=εν. NOVOTEL. Ετήσια Γενική Συνέλευση του Σ.Ε.Μ.Α. ΕΛΤΑ J

Transcript

1 ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΠΙΣΗΜΟ ΟΡΓΑΝΟ ΤΩΝ ΜΑΙΩΝ-ΜΑΙΕΥΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ Ετήσια Γενική Συνέλευση του Σ.Ε.Μ.Α. =εν. NOVOTEL ΕΛΤΑ J Hellenic Ρο«1 ΕΝΤΥΠΟ ΚΛΕΙΣΤΟ - ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΔΕΙΑΣ 962/95 Αρ. Π α π π ά Αθήνα, τηλ.:

2 κε ΤΟ ΦΥ 1Κο ΑΓΓΙΓκΑ ΤΟΥ ΧΑμ ο κηλ ΙοΥ, ΚΑΘΕ ΕΝΤΑεΗ ΧΑΝΕΤΑΙ. ( ΕΤΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΡΧΕΤΑΙ Η ΕΥΤΥΧΙΑ- A P R 'Μ' Γ< I!,ν SAATa 11 ιπροοαρμογιί) Νέα Μωρομάντηλα Pampers Sensitive, ' Me αγνό νερό και χαμομήλι, που χαλαρώνουν φυσικά τις αισδήσεις του μωρού σας. Γιατί, τα μωρά νιώδουν τον κόσμο μέσα από το δέρμα το. Έμπνευση από τα μωρά. Δημιουργία από τα Pampe «ν. Λ

3 ISSN ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΠΙΣΗΜΟ ΟΡΓΑΝΟ ΤΩΝ ΜΑΙΩΝ-ΜΑΙΕΥΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ (Κωδικός ΕΛ.ΤΑ. 1701) Δ ιευθύνεται από το Δ.Σ του Συλλόγου Επιστημόνων Μ αιώ ν-μ αιευτώ ν Αθηνών με τη συνεργασία τω ν λοιπών Σ.Ε.Μ. Ιδιοκτήτης: ΐτης: Σ.Ε.Μ.Α., Αριστ. Παππά ΑΘΗΝΑ ΗΝΑ-Τηλ.: (Fax) sema-icm@otenet.gr - Website: Εκδότης: ΐς: Α. ΜΑΚΡΗ, Κεφαλληνίας ΑΘΗΝΑ - Τηλ.: Fax: Ε- mail: akida@ acsmi.gr Υπεύθυνη κατά το νόμο: ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΑΛΦΑ-ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ, Π ρόεδρος Σ.Ε.Μ.Α. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ: Ομότιμος Κα- Δ.Σ. του Σ.Ε.Μ.Α. θηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας Αριστοτε- ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΙ ΕΦΕΤΕΙΑΚΟΙ Σ' ΣΥΛΛΟΓΟΙ λείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. ΤΣΙΤΣΙΛΩΝΗ-ΛΙΟΥΛΙΑ ΜΑΡΙΑ: R.M.S.C.M., ΙΑΤΡΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ: Δρ Μαιευτήρας-Γυναι- M.T.D., τέως Διδάσκουσα Μ.Μ.Η. κολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος ΦΩΤΙΟΥ-ΣΟΥΡΜΠΗ ΣΟΦΙΑ: τ. Προϊστάμενη Γ Μαιευτικής Α.Τ.Ε.Ι. Αθήνας. Τμήματος Μαιευτικής Α.Τ.Ε.Ι. Αθή ΠΑΤΣΟΥΡΑΚΟΥ ΕΥΘΥΜΙΑ: Μαία ΗΛΙΑΔΗ ΠΕΝΝΥ: Μαία Ανάγκη για Επικοινωνία Πρόσκληση για την Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση του Σ.Ε.Μ.Α Ανακοινώσεις του Σ.Ε.Μ.Α Συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαιών (Ε.Μ.Α.) στη Λισαβώνα Βραβείο εις μνήμην Χαράς Κλαδάκη Νοεμβρίου 2004: Παγκόσμια Εβδομάδα Μητρικού Θηλασμού Ενίσχυση του συνδέσμου γονιών και νεογέννητου Διαταραχές της σχέσης μητέρας-βρέφους Η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών για το Μητρικό Θηλασμό Η Γέννηση της Μητρότητας Ο ρόλος και η θέση της Μαίας στην πρόληψη και θεραπεία του Σ.Α.Δ Επιστολή συναδέλφου προς το ΕΛΕΥΘΩ Τι ξέρουμε για το εμβόλιο της γρίπης και πότε το χρειαζόμαστε Ο Μητρικός Θηλασμός στα Νεοελληνικά Αινίγματα Βιωματικά Σεμινάρια Επικοινωνίας Ψάξαμε... Επιλέξαμε... Προτείνουμε Ανακοίνωση Σεμιναρίων ALSO η Επιστημονική Διημερίδα Τμήματος Μαιευτικής Α.Τ.Ε.Ι.Θ Ανοιχτό Ταχυδρομείο - Οδηγίες για συγγραφείς Παρουσίαση καινούργιου βιβλίου - Ευχές του Σ.Ε.Μ.Α ΣΗ Μ Ε ΙΩ ΣΗ : Οι α π όψ εις τω ν σ υ γγρ α φ έω ν δ εν εκ φ ρ ά ζο υ ν α π α ρ α ίτη τα τις α π όψ εις τη ς Σ υ ντα κτική ς Ε π ιτροπής. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ: ΑΚΙΔΑ Α. ΜΑΚΡΗ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ - ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕ Κεφαλληνίας ΑΘΗΝΑ - Τηλ.: Fax: ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΔΙΟΝ. ΠΡΙΦΤΗΣ & ΥΙΟΙ Ο.Ε., Σωνιέρου ΑΘΗΝΑ - Τηλ.: Η ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΓΕΝΗ ΧΟΡΗΓΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΚΤΕΡ ΚΑΙ ΓΚΑΜΠΛ ΕΛΛΑΣ

4 136 ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Α γ α π η το ί Σ υ ν ά δ ελ φ ο ι, Ανάγκη via Επικοινωνία Li Li Η ρ α γ δ α ία α ν ά π τυ ξη τ η ς τ ε χ ν ο λ ο γ ία ς δ ια φ ο ρ ο π ο ίη σ ε α ν α γ κ α σ τικ ά τ ις ανθρώ π ι ν ε ς σ χ έ σ ε ις. Σ το σ ύ ν ο λ ο τω ν α λ λ α γ ώ ν π ου κ α τά κ α ιρ ο ύ ς μ α ς έ χ ο υ ν ε π ιβ λ η θ ε ί, μια από τ ις σ η μ α ν τικ ό τε ρ ε ς θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α θ ε ω ρ η θ ε ί η α λ λ α γ ή σ το ν τρ ό π ο τ η ς επ ι κο ιν ω ν ία ς μας. Σ το π έ ρ α σ μ α τ ο υ χ ρ ό ν ο υ η επ ικ ο ιν ω ν ία ή τα ν α υ τή π ου κ υ ρ ιά ρ χ η σ ε σ τις α νθ ρ ώ π ινες σ χ έ σ ε ις κα ι σ υ ν ε χ ίζ ε ι ν α σ υ μ β ά λ ε ι μ ε τ η β ο ή θ ε ιά τ η ς σ τη ν ε ξ έ λ ιξ η το υ α νθ ρ ώ π ου σ ε ό λ ο υ ς τ ο υ ς τ ο μ ε ίς. Ο ά νθ ρ ω π ος ε ίτ ε ω ς μ ο νά δ α, ε ίτ ε ω ς σ ύ ν ο λ ο, απ ό τ α π ολύ π α λιά χ ρ ό ν ια μ ε τ έ δ ιδ ε κ α ι μ ο ιρ α ζ ό τα ν μ ε τ ο υ ς σ υ να ν θ ρ ώ π ο υ ς τ ο υ τ ις ιδ έ ε ς το υ, τ ις γ ν ώ σ εις το υ κα ι γ ε ν ι κ ό τερ α τ ο ν π ο λ ιτισ μ ό το υ. Σ ή μ ερ α, μ ε τ η ν ε ίσ ο δ ο το υ Δ ια δ ικ τ ύ ο υ σ τη ζω ή μ α ς δ ί ν ε τ α ι σ το ν κ α θ έν α απ ό ε μ ά ς η δ υ ν α τ ό τ η τ α τ η ς ε ύ κ ο λ η ς π ρ ό σ β α σ η ς, σ ε π α γ κ ό σ μ ι ο επ ίπ εδ ο, σ τις γ ν ώ σ ε ις κα ι τ ις ιδ έ ε ς τω ν ά λλω ν. Έ τσ ι, λο ιπ όν, δ ό θ η κ ε κα ι σ ε μ ά ς τ ο π ρ ό σ τα γ μ α γ ια τ η δ η μ ιο υ ρ γ ία τ ο υ δ ικ ο ύ μ α ς δ ια δ ικ τυ α κ ο ύ χ ώ ρ ο υ. Ε ίνα ι π λέο ν γ ε γ ο ν ό ς ό τι έ ν α σ η μ ε ίο α υ το ύ τ ο υ χ ώ ρ ο υ, π ου σ τη ν ελ λ η ν ικ ή γ λ ώ σ σ α ο ν ο μ ά ζ ε τα ι "ισ το σ ε λ ίδ α " κα ι δ ιεθ ν ώ ς w e b s it e, α ν α φ έ ρ ε τ α ι σ τη ν Ε λ λ η ν ίδ α Μ Α ΙΑ κ α ι τ ο ν Έ λ λ η να Μ ΑΙΕΥΤΗ. Σ τη ν ισ το σ ε λ ίδ α μ α ς π ου φ έ ρ ε ι τ α σ το ιχ ε ία W W W.sem m a.gr κ ά θ ε σ υ ν ά δ ε λ φ ο ς θ α α ν τιλ η φ θ ε ί ό τ ι α κ ό μ η κ α ι σ το Δ ια δ ίκ τ υ ο υ π ά ρ χο υ ν σ το ιχ ε ία που το ν ε ν δ ια φ έ ρ ο υ ν κα ι τ ο ν α ντιπ ρ ο σ ω π εύ ο υ ν. Ε π ίσ ης, α ν α τρ έ χ ο ν τα ς ο π ο ιο σ δ ή π ο τε σ τη ν ισ το σ ε λ ίδ α μ α ς θ α μ π ο ρ εί να β λ έπ ει π ο ιο ι ε ίμ α σ τε, τ ι κ ά ν ο υ μ ε κ α ι π ο ια ε ίν α ι η π ρ ο σ φ ο ρ ά μ α ς γ ε ν ικ ά σ τη γ υ ν α ίκ α κ α ι ε ιδ ικ ό τ ε ρ α σ τη ν έ γ κ υ ο κα ι τ ο ν το κ ε τ ό, σ τη μ η τ έ ρ α κα ι τ ο π α ιδί, σ τη ν ο ικ ο γ έ ν εια. Θ έ λ ο υ μ ε να π ισ τε ύ ο υ μ ε ό τ ι μ α υ τό τ ο ν τρ ό π ο θ α β ά λ ο υ μ ε έ ν α α κό μ η λ ιθ α ρ ά κ ι σ το κ ά σ τρ ο π ου ε ν ω μ έ ν ο ι π ρ έπ ει ν α γ ω ν ισ το ύ μ ε κ α ι να χ τίσ ο υ μ ε, σ το χ ε ύ ο ν τα ς π ά ν τ α σ τη ν π ρ ο σ τα σ ία τ η ς ε γ κ ύ ο υ κ α ι το υ ν ε ο γ ν ο ύ. Θ α ε ίν α ι έ ν α α κό μ η κ λ ειδ ί, που θ α ν ο ίξ ε ι τ ις π ό ρ τε ς π ου β ρ ίσ κ ο ν τα ι α ν ά μ εσ ά μ α ς κ α ι θ α έ χ ε ι β α σ ικό σ κοπ ό τ ο ν α γώ να γ ια τ η ν π ρ οάσπ ισ η τω ν σ υ μ φ ε ρ ό ν τω ν τ ο υ κ λ ά δ ο υ μ α ς. Ε υ ελ π ισ το ύ μ ε ό τι η ισ το σ ε λ ίδ α μ α ς απ ό α ισ θ η τικ ή ς π λ ε υ ρ ά ς θ α ικ α ν ο π ο ιή σ ει σ ε μ ε γ ά λ ο β α θ μ ό κ α ι απ ό λ ε ιτ ο υ ρ γ ικ ή ς θ α μ π ο ρ εί ν α φ ιλ ο ξ ε ν ε ί π λ ε ιά δ α απ όψ εω ν, σ κ έ ψ εω ν κ α ι θ εμ ά τω ν. Γ ί α υ τό, ν ιώ θ ο υ μ ε ε λ ε ύ θ ε ρ ο ι, μ α σ υ γ χ ρ ό ν ω ς κ α ι υ π ό χ ρ εο ι να χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ μ ε ό,τι μ π ο ρ εί να π α ρ α σ χ ε θ ε ί μ ε α π ώ τερ ο σ κοπ ό να γ ίν ο υ μ ε πιο δ υ ν α τ ο ί κ α ι υ π ο λ ο γ ίσ ιμ ο ι σ τα ε λ λ η ν ικ ά κ α ι π α γ κ ό σ μ ια δ ρ ώ μ ενα. Το Δ.Σ. του Σ.Ε.Μ.Α.

5 ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΤΗΣΙΑ ΤΑΚΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥΣ.Ε.Μ.Α. 137 ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΜΑΙΩΝ - ΜΑΙΕΥΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ (Συσταθείς με το Β.Δ. 8, 15/12/55 και 206, 16/2/66) ΑΡ. ΠΑΠΠΑ 2, ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ.: (FAX), Π ΡΟ Σ Κ Λ Η ΣΗ ΓΙΑ ΤΗ Ν ΕΤΗΣΙΑ ΤΑΚΤΙΚ Η ΓΕΝ ΙΚΗ Σ Υ Ν Ε Λ Ε Υ Σ Η ΤΟ Υ ΣΥΛΛΟ ΓΟ Υ Σ ύμφω να με τ ις δ ια τά ξεις το υ Β.Δ. 8, 15/12/55 και 206, 16/2/66 «Π ερί Σ υλλόγου Επιστημόνω ν Μαιών» κα ι με τη σ χετική απ όφαση τη ς 15ης Τ α κτική ς Σ υ νεδ ρ ία σ η ς το υ Δ ιο ικη τικ ο ύ Σ υμβουλίου το υ Σ.Ε.Μ. Αθηνώ ν τ η ς 30ής Ν οεμ β ρ ίο υ 2004, κα λο ύ μ ε ό λα τ α μέλη το υ Σ υλλό γου σ την Ε τήσια Τ α κτική Γενική Σ υνέλευσ η που θα γ ίν ε ι σ τις 16 Ιανουάριου 2005, η μ έρ α Κυριακή και ώ ρα 5.00 μ.μ. σ το Ξ ενο δο χείο N O VO TEL, Μ ιχαήλ Β όδα 4-6 και Λ ιοσίω ν (πρόσβαση με Η λεκτρικό και Μ ετρό - Στάση: Σ τα θμ ό ς Λ αρίσης). Σε περίπτωση που δεν θα υπάρξει απαρτία, η Συνέλευση θα επαναληφθεί την Κυριακή 23 Ιανουάριου 2005, στον ίδιο χώρο και την ίδια ώρα. 1. Ε κ λ ο γ ή Ψ η φ ο ε λ ε γ κ τ ρ ιώ ν. 2. Έ κ θ ε σ η Π ε π ρ α γ μ έ ν ω ν Δ.Σ. κ α τ ά τ ο έ τ ο ς Α π ο λ ο γ ισ μ ό ς Ε σ ό δ ω ν -Ε ξ ό δ ω ν Έ κ θ ε σ η Ε λ ε γ κ τ ρ ιώ ν γ ια τ ο ν ο ικ ο ν ο μ ικ ό α π ο λ ο γ ισ μ ό τ ο υ Π ρ ο ϋ π ο λ ο γ ισ μ ό ς γ ια τ ο Ε κ λ ο γ ή Ε λ ε γ κ τ ρ ιώ ν γ ια τ ο Π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ισ μ ό ς κ ύ κ λ ο υ Σ ε μ ιν α ρ ίω ν σ τ ο π λ α ίσ ιο τ η ς σ υ ν ε χ ιζ ό μ ε ν η ς Ε κ π α ίδ ε υ σ η ς Μ α ιώ ν -Μ α ιε υ τ ώ ν. 8. Π α ρ ο υ σ ία σ η σ υ γ κ ρ ιτ ικ ή ς ο ικ ο ν ο μ ο τ ε χ ν ικ ή ς μ ε λ έ τ η ς μ ε τ α ξ ύ τ ω ν Α σ φ α λ ισ τ ικ ώ ν Τ α μ ε ίω ν ΤΣΑΥ, ΤΕΒΕ, ΙΚ Α - Λ ή ψ η α π ο φ ά σ ε ω ν. 9. Π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς α ν α β ά θ μ ισ η ς σ π ο υ δ ώ ν Μ α ιώ ν -Μ α ιε υ τ ώ ν. 10. Ε π ιλ ο γ ή σ η μ ά τ ω ν α υ τ ο κ ιν ή τ ο υ Α ύ ξ η σ η ε τ ή σ ια ς σ υ ν δ ρ ο μ ή ς. 12. Α ν α κ ο ιν ώ σ ε ις Π ρ ο έ δ ρ ο υ. Η π α ρουσ ία όλω ν τω ν Σ υναδέλφ ω ν σ την Ε τήσ ια Τακτική Γενική Σ υνέλευσ η είνα ι απαραίτητη γ ια τη ν επίλυση σοβαρώ ν θεμάτω ν που απ ασχολούν το ν κλάδο μας. ΣΗ Μ ΕΙΩ ΣΗ : Μ ετά το π έρας τη ς Γ ενικής Σ υνέλευσ ης θα ακο λο υ θ ή σ ει το κόψ ιμο τη ς πρωτο χ ρ ο ν ιά τικ η ς π ίτα ς το υ Σ υλλόγου μας. ΘΕΜΑΤΑ ΗΜ ΕΡΗΣΙΑΣ ΔΙΑΤΑΞΗΣ Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Μ ε σ υ να δ ελφ ικο ύ ς χ α ιρ ετισ μ ο ύ ς ΚΑΛΛΙΟΠΗ Μ ΑΛΦΑ ΠΑΣΧΑΛΙΑ ΓΡΙΒΑ

