ΓΝΩΜΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ

Transcript

1 ΓΝΩΜΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ Γ.Ε.Μ.Η (πρώην ΑΡ.Μ.Α.Ε /62/Β/00/0325) ΕΤΗΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Για τη χρήση από 1 Ιανουαρίου 2016 έως 31 Δεκεμβρίου 2016 Σύμφωνα με τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2017

2 Η ετήσια οικονομική έκθεση εγκρίθηκε από το Διοικητικό Συμβούλιο της «ΓΝΩΜΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Α.Ε.» την 24 η Απριλίου 2017 και έχει αναρτηθεί στο διαδίκτυο στην ηλεκτρονική διεύθυνση 2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ... 5 Β. ΕΚΘΕΣΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΥ ΟΡΚΩΤΟΥ ΕΛΕΓΚΤΗ - ΛΟΓΙΣΤΗ Γ. ΕΤΗΣΙΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ Γ1. Κατάσταση Αποτελεσμάτων της χρήσης Γ2. Κατάσταση Συνολικού Εισοδήματος της χρήσης Γ3. Κατάσταση Οικονομικής Θέσης της 31 ης ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ Γ4. Κατάσταση Μεταβολών Ιδίων Κεφαλαίων Ομίλου της χρήσης Γ5. Κατάσταση Μεταβολών Ιδίων Κεφαλαίων της Εταιρείας της χρήσης Γ6. Κατάσταση Ταμιακών Ροών της χρήσης Γ7. Σημειώσεις επί των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων Γενικές πληροφορίες Βάση κατάρτισης των Οικονομικών Καταστάσεων Περίληψη σημαντικών λογιστικών αρχών Ενοποίηση Μετατροπή ξένου νομίσματος Αναγνώριση εσόδων Ενσώματα πάγια περιουσιακά στοιχεία Άϋλα περιουσιακά στοιχεία Απομείωση αξίας περιουσιακών στοιχείων Απαιτήσεις από πελάτες Αποθέματα Χρηματοοικονομικά μέσα Ταμιακά διαθέσιμα και ισοδύναμα Μετοχικό κεφάλαιο Δανειακές Υποχρεώσεις Μισθώσεις Κρατικές επιχορηγήσεις Παροχές στο προσωπικό Προβλέψεις και ενδεχόμενες υποχρεώσεις Τρέχων και αναβαλλόμενος φόρος εισοδήματος Διανομή μερισμάτων Σημαντικές λογιστικές εκτιμήσεις και κρίσεις της Διοίκησης Νέα πρότυπα, ερμηνείες και τροποποίηση υφιστάμενων προτύπων Πρότυπα και Διερμηνείες υποχρεωτικά από την 1 η Ιανουαρίου Πρότυπα και Διερμηνείες υποχρεωτικά για μεταγενέστερες περιόδους και δεν έχουν εφαρμοστεί νωρίτερα από την Εταιρεία Πληροφόρηση κατά τομέα

4 7. Πωλήσεις Μερισμός εξόδων κατά λειτουργία Κόστος μισθοδοσίας Αποσβέσεις Λοιπά έσοδα Λοιπά έξοδα Χρηματοοικονομικό κόστος - καθαρό Τρέχων και αναβαλλόμενος φόρος εισοδήματος Κέρδη ανά μετοχή Ενσώματα πάγια περιουσιακά στοιχεία Άυλα περιουσιακά στοιχεία Επενδύσεις σε θυγατρικές επιχειρήσεις Χρηματοοικονομικά στοιχεία διαθέσιμα προς πώληση Λοιπές μακροπρόθεσμες απαιτήσεις Αποθέματα Πελάτες Λοιπές απαιτήσεις Ταμιακά διαθέσιμα και ταμιακά ισοδύναμα Μετοχικό κεφάλαιο, διαφορά υπέρ το άρτιο Λοιπά αποθεματικά Μακροπρόθεσμα δάνεια Προβλέψεις για παροχές σε εργαζομένους Λοιπές προβλέψεις Προμηθευτές Λοιπές υποχρεώσεις Συναλλαγές με συνδεδεμένα μέρη Εύλογη αξία χρηματοοικονομικών στοιχείων Διαχείριση χρηματοοικονομικού κινδύνου Δεσμεύσεις και ενδεχόμενες απαιτήσεις - υποχρεώσεις Μερίσματα Γεγονότα μετά την ημερομηνία των Οικονομικών Καταστάσεων

5 Α. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΓΝΩΜΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΑΡ.Μ.Α.Ε /62/Β/00/0325 ΕΚΘΕΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΤΗΣΙΑ ΤΑΚΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ ΑΠΡΙΛΙΟΣ

6 ΕΚΘΕΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΕΩΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΤΗΣΙΑ ΤΑΚΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ Κύριοι Μέτοχοι, Σύμφωνα με τις διατάξεις του Κ.Ν. 2190/1920 σας υποβάλλουμε την παρούσα Έκθεση Διαχειρίσεως του Διοικητικού Συμβουλίου για την εταιρική χρήση που έληξε την 31 η Δεκεμβρίου Η παρούσα έκθεση παρέχει συνοπτικές χρηματοοικονομικές πληροφορίες για την οικονομική κατάσταση και τα αποτελέσματα της Εταιρείας και του Ομίλου, περιγραφή των σημαντικών γεγονότων που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της κλειόμενης χρήσεως, πληροφορίες σχετικά με την διαχείριση των σημαντικών χρηματοοικονομικών κινδύνων που αντιμετωπίζει η Εταιρεία και ο Όμιλος, καθώς και παράθεση στοιχείων και εκτιμήσεων για την εξέλιξη των δραστηριοτήτων της Εταιρείας και του Ομίλου για την επόμενη χρήση. Α. Εξέλιξη και επιδόσεις των δραστηριοτήτων της Εταιρείας Η εξέλιξη των βασικών οικονομικών μεγεθών της Εταιρείας και του Ομίλου κατά τη διάρκεια της κλειόμενης οικονομικής χρήσεως έχει ως ακολούθως: Κύκλος εργασιών Ο κύκλος εργασιών του Ομίλου ανήλθε σε ,68 έναντι ,51 στη συγκριτική χρήση 2015, σημειώνοντας μια μείωση της τάξεως του 43,2%. Αντίστοιχα, ο κύκλος εργασιών της Εταιρείας κατά τη διάρκεια της τρέχουσας οικονομικής χρήσεως ανήλθε σε ,43 έναντι ,83 της προηγούμενης χρήσεως 2015, μειωμένος κατά 64,8%. Επειδή ο κλάδος των συμβουλευτικών υπηρεσιών έχει παραδοσιακά - σημαντική «έκθεση» σε έργα του Δημοσίου, τα οποία αποτελούν και τη βάση του κύκλου εργασιών, αυτός παρουσίασε μειωτικές τάσεις λόγω: της συνεχιζόμενης ήδη για έβδομη χρονιά οικονομικής κρίσης του γεγονότος ότι στη χρήση 2016 οι διαγωνισμοί και οι αναθέσεις έργων καθυστέρησαν με συνέπεια να έχει καθυστερήσει και η εκτέλεση νέων έργων. Κόστος πωλήσεων Το κόστος πωλήσεων μειώθηκε επίσης (κατά 29,7% για τον Όμιλο και κατά 46,3% για την Εταιρεία) αλλά όχι στον αντίστοιχο βαθμό με τη μείωση του κύκλου εργασιών καθώς μέρος των λειτουργικών εξόδων της Εταιρείας είναι σταθερά. Επίσης, το κόστος πωλήσεων επηρεάζεται και από τη φύση των έργων καθώς απαιτούν διαφορετικό «μείγμα» εσωτερικών ή εξωτερικών «πόρων» (υπεργολάβους) ενώ σημαντικό ρόλο έπαιξε και ο έντονος ανταγωνισμός που οδήγησε σε ανάληψη έργων με μικρότερο περιθώριο κέρδους. 6

