ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΔΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΕΣ Διπλωματική εργασία Η σύμβαση Franchising και ειδικότερα οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα του δότη και του λήπτη. ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Απόστολος Κ.Μαλαμίδης (Α.Μ ) 1 P a g e Διδάσκοντες: Ουρανία Χατζηνικολάου-Αγγελίδου,Ελευθεριάδης Νικόλαος, Άννα Δεσποτίδου

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδες ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ...5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι : Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΔΙΚΑΙΟΧΡΗΣΗΣ ΣΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α.ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ FRANCHISING,ΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ FRANCHISING...6 Β. ΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ...10 Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ...11 Δ. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΟΥ FRANCHISING ΑΠΟ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ...12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ: Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΔΙΚΑΙΟΧΡΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ Α. ΝΟΜΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ FRANCHISING ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 2. ΜΕΙΚΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ 3. ΣΥΜΒΑΣΗ ΔΙΑΡΚΗΣ Β.ΜΟΡΦΕΣ FRANCHISING P a g e

3 1. ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΑΣΚΟΥΜΕΝΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ 2. ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ 3. ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΒΑΘΜΟ ΕΛΕΓΧΟΥ Γ. ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ FRANCHISING ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ FRANCHISING 2. ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ FRANCISING 3. ΟΙ ΔΙΑΤΥΠΩΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ FRANCHISING ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ: ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ FRANCHISING Α. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΟΤΗ...29 Β. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΛΗΠΤΗ...42 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙV: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΔΙΚΑΙΟΧΡΗΣΗΣ ΩΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Α. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΣΥΜΒΑΛΛΟΜΕΝΩΝ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΛΗΠΤΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΟΤΗ 2.ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΛΗΠΤΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΟΤΗ Β.ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΕΝΟΣ ΔΙΚΤΥΟΥ AΠΟ ΤΟΝ ΔΙΚΑΙΟΠΑΡΟΧΟ-ΔΟΤΗ 66 3 P a g e

4 Γ.ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...71 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ...73 ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ-ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ 4 P a g e

5 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Η εξέλιξη της οικονομίας,η διεθνοποίηση (ή παγκοσμιοποίηση )της καθώς και η ραγδαία τεχνολογική πρόοδος, οδήγησαν στην δημιουργία νέων μορφών συμβάσεων, ώστε να αντιμετωπιστούν οι καινούριες ανάγκες των συναλλασομένων. Οι νέες αυτές μορφές υπήρξαν αποτέλεσμα συνεργασίας των επιχειρηματιών και των νομικών στο πλαίσιο της ιδιωτικής αυτονομίας και της ελευθερίας των συμβάσεων, και έδωσαν μεγάλη ώθηση στην παγκόσμια οικονομία. Λόγω της ταχύτατης εξέλιξης οι συμβάσεις που προέκυψαν δεν μπόρεσαν να ρυθμιστούν και να οργανωθούν πλήρως από το νομοθέτη συνεπώς δημιούργησαν μια κατηγορία επώνυμων (γνωστών δηλαδή στην καθημερινή πρακτική) και μη ρυθμισμένων από το παραδοσιακό δίκαιο συμβάσεων. Τέτοιες συμβάσεις είναι οι συμβάσεις leasing, factoring,forfaiting,franchising και άλλες. Franchising ( που αποδίδεται ως Δικαιόχρηση ή Δικαιοχρησία στην ελληνική) είναι η σύμβαση συνεργασίας μεταξύ μίας κεντρικής επιχείρησης και μίας μικρότερης, κατά την οποία η κεντρική επιχείρηση παραχωρεί στην μικρότερη το δικαίωμα εκμετάλλευσης συνόλου δικαιωμάτων πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας σε μία περιοχή,υπό την εποπτεία της και πάντα έναντι χρηματικού ανταλλάγματος. Σκοπός της συνεργασίας είναι η παραγωγή προιόντων ή η πώληση προιόντων, υπηρεσιών ή και συνδυασμός αυτών των δραστηριοτήτων. Οι παράγοντες που οδήγησαν στη δημιουργία και την ανάπτυξη αυτής της νέας μορφής σύμβασης της οικονομίας είναι ποικίλοι και κυριότεροι αυτών είναι η ανάπτυξη της τεχνολογίας και η επακόλουθη βελτίωση της ποιότητας των αγαθών, η ανάγκη για γρήγορη διακίνηση των αγαθών αυτών στους κύκλους της αγοράς, η πολυπλοκότητα των αγορών, η διεθνοποίηση των συναλλαγών καθώς 5 P a g e

6 και οι νέες επιχειρηματικές και εμπορικές πρακτικές που ήρθαν στο προσκήνιο προωθώντας νέα προϊόντα και νέες υπηρεσίες και οδηγώντας το ευρύτερο καταναλωτικό κοινό σε διαφορετικές συμπεριφορές. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι : Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΔΙΚΑΙΟΧΡΗΣΗΣ ΣΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α. ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ FRANCHISING,ΟΡΙΣΜΟΣ,ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ FRANCHISING Ιστορικά: Το σύστημα franchising εμφανίστηκε στις ΗΠΑ μετά την λήξη του πολέμου Βορείων-Νοτίων, όταν οι ανθούσες επιχειρήσεις του ανεπτυγμένου Βορρά, ήθελαν μεν να επεκταθούν στο Νότο, δεν ήθελαν όμως να διακινδυνεύσουν τα κεφάλαιά τους, λόγω της ενδεχόμενης εχθρότητας των 6 P a g e

7 ηττημένων Νοτίων. Έτσι, αντί να επεκταθούν στο Νότο με υποκαταστήματα ή θυγατρικές εταιρίες/επιχειρήσεις, επέλεξαν την πρώτη μορφή franchising (διανομής), συνεργαζόμενες με επιχειρήσεις του Νότου. 1 Στα τέλη του προηγούμενου αιώνα και πάλι στις ΗΠΑ το franchising υιοθετήθηκε ως μέθοδος επιχειρηματικής ανάπτυξης από τις βιομηχανίες αυτοκινήτων, μη αλκοολούχων ποτών καθώς και τα φαρμακεία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 εφαρμόσθηκε η μέθοδος franchising από τις εταιρίες πετρελαιοειδών και μετά το τέλος του Β Παγκοσμίου πολέμου αρχίζει να υιοθετείται από ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, από επιχειρήσεις fast food, ενοικίασης αυτοκινήτων κλπ, όπου και τοποθετείται η γέννηση του franchising δεύτερης γενιάς ή Business Format Franchising. Μέχρι το 1960 περίπου 700 συστήματα franchising λειτουργούσαν στις ΗΠΑ. Τέλος το 1979 τέθηκε σε ισχύ η σχετική Ομοσπονδιακή Νομοθεσία για το Franchising με τον τίτλο «Disclosure Requirements and Prohibitions Concerning Franchising and Business Opportunity Ventures ή πιο γνωστή ως «Full Disclosure Rule. Στην Ευρώπη το franchising πρωτοεμφανίστηκε τη δεκαετία του 1950 στη Γαλλία, αλλά η είσοδος του στην ευρωπαική αγορά διευρύνθηκε την δεκαετία του Στην Ελλάδα, η πρώτη επιχείρηση που εφάρμοσε τη μέθοδο του Franchising ήταν η Goody s το Ο όρος Franchising προέρχεται από το γαλλικό ρήμα francher που σημαίνει την παραχώρηση κάποιου προνομίου ή την παραίτηση από ένα δικαίωμα. Η μέχρι σήμερα απόδοση του όρου Franchising στα Ελληνικά είναι Δικαιόχρηση ή Δικαιοχρησία. Ορισμός: Σύμφωνα με τον υπ αριθμό 4087/88 Κανονισμό της Επιτροπής 1 Βλ. Μ. Ι. Σπυριδάκη, FRANCHISING,εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, 2007, σελ 7 2 Βλ. Δημήτριο Κωστάκη, FRANCHISING, Νομική και Επιχειρηματική Διάσταση, θεωρία-νομολογίαυποδείγματα, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, P a g e