6 138 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΥΣ.Ε.Μ.Α. Α γ α π η το ί Σ υ ν ά δ ελ φ ο ι, Ανακοινώσει τουσ,ε.μα j ΝΕΑ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ Δ.Σ. ΤΟΥ Σ.Ε.Μ.Α. Η σ ύ ν θ εσ η το υ Δ.Σ. το υ Σ.Ε.Μ.Α. δ ια φ ο ρ ο π ο ιή θ η κ ε τ ο Σ επ τέμ β ρ ιο που μ α ς π έ ρ α σ ε, επ ειδ ή ο Γεν. Γ ρ α μ μ α τέ α ς Ν ικ ό λ α ο ς Β α τίσ τα ς π α ρ α ιτή θ η κ ε γ ια π ρ ο σ ω π ικο ύ ς λ ό γ ο υ ς. Μ α ς δ ή λω σ ε, ό μω ς, π ω ς θ α ε ίν α ι π ά ν τα μ α ζί μ α ς ω ς ε ν ε ρ γ ό μ έ λ ο ς το υ Σ υ λ λ ό γ ο υ μ α ς, π ρ ο σ φ έ ρ ο ν τα ς υ π η ρ εσ ίε ς ό π ο τε το υ ζ η τη θ ο ύ ν. Τ ο ν ε υ χ α ρ ισ το ύ μ ε π ολύ γ ια ό σ α π ρ ό σ φ ερ ε σ το Σ ύ λ λ ο γ ό μ α ς, όπ ω ς κ α ι γ ια τ η ν ά ρ ισ τη σ υ ν ε ρ γ α σ ία π ου ε ίχ α μ ε μ α ζί το υ. Μ ετά α π α υ τό τ ο γ ε γ ο ν ό ς π ρ α γ μ α το π ο ιή θ η κ ε έ κ τα κ τη σ υ ν εδ ρ ία σ η από τ η ν ο π ο ία π ρ ο έκ υ ψ ε η π α ρ α κ ά τω ν έ α σ ύ ν θ εσ η τ ο υ Δ.Σ. τ ο υ Σ.Ε.Μ.Α.: Π ρ ό ε δ ρ ο ς : Α ν τ ιπ ρ ό ε δ ρ ο ς : Γ εν. Γ ο α μ μ α τ έ α ς : Τ α μ ία ς : Τ α κ τ ικ ά Μ έ λ η : ΜΑΛΦΑ-ΝIΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΑΝΑΝΗ ΠΕΡΜΑΝΘΙΑ ΓΡΙΒΑ ΠΑΣΧΑΛΙΑ ΣΙΓΑΝΟΥ ΣΟΦΙΑ ΚΑΚΑΒΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΒΛΑΧΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΡΥΠΑΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Πανελλήνια Χαοτονοάφηση Μαιών-Μαιευτών // IJ Li IJ IJ IJ Li Από τ α μέσ α Δ εκεμ β ρ ίο υ ξεκίνη σ ε η διά θεσ η ερ ω τη μ α το λο γίο υ, που α φ ο ρ ά ό λες τις μ α ίες κα ι ό λο υ ς το υ ς μ α ιευ τές τ η ς Ε λλά δα ς, α κόμη κα ι αν δ εν α σ κο ύν το μ α ιευ τικό επ ά γγελμ α ή ερ γ ά ζο ν τα ι κάπου α λλο ύ. Σ τό χο ς μ α ς είναι, κατά κύριο λόγο, η γνώ ση το υ α κρ ιβ ο ύ ς α ριθμού τω ν μελώ ν το υ κλάδου μας και η σ υλλογή στοιχείω ν, που θα μας βοηθήσουν σ την κα λύτερ η επ ικοινω νία μ ετα ξύ μας. Θ έλο υ μ ε να γνω ρ ίσ ο υ μ ε τις μ α ίες και το υ ς μ α ιε υ τέ ς τη ς Ε λλά δα ς το υ 21ου αιώνα, τ ις δ υ ν α τό τη τές το υ ς, τ ις γνώ σ εις το υ ς, τ ις επ ιθ υ μ ίες το υ ς και τ ις π ρ ο τά σ εις το υ ς. Α σ φ α λώ ς είνα ι ένα έρ γ ο μεγά λο και επίπονο. Κ α νείς ά λλο ς κλά δ ο ς δεν το έχ ε ι επ ιχειρήσει έω ς τώ ρ α. Ε ίμαστε ο ι π ρώ τοι! Εκ το υ α π ο τελέσ μ α το ς θα κριθούμε. Σας ζη τά μ ε να π ά ρ ετε το θέμα προσωπικά. Έ τσ ι μόνο θα δ είξο υ μ ε τη δύναμή μας και τη ν α π οφ α σ ισ τικό τητά μας. Ό λ ο ι μαζί έχ ο υ μ ε πιο δ υνα τή φω νή και μπ ορούμε να επ ιτύχο υ μ ε π ερ ισ σ ό τερ α γ ια το ν κλάδο μας, ώ σ τε να ενα ρ μ ο νισ το ύ μ ε με τ α ευρω π αϊκά και τ α διεθνή πρότυπα. Το ερ ω τη μ α το λόγιο δ ια τίθ ε τα ι από το υ ς Ε φ ετεια κο ύ ς Σ υλλόγους τη ς π ερ ιοχή ς σας. Εάν χ ρ ειά ζεσ τε π ερ ισ σ ό τερ α ερ ω τη μ α το λ ό γ ια ή π ερ ισ σ ό τερ ες πληρ ο φ ο ρ ίες, επ ικοινω νήσ τε με το τη λ.: Η Π ανελλήνια Χ α ρτογρ ά φ η σ η θα ο λοκλη ρ ω θ εί τη ν 30ή Ιανουάριου Η Π ρ ό ε δ ρ ο ς το υ Δ.Σ. το υ Σ.Ε.Μ.Α. ΚΑΛΛΙΟΠΗ Μ ΑΛΦΑ- ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ

7 ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Μ Α ΙΩ Ν " ΣΤΗ ΛΙΣΑΒΩΝΑ 139 Συνεδρίαση της ί 1 1 ίς Επιτροπής Μαιών σαβώνα Σ τ ις 24 & 25 Σ επ τεμ β ρ ίο υ π ρ α γ μ α το π ο ιή θ η κ ε σ τη Λ ισ α β ώ να σ υ ν ε δ ρ ία σ η τ η ς Ε υ ρ ω π α ϊκή ς Ε π ιτροπ ή ς Μ α ιώ ν (Ε.Μ.Α.) κ α ι ο ι μ α ίε ς τ η ς χ ώ ρ α ς μ α ς εκ π ρ ο σ ω π ή θ η κα ν δ ια το υ Π α ν ελ λ η ν ίο υ Σ υ μ β ο υ λ ίο υ Μ α ιώ ν απ ό τ η ν κ. Κ α λλιό π η Μ ά λφ α, Π ρ ό ε δ ρ ο τ ο υ Σ,Ε.Μ.Α. κ α ι τη ν κ. Ό λ γ α Α ρ β α ν ιτίδ ο υ, Π ρ ό ε δ ρ ο το υ Σ.Ε.Μ.Θ. Ο ι γ ε ν ικ ό τ ε ρ ε ς α λ λ α γ έ ς π ου σ υ ν τε λ ο ύ ν τα ι σ τη ν Ε υ ρ ω π α ϊκή Έ νω σ η, όπ ω ς η έ ν τ α ξη τω ν νέω ν κ ρ α τώ ν-μ ελώ ν κ α ι ο ι ν έ ο ι σ τό χ ο ι, α λ λ ά κ α ι ο ι π ρ ο β λ η μ α τισ μ ο ί π ου κ υ ρ ια ρ χ ο ύ ν σ ε π α νευ ρ ω π α ϊκό επ ίπ εδ ο, τ ό σ ο σ το ν τ ο μ έ α τ η ς Υ γ ε ία ς κ α ι τ η ς Ε κ π α ίδ ευ σ η ς, ό σ ο κ α ι σ ε ζ η τή μ α τ α γ ε ν ικ ό τ ε ρ ο υ ε π α γ γ ε λ μ α τικ ο ύ ε ν δ ια φ έ ρ ο ν το ς, π α ρ ο υ σ ιά σ τη κ α ν κ α ι το ν ίσ τ η κ α ν απ ό τ ο π ρ ο ε δ ρ ε ίο τ η ς Ε.Μ.Α., α λ λ ά κ α ι απ ό τ ις ο μ ιλ ίε ς όλω ν τω ν μελώ ν. Σ τη ν Ε κ π α ιδ ευ τικ ή Δ ιά σ κ ε ψ η, π ου π ρ α γ μ α το π ο ιή θ η κ ε σ τη Σ το κ χ ό λ μ η τ ο ν Α π ρίλ ιο τ ο υ 2004, σ τη ν ο π ο ία σ υ μ μ ε τε ίχ α ν ό λ α τ α τ μ ή μ α τ α Μ α ιε υ τικ ή ς, ο ι ε π α γ γ ε λ μ α τ ικ έ ς μ α ς ε ν ώ σ ε ις από 21 χ ώ ρ ε ς τ η ς Ε.Ε. κ α ι η Ε.Μ.Α., κ υ ρ ιά ρ χ η σ ε μ έσ α από α ν τίσ τ ο ιχ ε ς δ ια δ ικ α σ ίε ς ο ίδ ιο ς π ρ ο β λ η μ α τισ μ ό ς. Τ α π ρ ώ τα π ο ρ ίσ μ α τα έ γ ιν α ν α ν τικ ε ί μ ενο σ υ ζ ή τη σ η ς καθώ ς α ν α φ έ ρ ε τ α ι ό τ ι «η υ γ ε ία τ ω ν γ υ ν α ικ ώ ν π ο ικ ίλ λ ε ι μ ε τ α ξ ύ τ ω ν χ ω ρ ώ ν κ α ι ο ι ε υ κ α ιρ ίε ς τ ω ν μ α ιώ ν ν α π ρ ο ά γ ο υ ν τ η ν υ γ ε ία τ ω ν δ ια φ έ ρ ο υ ν. Ο ι α ν ά γ κ ε ς τ ω ν γ υ ν α ικ ώ ν γ ια φ ρ ο ν τ ίδ α κ α ι η ε π α γ γ ε λ μ α τ ικ ή δ υ ν α μ ικ ή τ ω ν μ α ιώ ν ε ίν α ι ο ι ίδ ιε ς, α ν ε ξ ά ρ τ η τ α α π ό κ ά θ ε χ ώ ρ α». Σ χ ε τικ ά μ ε ό σ α π ρ ο α ν α φ έ ρ θ η κ α ν κα ι λ α μ β ά ν ο ν τα ς υπ όψ η τ η ν α ν α γ κ α ιό τη τα σ υ μ μ ε το χ ή ς σ τη δ ια μ ό ρ φ ω σ η Π ο λ ιτικ ή ς Υ γ ε ία ς σ τη ν Ε.Ε., π ρ ο σ α ρ μ ό σ θ η κ ε η a g e n ta τ ο υ κα θ ώ ς κ α ι τ ο σ τρ α τη γ ικ ό σ χ έδ ιο , τ ο ο π οίο κ α λ ο ύ ν τα ι ο ι επιμ έ ρ ο υ ς κ ρ α τ ικ έ ς ε ν ώ σ εις μ α ς να π ρ ο ω θ ή σ ο υ ν κ α ι ν α υ λ ο π ο ιή σ ο υ ν α κ ο λ ο υ θ ώ ν τα ς τ ο υ ς 4 β α σ ικ ο ύ ς σ τό χ ο υ ς τ η ς εισ ή γ η σ η ς : 1. Ενδυνάμωση της Ε.Μ.Α. 2. Ενδυνάμωση των Ενώσεων Μαιών και της διαδικασίας επαγγελματοποίησης των Μαιών. 3. Προαγωγή της μαιευτικής φροντίδας, η οποία ενθαρρύνει τη φυσιολογική διαδικασία της κύησης και του τοκετού. 4. Προαγωγή του καλύτερου επιπέδου εκπαίδευσης στη Μαιευτική εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ιδ ια ίτ ε ρ α κ α θ ο ρ ισ τικ ή γ ια τ η ν ε π ίτε υ ξ η τω ν σ τό χω ν, π ου α ν α φ έ ρ θ η κ α ν, «ε ίν α ι η δ η μ ιο υ ρ γ ία τ ο υ w e b s ite τ η ς Ε.Μ.Α. κ α ι η σ ύ ν δ ε σ ή τ ο υ μ ε τ α w e b s ite s τ ω ν ε ν ώ σ ε ω ν - μ ε λ ώ ν μ ε σ κ ο π ό τ η γ ρ η γ ο ρ ό τ ε ρ η μ ε τ α φ ο ρ ά π λ η ρ ο φ ο ρ ιώ ν κ α ι τ η ν ε π ικ ο ιν ω ν ία μ ε τ α ξ ύ

8 140 ΒΡΑΒΕΙΟ ΕΙΣ Μ Ν Η Μ Η Ν ΧΑΡΑΣ ΚΛΑΔΑΚΗ τ ω ν μ ε λ ώ ν», όπ ω ς α ν α φ έ ρ θ η κ ε α π ά τ η ν G. S e g u ra n y e s (Ισπανία), π ου έ κ α ν ε κα ι τη ν π α ρ ο υ σ ία σ η το υ site. Ε ίνα ι β έβ α ιο, π ω ς σ τα επ ό μ εν α χ ρ ό ν ια θ α α π α σ χ ο λή σ ο υ ν κα ι ε μ ά ς ζ η τή μ α τα, όπ ω ς κ α ι ό λ ο υ ς τ ο υ ς ά λ λ ο υ ς ε π α γ γ ε λ μ α τ ίε ς. Ό π ω ς η μ ετα κ ίν η σ η μ α ιώ ν γ ια ε ρ γ α σ ία απ ό μ ια χ ώ ρ α σ ε ά λ λ η, η μ ε τα κ ίν η σ η φ ο ιτη τώ ν απ ό έ ν α τμ ή μ α Μ α ιε υ τ ικ ή ς σ ε κά π οιο ά λ λ η ς χ ώ ρ α ς, η δ ια σ φ ά λ ισ η τω ν δ ε ξ ιο τή τω ν κ α ι τω ν μ α ιε υ τικώ ν π ρ ά ξεω ν σ ε ό λ α τ α κ ρ ά τη τ η ς Ε.Ε., η δ ια σ φ ά λ ισ η ε ισ ο δ ή μ α το ς -α π ο δ ο χ ώ ν, οι α σ φ α λ ισ τ ικ ο ί φ ο ρ ε ίς, η δ ιο ίκ η σ η -η γ ε σ ία σ τα σ υ σ τή μ α τα υ γ ε ία ς, η έ ρ ε υ ν α σ το χώ ρ ο τ η ς Μ α ιευ τικ ή ς. Γ ια ό λ ο υ ς τ ο υ ς π α ρα π ά νω λ ό γ ο υ ς ε ίν α ι ε π ιβ εβ λ η μ έν η η ενίσ χ υ σ η τ η ς Ε.Μ.Α., α λ λ ά κα ι η π ρ ο σ π ά θ εια τω ν εν ώ σ εω ν -μ ελ ώ ν ν α εν ισ χ ύ σ ο υ ν κ α ι να π ρ ο ά γ ο υ ν τ ο ρ ό λ ο μ α ς π α ρ ε μ β α ίν ο ν τα ς, όπ ου ε ίν α ι α ν α γ κ α ίο, όπ ω ς ά λ λ ω σ τε α π οφ α σ ί- σ θ η κ ε κ α ι σ τη σ υ ν ε δ ρ ία σ η το υ Π α ν ε λ λ η ν ίο υ Σ υ ν το ν ισ τικ ο ύ Σ υ μ β ο υ λ ίο υ, που πραγματοπ οιήθηκε το ν Ο κτώ βριο στην Αθήνα. ΟΛΓΑ ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΟΥ Π ρ ό ε δ ρ ο ς Σ.Ε. Μ. Θ ε σ σ α λ ο ν ίκ η ς Η α π ό φ α σ η, π ο υ έ λ α β ε η Ε π ισ τη μ ο ν ικ ή Ε π ιτρ ο π ή τ ο υ 5 ο υ Π α ν ε λ λ η ν ίο υ Σ υ ν ε δ ρ ίο υ Ψ υ χ ο π ρ ο φ υ λ α κ τικ ή ς σ χ ε τ ικ ά μ ε τ η ν α π ο ν ο μ ή χ ρ η μ α τ ικ ο ύ β ρ α β ε ίο υ ε ις μ ν ή μ η ν Χ α ρ ά ς Κ λ α δ ά κ η, ή τ α ν τ ο π α ρ α π ά ν ω β ρ α β ε ίο ν α δ ο θ ε ί σ τη ν κ. Μ α ρ ία Φ ίλη, Μ α ία σ το Κ έ ν τ ρ ο Υ γ ε ία ς Κ α λ ο ν ή ς Λ έ σ β ο υ, γ ια τ η ν ε ρ γ α σ ία τ η ς μ ε τ ίτ λ ο : Ο λ ισ τικ ή π ρ ο σ έ γ γ ισ η τ ο υ ρ ό λ ο υ τ η ς Μ α ία ς Τ ο β ρ α β ε ίο θ ε σ μ ο θ έ τ η σ ε η Ε λ λ η ν ικ ή Μ α ιε υ τ ικ ή Ψ υ χ ο π ρ ο φ υ λ α κ τ ικ ή Ε τα ι ρ ε ία κ α ι τ ο α π ο ν έ μ ε ι σ ε Μ α ίε ς -Μ α ιε υ τ έ ς, π ο υ α ν α κ ο ιν ώ ν ο υ ν π ρ ω τό τ υ π ε ς ε ρ ε υ ν η τ ικ έ ς ε ρ γ α σ ίε ς τ ο υ ς σ τ α Σ υ ν έ δ ρ ιά τ η ς. Μ ε τ η σ ε β ά θ ο ς ε ξ έ τ α σ η τ ο υ ρ ό λ ο υ κ α ι τ η ς π ρ ο σ φ ο ρ ά ς τ η ς Μ α ία ς σ τη γ υ ν α ίκ α -μ η τ έ ρ α, τ ο π α ιδ ί, τ η ν ο ικ ο γ έ ν ε ια κ α ι τ η σ ύ γ χ ρ ο ν η κ ο ιν ω ν ία, η π ρ ο α ν α φ ε ρ θ ε ίσ α ε ρ γ α σ ία κ ά λ υ ψ ε π λ ή ρ ω ς τ ο κ ύ ρ ιο θ έ μ α τ ο υ Σ υ ν ε δ ρ ίο υ, κ α θ ώ ς κ α ι τ η ν Ε π ισ τη μ ο ν ικ ή Ε π ιτρ ο π ή π ο υ ο μ ό φ ω ν α τ η ν ε π έ λ ε ξ ε γ ια β ρ ά β ε υ σ η. Ο Π ρ ό ε δ ρ ο ς τ η ς Ε λ λ η ν ικ ή ς Μ α ιε υ τ ικ ή ς Ψ υ χ ο π ρ ο φ υ λ α κ τ ικ ή ς Ε τ α ιρ ε ία ς Καθ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΝΟΠΟΥΛΟΣ

9 Μ Η ΤΡ ΙΚΟ Σ ΘΗΛΑΣΜ Ο Σ - ΝΕΑ Α Π ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟ ΣΜ Ο 141 Μητρικός Θηλασμός Νέα απ όλο τον Κόσυο 1-7 ΝοευΒοίου: Πανκόσυια Εβδομάδα Μητρικού Θηλασυού Σ το π λ α ίσ ιο το υ ε ο ρ τα σ μ ο ύ τ η ς Παγκόσμιας Εβδομάδας Μητρικού Θηλασμού 2004 το Γ.Ν.-Μ. Έ Λ Ε Ν Α ΒΕΝΙΖΕ- ΛΟΥ π ραγματοπ οίησε ϋπό τη ν α ιγίδα του Υ π ουργείου Υ γεία ς και Κοινωνικής Α λληλ εγγύ η ς τ ις παρακάτω εκδηλώ σεις: 1-5 Νοεμβρίου 2004 Εκπαιδευτικό Σεμινάριο 40 ωρών γ ια το Μητρ ικό Θηλασμό γ ια Επ αγγελματίες Υγείας. Δευτέρα, 1 Νοεμβρίου 2004 Δ ύο δ ια λέξεις (δημοσ ιεύονται στο παρόν τεύ χο ς) με ο μ ιλη τές τους: α) Dr Phyllis Klaus, Ψ υ χ ο θ ε ρ α τ ιε ύ τ ρ ια & β) Γιάννη Ζερβά, Ψ υ χ ία τρ ο. 1-5 Νοεμβρίου 2004 Π ροβολή ταινιώ ν γ ια το Μ ητρικό Θ ηλασμό στο κτήριο ΜΑΡΙΚΑ ΗΛΙΑΔΗ. Έ κθεσ η με υλικό γ ια το Μ ητρικό Θ ηλασμό στον π ροαύλιο χώ ρο το υ Μ αιευτηρίου Έ Λ Ε Ν Α ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ. 1-7 Νοεμβρίου π.μ.: Τηλεφω νική σ υμβουλευτική γραμμή γ ια το Μ ητρικό Θ ηλασμό. 6-7 Νοεμβρίου π.μ μ.μ.: Ενημέρω ση και δ ια νομή έντυπου υλικού γ ια το Μ ητρικό Θ η λασμό σ ε ειδ ικ ά δια μορφ ω μένο π ερίπ τερο σ την είσ ο δ ο το υ m etro τη ς Π λα τεία ς Σ υντάγμα τος. Σ τις παραπάνω εκδηλώ σ εις σ υμμετείχαν εκπρόσωποι το υ Υπουργείου Υ γείας & Κοινω νικής Αλληλεγγύης, τη ς UNICEF, το υ La Leche Leaque (Σύνδεσμος Θηλασμού-Τμή- μα Ελλάδας) και ανώ νυμοι π ολίτες.

10 142 Μ Η ΤΡ ΙΚΟ Σ Θ ΗΛΑΣΜ Ο Σ - ΝΕΑ Α Π ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜ Ο Ο μ ά δ ε ς ε ρ γ α σ ία ς α η ό τ ο υ ς σ υ μ μ ε τ έ χ ο ν τ ε ς σ τ ο Σ ε μ ιν ά ρ ιο Μ η τρ ικ ο ύ Θ η λ α σ μ ο ύ σ τ ο "ΕΛΕΝΑ". Μ α ία π α ρ α λ α μ β ά ν ο ν τ α ς τ ο Π ισ τ ο π ο ιη τ ικ ό Π α ρ α κ ο λ ο ύ θ η σ η ς " α π ό τ ο ν κ. Β. Π ο μ ό ν η, Δ ιο ικ η τή τ ο υ Γ.Ν.-Μ ΕΛ. Β Ε Ν ΙΖΕΛΟ Υ ", κ α τ ά τη λ ή ξ η τω ν ε ρ γ α σ ιώ ν τ ο υ 1 5 ο υ Σ ε μ ιν α ρ ίο υ. Το δ ια μ ο ρ φ ω μ έ ν ο π ε ρ ίπ τε ρ ο μ ε τ ο έν τυ π ο υ λ ικ ό γ ια τ ο Μ η τρ ικ ό Θ η λ α σ μ ό σ τ ο Σ τα θ μ ό τ ο υ m e tro τ η ς Π λ α τ ε ία ς Σ υ ν τ ά γ μ α τ ο ς, α π ό π ο υ ο ι μ α ίε ς ε ν η μ έ ρ ω ν α ν τ ο κοινό. Ο ι μ α ίε ς δ ια ν έ μ ο ν τα ς τ ο έντυ π ο υ λ ικ ό ε ν η μ ε ρ ώ ν ο υ ν τ ο ν κ ό σ μ ο γ ια τ ο Μ η τρ ικ ό Θ η λ α σ μ ό.