7 Μικτά Κέρδη Ως αποτέλεσμα της μεγαλύτερης μείωσης του κύκλου εργασιών σε σχέση με το κόστος πωλήσεων, τα Μικτά Κέρδη της Εταιρείας γύρισαν αρνητικά σε ( ,95) το 2016 από ,78 το 2015 σημειώνοντας μια μείωση της τάξεως των ,73. Κατ αντιστοιχία τα Μικτά Κέρδη του Ομίλου μειώθηκαν από ,55 το 2015 σε ,55 το 2016 σημειώνοντας μείωση της τάξεως των ,00. Λοιπά έσοδα Τα λοιπά έσοδα μειώθηκαν σε επίπεδο Ομίλου στα ,43 έναντι ,76 το Η μείωση αυτή είναι κατά κύριο λόγο αποτέλεσμα της μείωσης των ληφθεισών επιχορηγήσεων και της έλλειψης νέων επιδοτούμενων έργων λόγω των γενικότερων συνθηκών της Ελληνικής οικονομίας όπως έχει επεξηγηθεί ανωτέρω. Τα αντίστοιχα έσοδα της Εταιρείας παρουσιάζουν και αυτά μείωση και διαμορφώνονται στα ,43 έναντι ,07 το Έξοδα Διάθεσης και Διοίκησης Τα έξοδα Διάθεσης και Διοίκησης του Ομίλου ανήλθαν σε ,80 έναντι ,50 της προηγούμενης χρήσης 2015 σημειώνοντας μια μικρή μείωση της τάξεως του 4,4%. Αντίστοιχα, τα έξοδα Διάθεσης και Διοίκησης της Εταιρείας ανήλθαν σε ,23 έναντι ,94 της συγκριτικής χρήσης 2015, σημειώνοντας μια οριακή μείωση της τάξεως του 1,8%. Καθαρά κέρδη προ φόρων Ο συνδυασμός της μείωσης του κύκλου εργασιών και της μείωσης της μικτής κερδοφορίας οδήγησε την Εταιρεία να παρουσιάσει σημαντικές ζημίες προ φόρων ( ,27) έναντι κερδών ,59 το Αντίστοιχα ο Όμιλος παρουσιάζει το 2016 ζημίες ( ,46) έναντι κερδών ,76 το 2015 κυρίως ως αποτέλεσμα των ζημιών της μητρικής Εταιρείας. Καθαρά κέρδη μετά από φόρους Τα καθαρά αποτελέσματα μετά από φόρους του Ομίλου στη χρήση 2016 ανήλθαν σε ζημίες ( ,20) έναντι κερδών ,20 το 2015 και της Εταιρείας σε ζημίες ( ,91) έναντι κερδών ,01 την προηγούμενη χρήση Ταμειακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες Οι ταμειακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες του Ομίλου κατά την τρέχουσα χρήση ανήλθαν σε εκροές ( ,52) έναντι εισροών ,25 της προηγούμενης χρήσης, σημειώνοντας μείωση 7

8 της τάξεως των ,77. Αντίστοιχα, οι ταμειακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες της Εταιρείας ανήλθαν σε εκροές ( ,72) έναντι εισροών ,42 της προηγούμενης χρήσης, μειωμένες κατά ,14. Η μείωση των ταμειακών ροών από λειτουργικές δραστηριότητες οφείλεται κατά κύριο λόγο στην μειωμένη κερδοφορία της Εταιρείας σε σχέση με τη συγκριτική χρήση. Οι ταμειακές ροές από επενδυτικές δραστηριότητες παρουσιάζονται ελαφρώς βελτιωμένες σε σχέση με την προηγούμενη χρήση. Στον Όμιλο διαμορφωθήκαν σε εκροή ( ,29) έναντι εκροής ( ,30) στη συγκριτική χρήση 2015 και στην Εταιρεία σε εκροή ( 7.009,68) έναντι εκροής ( ,87) το Αντίστοιχα, οι εκροές για χρηματοδοτικές δραστηριότητες μειώθηκαν σε ( ,39) έναντι ( ,51) το 2015 για τον Όμιλο και σε ( ,39) έναντι ( ,51) για την Εταιρεία. Ο συνδυασμός όλων των ανωτέρω οδήγησε σε μείωση των συνολικών διαθεσίμων του Ομίλου κατά ( ,20) έναντι αύξησης ,44 της προηγούμενης χρήσης και για την Εταιρεία κατά ( ,79) έναντι αύξησης ,04 το Σύνολο δανεισμού Διαθέσιμα Η Εταιρεία δεν έχει βραχυπρόθεσμο δανεισμό. Ο μακροπρόθεσμος δανεισμός του Ομίλου την 31/12/2016 ανήλθε σε ,75 έναντι ,14 την 31/12/2015 και της Εταιρείας σε ,75 έναντι ,14 την 31/12/2015. To σύνολο των υποχρεώσεων του Ομίλου μειώθηκε σε ,98 έναντι ,91 την 31/12/2015 και αντίστοιχα για την Εταιρεία σε ,37 έναντι ,15 την 31/12/2015. Αντίστοιχα, το σύνολο των κυκλοφορούντων περιουσιακών στοιχείων του Ομίλου μειώθηκε σε ,21 από ,34 την 31/12/2015 ενώ για την Εταιρεία σε ,88 από ,93, βελτιώνοντας τον δείκτη κάλυψης των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων από βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις από 2,09 σε 2,35 στον Όμιλο και από 2,11 σε 2,22 στην Εταιρεία. Τα ταμειακά διαθέσιμα του Ομίλου την 31/12/2016 ανήλθαν σε ,10 έναντι ,30 της προηγούμενης χρήσης και της Εταιρείας κατά την ίδια ημερομηνία ανήλθαν σε ,03 έναντι ,82 της προηγούμενης χρήσεως. Μέρισμα Η Διοίκηση της Εταιρείας προτείνει τη μη διανομή μερίσματος για τη χρήση

9 Αριθμοδείκτες για τον Όμιλο - Αριθμοδείκτες Οικονομικής διάρθρωσης Κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία ,21 = 74,70% ,34 = 79,29% Σύνολο περιουσιακών στοιχείων , ,59 Πάγια στοιχεία Ενεργητικού ,13 = 25,30% ,25 = 20,71% Σύνολο περιουσιακών στοιχείων , ,59 Ίδια Κεφάλαια ,36 = 130,12% ,68 = 94,65% Σύνολο Υποχρεώσεων , ,91 Σύνολο Υποχρεώσεων ,98 = 43,46% ,91 = 51,37% Σύνολο Ιδίων Κεφαλ. + Υποχρεώσεων , ,59 Ίδια Κεφάλαια ,36 = 56,54% ,68 = 48,63% Σύνολο Ιδίων Κεφαλ. + Υποχρεώσεων , ,59 Ίδια Κεφάλαια ,36 = 223,47% ,68 = 234,79% Πάγια στοιχεία Ενεργητικού , ,25 Κυκλοφορούντα περιουσ. Στοιχεία ,21 = 234,96% ,34 = 208,82% Βραχυπρόθεσμες Υποχρεώσεις , ,66 - Αριθμοδείκτες αποδόσεως και αποδοτικότητας Κέρδη μετά από φόρους ( ,20) = -13,60% ,20 = 8,68% Κύκλος εργασιών , ,51 Κέρδη προ φόρων ( ,46) = -17,67% ,76 = 13,01% Κύκλος εργασιών , ,51 Κέρδη προ φόρων ( ,46) = -21,77% ,76 = 24,27% Ίδια κεφάλαια , ,68 Μικτά αποτελέσματα ,55 = 6,89% ,55 = 24,76% Κύκλος εργασιών , ,51 EBITDA ( ,09) ,00 9

10 Αριθμοδείκτες για την Εταιρεία - Αριθμοδείκτες Οικονομικής διάρθρωσης Κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία ,88 = 66,31% ,93 = 74,95% Σύνολο περιουσιακών στοιχείων , ,95 Πάγια στοιχεία Ενεργητικού ,92 = 33,69% ,02 = 25,05% Σύνολο περιουσιακών στοιχείων , ,95 Ίδια Κεφάλαια ,43 = 143,40% ,80 = 104,74% Σύνολο Υποχρεώσεων , ,15 Σύνολο Υποχρεώσεων ,37 = 41,08% ,15 = 48,84% Σύνολο Ιδίων Κεφαλ. + Υποχρεώσεων , ,95 Ίδια Κεφάλαια ,43 = 58,92% ,80 = 51,16% Σύνολο Ιδίων Κεφαλ. + Υποχρεώσεων , ,95 Ίδια Κεφάλαια ,43 = 174,88% ,80 = 204,19% Πάγια στοιχεία Ενεργητικού , ,02 Κυκλοφορούντα περιουσ. Στοιχεία ,88 = 222,29% ,93 = 210,78% Βραχυπρόθεσμες Υποχρεώσεις , ,21 - Αριθμοδείκτες αποδόσεως και αποδοτικότητας Κέρδη μετά από φόρους ( ,91) = -35,53% ,01 = 11,76% Κύκλος εργασιών , ,83 Κέρδη προ φόρων ( ,27) = -47,40% ,59 = 17,65% Κύκλος εργασιών , ,83 Κέρδη προ φόρων ( ,27) = -24,60% ,59 = 22,00% Ίδια κεφάλαια , ,80 Μικτά αποτελέσματα (56.332,95) = -11,97% ,78 = 26,57% Κύκλος εργασιών , ,83 EBITDA ( ,93) ,02 10

