Σχεδίαση και κατασκευή αντικειμένων από πλεκτό ύφασμα εμποτισμένο με ρητίνη

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Σχεδίαση και κατασκευή αντικειμένων από πλεκτό ύφασμα εμποτισμένο με ρητίνη Συγγραφή: Δέσποινα Χονδροδήμου Επιβλέπων Καθηγητής: Παρασκευάς Παπανίκος Τριμελής Επιτροπή: Παρασκευάς Παπανίκος Νικόλαος Ζαχαρόπουλος Βασίλειος Μουλιανίτης ΕΡΜΟΥΠΟΛΗ ΣΥΡΟΣ 2017

2

3 Δηλώνω υπεύθυνα ότι η διπλωματική εργασία είναι εξ ολοκλήρου δικό μου έργο και κανένα μέρος της δεν είναι αντιγραμμένο από έντυπες ή ηλεκτρονικές πηγές, μετάφραση από ξενόγλωσσες πηγές και αναπαραγωγή από εργασίες άλλων ερευνητών ή φοιτητών. Όπου έχω βασιστεί σε ιδέες ή κείμενα άλλων, έχω προσπαθήσει να το προσδιορίσω σαφώς μέσα από την καλή χρήση αναφορών ακολουθώντας την ακαδημαϊκή δεοντολογία.

4

5 Ευχαριστίες Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα καθηγητή κ. Παρασκευά Παπανίκο, για την πολίτιμη καθοδήγηση και συνεχή βοήθειά του σε όλη τη διάρκεια εκπόνησης της εργασίας, τους γονείς μου, Χρήστο και Γεωργία, την αδερφή μου, Βασιλική και τέλος τον Ηλία, για την υπομονή και την υποστήριξή τους καθόλη την διάρκεια των σπουδών μου στη Σύρο.

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 8 ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 8 ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 10 ΥΦΑΣΜΑ 10 Ιστορία 11 Χρήσεις υφασμάτων 11 Προέλευση και είδη υφασμάτων 13 Μέθοδοι παραγωγής υφάσματος 20 Κατεργασίες 22 ΠΛΕΚΤΑ ΥΦΑΣΜΑΤΑ 24 Ιστορικά 24 Διαδικασίες παραγωγής 25 Πλέξιμο με βελονάκι - Crochet 29 Πλέξιμο με βελόνες 31 ΙΝΕΣ 33 Ταξινόμηση των υφάνσιμων ινών 33 ΒΑΜΒΑΚΙ 36 Προέλευση 36 Χημική σύσταση 37 Δομή της βαμβακερής ίνας 37 Ποιοτικά χαρακτηριστικά της βαμβακερής ίνας 39 Επεξεργασία του βαμβακιού 39 Χρήσεις 41 6

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 44 ΠΛΕΚΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΚΑΙ ΜΕ ΑΛΛΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΕΙΣ 48 Φωτιστικά 48 Έπιπλα 50 Διακοσμητικά και στολισμός επίπλων 53 Παιχνίδια 55 Yarn Bombing 56 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 58 ΔΕΙΓΜΑΤΑ 58 Διαδικασία κατασκευής δειγμάτων 59 Τελικά δείγματα 62 ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΚΑΜΨΗΣ 63 Διαδικασία πειράματος 63 Πειραματικά αποτελέσματα 63 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 69 ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ 69 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ 73 Δοχείο 73 Καλάθι 78 ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ 82 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 86 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ 88 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΕΙΚΟΝΩΝ 89 7

8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από τη στιγμή που γεννιέται ο κάθε άνθρωπος έρχεται σε άμεση επαφή με διαφόρων ειδών υφάσματα. Το ύφασμα είναι ένα εύκαμπτο υλικό που δημιουργείται από ίνες, φυσικής ή τεχνητής προέλευσης, οι οποίες ανάλογα με το είδος και την επεξεργασία τους δίνουν στο ύφασμα τις ιδιότητες του. Τα πλεκτά υφάσματα δημιουργούνται μέσα από το πλέξιμο νήματος με βελόνες ή βελονάκι, και οι χρήσεις τους είναι πολλές και ποικίλες. Το πλέξιμο με βελονάκι αποτελεί εξ ολοκλήρου χειροποίητη παραγωγή, ενώ με τις βελόνες πραγματοποιείται και με πλεκτομηχανές. ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Στόχος της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η κατανόηση του τρόπου κατασκευής αντικειμένων από πλεκτό ύφασμα εμποτισμένο με ρητίνη και η ανάλυση των αντικειμένων με πειράματα ώστε να μελετηθούν οι μηχανικές ιδιότητες του υλικού. Η διπλωματική θα εστιάσει στην κατασκευή δειγμάτων διαφορετικών χαρακτηριστικών και στο πείραμα στο οποίο θα υποβληθούν αυτά, στην κατασκευή αντικειμένων με το υλικό και στην μηχανική ανάλυση αυτών. 8

9 ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζεται μία εισαγωγή στο ύφασμα, στα πλεκτά υφάσματα, στις ίνες και στο βαμβάκι. Στις επιμέρους ενότητες εξετάζονται ιστορικά στοιχεία, οι χρήσεις, οι ιδιότητες, τα χαρακτηριστικά και οι μέθοδοι παραγωγής τους. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι χρήσεις και εφαρμογές του πλεκτού υφάσματος, μόνο του αλλά και σε συνδυασμό με άλλα υλικά. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται η κατασκευή ενδεικτικών δειγμάτων από πλεκτό ύφασμα εμποτισμένο με ρητίνη σε διαφορετικά πάχη και τα αποτελέσματα από το πείραμα στο οποίο υποβάλλονται σε κάμψη τριών σημείων ώστε να μελετηθούν οι μηχανικές ιδιότητες του νέου υλικού. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζονται πιθανές εφαρμογές του εμποτισμένου με ρητίνη πλεκτού υφάσματος και γίνονται δύο δοκιμές κατασκευής αντικειμένων με το νέο υλικό, στα οποία παρατηρούμε τη μηχανική συμπεριφορά τους καθώς και παρουσιάζονται τα συμπεράσματα από την έρυενα και τις πειραματικές διαδικασίες. 9

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΥΦΑΣΜΑ Η ύφανση αποτελεί μία από τις παλαιότερες ανθρώπινες ασχολίες, τα πρώτα ευρήματα της οποίας χρονολογούνται κατά το 6000 π. Χ.. Για τη δη- Εικ. 1: Υφαντά χαλιά μιουργία του υφάσματος απαιτούνται διαδοχικά οι ακόλουθες λειτουργίες: μετατροπή της φυσικής ή τεχνητής ίνας σε νήμα, σύνδεση των νημάτων για την παραγωγή υφαντού, τελική επεξεργασία. Η σύνδεση των νημάτων γίνεται με διάφορους τρόπους, όπως ύφανση, πλέξιμο με βελόνες, πλέξιμο με βελονάκι, δέσιμο με κόμπους, κλπ. Η τελική επεξεργασία περιλαμβάνει διαδικασίες οι οποίες αποσκοπούν σε διακοσμητικό ή χρηστικό σκοπό για το ύφασμα ή ακόμα και για να προσδώσει σε αυτό συγκεκριμένα χαρακτη- 10

11 ριστικά και ιδιότητες όπως να αυξήσει την αντοχή του. Ιστορία Η χρήση των υφασμάτων είναι αποκλειστικά ανθρώπινο χαρακτηριστικό και αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα όλων των ανθρώπινων κοινωνιών. Δέρματα ζώων χρησιμοποιήθηκαν για την προστασία των ανθρώπων από το κρύο, τη θερμότητα, τη βροχή, ειδικά κατά τις μεταναστεύσεις τους σε νέα κλίματα. Τα προϊόντα ένδυσης είναι σημαντικά για την ανθρώπινη ιστορία, καθώς σε αυτά αντικατοπτρίζονται μέσα από το αποτέλεσμα τα διαθέσιμα υλικά και τεχνολογίες του κάθε πολιτισμού αλλά και η κουλτούρα του. Τα πρώτα υφάσματα εμφανίστηκαν στην Μέση Ανατολή την ύστερη εποχή του Λίθου και από τότε μέχρι σήμερα οι μέθοδοι κατασκευής των υφασμάτων συνεχώς εξελίσσονται και οι επιλογές τους σε κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα επηρεάζουν συνεχώς τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι ντύνονται, διακοσμούν το περιβάλλον γύρω τους και γενικότερα τον τρόπο που ζουν. (3) Χρήσεις υφασμάτων Τα υφάσματα έχουν μεγάλη ποικιλία χρήσεων. Η συνηθέστερη χρήση υφασμάτων γίνεται για την ενδυμασία σε ρούχα, παπούτσια, κλπ, αλλά και για προϊόντα που χρησιμοποιούνται για την μεταφορά αντικειμένων, όπως τσάντες και καλάθια. Στο σπίτι χρησιμοποιούνται υφάσματα σαν χαλιά, κουβέρτες, καλύμματα για κρεβάτια και άλλες επίπεδες επιφάνειες, όπως τραπεζομάντηλα και άλλα λευκά είδη, για διακόσμηση επίπλων σαν ταπετσαρίες, τέντες, κλπ. Άλλες χρήσεις των υφασμάτων συναντάμε σε ομπρέλες, κούνιες, σε διάφορα παιχνίδια, τραμπολίνο, αιώρες, πανό προβολής και στις τέχνες. Στον εργασιακό χώρο χρησιμοποιούνται σε βιομηχανικές και επιστημονικές διαδικασίες όπως το φιλτράρισμα. Άλλες χρήσεις συναντάμε σε 11

12 σημαίες, σακίδια, σκηνές, δίχτυα, μαντήλια, πανάκια ξεσκονίσματος, μέσα Εικ. 3: Πανιά ιστιοπλοΐας Εικ. 2: Υφάσματα διακόσμησης. μεταφοράς όπως αερόστατα, χαρταετοί, πανιά ιστιοπλοΐας και αλεξίπτωτα. Ακόμα, υφάσματα χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση και την επένδυση σύνθετων υλικών όπως ο υαλοβάμβακας και τα βιομηχανικά γεωυφάσματα. Τέλος, χρησιμοποιούνται σε παραδοσιακές, χειρονακτικές εργασίες όπως το ράψιμο και το κέντημα. Τα υφάσματα που προορίζονται για βιομηχανική χρήση, και επιλέγονται για τα χαρακτηριστικά τους και όχι για αισθητικούς λόγους, συνήθως αναφέρονται ως τεχνικά υφάσματα. Τα τεχνικά υφάσματα περιλαμβάνουν υφασμάτινες δομές για εφαρμογές στην αυτοκινητοβιομηχανία, ιατρικά υφάσματα(πχ εμφυτεύματα), γεωυφάσματα(ενίσχυση αναχωμάτων), αγροτικά υφάσματα(υφάσματα για την προστασία των καλλιεργειών), προστατευτικά ενδύματα(- 12

13 Εικ. 4: Υφασμάτινος χαρταετός. Εικ. 5: Είδη camping. πχ ρούχα πυροσβέστη, ενάντια στην θέρμανση και την ραδιενέργεια, ενάντια σε λιωμένα μέταλλα για συγκολλητές, προστασία από μαχαιρώματα και αλεξίσφαιρα γιλέκα). Σε όλες αυτές τις εφαρμογές πρέπει να πληρούνται αυστηρές απαιτήσεις απόδοσης. Υφαντά από νήματα επικαλυμμένα με νανοσύρματα οξειδίου του ψευδαργύρου, εργαστηριακό ύφασμα έχει αποδειχθεί ικανό να αυτό-τροφοδοτεί νανοσυστήματα χρησιμοποιώντας δονήσεις που δημιουργούνται από καθημερινές ενέργειες, όπως είναι ο άνεμος ή οι κινήσεις του σώματος. (5) Προέλευση και είδη υφασμάτων Τα υφάσματα μπορούν να κατασκευαστούν από υλικά προερχόμενα από τέσσερις κύριες πηγές: ζώα(μαλλί, μετάξι), φυτά(βαμβάκι, λινάρι, γιούτα), ορυκτά(αμίαντος, ίνες γυαλιού), τα οποία και είναι οι φυτικές πηγές κατασκευής υφασμάτων, και συνθετικά(νάιλον, πολυεστέρα, ακρυλικό). Στο παρελθόν όλα τα υφάσματα κατασκευάζονταν από φυτικές ίνες, συμπεριλαμβανομένων φυτικών, ζωικών και μεταλλικών πηγών. Τον 20ο αιώνα ήρθαν να συμπληρώσουν την παραγωγή υφασμάτων τεχνητές ίνες φτιαγμένες από πετρέλαιο. Τα υφάσματα κατασκευάζονται σε διάφορους βαθμούς ανθεκτικότητας, από τα καλύτερης ποιότητας αραχνοΰφαντα μέχρι και τις πιο ανθεκτικές λινάτσες. Η μικροΐνα αναφέρεται σε ίνες τα σκέλη των οποίων είναι λεπτότερα από ένα ντενιέρ(μονάδα μέτρησης για την γραμμική πυκνότητα μάζας 13