8 της ΕΟΚ που δημοσιεύθηκε για την εφαρμογή σε κατηγορίες συμφωνιών franchise του άρθρου 85 παρ 3 της Συνθήκης για την ίδρυση της ΕΟΚ, ως Franchise νοείται το σύνολο των δικαιωμάτων βιομηχανικής ή πνευματικής ιδιοκτησίας που αφορούν εμπορικά σήματα και επωνυμίες, πινακίδες καταστημάτων, πρότυπα χρήσεως, σχέδια, δικαιώματα αντιγραφής, τεχνογνωσίες ή διπλώματα ευρεσιτεχνίας προς εκμετάλλευση για τη μεταπώληση προιόντων ή την παροχή υπηρεσιών σε τελικούς χρήστες. Ως συμφωνία franchise νοείται η συμφωνία με την οποία μια επιχείρηση, ο δικαιοπάροχος, παραχωρεί σε μια άλλη, τον δικαιοδόχο, έναντι άμεσου ή έμμεσου οικονομικού ανταλλάγματος, το δικαίωμα εκμετάλλευσης του franchise με σκοπό την εμπορία συγκεκριμένων τύπων προιόντων ή υπηρεσιών. Η συμφωνία αυτή περιλαμβάνει τουλάχιστον υποχρεώσεις που αφορούν: την χρήση κοινής επωνυμίας ή πινακίδας καταστήματος και την ενιαία εμφάνιση των χώρων ή και των μεταφορικών μέσων που υπάγονται στη σύμβαση, την κοινοποίηση από τον δικαιοπάροχο στο δικαιοδόχο τεχνογνωσίας, τη συνεχή παροχή εκ μέρους του δικαιοπαρόχου στον δικαιοδόχο εμπορικής και τεχνικής υποστήριξης κατά την διάρκεια ισχύος της συμφωνίας 3 κ.ο.κ. Έννοια: Τη βάση για τη δημιουργία και τη λειτουργία ενός συστήματος franchising αποτελεί η υψηλής στάθμης οργανωτική και τεχνογνωσιολογική υποδομή μιας κεντρικής επιχείρησης, η οποία κατέχει γνώσεις και πείρα (knowhow) (δηλαδή το σύνολο πρακτικών πληροφοριών που δεν έχει τη μορφή της πατέντας, απορρέει από την εμπειρία και τις δοκιμές του Δικαιοπαρόχου, και 3 Βλ. ΠΠρΑθ 13118/95, ΕΕμπΔ 1996,183,Επίσης σύμφωνα με τον ορισμό του Ελληνικού Κώδικα Δεοντολογίας (αρ.1) :Το franchising είναι ένα σύστημα προώθησης προιόντων η/και υπηρεσιών ή/και τεχνολογίας που βασίζεται πάνω σε μια στενή και συνεχή συνεργασία μεταξύ νομικά και οικονομικά ξεχωριστών και ανεξάρτητων επιχειρήσεων, τον Δικαιοπάροχο και τους κατ ιδίαν Δικαιοδόχους όπου ο Δικαιοπάροχος παρέχει στους κατ ιδίαν Δικαιοδόχους το δικαίωμα και επιβάλλει την υποχρέωση να ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα σύμφωνα με το πρότυπο του Δικαιοπαρόχου. 8 P a g e

9 είναι απόρρητο, σημαντικό και αναγνωρίσιμο) σχετικά είτε με τη μέθοδο πώλησης ή παραγωγής ενός ορισμένου προιόντος, είτε με τη διάθεση ορισμένων υπηρεσιών. Η τεχνογνωσία αυτή πλαισιώνεται από σειρά δικαιωμάτων βιομηχανικής ιδιοκτησίας (σήματα, διακριτικούς τίτλους, σχέδια και υποδείγματα, ευρεσιτεχνία). Τα δικαιώματα αυτά στο σύνολό τους συμπεριλαμβανομένης και της τεχνογνωσίας, αποτελούν το πακέτο franchising. H οργάνωση των πωλήσεων, της παραγωγής ή των υπηρεσιών με το σύστημα franchising σημαίνει ότι το εν λόγω «πακέτο» παραχωρείται προς χρήση και εκμετάλλευση σε αόριστο αριθμό άλλων επιχειρήσεων, με σκοπό την αξιοποίησή του για τη διάδοση των προιόντων ή των υπηρεσιών της παραχωρούσας επιχείρησης (δικαιοπάροχος ή δότης) σε νέες αγορές. 4 Χαρακτηριστικά της σύμβασης franchise είναι ειδικότερα τα εξής: 1. H σχέση του Franchise βασίζεται σε μια σύμβαση η οποία πρέπει να περιλαμβάνει όλους τους συμφωνηθέντες μεταξύ των μερών όρους. 2. Ο Δότης (Franchisor) πρέπει κατ αρχήν να δημιουργήσει ένα επιτυχημένο και επώνυμο επιχειρηματικό σύστημα (business format) 3. O Δότης πρέπει να εντάσσει τον Λήπτη (Franchisee) στο επιχειρηματικό του σύστημα και να τον εκπαιδεύει σχετικά πριν από την έναρξη λειτουργίας της επιχείρησής του, έτσι ώστε ο Λήπτης να είναι σε θέση να ασκήσει ικανοποιητικά και με επιτυχία την επιχειρηματική του δραστηριότητα. Επίσης να τον βοηθά στο άνοιγμα του καταστήματός του. 4. Μετά την έναρξη λειτουργίας της επιχείρησης του Λήπτη, ο Δότης πρέπει να διατηρεί μια διαρκή επιχειρηματική σχέση μαζί του, κατά τη διάρκεια της οποίας να του παρέχει την απαραίτητη υποστήριξη. 5. Ο Δότης παρέχει την άδεια στον Λήπτη να λειτουργεί υπό την επωνυμία 4 Βλ. Απ. Σ. Γεωργιάδη, Νέες μορφές συμβάσεων της σύγχρονης οικονομίας,5 η έκδοση 2008, Εκδόσεις Αντ.Ν.Σάκκουλα, σελ P a g e

10 και το σήμα του το επιχειρηματικό σύστημα που ο Δότης δημιούργησε και ανέπτυξε, κάτω όμως από τον διαρκή έλεγχό του, επωφελούμενος έτσι από την καλή φήμη που συνδέεται με αυτό. 6. Ο Λήπτης πρέπει να πραγματοποιήσει μια ουσιαστική κεφαλαιουχική επένδυση χρησιμοποιώντας δικές του χρηματοδοτικές πηγές. 7. Ο Λήπτης πρέπει να είναι ανεξάρτητος επιχειρηματίας. 8. Ο Λήπτης θα καταβάλει στον Δότη άμεσο ή έμμεσο οικονομικό αντάλλαγμα τόσο για την παραχώρηση σε αυτόν της άδειας χρήσης και εκμετάλλευσης δικαιωμάτων βιομηχανικής και πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως επίσης και τεχνογνωσίας, όσο και για την παροχή της διαρκούς υποστήριξης προς αυτόν καθ όλη τη διάρκεια της συμβατικής τους σχέσης. 5 Β. ΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ Από νομική άποψη το Franchising είναι μια διαρκής εμπορική συνεργασία μεταξύ δύο νομικά και οικονομικά ανεξάρτητων επιχειρήσεων, του Δικαιοπάροχου ή Δότη, (franchisor), και του Δικαιοδόχου ή Λήπτη (franchisee), η οποία θεμελιώνεται σε μια αμφοτεροβαρή, ενοχική σύμβαση. Η σύμβαση αυτή περιλαμβάνει οπωσδήποτε: α) Την παραχώρηση από το Δότη στον Λήπτη της άδειας χρήσης και εκμετάλλευσης του πακέτου Franchise (Franchise package), στο οποίο περιέχονται αφενός μεν απόλυτα δικαιώματα τόσο βιομηχανικής όσο και πνευματικής ιδιοκτησίας, αφετέρου δε ένα σύνολο πρωτότυπων εμπορικών, οργανωτικών και επικοινωνιακών μεθόδων, με αντικειμενικό σκοπό τη διάθεση 5 Βλ. Δημήτριο Κωστάκη, FRANCHISING, Νομική και Επιχειρηματική Διάσταση, θεωρία-νομολογίαυποδείγματα, Νομική Βιβλιοθήκη, 2002, σελ 35 επ. 10 P a g e

11 προιόντων ή/και την παροχή υπηρεσιών σε τελικούς χρήστες. β) Την ένταξη του Λήπτη στο Σύστημα Franchising του Δότη. γ) Τη συνεχή υποστήριξη του Λήπτη. δ) Τη λειτουργία της επιχείρησης του Λήπτη κάτω από το σύστημα Franchising και τα εμπορικά διακριτικά του Δότη και ε) Την καταβολή από τον Λήπτη άμεσου ή έμμεσου οικονομικού ανταλλάγματος. 6 Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ Από οικονομική άποψη το franchising είναι μέθοδος εμπορικής συνεργασίας μεταξύ μιας μεγάλης επιχείρησης, του δικαιοπαρόχου ή δότη (franchisor), και διαφόρων μικρότερων επιχειρηματιών, των δικαιοδόχων ή ληπτών (franchisee), με την οποία επιδιώκουν η μεν πρώτη τη δημιουργία ενός όσο το δυνατόν πιο μεγάλου αριθμού σημείων πώλησης των προϊόντων ή υπηρεσιών της, οι δε δεύτεροι την αποκόμιση κερδών από την εμπορική φήμη, την οργάνωση και την τεχνογνωσία εκείνης. 7 Δ. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΟΥ FRANCHISING ΑΠΟ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ 6 Βλ. Δημήτριο Κωστάκη, FRANCHISING, Νομική και Επιχειρηματική Διάσταση, θεωρία-νομολογίαυποδείγματα, Νομική Βιβλιοθήκη, 2002, σελ 40 επ. 7 Βλ. Απ. Σ. Γεωργιάδη, Νέες μορφές συμβάσεων της σύγχρονης οικονομίας, 2008, Εκδόσεις Αντ.Ν.Σάκκουλα, 5η έκδ., σελ P a g e