11 Β. Σημαντικά γεγονότα που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της κλειόμενης Οικονομικής χρήσεως και επίδραση αυτών στις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις Κατά τη διάρκεια της χρήσης δεν υπήρξαν σημαντικά γεγονότα τα οποία επηρέασαν τα αποτελέσματα ή τη χρηματοοικονομική θέση της Εταιρείας και του Ομίλου. Γ. Διαχείριση χρηματοοικονομικών κινδύνων Παράγοντες χρηματοοικονομικού κινδύνου Ο Όμιλος εκτίθεται σε διάφορους χρηματοοικονομικούς κινδύνους, οι κυριότεροι εκ των οποίων είναι ο κίνδυνος αγοράς (μεταβολές σε συναλλαγματικές ισοτιμίες, επιτόκια, τιμές αγοράς), ο πιστωτικός κίνδυνος και ο κίνδυνος ρευστότητας. Οι πολιτικές διαχείρισης των σχετικών κινδύνων του Ομίλου έχουν ως στόχο την ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων που μπορεί να έχουν οι κίνδυνοι αυτοί στη χρηματοοικονομική θέση και απόδοσή του. Η διαχείριση κινδύνου διενεργείται από την Οικονομική Διεύθυνση, οι σχετικές πολιτικές της οποίας εγκρίνονται από το Διοικητικό Συμβούλιο. Η διαχείριση χρηματοοικονομικών κινδύνων περιλαμβάνει την αναγνώριση, υπολογισμό και αντιστάθμιση των χρηματοοικονομικών κινδύνων σε στενή συνεργασία με τις λειτουργικές μονάδες της Εταιρείας. (α) Κίνδυνος αγοράς Ο κίνδυνος αγοράς δημιουργείται από το ενδεχόμενο οι αλλαγές στις τιμές της αγοράς, όπως σε συναλλαγματικές ισοτιμίες, επιτόκια και τιμές μετοχών, να επηρεάσουν την αξία των χρηματοοικονομικών μέσων που κατέχει ο Όμιλος. (i) Συναλλαγματικός κίνδυνος Συναλλαγματικός είναι ο κίνδυνος διακύμανσης της αξίας των χρηματοοικονομικών μέσων, των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων εξαιτίας των αλλαγών στις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Δεδομένου ότι η πλειοψηφία των συναλλαγών, των υπολοίπων του Ομίλου αλλά και των δανειακών υποχρεώσεων είναι όλες σε ευρώ, η έκθεση σε συναλλαγματικούς κινδύνους κρίνεται ασήμαντη. (ii) Κίνδυνος επιτοκίων Ο Όμιλος επιδιώκει την επίτευξη της βέλτιστης σχέσης μεταξύ του κόστους δανεισμού και των πιθανών επιπτώσεων στα κέρδη και τις ταμειακές ροές που μπορεί να επιφέρουν οι μεταβολές των επιτοκίων. Πολιτική του Ομίλου είναι να παρακολουθεί διαρκώς τις τάσεις των επιτοκίων καθώς και τις χρηματοδοτικές του ανάγκες. Όλες οι συμβάσεις των δανειακών υποχρεώσεων του Ομίλου έχουν συναφθεί σε ευρώ. Ο μακροπρόθεσμος δανεισμός της Εταιρείας έχει συναφθεί με σταθερό επιτόκιο και ως εκ τούτου δεν υφίσταται κίνδυνος από μεταβολή των επιτοκίων. 11

12 (β) Κίνδυνος ρευστότητας Ο κίνδυνος ρευστότητας συνίσταται στον κίνδυνο ο Όμιλος να μην μπορέσει να εκπληρώσει τις χρηματοοικονομικές του υποχρεώσεις όταν απαιτείται. Παρά το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον η Εταιρεία και ο Όμιλος δεν αντιμετωπίζουν δυσκολία στην εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων τους, γεγονός που πηγάζει κυρίως από την ικανοποιητική χρηματοοικονομική τους διάρθρωση. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την τρέχουσα χρήση η Εταιρεία και ο Όμιλος αποπλήρωσαν μεγάλο μέρος του τραπεζικού δανεισμού. (γ) Πιστωτικός Κίνδυνος Ο πιστωτικός κίνδυνος συνίσταται στην πιθανότητα κάποιος αντισυμβαλλόμενος να προκαλέσει στον Όμιλο οικονομική ζημία εξαιτίας της αθέτησης των συμβατικών του υποχρεώσεων. Η μέγιστη έκθεση σε πιστωτικό κίνδυνο, κατά την ημερομηνία αναφοράς, είναι η λογιστική αξία των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων του Ομίλου. Ο Όμιλος δεν έχει σημαντικές συγκεντρώσεις πιστωτικού κινδύνου. Οι απαιτήσεις από πελάτες προέρχονται από ευρεία πελατειακή βάση με μεγάλη φερεγγυότητα και η χρηματοοικονομική τους κατάσταση ελέγχεται διαρκώς. Ο πιστωτικός κίνδυνος των πελατών αξιολογείται από κάθε Εταιρεία του Ομίλου με βάση την καθιερωμένη πολιτική και τις σχετικές διαδικασίες. Η ενηλικίωση των υπολοίπων των πελατών και η χρηματοοικονομική τους κατάσταση παρακολουθείται από τους Υπευθύνους των έργων και τη Διοίκηση / Νομικούς Συμβούλους αντίστοιχα. Πιστωτικός κίνδυνος μπορεί να υπάρξει μόνο στις απαιτήσεις από πελάτες που είναι συνδεδεμένες με το Ελληνικό Δημόσιο λόγω της καθυστέρησης στην υλοποίηση, παραλαβή και πληρωμή τους λόγω της γραφειοκρατίας του Ελληνικού Δημοσίου. Δ. Προβλεπόμενη εξέλιξη της Εταιρείας Η Εταιρεία δραστηριοποιείται σε αγορές οι οποίες είναι άμεσα συνδεδεμένες με τα κοινοτικά χρηματοδοτικά προγράμματα ΕΣΠΑ. Σαν αποτέλεσμα οι πωλήσεις τις εταιρείας ακολουθούν κυκλικούς ρυθμούς ανάλογα με την φάση της επταετίας των προγραμμάτων ΕΣΠΑ. Η Διοίκηση για να ανταποκριθεί σε αυτούς τους κύκλους πωλήσεων: 1. αναπτύσσει ταυτόχρονα και την αγορά των ερευνητικών προγραμμάτων Horizon 2020 και 2. δραστηριοποιείται στην ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών τα οποία βασίζονται στα αποτελέσματα των ερευνητικών προγραμμάτων με εστίαση στην υγεία και την τρίτη ηλικία. Ε. Δραστηριότητες στον τομέα ερευνών και ανάπτυξης Η Εταιρεία και ο Όμιλος δεν έχουν δραστηριότητες στον τομέα ερευνών και ανάπτυξης. 12

13 ΣΤ. Απόκτηση ιδίων μετοχών Δεν κατέχονταν μετοχές της Εταιρείας από την Ίδια (ίδιες μετοχές) ή από θυγατρικές της. Ζ. Υποκαταστήματα της Εταιρείας Η Εταιρεία κατά τη διάρκεια της κλειόμενης και προηγούμενης χρήσεως και μέχρι σήμερα διατηρεί ένα υποκατάστημα στην Αθήνα, επί της οδού Ακαδημίας 5, μέσω του οποίου ασκεί τις επιχειρηματικές δραστηριότητές της στην περιοχή της Νότιας Ελλάδας. Η. Σημαντικά γεγονότα που συνέβησαν από τη λήξη της χρήσεως μέχρι την ημερομηνία συντάξεως της παρούσας εκθέσεως Δεν υπήρξαν γεγονότα μεταγενέστερα των Οικονομικών καταστάσεων που να αφορούν είτε τον Όμιλο είτε την Εταιρεία, για τα οποία να επιβάλλεται από τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς είτε αναφορά είτε διαφοροποίηση στα κονδύλια των δημοσιευμένων Οικονομικών καταστάσεων. Θεσσαλονίκη, 24 Απριλίου 2017 Ευστάθιος Ταυρίδης Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος του Διοικητικού Συμβουλίου 13

