Για παραπομπή : Νικήτας ο Παφλαγών

Transcript

1 Stankovic Vlada,, 2003, Εγκυκλοπαίδεια Περίληψη : Ο Νικήτας Δαβίδ ο Παφλαγών ήταν λόγιος και κληρικός ο οποίος έζησε και έδρασε στα τέλη του 9ου και τις αρχές του 10ου αιώνα. Διακρίθηκε ως φιλόσοφος, ρήτορας και διδάσκαλος, ενώ υπήρξε συγγραφέας πολυάριθμων έργων, αγιολογικών, θεολογικών και ηθικών, φιλοσοφικών, επιστημονικών και ιστορικών. Άλλα Ονόματα Δαβίδ Παφλαγών, Νικήτας ο φιλόσοφος, Νικήτας ο ρήτωρ Τόπος και Χρόνος Γέννησης / ή περί το 885, Παφλαγονία, Άμαστρις (;) Κύρια Ιδιότητα λόγιος, κληρικός 1. Γέννηση-Οικογένεια Η ακριβής χρονολογία της γέννησης του Νικήτα δεν μπορεί να εξακριβωθεί. Κατά πάσα πιθανότητα γεννήθηκε μεταξύ , 1 ίσως γύρω στο Μόνο βάσει έμμεσων στοιχείων από τη μεταγενέστερη ζωή του μπορούμε να συμπεράνουμε ότι όταν προέκυψε το ζήτημα της τεταρτογαμίας του Λέοντα ΣΤ το 906/907 ήταν ήδη σε ώριμη ηλικία. Εν πάση περιπτώσει θα πρέπει να ήταν νεότερος από τον Αρέθα Καισαρείας ή τον πατριάρχη Νικόλαο Μυστικό ( / ). Μολονότι δεν έχει με ακρίβεια εξακριβωθεί, εικάζεται ότι ο Νικήτας γεννήθηκε στην Παφλαγονία, ίσως στην πόλη Αμάστριδα (σημ. Amasra). Ο πατέρας του Ανδρέας ήταν ιερέας στην Παφλαγονία, όπου ζούσε η πολυμελής οικογένεια του Νικήτα. Το όνομα της μητέρας του δεν μας έχει διασωθεί, όμως είναι γνωστό ότι το όνομα του ενός αδελφού του ήταν Πέτρος, ενώ από το όνομα ενός άλλου αδελφού του έχει διασωθεί μόνο η κατάληξη (-ριανός). Ο αδελφός του πατέρα του Νικήτα Δαβίδ ονομαζόταν πιθανώς Παύλος και ήταν σακελλάριος του πατριαρχείου και ηγούμενος της μονής του αγίου Φωκά στην Κωνσταντινούπολη. Τα δύο ονόματα του Νικήτα προκάλεσαν διάφορες ερμηνείες. Μια από τις επικρατέστερες είναι ότι το όνομα Δαβίδ το έλαβε ο Νικήτας ως μοναχός, όταν ο αυτοκράτορας Λέων ΣΤ τον έκλεισε στη μονή του Αγαθού στην Κωνσταντινούπολη, στη συνοικία της Ψαμαθίας (σημ. Samatya). 3 Από την άλλη, εφόσον δεν είναι καν βέβαιο ότι ο Νικήτας έλαβε το μοναχικό σχήμα κατά τη διάρκεια της κράτησής του, μπορούμε ενδεχομένως να υποθέσουμε ότι είχε απλώς δύο λαϊκά ονόματα Ανατροφή-εκπαίδευση Είναι βέβαιο ότι ο Νικήτας απέκτησε την εγκύκλιο παιδεία στη γενέτειρά του Παφλαγονία. Αργότερα συνέχισε τις σπουδές του στην Κωνσταντινούπολη, όπου ίσως τον κάλεσε ή τον έφερε ο θείος του Παύλος. Στην πρωτεύουσα ο Νικήτας άρχισε να συναναστρέφεται μερικούς από τους πιο μορφωμένους ανθρώπους της εποχής του: τον πατριάρχη Νικόλαο Μυστικό, τον πατριάρχη Ευθύμιο ( ) και τον Αρέθα Καισαρείας. Πιθανόν μάλιστα να υπήρξε και μαθητής του τελευταίου, μολονότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να υποστηριχθεί με βεβαιότητα. 