ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 19 ΜΑΪΟΣ 2005 Ι. ΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Transcript

1 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ Σταδίου Αθήνα Τηλ , Fax Αθήνα, 19 Μαΐου 2005 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 19 ΜΑΪΟΣ 2005 Ι. ΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Η ανάπτυξη της παγκόσµιας οικονοµίας κατά το παρελθόν έτος συνετελέσθη σε επίπεδο ρεκόρ. Με ρυθµό 5% και νοµισµατική σταθερότητα διατηρούµενη σε διάφορους βαθµούς στις διάφορες περιοχές του κόσµου, οι οικονοµικές επιδόσεις είναι ασφαλώς οι καλύτερες των τελευταίων 3 δεκαετιών. Η επιτάχυνση της παγκόσµιας αναπτύξεως από 4,0% το 2003 σε 5,0% το 2004 υπήρξε εν µέρει ανισοµερής, αφού καµιά από τις ανεπτυγµένες οικονοµίες δεν πλησίασε καν τον εν λόγω ρυθµό. Η ανάπτυξη ήταν ιδιαιτέρως ισχυρή στην Ασία (7,8%, χωρίς Ιαπωνία), στην Κοινοπολιτεία των Ανεξάρτητων Κρατών (8,0%), στην Λατ. Αµερική από 1,7% σε 5,6%, αλλά και στις ΗΠΑ (4,4%). Ωστόσο, και στις χώρες της ΕΕ η επιτάχυνση υπήρξε ταχεία από 1,2% το 2003 σε 2,5% το Παρά ταύτα, η περιοχή αυτή, και ιδιαιτέρως η Ευρωζώνη, αποτελεί ουραγό αναπτυξιακά όχι µόνο στον ανεπτυγµένο κόσµο, αλλά και στην παγκόσµια οικονοµία. Στην Ευρωζώνη ο ρυθµός αναπτύξεως ήταν µόλις 2,0% και έβαινε φθίνων κατά τους τελευταίους µήνες του έτους. Η ενδυνάµωση της οικονοµικής µεγεθύνσεως στηρίχθηκε στην συνύπαρξη πολλών παραγόντων που επηρεάζουν ευµενώς επενδύσεις και κατανάλωση, αλλά και εξαγωγές, ιδία για χώρες µε υψηλή εξάρτηση από τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών. Οι παράγοντες αυτοί είναι τα χαµηλά πραγµατικά επιτόκια, οι διασταλτικές µακροοικονοµικές πολιτικές, οι επιδράσεις από τα θετικά αποτελέσµατα πλούτου που προήλθαν από τις ιστορικώς υψηλές τιµές των ακινήτων παγκοσµίως και την ανάκαµψη των κεφαλαιαγορών, ασφαλώς δε, και η ισχυρότατη ανάπτυξη χωρών, όπως η Κίνα και η Ινδία, για να αναφέρουµε τους σηµαντικότερους. Η παγκόσµια οικονοµική ανάπτυξη, µε βάση ενδείξεις που προέρχονται και από την σηµειωθείσα επιβράδυνση κατά το β εξάµηνο του 2004, εκτιµάται ότι θα παραµείνει ισχυρή και κατά το τρέχον έτος, καθώς και κατά το 2006, αλλά µε σχετικώς ήπια υποχώρηση. Οι εκτιµήσεις των διεθνών οργανισµών, αλλά και άλλων αναλυτών, συγκλίνουν στην πρόβλεψη για ρυθµό αναπτύξεως της παγκόσµιας οικονοµίας της τάξεως 1

2 του 4,3% για τα έτη Η υποχώρηση προβλέπεται να είναι γενικευµένη, µε εξαίρεση την Αφρική, αλλά όχι και σύµµετρη. Συγκριτικώς εντονότερη εκτιµάται ότι θα είναι για την Λ. Αµερική, τις υποψήφιες για ένταξη στην ΕΕ χώρες, τις χώρες της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία. Ο παγκόσµιος πληθωρισµός συνέχισε την σταθεροποιητική του πορεία κατά το 2004 µειούµενος σε 3,7% έναντι του 3,9% το Το σταθεροποιητικό αυτό αποτέλεσµα µπορεί να χαρακτηρισθεί και επίτευγµα, διότι συνετελέσθη