14 KS i Greece Helping clients succeed Β. ΕΚΘΕΣΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΥ ΟΡΚΩΤΟΥ ΕΛΕΓΚΤΗ - ΛΟΓΙΣΤΗ Προς τους Μετόχους της Εταιρείας «Γνώμων Πληροφορικής Ανώνυμη Εταιρεία» Έκθεση Ελέγχου επί των Εταιρικών και Ενοποιημένων Χρηματοοικονομικών καταστάσεων Ελέγξαμε τις συνημμένες εταιρικές και ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις της Εταιρείας «Γνώμων Πληροφορικής Ανώνυμη Εταιρεία», οι οποίες αποτελούνται από την εταιρική και ενοποιημένη κατάσταση χρηματοοικονομικής θέσης της 31 ης Δεκεμβρίου 2016, τις εταιρικές και ενοποιημένες καταστάσεις συνολικού εισοδήματος, μεταβολών ιδίων κεφαλαίων και ταμειακών ροών της χρήσεως που έληξε την ημερομηνία αυτή, καθώς και περίληψη σημαντικών λογιστικών αρχών και μεθόδων και λοιπές επεξηγηματικές πληροφορίες. Ευθύνη της Διοίκησης για τις Εταιρικές και Ενοποιημένες Χρηματοοικονομικές καταστάσεις Η διοίκηση έχει την ευθύνη για την κατάρτιση και εύλογη παρουσίαση αυτών των εταιρικών και ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων σύμφωνα με τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς, όπως αυτά έχουν υιοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως και για εκείνες τις εσωτερικές δικλίδες, που η διοίκηση καθορίζει ως απαραίτητες, ώστε να καθίσταται δυνατή η κατάρτιση εταιρικών και ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων απαλλαγμένων από ουσιώδη ανακρίβεια, που οφείλεται είτε σε απάτη είτε σε λάθος. Ευθύνη του Ελεγκτή Η δική μας ευθύνη είναι να εκφράσουμε γνώμη επί αυτών των εταιρικών και ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων με βάση τον έλεγχό μας. Διενεργήσαμε τον έλεγχό μας σύμφωνα με τα Διεθνή Πρότυπα Ελέγχου που έχουν ενσωματωθεί στην Ελληνική Νομοθεσία (ΦΕΚ/Β /2848/ ). Τα πρότυπα αυτά απαιτούν να συμμορφωνόμαστε με κανόνες δεοντολογίας, καθώς και να σχεδιάζουμε και διενεργούμε τον έλεγχο με σκοπό την απόκτηση εύλογης διασφάλισης για το εάν οι εταιρικές και ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις είναι απαλλαγμένες από ουσιώδη ανακρίβεια. Ο έλεγχος περιλαμβάνει τη διενέργεια διαδικασιών για την απόκτηση ελεγκτικών τεκμηρίων, σχετικά με τα ποσά και τις γνωστοποιήσεις στις εταιρικές και ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις. Οι επιλεγόμενες διαδικασίες βασίζονται στην κρίση του ελεγκτή περιλαμβανομένης της εκτίμησης των κινδύνων ουσιώδους ανακρίβειας των εταιρικών και ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων, που οφείλεται είτε απάτη είτε σε λάθος. Κατά τη διενέργεια αυτών των εκτιμήσεων κινδύνου, ο ελεγκτής εξετάζει τις εσωτερικές δικλίδες που σχετίζονται με την κατάρτιση και εύλογη παρουσίαση των εταιρικών και ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων της εταιρείας με σκοπό το σχεδιασμό ελεγκτικών διαδικασιών κατάλληλων για τις περιστάσεις, αλλά όχι με σκοπό την έκφραση γνώμης επί της αποτελεσματικότητας των εσωτερικών δικλίδων της Εταιρείας. Ο έλεγχος περιλαμβάνει επίσης την αξιολόγηση της καταλληλόλητας των λογιστικών αρχών και μεθόδων που χρησιμοποιήθηκαν και του εύλογου των εκτιμήσεων που έγιναν από τη διοίκηση, καθώς και αξιολόγηση της συνολικής παρουσίασης των ατομικών και ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων. Πιστεύουμε ότι τα ελεγκτικά τεκμήρια που έχουμε συγκεντρώσει είναι επαρκή και κατάλληλα για τη θεμελίωση της ελεγκτικής μας γνώμης. KSi Greece ΙKE Ορκωτών Ελεγκτών & Συμβούλων Επιχειρήσεων Ορκωτών Ελεγκτών & Συμβούλων Επιχειρήσεων Λεωφ. Κηφισίας 62 & Πρεμετής Τ.Κ Μαρούσι Αττικής Ελλάδα Τηλ: Φαξ: Φράγκων 6-8, Θεσσαλονίκη Ελλάδα Τηλ: Φαξ: ksi@ksigreece.gr 14

15 KS i Greece Helping clients succeed Γνώμη Κατά τη γνώμη μας, οι συνημμένες εταιρικές και ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις παρουσιάζουν εύλογα, από κάθε ουσιώδη άποψη, την οικονομική θέση της Εταιρείας «Γνώμων Πληροφορικής Ανώνυμη Εταιρεία» και των θυγατρικών της κατά την 31 η Δεκεμβρίου 2016, τη χρηματοοικονομική τους επίδοση και τις ταμειακές τους ροές για τη χρήση που έληξε την ημερομηνία αυτή σύμφωνα με τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς, όπως αυτά έχουν υιοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έκθεση επί Άλλων Νομικών και Κανονιστικών Απαιτήσεων Λαμβάνοντας υπόψη ότι η διοίκηση έχει την ευθύνη για την κατάρτιση της Έκθεσης Διαχείρισης του Διοικητικού Συμβουλίου, κατ εφαρμογή των διατάξεων της παραγράφου 5 του άρθρου 2 (μέρος Β) του Ν. 4336/2015, σημειώνουμε ότι: α) Κατά τη γνώμη μας η Έκθεση Διαχείρισης του Διοικητικού Συμβουλίου έχει καταρτισθεί σύμφωνα με τις ισχύουσες νομικές απαιτήσεις των άρθρων 43α και 107Α του Κωδ. Ν. 2190/1920 και το περιεχόμενο αυτής αντιστοιχεί με τις συνημμένες εταιρικές και ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις της χρήσης που έληξε την 31η Δεκεμβρίου β) Με βάση τη γνώση που αποκτήσαμε κατά τον έλεγχό μας, για την Εταιρεία «Γνώμων Πληροφορικής Ανώνυμη Εταιρεία» και το περιβάλλον της, δεν έχουμε εντοπίσει ουσιώδεις ανακρίβειες στην Έκθεση Διαχείρισης του Διοικητικού της Συμβουλίου. γ) Για τις χρήσεις 2011 και 2012 η Εταιρεία και μια εκ των θυγατρικών της για τη χρήση 2012, δεν είχαν αποδεχθεί φορολογικό έλεγχο των Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών που προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 82 παραγρ. 5 του Ν. 2238/1994 και υπόκειται στις προβλεπόμενες από το άρθρο αυτό κυρώσεις. Στη σημείωση 14 των οικονομικών καταστάσεων γίνεται αναφορά στην πρόβλεψη που έχει σχηματιστεί αναφορικά με το θέμα αυτό. KSi Greece Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία Ορκωτών Ελεγκτών & Συμβούλων Επιχειρήσεων Θεσσαλονίκη 28 Απριλίου 2017 Ο Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής Λεωφ. Κηφισίας 62 & Πρεμετής Μαρούσι Φράγκων Θεσσαλονίκη ΑΜ ΣΟΕΛ 171 Γεώργιος Ν. Νίκου ΑΜ ΣΟΕΛ

16 Γ. ΕΤΗΣΙΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ 2016 Γ1. Κατάσταση Αποτελεσμάτων της χρήσης Ποσά εκφρασμένα σε Ο ΟΜΙΛΟΣ H ETAIΡΕΙΑ Σημ Πωλήσεις , , , ,83 Κόστος π ωλήσεων 8 ( ,13) ( ,96) ( ,38) ( ,05) Μικτά κέρδη / (ζημίες) , ,55 (56.332,95) ,78 Λοιπά έσοδα , , , ,07 Έξοδα διαθέσεως 8 ( ,24) ( ,49) ( ,25) ( ,63) Έξοδα διοικήσεως 8 ( ,56) ( ,01) (65.433,98) (64.614,31) Λοιπά έξοδα 12 (16.906,95) (8.392,44) (15.797,18) (7.312,05) (Ζημίες) / Κέρδη από Λειτουργικές Δραστηριότητες ( ,77) ,37 ( ,93) ,86 Χρηματοοικονομικό κόστος (καθαρό) 13 (19.583,69) (26.715,61) (18.302,34) (24.779,27) (Ζημίες) / Κέρδη προ φόρων ( ,46) ,76 ( ,27) ,59 Φόρος εισοδήματος ,26 (91.184,56) ,36 (78.643,58) Καθαρές/α (Ζημίες) / Κέρδη χρήσης ( ,20) ,20 ( ,91) ,01 Αποδιδόμενα σε: Μετόχους μητρικής ( ,22) ,86 ( ,91) ,01 Μη ελέγχουσες συμμετοχές 1.483, , ( ,20) ,20 ( ,91) ,01 (Ζημίες) / Κέρδη ανά μετοχή αποδιδόμενα στους μετόχους της μητρικής Βασικά 15 (0,3004) 0,3164 (0,3060) 0,2874 Μειωμένα 15 (0,3004) 0,3164 (0,3060) 0,