11 Μ Η ΤΡ ΙΚΟ Σ Θ ΗΛΑΣΜ Ο Σ - ΝΕΑ Α Π ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟ ΣΜ Ο 143 Σ το δ ια μ ο ρ φ ω μ έ ν ο π ε ρ ίπ τε ρ ο σ τ ο Σ τ α θ μ ό τ ο υ m e tro τ η ς Πλ. Σ υ ν τ ά γ μ α το ς, η π α ιδ ία τ ρ ο ς κ. Σ. Ε γ γ λ έ ζ ο υ μ ε τ ις μ α ίε ς κ. X. Τ ζα χ ρ ή σ τα, κ. Κ. Δ α λ ιά ν η, κ. Κ. Σ γ ά ρ τ σ ο υ, κ. Π. Β ο υ ρ ν ά κ α ι κ. Κ. Μ ι- χ α η λ ίδ ο υ, Σ ύ μ β ο υ λ ο Μ η τρ ικ ο ύ Θ η λ α σ μ ο ύ, εν η μ ε ρ ώ ν ο υ ν τ ο κ ο ιν ό δ ια ν έ μ ο ν τ α ς έν τυ π ο υλικό. Π ε ρ ίπ τε ρ ο Μ η τρ ικ ο ύ Θ η λ α σ μ ο ύ σ το Έ Λ. ΒΕΝ ΙΖΕΛΟΥ (κ.κ. Ε γ γ λ έζο υ, Τ ζα χ ρ ή σ τα, Σ γ ά ρ τσ ο υ ).

12 144 ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΓΟ ΝΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΟΥ Μια νέα αρχή: Ενίσχυση του συνδέσμου γονιών Dr Phyllis Klauss, M TF, P h y c h o th e ra p is t. T α τε λ ε υ τα ία χρόνια τ ο ενδια φ έρ ο ν τω ν ερευ νη τώ ν έχει επ ικεντρω θ εί σ τα π ρώ τα λεπ τά, ώ ρες ή και η μ έρ ες τη ς ζω ής το υ ανθρώπου. Έ χουν γ ίν ει π ολλές π α ρα τηρ ή σ εις σ χ ετικά με τη σ υμπ ερ ιφ ορά κα ι τη ν ψ υχο λογία τη ς γυ να ίκα ς κατά τη δ ιά ρ κ εια τη ς εγκυμοσ ύνη ς και το υ το κ ετο ύ, όπως και τη ς χρ ονική ς π ερ ιόδου αμέσ ω ς μ ετά το ν το κ ετό. Οι π α ρ α τη ρ ή σ εις α υ τέ ς α φ ο ρούν τό σ ο τη μ η τέρ α όσο και τ ο νεογνό και μπ ορούν να απ οτελόσουν τη ν α φ ετη ρ ία γ ια α λλα γές στη φ ρ ο ντίδ α τ η ς μ η τέρ α ς και το υ νεογνού κα τά τη χρονική π ε ρ ίο δ ο πριν και μ ετά το ν το κ ετό. Για να κατα λ ά β ε ι κα νείς πώς τ ο κάθε κο μμάτι το υ puzzle μπ ορεί να τ α ιρ ιά ζ ε ι με τ ο άλλο, θα π ρέπει να α π οδεχθεί ό τι η π ερ ίο δ ο ς α υ τή μπ ορεί να θ εω ρ ηθεί ως ευ α ίσ θ η τη π ε ρ ίοδος. Κ ατά τη ν π ερ ίοδο αυτή η μ η τέρ α κα ι ο π α τέρ α ς είνα ι ιδ ια ίτε ρ α ευ α ίσ θ η το ι κα ι α νοιχτοί, ώ σ τε α λ λ α γ ές στη φ ρ ο ντίδ α τω ν ίδιω ν τω ν γονιώ ν να μπορούν να επηρ εά σ ουν τη μ ετέπ ειτα σ υμπ ερ ιφ ορά το υ ς π ρος το νεογέννητο. Ο όρος π ρ ό σ δ ε σ η (b o n d in g ) α να φ έρετ α ι σ τα α ισ θ ήματα αγάπ ης και σ υνα ισ θημ α τική ς κατα νόησ ης (e m p a th y ) που ο ι γ ο νείς αναπτύσσουν με το νεογέννητο. Η συνα ισ θηματική σύνδεση τη ς κάθε μ η τέρ α ς με το π α ιδί τη ς ανα π τύσ σ ετα ι σ ε δ ια φ ο ρ ετικά χρονικά δια σ τήματα. Έ τσ ι, μ ερ ικές μ η τέρ ες αναπ τύσσουν τη σ ύνδεσ η αυτή κατά τη διά ρκεια τη ς κύησης, όταν αισθανθούν τ α πρώ τα σ κιρ τή μ α τα το υ εμ β ρύου το υ ς, ενώ ά λλες μ η τέρ ες ακόμα γ ρ η γ ο ρ ό τε ρ α, γ ια τί με τη β ο ή θ εια τω ν υπερήχω ν η μ ητέρ α και ο π α τέρας μπορούν σ ήμερ α να δ ουν το υ ς π αλμούς το υ εμβρύου και να το φ α ντα σ θ ο ύ ν πώς θα είνα ι ό τα ν π ρόκειτα ι να έ ρ θ ε ι σ τον κόσμο. Κάποιοι γ ο ν είς αρχίζουν να αισ θάνονται τ α σ υ να ισ θ ή μ α τα που π ρ ο α να φ έρ θηκα ν κ α τά τη δ ιά ρ κ εια το υ το κ ετο ύ, ενώ άλλοι γο νείς, απ όλυτα φυσιολογικοί, χρειάζονται μια εβ δ ο μ ά δ α ή ακόμη και π ερ ισ σ ότερ ο γ ια ν ανα π τύξουν τη δ ια δ ικα σ ία π ρόσδεσ η ς μ ε το νεο γέννη το π α ιδί το υ ς. Π ολλοί π α ρ ά γο ντες επ ηρεάζουν το πώς οι γο νείς α ντιλα μ β ά νο ντα ι το νεογνό το υ ς. Εδώ και τρ ιά ν τα χρ όνια π ο λλές μ ελ έτες α σ χο λο ύ ντα ι με το ν τρ όπ ο με το ν οποίο οι γ ο ν είς αναπ τύσ σ ουν έναν ιδ ια ίτερ ο δ ε σμό με το νεο γέννη το π α ιδί το υ ς. Α υτός εν ερ γ ο π ο ιείτα ι από το γ εγ ο ν ό ς ό τι μ ερ ι κο ί γ ο ν είς έχο υ ν δ υ σ κολία ν αναλάβουν τ ο π α ιδ ί το υ ς, ιδ ια ίτερ α αν το νεογνό έχει π ροβλήματα, ή αν ο ι γ ο ν είς έχουν ά λυτα π ρ ο β λ ή μ α τα που α φ ο ρ ο ύ ν τη ν π α ιδική τ ο υ ς η λικία, ή αν υπ άρχουν ψ υχοπιεστικά γ ε γ ο ν ό τα που α φ ο ρ ο ύ ν τη ν π αρούσα ζωή το υ ς. Ο ι έρ ευ νες, επ ίσης, μ ελετούν τ ις π ρ α κτικές που εφ α ρ μ ό ζει το νοσοκομείο, ο ι οπ οίες μπ ορεί να δυσκολεύουν τις μ η τέρ ες να αισ θανθούν κοντά σ το π αιδί το υ ς, όπως π.χ. ο απ οχω ρισμός το υ ς από τ ο νεο γ έν ν η το με τη μ ετα φ ο ρ ά το υ στο Τ μήμα Νεογνώ ν. Μ ια από τ ις μ εγ α λ ύ τερ ες α λλα γές που έχουν επ ιτευ χθ εί μετά απ α υ τές τις π αρατη ρ ή σ εις, είνα ι το νεο γέννη το να μη μένει σ το Τμήμα Νεογνών, αλλά μετά το ν το κετό να μ ετα φ έρ ετα ι στο δω μάτιο τη ς μ ητέρ α ς το υ (room ing-in) και να π αραμένει μαζί τη ς μ έχρ ι τη ν έξο δ ό το υ ς από το μαιευτήριο.

13 ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΓΟ ΝΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΟΥ 145 Μ ε τη ν π ολιτική α υτή η μ η τέρ α γνω ρ ίζετ α ι κ α λ ύ τερ α με τ ο νεο γέννη το π α ιδ ί τη ς κα ι απ ρόσκοπ τα το βάζει σ το μαστό τη ς να θ η λά σ ει κάθε φ ο ρ ά που α υτό θ έλ ει να φ άει. Μ ε τη γρ ήγο ρ η τοπ οθέτηση τω ν ν εο γνώ ν στο μαστό τη ς μητέρας το υ ς αμέσω ς μ ετά το ν το κ ετό, τ α π ερ ισ σ ό τερ α θ η λά ζουν από 2 έω ς 3 φ ο ρ ές στη δ ιά ρ κ εια τω ν 5 πρώ τω ν ω ρώ ν από τη γέννησ ή το υ ς. Η γρ ή γ ο ρ η και συχνή σίτιση ε ν ε ρ γ ο π ο ιε ίτο έ ν τερ ο το υ νεογνο ύ και α υ ξά νει τη ν κινητικ ό τ η τά το υ, με απ οτέλεσ μα να επ ιτυγχά ν ε τα ι τα χ ύ τε ρ α η αποβολή το υ μηκω νίου. Μ ε το μηκώ νιο α π οβάλλεται ένα μ εγάλο φ ο ρ τίο χο λερ υ θ ρ ίνη ς και μ ειώ νετα ι η πιθ α νό τη τα νεογνικο ύ ίκτερου. Επίσης, η συχνή σίτιση διπ λασιάζει τη ν π α ραγω γή το υ γ ά λ α κ το ς σ τις δύο πρώτ ε ς εβ δ ο μ ά δ ες τ η ς ζω ής κα ι σ ε σ υ νδ υ ασ μό με τη σω στή τοπ οθέτηση το υ νεο γνο ύ σ το μαστό μειώ νονται τ α π οσοσ τά τω ν τρ α υ μ α τισ μ ένω ν θηλών. Έ να ακόμη π λεο νέκτη μ α τη ς γ ρ ή γ ο ρ η ς σ ίτισ ης, α λ λ ά και το υ room ing-in, είνα ι η μείω ση τω ν εγκα τα λελειμ μ ένω ν, π α ρα μελημένω ν και κακοπ οιημένω ν παιδιών. Ό τα ν τ ο νεογνό είνα ι ά ρρω σ το και χ ρ ε ι ά ζετα ι ειδ ική νοσηλεία, είνα ι π ά ρα πολύ σ ημαντικό να ενημερώ νονται οι γ ο ν είς και να σ υ μ μ ετέχουν όσο γ ίν ετα ι πιο σύντομα, ώ σ τε να α π ο φ εύ γετα ι ο φ ό β ος ό τι το νεο γνό θα π εθάνει. Μ ια σ ημαντική αλλα γή που μπ ορεί να γ ίν ει, είνα ι να δ ο θ εί η δ υ ν α τό τη τα στη μητ έ ρ α να έχ ε ι στη διά θεσ ή τη ς ένα ειδ ικ ά εκπ α ιδ ευ μένο άτομο, που θα τη βοηθήσει σ τη δύσ κολη δ ια δ ικα σ ία το υ το κ ετο ύ. Είνα ι γ εγ ο ν ό ς πως οι μ ητέρ ες, α λλά και οι π α τέρ ες νιώ θουν π ερ ισ σ ό τερ ο κοντά στο π α ιδ ί το υ ς, όταν υπ άρχει σ υνεχής σ υναισ θ η μ α τική κα ι φ υ σ ιο λο γική υπ ο σ τήριξη σ τη δ ιά ρ κ εια το υ το κ ετο ύ. Έ τσ ι, λοιπόν, τ ο ά το μ ο που θα επ ιλεγεί να β οη θή σ ει τη μ η τέρ α θα π ρέπ ει να είνα ι κα τά λλη λα εκπ α ιδευμένο, ώ σ τε με τ ις γνώ σ εις το υ να τ η ς π α ρ έχει τ α ακόλουθα: α) να τη ν κα θ η συχάζει, β) να τη ν π λη ρ ο φ ο ρ εί σ υνεχώ ς γ ια τ ις δ ιά φ ο ρ ες δ ια δ ικα σ ίες το υ το κετο ύ, γ) να τ η ς δ ιδ ά ξει τ ις τε χ ν ικ έ ς εκ είν ες που θα τη βοηθήσ ουν να α π οφ ύ γει το ν πόνο, χω ρ ίς να τη ς χ ο ρ η γη θ ο ύ ν φ άρμακα. Η μ α ία θα π ρέπ ει να π α ρ έχει τ ις υπηρ εσ ίες α υ τές. Θ α πρέπει, όμω ς, τ ο εκπ αιδ ευ μ έν ο α υ τό ά το μ ο να α π έχει π λήρω ς από ά λ λ ες δ ρ α σ τη ρ ιό τη τες σ το νο σ ο κο μ είο κα ι να α σ χ ο λ ε ίτα ι με τη σ υ μ π α ρ ά σταση στη μ η τέρ α και σ το σ υ γκεκριμ ένο μόνο το κ ετό. Σε χώ ρ ες που υπ άρχουν π ολλές μαίες, η δ υ ν α τό τη τα να π ρ ο σ φ έρ ο ντα ι υπ ηρεσ ί ες από τη μ αία είνα ι η κα λύ τερ η επιλογή, γ ια τί η μ αία γνω ρ ίζει πολύ καλά το α ντικείμενο και γ ι α υ τό μπ ορεί να π ρ ο σ φ έρ ει τη σωστή υπ οστήριξη. Μ ε τη ν εφ α ρ μ ο γή τη ς π ο λιτικής α υ τή ς ο ι μ ελ έτες έδ ειξα ν ότι: α) οι μ η τέρ ες είχαν λ ιγ ό τερ α π οσοστά καισ α ρικώ ν τομώ ν, β) το υ ς χορηγή θηκα ν λ ιγ ό τ ε ρ ο φ ά ρμακα, γ) σ ε μ ικρ ό τερ ο π οσοστό χ ρ ειά σ τη κ ε να υπ οστούν π ερινεοτομία, δ) είχα ν μ ικρ ό τερ η δ ιά ρ κ εια το κετο ύ. Η π ο λιτική α υτή δ ίν ει στη μ η τέρ α τη ν αίσ θησ η ό τι ό λα β ρ ίσ κο ντα ι υπό έλεγχο, ό τι έ χ ε ι π λήρη υ π ο σ τήριξη και, βέβα ια, ό τι έ χ ε ι σ υ ν έχ εια κάπ οιον άνθρω π ο κοντά τη ς. Έ τσ ι, α ισ θ ά νετα ι λ ιγ ό τερ ο πόνο και είνα ι ανακουφ ισ μένη από τ α συναισθήμ α τα φ ό β ου, ά γ χ ο υ ς κα ι μ ονα ξιά ς, που συνήθω ς σ υ νοδεύ ουν τ η δ ια δ ικα σ ία το υ το κ ετο ύ. Μ α υ τό το ν τρ ό π ο υπ οστήριξης, γ ια το υ ς γ ο ν είς α π ο φ εύ γετα ι η π ιθανότητ α να μ ετα τρ α π εί ο το κ ε τό ς σ ε τρ α υ μ α τική εμπ ειρία. Σ το ν τρ α υ μ α τικ ό το κ ε τ ό η μ η τέρ α α ι σ θ ά ν ε τα ι α π ρ ο σ τά τε υ τη, α ν επ α ρ κ ή ς ή π ρ ο δομένη. Έ χ ε ι α π ώ λεια ε λ έ γ χ ο υ τη ς κ α τά σ τα σ η ς κ α ι π ο λ λ έ ς φ ο ρ έ ς ν ιώ θ ε ι εξευ τελισ μ ένη. Ό λ α α υ τά μπ ορεί να επηρεά σ ουν τη ν αντίληψ η τη ς μ η τέρ α ς γ ια το

14 146 ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΓΟ ΝΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΟΥ ν εο γέννη το. Η έρ ε υ ν α επ ίσ ης α π έδ ειξε, ό τι με τη συνεχή υπ οσ τήριξη ο ι μ η τέρ ες έχο υ ν μειω μένα π οσ οσ τά κα τά θλιψ η ς και άγχους, ό τι έξι εβ δ ο μ ά δ ες α ρ γ ό τερ α α ι σ θά νοντα ι πολύ π λη σ ιέσ τερ α σ τα νεογνά το υ ς α λλά και το σ ύ ντρ ο φ ό το υ ς και, επ ί σης, ό τι θηλάζουν σ ε μ εγα λύ τερ ο π οσοσ τό τ α νεο γέννη τά το υ ς. Μ ε σκοπό να α π οφ ευ χθ εί η δ υ σ ά ρ εσ τη γ ια τ ο νεογνό α ντίδραση σ την α να ρ ρ ό φ η ση κα τα τη δ ιά ρ κεια τη ς ανάνηψ ης και με δ εδ ο μ ένο ό τι το 90% τω ν νεογνώ ν είνα ι ζω ηρά, η Α μ ερ ικα νική Α κα δημία Π α ιδ ια τρ ικ ή ς έδω σ ε ο δ η γ ία η α να ρρ ό φ ησ η να μην γ ίν ε τα ι σαν ρ ο υ τίνα αμέσ ω ς μ ετά το ν το κ ετό. Τ α νεογνά, λοιπ όν, που δ εν π α ρουσ ιά ζουν π ροβλήματα, δεν χ ρ ειά ζετα ι να τ α απ οχω ρίζουμε από τη μ η τέρ α το υ ς γ ια να λάβουν το πρώ το σ τά δ ιο τ η ς ανάνηψ ης. Το καθάρισ μα τη ς π ρόσθιας αναπ νευ σ τικής οδού μπ ορεί να γ ίν ε ι με απλό σ κούπ ισ μα τη ς μ ύ τη ς κα ι το υ σ τό μ α το ς το υ νεογέννητου. Το νεογνό, επίσης, πρέπει να α φ ή ν ετα ι μόνο το υ να απ οφασίσει γ ια το π ότε θα θηλάσει. Εάν δεν είνα ι έτο ιμ ο, δεν θα π ρέπει π οτέ να π ιέζετα ι με τη θηλή τη ς μ η τέρ α ς το υ σ το στόμα. Σ κοπ εύοντα ς σ την ευ κ α ι ρία το υ νεογέννητου να απ οφ ασίσ ει χω ρίς ενοχλήσ εις, θα π ρέπ ει να δίνο ντα ι α υ σ τη ρ ές ο δ η γ ίες ώ στε η χορήγηση βιταμίνης Κ ενδομυϊκά, η χο ρήγη σ η α λο ιφ ή ς σ τα μάτια, το πλύσιμο, καθώ ς κα ι οι μ ετρ ή σ εις π ερ ιμ έτρ ο υ κεφ α λή ς, ύψ ους κα ι β ά ρ ους να κα θ υσ τερούν το υ λ ά χ ισ το ν γ ια μια ώ ρα και δ εκα π έντε λεπ τά μ ετά το ν το κ ετό. Για λίγο χρόνο μ ετά το ν το κ ετό τ ο ν ε ογνό θα πρέπει να π α ρ α κολο υ θ είτα ι γ ια ν α ε π ιβ εβ α ιω θ εί ό τ ι ε ίν α ι υ γ ιέ ς. Κ α τό πιν, α φ ού τ ο σ κουπ ίσ ο υ μ ε με εξα ίρ εσ η τ α ά κρ α τω ν χερ ιώ ν το υ, το το π ο θ ετο ύ με π ρ οσεκτικά σ το θώ ρακα τη ς μ η τέρ α ς, όπου θα αρχίσ ει να κυλά γ ια να π ιά σ ει το μαστό τη ς. α) Τ ο π οθ ετώ ντα ς τ ο ν εο γ έν ν η το α μ έ σ ω ς μ ε τά τ ο ν τ ο κ ε τ ό σ το θ ώ ρ α κα τ η ς μ η τέρ α ς το υ, β) εξα σ φ α λίζο ντα ς τη διαμονή το υ στο δ ω μ ά τιό τη ς σ ε όλη τη δ ιά ρ κ εια τη ς παρ α μ ονή ς το υ ς σ το νο σ ο κο μ είο και γ) κρατώ ντα ς σ υνέπ εια όσον α φ ο ρ ά το μ η τρ ικό θηλασμό, επ ιτυ γχάνετα ι μια καλή αρχή γ ια μ ητρικό θηλασμό σ την περίπτωση που δεν χρ η σ ιμ οπ ο ιούντα ι ναρκω τικά φ ά ρμακα στον το κ ε τό (που μπ ορεί να π εράσουν στο έμ βρυο), όπως και ό τα ν δεν γ ίν ε τα ι π ερινεο τομία, η οπ οία μπ ορεί να μ ουδιά σ ει το ν τρ ά χ η λ ο τη ς μ ητέρ α ς. Η μ η τέρ α π α ρ ά γει τη ν ορμόνη ω κ υ τ ο - κ ίν η ". Η ορμόνη α υτή που π α ρ ά γετα ι φ υ σ ιο λ ο γ ικ ά σ τον οργα νισ μό, έχ ε ι ένα σ η μ α ντικό αριθμό λειτουργιώ ν. Μ ια από τις λ ε ιτο υ ρ γ ίε ς τ η ς ω κυτοκίνης πριν από το ν τ ο κ ε τ ό, είν α ι η αύξη σ η τω ν ω δίνω ν το υ το κ ετο ύ. Μ ετά το ν το κ ετό η ίδια ορμόνη π ρ ο κα λεί σύσπαση τη ς μ ήτρα ς, βοηθώ ν τα ς έτσ ι σ την απ οβολή το υ π λα κούντα κα ι τη ν απ οφ υγή α ιμ ο ρ ρ α γία ς. Ό τα ν τ α χείλη το υ νεογνού ακουμπ ούν στο μαστό τ η ς μ η τέρ α ς π ρ ο κα λείτα ι έκκρισ η ω κυτοκίνης, η οπ οία δ ιευ κο λύνει τη ν έξοδο το υ γ ά λ α κ το ς από τ ο μαστό. Επίσης, η ω κυτοκίνη ελα ττώ νει σημαντικά το ν πόνο πριν αλλά και μ ετά το ν τοκετό, μειώ νοντας το ν ουδό το υ πόνου. Η ορμόνη α υ τή π ρ ο κα λεί επ ίσης έντο να σ υναισ θήμ α τα η ρ εμ ία ς και οι μ η τέρ ες αισ θάνοντα ι χα λάρω σ η και υπνηλία. Ακόμη, η ω κυτοκίνη β ο η θ ά ει τη μ η τέρ α να α ισ θ ά νετα ι περ ισ σ ότερο κοντά στο νεογέννητο παιδί τη ς και γ ι α υτό κα λείτα ι και ο ρ μ ό ν η τ η ς α γ κ α λ ιά ς (T h e c u d d le " h o rm o n e ). Ε ίνα ι ε ν δ ια φ έρ ο ν να α ν α φ ε ρ θ ε ί ό τι η ω κ υ το κ ίν η ε ίν α ι μ ια σ η μ α ν τικ ή ορμ όνη που π ρ ο κα λεί μη -stress. Μ ε τη λ ε ιτο υ ρ γ ία τη ς έχ ο υ μ ε σ τρ οφ ή από τη ν επ ικράτη σ η το υ σ τρ εσ ογόνου συμπαθητικού σ υ