14 των ινών). (5) ΥΦΑΣΜΑΤΑ ΖΩΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ Τα υφάσματα που κατασκευάζονται από ζωικές πηγές συνήθως κατασκευάζονται από τρίχες, γούνες, δέρματα ζώων ή, στην περίπτωση του μεταξοσκώληκα, από μετάξι. Εικ. 6: Μαλλί προβάτου. Το μαλλί αναφέρεται στην τρίχα της εγχώριας κατσίκας ή προβάτου, η οποία διαφέρει από άλλους τύπους τρίχας ζώων στο γεγονός ότι τα μεμονωμένα σκέλη της τρίχας είναι επικαλυμμένα από λέπια και σφιχτές πτυχώσεις, και το μαλλί ως σύνολο είναι επικαλυμμένο από ένα μίγμα κεριού γνωστό ως λανολίνη(κάποιες φορές ονομάζεται και λίπος μαλλιού), το οποίο κάνει το μαλλί αδιάβροχο και να μην βρωμίζει. Τα μάλλινα κατασκευάζονται από ένα ογκώδες νήμα που παράγεται από λαναρισμένες, μη παράλληλες ίνες, ενώ το στριμμένο μαλλί ή πενιέ κατασκευάζεται από καλύτερης ποιότητας νήμα, από μακρύτερες ίνες χτενισμένες, για να είναι παράλληλες και καθαρισμένες από τις κοντύτερες ίνες. Το μαλλί χρησιμοποιείται κυρίως για την κατασκευή ζεστών ρούχων. Το κασμίρ, τρίχα της ινδικής κασμίρ κατσίκας και το μοχέρ, τρίχα της βορειοαφρικανικής κατσίκας Ανγκόρα, είναι τύποι μαλλιών γνωστοί για την εξαιρετική απαλότητά τους. Άλλα μαλλιά ζωικής προέλευσης από τα οποία κατασκευάζουμε υφάσματα είναι το μαλλί αλπακά, μαλλί vicuña (βικούνια), το μαλλί λάμα και το μαλλί από καμήλα που συνήθως χρησιμοποιείται για να παραχθούν παλτά, 14

15 σακάκια, κουβέρτες και άλλα ζεστά καλύμματα. Το μετάξι αποτελεί και αυτό υλικό ζωικής προέλευσης για την κατασκευή υφάσματος. Το μεταξωτό ύφασμα φτιάχνεται από τις ίνες του κουκουλιού του κινέζικου μεταξοσκώληκα, οι οποίες περιστρέφονται και δημιουργούν το ύφασμα το οποίο, όπως είναι γνωστό, είναι λείο και εξαιρετικά απαλό. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι μεταξιού: το πρώτο παράγεται από μεταξοσκώληκες που ζουν και εκτρέφονται σε μουριές και είναι το «μετάξι μουριάς»(mulberry silk), και το δεύτερο, το «άγριο μετάξι»(wild silk), το οποίο παράγεται από τους λεγόμενους τουσάχ(tussah) μεταξοσκώληκες. Εικ. 7: Μεταξωτά υφάσματα. Το πρώτο είδος μεταξιού παράγεται από μεταξοσκώληκες που βρίσκονται σε καλλιεργημένους βιότοπους όπου υπάρχουν φρέσκα φύλλα μουριάς προς κατανάλωση, ενώ το δεύτερο είδος μεταξιού παράγεται από μεταξοσκώληκες που τρέφονται αποκλειστικά από φύλλα βελανιδιάς. Το καλλιεργημένο μετάξι αποτελεί περίπου τα 4/5 της παγκόσμιας παραγωγής μεταξιού.(5) 15

16 ΥΦΑΣΜΑΤΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ Το γρασίδι, τα γιουγκοειδή φυτά(rush), η κάνναβη και η αγαύη χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία σχοινιών. Όταν χρησιμοποιούνται τα δύο πρώτα για παραγωγή, αξιοποιείται ολόκληρο το φυτό, ενώ όταν χρησιμοποιούνται τα δύο επόμενα, αξιοποιούνται μόνο οι ίνες από το φυτό. Οι ίνες από κοκοφοίνικα(καρύδα) χρησιμοποιούνται για την δημιουργία σπάγκου, αλλά και για χαλιά, πατάκια, βούρτσες, στρώματα, πλακάκια και σακούλες. Το άχυρο και το μπαμπού χρησιμοποιούνται για την δημιουργία καπέλων. Το άχυρο, που αποτελεί μία ξηρά μορφή γρασιδιού, χρησιμοποιείται και για γέμισμα, όπως συμβαίνει και με το καπόκ(τροπικό δέντρο). Το μπαμπού χρησιμοποιείται και για κατασκευή επίπλων. Εικ. 8: Καλλιέργεια βαμβακιού. Οι ίνες από χαρουπιές, βαμβάκι, ρύζι, κάνναβη και τσουκνίδα χρησιμοποιούνται για την παραγωγή χαρτιού. Το βαμβάκι, το λινάρι, η γιούτα, η κάνναβη, το μόνταλ(modal, ημι-συνθετικές ίνες κυτταρίνης), ακόμα και οι ίνες από μπαμπού χρησιμοποιούνται σε είδη ένδυσης. Η πίνα(pina, ίνα από ανανά) και το ραμί(ramie), είναι και αυτές ίνες που χρησιμοποιούνται στα είδη ένδυσης, συνήθως αναμεμειγμένες και με άλλες ίνες, όπως από βαμβάκι. Ακόμα και η τσουκνίδα έχει χρησιμοποιηθεί για την δημιουργία ίνας και υφάσματος, παρόμοιου με της κάνναβης ή του λιναριού. Έχει αναφερθεί και η χρήση ινών από κοτσάνι 16

17 Εικ. 9: Ύφασμα από λινάρι ασκληπιάδας, οι οποίες όμως τείνουν να είναι κάπως ασθενέστερες από άλλες ίνες όπως από κάνναβη ή από λινάρι. Ο εσωτερικός φλοιός του δέντρου lacebark(είδος δέντρου που προέρχεται από πολλά νησιά της Καραϊβικής) αποτελεί ένα λεπτό και καλής ποιότητας δίχτυ, το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί για την δημιουργία ρούχων και αξεσουάρ καθώς και για χρηστικά αντικείμενα, όπως ένα σχοινί. Το οξικό άλας χρησιμοποιείται για να αυξήσει την λάμψη συγκεκριμένων υφασμάτων όπως τα μεταξωτά, τα βελούδινα, και τα ταφτάς(taffetas, γυαλιστερό ύφασμα). Και τα φύκια χρησιμοποιούνται για την δημιουργία υφασμάτων. Από αυτά παράγεται μία υδροδιαλυτή ίνα, γνωστή ως άλας αλγινικού οξέως, και όταν το ύφασμα έχει ολοκληρωθεί, το αλγινικό οξύ διαλύεται αφήνοντας μία ανοιχτή περιοχή. Το λυοσέλ(lyocell, μορφή ρεγιόν)είναι ένα συνθετικό ύφασμα που προέρχεται από ξύλο χαρτοποιίας, και συχνά αναφέρεται ως συνθετικό μετάξι. Είναι ένα σκληρό ύφασμα που αναμιγνύεται συχνά με άλλα υφάσματα, όπως το βαμβάκι. Οι ίνες από τον εσωτερικό φλοιό των δέντρων ή από κοτσάνια των φυτών, όπως της κάνναβης, του λιναριού και της τσουκνίδας, είναι επίσης γνωστές και ως «υφαντικές» ίνες.(5) 17

18 ΟΡΥΚΤΑ ΥΦΑΣΜΑΤΑ Οι ίνες από αμίαντο και βασάλτη(εκρηξιγενές πέτρωμα) χρησιμοποιούνται για πλακάκια από βινύλιο, για μεταλλικά φύλλα και κόλλες, για πάνελ από αμίαντο και τσιμέντο, για ακουστικές οροφές, για κουρτίνες σκηνής και για ειδικά σεντόνια που σβήνουν την φωτιά(fire blankets). Οι ίνες γυαλιού χρησιμοποιούνται στην παραγωγή σανίδων σιδερώματος και καλυμμάτων για στρώματα, σχοινιών και καλωδίων, σε ενισχυμένες Εικ. 10: Ίνες Γυαλιού ίνες για συνθετικά υλικά, σε δίχτυα για έντομα, σε προστατευτικά υφάσματα κατά της φλόγας, σε ηχομονώσεις, σε πυρίμαχες και μονωτικές γενικότερα ίνες. Οι ίνες γυαλιού είναι υφαντές και επικαλυμμένες με τεφλόν για την παραγωγή ενός ρούχου που ονομάζεται beta cloth, το οποίο ουσιαστικά είναι ένα πυρίμαχο ύφασμα που από το 1968 αντικατέστησε το νάιλον που είχαν στο εξωτερικό στρώμα οι διαστημικές στολές των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι μεταλλικές ίνες, το φύλλο μετάλλου και το μεταλλικό σύρμα έχουν μία ποικιλία χρήσεων συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής του υφάσματος χρυσού(cloth of gold) και της παραγωγής κοσμημάτων. Σε διάφορες κατασκευές χρησιμοποιείται ένα χοντρό υφαντό πλέγμα από ατσάλινο σύρμα(το οποίο μοιάζει πολύ με τις σήτες που τοποθετούνται στις εξωτερικές πόρτες), αλλά στο κάτω μέρος αυτών, για την αποφυγή γρατζουνίσματος από σκυλιά. Επίσης, χρησιμοποιείται σαν φράχτης σε κοτέτσια, καθώς και σαν παγίδες για τον έλεγχο των ζώων.(5) 18

19 ΣΥΝΘΕΤΙΚΑ ΥΦΑΣΜΑΤΑ Όλα τα συνθετικά υφάσματα χρησιμοποιούνται κυρίως για την παραγωγή ενδυμάτων. Η ίνα πολυεστέρα χρησιμοποιείται σε όλα τα είδη ένδυσης, είτε μόνη της είτε αναμεμειγμένη με άλλες ίνες όπως το βαμβάκι. Η ίνα αραμιδίου χρησιμοποιείται σε προστατευτικά υφάσματα κατά της φλόγας, σε προστατευτικά από κοψίματα και σε πανοπλίες. Η ακρυλική ίνα χρησιμοποιείται για την απομίμηση του μαλλιού, συμπεριλαμβανομένου και του κασμίρ, αλλά χρησιμοποιείται συχνά και ως αντικαταστάτης αυτών. Η ίνα νάιλον χρησιμοποιείται για να μιμηθεί το μετάξι και συγκεκριμένα χρησιμοποιείται στην παραγωγή καλσόν. Οι παχύτερες ίνες νάιλον χρησιμοποιούνται σε σχοινιά και σε είδη εξωτερικής ένδυσης. Η λύκρα είναι ένα προϊόν πολυουρεθάνης το οποίο μπορεί να εφαρμόζει πάνω στο σώμα χωρίς να εμποδίζει την κίνησή του. Χρησιμοποιείται στην παραγωγή αθλητικών ρούχων, σουτιέν και σε μαγιό. Η ίνα ολεφίνης χρησιμοποιείται σε αθλητικά ρούχα, σε επενδύσεις και σε ζεστά ρούχα. Οι ολεφίνες είναι υδρόφοβες, ιδιότητα που τους επιτρέπει να στεγνώνουν γρήγορα. Η ίνα ingeo είναι μία ίνα πολυλακτιδίου αναμεμειγμένη με άλλες ίνες όπως βαμβακιού και χρησιμοποιείται σε είδη ένδυσης. Είναι περισσότερο υδρόφιλη από πολλά άλλα συνθετικά επιτρέποντάς της να απομακρύνει τον ιδρώτα. Η ίνα λούρεξ είναι μία μεταλλική ίνα που χρησιμοποιείται στον εξαερισμό των ρούχων. Οι πρωτεΐνες γάλακτος έχουν χρησιμοποιηθεί για την δημιουργία συνθετικών υφασμάτων. Το ύφασμα από ίνες γάλακτος ή καζεΐνης δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του Α Παγκοσμίου Πολέμου στην Γερμανία και αναπτύχθηκε περαιτέρω στην Ιταλία και την Αμερική κατά το Το ύφασμα από ίνες γάλακτος δεν είναι πολύ ανθεκτικό και ζαρώνει εύκολα, αλλά το ph του είναι παρόμοιο με του ανθρώπινου δέρματος και έχει αντιβακτηριδιακές ιδιότητες. Στην αγορά διατίθεται ως βιοδιασπώμενη και ανανεώσι- 19