17 Γ2. Κατάσταση Συνολικού Εισοδήματος της χρήσης Ποσά εκφρασμένα σε Ο ΟΜΙΛΟΣ H ETAIΡΕΙΑ Σημ Καθαρές/α (Ζημίες) / Κέρδη χρήσης (α) ( ,20) ,20 ( ,91) ,01 Λοιπά συνολικά έσοδα που δεν θα αναταξινομηθούν μεταγενέστερα στα αποτελέσματα Αναλογιστικά κέρδη , , , ,21 Αναλογούν φόρος (1.735,05) (7.583,38) (1.002,56) (5.407,11) Σύνολο Λοιπών συνολικών έσοδων που δεν θα αναταξινομηθούν μεταγενέστερα στα αποτελέσματα 4.247, , , ,10 Σύνολο λοιπών συνολικών εσόδων μετά από φόρο (β) 4.247, , , ,10 Σύνολο Συγκεντρωτικών συνολικών (ζημιών) / εσόδων (α+β) ( ,32) ,42 ( ,37) ,11 Αποδιδόμενο σε: Μετόχους μητρικής ( ,54) ,27 ( ,37) ,11 Μη ελέγχουσες συμμετοχές 2.236, , ( ,32) ,42 ( ,37) ,11 17

18 Γ3. Κατάσταση Οικονομικής Θέσης της 31 ης ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2016 (Ποσά εκφρασμένα σε ) Σημ. Ο ΟΜΙΛΟΣ Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ Μη Κυκλοφορούντα Περιουσιακά Στοιχεία Ενσώματα π άγια π εριουσιακά στοιχεία , , , ,83 Άυλα περιουσιακά στοιχεία , , , ,38 Επ ενδύσεις σε θυγατρικές εταιρίες , ,00 Αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις , , Χρηματοοικονομικά στοιχεία διαθέσιμα προς π ώληση , , , ,81 Λοιπές μακροπ ρόθεσμες απ αιτήσεις , , , ,00 Σύνολο μη Κυκλοφορούντων Περιουσιακών Στοιχείων , , , ,02 Κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία Απ οθέματα , , , ,40 Πελάτες , , , ,35 Λοιπές απ αιτήσεις , , , ,36 Ταμιακά διαθέσιμα και ισοδύναμα , , , ,82 Σύνολο Κυκλοφορούντων Περιουσιακών Στοιχείων , , , ,93 ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ , , , ,95 ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Ίδια Κεφάλαια Μετοχικό Κεφάλαιο , , , ,52 Υπ έρ το άρτιο , , , ,52 Λοιπά αποθεματικά , , , ,47 Απ οτελέσματα εις νέον , , , ,29 Ίδια Κεφάλαια Απ οδιδόμενα στους Ιδιοκτήτες της Μητρικής , , , ,80 Μη ελέγχουσες συμμετοχές , , Σύνολο Ιδίων Κεφαλαίων , , , ,80 Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις Μακροπ ρόθεσμα δάνεια , , , ,75 Προβλέψεις για π αροχές στους εργαζόμενους , , , ,23 Λοιπές π ροβλέψεις , , , ,33 Αναβαλλόμενες φορολογικές υποχρεώσεις , , , ,63 Σύνολο Μακροπρόθεσμων Υποχρεώσεων , , , ,94 Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις Προμηθευτές , , , ,27 Λοιπές υπ οχρεώσεις , , , ,45 Φόρος εισοδήματος 7.314, , Βραχυπ ρόθεσμα δάνεια 3,95 197,10 3,95 0,10 Μακροπ ρόθεσμες υπ οχρεώσεις π ληρωτέες στην επόμενη χρήση , , , ,39 Σύνολο Βραχυπρόθεσμων Υποχρεώσεων , , , ,21 Σύνολο Υποχρεώσεων , , , ,15 ΣΥΝΟΛΟ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ , , , ,95 18

19 Γ4. Κατάσταση Μεταβολών Ιδίων Κεφαλαίων Ομίλου της χρήσης Μετοχικό Κεφάλαιο Υπέρ το άρτιο Λοιπά αποθεματικά Ποσά εκφρασμένα σε Ο ΟΜΙΛΟΣ Αποτελέσματα εις νέον Σύνολο Ιδίων Κεφαλαίων αποδιδόμενο στους μετόχους της Μητρικής Μη ελέγχουσες συμμετοχές Σύνολο Ιδίων Κεφαλαίων Υπόλοιπο , , , , , , ,26 Κέρδη χρήσης , , , ,20 Λοιπά συνολικά έσοδα μετά από φόρους , , , ,22 Συγκεντρωτικά συνολικά έσοδα μετά από φόρους , , , ,42 Σχηματισμός τακτικού αποθεματικού ,83 (2.394,83) Υπόλοιπο , , , , , , ,68 Υπόλοιπο , , , , , , ,68 (Ζημίες) / κέρδη χρήσης ( ,22) ( ,22) 1.483,02 ( ,20) Λοιπά συνολικά έσοδα μετά από φόρους , ,68 753, ,88 Συγκεντρωτικές συνολικές (ζημίες) / έσοδα μετά από φόρους ( ,54) ( ,54) 2.236,22 ( ,32) Σχηματισμός τακτικού αποθεματικού ,08 (9.099,08) Επιδράσεις μεταβολών σύνθεσης Ομίλου (5.653,68) (5.653,68) 5.653,68 - Υπόλοιπο , , , , , , ,36 19

20 Γ5. Κατάσταση Μεταβολών Ιδίων Κεφαλαίων της Εταιρείας της χρήσης Μετοχικό Κεφάλαιο Υπέρ το άρτιο Ποσά εκφρασμένα σε Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ Λοιπά αποθεματικά Αποτελέσματα εις νέον Σύνολο Ιδίων Κεφαλαίων Υπόλοιπο , , , , ,69 Κέρδη χρήσης , ,01 Λοιπά συνολικά έσοδα μετά από φόρους , ,10 Συγκεντρωτικά συνολικά έσοδα μετά από φόρους , ,11 Σχηματισμός τακτικού αποθεματικού ,45 (1.555,45) - Υπόλοιπο , , , , ,80 Υπόλοιπο , , , , ,80 (Ζημίες) χρήσης ( ,91) ( ,91) Λοιπά συνολικά έσοδα μετά από φόρους , ,54 Συγκεντρωτικές συνολικές (ζημίες) μετά από φόρους ( ,37) ( ,37) Σχηματισμός τακτικού αποθεματικού ,20 (8.366,20) - Υπόλοιπο , , , , ,43 20

21 Γ6. Κατάσταση Ταμιακών Ροών της χρήσης Ποσά εκφρασμένα σε Σημ. Ο ΟΜΙΛΟΣ Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ Ταμιακές ροές από λειτουργικές δραστηριότητες (Ζημίες) / Κέρδη προ φόρων από συνεχιζόμενες δραστηριότητες ( ,46) ,76 ( ,27) ,59 Προσαρμογές για: Προβλέψεις χρήσεως 22, , , , ,47 Έσοδα από π ροβλέψεις προηγουμένων χρήσεων 22, 23 (3.650,90) (389,10) (3.650,90) (389,10) Επ ιχορηγήσεις - (37.019,96) - (37.019,96) Απ οσβέσεις , , , ,16 Κέρδη εκποίησης ενσώματων περιουσιακών στοιχείων - (813,00) - - Λοιπά έσοδα - (1.804,36) - (1.804,35) Πιστωτικοί τόκοι 13 (73,71) (41,81) (28,22) (9,27) Χρεωστικοί τόκοι και συναφή έξοδα , , , ,54 ( ,99) ,58 ( ,45) ,08 (Αύξηση) / μείωση αποθεμάτων - (17.691,19) - (17.691,19) (Αύξηση) / μείωση απαιτήσεων , , , ,35 Αύξηση / (μείωση) υποχρεώσεων (πλην δανειακών) ( ,44) ( ,18) ( ,36) ( ,27) Ταμιακές ροές απ ό τις λειτουργίες ( ,60) ,39 ( ,65) ,97 Χρεωστικοί τόκοι και συναφή έξοδα καταβεβλημένα (18.633,37) (25.215,10) (17.572,07) (23.644,55) Καταβλημένοι φόροι εισοδήματος (29.021,55) (929,04) - - Σύνολο (εκροών) / εισροών από λειτουργικές δραστηριότητες (α) ( ,52) ,25 ( ,72) ,42 Ταμιακές ροές από επενδυτικές δραστηριότητες Αύξηση κεφαλαίου σε θυγατρική - (6.000,00) - Αγορά ενσωμάτων και άυλων παγίων περιουσιακών στοιχείων (10.477,00) (36.516,12) (1.037,90) (36.516,14) Εισπράξεις από πώληση ενσώματων περιουσιακών στοιχείων - 813, Τόκοι εισπραχθέντες 13 73,71 41,81 28,22 9,27 Σύνολο εκροών για επενδυτικές δραστηριότητες (β) (10.403,29) (35.661,30) (7.009,68) (36.506,87) Ταμιακές ροές από χρηματοδοτικές δραστηριότητες Εισπ ράξεις από εκδοθέντα / αναληφθέντα δάνεια Εξοφλήσεις δανείων (54.037,39) ( ,51) (48.708,39) ( ,51) Σύνολο (εκροών) από χρηματοδοτικές δραστηριότητες (γ) (54.037,39) ( ,51) (48.708,39) ( ,51) Καθαρή (μείωση) / αύξηση στα ταμιακά διαθέσιμα και ισοδύναμα (α) + (β) + (γ) ( ,20) ,44 ( ,79) ,04 Ταμιακά διαθέσιμα στην αρχή της χρήσης , , , ,78 Ταμιακά διαθέσιμα στη λήξη της χρήσης , , , ,82 21