12 Franchising και εμπορική αντιπροσωπεία: Το franchising παρουσιάζει συγγένεια με την εμπορική αντιπροσωπεία,αφού και οι δύο είναι διαρκείς ενοχικές συμβάσεις, οι οποίες υπηρετούν ένα οργανωμένο δίκτυο διανομής με σκοπό την αποτελεσματικότερη προώθηση ορισμένων προιόντων στην αγορά. Ωστόσο υπάρχουν πολλές και σημαντικές διαφορές. Η σύμβαση εμπορικής αντιπροσωπείας είναι αμφοτεροβαρής και διαρκής ενοχική σχέση, με την οποία ο παραγωγός-χονδρέμπορος αναθέτει στον εμπορικό αντιπρόσωπο έναντι ανταλλάγματος (προμήθειας) την μέριμνα των υποθέσεών του σε ορισμένη περιοχή. Ο εμπορικός αντιπρόσωπος εμφανίζεται προς τα έξω είτε ως πληρεξούσιος (211ΑΚ), είτε ως μεσίτης (703επ.ΑΚ), είτε ως πράκτορας (αρ.2 β.δ.2/ ). Αντίθετα στη συνήθη μορφή του franchising,δηλαδή στο franchising υπαγωγής, ο λήπτης είναι σταθερά ενταγμένος στο σύστημα του δότη, αλλά συμβάλλεται με τους τρίτους πάντα στο δικό του όνομα, για δικό του λογαριασμό και με δικό του κίνδυνο. 8 Franchising και σύμβαση εξουσιοδοτημένου εμπόρου-διανομέα: Στενότερη συγγένεια παρουσιάζει η σύμβαση franchising με τη σύμβαση εξουσιοδοτημένου εμπόρου-διανομέα. Και οι δύο είναι διαρκείς ενοχικές συμβάσεις με τις οποίες ο λήπτης του franchising και ο εξουσιοδοτημένος έμπορος-διανομέας αντίστοιχα, εντάσσονται στο σύστημα διανομής του παραγωγού ή χονδρέμπορου αλλά συναλλάσονται με τους τρίτους στο δικό τους όνομα, για δικό τους λογαριασμό και με δικό τους επιχειρηματικό κίνδυνο. Μόλαταυτα οι υποχρεώσεις του franchisor να παρέχει στο franchisee μόνιμη 8 Βλ. Απ. Σ. Γεωργιάδη, Νέες μορφές συμβάσεων της σύγχρονης οικονομίας, 2008, Εκδόσεις Αντ.Ν.Σάκκουλα, 5η έκδ., σελ P a g e

13 τεχνική και οργανωτική υποστήριξη, να εκπαιδεύει και να επιμορφώνει το προσωπικό του, να φροντίζει για την εμφάνιση, τον εξοπλισμό, και την συντήρηση του καταστήματός του, να τον ενισχύει με διαρκή παροχή συμβουλών σε οργανωτικά, τεχνικά, χρηματοδοτικά ή άλλα θέματα, δεν βαρύνουν εξίσου τον παραγωγό ή χονδρέμπορο στη σύμβαση εξουσιοδοτημένου εμπόρου-διανομέα ή εν πάση περιπτώσει δεν είναι τυπικές για αυτή την σύμβαση, ο δε εξουσιοδοτημένος έμπορος διανομέας έχει μεγαλύτερα περιθώρια επιχειρηματικής πρωτοβουλίας. Άλλη επίσης διαφορά μεταξύ των άλλων η καταβολή του entry fee και η περιοδική καταβολή ποσοστών από τον λήπτη στη σύμβαση franchising. 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ: Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΔΙΚΑΙΟΧΡΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ A. ΝΟΜΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ FRANCHISING 1.ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Στην Ελλάδα η σύμβαση franchising είναι νομοθετικά αρρύθμιστη. Το 1988 η Επιτροπή της ΕΕ εξέδωσε τον Κανονισμό 4087/1988 για την ομαδική απαλλαγή των συμφωνιών franchising διανομής και υπηρεσιών, οι διατάξεις του οποίου εφαρμόστηκαν ως την Το 1999 η Επιτροπή εξέδωσε νέο Κανονισμό, τον 2790/1999, που ισχύει από και εφαρμόζεται από Ο εν λόγω Κανονισμός, ο οποίος 9 Βλ. Απόστολο Σ. Γεωργιάδη, Νέες μορφές συμβάσεων της σύγχρονης οικονομίας, 2008, Εκδόσεις Αντ.Ν.Σάκκουλα, 5η έκδ., σελ P a g e

14 κατήργησε τον Κανονισμό 4087/1988, αφορά πλέον έμμεσα μόνο στο Franchising, καθώς ρυθμίζει τις περιπτώσεις κάθετων συμφωνιών προμήθειας ή πώλησης αγαθών και υπηρεσιών, καθώς και τις περιπτώσεις κάθετων συμφωνιών με δευτερεύουσες ρήτρες σχετικές με την κτήση ή την άσκηση δικαιωμάτων «διανοητικής ιδιοκτησίας. Ωστόσο, η Ευρωπαική Επιτροπή με ανακοίνωσή της (C-291/2000) παρείχε κατευθυντήριες γραμμές για τους κάθετους περιορισμούς και την εφαρμογή της σχετικής κοινοτικής νομοθεσίας και στις συμφωνίες franchising, εφόσον βέβαια αυτές περιλαμβάνουν και τη μεταβίβαση των ρυθμιζόμενων δικαιωμάτων «διανοητικής ιδιοκτησίας» Στις 20 Απριλίου 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε τον νέο Κανονισμό Ομαδικής Απαλλαγής (330/2010) για τις κάθετες συμφωνίες ( /L102), δηλαδή τις συμφωνίες εκείνες που συνάπτονται μεταξύ δύο ή περισσότερων επιχειρήσεων, καθεμία από τις οποίες δραστηριοποιείται, για τους σκοπούς της συμφωνίας, σε διαφορετικό επίπεδο της αλυσίδας παραγωγής ή διανομής, και που αφορούν τις προϋποθέσεις, υπό τις οποίες τα μέρη δύνανται να προμηθεύονται, να πωλούν ή να μεταπωλούν ορισμένα αγαθά ή υπηρεσίες. Ο Kανονισμός αυτός, ο οποίος αντικαθιστά τον αντίστοιχο προηγούμενο Κανονισμό 2790/1999, άρχισε να ισχύει την 1η Ιουνίου 2010 και η ισχύς του εκπνέει στις 31 Μαΐου Ο νέος Κανονισμός διαφοροποιείται σε μικρό βαθμό από τον προηγούμενο, αφού κρίθηκε ότι το νέο μοντέλο αντιμετώπισης ορισμένων κατηγοριών κάθετων συμφωνιών και εναρμονισμένων πρακτικών, που για πρώτη φορά εφαρμόσθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2000, λειτούργησε επιτυχώς, με αποτέλεσμα να μην απαιτούνται τροποποιήσεις και προσθήκες μεγάλης έκτασης σε αυτό. 10 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαμόρφωσε ένα ενιαίο κείμενο στο οποίο 10 Ισότοπος: 14 P a g e

15 περιλαμβάνονται οι Κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή του νέου Κοινοτικού Κανονισμού 330/2010 για τις κάθετες συμφωνίες ( /C 130/01). Το κείμενο αυτό των Κατευθυντήριων γραμμών διαφοροποιείται σε μικρό βαθμό από το αντίστοιχο προηγούμενο κείμενο της Επιτροπής, το οποίο συνόδευε τον Κανονισμό 2790/1999 Τα μοναδικά - μη κανονιστικού χαρακτήρα- κείμενα που αντιμετωπίζουν τα σχετικά ζητήματα είναι ο Ευρωπαϊκός Κώδικας Δεοντολογίας για το Franchising, o οποίος εκπονήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία franchise σε συνεργασία με την Επιτροπή Ευρωπαϊκών κοινοτήτων και υιοθετήθηκε από τον Ελληνικό Σύνδεσμο Franchising το 1999, οπότε και ψηφίστηκε και τέθηκε σε ισχύ ο Ελληνικός Κώδικας Δεοντολογίας για το Franchising, 11 ο οποίος περιλαμβάνει, στο πρώτο μέρος αυτού αυτολεξεί τον Ευρωπαϊκό Κώδικα Δεοντολογίας και στο δεύτερο την Προσθήκη και Ερμηνεία του Ευρωπαϊκού Κώδικα, που συνάδει με τις ιδιαίτερες ανάγκες της ελληνικής αγοράς. Ωστώσο, πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψιν ότι ο Κώδικας Δεοντολογίας αποτελεί κείμενο δεσμευτικό μόνο για τα μέλη του Συνδέσμου Franchise της Ελλάδος, δηλαδή ουσιαστικά για τους δότες-μέλη, οι δε προβλεπόμενες κυρώσεις για τους τυχόν παραβάτες είναι αποκλειστικά πειθαρχικής φύσεως και οπωσδήποτε λειτουργούν μέσα στα στενά όρια του συνδέσμου (π. χ επίπληξη ή σε σοβαρές περιπτώσεις αποβολή του μέλους παραβάτη).παρά αυτή του την αδυναμία,όμως, ο Κώδικας Δεοντολογίας λαμβανομένου μάλιστα υπόψιν ότι ουσιαστικά αποτελεί το μοναδικό νομικής φύσεως κείμενο για το Franchising στη χώρα μας δεν παύει να είναι μια πολλή σοβαρή προσπάθεια προς την κατεύθυνση της προστασίας των μερών μιας Σύμβασης Franchise. Ακόμη πρέπει να λεχθεί ότι οι ρυθμίσεις των Κωδίκων Δεοντολογίας λαμβάνονται συνήθως σοβαρά υπόψη από τα δικαστήρια - κυρίως στις χώρες εκείνες, όπως είναι και η Ελλάδα, όπου δεν 11 Iσότοπος: 15 P a g e

