουρη προέλευση την καταγεγραμμένη επιβαρημένη επιφανειακή απορροή του ρέματος η οποία κατεισδύει σταδιακά κατά μήκος της κοίτης του 3) Η βαθιά υδρογεώτρηση που εξετάστηκε δεν έδειξε κάποια ιδιαίτερη επιβάρυνση από οργανικό η ανόργανο φορτίο. 4) Η περιβαλλοντική επικινδυνότητα από την καταγεγραμμένη επιβάρυνση του επιφανειακού νερού και της επιδερμικής υδροφορίας λαμβάνοντας υπόψη τα γεωλογικά δεδομένα και τους πιθανούς αποδέκτες της γύρω περιοχής κρίνεται από χαμηλή έως μέση. Η διασπορά της επιβάρυνσης μπορεί να λάβει χώρα μέσω της σταδιακής κατείσδυσης του επιφανειακού νερού προς το αβαθές υδροφόρο σύστημα το οποίο με την σειρά του μπορεί να εμπλουτίσει την βαθιά υδροφορία. Παρόλα αυτά τόσο η περιορισμένη επιμήκης έκταση της επιβάρυνσης της επιδερμικής υδροφορίας όσο και η ικανοποιητική κατάσταση του βαθύτερου υδροφόρου ορίζοντα δεν εμπνέουν άμεση ανησυχία. Ωστόσο η πιθανότητα διασποράς υφίσταται εφόσον θα υπάρχει και στο μέλλον περεταίρω διάθεση επεξεργασμένων υγρών στραγγισμάτων από τον ΧΔΑ Ταγαράδων στο συγκεκριμένο ρέμα, τα οποία δε θα πληρούν τα απαραίτητα ποιοτικά χαρακτηριστικά. 3. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΝΑ ΠΕΔΙΟ ΠΟΥ ΔΙΕΡΕΥΝΗΘΗΚΕ 3.1 Πρόταση Απορρύπανσης και Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης στο Εργοτάξιο του Δήμου Θέρμης Προτείνεται η ολική εκσκαφή του ρυπασμένου εδάφους (χώρος παραπλεύρως των κάδων απορριμμάτων), ώστε να μην παραμείνει κανένα υπόλειμμα ελαιωδών εντός του υπεδάφους. Μετά τις εργασίες εκσκαφής θα πρέπει να ακολουθήσουν εργασίες αποκατάστασης του πεδίου με την επαναπλήρωση του χώρου της εκσκαφής με κατάλληλο καθαρό έδαφος. Ο 20

22 όγκος των ρυπασμένων χωμάτων που θα προκύψει από την εκσκαφή αναμένεται να είναι μικρός (περίπου 1-2 m 3 ). Το ρυπασμένο έδαφος που θα προκύψει από την διαδικασία της εκσκαφής θα θεωρηθεί ως επικίνδυνο απόβλητο. Πιο συγκεκριμένα προτείνεται να εφαρμοστεί η μέθοδος της onsite βιοεξυγίανσης (bioremediation). Εκτιμάται ότι το κόστος της βιοεξυγίανσης κυμαίνεται περίπου στις Πέραν των εργασιών αποκατάστασης προτείνονται προς εφαρμογή οι παρακάτω ενέργειες έτσι ώστε να εξαλειφθεί μελλοντικά κάθε περιβαλλοντικός κίνδυνος στο χώρο του εργοταξίου του Δήμου Θέρμης. Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι ενέργειες αυτές προτείνονται σε περίπτωση που θα συνεχίσει η λειτουργία του χώρου σε βάθος χρόνου: 1. Κατασκευή κατάλληλου στεγανού χώρου για την αποθήκευση των χρησιμοποιημένων ελαίων σε βαρέλια και των δοχείων που περιείχαν έλαια. Μια γενική εκτίμηση του κόστους για την κατασκευή είναι περίπου Κάλυψη της επιφάνειας της πλατείας του εργοταξίου με τσιμέντο έτσι ώστε να αποκοπεί η οποιασδήποτε μεταφορά ρύπανσης από επιφανειακές κηλίδες στον υδροφόρο ορίζοντα μέσω έκπλυσης. Το κόστος της κάλυψης