22 Γ7. Σημειώσεις επί των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων 1. Γενικές πληροφορίες Η Εταιρεία «ΓΝΩΜΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Α.Ε.» (εφεξής Εταιρεία) και οι θυγατρικές της (εφεξής Όμιλος) δραστηριοποιούνται στον τομέα της Παροχής Επιχειρησιακών και Διαχειριστικών Υπηρεσιών. Οι εγκαταστάσεις του Ομίλου ευρίσκονται στον Δήμο Πυλαίας στην Θεσσαλονίκη. Η εταιρεία «ΓΜΩΝΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Α.Ε.» έχει τη μορφή της Ανωνύμου Εταιρείας. Έχει την έδρα της επί της οδού Αντώνη Τρίτση, αριθμός 21, στον Δήμο Πυλαίας και η διεύθυνσή της στο διαδίκτυο είναι Οι Οικονομικές Καταστάσεις της Εταιρείας και του Ομίλου για τη χρήση που έληξε την 31 η Δεκεμβρίου 2016 εγκρίθηκαν από το Διοικητικό Συμβούλιο την 24 η Απριλίου Οι Οικονομικές Καταστάσεις τελούν υπό την έγκριση της επερχόμενης Τακτικής Γενικής Συνέλευσης των Μετόχων. Οι Οικονομικές Καταστάσεις της ΓΝΩΜΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Α.Ε. περιλαμβάνονται - ως πλήρως ενοποιούμενη (43,26%) - στις Ενοποιημένες Οικονομικές Καταστάσεις της εισηγμένης εταιρείας στο Χρηματιστήριο Αθηνών, «Ευρωσύμβουλοι Α.Ε.». Την δύο μέτοχοι της Εταιρείας που κατέχουν το 10,86% των μετοχών αυτής, παρεχώρησαν το δικαίωμα ψήφου των μετοχών στην «Ευρωσύμβουλοι Α.Ε.» η οποία κατά την έλεγχε το 54,12% των δικαιωμάτων ψήφου της Εταιρείας. 2. Βάση κατάρτισης των Οικονομικών Καταστάσεων Οι παρούσες ετήσιες Οικονομικές Καταστάσεις έχουν καταρτισθεί σύμφωνα με τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (Δ.Π.Χ.Α.), όπως αυτά έχουν εκδοθεί από το Συμβούλιο Διεθνών Λογιστικών Προτύπων (Σ.Δ.Λ.Π.) και έχουν υιοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και σύμφωνα με τις σχετικές Διερμηνείες τους, όπως αυτές έχουν εκδοθεί από την Επιτροπή Διερμηνειών Προτύπων του Σ.Δ.Λ.Π. και εφαρμόζονται υποχρεωτικά για τις χρήσεις που έληξαν την 31 η Δεκεμβρίου Δεν υπάρχουν πρότυπα και διερμηνείες προτύπων που να έχουν εφαρμοσθεί πριν την ημερομηνία έναρξης εφαρμογής τους. Οι συνημμένες ετήσιες Οικονομικές Καταστάσεις παρουσιάζονται σε ευρώ με βάση την αρχή της συνέχισης της επιχειρηματικής δραστηριότητας («going concern») και έχουν συνταχθεί σύμφωνα με την αρχή του ιστορικού κόστους. Η ημερομηνία μετάβασης στα Δ.Π.Χ.Α. είναι η 1 η Ιανουαρίου 2008, οπότε και συντάχθηκε η Κατάσταση Οικονομικής Θέσης έναρξης. Οι οικονομικές καταστάσεις μέχρι την συντάσσονταν σύμφωνα με τις Ελληνικές Παραδεκτές Λογιστικές Αρχές, οι οποίες διαφέρουν σε ορισμένα σημεία από τα ΔΠΧΑ. Κατά τη σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων, η Διοίκηση τροποποίησε κάποιες από τις μεθόδους λογιστικής επιμέτρησης και ενοποίησης που χρησιμοποιούσε ώστε να συνάδουν με τα Δ.Π.Χ.Α.. Η κατάρτιση των οικονομικών καταστάσεων σύμφωνα με τα Δ.Π.Χ.Α. απαιτεί τη χρήση ορισμένων σημαντικών λογιστικών εκτιμήσεων και την άσκηση κρίσης από τη Διοίκηση στη διαδικασία εφαρμογής των λογιστικών αρχών. Οι περιπτώσεις αυτές περιγράφονται στη σημείωση 4. 22

23 3. Περίληψη σημαντικών λογιστικών αρχών 3.1 Ενοποίηση Θυγατρικές επιχειρήσεις Οι ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις περιλαμβάνουν τις Οικονομικές Καταστάσεις της Μητρικής Εταιρείας και των θυγατρικών εταιρειών στις οποίες ασκεί έλεγχο. Ο Όμιλος ελέγχει μια οντότητα όταν εκτίθεται ή έχει το δικαίωμα σε μεταβλητές αποδόσεις από την συμμετοχή του στην οντότητα και έχει την ικανότητα να επηρεάζει αυτές τις αποδόσεις μέσω της δύναμης του να κατευθύνει τις δραστηριότητες της οικονομικής οντότητας. Οι Οικονομικές Καταστάσεις των θυγατρικών καταρτίζονται στην ίδια ημερομηνία και με τις ίδιες λογιστικές αρχές με τις Οικονομικές Καταστάσεις της Μητρικής. Οι διεταιρικές συναλλαγές, τα αντίστοιχα διεταιρικά υπόλοιπα απαιτήσεων και υποχρεώσεων, και τα μη πραγματοποιημένα κέρδη από συναλλαγές μεταξύ των εταιρειών του Ομίλου απαλείφονται. Οι θυγατρικές εταιρείες ενοποιούνται πλήρως από την ημερομηνία που αποκτάται ο έλεγχος και παύουν να ενοποιούνται από την ημερομηνία που ο έλεγχος μεταβιβάζεται εκτός Ομίλου. Τα αποτελέσματα των εξαγοραζόμενων ή πωλούμενων θυγατρικών εντός της χρήσεως, περιλαμβάνονται στην Ενοποιημένη Κατάσταση Αποτελεσμάτων και στην Ενοποιημένη Κατάσταση Συνολικού Εισοδήματος από ή έως την ημερομηνία εξαγοράς ή πώλησης, αντίστοιχα. Οι μη ελέγχουσες συμμετοχές αντιπροσωπεύουν το ποσοστό των κερδών ή ζημιών και των Ιδίων Κεφαλαίων που δεν ανήκουν στον Όμιλο και παρουσιάζονται ξεχωριστά στην Κατάσταση Αποτελεσμάτων, στην Κατάσταση Συνολικού Εισοδήματος και στα Ίδια Κεφάλαια στην Ενοποιημένη Κατάσταση Οικονομικής Θέσης, ξεχωριστά από τα Ίδια Κεφάλαια των μετόχων της Εταιρείας. Τυχόν ζημίες μερίζονται σε μη ελέγχουσες συμμετοχές ακόμα και αν το υπόλοιπο καταστεί αρνητικό. Συναλλαγές που οδηγούν σε αλλαγές ποσοστών συμμετοχής σε θυγατρική καταχωρούνται στην καθαρή θέση. Οι συνενώσεις επιχειρήσεων λογιστικοποιούνται με τη μέθοδο της απόκτησης. Το κόστος κτήσης μιας θυγατρικής είναι η εύλογη αξία των περιουσιακών στοιχείων που δόθηκαν, των μετοχών που εκδόθηκαν και των υποχρεώσεων που αναλήφθηκαν κατά την ημερομηνία της κτήσης. Άμεσα συνδεδεμένα με την απόκτηση κόστη εξοδοποιούνται όταν πραγματοποιούνται. Η υπεραξία κατά την αρχική αναγνώριση επιμετράται στο κόστος κτήσης το οποίο είναι το ποσό κατά το οποίο το κόστος αγοράς υπερβαίνει την εύλογη αξία των επιμέρους καθαρών περιουσιακών στοιχείων που αποκτήθηκαν. Αν το συνολικό κόστος της αγοράς είναι μικρότερο από την εύλογη αξία των επιμέρους καθαρών περιουσιακών στοιχείων που αποκτήθηκαν, η διαφορά καταχωρείται άμεσα στην Κατάσταση Αποτελεσμάτων. Μετά την αρχική αναγνώριση, η υπεραξία επιμετράται στο κόστος κτήσης μείον τυχόν συσσωρευμένες ζημίες απομείωσης. Η υπεραξία υπόκειται τουλάχιστον ετησίως σε έλεγχο απομείωσης. Για τους σκοπούς διενέργειας του ελέγχου απομείωσης η υπεραξία κατανέμεται κατά την ημερομηνία απόκτησης σε κάθε μονάδα δημιουργίας ταμιακών ροών που προβλέπεται ότι θα επωφεληθεί από τη συνένωση. Ο έλεγχος απομείωσης διενεργείται συγκρίνοντας το ανακτήσιμο ποσό της μονάδας με τη λογιστική αξία της κάθε μονάδας συμπεριλαμβανομένης και της υπεραξίας που έχει κατανεμηθεί στη μονάδα αυτή. Η ανακτήσιμη αξία είναι η μεγαλύτερη αξία μεταξύ της εύλογης αξίας μειωμένης με το απαιτούμενο για την πώληση κόστος και της αξίας χρήσεως της μονάδας. Η αξία 23