16 υπάρχει ιδιαίτερο νομοθετικό πλαίσιο με αποτέλεσμα να επιτελούν μια οιονεί νομοθετική λειτουργία. Τέλος, μετά τη θέση σε ισχύ του Ελληνικού Κώδικας Δεοντολογίας για το Franchising, το να έχει ο δότης την ιδιότητα του μέλους του Συνδέσμου Franchise της Ελλάδος αποτελεί εγγύηση για τους υποψήφιους λήπτες, με την έννοια ότι αυτοί γνωρίζουν ότι η συγκεκριμένη επιχείρηση οφείλει να ακολουθήσει τις επιταγές του Κώδικα Δεοντολογίας τόσο κατά τις διαπραγματεύσεις όσο και κατά το συμβατικό και ενδεχομένως και κατά το μετασυμβατικό στάδιο ΜΕΙΚΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ Η σύμβαση franchising, όπως προαναφέρθηκε, αποτελεί μια σύμβαση συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων με σκοπό την εκμετάλλευση ενός πακέτου franchising για την επίτευξη κέρδους και ως εκ τούτου περιέχει ουσιώδη στοιχεία περισσότερων συμβατικών τύπων. 13 Δεν μπορεί δηλαδή να υπαχθεί σ έναν από τους επώνυμους (ρυθμισμένους) συμβατικούς τύπους του αστικού και εμπορικού δικαίου και απαντώνται σε αυτήν στοιχεία περισσοτέρων συμβάσεων.ως εκ τούτου διέπεται από τους κανόνες που ρυθμίζουν το τύπο της σύμβασης που προέχει στην όλη συμβατική σχέση, ενώ οι κανόνες οι οποίοι διέπουν τους υπόλοιπους συμβατικούς τύπους, που συμμετέχουν στη σύμβαση εφαρμόζονται συμπληρωματικά 14 Έτσι, η σύμβαση Franchising συνιστά σύμβαση-πλαίσιο στην έκταση που 12 Βλ. Δ.Κάζης Franchising, Αξιολόγηση και προοπτικές της δικαιοχρήσης στον Ελληνικό χώρο, Αθήνα Βλ σχετικά ΕΦ Θεσσ 1043/98 ΔΕΕ 1998, 491 ΠΠρΑθ 13118/95 ΕΕμπΔ 1996, 183 ΠΠρΑθ 1154/2003 ΕΕμπΔ ΝΔ, 340 ΠΠρΑθ 940/2001 ΧρΙΔ Ι, Επιτροπή Ανταγωνισμού 252/95 ΔΕΕ 1995,396, ΕΦ Θεσσ 1043/1998,ΠολΠρΑθ 1154/2003, ΕΕμπΔ 340/ P a g e

17 ρυθμίζει τις κύριες υποχρεώσεις των συμβαλλομένων μερών και αποτελεί μια μεικτή σύμβαση, στο πλαίσιο της αρχής της ελευθερίας των συμβάσεων (αρ.361 ΑΚ), μη ρυθμιζόμενη από τον νόμο, η οποία περιέχει στοιχεία διάφορων επώνυμων συμβάσεων. Ειδικότερα η φύση της σύμβασης franchising ως μίσθωσης με την έννοια της μίσθωσης προσοδοφόρου αντικειμένου (ΑΚ 638 επ) εκφράζεται στην υποχρέωση του δότη να παραχωρεί στον λήπτη τη χρήση και εκμετάλλευση δικαιωμάτων βιομηχανικής ιδιοκτησίας και τεχνογνωσίας. Η υποχρέωση του δότη για συνεχή υποστήριξη του λήπτη, κυρίως με τη μορφή παροχής συμβουλευτικού έργου προσδίδει στο franchising τον χαρακτήρα σύμβασης παροχής υπηρεσιών (648επ).Τέλος το δικαίωμα του δότη για παροχή οδηγιών και άσκηση εποπτείας αποτελεί στοιχείο της κατά ΑΚ 713 εντολής. Βέβαια, η προώθηση των πωλήσεων, την οποία υπόσχεται ο λήπτης, με την αξιοποίηση της προσωπικής του εργασίας, δεν αποτελεί διεξαγωγή υπόθεσης του δότη με την έννοια της ΑΚ 713, αλλά είναι υπόθεση του λήπτη με την έννοια ότι αυτός φέρει τον κίνδυνο της ευόδωσης ή μη των προσπαθειών του. 15 Εξάλλου η εκπλήρωση των διαφόρων εκατέρωθεν υποχρεώσεων που προβλέπονται στη σύμβαση δικαιόχρησης προϋποθέτει πολλές φορές τη σύναψη ειδικότερων εκτελεστικών συμβάσεων, όπως π.χ. πώλησης του αναγκαίου εξοπλισμού για τη λειτουργία του συγκεκριμένου καταστήματος πώλησης, προμήθειας των συμβατικών εμπορευμάτων, πρώτων υλών κ.λπ. Τόσο η αναγκαιότητα κατάρτισης όσο και το ειδικότερο περιεχόμενο των πιο πάνω εκτελεστικών συμβάσεων μπορούν να καθορισθούν μόνο με βάση τις συγκεκριμένες ανάγκες που προκύπτουν στα πλαίσια της συνεργασίας μεταξύ των μερών. 15 Βλ. Απ. Σ. Γεωργιάδη, Νέες μορφές συμβάσεων της σύγχρονης οικονομίας, 2008, Εκδόσεις Αντ.Ν.Σάκκουλα, 5η έκδ., σελ P a g e

18 Τέλος, πρόκειται για σύμβαση προσχωρήσεως αφού οι Λήπτες συνάπτουν τη σύμβαση με προδιατυπωμένους όρους αλλά και για σύμβαση Διαμεσολάβησης αφού ο Δότης δημιουργεί το σύστημα Franchising με σκοπό τη δημιουργία δικτύου Franchising 16 3 ΔΙΑΡΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ Η υποχρέωση του δότη για παροχή οδηγιών και συμβουλών προσλαμβάνει τον χαρακτήρα διαρκούς υποχρέωσης για παροχή υποστήριξης στον λήπτη καθ όλη τη διάρκεια της σύμβασης. Στην υποχρέωση αυτή του δότη για ένταξη και διαρκή παροχή υποστήριξης στον αντισυμβαλλόμενό του αντιστοιχεί η υποχρέωση του τελευταίου να καταβάλλει στον δότη το αντάλλαγμα που συμφωνήθηκε και που συνίσταται αφενός στην καταβολή ενός εφάπαξ ποσού και αφετέρου στην περιοδική καταβολή ορισμένου ποσοστού από τις εισπράξεις των πωλήσεων. Έτσι η σύμβαση franchising λαμβάνει τον χαρακτήρα διαρκούς σύμβασης. 17 Β.ΜΟΡΦΕΣ FRANCHISING Οι υπάρχοντες τύποι και μορφές με τις οποίες εμφανίζεται το franchising κατατάσσονται και διαχωρίζονται με βάση τα ακόλουθα κριτήρια: 16 Βλ.. Ηλίας Ευρ. Σουφλερός, Οι συμβάσεις franchising στο ελληνικό δίκαιο και στο κοινοτικό δίκαιο ανταγωνισμού, 1989, σελ. 106 επ - Απ. Σ. Γεωργιάδη, 2008, o.π, σελ Βλ. Απ. Σ. Γεωργιάδη, Νέες μορφές συμβάσεων της σύγχρονης οικονομίας, 2008, Εκδόσεις 18 P a g e

19 1. Τον τομέα της ασκούμενης επιχειρηματικής δραστηριότητας Με βάση το κριτήριο αυτό διακρίνουμε α) το Franchising Διανομής ή Προιόντων, β) το Franchising Υπηρεσιών, γ) το Franchising Παραγωγής ή Βιομηχανικό, και δ) το Μεικτό Franchising αα) Franchising διανομής: Στο franchising διανομής, την πιο συνηθισμένη μορφή franchising, ο δικαιοδόχος ή λήπτης, εκμεταλλευόμενος το πακέτο franchise του Δότη, πωλεί σε τελικούς καταναλωτές, δηλαδή λιανικά, ένα ή περισσότερα προϊόντα ορισμένης κατηγορίας, μέσα σε κατάστημα που φέρει το διακριτικό γνώρισμα του δικαιοπαρόχου και είναι ενταγμένο στο σύστημα Franchising του Δότη. Στην περίπτωση αυτή ο δικαιοπάροχος ή δότης είναι παραγωγός ή μεγαλέμπορος, ο οποίος με την εν λόγω συνεργασία αποβλέπει στην ίδρυση ενός εκτεταμένου δικτύου διανομής του προϊόντος που παράγει ή εμπορεύεται. Τέτοιου είδους δίκτυα franchising στη χώρα μας είναι των επιχειρήσεων: Goody s,mc Donalds,Εβερεστ,Pizza Hut, Neoset, Benetton, Zara, Quick Photo,Alouette, Oxford Company, Miss Raxevsky, Pronuptia,Calzedonia, Folli-Follie, Body Shop,Γερμανος κ.α. ββ) Franchising υπηρεσιών: Στο franchising υπηρεσιών ο λήπτης, χρησιμοποιώντας το διακριτικό γνώρισμα ή ακόμη και το σήμα του δότη, παρέχει υπηρεσίες σε τελικούς χρήστες σύμφωνα με τις οδηγίες που παίρνει από αυτόν. Οι κύριοι τομείς εφαρμογής του franchising υπηρεσιών είναι τα ξενοδοχεία υψηλού επιπέδου (π.χ Hilton, Holiday Inn), οι επιχειρήσεις ενοικίασης ή επισκευής αυτοκινήτων, (Hertz, Avis), τα καθαριστήρια (5 a sec),τα ταξιδιωτικά γραφεία, οι επιχειρήσεις καθαρισμού χώρων και εγκαταστάσεων, οργάνωσης Αντ.Ν.Σάκκουλα, 5η έκδ., σελ. 253 επ 19 P a g e