15 ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΓΟ ΝΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΟΥ 147 σ τή μ α το ς στο παρασυμπαθητικό, το οποίο π ρ ο κα λεί χαλάρω ση. Επίσης, η ω κυτοκίνη π ρ ο κα λεί τη ν έκκρισ η 19 ορμονώ ν από το γ α σ τρ εν τερ ικ ό σ ύσ τημα τη ς μ η τέρ α ς και το υ νεο γνο ύ. Μ ερ ικ ές από τ ις ο ρ μ ό ν ες α υ τέ ς π ροκαλούν ω ρίμανση το υ γ α σ τρ ε- ντερ ικο ύ σ υστήματος, όπως η αύξηση το υ μ εγέθ ο υ ς τω ν λαχνών. Η αύξηση αυτή τω ν λαχνώ ν αυξά νει τη ν απ ορρόφηση τη ς τρ ο φ ή ς τό σ ο στο νεογνό που θηλάζει, όσο και σ τη μ ητέρ α. Α ντίθ ετα, ό τα ν στη μ η τέρ α χ ο ρ η γ η θ εί εξω γενώ ς ω κυτοκίνη που έχ ει π α ρα σ κευ α σ θ εί φ α ρ μ α κευ τικά (η τεχνη τή α υ τή ορμόνη κα λ είτα ι και p it o c in ), τ ό τε η ορμόνη α υτή δεν π ερνά από το ν εγ κ έ φ α λο τη ς μ η τέρ α ς και επ ομένω ς δ εν έχ ει τ ις δ ρ ά σ εις που π ροαναφ έρθηκαν. Στην π ρ α γ μ α τικ ό τη τα, λοιπ όν, φ α ίν ε τ α ι πως η εξω γ εν ή ς ω κυτοκίνη π α ρ εμ β α ίνει στη δρά σ η τ η ς φ υ σ ικής ορμόνης κα ι επ ο μ έ νω ς μπ ορεί να π ρ ο κα λεί ω δίνες, που π ροξενούν π ερ ισ σ ό τερ ο πόνο. Η ανάπ τυξη το υ δεσ μού μ ετα ξύ γονιώ ν κα ι νεογνού ευ ν ο είτα ι από τη γρ ή γο ρ η και σ υνεχή επαφ ή. Το νεογνό αμέσ ω ς μ ετά το ν το κ ε τ ό β ρ ίσ κ ετα ι σ ε εγ ρ ή γ ο ρ σ η σε σχέση με τ ις επ όμενες η μ έρ ες. Τη χ ρ ο νική α υτή π ερ ίοδο μπ ορεί να δ εχ θ εί καλύ τ ε ρ α τ α ερ εθ ίσ μ α τα τω ν γονιώ ν, το ν ήχο τ η ς φ ω νής το υ ς, τ ο χα μ ό γ ελ ό το υ ς, το ά γ γ ιγ μ ά το υ ς, ενώ π ροσπ αθεί να εγκλιματ ισ θ ε ί σ το νέο κόσμο που π α ρ ο υ σ ιά ζετα ι μπ ροστά το υ. Στη φ άση α υτή ο ι γ ο ν είς θα π ρέπ ει να βοηθούντα ι γ ια να α ντιληφ θούν κα ι να γνω ρίσ ο υν τ ις φ υ σ ιο λο γικές δ υνα τό τη τ ε ς το υ νεογέννητου παιδιού το υ ς. Το νεο γέννη το μπ ορεί να μ ιμ ηθεί τη μ η τέρ α που β γ ά ζει τη γλώ σ σ α τη ς, να π α ρ α κο λ ο υ θ ή σ ε ι τη ν κίνησ η το υ κ εφ α λ ιο ύ το υ π α τέρ α, να α κ ο λ ο υ θ ή σ ει έν α α ν τικ ε ίμ ε νο που κινείτα ι μπ ροστά το υ ή να γ υ ρ ίσ ει σ τη φω νή τη ς μ η τέρ α ς και να σ τα μ α τή σ ει να κλαίει, ό τα ν ο π α τέρ α ς ή η μ η τέρ α το π α ίρνουν αγκα λιά. Είναι σ ημαντικό το γεγο νό ς, ό τι ό τα ν το νεο γέννη το το π ο θ ετείτα ι πάνω σ το θώ ρακα τη ς μ η τέρ α ς, τ ό τ ε ζεσ τα ίνετα ι και φ θ ά ν ει στη σω στή θ ερ μ ο κρ α σ ία πολύ γ ρ η γ ο ρ ό τερ α σ ε σχέση με τη ν το π ο θέτη σ ή το υ σ ε ο ια νδήπ ο τε θερ μ ο κρασία. Ό τα ν ο πατέ ρ α ς έχ ε ι τη ν ε υ κ α ιρ ία σ α υτή τη ν κρ ίσ ι μη π ερίοδο μ ετά το ν το κ ετό να π αραμείνει μ όνος με τ ο νεο γνό γ ια κάπ οιο χρ ονικό δ ιά σ τημα, τ ό τ ε σ υ μ μ ετέχ ει π ερ ισ σ ό τερ ο ε ν ερ γ ά στη φ ρ ο ν τίδ α το υ π αιδιού κα ι τη ν υπ οστήριξη τη ς μ ητέρ α ς. Μ α θα ίνο ντα ς ο ι γ ο ν είς τ ις δ υ ν α τό τη τες το υ π α ιδιού το υ ς μπ ορούν να απ αντούν σ τα σ ήματα που το υ ς σ τέλνει. Τα σ ήματα α υ τά δ εν είνα ι μόνο γ ια τις β α σ ικές φ υ σ ι κ ές α νά γκες το υ, α λλά γ ια τ ις σ υναισ θημ α τικ ές α ν τιδ ρ ά σ ε ις κα ι τ ις σ υ γκινησ ια κ ές απ α ντή σ εις που χ ρ ειά ζετα ι ένα νεο γέννητο. Τα νεο γέννη τα κινητοπ οιούντα ι από σ υγκίνησ η κα ι αγάπη, ενώ οι σ υναισ θ η μ α τικές α ν τιδ ρ ά σ εις τω ν γονιώ ν το υ ς σ χηματίζουν τη βάση γ ια τη ν εικό να το υ εα υ το ύ το υ ς. Σ τη δ ια δ ικ α σ ία το υ το κ ε το ύ ο ι γ ο ν είς εν ισ χ ύ ο ν τα ι ψ υ χ ο λ ο γ ικ ά με τη β ο ή θ εια που τ ο υ ς π ρ ο σ φ έρ ετα ι, γ ι α υ τό κα ι θα π ρέπ ει να κάνουν π λάνα γ ια β οήθεια στην π ερ ίοδο μ ετά το ν το κ ετό. Ό λ ε ς ο ι μ η τέ

16 148 ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ-ΒΡΕΦΟΥΣ ρ ες χρ ειά ζο ντα ι σ υναισ θηματική, σ ω μ α τική και π ρακτική υπ οστήριξη γ ια ξεκ ο ύ ρ α ση μ ετά το ν το κ ετό. Μ ε το ν τρ όπ ο α υτό θα μπ ορέσουν να α ρ χίσ ουν να θηλάζουν, θα αρχίσ ουν να γνω ρίζο υ ν τ ο π α ιδ ί το υ ς κα ι θα βρουν χρόνο να π ροσαρμοσ τούν σ το ν καινούργιο ρ όλο το υ ς. Υ π οθέτουμε ό τι ο ι επ ιμ έρ ο υ ς αλλη λεπ ι δ ρ ά σ εις μ ητέρ α ς και νεογέννητου συμβαίνουν κατά τη δ ιά ρ κ εια τη ς π ρώ ιμης π ερ ι όδου και βοηθούν το μ ετα ξύ το υ ς δεσμό, βάζοντας μ αυτό το ν τρ όπ ο τ ις βάσεις γ ια τη ν ανά π τυξη τ η ς π ρ ό σ δ εσ ης. Η σ ημαντική αλλα γή στη μητρική συμπ εριφ ορά, που επ ιτυ γχάνετα ι με μόνο τη ν επαφή τω ν χ ειλιώ ν το υ νεο γέννη το υ με τη θηλή τη ς μ η τέρ α ς, η άμεσ η επ αφ ή τ η ς μ η τέρ α ς με το ν εο γ έν ν η το α μ έσ ω ς μ ετά το ν το κ ετό (που ε ξα σ φ α λ ίζετα ι με τη ν παραμονή το υ νεογνο ύ σ το δω μάτιό τ η ς (room ing-in), σε σ υ νερ γα σ ία με ό λους το υ ς γνω σ τούς μηχ α ν ισ μ ο ύ ς που α κο λο υ θ ο ύ ν τ ο μ ητρικό θ η λα σ μ ό, όπω ς α ισ θ ή σ εις, σ υ μ π ερ ιφ ο ρ ά κα ι ανοσοπ οίησ η, σ υ μ β ά λλο υ ν σ την π ρόσδεσ η τω ν γονιώ ν με το νεογέννητο π α ιδ ί το υ ς. Διαταοανέο rnc σνέσ, Γιάννης Ζ έρβας, Ψ υ χ ία τρ ο ς, Ε π ίκ ο υ ρ ο ς Κ α θ η γ η τή ς Π α ν ε π ισ τ η μ ίο υ Α θηνώ ν. «Η μ η τ ρ ικ ή α γ ά π η σ τ η β ρ ε φ ικ ή κ α ι τ η ν π α ιδ ικ ή η λ ικ ία ε ίν α ι τ ό σ ο σ η μ α ν τ ικ ή γ ια τ η ψ υ χ ικ ή υ γ ε ία, ό σ ο ο ι β ιτ α μ ίν ε ς κ α ι ο ι π ρ ω τ ε ΐν ε ς γ ια τ η σ ω μ α τ ικ ή υ γ ε ία.» John Bowlby «Π ο ιο ς α μ φ ιβ ά λ λ ε ι ό τ ι ό σ ο π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο κ α ι ό σ ο ω ρ α ιό τ ε ρ α χ α μ ο γ ε λ ά ε ι τ ο β ρ έ φ ο ς, τ ό σ ο π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο τ ο α γ α π ο ύ ν κ α ι τ ο φ ρ ο ν τ ίζ ο υ ν. Ε ίν α ι ε υ τ ύ χ η μ α γ ια τ η ν ε π ιβ ίω σ ή τ ο υ ς π ο υ η φ ύ σ η έ χ ε ι φ τ ιά ξ ε ι έ τ σ ι τ α μ ω ρ ά, ώ σ τ ε ν α μ α γ ε ύ ο υ ν κ α ι ν α σ κ λ α β ώ ν ο υ ν τ ις μ η τ έ ρ ε ς τ ο υ ς.» John Bowlby (1958) Η ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΕΣΗ Η ΔΙΑΤΑΡΑΓΜΕΝΗ ΣΧΕΣΗ Α να π τύ σ σ ετα ι, δ εν ε ίν α ι δ εδ ο μ ένη. Ο χ ρ ό ν ο ς επ α φ ή ς σ η μ α ντικό σ το ιχ είο τό σ ο σ ε έ ρ ε υ ν ε ς σ ε ανθρώ π ους, όσο κα ι σ ε θ ηλα σ τικά. Α μ φ ίπ λευ ρ η σ χέσ η, δ εν β α σ ίζετα ι μόνο σ τη ν ψ υχική υ γ ε ία κα ι τ ις σ τά σ εις τ η ς μ η τέρ α ς. Το β ρ έ φ ο ς ε κ λ ύ ε ι τ ο μ η τρ ικό έ ν σ τικ το μ ε τ ις σ υ μ π ερ ιφ ο ρ ές το υ. O p p e h e im : M isopaedie. Luft: 40 π ε ρ ισ τ α τ ικ ά π ρ ω το π α θ ο ύ ς λ ο χ ε ια κ ή ς κα τά θ λιψ η ς. Π ιο χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ό σ ύμπ τω μα η ε χ θ ρ ό τη τα π ρ ο ς τ ο ν ε ο γ έννη το. C o g h ill: Τυπ ική φ ρ ά σ η : «.Δ ε ν α ν τ έ χ ω ο ύ τ ε ν α τ α γ γ ίζ ω α υ τ ό τ ο μ ω ρ ό. Έ τ σ ι κ ι α λ λ ιώ ς, π ο τ έ μ ο υ δ ε ν τ ο ή θ ε λ α.» Τ α π ρ ώ τα σ η μ ά δ ια ε μ φ α ν ίζ ο ν τα ι τ ις

17 ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ-ΒΡΕΦΟΥΣ 149 π ρ ώ τες η μ έ ρ ε ς μ ετά το ν το κ ε τ ό, σ υ χνά κ α τά τη ν εγκυμοσ ύ νη ω ς π ρ ο γ ε ν ν η τ ικ ό ά γ χ ο ς ". Σ υ χνά π α ρ α γ ν ω ρ ίζο ν τα ι από γ ε ν ικ ο ύ ς α λ λ ά κα ι από ε ιδ ικ ο ύ ς γ ια τρ ο ύ ς, α κ ό μη κα ι από ψ υ χ ιά τρ ο υ ς κα ι γ υ ν α ικ ο λ ό γ ο υ ς. Σ υχνή α ιτία η ντροπ ή. Ε ιδ ικ ές δ ια τα ρ α χ έ ς τ η ς π ερ ιγ εν ν η τι- κ ή ς π ερ ιό δ ο υ. ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ Μ ΗΤΕΡΑΣ-Β ΡΕΦΟΥΣ Μ εικ τή ο μ ά δ α δ ια τα ρ α χώ ν. Η α ιτιο λ ο γ ία ε ίν α ι σ υνήθ ω ς ψ υ χ ο λ ο γ ι κή κα ι ό χι β ιο λο γική, όπω ς σ τη λ ο χ ει- ακή ψ ύχω ση. Δ εν π ερ ιλ α μ β ά ν ο ν τα ι ω ς ιδ ια ίτε ρ η κα τ η γ ο ρ ία σ τα ψ υ χ ια τρ ικ ά δ ια γ ν ω σ τικ ά σ υ σ τή μ α τα τα ξ ιν ό μ η σ η ς. Διαταραχή της σχέσης μητέραςβρέφους Χαρακτηριστικά Έ λ λ ε ιψ η μ η τρ ικώ ν α ισ θ η μ ά τω ν γ ια τ ο β ρ έφ ο ς. Ά γ χ ο ς κα ι έ μ μ ο ν ες ιδ έες. Ε υ ερ εθ ισ τό τη τα. Ε χ θ ρ ό τη τα κα ι ε π ιθ ε τικ έ ς τά σ ε ις. Π α θ ο λ ο γ ικ έ ς ιδ έες. Σ α φ ή απ όρ ριψ η. Μ π ο ρ εί να ο δ η γ ή σ ει σ ε α π οφ υγή, π α ρ α μ έλ η σ η ή κακοπ οίησ η. Διαταραχή της σχέσης μητέραςβρέφους Είναι κατάθλιψη; Σ υχνά π α ρα π έμ π ετα ι ω ς κα τά θλιψ η. Μ π ο ρ εί να σ υ νυπ ά ρ χει με κα τα θλιπ τι- κά σ υμπ τώ μ α τα, α λ λ ά η διά γνω σ η τη ς κ α τά θ λ ιψ η ς δ εν επ α ρ κ εί γ α να ε ξ η γ ή σ ε ι ό λ α τ α χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ά κα ι να κα θ ο δ η γ ή σ ε ι τη θ ερ α π εία. Ό τα ν π ρ ό κ ειτα ι γ ια κα τά θλιψ η, η κ α τά θλιψ η δ ια τα ρ ά σ σ ε ι έν α δεσ μ ό που έχ ει ή δ η κ α τα φ έ ρ ε ι να ε γ κ α τα σ τα θ ε ί. Ε κ εί π ου ε ίν α ι π ρ ω το γ ενή ς η δ ια τα ρ α χή σ χ έσ η ς, η κ α τά θ λ ιψ η ε ξ α φ α ν ίζ ε τα ι μ ό λ ις η μ η τέρ α α π ο μ α κρ υ νθ εί από το β ρ έφ ο ς. Διαταραχή της σχέσης μητέραςβρέφους Πότε είναι πρωτογενής; Π ρ ο η γ ε ίτα ι τ η ς κα τά θ λιψ η ς. Η κ α τά θ λ ιψ η μ ο ιά ζει ήπ ια σ υ γ κ ρ ιτικ ά μ ε τ η δ ια τα ρ α χ ή τ η ς σ χέσ ης. Η μ η τέρ α ν ιώ θ ει κ α λ ύ τε ρ α ό τα ν απ ο χ ω ρ ίζ ε τα ι από τ ο π αιδί. Ε π ιτυ χ ή ς θ ε ρ α π ε ία τ η ς δ ια τα ρ α χ ή ς σ τη σ χ έσ η θ ε ρ α π ε ύ ε ι α υ τ ό μ α τ α κα ι τη ν κα τά θ λιψ η. Η α ν τιμ ε τώ π ισ η τ η ς κ α τά θ λ ιψ η ς με α ν τικ α τα θ λ ιπ τικ ά δ εν μ ε τα β ά λ λ ε ι ου- σ ιω δ ώ ς τη σ τά σ η τ η ς μ η τέρ α ς α π ένα ν τι σ το β ρ έφ ο ς. ΒΑΡΥΤΗΤΑ Κ α θ υ σ τέρ η σ η σ τη ν α νά π τυ ξη μ η τρ ι κώ ν α ισ θ ημάτω ν. Ε χ θ ρ ό τη τα κα ι α π όρριψ η: - χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ή η β ελτίω σ η ό τα ν είν α ι μ α κ ρ ιά από το β ρ έφ ο ς, - χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ή (κρ υ φ ή ) επ ιθ υ μ ία να ε ξ α φ α ν ισ τ ε ί τ ο β ρ έφ ο ς, - μ π ο ρ εί να σ υ ν ο δ ε ύ ε τα ι από β α ρ ύ τα τη κα τά θ λιψ η, - κο ινω νικές π α ρ ά μ ετρ ο ι θ έλο υ ν μ εγά λη π ρ ο σ ο χή σ το χειρ ισ μ ό.