20 μη συνθετική ίνα. Η ίνα άνθρακα χρησιμοποιείται κυρίως σε σύνθετα υλικά, μαζί με τη ρητίνη, όπως στο πλαστικό που είναι ενισχυμένο με ανθρακονήματα. Οι ίνες είναι φτιαγμένες από ίνες πολυμερούς μέσω απανθράκωσης.(5) Εικ. 11: Υφαντό. Οι κατακόρυφες σειρές από νήματα αποτελούν το στημόνι και οι οριζόντιες το υφάδι.. Μέθοδοι παραγωγής υφάσματος Η ύφανση αποτελεί μία μέθοδο παραγωγής υφάσματος η διαδικασία της οποίας είναι η εξής: το πλέξιμο μίας σειράς από νήματα μεγάλου μήκους(στημόνι) με μία άλλη σειρά από νήμα που διασταυρώνεται κάθετα με τα νήματα του στημονιού(υφάδι). Αυτό γίνεται σε ένα πλαίσιο ή σε μηχανή του αργαλειού, για τον οποίο υπάρχουν διάφοροι τύποι. Κάποιες υφάνσεις εξακολουθούν να γίνονται χειρονακτικά, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία είναι μηχανοποιημένη. Το πλέξιμο με βελόνες και το πλέξιμο με βελονάκι(crochet) περιλαμβάνουν το πλέξιμο βρόχων(θηλιά)ενός νήματος, οι οποίοι σχηματίζονται είτε με μία βελόνα πλεξίματος είτε με το βελονάκι, ενωμένοι σε μία γραμμή. Οι δύο τρόποι πλεξίματος διαφέρουν, καθώς στο πλέξιμο με τις βελόνες υπάρχουν πολλοί ανοιχτοί βρόχοι ταυτόχρονα, ενώ στο βελονάκι υπάρχει ένας ανοιχτός βρόχος πάντα. Επίσης το πλέξιμο με βελόνες μπορεί να γίνει από μηχανή πλεξίματος, ενώ το βελονάκι πραγματοποιείται μόνο με το χέρι. Η μέθοδος παραγωγής spread tow είναι μία μέθοδος κατά την οποία το νήμα απλώνεται σε λεπτές ταινίες και στη συνέχεια οι ταινίες αυτές 20 Εικ. 12: Πλέξιμο με βελόνες.

21 υφαίνονται σαν το στημόνι και το υφάδι. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται Εικ. 13: Μπλούζα με διακοσμητική δαντέλα στο πάνω μέρος. κυρίως για την παραγωγή συνθετικών υφασμάτων. Τα spread tow υφάσματα μπορούν να φτιαχτούν με άνθρακα, αραμίδιο κλπ. Το πλέξιμο(πλεξούδες) ή καλαθοποιία περιλαμβάνει την στρέψη όλων των νημάτων μαζί με αποτέλεσμα ένα ύφασμα. Το δέσιμο με κόμπους περιλαμβάνει το δέσιμο των νημάτων μαζί και χρησιμοποιείται για την κατασκευή μακραμέ. Η δαντέλα κατασκευάζεται με το πλέξιμο των νημάτων από κοινού ανεξάρτητα, χρησιμοποιώντας μία υποστήριξη και οποιαδήποτε από τις παραπάνω μεθόδους, και έχει ως αποτέλεσμα ένα λεπτεπίλεπτο ύφασμα με ενδιάμεσα κενά. Η δαντέλα μπορεί να γίνει είτε με το χέρι είτε με μηχανή. Τα χαλιά, οι κουβέρτες, τα βελούδινα και οι διάφορες απομιμήσεις τους γίνονται με την πλέξη δευτερευόντων νημάτων μέσω υφαντών υφασμάτων, δημιουργώντας μία φουντωτή στρώση γνωστή ως χνούδι ή πέλος. Η πιληματοποίηση περιλαμβάνει την πίεση ενός στρώματος από ίνες και την επεξεργασία τους στο σύνολο μέχρι να μπλεχτούν πολύ γερά μεταξύ τους. Ένα υγρό, όπως νερό με σαπούνι, προστίθεται συνήθως για να λιπάνει τις ίνες και για να ανοίξει τα μικροσκοπικά λέπια που έχει κάθε ίνα μαλλιού. Τα μη υφαντά υφάσματα κατασκευάζονται με την ένωση/ συγκόλληση των ινών. Η ένωση αυτή μπορεί να είναι θερμική ή χημική ή μπορούν να χρησιμοποιηθούν κόλλες. Το ύφασμα από φλοιό δημιουργείται με το σφυροκόπημα του φλοιού μέχρι να γίνει μαλακό και επίπεδο.(5) 21 Εικ. 14: Χαλί με σχέδια

22 Εικ. 15: Μαξιλάρι από βαμμένο ύφασμα. Κατεργασίες Τα υφάσματα συνήθως βάφονται και υπάρχουν υφάσματα που διατίθενται σχεδόν σε όλα τα χρώματα. Η διαδικασία βαψίματος συχνά απαιτεί αρκετές δωδεκάδες λίτρα νερού για κάθε κιλό υφάσματος. Τα χρωματιστά σχέδια στα υφάσματα σχηματίζονται με την ύφανση πολλών ινών διαφορετικών χρωμάτων(καρό), προσθέτοντας χρωματιστές ραφές στο τελείωμα του υφάσματος(κέντημα), δημιουργώντας μοτίβα δένοντας μερικές περιοχές του υφάσματος και βάφοντάς τις υπόλοιπες, ή δημιουργώντας σχέδια με κερί πάνω στο ύφασμα και βάφοντας το υπόλοιπο ύφασμα ανάμεσα στο κερί(μπατίκ), ή χρησιμοποιώντας διάφορες μεθόδους εκτύπωσης πάνω σε ένα ολοκληρωμένο ύφασμα. Η εκτύπωση με ξύλινο καλούπι, η οποία εξακολουθεί να χρησιμοποιείται στην Ινδία και αλλού σήμερα, είναι η παλαιότερη μέθοδος που χρονολογείται τουλάχιστον από το 220 μ. Χ. στην Κίνα. Ακόμα, τα υφάσματα καμιά φορά μπαίνουν στην χλωρίνη με σκοπό το χρώμα του υφάσματος να ξεθωριάσει ή να γίνει λευκό. Τα υφάσματα μερικές φορές τελειοποιούνται με χημικές διαδικασίες προκειμένου να αλλάξουν τα χαρακτηριστικά τους. Τον 19ο και στις αρχές του 20ου αιώνα χρησιμοποιούνταν συνήθως το άμυλο για να κάνουν τα ρούχα πιο ανθεκτικά στους λεκέδες και στο ζάρωμα. Από τη δεκαετία του 1990, με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, οι διεργασίες και τα μέσα φινιρίσματος χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση των υφασμάτων και για να τα κάνουν ατσαλάκωτα. Πιο πρόσφατα, η έρευνα των νανοϋλικών έχει οδηγήσει σε πρόσθετες προόδους, με εταιρίες όπως η Nano-Tex και η NanoHorizons να αναπτύσσουν μόνιμες θεραπείες βασισμένες σε μεταλλικά νανοσωματίδια για τη δημιουργία περισσότερο συνθετικών υφασμά- 22

23 των σε πράγματα όπως είναι το νερό, οι λεκέδες, το ζάρωμα καθώς και σε παθογόνους μικροοργανισμούς όπως είναι τα βακτήρια και οι μύκητες. Σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε τα υφάσματα δέχονται μία σειρά από κατεργασίες πριν φτάσουν στον τελικό χρήστη. Από φινιρίσματα φορμαλδεΰδης(για την βελτίωση την ανθεκτικότητας στα ζαρώματα) μέχρι και φινιρίσματα από χημικές ουσίες(biocidic) και από επιβραδυντικά φλόγας μέχρι το βάψιμο διαφόρων τύπων υφασμάτων, οι δυνατότητες είναι σχεδόν ατελείωτες. Ωστόσο, πολλά από τα φινιρίσματα μπορεί να έχουν βλαβερές επιπτώσεις για τον τελικό χρήστη. Ένας αριθμός από οξέα και αντιδραστικές βαφές, έχει αποδειχθεί ότι είναι αλλεργιογόνα σε ευαίσθητα άτομα. Πέραν αυτού, ειδικές βαφές αυτής της ομάδας φαίνεται ότι προκαλούν πορφυρική δερματίτιδα εξ επαφής. Παρόλο που τα επίπεδα φορμαλδεΰδης στην ένδυση είναι απίθανο να είναι αρκετά υψηλά ώστε να προκαλέσουν μία αλλεργική αντίδραση, λόγω της παρουσίας ενός τέτοιου χημικού, ο ποιοτικός έλεγχος και οι δοκιμές είναι υψίστης σημασίας. Τα επιβραδυντικά φλόγας είναι επίσης ανησυχητικά για το περιβάλλον με την πιθανή τοξικότητά τους. Ο έλεγχος και οι δοκιμές για αυτές τις πρόσθετες ουσίες είναι δυνατόν να γίνονται στα εργαστήρια, όπως είναι ακόμα δυνατός και ο έλεγχος των υφασμάτων, σύμφωνα με το πρότυπο πιστοποίησης Oeko-Tex, το οποίο περιέχει επίπεδα ορίων για την χρήση συγκεκριμένων χημικών ουσιών στα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα.(5) 23

24 ΠΛΕΚΤΑ ΥΦΑΣΜΑΤΑ Ιστορικά Ένα από τα πιο πρόωρα γνωστά παραδείγματα αληθινής πλέξης ήταν οι βαμβακερές κάλτσες με λωρίδες πλεκτών χρωματιστών μοτίβων που βρέθηκαν στην Αίγυπτο από το τέλος της πρώτης χιλιετίας. Τα πλεκτά υφάσματα επιβιώνουν από πρώιμες περιόδους αλλά η πρώτη ουσιαστική απόδειξη του πλεκτού υφάσματος σχετίζεται με την εμφάνισή του στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Οι πρώτες γνωστές δημοσιευμένες οδηγίες για πλέξιμο με βελονάκι που χρησιμοποιούσαν ρητά τον όρο αυτόν για να χαρακτηρίσουν τη διαδικασία με την παρούσα έννοια εμφανίστηκαν στο ολλανδικό περιοδικό Penélopé το Η δημοσίευση περιλαμβάνει μία απεικόνιση πέντε διαφορετικών στυλ πορτοφόλια, εκ των οποίων τα τρία προορίζονταν να είναι crochet με μεταξωτό νήμα. Οι πρώτες εμπορικές συντεχνίες πλεξίματος εμφανίζονται στην Δυτική Ευρώπη στις αρχές του 15ου αιώνα(τουρναί το 1429, Βαρκελώνη το 1496). Η συντεχνία του Saint Fiacre ιδρύθηκε στο Παρίσι το 1527, αλλά τα αρχεία αναφέρουν μία οργάνωση, και όχι απαραίτητα συντεχνία, από πλεκτοβιομηχανίες από το Με την εφεύρεση μίας πρώιμης μορφής πλεκτικής μηχανής, το χειρονακτικό πλέξιμο έγινε μία ασχολία για τους κατοίκους με εύκολη πρόσβαση σε ίνες, μία δραστηριότητα αναψυχής για τους πλουσίους.(2)(4) 24

25 Διαδικασίες παραγωγής Το νήμα για πλέξιμο πωλείται συνήθως σε μπάλες ή κούκλες, αν και μπορεί να τυλιχτεί και σε καρούλια ή κώνους. Οι κούκλες συνοδεύονται από μια ετικέτα που περιγράφει το βάρος, το μήκος, την ποσότητα βαφής, την περιεκτικότητα Εικ. 16: Νήμα πλεξίματος σε μπάλες και κούκλες. σε ίνες, τις οδηγίες πλύσης, το προτεινόμενο μέγεθος βελόνας, την πιθανή ένταση κλπ. Είναι συνηθισμένο να αποθηκεύεται η ετικέτα για μελλοντική αναφορά, ειδικά αν πρέπει να αγοράσει κανείς συμπλήρωμα. Οι πλεκτοβιομηχανίες εξασφαλίζουν γενικά ότι το νήμα για ένα έργο προέρχεται από μία παρτίδα χρωστικής. Η παρτίδα αυτή καθορίζει μια ομάδα κούκλων που έχουν βαφτεί μαζί και έχουν ακριβώς το ίδιο χρώμα. Κούκλες από διαφορετικές παρτίδες έστω κι αν τα χρώματά τους είναι πολύ κοντά, είναι συνήθως ελαφρώς διαφορετικές και μπορούν να παρά- Εικ. 17: Κατηγοριοποίηση των νημάτων με βάση το πάχος τους. 25