20 υποδοχών και δεξιώσεων, κ.α. 18 γγ) Franchising παραγωγής ή βιομηχανικό: Στο παραγωγικό ή βιομηχανικό franchising o δικαιοπάροχος παρέχει στον δικαιοδόχο την άδεια να παράγει ή να μεταποιεί ορισμένα προιόντα, σύμφωνα με τις οδηγίες του, και στη συνέχεια να τα πωλεί ή μεταπωλεί με το σήμα του δικαιοπαρόχου. Στην περίπτωση αυτή η άδεια χρήσης και εκμετάλλευσης του πακέτου franchising αφορά όχι τη διανομή αλλά κυρίως την παραγωγή ή μεταποίηση ενός προιόντος σύμφωνα με τη μέθοδο παραγωγής που εφαρμόζει ο δικαιοπάροχος. Στην πραγματικότητα πρόκειται εδώ για ιδιαίτερη μορφή εκμετάλλευσης ξένης τεχνογνωσίας ( ή διπλώματος ευρεσιτεχνίας) και σήματος. Ο δικαιοδόχος είναι είτε παραγωγός, όταν παράγει τα προιόντα, είτε χονδρέμπορος, όταν τα μεταποιεί και τα μεταπωλεί. Ο τύπος αυτός του franchising ορίσθηκε από το Δικαστήριο των Ευρωπαικών Κοινοτήτων (Δ.Ε.Κ) κατά την εκδίκαση της υπόθεσης Pronuptia ως εξής: «Πρόκειται για μια σύμβαση με βάση την οποία ο Λήπτης κατασκευάζει ο ίδιος, σύμφωνα με τις υποδείξεις του Δότη, προιόντα τα οποία πουλά με το εμπορικό σήμα του Δότη» 19 Ο λόγος που προτιμάται το franchising παραγωγής είναι ότι ο franchisor επιδιώκει να αποφύγει όσο είναι δυνατό την μεταφορά των προιόντων του στον τόπο της τελικής διάθεσης για λόγους είτε οικονομικούς, είτε σχετικούς με την φύση του προιόντος (αλλοίωση κλπ). 18 Βλ. Απ. Σ. Γεωργιάδη, Νέες μορφές συμβάσεων της σύγχρονης οικονομίας, 2008, Εκδόσεις Αντ.Ν.Σάκκουλα, 5η έκδ., σελ. 214 επ 19 Βλ. Δ. Κωστάκη, FRANCHISING, Νομική και Επιχειρηματική Διάσταση, θεωρία-νομολογίαυποδείγματα, Νομική Βιβλιοθήκη, 2002, σελ 47 επ 20 P a g e

21 Ο συγκεκριμένος τύπος όμως Franchising παρουσιάζει και κινδύνους καθώς είναι δυνατόν ο Λήπτης, επωφελούμενος από το ότι ο Δότης βρίσκεται αρκετά μακριά από τη δική του επιχείρηση, να προσπαθήσει να δημιουργήσει μία παραγωγική υποδομή ανταγωνιστική, εκμεταλλευόμενος τη μεταβιβασθείσα σε αυτόν τεχνολογία ή ακόμα να προκαλέσει βλάβη της φήμης των προιόντων λόγω κακής χρήσης της τεχνολογίας που έλαβε από το Δότη. Χαρακτηριστικά παραδείγματα franchising παραγωγής είναι οι περιπτώσεις εμφιάλωσης και πώλησης μη αλκοολούχων ποτών, όπως Coca-Cola, Pepsi- Cola, Fanta κλπ δδ) Μεικτό franchising:γίνεται λόγος για μεικτό franchising, όταν η σχετική συμφωνία περιέχει στοιχεία franchising διανομής και franchising υπηρεσιών. Αυτό συμβαίνει όταν η πώληση ενός προϊόντος υποστηρίζεται από την παροχή κάποιας υπηρεσίας. Ως παραδείγματα της μορφής αυτής franchising μπορούν να αναφερθούν η πώληση αυτοκινήτων που συνδυάζεται με συντήρηση και επισκευή τους, η πώληση καλλυντικών που συνδυάζεται με παροχή υπηρεσιών αισθητικού κ.α. Δίκτυα franchising που διανέμουν προιόντα και συγχρόνως παρέχουν υπηρεσίες είναι στη χώρα μας των επιχειρήσεων: Pizza Hut, Roma Pizza, Flocafe, Hondos Center, Beauty Shop κλπ Βλ. Δημήτριο Κωστάκη, FRANCHISING, Νομική και Επιχειρηματική Διάσταση, θεωρία-νομολογίαυποδείγματα, Νομική Βιβλιοθήκη, 2002, σελ 49 επ 21 P a g e

22 2. Τον τρόπο της επιχειρηματικής συνεργασίας μεταξύ των μερών της σύμβασης Franchising. Mε βάση το κριτήριο αυτό διακρίνουμε το αα) Χρηματοδοτικό ή Διαχειριστικό Franchising ββ) το Μερικό Franchising ή Franchising Corner γγ) το Συνεταιριστικό Franchising δδ)το Franchising Μετατροπής εε) το Πολλαπλό Franchising αα) Το χρηματοδοτικό ή διαχειριστικό franchising. Αυτός ο τύπος του franchising απαντάται κυρίως στον ξενοδοχειακό τομέα και σε αυτόν της εστίασης όπου ο Δότης χρηματοδοτεί το Λήπτη και του αναθέτει εξ ολοκλήρου τη διαχείρηση μιας συγκεκριμένης επιχείρησης Franchising του Δικτύου. Έτσι, υποψήφιοι Λήπτες που στερούνται κεφαλαίων, αλλά είναι πρόθυμοι και ικανοί να αναλάβουν τη διαχείριση μιας επιχείρησης, μπορούν να αποτελέσουν μέλη ενός δικτύου franchise. 22 P a g e

23 ββ) το Μερικό Franchising ή Franchising Corner. Το μερικό franchising αποτελεί τη μορφή αυτή του franchising όπου ο franchisor χρησιμοποιεί ένα μέρος ενός καταστήματος (συνήθως πολυκαταστήματος) που δεν ανήκει σε σύστημα franchising για να διαθέσει με το δικό του σύστημα franchising τα προϊόντα του μέσα σ αυτό. Το σύστημα αυτό είναι γνωστό και σαν «shop in the shop» και στην Ελλάδα για παράδειγμα έχουμε το κατάστημα «The Mall». Την περίπτωση αυτή του franchising μπορούμε να την θεωρήσουμε σαν ιδιόρρυθμη μορφή franchising γιατί οι σχέσεις μεταξύ franchisor και franchisee δεν είναι απόλυτα αυτές που ισχύουν σε ένα δίκτυο franchising και σε πολλά σημεία μοιάζουν μ αυτές που αναπτύσσονται μεταξύ προμηθευτή και λιανοπωλητή. Τέτοια καταστήματα είναι attica, notos κ.α. γγ) το Συνεταιριστικό Franchising Το συνεταιριστικό franchising αποτελεί τη μορφή αυτή, όπου ο franchisor συμμετέχει κατά ένα μέρος στο κεφάλαιο της επιχείρησης του franchisee. Το ποσοστό συμμετοχής του συνήθως είναι μικρότερο του 50%, έτσι ώστε η διοίκηση να ανήκει στον franchisee. Εξ άλλου, η περίπτωση αυτή του franchising επιτρέπει τον αποτελεσματικότερο έλεγχο του franchisee από τον franchisor. δδ) το Franchising Μετατροπής (Conversion Franchising) Στη μορφή αυτή του franchising ο franchisee λειτουργεί ήδη, πριν την ένταξή του στο Δίκτυο, τη δική του επιχείρηση της οποίας το αντικείμενο είναι όμοιο με αυτό της επιχείρησης franchising του franchisor και στη συνέχεια αποφασίζει την μετατροπή της επιχείρησής του σε επιχείρηση Franchising του Δικτύου. Παραδείγματα χαρακτηριστικά της μορφής αυτής franchising αποτελούν τα μεσιτικά γραφεία και τα γραφεία ταξιδιών. εε) το Πολλαπλό Franchising Ο δικαιοπάροχος παραχωρεί στον δικαιοδόχο, όταν αυτός έχει επιτυχημένη επιχειρηματική δραστηριότητα μέσα στους κόλπους του Δικτύου Franchising, το δικαίωμα να ιδρύει και λειτουργεί υποκαταστήματα, 23 P a g e