24 χρήσης προσδιορίζεται με προεξόφληση των μελλοντικών ροών με το κατάλληλο προεξοφλητικό επιτόκιο. Ζημία απομείωσης που καταχωρείται για υπεραξία δεν αναστρέφεται σε επόμενες περιόδους. Στις ατομικές Οικονομικές Καταστάσεις της Μητρικής, οι συμμετοχές σε θυγατρικές επιμετρώνται στο κόστος κτήσεως μείον τυχόν ζημίες απομείωσης. Οι ζημίες απομείωσης αναγνωρίζονται στην Κατάσταση Αποτελεσμάτων. 3.2 Μετατροπή ξένου νομίσματος (α) Λειτουργικό νόμισμα και νόμισμα παρουσίασης Τα στοιχεία των Οικονομικών Καταστάσεων των Εταιρειών του Ομίλου επιμετρούνται με τη χρήση του νομίσματος του οικονομικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο κάθε Εταιρεία λειτουργεί (λειτουργικό νόμισμα). Οι Ενοποιημένες Οικονομικές Καταστάσεις παρουσιάζονται σε ευρώ, που είναι το λειτουργικό νόμισμα της Μητρικής Εταιρείας. (β) Συναλλαγές και υπόλοιπα Οι συναλλαγές σε ξένα νομίσματα μετατρέπονται στο λειτουργικό νόμισμα με τις ισχύουσες ισοτιμίες κατά την ημερομηνία των συναλλαγών. Κέρδη και ζημίες που προκύπτουν από τον διακανονισμό συναλλαγών σε ξένο νόμισμα καθώς και από την αποτίμηση, στο τέλος της χρήσης, των νομισματικών στοιχείων Ενεργητικού και Υποχρεώσεων που είναι εκφρασμένα σε ξένο νόμισμα, καταχωρούνται στην Κατάσταση Αποτελεσμάτων. Οι συναλλαγματικές διαφορές από μη νομισματικά στοιχεία που αποτιμούνται στην εύλογη αξία τους θεωρούνται ως τμήμα της εύλογης αξίας και συνεπώς καταχωρούνται όπου και οι διαφορές της εύλογης αξίας. 3.3 Αναγνώριση εσόδων Τα έσοδα περιλαμβάνουν την εύλογη αξία εκτελεσθέντων έργων και παροχής υπηρεσιών, καθαρά από Φόρο Προστιθέμενης Αξίας, εκπτώσεις και επιστροφές. Τα διεταιρικά έσοδα μέσα στον Όμιλο απαλείφονται πλήρως. Η αναγνώριση των εσόδων γίνεται ως εξής: Συμβάσεις Έργων Τα έσοδα από την εκτέλεση συμβάσεων έργων λογίζονται την περίοδο που παρέχονται οι σχετικές υπηρεσίες, με βάση το στάδιο ολοκλήρωσης του αντίστοιχου έργου. Αντίστοιχα, τα έξοδα που αφορούν τη σύμβαση έργου αναγνωρίζονται όταν πραγματοποιούνται. Στην περίπτωση όπου το αποτέλεσμα μιας σύμβασης έργου δεν είναι εφικτό να αποτιμηθεί αξιόπιστα, και κυρίως στην περίπτωση όπου η σύμβαση έργου βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, τότε το έσοδο αναγνωρίζεται μόνο στην έκταση που το αναληφθέν συμβατικό κόστος ενδέχεται να ανακτηθεί ενώ το συμβατικό κόστος πρέπει να αναγνωρίζεται στα έξοδα της χρήσης στην οποία αναλήφθηκε. Επομένως για τις συμβάσεις αυτές αναγνωρίζεται τέτοιο έσοδο ούτως ώστε το κέρδος από το συγκεκριμένο έργο να είναι μηδενικό. Όταν το αποτέλεσμα μιας σύμβασης έργου μπορεί να εκτιμηθεί με αξιοπιστία, τα έσοδα και τα έξοδα της σύμβασης έργου αναγνωρίζονται κατά τη διάρκεια του συμβολαίου, αντίστοιχα, ως έσοδο και έξοδο. Ο Όμιλος χρησιμοποιεί τη μέθοδο της ποσοστιαίας ολοκλήρωσης για να καθορίσει το κατάλληλο ποσό εσόδου και εξόδου 24

25 που θα αναγνωρίσει σε μια συγκεκριμένη περίοδο. Το στάδιο ολοκλήρωσης μετράται με βάση την επιμέτρηση του έργου. Όταν είναι πιθανό το συνολικό κόστος του συμβολαίου να υπερβεί το συνολικό έσοδο, τότε η αναμενόμενη ζημία αναγνωρίζεται άμεσα στα αποτελέσματα χρήσεως ως έξοδο. Για τον υπολογισμό του κόστους που πραγματοποιήθηκε έως το τέλος της χρήσης, τυχόν έξοδα που σχετίζονται με μελλοντικές εργασίες αναφορικά με τη σύμβαση έργου εξαιρούνται και εμφανίζονται ως έργο σε εξέλιξη. Το σύνολο του κόστους που πραγματοποιήθηκε και του κέρδους /ζημίας που αναγνωρίσθηκε για κάθε συμβόλαιο συγκρίνεται με τις προοδευτικές τιμολογήσεις μέχρι το τέλος της χρήσης. Όταν οι προοδευτικές τιμολογήσεις υπερβαίνουν τα πραγματοποιηθέντα έξοδα πλέον των καθαρών κερδών (μείον των ζημιών) που έχουν αναγνωρισθεί, το υπόλοιπο εμφανίζεται ως υποχρέωση προς τους πελάτες συμβολαίων έργων στο κονδύλι «Προμηθευτές και λοιπές υποχρεώσεις». Παροχή υπηρεσιών Τα έσοδα από παροχή υπηρεσιών λογίζονται την περίοδο που παρέχονται οι υπηρεσίες, με βάση το στάδιο ολοκλήρωσης της παρεχόμενης υπηρεσίας σε σχέση με το σύνολο των παρεχόμενων υπηρεσιών. Πωλήσεις αγαθών Οι πωλήσεις αγαθών αναγνωρίζονται όταν ο Όμιλος παραδίδει τα αγαθά στους πελάτες, τα αγαθά γίνονται αποδεκτά από αυτούς και η είσπραξη της απαίτησης είναι εύλογα εξασφαλισμένη. Έσοδα από τόκους Tα έσοδα από τόκους αναγνωρίζονται βάσει χρονικής αναλογίας και χρήσης του πραγματικού επιτοκίου. Μερίσματα Τα μερίσματα, λογίζονται ως έσοδα, όταν θεμελιώνεται το δικαίωμα είσπραξής τους. 3.4 Ενσώματα πάγια περιουσιακά στοιχεία Τα ενσώματα πάγια περιουσιακά στοιχεία απεικονίζονται στις Οικονομικές Καταστάσεις στο κόστος κτήσεως μείον τις σωρευμένες αποσβέσεις και τις ζημίες απομείωσης. Το κόστος κτήσεως περιλαμβάνει όλες τις άμεσα επιρριπτέες δαπάνες για την απόκτηση των στοιχείων. Μεταγενέστερες δαπάνες καταχωρούνται σε επαύξηση της λογιστικής αξίας των ενσωμάτων παγίων ή ως ξεχωριστό πάγιο μόνον κατά την έκταση που οι δαπάνες αυτές αυξάνουν τα μελλοντικά οικονομικά οφέλη που αναμένεται να εισρεύσουν από τη χρήση του παγίου στοιχείου και το κόστος τους μπορεί να επιμετρηθεί αξιόπιστα. Τα κόστη επισκευών και συντηρήσεων καταχωρούνται στα αποτελέσματα χρήσης όταν πραγματοποιούνται. Κατά την πώληση των ενσωμάτων παγίων περιουσιακών στοιχείων, οι διαφορά μεταξύ του τιμήματος που λαμβάνεται και της λογιστικής τους αξίας καταχωρείται ως κέρδος ή ζημία στα αποτελέσματα. Η ωφέλιμη ζωή των ενσώματων παγίων καθώς και η τυχόν υπολειμματική τους αξία αναθεωρούνται ετήσια και αναπροσαρμόζονται ανάλογα εάν συντρέχουν λόγοι. 25