26 γουν μία ορατή λωρίδα όταν πλέκονται μαζί. Το πάχος ή βάρος του νήματος είναι ένας σημαντικός παράγοντας για τον ορισμό των τελικών διαστάσεων του πλεκτού, δηλαδή πόσοι πόντοι και σειρές χρειάζονται για να καλύψουν ένα ορισμένο σχέδιο. Τα παχύτερα νήματα γενικά απαιτούν παχύτερες βελόνες, ενώ τα λεπτότερα μπορούν να πλέκονται με παχιές ή λεπτές. Συνεπώς τα παχύτερα νήματα απαιτούν γενικά λιγότερο χρόνο για να ολοκληρωθεί το πλεκτό. Τα νήματα ομαδοποιούνται κατά πάχος σε έξι κατηγορίες: εξαιρετικά λεπτό(superfine), λεπτό(fine), ελαφρύ(light), μεσαίο(medium), ογκώδες(bulky) και υπερβολικό(superbulky). Η χρησιμότητα ενός νήματος αξιολογείται από διάφορους παράγοντες όπως την ικανότητά του να παγιδεύει τον αέρα, την ελαστικότητά του, τη δυνατότητα πλυσίματος, την αντοχή του χρώματος, την αίσθηση που αφήνει με την αφή, την αντοχή στο χνούδι, την αδυναμία του, την τάση να στρίβει ή να ξεχειλώνει, το συνολικό βάρος του, τις ιδιότητες πτύχωσης κατά την πλέξη, την άνεσή του(αναπνοή, απορρόφηση υγρασίας, ιδιότητες πτύχωσης) και την εμφάνισή του, χρώμα, γυαλάδα, απαλότητα και διακοσμητικά χαρακτηριστικά. Άλλοι παράγοντες περιλαμβάνουν αλλεργίες, την ταχύτητα που στεγνώνει από το πλύσιμο, την αντοχή σε χημικά, σκώρους και ιώδιο, το σημείο τήξης, και την ευφλεκτότητα, την συγκράτηση στατικού ηλεκτρισμού και την τάση να δέχονται χρωστικές ουσίες. Βέλτιστο νήμα δεν υπάρχει, καθώς οι επιθυμητές ιδιότητες ποικίλλουν για διαφορετικά πλεκτά έργα. Αν και το πλέξιμο μπορεί να γίνει με κορδέλες, κορδόνια, σύρμα, ή πιο εξωτικά νήματα, τα περισσότερα νήματα παράγονται με κλωστή ινών. Κατά την περιστροφή, οι ίνες στριφογυρίζονται έτσι ώστε το νήμα να αντιστέκεται στο σπάσιμο από τάση. Η συστροφή μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε κατεύθυνση, με αποτέλεσμα μία περιστροφή σε Z ή S αποτέλεσμα στο νήμα. Εάν οι ίνες είναι ευθυγραμμισμένε πρώτα με το χτένισμα τους και η περιστροφή γίνεται με καρυκευμένη μέθοδο σύνταξης, το νήμα είναι 26

27 ομαλότερο και ονομάζεται πενιέ. Αντίθετα, αν οι ίνες είναι λαναρισμένες αλλά όχι χτενισμένες και χρησιμοποιείται για την περιστροφή μία μέθοδος μάλλινης σύνθεσης, όπως η μακρά ανάσυρση, το νήμα είναι χνουδωτό και ασαφές και ονομάζεται κλωστή από μαλλί. Οι ίνες που συνθέτουν ένα νήμα μπορούν να είναι συνεχείς από ίνες όπως μετάξι και πολλά συνθετικά, ή μπορεί να είναι συρμάτινες, με μέσο μήκος, συνήθως μερικές ίντσες. Η αντοχή του κλωσμένου νήματος κατά της θραύσης καθορίζεται από την ποσότητα της συστροφής, το μήκος των ινών και το πάχος του νήματος. Σε γενικές γραμμές, τα νήματα γίνονται ισχυρότερα με περισσότερη συστροφή, μακρύτερες ίνες και παχύτερα νήματα. Για παράδειγμα τα λεπτότερα νήματα απαιτούν Εικ. 18: Οι πιθανές περιστροφές νήματος: Περιστροφή S και περιστροφή Z. περισσότερη συστροφή από τα παχύτερα νήματα για να αντισταθούν στο σπάσιμο υπό τάση. Το πάχος του νήματος μπορεί να ποικίλλει κατά το μήκος του. Οι νηματοποιημένες ίνες διαιρούνται γενικά σε ζωικές, φυτικές και συνθετικές ίνες. Αυτοί οι τύποι των ινών είναι χημικά διαφορετικοί, και αντιστοιχούν σε πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και συνθετικά πολυμερή, αντίστοιχα. Οι ίνες των ζώων περιλαμβάνουν το μετάξι, αλλά γενικά είναι μακριές τρίχες ζώων όπως είναι τα πρόβατα(μαλλί), η κατσίκα(ανγκόρα ή κασμίρ), το λάμα, ο αλπακάς κλπ. Τα φυτά που χρησιμοποιούνται για τις ίνες περιλαμβάνουν το βαμβάκι, το λινάρι, το μπαμπού, το ραμί, την κάνναβη, τη γιούτα, την τσουκνίδα, τη ράφια, τη γιούκα, το φλοιό καρύδας, τις μπανάνες, τη σόγια και το καλαμπόκι. Οι ίνες ραπανίου και οξικής ίνας παράγονται επίσης από κυτταρίνη που παράγεται συνήθως από δέντρα. Οι κοινές συνθετικές ίνες περιλαμβάνουν ακρυλικά, πολυεστέρες όπως dacron και ingeo, νάιλον και άλλα πολυαμίδια και ολεφίνες όπως πολυπροπυλένιο. Από αυτούς τους τύπους το μαλλί γενικά προτιμάται για το πλέξιμο, κυρίως λόγω της μεγάλης ελαστικότητας του και της ζεστασιάς, ωστόσο εί- 27

28 ναι λιγότερο βολικό στο πλύσιμο και μερικοί άνθρωποι είναι αλλεργικοί σε αυτό. Είναι ακόμα σύνηθες να αναμιγνύονται διαφορετικές ίνες στο νήμα, για παράδειγμα 85% αλπακά και 15% μετάξι. Ακόμα και σε ένα τύπο ινών μπορεί να υπάρχει μεγάλη ποικιλία στο μήκος και το πάχος των ινών, όπως για παράδειγμα το μαλλί Merino και το αιγυπτιακό βαμβάκι προτιμώνται επειδή παράγουν εξαιρετικά μακριές, λεπτές ίνες για τον τύπο τους. Ένα απλό νήμα μπορεί να πλεχτεί όπως είναι ή μαζί με ένα άλλο. Κατά την εκτέλεση, δύο ή περισσότερα νήματα περιστρέφονται μαζί, σχεδόν πάντοτε με την αντίθετη φορά από αυτήν που περιστρέφονται ξεχωριστά. Για παράδειγμα δύο νήματα με Z περιστροφή περιστρέφονται μεταξύ τους με S περιστροφή. Το περιστροφή από την αντίθετη μεριά ανακουφίζει από την τάση των ινών να καμπυλώνουν και να παράγουν ένα παχύτερο, ισορροπημένο νήμα. Τα πλεκτά νήματα μπορούν τα ίδια να πλέκονται μαζί παράγοντας κορδονωτά νήματα ή πολυκλωνικά. Μερικές φορές τα νήματα κατά την περιστροφή τους τροφοδοτούνται με διαφορετικούς ρυθμούς κι έτσι δημιουργούνται βρόχοι γύρω απ αυτά όπως γίνεται στο bouclé. Τα απλά νήματα μπορούν να βαφτούν ξεχωριστά πριν από την εκτέλεση ή μετά για να δώσουν στο νήμα ομοιόμορφη εμφάνιση. Η βαφή των νημάτων είναι μία σύνθετη τέχνη. Τα νήματα μπορεί να μην χρειάζονται να βαφτούν, ή μπορεί να είναι βαμμένα σε ένα χρώμα, ή σε μία μεγάλη ποικιλία χρωμάτων. Η βαφή μπορεί να γίνει βιομηχανικά, με το χέρι ή ακόμα και με το χέρι ζωγραφίζοντας στο νήμα. Μία μεγάλη ποικιλία από συνθετικές βαφές έχουν αναπτυχθεί από την σύνθεση του φυτού indigo στα μέσα του 19ου αιώνα. Ωστόσο, οι φυσικές βαφές είναι επίσης δυνατές, αν και γενικά λιγότερο λαμπερές. Τα κλωσμένα νήματα μπορούν να παράγουν και ενδιαφέροντα οπτικά εφέ, όπως διαγώνιες λωρίδες.(2)(4) 28

29 Πλέξιμο με βελονάκι - Crochet Το πλέξιμο με βελονάκι είναι μία μέθοδος δημιουργίας υφάσματος με τη σύζευξη βρόχων νήματος από μαλλί, βαμβάκι, ή άλλο υλικό, χρησιμοποιώντας ένα βελονάκι με άγκιστρο κατασκευασμένο από υλικά όπως μέταλλο, ξύλο, ή πλαστικό. Η μεγάλη διαφορά από το πλέξιμο με βελόνες, εκτός από τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή υφάσματος, είναι Εικ. 19: Πλεκτή επένδυση κούπας. Εικ. 20: Διακοσμητικά τελειώματα στο πλεκτό ότι στο πλέξιμο με βελονάκι κάθε βρόχος στο βελονάκι έχει ολοκληρωθεί για να προχωρήσει κανείς στον επόμενο, ενώ στο πλέξιμο με βελόνες κάθε φορά ένας μεγάλος αριθμός βρόχων είναι ανοιχτός κάθε φορά που προχωράει κανείς στον επόμενο. Υπάρχουν πέντε βασικοί τύποι βελονιάς στο πλέξιμο με το βελονάκι: αλυσίδα, βουβό, άρρηκτο, μισό ποδαράκι, ποδαράκι. Οι πιο προχωρημένες βελονιές είναι συνδυασμοί των βασικών βελονιών ή γίνονται με τοποθέτηση του βελονιού σε άλλα σημεία από το κύριο. Η ορολογία διαφέρει από γλώσσα σε γλώσσα. Ακόμα και μεταξύ Βρετα- 29

30 Εικ. 22: Οι βασικές βελονιές στο πλέξιμο με βελονάκι: αλυσίδα(αριστερά), άρρηκτο, μισό ποδαράκι, ποδαράκι. νών και Αμερικανών υπάρχουν τεράστιες διαφορές στην ορολογία. Για την βοήθεια στην αντιμετώπιση της σύγχυσης χρησιμοποιείται ένα σύστημα διαγραμμάτων που χρησιμοποιεί τυποποιημένη διεθνή σημειογραφία. (2) Εικ. 21: Διαφορές στην ορολογία του πλεξίματος με βελονάκι στα αγγλικά UK και αγγλικά US. 30

31 Εικ. 23: Καλή πλευρά του πλεκτού. Εικ. 23: Ανάποδη πλευρά του πλεκτού. ρυφες που συνδέουν δύο σειρές οι οποίες είναι διατεταγμένες σε ένα πλέγμα από σχήματα V. Από την «ανάποδη» πλευρά όλα τα άκρα των βρόχων είναι ορατά, τόσο τα κορυφαία όσο και τα πυθμένα, δημιουρ- Πλέξιμο με βελόνες Η τοπολογία ενός πλεκτού υφάσματος είναι σχετικά περίπλοκη. Σε αντίθεση με τα υφάσματα, όπου τα νήματα συνήθως τρέχουν ευθεία οριζόντια και κατακόρυφα, το νήμα που πλέκεται ακολουθεί μία κυκλική διαδρομή κατά μήκος της σειράς του, και όλοι οι βρόχοι της σειράς έχουν προχωρήσει διαμέσου των βρόχων της από κάτω σειράς. Επειδή δεν υπάρχει ευθεία γραμμή νήματος οπουδήποτε στο σχέδιο, ένα πλεκτό κομμάτι ύφασμα μπορεί να τεντώσει προς όλες τις κατευθύνσεις. Αυτή η ελαστικότητα δεν είναι καθόλου διαθέσιμη σε υφάσματα που απλώνουν μόνο κατά μήκος τα νήματα. Πολλά μοντέρνα ελαστικά ενδύματα, ακόμα και επειδή βασίζονται σε ελαστικά συνθετικά υλικά για να έχουν κάποια ελαστικότητα, επιτυγχάνουν τουλάχιστον μερική από την ελαστικότητά τους μέσω πλεγμένων μοτίβων. Το βασικό πλεκτό ύφασμα έχει μία ορισμένη «καλή» πλευρά και μία «ανάποδη» πλευρά. Στην «καλή» πλευρά τα ορατά τμήματα των βρόχων είναι οι κατακό- Εικ. 24: Πλέξη Ribbing(Λάστιχο 1x1). γώντας μία πολύ πιο ανώμαλη υφή. Η ορολογία της «καλής» στην αγγλική είναι stockinette stitch και της «ανάποδης» συνήθως reverse stockinette stitch. Η «ανάποδη» πλέξη συχνά χρησιμοποιείται ως μοτίβο στο πλεκτό. Επειδή το νήμα που τις σειρές μαζί είναι όλο στο μπροστινό μέρος, και το 31