24 είτε στην ίδια περιοχή με το αρχικό, είτε συνήθως σε άλλη 21 3 Τον τρόπο ενσωμάτωσης των δικαιοδόχων στο σύστημα και στον βαθμό εξάρτησής τους από τον δικαιοπάροχο. Mε βάση το κριτήριο αυτό διακρίνουμε το αα) Franchising Υπαγωγής και ββ) Franchising Ισότιμης Συνεργασίας 22 α) Στο francising υπαγωγής ο δικαιοπάροχος ή δότης, ο οποίος είναι ο εγκέφαλος και ο δημιουργός του συστήματος διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο, όχι απλώς χαράζοντας κατευθυντήριες γραμμές αλλά καθορίζοντας ουσιαστικά την επιχειρηματική πολιτική και των δικαιοδόχων ή ληπτών. Το βασικό χαρακτηριστικό αυτού του τύπου franchising είναι η μονομερής υπαγωγή των δικαιοδόχων στην οργανωτική και επιχειρηματική καθοδήγηση του δικαιοπαρόχου. Ο δικαιοπάροχος κατέχει τη δεσπόζουσα και κυριαρχική θέση, το μοναδικό κέντρο εξουσίας, στο πλαίσιο του συστήματος που ο ίδιος επινόησε και ανέπτυξε, ενώ οι δικαιοδόχοι αποτελούν απλά εκτελεστικά όργανα που οφείλουν να συμμορφώνονται στις οδηγίες του και να υπόκεινται στον έλεγχό του. β) Στο francinsing ισοτιμίας ή ισότιμης συνεργασίας, αντιθέτως δεν υπάρχει η κυριαρχική και δεσπόζουσα θέση του δότη αλλά μια συνεταιρική -συμμετοχική 21 Βλ. Δ.Κάζης, Franchising: Αξιολόγηση και προοπτικές της δικαιόχρησης στον Ελληνικό χώρο, Αθήνα Βλ. Δ. Κωστάκη, FRANCHISING, Νομική και Επιχειρηματική Διάσταση, θεωρία-νομολογίαυποδείγματα, Νομική Βιβλιοθήκη, 2002, σελ 45 επ 24 P a g e

25 συνεργασία στη βάση της ισοτιμίας τόσο μεταξύ δότη και ληπτών όσο και των ληπτών μεταξύ τους. Βασικό χαρακτηριστικό του τύπου αυτού franchising, είναι η αλληλοβοήθεια, η συνεργασία, η συναδελφικότητα, και η αλληλεγγύη μεταξύ των ληπτών και του δότη με σκοπό την προώθηση των πωλήσεων και την επιτυχία του συστήματος ως συνόλου. Στη θέση των οδηγιών και εντολών του δότη προς τους λήπτες, που χαρακτηρίζουν το franchising υπαγωγής, υπεισέρχεται εδώ η συμμετοχή των ληπτών στη λήψη των αποφάσεων και η εναρμόνιση των ενεργειών για την επίτευξη των στόχων του συστήματος. Δότης και Λήπτης συσκέπτονται και συναποφασίζουν. Γ. ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ FRANCHISING 1 Η ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ FRANCΗISING H σύμβαση franchising καταρτίζεται συνήθως εγγράφως βάσει εντύπου, το οποίο έχει συντάξει ο δικαιοπάροχος και στο οποίο προσδιορίζονται αναλυτικά και εξαντλητικά τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των μερών. Όμως ο έγγραφος τύπος δεν επιβάλλεται από κάποια διάταξη νόμου, και ως εκ τούτου δεν αποκλείεται θεωρητικά η προφορική άλλα και η σιωπηρή συνομολόγηση συμβάσεων franchising. Πρέπει να σημειωθεί παρ όλα τα προαναφερθέντα ότι συχνά αποτελεί αναγκαιότητα να περιβάλλεται η σύμβαση franchising τον έγγραφο τύπο λόγω διατάξεων του ελληνικού και του κοινοτικού δικαίου του ανταγωνισμού, προκειμένου οι ρήτρες που αφορούν σε περιορισμούς του ανταγωνισμού, σε μεταφορά τεχνολογίας, σε άδειες εκμετάλλευσης ευρεσιτεχνίας, σε παραχώρηση σήματος κτλ να μπορούν να ελεγχθούν από τις 25 P a g e

26 αρμόδιες αρχές. 23. Επί παραδείγματι, στην περίπτωση που περιέχει ρήτρες τεχνογνωσίας επιβάλλεται ο έγγραφος τύπος, ώστε να μπορούν αυτές να υποβάλλονται στον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (Ο.Β.Ι) και να καταχωρούνται στο μητρώο μεταφοράς τεχνολογίας σύμφωνα με τα άρθρα 21 παρ. 1 και 22 του Ν. 1733/1987. Οι στοιχειώδεις ελάχιστοι όροι της σύμβασης franchising είναι οι ακόλουθοι: -τα δικαιώματα που παρέχονται στον Δικαιοπάροχο -τα δικαιώματα και τα προϊόντα ή/και οι υπηρεσίες που θα παρέχονται στον κατ ιδίαν Δικαιοδόχο - οι υποχρεώσεις του Δικαιοπαρόχου -οι υποχρεώσεις και οι όροι πληρωμής από τον Δικαιοδόχο - η διάρκεια της σύμβασης που θα πρέπει να είναι τόσο μακρά, ώστε να επιτρέπει στους κατ ιδίαν δικαιοδόχους να αποσβέσουν τις αρχικές τους επενδύσεις που αφορούν συγκεκριμένα στο franchising - η βάση για κάθε ανανέωση της σύμβασης - οι όροι με τους οποίους ο κατ ιδίαν δικαιοδόχος θα μπορεί να πωλεί ή να μεταβιβάζει την επιχείρηση franchise και τα τυχόν σχετικά προνομιακά δικαιώματα του Δικαιοπαρόχου - όροι σχετικοί με την χρήση από τον Δικαιοδόχο των διακριτικών σημείων του Δικαιοπαρόχου, επωνυμίας, σήματος υπηρεσιών, σημείου καταστήματος, λογοτύπου και άλλων διακριτικών σημείων αναγνώρισης - το δικαίωμα του Δικαιοπαρόχου να προσαρμόζει το σύστημα franchise σε νέες ή διαφοροποιημένες μεθόδους 23 Βλ. σχετικά Βλ. Απ. Σ. Γεωργιάδη, Νέες μορφές συμβάσεων της σύγχρονης οικονομίας, 2008, Εκδόσεις Αντ.Ν.Σάκκουλα, 5η έκδ., σελ. 238 επ 26 P a g e

27 - όροι περί λύσης της σύμβασης - όροι περί επιστροφής κάθε υλικής ή άυλης περιουσίας που ανήκει στον Δικαιοπάροχο ή σε άλλον κατά τη λύση της σύμβασης franchise 24 2 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ FRANCΗISING Tόσο ο Ευρωπαικός Κώδικας Δεοντολογίας για το franchising όσο και ο Ελληνικός (αρ 5 παρ 4) αναφέρουν ότι η διάρκεια της σύμβασης θα πρέπει να είναι τόση ώστε να επιτρέπει στον λήπτη να αποσβένει την αρχική του επένδυση. Γεγονός,πάντως, είναι ότι μια σύμβαση Franchising θα πρέπει να έχει σχετικά μεγάλη κατώτατη διάρκεια έτσι ώστε να καθίσταται δυνατή η επίτευξη του οικονομικού της σκοπού. 25 Σκόπιμο είναι βέβαια γενικότερα οι συμβάσεις franchising να συνάπτονται για ορισμένο χρονικό διάστημα έτσι ώστε να δημιουργείται από την αρχή μια σταθερότητα στη συμβατική σχέση (δυνατότητα καταγγελίας της σύμβασης μόνο για σπουδαίο λόγο) και να μπορούν τα μέρη απερίσπαστα να εργασθούν για την επίτευξη του κοινού οικονομικού στόχου. Τέλος το κατά πόσο το προβλεπόμενο στη σύμβαση ελάχιστο χρονικό διάστημα της διάρκειάς της είναι εύλογο ελέγχεται δικαστικά και με βάση τις διατάξεις των άρθρων ΑΚ και ΑΚ Βλ. Σχετικά Ελληνικός Κώδικας Δεοντολογίας για το Franchising του Συνδέσμου Franchise της Ελλάδας, άρθρο 5 παρ.4 25 Βλ Η.Σουφλερός, ο.π,σελ 131 επ και Α.Σ.Γεωργιάδης σελ 230 επ. 26 Βλ Η.Σουφλερός σελ 132 επ, επίσης η Επιτροπή Ανταγωνισμού έκρινε σχετικά με μια σύμβαση franchising ότι η πενταετής συμβατικά καθορισθείσα ελάχιστη διάρκειά της ήταν εύλογη (ΕΑ 252/95) 27 P a g e

28 3 ΟΙ ΔΙΑΤΥΠΩΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ FRANCΗISING Η σύμβαση Franchising για να είναι ισχυρή θα πρέπει τα συμβαλλόμενα μέρη να προβούν στις κάτωθι ενέργειες 27 : 1) Να υποβάλλουν τη σύμβαση στην υπηρεσία του Υπουργείου Εμπορίου (Τμήμα Σημάτων) για το εμπορικό σήμα και την καταχώρηση στο βιβλίο σημάτων. 2) Να υποβάλλουν τη σύμβαση στον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, εφόσον στο πακέτο υπάρχει μεταφορά τεχνολογίας, με την έννοια της παραχώρησης άδειας χρήσης και εκμετάλλευσης τεχνογνωσίας 3) Να υποβάλλουν τη σύμβαση στην Επιτροπή Ανταγωνισμού και 4) Να υποβάλλουν τη σύμβαση στην Αρμόδια Οικονομική Υπηρεσία (Δ.Ο.Υ) Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 8 παρ 16 του ν. 1882/1990, όπως σήμερα ισχύει, αλλά και την ΠΟΛ 1142/97 η σύμβαση franchising πρέπει υποχρεωτικά να κατατίθεται τόσο στην αρμόδια Δ.Ο.Υ του δότη όσο και σε αυτήν του λήπτη, μέσα σε χρονικό διάστημα 10 ημερών από την ημερομηνία κατάρτισης και υπογραφής της, διαφορετικά είναι ανίσχυρη και δεν παράγει έννομα αποτελέσματα ΒΛ Δ.Κωστάκης, 2002, ο.π, σελ 325 επ βλ.σχετικα ΜΠρΑθ 1733/ P a g e