σε συνθήκες απρόσφορες, όπως είναι ο ιστορικά υψηλός ρυθµός αναπτύξεως της παγκόσµιας οικονοµίας και οι, επίσης, ιστορικά υψηλές τιµές του πετρελαίου και των βασικών πρώτων υλών, της όχι αµελητέας επιταχύνσεως του ρυθµού του πληθωρισµού στις ΗΠΑ, αλλά και της αναπτυσσόµενης Ασίας, που δικαιολογείται κάπως, εξαιτίας του υψηλού ρυθµού αναπτύξεως. Για το τρέχον έτος η περαιτέρω σταθεροποίηση προβλέπεται ότι θα είναι οριακή, ενώ για το 2006 εκτιµάται µεγάλη µείωση από 3,6% σε 3,1%. Στην εξέλιξη αυτή θα είναι σηµαντική η συµβολή της αντιπληθωριστικής πολιτικής που ασκείται στην Κίνα, αλλά και οι διακριτές µειώσεις στις λοιπές περιοχές του αναπτυσσόµενου κόσµου, χωρίς καµία εξαίρεση σε οµαδοποιηµένο επίπεδο. Είναι χαρακτηριστικό, ότι µόνο 14 χώρες στο σύνολο του αναπτυσσόµενου κόσµου προβλέπεται να έχουν διψήφιο πληθωρισµό, εκ των οποίων 2 ανήκουν στην Κ.Α.Κ. (13 χώρες), 5 στην Αφρική (49 χώρες), 3 στην αναπτυσσόµενη Ασία (26 χώρες), 2 στην Μέση Ανατολή (19 χώρες) και 2 στην Λατινική Αµερική (33 χώρες). 2

3 ΙΙ. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Με βάση τις ενδείξεις από τα στοιχεία της ζητήσεως, ο ρυθµός αναπτύξεως το 2004 εµφανίζεται υψηλότερος του 3,5%. Ωστόσο, διατυπώνεται επιφύλαξη ενόψει της ασυµβατότητας που υπάρχει µεταξύ δεικτών παραγωγής και δεικτών ζητήσεως. Στην επιτάχυνση του ρυθµού σε σχέση µε το 2003 συνέβαλε η µεγάλη αύξηση των καθαρών συναλλαγµατικών εισροών από ναυτιλία και τουρισµό. Η αύξηση καθαρών εισπράξεων από τους δύο αυτούς τοµείς ήταν 30% έναντι 7% το Κατά το τρέχον έτος εκτιµάται σηµαντική υποχώρηση του ρυθµού αναπτύξεως. Αναπτυξιακοί παράγοντες, όπως οι επενδύσεις σε οικοδοµές και υποδοµές εµφανίζονται αρκετά αποδυναµωµένοι, καθ ον χρόνο η αύξηση των δανειακών κινδύνων που συνδέονται µε τον φρενήρη δανεισµό των νοικοκυριών και η περιοριστική δηµοσιονοµική πολιτική θα µειώσουν τους ρυθµούς σε ιδιωτική και δηµόσια κατανάλωση, αντιστοίχως. Η κατάσταση διασώζεται από την προβλεπόµενη συνέχιση της πολύ καλής πορείας του ναυτιλιακού συναλλάγµατος, καθώς και του τουριστικού. Ο παράγων αυτός εξουδετερώνει σηµαντικό τµήµα της οικονοµικής επιβραδύνσεως που αιτιάζεται από την από πολλές πλευρές πληττόµενη εγχώρια ζήτηση. Στάθµιση όλων των παραγόντων, εξωτερικών και εσωτερικών, που εµπλέκονται στην αναπτυξιακή διαδικασία, οδηγεί στην πρόβλεψη για ρυθµό αναπτύξεως της τάξεως του 3% για το τρέχον έτος. Οι προοπτικές για το 2006 εκτιµώνται από καλές έως πολύ καλύτερες σε σύγκριση µε το Η µάλλον ασφαλής ανάκαµψη των δηµοσίων επενδύσεων, η αναστροφή του οικοδοµικού κύκλου, η βελτίωση του επιχειρηµατικού κλίµατος από τις εξυγιαντικές παρεµβάσεις στην οικονοµία, η συνεχιζόµενη ναυτιλιακή άνθηση, αλλά και η ασκούµενη τουριστική πολιτική, θα οδηγήσουν πιθανότατα σε επιτάχυνση του ρυθµού αναπτύξεως, ο οποίος πιθανότατα θα υπερβεί το 3,5%. Πολλά θα εξαρτηθούν από την ταχύτητα και