32 νήμα που συγκρατεί δίπλα-δίπλα τους βρόχους μαζί είναι όλο στο πίσω μέρος, υπάρχει έντονη τάση στο ύφασμα να καμπυλώνει προς τα εμπρός στην «καλή» και προς τα πίσω στην «ανάποδη» πλευρά. Για να αποφεύγεται αυτή η καμπυλότητα όταν δεν είναι επιθυμητή, υπάρχουν συνδυασμοί πλέξεων που το επιτυγχάνουν. Εικ. 25: Πλεκτό μοτίβο με πλέξη με σύνθετο συνδυασμό καλής και ανάποδης. Η πλέξη μπορεί να πραγματοποιείται και από τις δύο πλευρές και υπάρχει μεγάλη ποικιλία στα σχέδια και patterns που μπορούν να γίνουν με διάφορους συνδυασμούς «καλής» και «ανάποδης» πλέξης(όπως ribbing-λάστιχο, garter, welting) ή και πιο σύνθετα σχέδια. Κάθε ύφασμα που προκύπτει έχει διαφορετικές ιδιότητες: η πλέξη garter έχει πιο πολύ κατακόρυφη ελαστικότητα, ενώ η πλέξη ribbing έχει περισσότερο οριζόντια ελαστικότητα. Λόγω συμμετρίας της μπροστινής με την πίσω πλευρά, αυτές οι δύο πλέξεις χρησιμοποιούνται ως μπορντούρα, ακόμη και όταν δεν είναι επιθυμητές οι ελαστικές τους ιδιότητες. Διαφορετικοί συνδυασμοί «καλής» και «ανάποδης» πλέξης, μαζί με πιο προχωρημένες τεχνικές, παράγουν υφάσματα με πολύ μεταβλητή συνοχή, από εύκαμπτα έως πολύ πυκνά, από εξαιρετικά ελαστικά μέχρι σχετικά δύσκαμπτα, από επίπεδη μέχρι ανώμαλη κλπ. (4) 32

33 ΙΝΕΣ Ταξινόμηση των υφάνσιμων ινών Οι υφάνσιμες ίνες χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με τη σύστασή τους: ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΙΝΕΣ 1. Ζωικές ίνες Μαλλί Μετάξι 2. Φυτικές ίνες Οι φυτικές ίνες παράγονται από τα φυτά και βασικό χαρακτηριστικό τους είναι η κυτταρίνη. Τα κυριότερα είδη φυτικών ινών και τα μέρη από τα οποία παράγονται είναι: Βαμβάκι(Cotton). Παράγεται από τους καρπούς των ειδών Gossypium sp. Λινάρι(Flax). Παράγεται από τα στελέχη του είδους Linum usitatissimum L. Κάνναβη(Cannabis/Hemp). Παράγεται από τα στελέχη του είδους Cannabis sativa L. Σιζάλ(Sisal). Παράγεται από τα μακριά λογχόσχημα φύλλα του παχύφυτου είδους Agave Americana L. Σπάρτο(Genista/Gallomba/Groom). Παράγεται από τους βλαστούς του είδους Spartium junceum L. (Σπάρτιον το βουρλοειδές) Γιούτα(Tossa/Tasa/Nalta jute). Παράγεται από τους βλαστούς των ειδών Corchorus olitorius L. και Corchorus carpularius L. Ραμί(Ramie). Παράγεται από τα στελέχη του είδους Boechmeria nirca L. (γνωστό και ως China Grass/Chinese plant/white ramie) και τα στελέχη του είδους Bochmeria Tenacissima L. (γνωστό και ως green ramie ή rhea). Αμπακά(Abacá). Παράγεται από τα στελέχη του είδους Musa textillis L. Κύτισος(Broom/Scotch broom). Παράγεται από τους βλαστούς του εί- 33

34 δους Cytisus scoparius L. (Sarothamnus scoparius L.) Άλφα(alpha-grass ή needle-grass). Παράγεται από τους βλαστούς του είδους Stipa tenacissima L. Flash banana. Παράγεται από τους μίσχους των φύλλων του είδους Ensete ventricosum L. Coir. Παράγεται από τις ίνες που φέρει το περικάρπιο του είδους Cocos nucifera L. (κοκκοφοίνικας). Sunn Hemp(ή Sun). Παράγεται από τα στελέχη του είδους Crotalaria juncea L. Raffia Παράγεται από τους μίσχους του είδους Raphia ruffia Jacq. Maguey. Παράγεται από τον φλοιό του είδους Agave cantala L. Henequén. Παράγεται από τα φύλλα του παχύφυτου είδους Agave fourcroydesl. Kenaf(ή Mesta). Παράγεται από τα στελέχη του είδους Hibiscus cannabinus L. (γνωστό και ως Bimer/Gogu/Deccan hemp/ambadi) και του είδους Hibiscus sabdariffa L. (γνωστό και ως Java jute/thai jute/pusa hemp/roselle). ΤΕΧΝΗΤΕΣ ΙΝΕΣ 1. Ημισυνθετικές ή Αναγεννημένες ίνες(regenerated fibres) Βισκόζη. Η κυτταρίνη που προέρχεται από πολτό ξύλου οξιάς(fagus sylvatica) ή πεύκου(pinus halepensis και Pinus silvestris), υφίσταται κατεργασία με διάλυμα NaOH και διθειάνθρακα(cs2), και έτσι η κυτταρίνη σχηματίζει ξανθογονικούς εστέρες. Το παχύρευστο διάλυμα υφίσταται μηχανική συμπίεση κατά την οποία προκύπτουν ίνες, οι οποίες εμβαπτίζονται σε λουτρό (NH4)2SO4 και αραιού H2SO4 με σκοπό την αναγέννηση της κυτταρίνης. Οξικός εστέρας της κυτταρίνης(cellulose acetate). Παρασκευάστηκε πρώτη φορά το 1865 από τον P. Schützenberger ως προϊόν αντίδρασης της κυτταρίνης(προερχόμενης από πολτό ξύλου οξιάς) με άνυδρο οξικό 34

35 οξύ. Τριοξικός εστέρας της κυτταρίνης(cellulose triacetate). Είναι όμοιος με τον οξικό εστέρα της κυτταρίνης με μόνη διαφορά το ότι δεν έχει σχεδόν καθόλου ομάδες υδροξυλίων, όπως ο οξικός εστέρας, καθώς αυτές ακετυλιώνονται κατά τη διαδικασία παρασκευής του. Πρωτεϊνικές: καζεΐνης 2. Συνθετικές ή Χημικές ίνες. Οι συνθετικές ίνες κατασκευάζονται από πολυμερή μέσω χημικής σύνθεσης. Αυτές που συνήθως συναντούμε σε νεότερες επεμβάσεις και προσθήκες είναι οι εξής: Πολυεστέρες Πολυαμίδια Πολυακρυλικό Πολυπροπυλένιο Πολυολεφίνες Πολυβινυλική αλκοόλη(polyvinyl alcohol, PVA). Παράγεται με υδροδιάλυση του πολυοξικού βινυλεστέρα. Πολυβινυλιδοχλωρίδιο Πολυουρεθάνες. Οι πολυουρεθάνες προκύπτουν από την ένωση πολυόλης(polyol) και του ισοκυανικού οξέως(h-n=c=o, isocyanate). Elastin(elastane/spandex ή γνωστή στην Ελλάδα ως ελαστάνη). Πρόκειται για μία συνθετική ίνα, συμπολυμερές(copolymer) της πολυουρεθάνης(polyurethane)-πολυουρίας(polyurea), που ανακαλύφθηκε το 1959 από τους χημικούς Sanquist και Suivers στο εργαστήριο Du Pont s Benger στη Virginia των Η.Π.Α. 3. Ανόργανες ίνες Ίνες αμιάντου(αρχ. Άσβεστος), ένα ινώδες πυριτικό ορυκτό.(7) 35

36 ΒΑΜΒΑΚΙ Το βαμβάκι είναι μια ευρέως χρησιμοποιούμενη φυσική ίνα, αποτελούμενη σχεδόν αποκλειστικά από κυτταρίνη. Πρόκειται για μια μαλακή, χνουδωτή ίνα που αναπτύσσεται σε μπολ ή προστατευτική κάψουλα. Προέλευση Υπάρχουν τέσσερα είδη φυτών τα οποία καλλιεργούνται για την παραγωγή βαμβακιού: Χνουδωτό βαμβάκι(γοσσύπιον το αδρότριχον - Gossypium hirsutum). Το πιο κοινά καλλιεργούμενο βαμβάκι που δίνει πάνω από το 90% της παγκόσμιας παραγωγής και είναι το μοναδικό είδος που καλλιεργείται στην Ελλάδα. Δίνει βαμβάκι υψηλής ποιότητας με μεγάλη αντοχή, ελαστικότητα, πολύ καλή στιλπνότητα και ομοιομορφία. Ποώδες βαμβάκι(γοσσύπιον το ποώδες - Gossypium herbaceum). Βρίσκεται αυτοφυές στο Πακιστάν στην Ινδία και σε ορισμένες περιοχές της Αφρικής. Παλαιότερα η καλλιέργεια του ήταν πολύ διαδεδομένη αλλά σήμερα οι καλλιέργειες του αντικαταστάθηκαν από το χνουδωτό βαμβάκι. Βαρβαδεινό βαμβάκι(γοσσύπιον το βαρβαδινόν - Gossypium barbadense). Καλλιεργείται στην Αίγυπτο, το Σουδάν, σε πρώην Σοβιετικές χώρες, στις Η.Π.Α., στη Βραζιλία και το Περού. Οι ίνες του είναι οι μακρύτερες από όλα τα είδη και φτάνουν και τα 50 χιλιοστόμετρα, είναι καλής ποιότητας, λεπτές και μαλακές. Δενδρώδες βαμβάκι(γοσσύπιον το δενδρώδες - Gossypium arboreum). Βρίσκεται αυτοφυές στο Πακιστάν, τη Σρι Λάνκα και την Ινδία. Οι ίνες του είναι πολύ κοντές και όχι τόσο καλής ποιότητας γεγονός που καθιστά την καλλιέργεια του πολύ περιορισμένη. (6) 36

37 Χημική σύσταση Η περιεκτικότητα σε κυτταρίνη των ακατέργαστων ινών βαμβακιού κυμαίνεται από 88 έως 96%. Εικ. 26: Χημική δομή του βαμβακιού. Δομή της βαμβακερής ίνας Μετά την άνθιση και με την έναρξη της καρποφορίας, οι επιδερμικές ίνες των σπόρων που βρίσκονται μέσα στην κάψα επιμηκύνονται και σχηματίζονται οι ίνες του βαμβακιού, ενώ παράλληλα αναπτύσσονται και σε πάχος σχηματίζοντας επάλληλα, πολλαπλά και ομόκεντρα στρώματα. Η εξωτερική επιφάνεια της ίνας αποτελείται από κηρούς και πηκτίνες. Οι πηκτίνες είναι πολυμερείς ενώσεις σακχάρων, Εικ. 27: Τα στάδια ανάπτυξης των επιδερμικών ινών των σπόρων του βαμβακιού(επάνω) και στη συνέχεια της ανάπτυξης των ινών μέχρι την ωρίμανση της κάψας(κάτω). 37

38 με διακλαδισμένες μοριακές αλυσίδες και μικρότερο βαθμό πολυμερισμού σε σύγκριση με αυτό των ημικυτταρινών. Το πρωτογενές τοίχωμα περιέχει ελάχιστη κυτταρίνη. Το δευτερογενές τοίχωμα έχει πολύ μεγαλύτερο πάχος από το πρώτο και αποτελείται από υποστρώματα μικροϊνιδίων, τα οποία είναι τοποθετημένα παράλληλα μεταξύ τους και εναλλάσσονται σε αριστερόστροφη και δεξιόστροφη σπειροειδή διάταξη, σχηματίζοντας γωνία 25-35ο. Στο δευτερογενές τοίχωμα είναι κατανεμημένο το μεγαλύτερο ποσοστό κυτταρίνης που περιέχει η ίνα. Στην κυτταρική κοιλότητα δεν υπάρχει καθόλου κυτταρίνη. Αντίθετα υπάρχει το υπολειπόμενο ποσοστό ημικυτταρινών και πηκτινικών ενώσεων, καθώς και μικρο-ποσοστά από τα διάφορα εκχυλίσματα(λίπη και κηροί) και τα ανόργανα συστατικά με τη μορφή κρυστάλλων. Εικ. 28: Τα επάλληλα στρώματα μιας βαμβακερής ίνας. Όταν ωριμάσει ο καρπός του φυτού(κάψα), ανοίξει και σκάσει, οι λευκές και ανθεκτικές ίνες του βαμβακιού που περιβάλλουν τους σπόρους αρχίζουν να ωριμάζουν και όταν η ίνα έχει χάσει μεγάλο ποσοστό της υγρασίας της αρχίζει να συστρέφεται και αναδιπλώνεται ελικωδώς γύρω από τον άξονά της έως ότου ωριμάσει πλήρως. Αυτό είναι και το βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα της βαμβακερής ίνας. 38