18 150 Η ΙΕΡΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ Α Θ Η Ν Ω Ν ΓΙΑ ΤΟ Μ ΗΤΡΙΚΟ ΘΗΛΑΣΜΟ ΑΙΤΙΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Α νεπ ιθ ύ μ ητη εγκυμοσ ύ νη. Δ υ σ μ ο ρ φ ίες /σ υ γ γ ε ν ε ίς α νω μ α λίες το υ β ρ έφ ο υ ς. Τ α μ π ερ α μ έν το /σ υ μ π ερ ιφ ο ρ ά το υ β ρ έ φ ο υ ς. Ψ υ χ ια τρ ικ ή δ ια τα ρ α χ ή σ τη μ η τέρ α. Π ρονο σ η ρ ή π ρ ο σ ω π ικό τητα μ η τέρ α ς. Άλλα τυχαία συμβάντα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Κ α θη σ ύ χαση - ενημέρ ω σ η - υπ οσ τήριξη. Φ α ρ μ α κ ο θ ερ α π εία ή / κα ι ψ υ χ ο θ ερ α π εία. Η λ εκ τρ ο σ π α σ μ ο θ ερ α π εία (ECT). (Τ ο π α ρ ό ν ά ρ θ ρ ο ε ίν α ι η π ε ρ ίλ η ψ η τ η ς δ ιά λ ε ξ η ς π ο υ έ γ ιν ε τ η ν 1η Ν ο ε μ β ρ ίο υ σ τ ο Μ α ιε υ τ ή ρ ιο Έ Δ Ε Ν Α Β Ε Ν ΙΖ Ε Λ Ο Υ ). Η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών via τπνπανκόσυια Εθδουάδα Μπτοικού Θπλασυού Ο μ η τρ ικό ς θ ηλα σ μ ό ς είν α ι δώ ρο το υ Θ εού π ρος τη μ ητέρ α γ ια ν α τ ό π ρ ο σ φ έρ ει σ το π α ιδί τη ς. Ο θηλα σ μ ός είνα ι ο θ είο ς τρ ό π ο ς γ ια να ικα νο π οιο ύντα ι οι α νά γκες το υ β ρέφ ους. Είναι το α ίσ θ ημα τη ς μ η τρ ό τη τα ς, η αγάπη, η σ τοργή κα ι η π ληρότη τα που νιώ θ ει η μ ητέρ α, ό τα ν θ ηλά ζει το π α ιδί τη ς. Η ελληνική λα ϊκή π α ράδοση λ έ ε ι ό τι η μάνα έκα νε τά μ α στην Π αναγία να τη β οηθήσ ει να τη ς κ α τέβ ει γά λα : «Π α ν α γ ιά μ ο υ Γ α λ α τ ια ν ή, δ ο ς μ ο υ τ ο γ α λ α τ ά κ ι μ ο υ ν α φ ά ε ι τ ο π α ιδ ά κ ι μ ο υ». Ό τα ν η μαμή π α ρ έδ ιδ ε τ ο νεο γέννη το στη μ ητέρα, τη ς ε υ χό τα ν «κ α λ ο ρ ίζ ικ ο», «κ α λ ο β ύ ζ α χ τ ο», «γ α λ α κ τ ε ρ ή», «κ α λ ά γ α λ ο θ ρ έ μ μ α τ α». Η μ η τέρ α πίσ τευ ε σ την ιερ ό τη τα το υ θηλασμού. Ο π ρώ τος θ ηλα σ μ ό ς ά ρ χιζε με θ ερμή π αράκληση και π ροσευχή και γ ι α υ τό λ έ γ ε τα ι και Όγδοο Μυστήριο. Η λαϊκή π αράδοση πάλι, μας λ έ ε ι πως η νέα μ η τέρ α με το που θήλα ζε τ ο π α ιδ ί τη ς, απ οκτούσ ε μια γόνιμη δ η μ ιο υ ρ γική κα ι σεβαστή π α ρουσ ία σ την κοινω νία. Για π ά ρα π ολλά χ ρ ό νια η α π οκλεισ τική τρ ο φ ή γ ια τ α β ρέφ η ή τα ν το γ ά λ α τη ς μάνας. Ό τα ν το νεογέννη το ή τα ν «ά σ ω το» (πρόωρο) κα ι δ εν μπ ορούσε να θ ηλά σ ει από τη μητ έ ρ α το υ, το τά ιζα ν γ ά λ α τη ς μάνα ς το υ με τ ο «β υ ζ ο λ ό γ ο» ή «β υ ζ ο ρ ό ι», ένα είδ ο ς θήλασ τρου. Ό τα ν η μ η τέρ α ή τα ν ά ρρω σ τη ή αν π έθαινε, α να λάμβανε το θηλασμό άλλη μάνα που τη ν έλεγα ν «β υ ζ ά σ τ ρ α», «τρ ο φ ώ», «π α ρ α μ ά ν α», «ν τ α ν τά», «ψ υ χ ο μ ά ν α». Είχε ιδ ια ίτερη εκτίμ ησ η από τη ν κοινω νία και είχ ε τη ν τιμ ή να π α ίρ νει πρώτη α ντίδω ρο από το χ έρ ι το υ παπά σ την Εκκλησία. Ό τα ν είχ ε θ η λά σ ει εννιά π α ιδιά τη ν ονόμαζαν «α γ ία» και είχε ιδ ια ίτερ ο σεβασμό σ το π εριβάλλον τη ς. Σ ήμερα, με τ ις π ρώ τες δ υ σ κολίες που θα συναντή σ ουν οι μ ητέρ ες, π α ρ α ιτο ύ ντα ι από κά θ ε π ροσπ άθεια. Είναι βέβα ιο πως αν η μ ητέρα έχ ε ι απ οφ α σ ίσ ει να θ ηλά σ ει τ ο π α ιδί τη ς, θα τ α κ α τα φ έρ ει. Μ ε αγάπη, τρ υ φ ερ ό τη τα, επιμονή κα ι υπομονή θα ξεπ ερ ά σ ει τ α μ ικροπ ρ ο βλή μ α τα και θα θηλάσει.

19 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ 151 Η Γέννηση me Μητοότητα Θ ω μαή Καλλία, Μ α ία. Μ α ρ ία Μ π ουρουτζό γλου, Μ α ία Γ.Ν.-Μ α ιε υ τη ρ ίο υ Έ ΔΕΝΑ Β Ε Ν ΙΖΕΑΟ Υ ". Τ ο α νθ ρ ώ π ινο γ έ ν ο ς ο δ ο ιπ ο ρ ώ ν τα ς κά τω από τ ο ν α σ τε ρ ισ μ ό τ ο υ μ όχθο υ, τ η ς αγω νίας, το υ πόνου και το υ τρ όμου, γνώ ρ ισ ε μ έσ α σ το υ ς αιώ νες μια μονα δική σ τη ν ισ το ρ ία τ η ς π α νίδ α ς β ιο λο γική επ ανάσταση. Δ εν π ρ ό κειτα ι γ ια τη μ ετα τροπ ή τω ν π λασμάτω ν το υ από φ υ το φ ά - γ α σ ε σ α ρ κοβ ό ρα (τέτο ια π α ρ α δ είγμ α τα μ α ς π α ρ ο υ σ ιά ζ ε ι μ ε ρ ικ έ ς φ ο ρ έ ς ο ζω ικ ό ς κό σ μ ο ς), ο ύ τε κα ι γ ια τη ν α ύ ξη σ η το υ ύψ ους το υ ς, που σ το υ ς π ιθ η κο ειδ είς π ρογόνους μας δεν ξεπ ερνούσ ε το 1,20 μ. (τα δ εινο θ η ρ ία μεγάλω σαν πολύ π ερισσότερ ο ). Π ρ ό κειτα ι γ ια το μετα σ χηματισ μ ό το υ γ εν ετή σ ιο υ μηχανισμού τω ν θηλυκώ ν ατόμω ν, τ α οποία κατάφεραν, ύ σ τερ α από μ α κρ οχρόνια πάλη με τη φύση, να σπάσ ουν τ α α τσ α λένια δ εσ μ ό τω ν νόμω ν που δια ιω νίζουν τη ζωή. Πώς έγινε αυτό; Ό πω ς ξέρ ουμε τα κατώ τ ε ρ α θ η λα σ τικά αισ θάνοντα ι σ εξουα λική σχέση και π ρ ο σ φ έρ ο ντα ι σ το τε λ ε το υ ρ γ ι κό τη ς αναπ αραγω γής μόνο μια ορισ μένη και π εριορισ μένη χρονική περίοδο. Είναι η θαυμάσια εκείνη π ερίοδος το υ οργασμού, ο οπ οίος σ τα θηλυκά π ρ ο κα λείτα ι με τη ν έκκρισ η δ ια φ όρω ν οισ τρογόνω ν ορμονώ ν από τ ις ω οθήκες. Ο γ ενικό ς α υ τό ς νό μος ισ χύει και γ ια τ α ανώ τερα θηλαστικά, μόνο που σ ε μερικούς οικογενεια κούς το υ ς κλάδους, όπως στους χιμπατζήδες, το θηλυκό σ υμβαίνει καμιά φ ο ρ ά να μην απ οκρούει τη σ εξουα λική π ρ οσφ ορ ά το υ αρσενικού κα ι σ ε ά λλες π ερ ιό δ ο υ ς το υ χρόνου. Α υ τό τ ο καμιά φ ο ρ ά τ α θηλυκά ά το μ α το υ π ιθηκανθρω π ικού ο ικο γενεια κο ύ κλάδου σ τά θ η κ α ν ικα νά να τ ο μ ε τα τρ έ ψ ο υ ν σ ε μόνιμη κα τά σ τα σ η, π ετυ χ α ίνο ντα ς χά ρη σ ε μια μ ετα β ολή στη χ η μ εία το υ α ίμ α τό ς το υ ς -ά γ ν ω σ τη ς ακόμη α ιτία ς - να νιώθουν σ εξουα λική έλξη και να φ τά νουν σ ε ο ρ γ α σμό οπ οιαδήπ οτε χρ ονική π ερίοδο. Το β ιολο γικό α υ τό επ ίτευ γμ α ά νο ιξε δ ι άπ λατα τ ις π ύλες ενό ς νέου κόσμου, γ ια τί η σ ύγχρονη επ ισ τήμη γνω ρίζει, πως όσο π λα τα ίνει ο κύκλο ς τ η ς σ εξο υ α λική ς δ ρ α σ τη ρ ιό τη τα ς ενό ς ζώου τό σ ο η φ α ιά ουσία το υ εγκεφ ά λο υ το υ πολλαπ λασιάζεται -μ ε σκοπό, ίσως, τη δ ια τήρ ησ η μιας ισ ορροπ ί α ς α νά μ εσ α σ τις π α ρ ο ρ μ ή σ εις το υ ενσ τίκτου κα ι σ το χα λινά ρ ι το υ λο γικο ύ. Σ την π ρ ο μήτο ρά μας, λοιπόν, πιθηκανθρωπίνα, μ α ζί με το ν π ολλαπ λασιασμό τ η ς σ εξο υ α λική ς τη ς δ ρ α σ τη ρ ιό τη τα ς π ολλαπλασιά σ τη κε α ντίσ το ιχ α και η φ α ιά ο υ σ ία το υ εγ κ εφ ά λ ο υ τη ς. Και όσο σ τις καινο ύ ρ γιες α υ τές β ιο λ ο γ ικ ές σ υνθήκες π ροσαρμόζοντα ν β α θ μ ια ία ό λα τ α ά το μ α το υ κλάδου, θ ηλυκά και α ρ σ ενικά, τό σ ο η λεκάνη τή ς π ρώ της εκείν η ς γυ να ίκα ς γινό τα ν φ α ρ δ ύ τερ η, ώ σ τε να χω ρ ά ει τ α π α ιδιά που τώ ρ α είχαν εγκέφ α λ ο πιο ογκώ δη. Είναι λοιπ όν φ α νερό, πως η ανθρω π ότητα στη γυ να ίκα χρ ω σ τά ει ό,τι είνα ι σήμερ α και ό,τι θα γίνει αύριο. Αν αυτή δεν είχε ορθώ σει το υ ς προσ α ρ μ ο σ τικο ύ ς μ ηχανισ μ ούς τ η ς ενά ντια στη Φύση και δ εν είχ ε κατο ρ θώ σ ει να επ ι β ά λει μια β ιολογική τη ς απ αίτηση, π ραγματικά απ ίστευτη, σ ήμερ α δ εν θα μπορούσ αμε ο ύ τε να γράφ ο υ μ ε ο ύ τε να διαβάζουμε βιβλία π ερ ί πιθήκων. Θ α είχα μ ε μ είνει κι εμ είς, γ ια π άντα, απ λοί πίθηκοι.

20 152 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ Για τη ν εξιχνίαση τω ν σταδίω ν που π έρασ ε ο άνθρωπος, ώσπου να κ α τα λ ή ξει στο σ χήμα τη ς ο ικ ο γ έν εια ς όπως το ξέρ ο υ μ ε σ ήμερα, εθνολόγοι, α ρ χα ιο λόγο ι, ισ το ρ ι κοί και κοινω νιολόγοι έχουν ερ γ α σ θ ε ίτο υ ς δυο τε λ ε υ τα ίο υ ς α ιώ νες με π άθος. Π έρα από δ ιά φ ο ρ ες επ ιμ έρ ο υ ς α μ φ ισ β ητήσ εις, το γενικό συμπ έρασμα τω ν μ ελετώ ν το υ ς είνα ι ό τι από το μονογαμικό σ ύσ τημα προη γή θ η κε μια π ερίοδος τα υ τό χρ ο νης πολυγ α μ ία ς γ ια το υ ς ά νδρες και π ολυανδρία ς γ ια τ ις γυνα ίκες. Π ρ ό κειτα ι γ ια τ α σ υ σ τή μ α τα τη ς α γ ελ α ία ς συμβίω σης κα ι το υ ομα δικού γάμου. Η εποχή τη ς α γ έ λ η ς υπ ήρξε κα τα ρ - χήν α π οτέλεσ μ α τ η ς α νά γκη ς τω ν πρώ τω ν ανθρώπων γ ια ομαδική άμυνα-επ ίθεση, δ ια φ ο ρ ε τικ ά δ εν θ α μπ ορούσ α ν να α ντέξο υ ν σ τις επ ιθ έσ εις τω ν θηρίων. Επιπλέον, όμως, η ανάγκη τη ς ζω ής σ ε αγέλη π ρέπ ει να υπ α γορεύ θηκε κι από μ ερ ικο ύ ς ά λλους α ντικειμ ενικο ύς καταναγκασμούς, που έν α ς απ α υ το ύ ς είν α ι ο α να π ό τρ ε π τος α γ ελ α ίο ς δ ια κα νο νισ μ ό ς τω ν σ εξο υ αλικώ ν σχέσεω ν σ το εσ ω τερ ικό τ η ς κάθε α γέλη ς. Γ ια τί βέβαια, η α π α ρ α ίτητη ενό τη τ α τω ν μελών τη ς θα δυνα μ ιτιζότα ν, αν κά θε αρσενικό δ ιεκδ ικο ύ σ ε α π οκλεισ τικά γ ια το ν εα υ τό το υ ένα ή π ερ ισ σ ό τερ α θηλυκά. Έ τσ ι, μπροστά στον υπ έρτατο αγώ να τη ς επιβίω σης, το αίσ θημα τη ς ζή λια ς π α ρα μερίσ τηκε γ ια να καθιερω θεί το ελ εύ θερ ο ζευγά ρω μ α απ ό λ ες με όλους. Ω ς αμέσω ς επ όμενη βαθμίδα εμ φ α ν ίζετ α ι τ ο σ ύσ τημα το υ ομαδικού γάμου, που σ υ νδ έετα ι με το β α θμια ίο διαχω ρισ μό τή ς α γέλη ς σ ε γένη και σ υ νίσ τα τα ι στη σ υμφ ω νία ορισ μένω ν ομάδω ν ανδρώ ν κα ι γ υ ναικώ ν να δια τηρούν σ εξουα λικές σ χέσ εις μονάχα μετα ξύ το υ ς. Μ ε τη συμφω νία, ε ί τ ε κάθε γυ να ίκα α νή κει σ ε μ ερ ικά από τα αρσενικό μέλη το υ γένους, α δ ελφ ούς, πατέ ρ ε ς, γ ιο υ ς ή ά λλο υ ς που κα το ικούν στη σπηλιά και σ τις γ ε ιτο ν ικ έ ς σ π ηλιές (ενδογα μ ία ), ε ίτε κάθε άνδρας π α ίρνει γυνα ίκες από ά λλα γένη και τ ις φ έρ ν ει να ζήσουν σ τη σπηλιά, ό τα ν δ εν π ηγαίνει ο ίδιο ς να ζή σ ει κοντά σ το γέν ο ς τ η ς γυ να ίκα ς (εξω γα μ ία ). Σε οπ οιαδήπ οτε από τ ις περιπτώ σ εις α υ τές η έννοια τη ς α ιμ ο μ ειξία ς είναι άγνω σ τη και κανένα εμπ όδιο δ εν υπάρχει σ τις σ εξο υ α λικές σ χέσ εις ανά μεσ α σε πατέ ρ ες -κ ό ρ ε ς, μ η τέρ ες-γ ιο υ ς ή α δ ελφ ούςα δ ελφ ές. Ό π ω ς θα έγ ιν ε ίσω ς αντιληπ τό, ο ό ρος π α τέ ρ α ς χ ρ η σ ιμ ο π ο ιείτα ι από μας και μόνο γ ια να πούμε ό,τι θ έλο υ μ ε να πούμε, α φ ού σ τον π α λα ιολιθικό κόσμο οι έννοιες α ιμ ο μ ε ιξ ία και π α τέρ α ς ή τα ν εντελώ ς άγνω σ τες. Α υτό, ασφαλώ ς, επ ειδή η πολ υ α ν δ ρ ία κα θ ισ τούσ ε α δ ύ να το το ν εν το πισμό το υ γεννήτο ρ α, α λλά και πολύ π ε ρ ισ σ ό τερ ο, επ ειδή οι π ρ ο ϊσ το ρ ικο ί ε κ ε ί νο ι π ρ ό γονο ί μας ο ύ τε σ το ελά χισ το δεν υπ οψ ιάζονταν μια βιολο γική λειτο υ ρ γία, που ν α ρ χ ίζει με μια ευ χά ρ ισ τη σαρκική επ αφ ή κα ι να κα τα λ ή γ ει σ την παραγω γή εν ό ς νέου ανθρώπου. Αν, όμω ς, α υ τά σ υνέβα ιναν με το ν πατέρ α, δεν ή τα ν καθόλου το ίδιο με τη μητέ ρ α, όπου τ α έκδηλα σ ημάδια τη ς εγκυμοσ ύνης και η έξο δ ο ς το υ π αιδιού από το σώ μα τ η ς κα θισ τούσ α ν τη ν ιδ ιό τη τά τη ς α δ ια μ φ ισ β ή τη τη, όπω ς ά λλω σ τε κα ι σ ε ό λα τ α ά λλα θηλαστικά. Έ τσ ι, τ α π αιδιά εξα ρ χ ή ς ανήκαν α π οκλεισ τικά στη μ η τέρα, η οπ οία όχι μόνο τ α γεννούσ ε, αλλά κα ι τ α θ ή λ α ζε κα ι τ α φ ρ ό ν τιζε μ έχρ ι να μεγαλώ σ ουν. Από τ ο γ εγ ο ν ό ς α υτό ξεκ ί νη σ ε σ τα π ρ ο ϊσ το ρ ικά φ ύ λα το κοινω νικό φ α ινό μ ενο τη ς μ η τρ ια ρ χ ία ς, που άλλοι ε ρ ε υ ν η τέ ς τη ν π ερ ιγρ ά φ ουν ω ς σ ύσ τημα δια π ίσ τω σ ης τη ς σ υ γγένεια ς και κοινω νικής οργά νω σ ης με βάση τη γυναίκα-μητέ ρ α, ενώ ά λλο ι τη ν τα ύ τισ α ν με τη γυνα ικ ο κ ρ α τία, που σ υνεπ άγεται τη ν πλήρη υπ οταγή το υ άνδρα. Α ντίθ ετα όμω ς με τη θ εω ρ ία τ η ς γυνα ικο κρ α τία ς, η μητρια ρ χία