5 Υπήρξε πάντως φίλος και συνεργάτης του Αρέθα Καισαρείας και διατηρούσε αλληλογραφία μαζί του μέχρι τη στιγμή που ο τελευταίος αποδέχθηκε τον τέταρτο γάμο του Λέοντος ΣΤ, την εποχή μετά την ανάδειξη του Ευθυμίου σε πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως στη θέση του εκδιωχθέντος Νικολάου Μυστικού. Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι δεν υπάρχουν συγκεκριμένα και ακριβή στοιχεία για το χαρακτήρα και τη μορφή της παιδείας του Νικήτα, είναι βέβαιο ότι οι σύγχρονοί του τον θεωρούσαν σημαντικό λόγιο, η άριστη παιδεία του οποίου του έφερε δόξα στην πρωτεύουσα, με αποτέλεσμα να προσελκύσει την προσοχή και του αυτοκράτορα Λέοντος ΣΤ. Δημιουργήθηκε στις 15/10/2017 Σελίδα 1/6

2 Stankovic Vlada,, 2003, Εγκυκλοπαίδεια 3. Δράση Αφού απέκτησε υψηλή μόρφωση στην Κωνσταντινούπολη, ο Νικήτας Δαβίδ ο Παφλαγών έγινε γνωστός από τα πολλά του επίθετα τα οποία επιβεβαίωναν την παιδεία του. Ήταν φιλόσοφος και ρήτορας, καθώς επίσης και σχολαστικός. Δεν μπορεί όμως να εξακριβωθεί εάν ο Νικήτας ήταν και διδάσκαλος με την κυριολεκτική έννοια της λέξης, αν δηλαδή δίδασκε σε κάποια σχολή της πρωτεύουσας. Ο Νικήτας παρουσιάστηκε και στο πολιτικό προσκήνιο με αφορμή το ζήτημα της τεταρτογαμίας του Λέοντα ΣΤ. Σθεναρός αντίπαλος της αποδοχής και αναγνώρισης του τέταρτου γάμου του αυτοκράτορα και της χρήσης της αρχής του «κατ οικονομίαν», η οποία θα επέτρεπε στον Λέοντα ΣΤ να αναγνωρίσει το γάμο του με τη Ζωή Καρβονοψίνα χωρίς μεγάλο τίμημα, ο Νικήτας βρέθηκε στην ίδια παράταξη με τον πατριάρχη Νικόλαο Μυστικό και τον «δάσκαλο» και φίλο του Αρέθα. Το 907 ο Λέων ΣΤ', επιθυμώντας την πάση θυσία αναγνώριση του γάμου του με τη Ζωή, που του είχε εξάλλου χαρίσει τον μοναδικό του διάδοχο, κατάφερε να εκδιώξει από τον πατριαρχικό θρόνο τον Νικόλαο Μυστικό (2 Φεβρουαρίου 907) και να χειροτονήσει στη θέση του τον Ευθύμιο ( ). Παρά τη μεταστροφή του Αρέθα, που τάχθηκε με το μέρος του αυτοκράτορα μετά τα γεγονότα αυτά, και παρά την αναγνώριση του γάμου του αυτοκράτορα από τον νέο πατριάρχη, ο Νικήτας Δαβίδ παρέμεινε σταθερός στην αντίθεσή του προς το γάμο του αυτοκράτορα. Σε μιαν από τις σωζόμενες επιστολές του, ο Νικήτας αναφέρει ότι δέχτηκε πιέσεις από τον πάπα Νικόλαο Α' προκειμένου να ταχθεί με το μέρος του αυτοκράτορα, πιέσεις που πάντως δεν έφεραν αποτέλεσμα. 