29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ:ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ FRANCHISING Α. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΟΤΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ FRANCHISING Οι κύριες υποχρεώσεις του δότη, παρά την αυτοτέλειά τους, αποτελούν στην ουσία εκφάνσεις (εκδηλώσεις) δύο γενικότερων υποχρεώσεών του: της οργανωτικής τεχνολογικής ένταξης του λήπτη στο σύστημα Franchising και της μετέπειτα διαρκούς υποστήριξής του, για να μπορέσει να «επιβιώσει» μέσα στο Δίκτυο. Αναλυτικά, οι κύριες υποχρεώσεις του δότη είναι οι ακόλουθες: -Υποχρέωση παραχώρησης στο λήπτη άδειας χρήσης και εκμετάλλευσης του πακέτου franchising Η υποχρέωση παραχώρησης από το δότη στο λήπτη άδειας χρήσης και εκμετάλλευσης του πακέτου franchising είναι ουσιώδες, συστατικό και αναπόσπαστο στοιχείο της επιχειρηματικής μεθόδου του franchising και συγχρόνως αποτελεί την ειδοποιό διαφορά του από τα άλλα συστήματα διανομής. Αντίστοιχα, μια σύμβαση δεν μπορεί να θεωρηθεί ως σύμβαση franchising χωρίς το συγκεκριμένο στοιχείο. Η εκδοχή αυτή υιοθετείται και από τις Κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή του Κανονισμού 2790/1999 που έχει εκδώσει η Επιτροπή, όπως προκύπτει με σαφήνεια από τον ορισμό που δίνουν για τη σύμβαση franchising ( 199).Περαιτέρω, και ο ορισμός του franchising που περιλαμβάνεται στα κείμενα τόσο του Ευρωπαϊκού όσο και του Ελληνικού Κώδικα Δεοντολογίας (άρθ. 1) περιέχει ως βασικό του στοιχείο τη χρησιμοποίηση από το λήπτη των δικαιωμάτων βιομηχανικής και πνευματικής ιδιοκτησίας καθώς και της τεχνογνωσίας του δότη, τα οποία συγκροτούν το πακέτο franchising. Η εν λόγω υποχρέωση του δότη συγκεκριμενοποιείται, ανάλογα με το περιεχόμενο του 29 P a g e

30 πακέτου, κυρίως σε υποχρέωση παραχώρησης άδειας χρήσης σήματος, διακριτικού τίτλου και ιδιαίτερων διακριτικών γνωρισμάτων καταστήματος ή επιχείρησης, υποχρέωση παραχώρησης άδειας εκμετάλλευσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και πιστοποιητικών υποδείγματος χρησιμότητας, υποχρέωση παραχώρησης άδειας εκμετάλλευσης δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας (όπως των δικαιωμάτων που έχει ο δότης επί του εγχειριδίου λειτουργίας και άλλων γραπτών κειμένων, αρχιτεκτονικών σχεδίων και προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών) και υποχρέωση παραχώρησης άδειας χρήσης και εκμετάλλευσης τεχνογνωσίας. Όσον αφορά την εμπορική επωνυμία του δότη, κατά μία άποψη, μπορεί να παραχωρείται άδεια χρήσης της στο λήπτη, ενώ κατά την αντίθετη γνώμη δεν αποτελεί τμήμα του πακέτου franchising και ο λήπτης ενεργεί με δική του επωνυμία ώστε να μπορεί να γίνεται αντιληπτή από το καταναλωτικό κοινό η ανεξαρτησία των επιχειρήσεων. Ο δότης, λοιπόν, παραχωρεί στο λήπτη άδεια χρήσης και εκμετάλλευσης αφενός μεν άυλων αγαθών επί των οποίων έχει απόλυτα δικαιώματα, που σημαίνει ότι δικαιούται να απαγορεύει τη χρήση τους από τρίτους, αφετέρου δε τεχνογνωσίας, η οποία αποτελεί σύνολο πρακτικών πληροφοριών και μεθόδων, δηλαδή πραγματική κατάσταση, η χωρίς άδεια χρήση της οποίας θα ήταν αντίθετη με τις διατάξεις του νόμου για τον αθέμιτο ανταγωνισμό 29. Στη σύμβαση franchising πρέπει να γίνεται λεπτομερής περιγραφή των επιμέρους στοιχείων του πακέτου franchising, να εξειδικεύεται η υποχρέωση του δότη για την παραχώρηση άδειας χρήσης και εκμετάλλευσής του και να αναλύεται ο τρόπος χρήσης των στοιχείων του πακέτου από το λήπτη 30.Για τη 29 Βλ. Γεωργακόπουλο Λεωνίδα, Δικαιοχρησία (franchising) και υπεκμίσθωση εμπορικού καταστήματος (γνωμ.), ΔΕΕ 11/1996, σελ Βλ. Κωστάκη Δ., ό.π., 2002, σελ P a g e

31 διεξοδική περιγραφή της τεχνογνωσίας συνήθως γίνεται παραπομπή στο εγχειρίδιο λειτουργίας του δότη. Η βασική αυτή υποχρέωση του δότη μπορεί να συνοδεύεται και από παρεπόμενες υποχρεώσεις του που αποβλέπουν στο να διασφαλίσουν στο λήπτη την απρόσκοπτη χρήση και εκμετάλλευση του πακέτου franchising, ανάλογα με τα επιμέρους στοιχεία του. Αυτό σημαίνει ότι ο δότης ευθύνεται για την ύπαρξη και διαφύλαξη των επιμέρους στοιχείων του πακέτου και υποχρεούται σε υπεράσπισή τους έναντι τρίτων που τα προσβάλλουν ή τα αμφισβητούν. Σε περίπτωση ύπαρξης νομικών και πραγματικών ελαττωμάτων των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας του πακέτου franchising, ο δότης ευθύνεται σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του ΑΚ για τη μίσθωση προσοδοφόρου αντικειμένου (576 επ., 638 ΑΚ), οι οποίες εφαρμόζονται αναλογικά. -Υποχρέωση ένταξης της επιχείρησης του λήπτη στο σύστημα franchising Βασική υποχρέωση του δότη είναι η υποχρέωση οργανωτικής και τεχνολογικής ένταξης της επιχείρησης του λήπτη στο σύστημα franchising. Η ένταξη αυτή πρέπει να συντελεστεί ομαλά και αρμονικά και προϋποθέτει συγκεκριμένες παροχές εκ μέρους του δότη, οι οποίες πρέπει να αναφέρονται στη σύμβαση franchising και στις οποίες ο δότης πρέπει να προβεί μέχρι το χρονικό σημείο έναρξης της λειτουργίας του καταστήματος του λήπτη και διενέργειας από τον τελευταίο συναλλαγών με το κοινό ως μέλος του δικτύου. Οι κυριότερες από τις παροχές στις οποίες εξειδικεύεται η υποχρέωση ένταξης του λήπτη στο σύστημα franchising είναι οι εξής 31 : i. Η μετάδοση της τεχνογνωσίας για την κατασκευή και διαμόρφωση του καταστήματος του λήπτη και η παράδοση της αρχιτεκτονικής μελέτης του 31 Βλ. Κωστάκη Δ., ό.π., 2002, σελ και Σουφλερό Η., ό.π., 1989, σελ P a g e

32 πρότυπου καταστήματος, ώστε να κατασκευάσει ο λήπτης το κατάστημά του σύμφωνα με αυτό και ομοιόμορφα με όλα τα καταστήματα του δικτύου, τα οποία έχουν κατασκευαστεί και αυτά σύμφωνα με το πρότυπο. Το κόστος της κατασκευής, διαμόρφωσης και εξοπλισμού του καταστήματος, όπως και το κόστος προσαρμογής της αρχικής αρχιτεκτονικής μελέτης αναλαμβάνει ο λήπτης. ii. Η παράδοση του εγχειριδίου λειτουργίας (operations manual) του συστήματος franchising, το οποίο αποτυπώνει όλες τις λεπτομέρειες που αφορούν την καθημερινή λειτουργία του καταστήματος, την εμπορική σχέση δότη-λήπτη και τις σχέσεις του λήπτη με το δίκτυο.το εγχειρίδιο λειτουργίας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της σύμβασης franchising. iii. Η αποκάλυψη από το δότη των εμπορικών και επιχειρηματικών μυστικών του που είναι απαραίτητα στο λήπτη για την επιτυχή οργάνωση της δραστηριότητάς του στα πλαίσια του δικτύου. iv. Η αρχική εκπαίδευση του λήπτη και του προσωπικού του στις λειτουργίες του συστήματος franchising. Στη σύμβαση franchising καθορίζονται η διάρκεια και ο τόπος διενέργειας της εκπαίδευσης, ενώ ο τρόπος, το περιεχόμενο και οι λοιπές λεπτομέρειες ρυθμίζονται αναλυτικά στο εγχειρίδιο λειτουργίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις η εκπαίδευση πραγματοποιείται σε κατάστημα του δότη. Η υποχρέωση αυτή του δότη έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς η εκπαίδευση είναι απαραίτητη για να αφομοιώσει ο λήπτης την κοινοποιούμενη τεχνογνωσία. Μόνη η παράδοση του εγχειριδίου λειτουργίας δεν αρκεί για το σκοπό αυτό. Σημειώνεται ότι η παροχή αρχικής εκπαίδευσης στο λήπτη αποτελεί βασική υποχρέωση του δότη και σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό και τον Ελληνικό Κώδικα Δεοντολογίας (άρθ 2.2). -Υποχρέωση προς διαρκή υποστήριξη του λήπτη 32 P a g e