21 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ 153 υ π α γορευμένη π ρώ τα π ρώ τα από τη φ υ σική τά ξ η μπ ορεί να θ εω ρ ηθεί β έβα ιο ό τι κυριά ρ χ η σ ε σ τον π α λαιολιθικό κόσμο ως σ ύ σ τη μ α α ν α γ ν ώ ρ ισ η ς τ η ς σ υ γ γ έ ν ε ια ς και κοινω νικής οργάνω σ ης, γ ια να κλονισ τε ί μόνο με τη ν εμφ άνισ η τη ς α το μ ική ς ιδιο κτησ ία ς. Ο σ υ σ χετισ μ ός μ η τρ ια ρ χία ς κα ι α το μ ι κή ς ιδ ιο κτη σ ία ς έχ ει κι α υ τό ς τη θεω ρία το υ. Κ α τά το ν Έ ν γ κ ελ ς, σ το κ α τώ τερ ο σ τά δ ιο τη ς ανθρώ π ινης εξέλ ιξ η ς μονα δικό ς π λο ύ το ς τω ν κυνηγώ ν κα ι τω ν θηλυκώ ν σ υντρόφ ω ν το υ ς ή τα ν το κατά λυμα (σπηλιά ή α ρ γ ό τερ α καλύβα), τ α ρ ούχα (στην αρχή δ έρ μ α τα ζώων και χ ο ρ τα ρ ένια σ κεπ άσματα), τ α ε ρ γ α λ εία ή όπλα γ ια τη ν προμήθεια-π αρασκευή τη ς τρ ο φ ή ς και κάπ οια χοντροκομμένα κοσμήματα. Κάτω απ α υ τέ ς τ ις σ υνθήκες μια που θ έμ α π ερ ιουσ ία ς δ εν υπήρχε, ο ύ τε και θ έμ α ιδ ιο κτη σ ί α ς μπ ορούσ ε να υπάρξει. Γ ι α υ τό ά ντρ ες και γυ να ίκες ζούσαν αρμονικά, ισότιμα, με τ ο θηλυκό γ έν ο ς όχι μόνο σεβαστό, αλλά κα ι μ ερ ικές φ ο ρ ές σ ε θέση ανώ τερη από τ ο αρσενικό. Α ρ γό τερ α, όμω ς, ό τα ν πια εξα σ φ α λ ίζετα ι η δ υ ν α τό τη τα τη ς απ όκτησ ης π οικίλω ν αγαθώ ν σ ε δια ρκή βάση (τα εξη μ ερ ω μ ένα ζώα, βοοειδή κι αιγοπ ρόβατ α είν α ι η πρώ τη μορφ ή π ερ ιουσ ία ς το υ ανθρώ που), το κοινόβιο μ ετα τρ έπ ετα ι σε ο ικ ο γ έν εια και κατά π ροέκτα σ η σ ε ιδιω τικ ή οικονομική μονάδα, οπ ότε «η γ υ ν α ίκ α χ ά ν ε ι σ ιγ ά σ ιγ ά τ ο ν έ λ ε γ χ ο π ά ν ω σ τ α ο ικ ο γ ε ν ε ια κ ά π λ έ ο ν π ρ ο ϊό ν τα». Δ υστυχώ ς, γ ια τη ν π ροϊσ τορική περίοδο δ εν έχο υ μ ε σ ύ γχρ ονες μ α ρ τυ ρ ίες κι έτσ ι είνα ι α ρ κ ετά δύσ κολο να γνω ρίσ ουμε τη ν κοινω νική οργάνω ση, που καθώ ς φ α ίνετα ι ή τα ν σ αφ ώ ς δ ια φ ο ρ ετική από τη ν π α τρια ρ χ ία. Ο Μ π αχόφ εν1 τη ν ονόμασε μητριαρχία, γ ια να δ ε ίξ ε ι πως η κοινω νία ή τα ν σ υ γκρ οτη μ ένη με άξονα τη μητέρα. Β έβαια, ο ό ρ ο ς είνα ι λα θ εμ ένο ς και σε καμιά περίπτω ση δεν είνα ι το α ντίθ ετο τη ς π α τρ ια ρ χία ς, όπου κυ ρ ιο λεκτικά ά ρ χει ο ά νδ ρ α ς. Α π λούσ τα τα, π ρ ό κ ειτα ι γ ια τη ν π ερ ίοδο εκ είν η τ η ς ανθρω π ότητας, που α γ ν ο είτα ι ο ανα π α ρ α γω γικός ρ ό λο ς το υ ά νδ ρ α κα ι θ εω ρ είτα ι ό τι η γυνα ίκα γ εν ν ά ε ι από μόνη τη ς. Σ α υ τή τη φ ά σ η τ ο γ έ ν ο ς σ υ γ κ ρ ο τή θηκε με ά ξο να τη γέννα. Χ α ρ α κτη ρ ισ τικά το υ Μ ητρικού Γ έν ο υ ς είνα ι η μητρική γε- νεα λό γη σ η, η θηλυγονική δια δοχή και η π ρ ω τεύ ουσ α θέσ η τ η ς μάνας. Τα π αιδιά, θ ηλυκά και α ρ σ ενικά π έφ τουν σ το γέν ο ς τη ς μάνας το υ ς κα ι γ εν εα λ ο γ ο ύ ν τα ι με τα μ η τρ ώ νυμάτο υ ς. Η π εριουσ ία το υ γένους ή τ η ς ο ικ ο γ έν εια ς κλη ρ ο νο μ είτα ι από τις κό ρ ες και ό χι από το υ ς γ ιο υ ς. Τ έλος, η π ρ ω τεύ ο υ σ α θέση τ η ς Μ άνας είν α ι φ υ σική α π όρροια τη ς ιδ ιό τη τά ς τη ς ως γ ε ν ν ή τρ ια ς τω ν π αιδιώ ν και ιδ ιο κ τή τρ ια ς το υ σ π ιτιού κα ι τ η ς π ερ ιουσ ία ς. Το δ εύ τερ ο ύ σ τερ α από τη Μ άνα πρόσωπο, που λο γα ρ ιά ζετα ι σ τον τύπ ο το ύ το τη ς γ εν ιά ς είνα ι ο α δ ελφ ό ς τη ς Μ άνας (στην τά ξη ο μ εγα λύ τερ ο ς ). Η π ρ ο σ τα τευ τική θέση το υ στο Μ ητρικό Γ ένο ς και στη Μ ητρική Ο ικο γένεια είνα ι αντίσ τοιχη με τη θέση το υ Π α τέρα σ την Π α τρ ια ρ χική Ο ικο γένεια και στο Π α τρ ικό γ εν ικ ό τερ α Γένος. Π ρα γμ α τικά, σ το μητρικό γ έν ο ς ο π α τέρ α ς είνα ι μόνο έν α ς φ ιλο ξενο ύ μ ενος. Δ εν έχ ε ι με τ α π α ιδιά το υ σ υγγένεια, ο ύ τε καμιά εξο υ σ ία σ τη γυ να ίκα το υ ή σ τα π αιδιά τ η ς. Έ τσ ι και δεν χρω σ τά να τρ έ φ ε ι τ α παιδ ιά ή τη γυνα ίκα το υ (χρέος που π έφ τει σ το μητρικό γ έ ν ο ς τη ς ), και τ ις υπ ηρεσ ί ε ς που χρω σ τά με το γά μ ο το υ (να δίνει το ν καρπό το υ κυνηγιού ή όπ οιας άλλη ς 1. Ιωάννης Ιάκωβος Bachofert: Ελβετός νομομαθής και αρχαιογνώστης. Το σχετικό έργο του παρουσιάστηκε το 1861 στη Βασιλεία (Basel) με τον τίτλο «Το Μητρικό Δίκαιο» και με τον υπότιτλο «Έρευνα στη Γυναικοκρατία του Αρχαίου Κόσμου κατά τη θρησκευτική και νομική της φύση».

22 154 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ το υ δ ουλειά ς), τη ς χρω σ τά στο μ ητρικό τη ς γ υ ν α ίκ α ς το υ γένο ς. Η π ερ ιουσ ία το υ, πάλι, δεν κληρονομείτα ι από τ α π αιδιά το υ μα από το δικό το υ μητρικό γένο ς. Έ τσ ι και η κοινή συμβίωση το υ ανδρόγυνου δεν είνα ι διόλου απ αραίτητη. Μ έσα στον Ομα δ ικ ό ή Πολυπρόσωπο Γ ά μ ο που κρατ ε ί στην κατά σ ταση αυτή, ο σ ύ ζυ γος είνα ι ένα ς από το υ ς π ολλούς σ υ ζύ γους τ η ς γ υ ναίκα ς το υ και η γ υ ν α ίκ α το υ μια από τ ις π ο λλές το υ γυνα ίκες. Ο ίδ ιο ς μ ένει συχνά στο σπίτι τη ς μάνας το υ και επ ισ κέπ τεται κάθε γυνα ίκα το υ (και μ ά λισ τα κρυφ ά, με το ν κίνδυνο να το ν ξυλοφ ορτώ σ ουν αν το ν π ιάσουν ο ι σ υ γγενείς τη ς ). Στην π ερ ίσ τα ση α υτή κ ρ α τεί κάπ οια α νεξα ρ τη σ ία απ έ να ντι σ τη γυ να ίκα το υ και το γ έ ν ο ς τη ς, όχι όμω ς και ό τα ν έ ρ χ ε τα ι να μ είνει κοντά τη ς κα τά το ν Μ ητροτοπ ικό Γάμο. Τ ότε, ξεκ ό β ει από το γ έ ν ο ς τη ς μάνας το υ και π έφ τει στο γ έν ο ς τη ς γυνα ίκα ς το υ. Συχνά π α ίρ νει και το όνομά τη ς. Και σ τις δ ια φ ο ρ ές τω ν γενώ ν π ο λεμ ά ει μαζί με το γ έν ο ς τη ς, ακόμη και ενά ντια στο δικό το υ. Χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ό ς ε ίν α ι ο θ εσ μ ό ς τ η ς παλλακείας, που είνα ι πολύ π α λιός και α ν α φ έρ ετα ι από το ν Ό μ η ρ ο. Στην α ρ χα ία Α θήνα λειτο υ ρ γ ο ύ σ ε γ ια τη ν τεκνοπ οιία, στην περίπτωση που η νόμιμη σ ύζυγος δεν μπορούσε να κάνει παιδιά. Αυτό μπορούσε να γ ίν ε ι ακόμα και με προτροπ ή τη ς σ υζύγο υ, όπως κάνει η Σάρα, που π ροτρέπ ει το ν Α β ρ α ά μ να τεκ ν ο π ο ιή σ ει με τη ν Α ι γύπ τια υπ η ρ έτρ ιά τη ς, τη ν Ά γαρ. Υπήρχε νόμος γρ α μ μ ένο ς σ τη σ τήλη το υ Α ρ είου Π άγου, το ν οποίο μ νημονεύουν ο Λ υσ ίας και ο Δ ημοσ θένης, που έλεγε, πως αν κάπ οιος σ κοτώ σ ει ένα ν που το ν σ υ νέλα β ε να σ υ νουσ ιά ζετα ι με τη σ ύζυγό το υ ή με τη ν α δ ελφ ή το υ ή με τη ν κόρη το υ ή με τη ν π α λλα κίδα το υ, που τη ν έ χ ε ι γ ια να κάνει νόμιμα π αιδιά, τ ό τ ε α υ τό ς δ εν ε ξο ρ ίζετα ι ως φ ο νιά ς (δηλ. α π αλλάσσεται). Ο θ εσ μ ό ς τη ς π α λλα κεία ς δ ια τη ρ ή θ η κε κα ι σ το Β υζάντιο. Σε γα μ ή λιο συμβόλαιο το υ 6ου μ.χ. αιώνα, ο σ ύ ζυ γος υπ όσχεται να μην π ά ρ ει άλλη γυ να ίκα ως π α λλακίδα. Το έθιμ ο α υτό ξέμ εινε μέχρι τ α χρόνια μας. Σ τη Χ ιμάρα τη ς Β. Η πείρου υπήρχε ο θ εσ μ ό ς μέχρι το ν 20ό αιώνα. Το ίδιο και στη Μάνη. Η λ έξη α δ ε λ φ ό ς είνα ι κατάλοιπ ο κοινω νικής σ υ γκρ ότη σ ης, που δ είχνει τη θηλυ γο νική σ υ γγένεια. Δ ελ φ ύ ς και δόλφ ο ς, όπως π ληροφ ορούν ο ι λ εξικ ο γ ρ ά φοι, είνα ι η μήτρα. Η δ ε λ έξη α δ ελ φ ό ς σ η μ α ίνει το ν ο μ ο μ ή τρ ιο, καθώ ς π ληροφ ο ρ ε ί η Σ ούδα. Γ ι α υ τό κα ι σ τη μ η τρ ι α ρ χική φ ά σ η α δ έ λ φ ια είν α ι τ α ομομήτ ρ ια α φ ού η π α τρ ό τη τα α γνο είτα ι. Ό μω ς, η σ υ γ γ έ ν ε ια α υ τή σ υ ν εχ ίσ τη κ ε γ ια έν α δ ιά σ τη μ α κα ι μ ετά τη ν α να κά λυψ η τ η ς π α τρ ό τη τα ς. Κατάλοιπ ο α υ τή ς τη ς α ντίλη ψ η ς έχο υ μ ε σ την κλασική Αθήνα, που ενώ ο νόμος α π α γόρευε το γά μ ο μετα ξύ τω ν ο μο μ ή τρ ιω ν αδελφώ ν, επ έτρεπ ε το γ ά μ ο μ ετα ξύ τω ν ομοπ άτριω ν, π ράγμα που δ είχνει τη ν π ροηγούμενη μητρογραμμική τά ξ η π ραγμάτω ν όπου α δ έλ φ ια λ ο γ ί ζο ντα ν μονάχα όσα γεννήθηκα ν από τη ν ίδια μητέρα. Ο Φίλων γρ ά φ ει, πως ο Σόλων έκα νε νόμο που επ έτρεπ ε το γά μ ο μ ετα ξύ τω ν ομοπ ά τριω ν α δ ελφ ώ ν και απαγ ό ρ ε υ ε ως α νό σ ιο τ ο γ ά μ ο μ ετα ξύ τω ν ο μο μ ή τρ ιω ν. Μ ε το ν ίδ ιο τρ όπ ο μπ ορούν να ερμην ευ θ ο ύ ν και να κα τα νοη θο ύ ν ο ρ ισ μ ένες γ ιο ρ τέ ς, που είνα ι α π οκλεισ τικά γυ να ικείε ς κα ι έχο υ ν έντονο σ εξουα λικό χα ρ α κτή ρα, όπως τ α Θ εσ μ οφ όρια, τ α Αλώ α, τα Α ρ ρ η φ ό ρ ια, τα Σ κιρ ροφ ό ρια, η Σ κίρα κα ι τ α Β α κχεία. Σ τις μ εικ τές γ ιο ρ τέ ς θα π ρέπ ει να α να φ έρ ο υ μ ε τ α Δ ιο νύσ ια και τ α Α ν θ εσ τή ρ ια, που έχο υ ν επ ίσης έντο νο σ εξο υ α λικό χαρακτήρα. Σ τη δω ρ ική Κ ρήτη, σ τη Σπ άρτη, σ την α ιο λική Λ έσβο η γυνα ίκα κ ρ α τεί μιαν όχι α λό γισ τη θέση. Κ α ταπ ιάνετα ι μ ε τ ά δημό

23 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ 155 σια, χ α ίρ ε τα ι ελ ε υ θ ε ρ ίε ς και δ υ ν α τό τη τες προβολής, ξεχω ρίζει με ανα ντίλογο κύρος ως Μ άνα. Η εικόνα που η Ισ τορία μάς έχει π α ρ α δ ώ σ ει γ ια το υ ς Σ π α ρ τιά τες κα ι τ ις Σ π α ρ τιά τισ σ ες, είν α ι μια εικ ό ν α απ όλυτ η ς α ρ ε τή ς κα ι α ξεπ έρ α σ τη ς ευ ψ υ χία ς. Ο ι Σ π α ρ τιά τισ σ ες υπήρξαν τ α πιο εύ ψ υ χ α ά το μ α το υ α ρχα ίου κόσμου, καθώ ς και τ α πιο εν ά ρ ετα κα τά τη δική το υ ς γνώ μη, α λλά όχι κα ι κα τά τη γνώ μη τω ν άλλων. Σ ύμφ ω να με το υ ς νό μους το υ Λ υκούργο υ, α ν τίθ ετα μ ε τ ά αγόρια, που η σ τρ α τιω τική αγω γή το υ ς ά ρ χιζε από το ν 7ο χ ρ ό νο τη ς ζω ής το υ ς, τ α κο ρίτσ ια μεγάλω ναν σ το σπίτι. Α λλά στο σπ ίτι είνα ι τρ όπ ος το υ λέγειν, γ ια τί σ την π ρ α γμ α τικό τη τα οι μ ικ ρ έ ς Σ π α ρ τια το π ο ύ λες π ερ νούσ α ν τ ο μ εγα λ ύ τερ ο μ έρ ο ς τη ς η μ έρ α ς το υ ς έξω σ τον α νοιχτό αέρα, σ τα γυ μ να σ τή ρ ια και σ τις μ ε γ ά λ ε ς υ π α ίθ ρ ιες γ ιο ρ τ έ ς, όπως λ.χ. σ τη γ ιο ρ τ ή τω ν γυμ νο π α ιδ ιώ ν,2 όπου όλη η νεο λ α ία τη ς Σπ άρτης, α γό ρ ια κα ι κ ο ρ ίτσ ια χόρευα ν, τρ α γ ο υ δ ο ύ σ α ν κι α γω νίζοντα ν ολόγυμνα. Μ ε μια τ έ τ ο ια φ υ σική υγιεινή ζωή δ εν είνα ι π ερ ίερ γο, που ο ι Σ π α ρτιά τισ σ ες φ ημίζονταν στον αρχαίο κόσμο όχι μόνο γ ια τη ν ευ ψ υ χία το υ ς, α λ λά και γ ια τη φ ρ εσ κά δ α το υ ς, τη ν ομορφ ιά το υ ς, τη ζω ντάνια το υ ς και τ ο καλοσχημα- τισ μ έν ο α θ λητικό κο ρμί το υ ς. Ε κπ α ιδευμένες κιόλα ς από τη ν υπ οχρεω τική θανάτω ση τω ν νεογέννητω ν παιδιών το υ ς αν σ υνέβαινε να μην είνα ι α ρ τιμ ελή, ά λ λ ε ς απ α υ τέ ς σ κοτώ νουν το υ ς γ ιο υ ς το υ ς που δ είλια σ α ν μπ ροστά σ τον εχθρό, ενώ ά λ λ ες τρ έχ ο υ ν στο π εδίο τ η ς μάχης να μ ετρ ήσ ο υν τ ις π ληγές πάνω σ το πτώμα το υ μονα χογιού το υ ς, γ ια να δ ουν αν α υ τ έ ς το ν τιμ ο ύ ν ή το ν ατιμάζουν. Κατόπιν, ε ίτ ε βαδίζουν π ερ ήφ α να επ ικεφ α λή ς τη ς 2. Ε τήσ ια γ ιο ρ τή προς τιμ ή τω ν Σ π α ρ τια τώ ν που είχ α ν σ κ ο τω θ εί σ το π εδ ίο τη ς μά χης. πομπής, ε ίτε χώ νονται σ τα σπίτια το υ ς γ ια να κρύψ ουν τη ντροπ ή το υ ς. Σε κα μ ιά άλλη ελληνική πόλη τ ο γ υ ν α ι κείο φ ύλο δ εν υπ ήρξε τό σ ο σ εβαστό, τι- μημένο κα ι ελ εύ θ ερ ο. Ο λ ό γ ο ς τη ς γ υ ν α ί κα ς είχ ε μεγά λη π έραση, ο ι απ όψ εις τη ς α κο ύγοντα ν με π ροσοχή και οι συμβουλές τ η ς σ υχνά εφ α ρ μ ό ζο ντα ν από το υ ς ά ρ ρ ε- νες, οι οποίοι, πάντως, είχα ν το π ρονόμιο τη ς τε λ ικ ή ς απ όφ ασης. Κι ό τα ν ο σ τρ α τό ς έλειπ ε σ ε εκ σ τρ α τείες, ο ι γυνα ίκες ασ κούσαν ο υ σ ια σ τικά τη ν εξουσ ία. Ο ι γ υ ν α ίκ ες είχ α ν δ ικα ίω μα και να κληρονομούν κα ι να κληροδοτούν. Ό μω ς, η π ισ τή εφ α ρ μ ο γ ή το υ α δ ια ίρ ε το υ έ φ ε ρ ε μαζί τ η ς τ ο έθ ιμ ο, η σ ύ ζυ γο ς το υ πρω τό το κ ο υ να είν α ι σ υγχρόνω ς σ ύ ζυ γος κι όλω ν τω ν άλλω ν αδελφ ώ ν. Α υ τό α π οτελ ο ύ σ ε επ άνοδο σ το π ανάρχαιο σ ύσ τημα τη ς π ο λυανδ ρία ς, τω ν απαρχώ ν τ η ς ανθρω π ότητας, ενώ τα υ τό χ ρ ο ν α καθισ το ύ σε τη γ υ ν α ίκ α ο υσια σ τική ιδ ιο κ τή τρ ια τη ς ο ικο γένεια ς. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αρχαιολογία (1901): Τ εύ χ ο ς Φ εβ ρ ο υ ά ρ ιο υ. Cantarella Ε. (1988): Η μητριαρχία μεταξύ προϊστορίας, μύθου και ιστορίας. Α θ ή να, Ε κ δ ό σ ε ις Π α π α δ ή μ α. Δορκοφίκη Ε., Παπακωνσταντίνου Μ., Αποστολοπούλου Ε.-Χουκ., Κούρμπέλα Μ. (2000): Μ ητέρα εις το υ ς αιώνας τω ν αιώνων. Στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Α θ ή ν α, Ε κ δ ό σ ε ις Φ υ τρ ά κ η. Καρζής Θ. (1987): Η γυναίκα στην Αρχαιότητα. Α θ ή ν α, Ε κ δ ό σ ε ις Φ ιλιπ π ότη". Λεκατσάς Π. (1977): Η Μ ητριαρχία. Α θ ή να, Ε κ δ ό σ ε ις Κ α σ τ α ν ιώ τ η. Μωραΐτου Μ. (2004): Το βίωμα τη ς μητρότη τα ς. Θ ε σ σ α λ ο ν ίκ η, Ε κ δ ό σ ε ις "Β ή τ α m e d ic a l a rts. Παπανικολάου Ν. (1999): Οδοιπορικό στην Ιστορία τη ς Μ αιευτικής και Γυναικολογία ς. Α θ ή να, Ε π ισ τη μ ο ν ικ ές Ε κ δ ό σ εις Γο. Π α ρ ισ ιά ν ο ς, Μ α ρ ία Γο. Π α ρ ισ ιά ν ο υ.