6 Φαίνεται ότι η αποφασιστικότητα του Νικήτα προκειμένου για την υπεράσπιση των θέσεών του είχε κάνει εντύπωση στους συγχρόνους του, καθώς σε ένα απόσπασμα του Βίου του Πατριάρχη Ευθυμίου 7 υπάρχει μια σκηνή στην οποία ο Λέων ΣΤ' προσπαθεί μάταια να εκφοβίσει τον Νικήτα στη διάρκεια της ανάκρισης του τελευταίου για μια σειρά κατηγοριών. Μολονότι στο κείμενο δεν εμφανίζεται ως αιτία της σύγκρουσης των δύο το ζήτημα της τεταρτογαμίας, κάνει εντύπωση η παρουσίαση του Νικήτα ως ανθρώπου σταθερού και αμετακίνητου στις θέσεις του, τη στιγμή μάλιστα που ο συγγραφέας είναι θετικά διακείμενος προς τον αυτοκράτορα και τον πατριάρχη και πεπεισμένος για την ενοχή του Νικήτα. 8 Η άρνηση του Νικήτα Δαβίδ να αλλάξει τη στάση του προς τον τέταρτο γάμο του αυτοκράτορα επέφερε σοβαρή ρήξη στις σχέσεις του με τον Λέοντα ΣΤ. Ο Νικήτας αποσύρθηκε από τη δημόσια ζωή ως ερημίτης κοντά στη Mήδεια, στη δυτική ακτή του Eύξεινου Πόντου. Ύστερα από λίγους μήνες όμως, πιθανώς στο δεύτερο μισό του 907 ή στις αρχές του 908, ο στρατηγός της Θράκης στη Μήδεια συνέλαβε τον Νικήτα με την κατηγορία ότι ήταν κατάσκοπος των Βουλγάρων. Ο Νικήτας οδηγήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, ενώπιον του αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ, όπου κατηγορήθηκε ότι έγραψε έναν λίβελο εναντίον του πατριάρχη και του αυτοκράτορα. Έπειτα από αυτό, ο Νικήτας Δαβίδ φυλακίστηκε, ελευθερώθηκε με πρωτοβουλία του πατριάρχη και οδηγήθηκε στη μονή του Αγαθού στην ασιατική όχθη του Βοσπόρου, όπου κρατήθηκε για δύο χρόνια. Πιθανότατα κατά την κράτησή του εκεί τελούσε υπό την εποπτεία του ίδιου του πατριάρχη Ευθυμίου εξάλλου η μονή του Αγαθού ήταν μετόχι της μονής του Αγίου Ευθυμίου που ανέγειρε ο ίδιος ο Λέων ΣΤ για χάρη του Ευθύμιου στη συνοικία της Ψαμαθίας. 9 Φαίνεται πάντως ότι ο Νικήτας, παρά τη διετή «εξορία» του σε αυτήν τη μονή της πρωτεύουσας, δεν έγινε μοναχός. Στη συνέχεια εγκλείσθηκε για είκοσι μήνες στη μονή του αγίου Φωκά (όπου παλαιότερα ήταν ηγούμενος ο θείος του Παύλος) από τον Οκτώβριο του 910 έως τον Μάιο του 912, δηλαδή μέχρι την επιστροφή τού Νικολάου Μυστικού στον πατριαρχικό θρόνο μετά το θάνατο του αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ (11 Μαΐου του 912). 