εκτιμάται περίπου σε Για την αντιμετώπιση της ανεξέλεγκτης επιφανειακής απορροής προτείνονται τα εξής: α) Κατασκευή αποστραγγιστικού δικτύου όμβριων για την αποκοπή της ανεξέλεγκτης ροής των όμβριων προς τους φυσικούς αποδέκτες. β) Κατασκευή ελαιοδιαχωριστή. Το αποστραγγιστικό δίκτυο θα πρέπει να είναι συνδεδεμένο με ελαιοδιαχωριστή για την κατακράτηση των ελαιωδών που απορρέουν από την πλατεία του εργοταξίου. γ) κατασκευή φρεατίων ελέγχου και περιοδικής δειγματοληψίας του αποστραγγιστικού δικτύου και του ελαιοδιαχωριστή. Το κόστος των ενεργειών αυτών εκτιμάται περίπου σε Συνολικό κόστος επεμβάσεων πρόληψεις ρύπανσης στο εργοτάξιο Δήμου Θέρμης Σε περίπτωση μεταφοράς του εργοταξίου σε άλλο χώρο, τότε τα παραπάνω μέτρα θα πρέπει να ληφθούν στο νέο χώρο εγκατάστασης. 21

23 3.2 Πρόταση Απορρύπανσης και Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης στο πρώην βαφείο του κου Οικονομίδη στη Θέρμη Προτείνεται η ολική εκσκαφή του ρυπασμένου εδάφους με Ολικούς Υδρογονάνθρακες Πετρελαιοειδών (TPH)) ώστε να μην παραμείνει κανένα υπόλειμμα ελαιωδών εντός του υπεδάφους. Επιπλέον θα πρέπει να γίνει ολική εκσκαφή του ρυπασμένου εδάφους με βαρέα μέταλλα καθώς και απομάκρυνση του στερεού απόβλητου (μαύρη άμμος). Μετά τις εργασίες εκσκαφής θα πρέπει να ακολουθήσουν εργασίες αποκατάστασης του πεδίου με την επαναπλήρωση του χώρου της εκσκαφής με κατάλληλο καθαρό έδαφος. Η συνολική ποσότητα του επιβαρυμένου εδάφους σε βαρέα μέταλλα (κυρίως νικέλιο και χρώμιο) εκτιμάται σε 250 m 3. Η συνολική ποσότητα του στερεού απόβλητου που υπάρχει αποθηκευμένο εντός του πρώην βαφείου (μαύρη άμμος) εκτιμάται σε 10 m 3. Επιπλέον η συνολική ποσότητα του επιβαρυμένου εδάφους σε Ολικούς Υδρογονάνθρακες Πετρελαιοειδών (TPH) εκτιμάται σε 2 m 3. Το ρυπασμένο έδαφος που θα προκύψει από την διαδικασία της εκσκαφής θα πρέπει να διατεθεί ως επικίνδυνο απόβλητο. Πιο συγκεκριμένα προτείνεται να εφαρμοστεί η μέθοδος της βιοεξυγίανσης (bioremediation) του επιβαρυμένου εδάφους σε Ολικούς Υδρογονάνθρακες Πετρελαιοειδών (TPH) καθώς και η τεχνική σταθεροποίησης / στερεοποίησης για το ρυπασμένο με βαρέα μέταλλα έδαφος και το στερεό απόβλητο (μαύρη άμμος). Οι τεχνικές αυτές μπορούν να λάβουν χώρα τόσο εντός των ορίων του πεδίου (on site βιοεξυγίανση) σε επιλεγμένη θέση και εφόσον υπάρξει η σχετική αδειοδότηση από την οικία Περιφέρεια, όσο και εκτός του πεδίου σε αδειοδοτημένη μονάδα επεξεργασίας επικίνδυνων αποβλήτων (off site βιοεξυγίανση). Το εκτιμώμενο κόστος για την εφαρμογή των παραπάνω ενεργειών κυμαίνεται σε περίπου Πρόταση Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης στο Χώρο Διάθεσης Αποβλήτων Ταγαράδων Με σκοπό τον περιορισμό του περιβαλλοντικού κινδύνου που προκύπτει από την ελαφρώς επιβαρημένη επιφανειακή απορροή και επιδερμική υπόγεια υδροφορία κατά μήκος του ρέματος στην κοιλάδα Καλαμάκι κατάντη του ΧΔΑ Ταγαράδων προτείνονται οι εξής ενέργειες: 22