το βάθος των παρεµβάσεων σε βασικές δοµές και θεσµούς, υπό τους οποίους λειτουργεί η οικονοµία. Καθ όσον αφορά στην νοµισµατική σταθερότητα, οι προγενέστερες εκτιµήσεις έχουν σε µεγάλο βαθµό ακυρωθεί από την µεγάλη αύξηση της τιµής του πετρελαίου και την αύξηση των συντελεστών έµµεσης φορολογίας. Οι µέχρι τώρα τάσεις υποδεικνύουν ότι είναι πολύ δύσκολο ο πληθωρισµός κατά το τρέχον έτος να υπολειφθεί του περυσινού ρυθµού (2,9%). Σηµειώνεται, ότι χωρίς την ευνοϊκή επίπτωση των τροφίµων, ο πληθωρισµός του Μαρτίου 2005 θα έτρεχε µε ρυθµό υψηλότερο του 3,5%, έναντι πραγµατοποιηθέντος 2,9%. Η διαφαινόµενη συγκράτηση του κόστους εργασίας και οι τιµές των εισαγοµένων προϊόντων είναι πιθανό να συγκρατήσουν τον πληθωρισµό στο διάστηµα 3,0% - 3,5%. Υποτίθεται, ότι η τιµή του πετρελαίου θα διαµορφωθεί σε επίπεδα συµβατά µε την ανωτέρω πρόβλεψη. Οι εξελίξεις στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών δίνουν την επιφανειακή εντύπωση σηµαντικής βελτιώσεως. Η εικόνα προσδιορίζεται αποκλειστικά σχεδόν από τις εισροές ναυτιλιακού και τουριστικού συναλλάγµατος. Ωστόσο, οι ενδείξεις από το 3

4 εµπορικό ισοζύγιο αλλά και το χρηµατοπιστωτικό ισοζύγιο αποτελούν µάρτυρες οικονοµικού περιβάλλοντος αποθαρρυντικού για την ανάληψη σηµαντικών επενδυτικών πρωτοβουλιών, ενδυναµωτικών της αναπτυξιακής δυναµικής της οικονοµίας. Το εν δυνάµει έλλειµµα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είναι τόσο υψηλό, ώστε να αποτρέπει στον ψυχρό παρατηρητή την διαµόρφωση αισιοδόξου απόψεως για το µέλλον, το γε νύν έχον. Τα δηµοσιονοµικά πράγµατα έχουν εισέλθει σε µια νέα, ενθαρρύνουσα αλλά ταυτοχρόνως και κρίσιµη φάση. Η ώρα της αληθείας υπήρξε πολύ περισσότερο απογοητευτική ακόµη και για τους υπερβαλλόντως απαισιόδοξους. Η διατυπούµενη αποφασιστικότητα της κυβερνήσεως να µειώσει το δηµοσιονοµικό έλλειµµα στο θεσµικώς επιβαλλόµενο και οικονοµικώς επιθυµητό επίπεδο συνιστά καθ εαυτήν δυσχερέστατο εγχείρηµα, όχι όµως και ανέφικτο. Αποµένει να επαληθευθεί ο βαθµός στον οποίο η διακηρυχθείσα αποφασιστικότητα θα κάνει αισθητή την παρουσία της στην οικονοµική ζωή. 4

5 I Ι I. ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Από απόψεως συναλλαγµατικής, το 2004 ήταν ένα καλό τουριστικό έτος (+9%). Αυτό οφείλεται εξ ολοκλήρου στους Ολυµπιακούς Αγώνες, δηλ. στην αύξηση των τιµών και της πληρότητας των ξενοδοχειακών κλινών στην περιοχή της πρωτεύουσας, ίσως δε και της Θεσσαλονίκης. Αντιθέτως, για την περιφέρεια η κατάσταση ήταν ήκιστα ικανοποιητική, αφού οι διανυκτερεύσεις µειώθηκαν µε ρυθµό υψηλότερο του 5% καθ ον χρόνο οι τιµές όχι µόνο δεν αυξήθηκαν για να καλύψουν τον πληθωρισµό, αλλά σε πολλές περιπτώσεις µειώθηκαν. Ο διπολικός αυτός χαρακτήρας της τουριστικής δραστηριότητας υπογραµµίζει αφενός τον προσωρινό χαρακτήρα της βάσει εισπράξεων ανακάµψεως και αφετέρου την υποκείµενη δραµατική υποχώρηση του βαθµού διεθνούς ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, εξαιτίας και της υπερτιµήσεως του ευρωπαϊκού νοµίσµατος. Ο βαθµός οπισθοδροµήσεως της τουριστικής Ελλάδος καταφαίνεται όχι µόνο από την επί τέσσερα συναπτά έτη µείωση του αριθµού των αφίξεων και διανυκτερεύσεων, αλλά και από το γεγονός ότι κατόρθωσε στο καλύτερο κατά την τελευταία τριακονταετία παγκόσµιο τουριστικό έτος (+10%) να πραγµατοποιήσει µείωση σε αφίξεις, αλλά και σε εισπράξεις διαρθρωτικού χαρακτήρα. Η υπερτίµηση του ευρώ δεν έχει επηρεάσει τις αµεσότερα ανταγωνιστικές ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου τόσο όσο την Ελλάδα. Είναι ορθό να αναγνωρισθεί ότι ο ελληνικός τουρισµός πέρασε το κατώφλι του µη επιτρεπτού, εξαιτίας της µη αναγνωρίσεως από την Πολιτεία του κρίσιµου αναπτυξιακού ρόλου που µπορεί να διαδραµατίσει σε µακροπρόθεσµη προοπτική, αλλά και της χαµηλού επιπέδου τουριστικής συνειδήσεως µεγάλου µέρους των επιχειρούντων στον τοµέα, ιδίως δε στο µη ξενοδοχειακό τµήµα αυτού. Η σώρευση προβληµάτων καταγράφηκε ως µείωση της ολικής ποιότητας του τουριστικού προϊόντος, καθ όν χρόνο εισήρχοντο στην αγορά νέοι προορισµοί, µε αρκετά χαµηλότερες τιµές και ικανοποιητική ποιότητα αλλά και ποικιλότητα. Το κόστος αναστροφής της τάσεως είναι υψηλό. Και δεν αφορά µόνο στην προβολή και διαφήµιση αλλά και στην διαµόρφωση θεσµικού πλαισίου που θα εξαναγκάσει σε ριζική αναµόρφωση της λειτουργίας και συνολικής εικόνας του τοµέα. Οι προοπτικές για το τρέχον έτος εκτιµάται ότι είναι καλύτερες. Τρεις είναι οι βασικοί λόγοι: (α) (β) (γ) Η επιτυχής διαφήµιση και προβολή της χώρας µέσω των Ολυµπιακών Αγώνων και της πανθοµολογούµενης επιτυχούς διαφηµιστικής εκστρατείας στην διεθνή αγορά που εγκαινίασε η νέα τουριστική ηγεσία. Η µεγάλη αναβάθµιση της πρωτεύουσας σε έκταση και αισθητική, και Η αδυναµία της Τουρκίας να φιλοξενήσει αυξηµένες αφίξεις, λόγω εξαντλήσεως της παραγωγικής δυναµικότητας αυτής σε κλίνες κατά το παρελθόν έτος (+27%). Παρά το γεγονός, ότι οι ενδείξεις δεν έχουν γίνει ακόµη εµφανείς, εκτιµούµε ότι οι αφίξεις αλλοδαπών τουριστών κατά το 2005 θα υπερβούν σε ρυθµό και αριθµό διανυκτερεύσεων το 5-6%, µε ίσως βραδύτερη αύξηση (σε σύγκριση µε τις αφίξεις) των συναλλαγµατικών εισπράξεων. 5

6 Πρέπει να επισηµανθεί, ότι η όποια επιτυχία σηµειωθεί κατά το τρέχον έτος δεν πρέπει να οδηγήσει σε εφησυχασµό. Παράλληλα µε την συνεχιζόµενη διαφήµιση και µε προϊούσα έµφαση σε νέες προελεύσεις, η κυβέρνηση πρέπει να εγκύψει µε σοβαρότητα και αίσθηµα επείγοντος στα θέµατα κόστους και ποιότητας. Το κόστος αναστροφής των πτωτικών τάσεων είναι πολύ υψηλότερο από το κόστος που απαιτεί η αποφυγή των εν λόγω τάσεων. Όπως τα πράγµατα έχουν διαµορφωθεί, οι τοµείς υλικής παραγωγής δεν είναι σε θέση να διαδραµατίσουν ρόλο ηγετικό στην ανάπτυξη. Τον ρόλο αυτό, τώρα πια, µόνο υπηρεσίες µε εξωτερικό προσανατολισµό µπορούν να παίξουν επιτυχώς. 6