39 Ποιοτικά χαρακτηριστικά της βαμβακερής ίνας Τα χαρακτηριστικά της βαμβακερής ίνας που καθορίζουν και την ποιότητά της είναι: Το μήκος της ίνας. Όσο πιο επιμήκεις είναι οι ίνες, τόσο καλύτερο σε ποιότητα το βαμβάκι. Για παράδειγμα, οι ίνες του Αμερικανικού βαμβακιού έχουν μήκος συνήθως 18 έως 27 χιλιοστά, ενώ του Αιγυπτιακού, που είναι συγκριτικά καλύτερης ποιότητας, έχουν μήκος από 30 έως 40 χιλιοστά περίπου. Η λεπτότητά της Η αντοχή της Η ωριμότητά της Επεξεργασία του βαμβακιού 4. Συλλογή του σύσπορου βαμβακιού. Οι κάψες με το σύσπορο βαμβάκι συλλέγονται από το χωράφι, με μηχανοσυλλογή ή με χειροσυλλογή, και αποθηκεύονται σε καλά αεριζόμενους χώρους. 5. Ξήρανση. Η ξήρανση(drying) του σύσπορου βαμβακιού, συνήθως με μηχανικούς τρόπους, όπως η παροχή θερμού αέρα, καθώς η υπερβολική υγρασία περιπλέκει και χρωματίζει ελαφρά τις ίνες, κάτι το οποίο δεν είναι επιθυμητό. 6. Εκκοκκισμός. Κατά τον εκκοκκισμό(ginning), από το σύσπορο βαμβάκι, διαχωρίζονται οι ίνες από το βαμβακόσπορο. Το βαμβάκι «ξεκουκιζόταν» με το «μαγγάνι» ή με το «ροδάνι». Ο διαχωρισμένος πλέον βαμβακόσπορος, ως υποπροϊόν, είτε υφίσταται έκθλιψη για την παραγωγή βρώσιμου βαμβακέλαιου είτε πιέζεται σε πρέσες για την παραγωγή βαμβακόπιτας, μιας ζωοτροφής πλούσιας σε πρωτεΐνη. 7. Καθαρισμός. Το εκκοκκισμένο βαμβάκι καθαρίζεται μηχανικά από τα τυχόν τμήματα σπασμένων σπόρων, μικρά κλαδιά και φύλλα. 8. Δεματοποίηση. Το καθαρό πλέον βαμβάκι δεματοποιείται σε δέματα, τις λεγόμενες μπάλλες, τυποποιημένων διαστάσεων. Τον 19ο αιώνα οι 39

40 πρότυπες διαστάσεις μπαλλών, ανά χώρα εξαγωγής, στο εμπόριο είχαν ως εξής: Εικ. 29: Αμερικανική μπάλλα, αιγυπτιακή μπάλλα και τουρκική μπάλλα. Περιγραφή (inch) Μήκος Πλάτος Πάχος Μέσο βάρος (αγγλ. λίβρες) Αμερικανική Ινδική Αιγυπτιακή Τουρκική Εικ. 30: Χαρακτηριστικά των δεμάτων ανάλογα με την προέλευσή τους.. 9. Καθαρισμός και λεύκανση. Το βαμβάκι που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για ιατρική και φαρμακευτική χρήση υφίσταται καθαρισμό(scouring) με εμβάπτιση σε διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου(καυστική σόδα, NaOH). Η αλκαλική αυτή βάση προκαλεί υδροδιάλυση των εστέρων των διάφορων ελαίων, λιπών και κηρών που βρίσκονται στα τοιχώματα της βαμβακερής ίνας(σαπωνοποίηση) και απομακρύνει τους πηκτίνες και τα λοιπά μη-κυτταρινικά υλικά. Οι ίνες πέρα από φυσικό χρωματισμό, χρωματίζονται συχνά και με πρασινωπό χρώμα, λόγω της σύνθλιψης των φύλλων κατά την εκκόκκιση. Η λεύκανση(bleaching) των βαμβακερών ινών γίνεται σε διάλυμα ενός ισχυρού οξειδωτικού μέσου, είτε σε αραιό διάλυμα υπεροξειδίου του υδρογόνου(h2o2) είτε σε αραιό διά- 40

41 λυμα υποχλωριώδους νατρίου(naclo). 10. Νηματοποίηση. Μετά το πέρας της εκκόκκισης το βαμβάκι «λιανίζονταν» με το «λαγούδι», ξύλινο κυλινδρικό εργαλείο σαν γουδοχέρι και το «δοξάρι», ένα επίμηκες τοξόσχημο λείο κλαδί με χορδή(ή κόρδα) μήκους έως και ένα μέτρο, κατασκευασμένη είτε από νεύρο ή έντερο ζώου είτε από μισινέζα, προκειμένου να κοπεί και να αφρατέψει, μια διαδικασία αντίστοιχη με το λανάρισμα στο μαλλί. Αφού αφρατέψει η υφάντρια δεν αρματώνει τη ρόκα, γιατί το βαμβάκι είναι πιο ευαίσθητο στην επεξεργασία από το μαλλί, αλλά παίρνει τούφες αφράτου 1βαμβακιού(«σκαμαγγέλες» ή «σκαμμάγγες») από το καλάθι όπου τις έχει στοιβάξει, και τις γνέθει με τη βοήθεια του αδραχτιού.(7) Χρήσεις Το βαμβάκι στην βιομηχανία της κλωστοϋφαντουργίας, χρησιμοποιείται για την δημιουργία πληθώρας υφασμάτων. Σε αυτά περιλαμβάνονται υφάσματα για πολύ απορροφητικές πετσέτες μπάνιου και ρόμπες, ύφασμα για τζιν, υφάσματα που χρησιμοποιούνται ευρέως στην κατασκευή ρούχων εργασίας, και βελούδινα, κοτλέ, ζακάρ υφάσματα. Οι κάλτσες, τα εσώρουχα και τα περισσότερα μπλουζάκια είναι κατασκευασμένα από βαμβάκι. Τα σεντόνια πολύ συχνά είναι κατασκευασμένα από βαμβάκι. Το βαμβάκι χρησιμοποιείται επίσης, όπως αναφέρθηκε, σε νήματα που χρησιμοποιούνται στο πλέξιμο. Ύφασμα μπορεί να δημιουργηθεί και από βαμβάκι ανακυκλωμένο, το οποίο διαφορετικά θα απομακρυνόταν κατά τη διαδικασία της νηματοποίησης, ύφανσης ή κοπής. Ορισμένα υφάσματα συνδυάζουν το βαμβάκι με άλλες ίνες, συμπεριλαμβανόμενων των rayon και των συνθετικών ινών, όπως είναι ο πολυεστέρας. Το βαμβάκι μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πλεκτά ή υφασμένα υφάσματα, καθώς μπορεί να αναμιχθεί με ελαστίνη και να δημιουργήσει ελαστικό νήμα για πλεκτά υφάσματα ή ελαστικά τζιν. Το βαμβάκι μπορεί ακόμα να αναμιχθεί με λινά, όπως μείγματα λινό-βαμβάκι τα οποία δίνουν το πλεονέκτημα των δύο φυτικών υλικών 41

42 Εικ. 31: Βαμβακερές πετσέτες τουρκικού τύπου. να μονογαστρικά ζώα. Τα κελύφη των βαμβακόσπορων μπορούν να προστεθούν στις μερίδες τροφής βοοειδών γαλακτοπαραγωγής για ακατέργαστες ζωοτροφές. Κατά τη διάρκεια περιόδου αμερικανικής δουλείας, ο φλοιός ρίζας βαμβακιού χρησιμοποιήθηκε στις λαϊκές θεραπείες ως αποφρακτικό, δηλαδή για να προκαλέσει αποβολή. Η γκοσυπόλη(gossypol) ήταν μία από τις πολλές ουσίες που βρέθηκε σε όλα τα μέρη του φυτού 42 τα οποία ζαρώνουν ανθεκτικά, είναι ελαφριά, αναπνέουν, και μπορούν να διατηρούν τη θερμότητα πιο αποτελεσματικά από ότι μόνο το λινό. Αυτά τα μίγματα είναι λεπτότερα και λαφρύτερα, αλλά και ισχυρότερα από το βαμβάκι μόνο του. Εκτός από τη βιομηχανία της κλωστοϋφαντουργίας, το βαμβάκι χρησιμοποιείται σε δίχτυα αλιείας, φίλτρα καφέ, σκηνές, κατασκευή εκρηκτικών, βαμβακερό χαρτί και στην βιβλιοδεσία. Το πρώτο κινεζικό χαρτί ήταν κατασκευασμένο από βαμβακερές ίνες. Ακόμα οι μάνικες ήταν κατασκευασμένες κάποτε από βαμβάκι. Ο βαμβακόσπορος που παραμένει μετά το ξεφλουδισμένο βαμβάκι χρησιμοποιείται για την παραγωγή βαμβακέλαιου, το οποίο, μετά από εξευγενισμό, μπορεί να καταναλωθεί από τον άνθρωπο όπως οποιοδήποτε άλλο φυτικό έλαιο. Το άλευρο βαμβακόσπορου που παραμένει, τροφοδοτείται σε μηρυκαστικά(η γκοσυπόλη που παραμένει στο γεύμα είναι τοξική για Εικ. 32: Χρήση του βαμβακιού στη βιβλιοδεσία.

43 του βαμβακιού και περιγράφηκε ως δηλητηριώδης χρωστική ουσία. Φαίνεται ότι εμποδίζει την ανάπτυξη του σπέρματος ή ακόμα ότι περιορίζει την κινητικότητά του. Επίσης, θεωρείται ότι επεμβαίνει στον εμμηνορροϊκό κύκλο περιορίζοντας την απελευθέρωση ορισμένων ορμονών. Οι λινάτρες από βαμβάκι(cotton linters) είναι λεπτές, μεταξένιες ίνες που προσκολλώνται στους σπόρους του φυτού μετά τον εκκοκκισμό. Αυτές οι σγουρές ίνες είναι συνήθως μακρύτερες από 3,2mm. Ο όρος μπορεί να εφαρμοστεί και στο μακρύτερο χνούδι από υφαντικές ίνες, καθώς και στις συντομότερες ασαφείς ίνες ορισμένων ορεινών ειδών. Παραδοσιακά χρησιμοποιούνται στην κατασκευή χαρτιού και ως πρώτη ύλη στην κατασκευή κυτταρίνης. Μπορεί επίσης να είναι ένα εξευγενισμένο προϊόν(απορροφητικό βαμβάκι) το οποίο έχει ιατρικές, καλλυντικές και πολλές άλλες πρακτικές χρήσεις. Το λαμπερό βαμβάκι είναι μία επεξεργασμένη έκδοση της ίνας που μπορεί να γίνει σε ύφασμα που μοιάζει με σατέν για πουκάμισα και κοστούμια. Ωστόσο είναι υδρόφοβο(δεν απορροφά εύκολα το νερό), γεγονός που το καθιστά κατάλληλο για χρήση σε πετσέτες κουζίνας και μπάνιου. Το αιγυπτιακό βαμβάκι παραπέμπει αμέσως σε προϊόντα ποιότητας, ωστόσο μόνο ένα μικρό ποσοστό των προϊόντων από αιγυπτιακό βαμβάκι είναι πραγματικά υψηλής ποιότητας. Τα περισσότερα προϊόντα που φέρουν το όνομα δεν κατασκευάζονται με βαμβάκι από την Αίγυπτο. Το βαμβάκι Pima, που καλλιεργείται σο νοτιοδυτικό τμήμα της Αμερικής, συγκρίνεται συχνά με το αιγυπτιακό, καθώς και τα δύο χρησιμοποιούνται σε υψηλής ποιότητας σεντόνια και άλλα βαμβακερά προϊόντα. Το βαμβάκι Lisle είναι ένα λεπτόκοκκο, σφιχτά στριμμένο είδος βαμβακιού που είναι πολύ ισχυρό και ανθεκτικό. Το νήμα από αυτό το βαμβάκι περιστρέφεται περισσότερο ώστε να είναι συμπαγές. Το βαμβάκι αυτό χρησιμοποιείται σε εσώρουχα, κάλτσες, γάντια. Τα χρώματα που εφαρμόζονται σε αυτό το νήμα είναι πιο λαμπερά από αυτά που εφαρμόζονται σε πιο μαλακά νήματα.(1) 43

44 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Η πιο συνηθισμένη χρήση των πλεκτών υφασμάτων είναι σε ρούχα και λευκά είδη. Πουλόβερ, μπλούζες, κασκόλ, σκούφοι, φούστες, γάντια, παλτό, πανωφόρια, αλλά και καλοκαιρινά μπλουζάκια, κορδέλες, ακόμα και μαγιό είναι ενδύματα που πλέκονται και φοριούνται σίγουρα από όλους. Εικ. 33: Πλεκτά για το κρύο. Ζακέτα, σκούφοι, κασκόλ, γάντια. 44

45 Εικ. 34: Πλεκτά βαμβακερά τοπ για το καλοκαίρι. Εικ. 35: Πλεκτές εσπαντίγιες. Εικ. 37: Πλεκτές παντόφλες. Εικ. 36: (αριστερά) Πλεκτή μπέρτα με κουκούλα. 45

46 Τα πλεκτά βρίσκουν άλλη χρήση σε τσάντες και πορτοφόλια. Εικ. 38: Πλεκτή τσάντα από σχοινί γιούτας. Εικ. 39: Πλεκτή τσάντα από κορδόνι. Εικ. 41: Πλεκτά τσαντάκια με φερμουάρ. Εικ. 40: Πλεκτή τσάντα από βαμβακερό κορδόνι. 46 Εικ. 42: Πλεκτή κασετίνα για τα βελονάκια.