4. Θάνατος Για την τελευταία περίοδο της ζωής του Νικήτα υπάρχουν λίγα στοιχεία. Είναι βέβαιο ότι ζούσε στη διάρκεια της μονοκρατορίας του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου, γιου του Λέοντος ΣΤ ( ). Μολονότι κάποτε ήταν ο κύριος αντίπαλος της αναγνώρισης του γάμου του Λέοντος με τη μητέρα του Κωνσταντίνου, φαίνεται ότι ο Νικήτας Δαβίδ είχε καλές σχέσεις με τον Κωνσταντίνο Ζ, διότι του αφιέρωσε έναν βίο του αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου τον οποίο συνέγραψε. Εκείνο το οποίο, εντούτοις, παραμένει ασαφές είναι οι τελευταίες μέρες του Νικήτα Δαβίδ του Παφλαγόνος. Φαίνεται ότι ο Νικήτας εγκατέλειψε την Κωνσταντινούπολη ή εξορίστηκε και επέστρεψε στη γενέτειρά του την Παφλαγονία. Εικάζεται ότι πέθανε εκεί, μετά το 947. Δημιουργήθηκε στις 15/10/2017 Σελίδα 2/6

3 Stankovic Vlada,, 2003, Εγκυκλοπαίδεια 5. Εργογραφία O Nικήτας είχε αναπτύξει πλούσια συγγραφική δραστηριότητα. 10 Υπήρξε ο συγγραφέας περίπου 50 εγκωμίων αγίων, μιας πραγματείας για το τέλος του κόσμου και μιας ερμηνείας των ψαλμών, καθώς και αρκετών ομιλιών. 11 Στα θεολογικά έργα του τονίζει την αντίθεση ανάμεσα στην παντοδυναμία του Θεού και την ταπεινότητα των ανθρώπων. Επίσης, είναι ο συγγραφέας του Βίου του πατριάρχη Ιγνατίου ( ), ο οποίος ουσιαστικά αποτελεί έναν λίβελο εναντίον του πατριάρχη Φωτίου ( , ) και θεωρείται το πιο σημαντικό του έργο, 12 ενώ σώζονται και έξι επιστολές του. 1. Πασχαλίδης, Σ., Νικήτας Δαβίδ Παφλαγών. Το πρόσωπο και το έργο του (Θεσσαλονίκη 1999), σελ Jenkins, R.J.H., A Note on Nicetas David Paphlago and the Vita Ignatii, Dumbarton Oaks Papers 19 (1965), σελ. 243, υποσ Jenkins, R.J.H., A Note on Nicetas David Paphlago and the Vita Ignatii, Dumbarton Oaks Papers 19 (1965), σελ Πασχαλίδης, Σ., Νικήτας Δαβίδ Παφλαγών. Το πρόσωπο και το έργο του (Θεσσαλονίκη 1999), σελ Lemerle, P., Ο πρώτος Βυζαντινός Ουμανισμός (Αθήνα 1985, μτφρ. Μ. Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου), σελ Από την άλλη ο Πασχαλίδης, Σ, Νικήτας Δαβίδ Παφλαγών. Το πρόσωπο και το έργο του (Θεσσαλονίκη 1999), σελ. 92 κ.ε., είναι πεπεισμένος ότι ο Νικήτας Δαβίδ ήταν μαθητής του ξακουστού μητροπολίτη Καισαρείας Αρέθα. 6. Βλ. λήμμα Niketas David Paphlagon, The Oxford History of Byzantium III, σελ (A. Kazhdan). 7. Κείμενο ενός ανώνυμου συγγραφέα, πολύτιμο ως πηγή για την ιστορία της περιόδου, αποτελεί στην πραγματικότητα αγιογραφία του πατριάρχη Ευθυμίου. Παλαιότερη έκδοση με αναλυτικό ιστορικό υπόμνημα του C. de Boor (Berlin 1888). Για τη νεότερη έκδοση του κειμένου (βασισμένη σε εκείνη του de Boor) με αγγλική μετάφραση βλ. Karlin-Hayter, P. (επιμ.), Vita S. Euthymii, Byzantion ( ), σελ Karlin-Hayter, P. (επιμ.), Vita S. Euthymii, Byzantion ( ), σελ Πρβλ. και το δεύτερο και τρίτο κείμενο στα Παραθέματα. 