24 156 Ο ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ Μ ΑΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ Σ.Α.Δ. Ορόλος και η θέση της Μαίας στην πρόληψη και θεραπεία Άννα Χατζημιχάλογλου, Μ α ία Β ' Ν ο σ ο κ ο μ ε ίο υ ΙΚ Α Θ εσ σ α λ ο ν ίκ η ς. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο ρ ό λ ο ς τ η ς μ α ία ς σ τ η Μ ο ν ά δ α Ε ν τ α τ ικ ή ς Ν ο σ η λ ε ία ς Ν ε ο γ ν ώ ν ε ίν α ι π ο λ ύ π λ ε υ ρ ο ς. Α φ ε ν ό ς π ρ έ π ε ι ν α α σ χ ο λ ε ίτ α ι μ ε τ η ν α ν τ ιμ ε τ ώ π ισ η κ α θ α ρ ά ν ο σ η λ ε υ τ ικ ώ ν π ρ ο β λ η μ ά τ ω ν κ α ι α φ ε τ έ ρ ο υ ν α β ο η θ ά σ τ η ν α ν ά π τ υ ξ η ο ρ θ ή ς σ χ έ σ η ς μ ε τ α ξ ύ μ η τ έ ρ α ς κ α ι ν ε ο γ ν ο ύ. Ε π ιπ λ έο ν, β α σ ικ ή ε ίν α ι κ α ι η ψ υ χ ο λ ο γ ικ ή υ π ο σ τ ή ρ ιξ η, π ο υ π ρ ο σ φ έ ρ ε ι σ ε γ ο ν ε ίς π ο υ τ ο π α ιδ ί τ ο υ ς ν ο σ η λ ε ύ ε τ α ι σ τ η ν Ε ν τ α τ ικ ή Μ ο ν ά δ α. Νοσηλευτική φροντίδα νεογνού με Σύνδρομο Αναπνευστικής Δυσχέρειας (Σ.Α.Δ.) Η ν ο σ η λ ε υ τικ ή φ ρ ο ν τίδ α ν εο γ ν ο ύ με Σ.Α.Δ. π εριλαμβάνει τ α εξής: 1. Αρχικά, κατά τη ν εισαγω γή το υ ν εο γνού στη Μ ονάδα Ε ντατικής Ν οσ ηλεία ς η μαία πρέπει να βρίσ κεται σε ετοιμ ό τητα για τη ν υποδοχή του μαζί με το νεογνολόγο. Α νά λογα με τη σ οβαρότητα τη ς κα τά σ τα σης το υ νεογνού πρέπει να γίνουν και οι κα τά λ λ η λ ες ε ν έ ρ γ ε ιε ς γ ια τη ν α ντιμ ετώ πισή τη ς. 2. Κ αθημερινά η μαία πρέπει να ασχο- λ ε ίτα ι με τη φροντίδα, π αρακολούθηση και περιποίηση του νεογνού. Σ α υ τές τ ις εν έρ γ ε ιε ς π εριλαμβάνονται η θερμομέτρησ η, η μέτρησ η α ρ τη ρια κή ς π ίεσης και σφύξεω ν - αναπνοές, το ζύγισμα, ο έλεγχος τω ν ούρων, ο έλεγχος τη ς γλυκό ζη ς του αίματος, η κα τα γραφή τη ς ολικής π οσ ότητας αίματο ς που π αίρνεται από το νεογνό και, επίσης, το μπάνιο αν α υτό είναι δυνατό ή ο καθαρισ μός με υγρομάντηλα. 3. Εκτίμηση τη ς β α ρ ύ τη τα ς το υ Σ.Α.Δ. π αρατηρώ ντας τ α ζω τικά σημεία, τη ν κλινική εικόνα (εισολκές, γογγυσμός) και με τη ν ακρόαση να ελέγ χ ετα ι το αναπ νευστικό ψιθύρισμα. 4. Ο ξυγονοθερα π εία με χορήγηση 0 2 με Head box ή με σύστημα συνεχούς θετικής π ίεσ ης από τη μύτη (C.P.A.P.) ή μ έσ ω τρα - χειοσω λήνα. Α π αραίτητα πρέπει να πραγματοπ οιείτα ι έλεγχος στα μηχανήματα τη ς Μ ονάδας (αναπνευστήρας, monitor, πιεσόμετρα, α ντλίες βρα δεία ς έγχυσ ης υγρών, οξυγονόμετρα κλπ.). Τακτικός έλεγχος επιβάλλεται στη θέση το υ τραχειοσ ω λήνα μετ ά από κάθε αναρρόφηση (ο τραχειοσω λή- να ς συχνά γλισ τρ ά ει και π ροω θείται προς το δ εξιό βρόγχο με συνέπεια υποαερισμό το υ α ρ ισ τερού πνεύμονα). 5. Σ ε π ερίπ τω ση μηχανικού αερ ισ μ ο ύ π ρέπ ει να ελέγ χ ετα ι η σωστή λειτο υ ρ γ ία το υ αναπ νευστήρα και να κατα γρά φ ονται τ α σ το ιχεία αυτού. Επίσης, το νεογνό πρέπ ει να π α ρακολουθείται κλινικά για τη συχνό τη τα και τη ν ικα νότητα τη ς αυτόματης αναπνοής, εάν αυτή συγχρονίζεται ή όχι με το ν αναπνευστήρα. Ακόμη, να ελέγχετα ι η έκπ τυξη το υ θώρακα, η αρτηριακή πίεση, η π εριφ ερειακή κυκλοφορία, η διάταση τη ς κο ιλιά ς (οπότε μπορεί να π α ρατηρηθεί και δ ια φ υ γή α έρ α γύρω από το ν ενδοτραχεια- κό σω λήνα λόγω μικρού εύρους), η ύπαρξη συμπτωμάτων νευρω τικής εντερο κο λίτιδ α ς και φ υσ ικά η νευρολογική συμπεριφ ο ρ ά το υ νεογνού. 6. Μ εγάλη σημασία σ τα νεογνά με ανα

25 Ο ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ Μ ΑΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ Σ.Α.Δ. 157 π νευσ τικά π ροβλήματα έχ ει η φ υ σ ιοθερ α πεία. Π ρέπ ει να γ ίν ετα ι κάθε 2-8 ώ ρες ανάλ ο γ α με το π ρόβλημα το υ νεογνού και τη ν π οσότητα εκκρίσεω ν που έχει. 7. Σημαντική είνα ι η βοήθεια τη ς μαίας στην εκτέλεσ η ή η εκτέλεσ η από τη ν ίδια α να ρρ όφ ησ ης βρογχικώ ν εκκρίσεω ν, δ ια σω λήνω σης - αποσωλήνωσης και ετο ιμ α σ ίας σ ετ γ ια όλα τα παραπάνω, αλλά και γ ια π αρακέντηση θώρακα. 8. Η φλεβοπ αρακέντηση πρέπει να γ ίν ε τ α ι με σχολαστική καθαριότητα και αντισ η πτικό. Η ετο ιμ α σ ία και χορήγηση π α ρεντερικώ ν διαλυμάτω ν και φαρμάκω ν με μ εγά λη σ χολα σ τικότητα και ευθύνη. 9. Η π ρόληψ η τω ν λο ιμ ώ ξεω ν είν α ι ο α ν τικ ε ιμ εν ικ ό ς σ τό χος το υ π ροσω π ικού ενό ς νεογνικού τμ ή μ α το ς. Ειδικά τ α νεο γνά με βαρύ Σ.Α.Δ., πολύ εύ κολα μπορούν να π ροσβληθούν από μικρόβια και να επιβαρυνθεί η κατάστασή το υ ς οδηγούμενα σ ε σ ηψ αιμία κλπ. Ο πότε πρέπει να εφ α ρ μόζονται α υστηρά ο ι κανόνες αντισηψ ίας, τό σ ο από το προσωπικό (ιατρικό, νοσηλευτικό) όσο και από το υ ς γο νείς που επισκέπ τονται το τμήμα. 10. Η δ ια τρ ο φ ή το υ νεογνού είν α ι μια ακόμα φ ρ οντίδ α τη ς μαίας. Σε νεογνά με Σ.Α.Δ., λόγω τη ς ανα π νευσ τική ς δ υ σ χέρ εια ς όσο και τη ς π ροω ρότητας το π ο θετ ε ίτ α ι ρ ιν ο γ α σ τρ ικ ό ς κ α θ ετή ρ α ς από τη μαία και έτσ ι σ ιτίζοντα ι τ α νεογνά. Ο μητρικός θηλασμός πρέπει να ενθαρρύνεται σε κάθε επαφή με τη μητέρα, να δίνονται σ υμ β ουλές γ ια τη ν περιποίηση τω ν θηλών τω ν μαστώ ν και γ ια το τα κ τικ ό άδεια σ μά το υ ς από το γάλα σε αποστειρω μένα μπουκάλια, οπ ότε τ ο μητρικό γά λα να δ ίνετα ι σ το νεογνό με καθετήρα, αφ ού το προβληματικό νεογνό α δυνα τεί να θηλάσει. Α λλά και η π α ρεντερική δ ια τροφ ή είνα ι καθήκον τη ς μαίας. Χ ο ρ ηγείτα ι από π ερ ιφ ερεια κή φ λ έβ α ή από τη ν ο μ φ α λική α ρ τη ρ ία, οι οπ οίες πρέπει να ελέγχο ντα ι σ χολασ τικά γ ια τυ χ ό ν ανάπτυξη φ λεγμονής. Τα δια λύματα να π α ρασκευά ζονται με αυστηρούς κανόνες α ντισ ηψ ίας και να ελέγχοντα ι συχ νό τερ α η γλυκόζη το υ α ίμ α τος και το ε ι δικό β άρος τω ν ούρων. 11. Η π α ρ α τη ρ η τικ ό τη τα π ρέπει να ε ί ναι το μ εγα λύ τερ ο εφ ό διο τη ς μαίας. Είναι πολύ βασικό να μπορεί να αναγνω ρίσει τη ν άπνοια, που αντιμετω π ίζεται με ανώ δυνα ερ εθ ίσ μ α τα το υ δ έρ μ α τος, ή σε αποτυχία αυτώ ν χ ρ η σ ιμ ο π ο ιείτα ι ασκός ανάνηψ ης με μάσκα. Αν ο ι άπ νοιες είνα ι επαναλαμβανόμενες ή π α ρα τετα μ ένες, τό τε α ντιμ ε τω π ίζοντα ι φ α ρ μ α κ ευ τικ ά ή με μηχανική υποστήριξη. Ό μω ς, ο ρόλος τη ς μαίας δεν εξα ντλείτα ι μόνο σ την παροχή σω στής νο σ η λευ τικ ή ς φ ρ ο ν τίδ α ς σ το νεογνό με Σ.Α.Δ. Η π ροσφ ορά τη ς είνα ι σημαντική και γ ια τη σωστή ψ υχοκινητική εξέλιξη το υ νεογνού και καθορισ τική στη δ η μ ιο υ ρ γία σω στής σ χέσ ης μ η τέρ α ς - παιδιού. Η σύνδεση με το υ ς γ ο ν είς είνα ι δια δικασία μακροπ ρόθεσμη και δεν απ οκαθίσ ταται με τη ν πρώτη επαφή με το πρόωρο νεογνό. Ο ι π ερισσότε ρ ο ι γ ο ν είς κατορθώ νουν να τη ν α ντιμ ε τωπίσουν και το προσωπικό μπορεί να δ ιευ κολύνει αυτή τη δ ια δικασία μιλώ ντας μαζί το υ ς και ενθα ρρ ύνοντα ς τη ν προσπάθειά το υ ς, λέγο ντα ς γ ια το πόσο απ οτελεσ ματικ ά αγω νίζονται. Σημαντική μέριμνα και φ ρ οντίδα πρέπει να λα μ β ά νετα ι γ ια τη ν εξασφάλισ η ορισ μένων π αραμέτρω ν σε σχέση με το νεογνό, που βοηθούν και βελτιώ νουν σημαντικά την ψ υχοκινητική εξέλιξή το υ. Α υ τές είναι: α) Η φυσιολογική σταθερότητα. Ειδικά στο πρόωρο νεογνό με Η.Κ. <34W ή σε νεογνό με Σ.Α.Δ., που όλη σχεδόν η διαθέσιμη ενέρ γεια χρησ ιμοπ οιείται γ ια τη δ ια τή ρ η ση το υ φ υσ ιολογικού ελέγχου. Τα έντονα ερ εθ ίσ μ α τα είνα ι δυνατό να προκαλέσουν ο ξεία απ οσταθεροπ οίηση (αλλαγή χρώ ματο ς, α σ τά θ εια τω ν ζω τικώ ν σημείων) και

26 158 Ο ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ Μ ΑΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ Σ.Α.Δ. μπορούν ακόμη να οδηγήσ ουν σ ε άπνοια και βραδυκαρδία. Επίσης, πρέπει να αποφ εύ γο ντα ι ο ι ξα φ νικές μ ετα β ολές τη ς θ έ σης το υ, όπως και οι ξαφ νικοί θόρυβοι που μπορεί να π ροκαλέσουν υπερένταση. β) Ο ύπνος. Ο ύπνος είναι σημαντική λ ε ι το υ ρ γία για τη σταθεροποίηση και τη ν ανάπτυξη το υ νεογνού, όπως επίσης και γ ια τη βελτίω ση τη ς αύξησης το υ βάρους του. γ) Η διατροφή. Τα π ερισ σ ότερ α πρόωρα που παρουσιάζουν προβλήματα δ ια τρ ο φής, τ α κατα φ έρνουν κα λύτερ α όσο λ ιγ ό τερ ο επεμβαίνουμε κατά τη δ ιά ρ κεια το υ φ α γητού τους. Συχνά, η δ ια τρ οφ ή προχω- ρ ά ει κα λύτερ α όταν ο ι δ ιά φ ο ρ ες δια δικα σίες, π.χ. ενέσ εις ή αλλαγή καθετήρω ν, καθυστερούν ώσπου να φ ά ει το νεογνό και μείνει ήσυχο γ ια λίγο. Έ τσι, θα α φ ιερώ νει όλη τη ν ενέρ γειά το υ σ τα γ εύ μ α τα και θα απ οφ εύγονται οι ε μ ετο ί και η αναγω γή τη ς τρ οφ ής. Ο μ α κρ οχρόνιος χω ρ ισ μ ό ς μ η τέρ α ς - π αιδιού δ η μ ιο υ ρ γεί δ ια τα ρ α χ ές στη σ χέση το υ ς και η μ ητέρ α αισ θάνεται ενοχή και απ ογοήτευση. Σ όλα α υ τά π ροστίθεται και η αγωνία, γ ια το αν το μικρό α υτό πλάσμα θα κα τα φ έρ ει να επιβιώσει. Δ εν είνα ι λ ο ι πόν τυχα ίο, που η μ ητέρ α νιώ θει κόπωση, λύπη, οργή, σύγχυση, κατάθλιψ η και είναι ευ ερ έθ ισ τη με τη ν ο ικ ο γ ένειά τη ς. Κατά τη ν π ερίοδο που το μικρό βρίσ κεται στην Εντατική Μονάδα, η μ ητέρ α το υ είνα ι πιθανό να έρ θ ει σε σύγκρουση με τ α μέλη τη ς οικογένεια ς, το υ ς φ ίλους, ακόμη και με το νοσ ηλευτικό προσωπικό. Για να απ οφευχθεί κάτι τέτο ιο, είναι απαρ α ίτητο να δημιουργηθεί προσωπική επαφή τω ν γονιώ ν και τη ς μαίας που φ ρ οντίζει το νεογνό, να το υ ς ενθα ρρ ύνει να επισκέπ τονται όσο τ ο δυνατό π ερισ σ ότερο το παιδί το υ ς, να φ ρ οντίσ ει γ ια τη ν εξάλειψ η του φόβου, που φυσιολογικά δημιουργείται σ τους γο νείς βλέποντας το παιδί το υ ς γ υ μνό και αδύναμο ανάμεσ α σε αναπνευστήρ ες κα ι ηλεκτρ όδια, σ υνδεδεμένο με κάθε λ ο γ ή ς μηχανήματα. Π ρέπ ει να το υ ς εξη γεί με απλό και κατα νοητό τρόπ ο τη χρησ ιμότη τα και λειτο υ ρ γία τω ν διαφόρω ν μηχανημάτων, έτσ ι ώ στε να συνειδητοποιήσουν ότι το π αιδί έχει ελπίδα σω τηρίας και ότι το σύνολο τω ν προσπαθειών κατευθύνετα ι από το π εριβάλλον τη ς Μ ονάδας με μοναδικό σκοπό να βοηθήσει το νεογνό στο δύσκολο αγώ να το υ γ ια επιβίωση. Σ την πρώ τη επ ίσκεψ η τω ν γονιώ ν στη Μ ονάδα η μαία πρέπει να βρίσ κεται δίπλα στη μητέρα, να απαντά σ τις ερω τήσεις με απλό τρόπ ο, εξηγώ ντα ς, ενθαρρύνοντας και φ ρ οντίζοντα ς να αμβλύνει το άγχος και τη ν ενοχή, απ οφ εύγοντας τη ν εκτεταμένη σ υζήτησ η πάνω σ την κλινική κατάσταση το υ νεογνού. Ό πω ς η μ η τέρ α έτσ ι και ο π α τέρ α ς έχει το υ ς δικούς το υ προβληματισ μ ούς, τη δική το υ αγω νία και φόβους. Ο π α τέρας είνα ι εκείνο ς που π ρώ τος θα δει και ίσω ς α κο υ μ π ή σ ειτο π αιδί του, εκείνος που έζησ ε τη ν πρόωρη γέννα τη ς γυναίκας το υ και σ τρ εσ α ρίσ τη κε τη ν ώ ρα το υ το κ ε το ύ. Δ εν πρέπει, λοιπόν, η π αρουσία του να θ εω ρ είτα ι λιγό τερ ο σημαντική απ αυτή τη ς γυνα ίκα ς του. Η μαία είνα ι αυτή που θα πλησιάσει και το υ ς δυο γο νείς, θα το υ ς δ ιδ ά ξει τη ν αντιμετώπιση τω ν καθημερινώ ν προβλημάτων, που θα παρουσιασθούν όταν το νεογνό φύγ ε ι από τη Μ ονάδα (τάισμα, καθαριότητα, χ ο ρ ή γ η σ η φ α ρμάκω ν κλπ.). Επίσης, θα το υ ς π ροτρέψ ει να τηλεφ ω νούν για πληροφ ο ρ ίες όποτε θέλουν να το υ ς ενθαρρύνει ψ υχολογικά, όταν έχουν κάποιο πρόβλημα με τη φ ρ οντίδ α το υ παιδιού τους. Τ έλος, πολύ βασική είνα ι και η συμβολή τη ς μαίας στην πρόληψη του Σ.Α.Δ. Οι μ α ίες που βρίσ κονται σ τα τμ ή μ α τα όπου π α ρ α κο λο υ θ ο ύ ντα ι γ υ ν α ίκ ες με εγκυμοσ ύνη υψ η λού κινδύνο υ (λόγω δ ια β ή τη, υπ έρτασης, α ιμ ό ρ ρ ο ια ς κλπ.), πρέπει να βρίσ κονται σε συνεχή εγρήγορσ η, με αυ