47 Μία ακόμα χρήση που βρίσκουν τα πλεκτά είναι σε κουβέρτες, ριχτάρια, καλύμματα, χαλιά, πατάκια και άλλα λευκά είδη. Εικ. 44: Πλεκτή κουβέρτα patchwork. Εικ. 43: Πλεκτές κουβέρτες που πλέκονται και με τα χέρια. 47 Εικ. 45: Πλεκτά χαλάκια.

48 ΠΛΕΚΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΚΑΙ ΜΕ ΑΛΛΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΕΙΣ Εκτός από αυτές τις χρήσεις τα πλεκτά συνδυάζονται και με άλλα υλικά, με αποτέλεσμα την κατασκευή αντικειμένων διακοσμητικών, για την οργάνωση αλλά και παρέμβασης σε εξωτερικούς χώρους. Οι συνδυασμοί αφορούν διάφορους τύπους νημάτων, από φυσικά μέχρι συνθετικά αλλά και νήμα, για παράδειγμα, που δημιουργήθηκε από πλαστικές σακούλες. Τα πλεκτά μπορούν να εφαρμόζουν σε κάποιο καλούπι για στήριξη ή για τον εμποτισμό τους από κάποιο στερεωτικό που θα τους δώσει την τελική φόρμα ή ακόμα και να είναι γεμισμένα με κάποιο υλικό γεμίσματος(πχ αφρολέξ) ή αντικείμενα με σταθερή γεωμετρία όπως πέτρες. Διάλυμα εμποτισμού των πλεκτών υφασμάτων αποτελεί ένα διάλυμα από νερό και ζάχαρη, το οποίο χρησιμοποιούσαν και παλαιότερα για να δημιουργήσουν διακοσμητικά, φωτιστικά και άλλα μικρά αντικείμενα για το σπίτι. Άλλα διαλύματα αποτελούν κόλλες και σκληρυντικά υφασμάτων, αλλά και ισχυρότερα διαλύματα που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να δώσουν και να στερεώσουν το αντικείμενο στην τελική του μορφή όπως είναι και οι ρητίνες. Οποιοδήποτε ύφασμα αν εμποτιστεί με τέτοιου είδους διαλύματα «κοκαλώνει» στην θέση που τοποθετήθηκε στο καλούπι του. Τέτοια αντικείμενα από συνδυασμούς υλικών αποτελούν: Φωτιστικά Εικ. 46: Πλεκτές θήκες που κρέμονται και αποθηκεύουν λάμπες ώστε να δημιουργείται ατμοσφαιρικός φωτισμός. Εικ. 47: Πλεκτή επένδυση σε καπέλα φωτισμού.. 48

49 Εικ. 48: Πλεκτά καπέλα φωτισμού. 49

50 Έπιπλα Εικ. 50: Πλεκτό τραπέζι από βαμβακερό νήμα και εμποτισμένο με ρητίνη. Εικ. 51: Πολυθρόνα με πλεκτές επιφάνειες. 50 Εικ. 52: Πολυθρόνα με πλεκτό κάλυμμα-κάθισμα.

51 Εικ. 53: Σκαμπό με πλεκτό κάθισμα. Εικ. 54: (κάτω) Πουφ με πλεκτό κάλυμμα από βαμβακερό νήμα. Εικ. 55: (κάτω) Πουφ με πλεκτό κάλυμμα από νήμα που δημιουργήθηκε από πλαστικές σακούλες. 51

52 Εικ. 56: Πολυθρόνα με πλεκτό-υφαντό κάθισμα. Εικ. 57: Πουφ-σεζλόνγκ με πλεκτό κάλυμμα. Εικ. 58: Πουφ με πλεκτό κάλυμμα. 52

53 Διακοσμητικά και στολισμός επίπλων Εικ. 59: Πλεκτό δοχείο- διακοσμητικό βάζο, μολυβοθήκη. Εικ. 62: Πλεκτό θέμα για κορνίζα. Εικ. 61: Πλεκτή κρεμαστή θήκη για γλάστες. Εικ. 63: Πλεκτά καλαθάκια. Εικ. 60: Πλεκτά διακοσμητικά δοχεία-βάζα. Εικ. 64: Πλεκτά προστατευτικά για τα πόδια των επίπλων. 53

54 Εικ. 66: Πλεκτό σουπλά με νήμα από πλαστικές σακούλες. Εικ. 65: Πλεκτά καλαθάκια. Εικ. 67: Πλεκτά προστατευτικά για τα πόδια των επίπλων. Εικ. 66: Πλεκτά καλύμματα μαξιλαριών με σχέδιο. Εικ. 68: Πλεκτό κάλυμμα για τα καθίσματα του σκαμπό 54

55 Παιχνίδια Εικ. 69: Πλεκτά λαχανικά. Εικ. 71: Πλεκτοί δεινόσαυροι. Εικ. 72: Πλεκτή γάτα - σελιδοδείκτης. Εικ. 70: Πλεκτά βαν. 55 Εικ. 73: Πλεκτοί κάκτοι.

56 Yarn Bombing Εικ. 74: Yarn bombing. Βλέπουμε το στολισμό αντικειμένων με κομμάτια πλεκτού υφάσματος. Μία πλεκτή κουκουβάγια πάνω στο δέντρο, ένα patchwork ντύνει τον τηλεφωνικό θάλαμο και λουλούδια και ρίγες ντύνουν ένα αυτοκίνητο. 56

57 Εικ. 75: Yarn bombing. Δέντρα, κολώνες και κάγκελα ντύνονται με πλεκτά υφάσματα στα μέτρα τους. 57

58 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Στο ακόλουθο κεφάλαιο παρουσιάζονται η διαδικασία κατασκευής τεσσάρων ενδεικτικών εμποτισμένων με ρητίνη πλεκτών δειγμάτων διαφορετικού πάχους καθώς και πείραμα κάμψης αυτών και θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα από το πείραμα. Το πείραμα αφορά την μέγιστη τάση και παραμόρφωση των δειγμάτων σε κάμψη τριών σημείων. ΔΕΙΓΜΑΤΑ Για να κατασκευαστούν τα δείγματα με διαφορετικά πάχη χρησιμοποιούνται τέσσερα διαδοχικά πάχη νήματος(fine, light, medium, bulky) πλεγμένα αντίστοιχα με τέσσερα διαδοχικά πάχη βελονάκι πλεξίματος(2.5, 4,6,8) Εικ. 76: Τα τέσσερα διαδοχικά πάχη νήματος και τα αντίστοιχα βελονάκια με τα οποία κατασκευάστηκαν τα δείγματα. 58

59 Διαδικασία κατασκευής δειγμάτων Τα υλικά και τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή των δειγμάτων πλεκτού υφάσματος εμποτισμένου με ρητίνη είναι: Τετράγωνα πλεκτά δείγματα: 1. Δείγμα πλεκτό με πάχος 4mm 2. Δείγμα πλεκτό με πάχος 5mm 3. Δείγμα πλεκτό με πάχος 6mm 4. Δείγμα πλεκτό με πάχος 8mm Εποξειδική ρητίνη(epoxol 2874) Χοντρό νάιλον Γάντια μιας χρήσης Δοχείο αλουμινίου Σύριγγα Ψαλίδι Εικ. 77: Εποξειδική Ρητίνη Εικ. 78: Τα εργαλεία και υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή των πλεκτών εμποτισμένων με ρητίνη δειγμάτων. Η κατασκευή των δειγμάτων έγινε ως εξής: 1. Τοποθέτηση του νάιλον στον πάγκο εργασίας. Το νάιλον είναι ένα υλικό το οποίο δεν εμποτίζεται από την ρητίνη και αποκολλάται από αυτή. 2. Τοποθέτηση προστατευτικών γαντιών. 59

60 Εικ. 79: Το νάιλον, οι σύριγγες, το δοχείο αλουμινίου και τα δοχεία της ρητίνης έχουν τοποθετηθεί στον πάγκο εργασίας. 3. Δημιουργία του διαλύματος ρητίνης στο αλουμινένιο δοχείο με την κατάλληλη αναλογία απόκάθε κουτί: 100ml από το Α, 58ml από το Β. Χρήση τριών συριγγών για την διαδικασία, μία για το Α, μία για το Β και μία για το τελικό διάλυμα. Εικ. 80: Δημιουργία διαλύματος ρητίνης στο αλουμινένιο δοχείο με την κατάλληλη αναλογία από κάθε κουτί: 100ml από το Α, 58ml από το Β. Χρήση τριών συριγγών για την διαδικασία: μία για το υγρό Α, μία για το Β και μία για το τελικό διάλυμα ρητίνης. 60

61 4. Με τη σύριγγα εμποτίζουμε ένα-ένα τα δείγματα με την ρητίνη. Εικ. 81: Με την σύριγγα εμποτίζουμε ένα ένα τα δείγματα με τη ρητίνη. 5. Αφήνουμε να στεγνώσουν για μία μέρα σε θερμοκρασία όχι μεγαλύτερη από 25 βαθμούς Κελσίου. 61

62 Τελικά δείγματα ΠΡΙΝ Εικ. 82: Τα δείγματα πριν από τον εμποτισμό με τη ρητίνη ΜΕΤΑ Εικ. 83: Τα δείγματα μετά τον εμποτισμό με τη ρητίνη(βρεγμένα). 62

63 ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΚΑΜΨΗΣ Διαδικασία πειράματος Για τα πειράματα κάθε δείγμα κόπηκε σε δύο ορθογώνια δοκίμια. Τα πειράματα που εκτελέστηκαν για να υπολογιστεί η αντοχή των δοκιμίων καθώς και η συνολική μηχανική τους συμπεριφορά ήταν πειράματα κάμψης (τριών σημείων). Στόχος ήταν να μετρηθεί η σχέση δύναμης-μετατόπισης και να υπολογιστεί η αντοχή σε κάμψη, κυρίως λόγω εφελκυσμού. Πριν από τη δοκιμή μετρήθηκε το πλάτος και το πάχος κάθε δοκιμίου, ενώ η απόσταση μεταξύ των στηρίξεων ήταν ίδια για όλα τα δοκίμια (80 mm). Η δοκιμή της κάμψης έγινε με ταχύτητα φόρτισης 5 mm/min και από το σχετικό λογισμικό μετρήθηκαν η δύναμη και η μετατόπιση ανά 0,01 sec. Πειραματικά αποτελέσματα Τυπικές πειραματικές καμπύλες για τα δοκίμια που εξετάστηκαν παρουσιάζονται στις επόμενες εικόνες. Σε όλες τις καμπύλες, παρουσιάζεται αρχικά μια γραμμική συμπεριφορά, ακολουθούμενη από μη γραμμική συμπεριφορά μέχρι τη μέγιστη δύναμη. Παρατηρούμε ότι έχουμε σημαντική απόκλιση μεταξύ δοκιμίων από το ίδιο δείγμα (ίδιο πάχος). Αυτό πρέπει να οφείλεται στην μη ομοιόμορφη δομή των δοκιμίων, όπου έχουμε σημαντικές αλλαγές του ωφέλιμου πάχους τόσο του πλεκτού υφάσματος όσο και της ρητίνης. 63

64 Δοκίμιο P_2 και P_3 πάχους 8mm Πλάτος P_2: 54mm Πλάτος P_3: 48mm Εικ. 84: Τα δοκίμια πάχους 8mm κατά και μετά το περίραμα. Εικ. 85: Πειραματικά αποτελέσματα για τα δοκίμια με πάχος 8mm. 64

65 Δοκίμιο P_4 και P_5 πάχους 6mm Πλάτος P_4: 53mm Πλάτος P_5: 56mm Εικ. 86: Το δοκίμιο P_4 πάχους 6mm κατά και μετά το περίραμα. Εικ. 87: Το δοκίμιο P_5 πάχους 6mm κατά και μετά το περίραμα. Εικ. 88: Πειραματικά αποτελέσματα για τα δοκίμια με πάχος 6mm. 65

66 Δοκίμιο P_6 και P_7 πάχους 5mm Πλάτος P_6: 49mm Πλάτος P_7: 53mm Εικ. 89: Το δοκίμιο Α πάχους 5mm κατά και μετά το περίραμα. Εικ. 90: Το δοκίμιο Β πάχους 5mm κατά και μετά το περίραμα. Εικ. 91: Πειραματικά αποτελέσματα για τα δοκίμια με πάχος 5mm. 66