9. Λήμμα Niketas David Paphlagon, The Oxford History of Byzantium III, σελ (A. Kazhdan). Πρβλ. Janin, R., La géographie ecclésiastique de l'empire byzantin, I: Le siège de Constantinople et le patriarcat Oecumenique, tome 3: Les églises et les monastères (Paris 1969), σελ Για την πλήρη εργογραφία του βλ. Πασχαλίδης, Σ., Νικήτας Δαβίδ Παφλαγών. Το πρόσωπο και το έργο του (Θεσσαλονίκη 1999), σελ. 123 κ.ε. και σελ (Πίνακας). 11. Βλ. Lebrun, F., Nicetas le Paphlagonien. Sept homélies inédites (Leuven 1997). 12. Βλ. Bibliotheca Hagiographica Graeca 817, και για την έκδοση βλ. Patrologia Graeca 105, στ Βιβλιογραφία : Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Skylitzae Synopsis Historiarum, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973 Westerink L.G., Arethae archiepiscopi Caesariensis Scripta Minora, vol. I- II, Bibliotheca Scriptorum Δημιουργήθηκε στις 15/10/2017 Σελίδα 3/6

4 Stankovic Vlada,, 2003, Εγκυκλοπαίδεια Graecorum et Romanorum Teubneriana, Leipzig Jenkins R.J.H., Studies on Byzantine History of the 9th and 10th Centuries (v.r.), London 1970 Πασχαλίδης Σ., Νικήτας Δαβίδ Παφλαγών. Το πρόσωπο και το έργo του, Θεσσαλονίκη 1999, Βυζαντινά Κείμενα και Μέλεται 28 Jenkins R.J.H., "A Note on Nicetas David Paphlago and the Vita Ignatii", Dumbarton Oaks Papers, 19, 1965, Westerink L.G., "Nicetas the Paphlagonian on the end of the World", Μελετήματα στη μνήμη Βασιλείου Λαούρδα, Θεσσαλονίκη 1975, Flusin B., "Un fragment inédit de la Vie d'euthyme le Patriarche?", Travaux et Mémoires, 9, 1985, Flusin B., "Un fragment inédit de la Vie d'euthyme le Patriarche? II. Vie d'euthyme ou Vie de Nicétas", Travaux et Mémoires, 10, 1988, Barbunes M., "Ενδείξεις για την ύπαρξη βυζαντινών ακριτικών τραγουδιών σε αγιολογικό κείμενο του αγ. Προκοπίου", Βυζαντινός Δόμος, 5-6, 1992, Yannopoulos P., "Autour de Nicétas le Paphlagonien", Byzantion, 69, 1999, Karlin-Hayter P., "Vita Euthymii Patriarchae CP (BHG 651)", Byzantion, 25-27, , Δικτυογραφία : "The life and struggle of our holy father Ignatios the archbishop of Constantinople" written by Niketas David Paphlagon Niketas Paphlagon Γλωσσάριo : εγκύκλιος παιδεία, η Το δεύτερο στάδιο της