26 Όταν οι λογιστικές αξίες των ενσωμάτων παγίων υπερβαίνουν την ανακτήσιμη αξία τους, οι διαφορές (απομείωση) καταχωρούνται ως έξοδα στα αποτελέσματα. Οι αποσβέσεις των λοιπών στοιχείων των ενσωμάτων παγίων (πλην οικοπέδων τα οποία δεν αποσβένονται) υπολογίζονται με τη σταθερή μέθοδο κατά τη διάρκεια της εκτιμώμενης ωφέλιμης ζωής τους. Η εκτιμώμενη διάρκεια της ωφέλιμης ζωής ανά κατηγορία παγίου έχει ως ακολούθως: Κτίρια 10 ΕΤΗ Λοιπός εξοπλισμός 5-20 ΕΤΗ 3.5 Άϋλα περιουσιακά στοιχεία (α) Υπεραξία Η υπεραξία αντιπροσωπεύει τη διαφορά μεταξύ κόστους απόκτησης και εύλογης αξίας των επιμέρους περιουσιακών στοιχείων, υποχρεώσεων και ενδεχόμενων υποχρεώσεων κατά την απόκτηση θυγατρικών και συγγενών εταιρειών. Η υπεραξία κατά την απόκτηση των συγγενών εταιρειών, περιλαμβάνεται στο κόστος της επένδυσης. Η υπεραξία αναγνωρίζεται ως περιουσιακό στοιχείο στην Κατάσταση Οικονομικής Θέσης και ελέγχεται τουλάχιστον ετησίως για απομείωση. Μετά την αρχική αναγνώριση η υπεραξία αποτιμάται στο κόστος κτήσης μείον τις συσσωρευμένες ζημίες απομείωσης. Η ζημία απομείωσης καταχωρείται άμεσα στα αποτελέσματα και δεν αναστρέφεται. Για τον προσδιορισμό των κερδών και ζημιών κατά την διάθεση θυγατρικών και συγγενών εταιρειών λαμβάνεται υπόψη και η σχετική υπεραξία που αντιστοιχεί στην πωληθείσα οικονομική μονάδα. Για σκοπούς ελέγχου της υπεραξίας και προκειμένου να διαπιστωθεί αν υπάρχει απομείωση, η υπεραξία κατανέμεται στις μονάδες δημιουργίας ταμιακών ροών, οι οποίες αντιπροσωπεύουν τον πρωτεύοντα τύπο πληροφόρησης κατά τομέα. (β) Λογισμικό - λοιπά άυλα περιουσιακά στοιχεία Οι άδειες λογισμικού επιμετρώνται στο κόστος κτήσεως μείον τις αποσβέσεις. Οι αποσβέσεις διενεργούνται με τη σταθερή μέθοδο κατά τη διάρκεια της ωφέλιμης ζωής των στοιχείων αυτών η οποία εκτιμάται σε 5 έτη. Οι δαπάνες που απαιτούνται για την ανάπτυξη και διατήρηση του λογισμικού καταχωρούνται ως έξοδα όταν γίνονται. Οι δαπάνες που πραγματοποιούνται για την ανάπτυξη συγκεκριμένων λογισμικών που ελέγχονται από τον Όμιλο καταχωρούνται ως άυλα περιουσιακά στοιχεία όταν ισχύουν οι εξής προϋποθέσεις: α) δημιουργείται ένα συγκεκριμένο περιουσιακό στοιχείο η χρήση και διάθεση του οποίου ελέγχεται από τον Όμιλο, β) πιθανολογείται ότι το δημιουργούμενο περιουσιακό στοιχείο θα αποφέρει μελλοντικά οικονομικά οφέλη και γ) το κόστος ανάπτυξης μπορεί να προσδιοριστεί αξιόπιστα. Τέτοιες δαπάνες περιλαμβάνουν αμοιβές προσωπικού και αναλογία γενικών εξόδων. 26

27 3.6 Απομείωση αξίας περιουσιακών στοιχείων Με την εξαίρεση της υπεραξίας και των άυλων περιουσιακών στοιχείων με απεριόριστη ωφέλιμη ζωή, τα οποία ελέγχονται για απομείωση τουλάχιστον ετησίως, οι λογιστικές αξίες των λοιπών μακροπρόθεσμων στοιχείων του Ενεργητικού ελέγχονται για σκοπούς απομείωσης όταν γεγονότα ή αλλαγές στις συνθήκες υποδηλώνουν ότι η λογιστική τους αξία μπορεί να μην είναι ανακτήσιμη. Όταν η λογιστική αξία κάποιου περιουσιακού στοιχείου υπερβαίνει το ανακτήσιμο ποσό του η αντίστοιχη ζημία απομείωσης του καταχωρείται στην Κατάσταση Αποτελεσμάτων. Η ανακτήσιμη αξία προσδιορίζεται ως η μεγαλύτερη αξία μεταξύ της εύλογης αξίας μείον το κόστος διάθεσης και της αξίας χρήσης. Εύλογη αξία μείον το κόστος διάθεσης είναι το ποσό που μπορεί να ληφθεί από την πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου στα πλαίσια μίας αμφοτεροβαρούς συναλλαγής στην οποία τα μέρη έχουν πλήρη γνώση και προσχωρούν οικειοθελώς, μετά την αφαίρεση κάθε πρόσθετου άμεσου κόστους διάθεσης του περιουσιακού στοιχείου, ενώ, αξία χρήσης είναι η καθαρή παρούσα αξία των εκτιμώμενων μελλοντικών ταμειακών ροών που αναμένεται να εισρεύσουν στην επιχείρηση από τη συνεχή χρήση ενός περιουσιακού στοιχείου και από τη διάθεσή του στο τέλος της εκτιμώμενης ωφέλιμης ζωής του. Προκειμένου να προσδιορισθεί η ζημία απομείωσης τα περιουσιακά στοιχεία εντάσσονται στις μικρότερες δυνατές ομάδες δημιουργίας ταμιακών ροών. 3.7 Απαιτήσεις από πελάτες Οι απαιτήσεις από πελάτες καταχωρούνται αρχικά στην εύλογη αξία τους και μεταγενέστερα αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος με τη χρήση του πραγματικού επιτοκίου, αφαιρουμένων και των ζημιών απομείωσης. Σε κάθε ημερομηνία αναφοράς ο Όμιλος εξετάζει εάν υπάρχουν αντικειμενικές ενδείξεις για τη μη είσπραξη καθυστερημένων ή επισφαλών απαιτήσεων. Εάν υπάρχουν αντικειμενικές ενδείξεις απομείωσης, η ζημία απομείωσης υπολογίζεται ως η διαφορά μεταξύ της λογιστικής αξίας των απαιτήσεων και της παρούσας αξίας των εκτιμώμενων ταμιακών ροών, προεξοφλουμένων με το πραγματικό επιτόκιο. Η λογιστική αξία των απαιτήσεων μειώνεται μέσω της πρόβλεψης επισφαλών απαιτήσεων και η σχετική ζημία αναγνωρίζεται ως έξοδο στην Κατάσταση Αποτελεσμάτων. Εάν μετά την αναγνώριση της ζημίας απομείωσης προκύψουν μεταγενέστερα γεγονότα τα οποία προσαυξάνουν ή μειώνουν το αρχικό ποσό της ζημίας απομείωσης προσαρμόζεται αναλόγως η πρόβλεψη επισφαλών απαιτήσεων ώστε να αντανακλά τους εκάστοτε πιθανολογούμενους σχετικούς κινδύνους. Κάθε διαγραφή υπολοίπων πελατών χρεώνεται στην υπάρχουσα πρόβλεψη για επισφαλείς απαιτήσεις. 3.8 Αποθέματα Τα αποθέματα αποτιμώνται στη χαμηλότερη αξία μεταξύ κόστους κτήσεως και καθαρής ρευστοποιήσιμης αξίας. Το κόστος κτήσεως προσδιορίζεται με τη μέθοδο του εξατομικευμένου κόστους. Κόστος δανεισμού δεν περιλαμβάνεται στο κόστος κτήσεως των αποθεμάτων. Η καθαρή ρευστοποιήσιμη αξία εκτιμάται με βάση τις τρέχουσες τιμές πώλησης των αποθεμάτων στα πλαίσια της συνήθους δραστηριότητας αφαιρουμένων και των τυχόν εξόδων πώλησης όπου συντρέχει περίπτωση. 27