67 Δοκίμιο P_8 και P_9 πάχους 4mm Πλάτος P_8: 54mm Πλάτος P_9: 54mm Εικ. 92: Το δοκίμιο Α πάχους 4mm κατά και μετά το περίραμα. Εικ. 93: Το δοκίμιο Β πάχους 4mm κατά και μετά το περίραμα. Εικ. 94: Πειραματικά αποτελέσματα για τα δοκίμια με πάχος 4mm. 67

68 Χρησιμοποιώντας τα παραπάνω διαγράμματα και την τεχνική θεωρία της κάμψης μπορούμε να υπολογίσουμε το μέτρο ελαστικότητας των δοκιμίων καθώς και την αντοχή σε κάμψη ως τη μέγιστη εφελκυστική τάση που αντιστοιχεί στη μέγιστη εφαρμοζόμενη δύναμη. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα. Δοκίμιο Μέτρο ελαστικότητας (MPa) Αντοχή (MPa) P_2 84 4,2 P_3 27 2,2 P_4 54 5,7 P_5 31 2,1 P_ ,8 P_ ,9 P_ ,9 P_9 49 3,8 Εικ. 95: Μηχανικές ιδιότητες δοκιμίων. Παρατηρούμε ότι το μέτρο ελαστικότητας κυμαίνεται από 27 έως 222 MPa ενώ η αντοχή από περίπου 2 έως 10 MPa. Μια γενική παρατήρηση είναι ότι τα δοκίμια με μικρό πάχος έχουν μεγαλύτερη δυσκαμψία και μεγαλύτερη αντοχή. 68

69 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Σε αυτό το κεφάλαιο παρουσιάζονται πιθανές εφαρμογές πλεκτού υφάσματος εμποτισμένου με ρητίνη. Στη συνέχεια παρουσιάζονται δύο δοκιμές κατασκευής αντικειμένων με αυτό το σύνθετο υλικό. ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Ο εμποτισμός πλεκτών υφασμάτων με ρητίνη ή άλλες κόλλες ή σκληρυντικά υφάσματος γίνεται εδώ και αρκετά χρόνια. Από τον εμποτισμό των σεμέν μέχρι πλεκτών υφασμάτων που πλέκονται αποκλειστικά για να καλουπωθούν και να δημιουργηθούν αντικείμενα διαφόρων χρήσεων. Παρακάτω παρουσιάζονται πιθανές εφαρμογές εμποτισμένων πλεκτών με ρητίνη, κόλλες ή σκληρυντικά υφάσματος. Διακοσμητικά αντικείμενα Φωτιστικά Εικ. 96: Πλεκτό στάντ για σκουλαρίκια. 69 Εικ. 97: Ρολόι τοίχου πλεκτό.

70 Καλάθια και δοχεία Εικ. 98: Πλεκτά φωτηστικά οροφής. Εικ. 99: Πλεκτό επιτραπέζιο φωτιστικό. 70

71 Εικ. 100: Πλεκτά δοχεία και καλάθια, που χρησιμοποιούνται για διακόσμηση, μολυβοθήκη, ρεσό, αποθήκευση. 71

72 Έπιπλα Εικ. 101: Πλεκτή πολυθρόνα από βαμβακερό νήμα εμποτισμένο με ρητίνη. Εικ. 102: Πλεκτά βοηθητικά τραπεζάκια από βαμβακερό νήμα εμποτισμένο με ρητίνη. 72

73 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ Με αφορμή τις παραπάνω εφαρμογές κατασκευάστηκαν δύο αντικείμενα από πλεκτό βαμβακερό ύφασμα εμποτισμένο με ρητίνη. Το πρώτο αντικείμενο που κατασκευάστηκε αποτελεί ένα δοχείο και το δεύτερο αντικείμενο ένα καλάθι. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα δύο κατασκευασμένα αντικείμενα και η διαδικασία που ακολουθήθηκε κατά την κατασκευή τους. Δοχείο Το δοχείο που κατασκευάστηκε μπορεί να έχει διάφορες χρήσεις(ως διακοσμητικό δοχείο, αποθήκευσης κλειδιών, αποθήκευσης μικρών πραγμάτων κ.α.). Η δημιουργία του δοχείου εξυπηρετεί την ανάγκη για διακόσμηση και η συγκεκριμένη κατασκευάστηκε με στόχο την αποθήκευση αρωματικών ποτ πουρί για διακοσμητική χρήση. Διαδικασία κατασκευής Τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του δοχείου είναι: Πλεκτό ϋφασμα στις απαιτούμενες διαστάσεις Εικ. 103: Πλεκτό ύφασμα στις απαιτούμενες διαστάσεις για την κατασκευή του δοχείου. Εποξειδική ρητίνη(epoxol 2874) Δοχείο ή καλούπι στις επιθυμητές διαστάσεις 73

74 Εικ. 104: Καλούπι στου οποίου τις διαστάσεις θα κατασκευαστεί το δοχείο. Το καλούπι καλύπτεται με χοντρό νάιλον για την διαδικασία εμποτισμού με ρητίνη. Χοντρό νάιλον Γάντια μιας χρήσης Δοχείο αλουμινίου Σύριγγα Ψαλίδι Η διαδικασία που ακολουθήθηκε για την κατασκευή του δοχείου είναι ιδια με την διαδικασία κατασκευής δειγμάτων, με τη διαφορά ότι το πλεκτό ύφασμα στο δοχείο έχει πιο πολύπλοκη γεωμετρία και αφήνουμε να στεγνώσει αφού το τοποθετήσουμε σε καλούπι. Τα βήματα της διαδικασίας είναι τα εξής: Εικ. 105: Το νάιλον, οι σύριγγες, το δοχείο αλουμινίου και τα δοχεία της ρητίνης έχουν τοποθετηθεί στον πάγκο εργασίας. 1. Τοποθέτηση του νάιλον στον πάγκο εργασίας. 2. Καλύπτουμε με νάιλον το δοχείο που χρησιμοποιούμε ως καλούπι. 3. Τοποθέτηση προστατευτικών γαντιών. 74

75 4. Δημιουργία του διαλύματος ρητίνης στο αλουμινένιο δοχείο με την κατάλληλη αναλογία από κάθε κουτί: 100ml από το Α, 58ml από το Β. Χρήση τριών συριγγών για την διαδικασία, μία για το Α, μία για το Β και μία για το τελικό διάλυμα. Εικ. 106: Δημιουργία διαλύματος ρητίνης στο αλουμινένιο δοχείο με την κατάλληλη αναλογία από κάθε κουτί: 100ml από το Α, 58ml από το Β. Χρήση τριών συριγγών για την διαδικασία: μία για το υγρό Α, μία για το Β και μία για το τελικό διάλυμα ρητίνης. 5. Με τη σύριγγα εμποτίζουμε το πλεκτό με την ρητίνη. Εικ. 107: Με την σύριγγα εμποτίζουμε το πλεκτό ύφασμα με τη ρητίνη. 6. Τοποθετούμε το εμποτισμένο πλέον πλεκτό στο καλούπι. 75

76 Εικ. 108: Το εμποτισμένο πλέον πλεκτό ύφασμα τοποθετημένο στο καλούπι του. 7. Αφήνουμε να στεγνώσουν για μία μέρα σε θερμοκρασία όχι μεγαλύτερη από 25 βαθμούς Κελσίου. Εικ. : 109Το κατασκευασμένο δοχείο από πλεκτό ύφασμα εμποτισμένο με ρητίνη. 76

77 Εικ. 110: Το κατασκευασμένο δοχείο από πλεκτό ύφασμα εμποτισμένο με ρητίνη. 77

78 Καλάθι Το καλάθι που κατασκευάστηκε μπορεί να έχει διάφορες χρήσεις(ως διακοσμητικό δοχείο, αποθήκευσης εγγράφων και φωτογραφιών, αποθήκευσης μικρών πραγμάτων κ.α.). Η δημιουργία του δοχείου εξυπηρετεί την ανάγκη για διακόσμηση και η συγκεκριμένη κατασκευάστηκε με στόχο την αποθήκευση προϊόντων υγειινής. Διαδικασία κατασκευής Τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του καλαθιού είναι: Πλεκτό ϋφασμα στις απαιτούμενες διαστάσεις Εικ. 111: Πλεκτό ύφασμα στις απαιτούμενες διαστάσεις για την κατασκευή του καλαθιού. Εποξειδική ρητίνη(epoxol 2874) Κουτί ή καλούπι στις επιθυμητές διαστάσεις Εικ. 112: Καλούπι στου οποίου τις διαστάσεις θα κατασκευαστεί το καλάθι. Το καλούπι καλύπτεται με χοντρό νάιλον για την διαδικασία εμποτισμού με ρητίνη. 78

79 Χοντρό νάιλον Γάντια μιας χρήσης Δοχείο αλουμινίου Σύριγγα Ψαλίδι Η διαδικασία που ακολουθήθηκε για την κατασκευή του καλαθιού είναι ιδια με την διαδικασία κατασκευής δειγμάτων, με τη διαφορά ότι το πλεκτό ύφασμα στο δοχείο έχει πιο πολύπλοκη γεωμετρία και αφήνουμε να στεγνώσει αφού το τοποθετήσουμε σε καλούπι, όπως και στο δοχείο. Τα βήματα της διαδικασίας είναι τα εξής: 1. Τοποθέτηση του νάιλον στον πάγκο εργασίας. 2. Καλύπτουμε με νάιλον το κουτί που χρησιμοποιούμε ως καλούπι. 3. Τοποθέτηση προστατευτικών γαντιών. Εικ. 113: Δημιουργία διαλύματος ρητίνης στο αλουμινένιο δοχείο με την κατάλληλη αναλογία από κάθε κουτί: 100ml από το Α, 58ml από το Β. Χρήση τριών συριγγών για την διαδικασία: μία για το υγρό Α, μία για το Β και μία για το τελικό διάλυμα ρητίνης. 79

80 4. Δημιουργία του διαλύματος ρητίνης στο αλουμινένιο δοχείο με την κατάλληλη αναλογία από κάθε κουτί: 100ml από το Α, 58ml από το Β. Χρήση τριών συριγγών για την διαδικασία, μία για το Α, μία για το Β και μία για το τελικό διάλυμα. 5. Με τη σύριγγα εμποτίζουμε το πλεκτό με την ρητίνη. Εικ. 114: Με την σύριγγα εμποτίζουμε το πλεκτό ύφασμα με τη ρητίνη. 6. Τοποθετούμε το εμποτισμένο πλέον πλεκτό στο καλούπι. Εικ. 115: Το εμποτισμένο πλέον πλεκτό ύφασμα τοποθετείται στο καλούπι του. 7. Αφήνουμε να στεγνώσουν για μία μέρα σε θερμοκρασία όχι μεγαλύτερη από 25 βαθμούς Κελσίου. 80

81 Εικ. 116: Το κατασκευασμένο δοχείο από πλεκτό ύφασμα εμποτισμένο με ρητίνη. 81

82 ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ Στη συνέχεια έγινε ανάλυση τάσεων και μετατοπίσεων για τα αντικείμενα που κατασκευάστηκαν. Θεωρήθηκε ότι έχουν μέτρο ελαστικότητας 127 MPa (το μικρότερο για το συγκεκριμένο πάχος) και αντοχή 6,9 MPa. Τα αντικείμενα μοντελοποιήθηκαν στο πρόγραμμα Creo Parametric και η ανάλυση έγινε στο Creo Simulate. Και για τα δύο αντικείμενα θεωρήθηκε ότι είναι πακτωμένα στο πάνω μέρος και ότι εφαρμόζεται μια κατακόρυφη δύναμη 100 Ν (10 kg). Η ανάλυση ήταν ελαστική και έγινε χρησιμοποιώντας επιφανειακά στοιχεία shell λόγω του μικρού πάχους. Τα μοντέλα και τα τυπικά αποτελέσματα παρουσιάζονται στις παρακάτω εικόνες. Για το δοχείο, η μέγιστη τάση είναι περίπου 60 kpa και εμφανίζεται στα σημεία πάκτωσης. Η μέγιστη μετατόπιση είναι μόλις 0,04 mm στο κέντρο του δοχείου. Για το καλάθι, η μέγιστη τάση είναι 825 kpa και η μέγιστη μετατόπιση περίπου 4 mm. Θεωρώντας την αντοχή του υλικού (6,9 MPa) παρατηρούμε ότι τα αντικείμενα μπορούν να αντέξουν βάρος πολλαπλάσιο των 10 kg αρκεί η μετατόπιση να μην είναι υπερβολική. Εικ. 117: Μοντέλο του δοχείου στο Creo. 82

83 Εικ. 118: Κατανομή μετατοπίσεων(mm). Εικ. 118: Κατανομή τάσεων(kpa). 83

84 Εικ. 119: Μοντέλο του δοχείου στο Creo. Εικ. 120: Κατανομή μετατοπίσεων(mm). 84

85 Εικ. 121: Κατανομή τάσεων(kpa). 85