βυζαντινής εκπαίδευσης. Ο μαθητής εισερχόταν σε αυτό σε ηλικία περίπου δώδεκα ετών. Αντικείμενο διδασκαλίας ήταν η γραμματική, η ρητορική και η διαλεκτική. κατ οικονομίαν Αρχή δράσης που επιτρέπει την παράκαμψη των καθιερωμένων κανόνων σε περίπτωση που πρόκειται να εξυπηρετηθεί ένας (θεωρούμενος) σημαντικότερος σκοπός. ομιλία, η Είδος της εκκλησιαστικής γραμματείας. Πρόκειται για λόγο που εκφωνείται κατά τη διάρκεια της λειτουργίας και στον οποίο αναπτύσσεται ένα ορισμένο θέμα από την Αγία Γραφή ή ερμηνεύεται μια βιβλική ιστορία, παραβολή ή δίδαγμα. Οι ομιλίες γίνονταν συχνά το όχημα για να εγκωμιάσει ο ρήτορας τον αυτοκράτορα ή τον πατριάρχη. σακελλάριος, ο - σακέλλιον, το (και σακελλάριος, ο, σακέλλη ή σακέλλα, η) Βυζαντινός διοικητικός όρος με δύο βασικές σημασίες: 1. Το αυτοκρατορικό ταμείο. Σημαντικός θεσμός στη διοίκηση και τη διάθεση πόρων. Σχετικά με αυτό είναι τα αξιώματα σακελλάριος (αρχικά), χαρτουλάριος της σακέλλης (από τον 9ο αιώνα), το σέκρετο του σεκελλίου, ο επί σακκελίου (ο αρμόδιος για το θεσμό από τον 11ο-12ο αιώνα). Ο «σακελλάριος» αποτέλεσε, το πιθανότερο, τη μεσαιωνική ονομασία του «ταμία των βασιλικών χρημάτων». 2. Το ταμείο της Μεγάλης Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης, ήτοι της Αγίας Σοφίας. Στην πατριαρχική σακέλλη φυλάσσονταν έγγραφα που πιστοποιούσαν τα περιουσιακά δικαιώματα του Πατριαρχείου. Στα μοναστήρια και στους μικρότερους ναούς το αντίστοιχο αρμόδιο αξίωμα είναι μέγας σακελλάριος ή ο σακελλίου. Δημιουργήθηκε στις 15/10/2017 Σελίδα 4/6

5 Stankovic Vlada,, 2003, Εγκυκλοπαίδεια στρατηγός, ο Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο τα καθήκοντα του στρατηγού ήταν πολιτικά. Στη Μέση Βυζαντινή περίοδο ο στρατηγός ήταν αξιωματούχος επικεφαλής του θέματος (στρατός και περιοχή δικαιοδοσίας) συγκέντρωνε στα χέρια του τόσο στρατιωτική όσο και πολιτική εξουσία. Κατά την Ύστερη Βυζαντινή περίοδο περιορίστηκε στο στρατιωτικό ρόλο του. σχολαστικός, ο 1) Ο δικηγόρος. 2) Ο προσηλωμένος στους τύπους της αρχαίας γραμματικής, ο λογιότατος. τεταρτογαμία, η Η πολιτικοεκκλησιαστική έριδα που ξέσπασε γύρω από τον τέταρτο γάμο του αυτοκράτορα Λέοντα Στ ( ). Καθώς από το γάμο αυτόν είχε προκύψει ο μόνος του διάδοχος, η αναγνώρισή του ήταν ζωτικής σημασίας για το Λέοντα, ενώ από την άλλη η Εκκλησία δεν μπορούσε να τον αποδεχτεί. Το ζήτημα διευθετήθηκε οριστικά στη Σύνοδο Κωνσταντινουπόλεως το 920. Πηγές Karlin Hayter, P. (επιμ.), Vita