24 1. Ο άμεσος έλεγχος των εκροών από τον ΧΔΑ στο ρέμα και ανεύρεση λύσεων για τον περιορισμό / εξάλειψή τους. Το κόστος εκτιμάται ότι κυμαίνεται από Θέσπιση προγράμματος περιβαλλοντικής παρακολούθησης της κατάστασης του επιφανειακού νερού του ρέματος της Αγ. Παρασκευής με τριμηνιαίες δειγματοληψίες για όλη την χρονική περίοδο κατά την οποία θα υπάρχουν εκροές επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων από τον ΧΔΑ Ταγαράδων. Το κόστος της περιβαλλοντικής παρακολούθησης εκτιμάται ότι κυμαίνεται σε /έτος. 3. Η κατασκευή δικτύου υδρογεωτρήσεων με σκοπό τον εντοπισμό και τη δειγματοληψία των αβαθών υδροφόρων στρωμάτων (μέχρι το βάθος των 30 μέτρων) έτσι ώστε να εντοπιστεί οποιαδήποτε πιθανή επιβάρυνση του αβαθούς υδροφόρου στρώματος εντός της κοιλάδας και πλησίον της επιφανειακής απορροής. Το κόστος της κατασκευής εκτιμάται ότι κυμαίνεται σε Περιοδική δειγματοληψία ενεργών ή ανενεργών υδρογεωτρήσεων της ευρύτερης περιοχής με σκοπό την παρακολούθηση της κατάστασης του υπογείου νερού. Το κόστος εκτιμάται σε /ετος. 4. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΘΕΡΜΗΣ 4.1 Επέκταση της καταγραφής και εφαρμογή του Μοντέλου Αξιολόγησης Ρυπασμένων Πεδίων των εν δυνάμει επιβαρυμένων πεδίων σε ολόκληρο το Δήμο Θέρμης Προτείνεται η εφαρμογή του Μοντέλου Αξιολόγησης Ρυπασμένων Πεδίων των πιθανώς επιβαρυμένων πεδίων σε ολόκληρο το νέο Δήμο Θέρμης που περιλαμβάνει τις εξής Δημοτικές Ενότητες: Θέρμης (Θέρμη Τριάδι, Νέο Ρύσιο, Νέα Ραιδεστός, Ταγαράδες) Μίκρας (Τρίλοφος, Πλαγιάρι, Καρδία, Κάτω Σχολάρι) και Βασιλικών (Βασιλικά Λακκιά, Αγία Παρασκευή, Σουρωτή, Περιστερά, Λιβάδι, Άγιος Αντώνιος Μονοπήγαδο). Πιο συγκεκριμένα προτείνεται να γίνει αρχική καταγραφή όλων των πεδίων, τα οποία εν δυνάμει λόγω της δραστηριότητάς τους υπάρχει πιθανότητα να έχουν προκαλέσει επιβάρυνση 23

25 του εδάφους. Στη συνέχεια θα πρέπει να συμπληρωθούν τα απαιτούμενα ερωτηματολόγια, οι απαντήσεις των οποίων θα τροφοδοτήσουν το μοντέλο, ώστε να ταξινομηθούν οι χώροι σε ζώνες επικινδυνότητας. Σε περίπτωση που η καταγραφή γίνει σε συνεργασία με τις δημόσιες αρχές θεωρείται ότι η συμμετοχή των εμπλεκομένων φορέων θα είναι μεγαλύτερη από αυτή που έγινε στα πλαίσια του ερευνητικού έργου. Στις περιοχές αυτές, ο αριθμός των πεδίων προς καταγραφή εκτιμάται σε περίπου 140 και μια αρχική εκτίμηση κόστους για την καταγραφή τους και για την εφαρμογή του μοντέλου κυμαίνεται περί τις Περιβαλλοντικός έλεγχος Φάσης Ι και Φάσης ΙΙ σε χώρους του Δήμου Θέρμης Η εφαρμογή του Μοντέλου Αξιολόγησης Ρυπασμένων Πεδίων (ΜΑΡΠ) θα έχει ως αποτέλεσμα κάποια από τα υπό εξέταση πεδία να καταταχθούν σε κατηγορίες που χρήζουν περιβαλλοντικού