33 Ο δότης έχει υποχρέωση παροχής διαρκούς υποστήριξης στο λήπτη καθ όλη τη διάρκεια της συμβατικής τους σχέσης. Η υποχρέωση αυτή συγκεκριμενοποιείται επίσης σε μια σειρά από επιμέρους υποχρεώσεις του δότη 32 οι οποίες αφορούν το στάδιο που ακολουθεί την ένταξη του λήπτη στο σύστημα franchising. Ο δότης έχει, λοιπόν, υποχρέωση συνεχούς παροχής στο λήπτη συμβουλών και οδηγιών σε οργανωτικά, τεχνικά, χρηματοδοτικά, διαχειριστικά, λογιστικά, φορολογικά, λειτουργικά, επικοινωνιακά και άλλα θέματα, υποχρέωση διαφήμισης των προϊόντων του συστήματος, υποχρέωση παροχής στο λήπτη βοήθειας στην προώθηση των συμβατικών προϊόντων και υποχρέωση συντήρησης των μηχανημάτων και του εξοπλισμού του λήπτη. Επιπλέον, έχει υποχρέωση μετεκπαίδευσης του λήπτη, με τη συστηματική οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, η οποία κρίνεται απαραίτητη διότι η τεχνογνωσία, το σύστημα franchising και οι λειτουργίες του ανανεώνονται διαρκώς. Η μετεκπαίδευση συνίσταται στη συστηματική επιμόρφωση και ενημέρωση του λήπτη και του προσωπικού του γύρω από τα εξελισσόμενα πρότυπα λειτουργίας και τις διαδικασίες του συστήματος αλλά και για νέα προϊόντα και υπηρεσίες, στοιχεία που έχουν δυναμικό χαρακτήρα. Η συχνότητα παροχής επιμόρφωσης διαφέρει ανάλογα με το αντικείμενο του franchising και πραγματοποιείται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στον ορισμό της σύμβασης franchising που περιλαμβάνεται στις Κατευθυντήριες Γραμμές η παροχή από το δότη στο λήπτη εμπορικής και τεχνικής συνδρομής κατά τη διάρκεια ισχύος της σύμβασης θεωρείται ως συστατικό και αναπόσπαστο στοιχείο της επιχειρηματικής μεθόδου του franchising ( 42 και 199).Ακόμη, η υποχρέωση διαρκούς υποστήριξης προβλέπεται ως κύρια υποχρέωση του δότη και στον Ευρωπαϊκό και τον Ελληνικό Κώδικα Δεοντολογίας (άρθ. 2.2). 32 Βλ. Γεωργιάδη Απ., ό.π., 2000, σελ. 208 Κωστάκη Δ., ό.π., 2002, σελ Σουφλερό Η., ό.π., 1989, σελ P a g e

34 -Υποχρέωση προσδιορισμού της γεωγραφικής περιοχής δραστηριότητας του λήπτη Ο δότης υποχρεούται να προσδιορίσει με ακρίβεια τη γεωγραφική περιοχή στα όρια της οποίας ο λήπτης θα ασκεί την επιχειρηματική του δραστηριότητα στο δικό του όνομα και για δικό του λογαριασμό, εκμεταλλευόμενος το πακέτο franchising του δότη. Η περιοχή αυτή θεωρείται προστατευμένη με την έννοια ότι ο δότης αναλαμβάνει την υποχρέωση αφενός να μην ορίζει άλλο λήπτη σε αυτήν και αφετέρου να μην εκμεταλλεύεται ο ίδιος κατάστημα λιανικής πώλησης των συμβατικών προϊόντων στην ίδια περιοχή. Επιπλέον, για την πληρέστερη προστασία του κάθε λήπτη και της συμβατικά παραχωρηθείσας γεωγραφικής περιοχής, ο δότης έχει το δικαίωμα να επιβάλλει στους λήπτες του δικτύου την υποχρέωση να απέχουν από τη διενέργεια ενεργητικών πωλήσεων σε περιοχές τις οποίες έχει παραχωρήσει κατ αποκλειστικότητα σε άλλους λήπτες ή έχει κρατήσει για να δραστηριοποιείται ο ίδιος 33. Ως ενεργητικές πωλήσεις, σύμφωνα και με την 50 των Κατευθυντήριων, νοούνται η ενεργητική προσέγγιση πελατών μέσα στην αποκλειστική περιοχή άλλου λήπτη ή σε περιοχή την οποία έχει κρατήσει ο δότης για να δραστηριοποιείται ο ίδιος, για παράδειγμα με απευθείας ταχυδρομικές αποστολές, με επισκέψεις ή μέσω διαφημίσεων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και άλλων τεχνικών προώθησης που στοχεύουν ειδικά σε πελάτες μιας συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής, αλλά και η εγκατάσταση αποθηκών στην αποκλειστική περιοχή άλλου λήπτη ή στην περιοχή που ο δότης έχει κρατήσει για τον εαυτό του. Γίνεται δεκτό ότι ο δότης εγκύρως επιφυλάσσει μια περιοχή στον εαυτό του μόνο όταν δεν διαθέτει τα προϊόντα ή δεν παρέχει τις υπηρεσίες στην 33 Βλ. Κωστάκη Δ., Η ρήτρα αποκλειστικότητας περιοχής (προστατευμένη γεωγραφική περιοχή) των Συμβάσεων Δικαιόχρησης (Franchise) τόσο στα πλαίσια του Κανονισμού 2790/1999 όσο και σε αυτά των νέων δεδομένων του ηλεκτρονικού εμπορίου, ΔΕΕ 12/2001, σελ P a g e

35 περιοχή αυτή, καθώς και όταν διαθέτει ο ίδιος τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες στην περιοχή αυτή απευθείας σε τελικούς χρήστες από δικά του σημεία λιανικής πώλησης 34. Ο Κανονισμός 2790/1999 στο άρθ. 4 στοιχείο β απαγορεύει γενικά την επιβολή περιορισμού αναφορικά με την περιοχή ή τους πελάτες στους οποίους ο λήπτης δύναται να πωλεί τα αγαθά ή να παρέχει τις υπηρεσίες που αναφέρονται στη σύμβαση franchising, επί ποινή απώλειας του ευεργετήματος της απαλλαγής του άρθ. 2 1.Εξαίρεση στην απαγόρευση αυτή αποτελεί η δυνατότητα επιβολής περιορισμού επί των ενεργητικών πωλήσεων στην αποκλειστική περιοχή άλλου λήπτη ή σε περιοχή που ο δότης έχει κρατήσει για να δραστηριοποιείται αποκλειστικά ο ίδιος, η οποία θεωρείται θεμιτή και επιτρέπεται. Ο περιορισμός αυτός παρέχει σημαντικό κίνητρο στο λήπτη για να επενδύσει στο σύστημα franchising, καθώς εξασφαλίζει σ αυτόν επαρκή προστασία κατά την άσκηση της επιχειρηματικής του δραστηριότητας στη συμβατική περιοχή, γεγονός στο οποίο ο λήπτης αποβλέπει ιδιαίτερα όταν αποφασίζει να εισέλθει σε κάποιο δίκτυο franchising. Το δικαίωμα του δότη για επιβολή απαγόρευσης αφορά μόνο τη διενέργεια ενεργητικών πωλήσεων και όχι παθητικών. Η διενέργεια παθητικών πωλήσεων στην αποκλειστική περιοχή άλλου λήπτη ή σε περιοχή την οποία έχει κρατήσει ο δότης για τον εαυτό του είναι ελεύθερη και δεν μπορεί να θιγεί. Ως παθητικές πωλήσεις, όπως ορίζουν και οι Κατευθυντήριες στην 50, νοούνται η ανταπόκριση στη ζήτηση που εκφράζεται αυτοβούλως από μεμονωμένους πελάτες, περιλαμβανομένης της διανομής αγαθών ή της παροχής υπηρεσιών σε αυτούς. Στις παθητικές πωλήσεις εντάσσεται και η γενική διαφήμιση ή η προώθηση με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ή μέσω του internet, ακόμη και όταν προσεγγίζουν πελάτες που βρίσκονται στις αποκλειστικές περιοχές άλλων ληπτών ή του δότη, όταν είναι δομημένες κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να αποτελούν 34 Βλ. Κωστάκη Δ., ό.π., 2002, σελ P a g e