Euthymii Patriarchae CP (Bibliotheca Hagiographica Graeca 651), Byzantion ( ), σελ (επαν. Bibliothèque de Byzantion 3, Bruxelles 1970). Thurn, I. (επιμ.), Ioannis Scylitzae, Synopsis Historiarum, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5 (Berlin New York 1973). Westerink, L.G. (επιμ.), Arethae Archiepiscopi Caesariensis Scripta Minora, 1 2, Bibliotheca Scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana (Leipzig ) Παραθέματα Η φήμη του Νικήτα Παῦλος δέ τις ὁσιώτατος ἀνὴρ τὸ κατ ἐκεῖνο καιροῦ σακελλάριος καὶ ἡγούμενος ὑπῆρχε τῆς τοῦ ἁγίου Φωκᾶ μονῆς ἐκ Παφλαγονίας ὁρμώμενος. οὗτος ἀνεψιὸν ἔσχεν Νικήταν τοὔνομα, ὃν παδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ ἀνέτρεφεν [ ] οὗτος πάντα τὰ ἐν κόσμῳ καταφρονήσας τοῖς τε πένησι καὶ τοῖς μαθηταῖς διανείμας τὴν ὕπαρξιν ἀναχωρεῖ ἐπί τινα τοῦ Εὐξείνου πόντου τόπον [ ] χρόνου δὲ παρῳχηκότος, παρὰ τοῦ τὴν Θρᾴκην στρατηγοῦντος διαγνωσθεὶς καὶ κρατηθεὶς ὡς εἰς Βουλγάρους προσφυγεῖν καταγγελόμενος, τῷ βασιλεῖ δέσμιος παραπέμπεται. τοῦτον ὁ βασιλεὺς δεξάμενος καὶ ἀνακρίνας τὸ τί πρὸς Βουλγάρους θέλων ἀφίκοιτο ἠρώτα. «εἰ μὲν πρὸς αὐτῶν ὠφέλειαν, ἔδει καὶ ἡμᾶς τοῦτο προσυπομνησθῆναι», φησίν «εἰ δὲ καθ ἡμῶν τῶν ὁμοφύλων, ποῖος νόμος σοι τοῦτο παρακελεύεται». ὁ δὲ προσαπελογεῖτο μήτε εἰς ἐνθύμιον αὐτοῦ τὸ τοιοῦτον εἰσδέξασθαι. καὶ ὁ βασιλεύς «οὐδὲ τοῦτο καθομολογήσεις ὡς Χριστὸν σεαυτὸν ὠνόμασας;» ὁ δὲ καὶ τοῦτο ἀνεβάλλετο μὴ ποιῆσαι τὸ παράπαν διομνύμενος. ὡς δ ὁ βασιλεὺς ἐπέμενε, φησὶν ἐκεῖνος «τοῦτο μὴ ταραττέτω τὴν βασιλείαν σου. γέγραπται γάρ ἐγὼ εἶπα, θεοί ἐστε καὶ υἱοὶ ὑψίστου πάντες». Karlin Hayter, P. (επιμ.), Vita Euthymii Patriarchae CP (BHG 651), Byzantion ( ), XVI. «Περὶ τοῦ Νικήτα φιλοσόφου τοῦ Παφλαγόνος», σελ Ο Νικήτας κατηγορείται ως συγγραφέας λιβέλου εναντίον του αυτοκράτορα καὶ πρὸς αὐτὸν ἔφη [ὁ αὐτοκράτορας] «λέγε μοι, ἀνούστατε, οὐ κατὰ τοῦ κοινοῦ πατρὸς ἡμῶν καὶ πάσης τῆς ἱερᾶς ταύτης ὁμηγύρεως γέγραφας; οὐ κατ ἐμοῦ καὶ τῆς ἐμῆς βασιλείας τὴν γλῶτταν ἠκόνησας; λέγε μοι τὸ ἀληθές καὶ γάρ, εἰ οὐκ ἐξείπῃς μοι, ἐπὶ τὸ ἄλγος τῶν τραυμάτων σου προσθήσω». ὁ δὲ ἀνένευεν μηδὲν ἐπίστασθαι λέγων. Karlin Hayter, P. (επιμ.), Vita Euthymii Patriarchae CP (BHG 651), Byzantion ( ), XVI. «Περὶ τοῦ Νικήτα φιλοσόφου τοῦ Παφλαγόνος», σελ Ο πατριάρχης μεσιτεύει για τον Νικήτα πολλοὶ δὲ τῶν ἐκεῖσε παρόντων τῷ πατριάρχῃ ἐπετώθαζον ἐᾶσαι τῷ βασιλεῖ τὴν τῆς ἐκκλησίας ἐκδίκησιν ποιῆσαι, ἐξαιρέτως δὲ καὶ Παῦλος, ὁ τούτου θεῖος ὁ καὶ σακελλάριος, καὶ ὁ Ἀρέθας ἐκεῖνος, ὁ Καισαρείας πρόεδρος, ὃς καὶ μαθητὴν αὐτοῦ τοῦτον Δημιουργήθηκε στις 15/10/2017 Σελίδα 5/6