ελέγχου υπεδάφους. Ο στόχος κάθε περιβαλλοντικού ελέγχου υπεδάφους πεδίου είναι να εκτιμηθεί η ύπαρξη και η έκταση επιβάρυνσης του εδάφους και των νερών (υπογείων και επιφανειακών) και να ληφθούν επαρκή μέτρα για τη διαχείρισή της. Ο προκαταρτικός περιβαλλοντικός έλεγχος (Φάση Ι) επικεντρώνεται στην αρχική διερεύνηση του χώρου, με σκοπό την αποκόμιση μιας γενικής περιβαλλοντικής εικόνας του εξεταζόμενου πεδίου και τον καλύτερο σχεδιασμό του διατρητικού περιβαλλοντικού ελέγχου (Φάση ΙΙ). Ο περιβαλλοντικός έλεγχος Φάσης ΙΙ αποτελεί συνέχεια της Φάσης Ι και περιλαμβάνει αναλυτική καταγραφή της κατάστασης του υπεδάφους σε όλη την έκταση της περιοχής ελέγχου. Ο έλεγχος αυτός περιλαμβάνει διατρητικές εργασίες μικρής διαμέτρου και δειγματοληψίες εδάφους και νερών. Το βάθος των δειγματοληπτικών γεωτρήσεων και το εύρος των παραμέτρων που αναλύονται στο έδαφος, υπόγειο αέρα και νερά, διαφέρει κατά περίπτωση και βασίζεται στα αποτελέσματα της Φάσης Ι. Στο νέο Δήμο Θέρμης, ο αριθμός των πεδίων προς διεξαγωγή περιβαλλοντικών ελέγχων εκτιμάται σε περίπου 14 και μια αρχική εκτίμηση κόστους για την διεξαγωγή των περιβαλλοντικών ελέγχων στα πεδία αυτά κυμαίνεται στις Αποκατάσταση χώρων στο Δήμο Θέρμης 24

26 Με βάση τα αποτελέσματα των περιβαλλοντικών ελέγχων είναι πολύ πιθανό να προκύψει ότι απαιτείται αποκατάσταση ορισμένων από τα πεδία που ελέγχθηκαν. Η μέθοδος αποκατάστασης σχετίζεται άμεσα με μεγάλο αριθμό παραμέτρων που πρέπει να ληφθούν υπόψη, όπως είναι τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά των ρύπων, η έκταση της ρύπανσης, τα γεωλογικά και υδρογεωλογικά χαρακτηριστικά των πεδίων και το κόστος. Στο νέο Δήμο Θέρμης, ο αριθμός των πεδίων που χρήζουν αποκατάστασης εκτιμάται σε περίπου 10 (Η εκτίμηση υπολογίστηκε ως εξής: Για έναν αρχικό αριθμό 140 πεδίων σε όλη τη λεκάνη του Ανθεμούντα και σύμφωνα και με την καταγραφή που έγινε στο Δήμο Θέρμης υπολογίζεται ότι περίπου για το 10% των πεδίων θα χρειαστεί να διενεργηθεί περιβαλλοντικός έλεγχος Φάσης Ι και ΙΙ και από αυτά, τα 2/3 να χρειαστούν πιθανώς αποκατάσταση). Μια γενική εκτίμηση κόστους για την αποκατάσταση των πεδίων αυτών είναι της τάξης των Περιβαλλοντική παρακολούθηση σε χώρους του Δήμου Θέρμης Τόσο οι χώροι που αποκαθίστανται όσο και χώροι στους οποίους ανιχνεύτηκε επιβάρυνση, αλλά δεν κρίθηκε αναγκαία η αποκατάστασή τους, χρήζουν περιοδικής περιβαλλοντικής παρακολούθησης. Η περίοδος της παρακολούθησης είναι συνήθως 1 φορά το έτος και οι παράμετροι διερεύνησης εξαρτώνται από το είδος της ρύπανσης που ανιχνεύτηκε. Στο Δήμο Θέρμης, ο αριθμός των πεδίων τα οποία θα απαιτήσουν πιθανώς περιβαλλοντική παρακολούθηση εκτιμάται σε περίπου 30 και μια γενική εκτίμηση του κόστους για την περιβαλλοντική τους παρακολούθηση είναι της τάξης των /έτος. 25