6 Stankovic Vlada,, 2003, Εγκυκλοπαίδεια τυγχάνειν ἔλεγεν. ὁ δὲ πατριάρχης βεβαιοῖ τῷ τε βασιλεῖ καὶ πᾶσι τοῖς παροῦσιν [ ] τότε ὁ βασιλεὺς μόλις ποτὲ οὕτω τὴν συγχώρησιν ἀπένειμεν, καὶ προσκαλεσάμενος αὐτὸν καὶ παρ ἑαυτῷ ἔχειν βιασάμενος ἀναβαλλόμενον ὁρῶν ἀπέλυσεν. ὁ δὲ τὴν τῶν ἐχθραινόντων αὐτῷ δεδιὼς ἔφοδον ἐν προαστείῳ ἐξῄει τῆς τοῦ Ψαμαθία μονῆς Ἀγαθοῦ προσαγορευόμενον ἐνιαυτοὺς δύο ἐκεῖσε διαπεράνας ἀπρόοπτος. Karlin Hayter, P. (επιμ.), Vita Euthymii Patriarchae CP (BHG 651), Byzantion ( ), XVI. «Περὶ τοῦ Νικήτα φιλοσόφου τοῦ Παφλαγόνος», σελ Βοηθ. Κατάλογοι Εργογραφία Εκδόσεις Μεταφράσεις των έργων του Νικήτα Παφλαγόνα Patrologia cursus completus, series graeca, επιμ. J. P. Migne, τ. 105, στήλ [βίος του πατριάρχη Ιγνατίου]. Karlin Hayter, P. (επιμ.), Vita Euthymii Patriarchae CP (Bibliotheca Hagiographica Graeca 651), Byzantion ( ), σελ (επανέκδοση Bibliothèque de Byzantion 3, Bruxelles 1970) [αγγλική μετάφραση του Βίου του Ευθυμίου Κωνσταντινουπόλεως]. Vogt, A. (επιμ.), Deux discours inédits de Nicétas de Paphlagonie, disciple de Photius, Panégyrique de St. Pierre, Panégyrique de St. Paul, στο Orientalia Christiana 23 (1931) [εγκώμιο του Αγ. Πέτρου και πανηγυρικός του Αγ. Παύλου]. Rizzo, J.J. (επιμ.), The Encomium of Gregory Nazianzen (Brussels 1976) [εγκώμιο του Γρηγορίου Ναζιανζηνού του Θεολόγου]. Crimi, C., (επιμ.), Nazianzenica II. Sulla Chiesa di S. Anastasia ovvero di S. Gregorio il Teologo a Costantinopoli, στο Orpheus 13 (1992), σελ [εγκώμιο του Γρηγορίου Ναζιανζηνού του Θεολόγου]. Dorrival, G. Le ʹCommentaire sur les Psaumesʹ de Nicétas David (début du 10e siècle), στο Revue des Études Byzantines 39 (1981), σελ [σχόλια στους Ψαλμούς]. Halkin, F., Le panégyrique du martyr Procope de Palestine par Nicétas le Paphlagonien, στο Analecta Bollandiana 80 (1962), σελ [εγκώμιο στον Αγ. Προκόπιο Παλαιστίνης] Paschalides, S.A., «Άγνωστο εγκώμιο του Νικήτα Ρήτορα στον προφήτη Ησαΐα εν ω και περί των Σεραφείμ», στο Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής 5 (Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) (1998), σελ [εγκώμιο στον προφήτη Ησαΐα]. Lebrun, F., Nicetas le Paphlagonien. Sept homélies inédites (Leuven, Peters 1997) [ομιλίες]. Δημιουργήθηκε στις 15/10/2017 Σελίδα 6/6