27 Ο ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΜΑΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ Σ.Α.Α. 159 ξη μ ένη π α ρ α τη ρ η τικ ό τη τα κα ι να π α ρακο λουθούν σ τενά τ α π ερ ισ τα τικά. Α υ τές βρίσ κοντα ι δίπ λα σ τις γυνα ίκες, εξηγο ύ ν τ ις α π ορίες το υ ς, είνα ι υπ εύθυνες γ ια τη χορήγηση τω ν φαρμάκω ν -όπ ο υ χρειά ζο ν τ α ι- και γενικά τη ς νοσηλείας το υ ς, α υ τ έ ς π α ρατηρ ο ύν οπ οιαδήπ οτε μ ετα β ολή στην κατά σ τασή το υ ς και τη ν αναφέρουν σ το για τρ ό, αν οι ίδ ιες δεν μπορούν να την αντιμετω πίσουν. Ο ι μαίες είνα ι ουσιαστικά υπεύθυνες γ ια τ ις γυ να ίκες α υ τές και εκτό ς από τη νοσηλ ε υ τικ ή φ ρ ο ν τίδ α π ρέπ ει να φ ρ ο ντίζο υ ν και τη ν ψ υχολογία τους. Π ολλές επ ίτοκες κουράζονται, νιώ θουν απ οθαρρημένες και απ ογοητευμένες. Καθήκον κάθε μαίας είναι να αφ ιερ ώ νει κάποιο χρόνο σ τις γυνα ίκες α υτές, να τ ις εμψυχώ νει, να τ ις π αρηγορεί, να το υ ς εξη γ ε ί λεπ τομερώ ς γ ια τί γίνοντα ι κάπ οιες εξετά σ εις ή γ ια τί το υ ς χο ρηγο ύ ν τα ι φ ά ρμακα κατά τη δ ιά ρ κεια τη ς εγκυμοσύνης το υ ς. Ένας καλός λόγος, ένας λόγος παρηγοριάς είναι πολύτιμος πολλές φορές. Α ξίζει να α να φ ερθεί ό τι οι μαίες που βρίσκονται στην αίθουσα τοκετώ ν πρέπει να είνα ι εξειδ ικευ μ ένες στην ανάνηψη νεογνού. Η τα χ εία και ορθή ανάνηψη με τη βοήθεια το υ νεογνολόγου π αίζει καθορισ τικό λόγο γ ια τη ν παραπ έρα π ορεία το υ νεογνού και ειδικά αυτού που π αρουσιάζει αναπνευστικά προβλήματα. Πρέπει, λοιπόν, το νοσηλ ε υ τικ ό προσω πικό τω ν Μ ονάδω ν Ε ντατικ ή ς Π αρακολούθησ ης Ν εογνώ ν να έχει τίτλ ο ειδ ικ ό τη τα ς ή ανώ τερη εκπ αίδευση και εμ π ειρία στην αντιμετώ πιση νεογνώ ν υψ ηλού κινδύνου, οπ ότε και επ ιβ ά λλετα ι η δ ια ρ κή ς επιμόρφω σή του. Η τερ ά σ τια σημασία τη ς σω στής νοσηλ ευ τικ ή ς π αρέμβασης στην αντιμετώ πιση το υ π ροβληματικού νεογνού είν α ι π λέον απ οδεκτή απ όλους. Για να μπορεί, όμως, να π ραγματοπ οιηθεί ο στόχος α υ τό ς είναι απ α ρα ίτητο να υπάρχει σωστή ανα λογία νο σ η λευ τικού προσω πικού-νεογνώ ν, που σύμφω να με τ ις δ ιεθ νείς π ρ ο δια γρ α φ ές η α να λογία είνα ι μια μαία γ ια κάθε νεογνό με αναπνευστική υποστήριξη. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ι.Α ν δ ρ έ ο υ Α.: Μ αθήματα Ν εογνολογίας. Σ ύ λ λ ο γ ο ς Ε π ισ τη μ ό ν ω ν Μ α ιώ ν -Μ α ιε υ - τώ ν Θ ε σ σ α λ ο ν ίκ η ς, Θ εσ σ α λ ο ν ίκ η, Α π οστολίδου Α.: Νοσηλευτική Νεογνού Υψηλού Κινδύνου. Τ.Ε.Ι.Θ., Θ ε σ σ α λ ο ν ίκ η, Θωμάίδης Θ.: Θέματα Κοινωνικής Παιδιατρικής. Ε κ δ ό σ ε ις Ζ ή τα ", Α θή να, Κ ά σ ιμος X.: Πρακτική Παιδιατρική. U n iv e rs ity S tu d io P re s s, Θ εσ σ α λ ο ν ίκ η, Κ ρεμενόπ ουλος Γ.: Παιδιατρική. Για - χ ο ύ δ η - Γ ια π ο ύ λ η ", Θ εσ σ α λ ο ν ίκ η, Κ ώ σταλος X.: Σύγχρονη Νεογνολογία. Εκδόσεις Κ ω σ τ α ν τ ά ρ α ς, Α θ ή ν α, Μ ω ράίτου Μ.: Το βίωμα τη ς μητρότητας. Εκδόσεις Β ή τα m e d ic a l a rts, Θ εσ σ α λ ο ν ίκ η Δάλλα Ε.: Προβλήματα γονέων με παιδιά υψηλού κινδύνου. 5 ο Π α ν ελλή ν ιο Μ ε τ ε κ π α ιδ ε υ τ ικ ό Σ ε μ ιν ά ρ ιο Ε ν τα τικ ή ς Ν ο σ η λ ε ία ς Ν εο γνώ ν. Ε κ δ ό σ ε ις Β ή τ α m e d ic a l a rts, Α θ ή ν α, Aloan C., M.S.E., R.R.T.: Respiratory Care of the Newborn. J.B. L ip p in c o tt C o m p a n y, Aloan C., Hill T.: Respiratory Care of the Newborn and Child (2 edition). J.B. L ip p in c o tt C o m p a n y, Dinwiddie R.: The diagnosis and management of pediatric respiratory disease. C h u rc h ill L iv in g s to n e, Gomella T.: Neonatology. A p p le to n a n d L a n g e, Phelan P., Landau L., Olinsky A.: Respiratory Illness in Children (2 edition). B la c k w e ll S c ie n tific P u b lic a tio n s, Roberton N.R.C.: A Manual of Neonatal Intensive Care. E d w a rd A rn o ld, 1986.

28 160 ΑΠ Ο ΔΟ ΣΗ Μ Ν Η Μ Η Σ ΚΑΙ ΤΙΜΗΣ ΑΓΓΕΛΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΥ ΜΑΣ Ο ι ά νθ ρ ω π ο ι σ β ήνο υ ν, μόνο ό τα ν π ά ψ ο υ ν ν α τ ο υ ς θ υ μ ο ύ ν τα ι... Π ώ ς, ό μω ς, να ξεχ ά σ ε ις μ ια μ α ία π ου α γ ά π η σ ε κ α ι υ π η ρ έτη σ ε τη μ α χ ό μ εν η Μ α ιευ τικ ή ; Μ ια μ α ία που π ρ ό σ φ ε ρ ε τό σ α π ο λ λ ά σ το Σ ύ λ λ ο γ ό τ η ς ; Μ ια μ α ία, που έ ν α μ ή να π ρ ιν β ρ ισ κ ό τα ν σ το Μ α ιε υ τή ρ ιο ε κ τε λ ώ ν τ α ς τ ο κ ε τ ό ; Η Μ α ρ ία Π α τρ ώ νη έ φ υ γ ε ξα φ ν ικ ά. Δ εν β ρ ίσ κ ε τα ι π λ έο ν α ν ά μ εσ ά μας... Ε ιρ ή νη σ το ν ά γ ιο ύπ νο τη ς... ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΥ ΜΑΣ Μ ε π ρ ω το β ο υ λ ία τ η ς σ υ ν α δ έ λ φ ο υ μ α ς κ. Σ τ έ λ λ α ς Π ε τρ α λ ή -Λ ο ύ ρ ο υ, σ τις 20 Ν ο εμ β ρ ίο υ π ρ α γ μ α το π ο ιή θ η κ ε τ ο μ ν η μ ό σ υ ν ο γ ια τ α 25 χ ρ ό ν ια απ ό τ ο θ ά ν α το τ η ς α ε ίμ ν η σ τη ς Δ ιε υ θ ύ ν ο υ σ α ς το υ Μ α ιε υ τ η ρ ίο υ Λ Η Τ Ω, Μ α ρ ία ς Μ α σ το ρ ά κ η. Τ ο μ νη μ ό σ υ νο τ ε λ έ σ τ η κ ε σ το ν Ιερ ό Ν α ό τ η ς Α γ ία ς Ά ν ν η ς, σ το Ί δ ρ υ μ α Χ ρ ισ τια ν ικ ή Σ τέγ η Κ ο ρ ιτ σ ιο ύ σ τη Ν έα Κ η φ ισ ιά. Η π α ρ ο υ σ ία τω ν μ α ιώ ν υ π ή ρ ξε π ο λυπ λη θ ή ς. Δρος ΧΡΙΣΤΟΥ Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΙΔΟΧΕΙΡΟΥΡΓΟΥ Ν ανουρίσμ ατα Ύ αχύμ?υε.μα.τ \ ΓΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΔΑΣ ΜΑΝΑΣ ΓΙΑ ΊΌ ΠΑΙΔΙ ΤΗΣ Ή Ιατρονυχολογ ική ερμηνεία τους" ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΚΙΔΑ Συνάδελφοι, Όπως ήδη έχετε διαβάσει σε προηγούμενα τεύχη του ΕΛΕΥΘΩ", κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΑΚΙΔΑ" Α. ΜΑΚΡΗ και για λογαριασμό του Συλλόγου μας το βιβλίο: ΝΑΝΟΥΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΑΧΤΑΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΔΑΣ ΜΑΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΤΗΣ του παιδοχειρουργού και συγγραφέα Δρος Χρίστου Θ. Οικονομόπουλου. Η έκδοσή του έχει μεγάλη πολιτιστική αξία και αναβιώνει την παράδοσή μας. Έχει άμεση σχέση με το επάγγελμά μας και με παραστατικότητα και σοφία μάς δίνει εικόνες του παρελθόντος, που ευχόμαστε να τις ξαναζήσουμε στο μέλλον. Για τους συνάδελφους η τιμή πωλήσεώς του έχει ορισθεί στα 10,00 ευρώ και οι εισπράξεις θα ενισχύουν το ταμείο του Συλλόγου μας, με την προοπτική να πραγματοποιηθούν και άλλες αξιόλογες όπως αυτή εκδόσεις.

29 ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΛΕΥΘΩ 161 Επιστολή συναδέλφου nooc το ΕΛΕΥΘΩ Αγαπητό ΕΛΕΥΘΩ", Πριν από μερικές ημέρες είχα την τύχη να παρακολουθήσω το τριήμερο ΑΝΟΙΧΤΟ ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ, με τον γνωστό πλέον στα μαιευτικά δρώμενα Μαιευτήρα- Γυναικολόγο, Ψυχίατρο, Ψυχολόγο και Φαινομενολόγο, Δρα Εμμανουήλ Γαλακτερό, όπου κατάλαβα ότι η εξέλιξη -ευτυχώς- ποτέ δεν σταματάει. Με την εμπειρία των χρόνων και την κατακτημένη εσωτερική γνώση που πηγάζει από τον κ. Γαλακτερό -που θέλει να τον λέμε Μανώλη"-ένιωσα εμπιστοσύνη και ανακούφιση σε τρέχοντα θέματα της καθημερινότητάς μου. Το ίδιο διαπίστωσα ότι συνέβαινε και στα άλλα μέλη της ομάδας μου. Με θετικό και γλυκό λόγο και τρόπο μάς οδηγούσε στην ουσία των πραγμάτων, στη ΖΩΗ, όπως χαρακτηριστικά λέει ο Μανώλης". Η αγάπη και η αποδοχή που έχει, μας μαλάκωσε" όλους και αφεθήκαμε στη βοήθεια. Κατά κοινή ομολογία αισθανθήκαμε πως αυτά που νομίζουμε δύσκολα, τελικά είναι εύκολα αν τα δούμε από μια οπτική, που στοχεύει κατευθείαν στην ουσία. Η γνώση του κ. Γαλακτερού για τη μαίευση και το χώρο που κινούμαστε, μας διευκόλυνε ακόμη περισσότερο (βιώσαμε επικοινωνία με την έγκυο, το ζευγάρι, τις αναπνοές κλπ.). Προσωπικά, τον ευχαριστώ και μ αυτό τον τρόπο, στέλνοντας δηλαδή αυτή την επιστολή μου προς δημοσίευση στο περιοδικό μας ΕΛΕΥΘΩ", γιατί πιστεύω ότι πολλοί επαγγελματίες δεν έχουν την τύχη να δέχονται βοήθεια και στην προσωπική τους ζωή από διευκολυντή, που τυγχάνει να είναι και ο ίδιος γνώστης του επαγγέλματος τους. Ευχαριστώ για τη φιλοξενία ΜΑΡΙΑ ΓΚΟΣΜΑ Μαία ΙΚΑ Νέου Ψυχικού Αγαπητοί Συνάδελφοι, Επειδή πιστεύουμε πως πολλοί από εσάς μπορεί να διαθέτουν κάποιες ιδιαίτερες ικανότητες και ταλέντα, είτε αυτά είναι μουσικά και φωνητικά, είτε υποκριτικά (θέατρο, κινηματογράφος), λογοτεχνικά (ποίηση, διήγημα, μυθιστόρημα) ή εικαστικά (ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία), σας καλούμε να επικοινωνήσετε με το Σ.Ε.Μ.Α. ώστε μαζί να προγραμματίσουμε σειρά εκδηλώσεων με σκοπό τη δημιουργία πολιτιστικού πυρήνα στο Σύλλογό μας, κάτι που έχουν καταφέρει πολλοί άλλοι Σύλλογοι στη χώρα μας.

30 162 ΤΙ ΞΕΡΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΕΜΒΟΛΙΟ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΤΟ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ Τι ξέρουμε για το εμβόλιο γρίπης Π. Μ ττεχράκης, Γ. Δ ημόττουλος, Π ν ε υ μ ο ν ο λ ό γ ο ι. Α ν α δ η μ ο σ ίε υ σ η ά ρ θ ρ ο υ α π ό τη δ ιμ η ν ια ία έ κ δ ο σ η Μ Ε Ν Δ ΙΑ Φ Ε Ρ Ε Ι τ η ς Ε λ λ η ν ικ ή ς Α ν τικ α ρ κ ιν ι- κ ή ς Ε τα ιρ ε ία ς, Τ εύ χ ο ς 3 4 (Από τ η ν Ε λ λ η ν ικ ή Π ν ε υ μ ο ν ο λ ο γ ικ ή Ε τα ιρ ε ία ). Κ α θημερινά είνα ι τ α ερ ω τή μ α τα που δ ε χόμαστε, όχι μόνο από το ν κόσμο α λλά και από το υ ς ια τρ ούς, γ ια τη ν ανάγκη το υ εμ βολιασμού ένα ντι το υ ιού τη ς γρ ίπ ης και το υ πνευμονιόκοκκου. Ειδικότερα, τ α ερω τή μ α τα που απ ασχολούν είνα ι το τ ι π ερ ι μένουμε από το ν εμβολιασμό, π ότε πρέπει να γίνετα ι, όπως και π οιοι έχο υ ν π ρ ω τα ρ χική ανά γκη τέτο ιο υ εμβολίου. Η γρ ίπ η ε ίν α ι μ ια ίω ση κα ι ο φ ε ίλ ε τ α ι σ τον ιό τη ς, που μ ετα δ ίδ ετα ι από τ ο ένα ά το μ ο σ το άλλο σ υνήθω ς δ ια μέσ ου τη ς ανα π νευσ τικής οδού. Δ ηλαδή, μ ετα φ έρ ε- τα ι μ ε τ ά σ ταγονίδια που σκορπ ίζονται στο π εριβάλλον με το φ τά ρνισ μα ή με το βήχα κάποιου, που έχ ει φ α νερ ή ή και κρυφ ή ίωση (δηλαδή έχει γρίπ η, πριν αυτή εκδηλω θεί). Α κόμη, μ ετα φ έ ρ ε τα ι εύ κολα από τ α α ντικείμ ενα που έχουν μολυνθεί, δηλαδή έχουν μ ολυσ μένα σ τα γο νίδια, όπως χ α ρ τιά, εφ η μ ερ ίδ ες, γ ρ α φ εία, π οτήρια, ή α κό μη και από τ ις σ υ νήθ εις χ ειρ ο ν ο μ ίες γ ια κα λη μ έρισ μ α από το ν έν α σ τον άλλον. Ο χ ρ ό νο ς που χ ρ ειά ζετα ι γ ια να γ ίν ε ι η επώαση σ ε κάθε οργα νισ μ ό π ο ικίλει σ υ νήθω ς από 1-4 η μ έρ ες -ίσ ω ς και λ ίγ ο π ε ρ ισ σ ό τε ρ ο - και γ ι α υ τό σ υχνά είν α ι κάπ οιος π ρ οσβεβ λημένος κα ι δεν εμ φ α νίζει ά μ εσ α σ υμπ τώ ματα γρίπ ης. Α σ θ ενείς με γρίπ η π α ρουσιά ζουν συνήθω ς π υρετό μεγα λύτερ ο από 38 C, π ονοκέφαλο και έντο νη κακουχία. Τα σ υμπ τώ ματα α υ τά δ ια ρ κούν μ ερ ικές η μ έρ ες κα ι π ερνούν χω ρ ίς ιδ ια ίτερ ες επιπλοκές, αφ ήνοντας όμω ς μια κο ύ ρα σ η σ ε π ολλούς γ ια α ρ κ ετές ακόμη η μ έρ ες. Εάν, όμως, νοσήσουν ά το μ α μεγ ά λ η ς η λ ικ ία ς ή με γ εν ικ ό τερ α π ροβλήματ α υ γεία ς, συνήθω ς αναπ νευστικά ή κα ρ δ ιο λο γικά, τ ό τ ε είνα ι δ υνα τό να εξελ ιχ θ εί π ερ ισ σ ό τερ ο και να υπ ά ρξει ανάγκη ε ιδ ι κή ς ια τρ ικ ή ς μέριμνας. Ο εμ β ο λ ια σ μ ό ς έ ν α ν τι δ ια φ ό ρ ω ν ιών κα ι β α κτη ριδ ίω ν έχ ει σκοπό τη ν πρόληψη τ η ς εμ φ ά νισ η ς τη ς λο ίμ ω ξη ς και τη μ είωση τ η ς ευ α ισ θ η σ ία ς ατόμω ν τη ς κοινότ η τ α ς σ ε π α θογόνους μικροοργα νισ μ ούς το υ π εριβάλλοντος. Ο εμβολιασμός άλλαξε τη ν π ο ρ εία όχι μόνον τη ς γρίπ ης, αλλά και πολλώ ν λοιμω δώ ν νόσω ν και σ ήμερα τα ξ ιν ο μ ε ίτα ι α νά λογα με το είδ ο ς το υ χο ρ ηγο ύ μ ενου μικροοργανισ μού σε ανοσοποίηση (im m unization), ανοσ οπ ροφ ύλαξη (im m unoprophylaxis) και ανοσ οθερα π εία (im m unotherapy). Αντιγριπικό εμβόλιο Το αντιγριπ ικό εμβόλιο π α ρασκευά ζετα ι από α δ ρ οπ ο ιημένο υ ς ιούς τη ς γρίπ ης και θ εω ρ είτα ι π αθητική ανοσοπ οίηση. Η σύνθεσ η το υ εμ β ο λίο υ π ρ ο π α ρ α σ κευ ά ζετα ι ξεχω ρ ισ τά κάθε χρόνο και γ ι αυτό επιβάλλ ε τα ι η ζήτησ η και η χρήσ η το υ ετήσ ιου εμ β ο λίο υ που α ν α γ ρ ά φ ετα ι σ το κουτί. Η π α ρασκευή το υ έχ ει ευτυχώ ς επισημοποιη θ ε ί απ όλυτα και είνα ι κάτω από τη ν επίβλεψ η το υ Π αγκόσμιου Ο ργανισμού Υ γεία ς και εν δ είκ ν υ τα ι σ ε ά το μ α με: χ ρ ό νια απ οφ ρακτική π νευμονοπ άθεια β ρ ο γχεκτα σ ίες

31 ΤΙ ΞΕΡΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΕΜΒΟΛΙΟ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΤΟ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ 163 βρογχικό άσ θμα ινοκυσ τική νόσο το υ π α γκρ έα το ς χ ρ ό νια νεφ ρ ική α νεπ ά ρκεια ή ν εφ ρ ο δ ι κό σύνδρομο, σακχαρώ δη δια βήτη ή άλλα μ ετα β ο λικά νο σ ή μ α τα δ ρ επ α νοκυττα ρ ική ανα ιμία σ ε ά το μ α άνω τω ν 65 ετώ ν σ ε ν ο σ η λ ε υ τικ ό κα ι ια τ ρ ικ ό π ρ ο σ ω π ικό, που π α ρ έ χ ε ι φ ρ ο ν τίδ α υ γ ε ία ς σ ε α σ θ ενείς υψ ηλού κινδύνου γ ια τη ν ε μ φ ά νιση γρ ίπ ης σ ε τρ ο φ ίμ ο υ ς ιδρυμάτω ν και άλλω ν κλειστώ ν χώ ρω ν και σ ε ά το μ α που θα τα ξιδ έψ ο υ ν σ ε π ερ ιο χ έ ς με επ ιδημία γρίπ ης. Σ ημειώ νουμε ό τι τ α κανονικά ετή σ ια ε μ β όλια γρ ίπ ης δ εν π εριέχουν αντισ ώ ματα το υ ιού Σ α ρ ς, που δ η μ ιο ύ ρ γη σ ε προ μ ε ρικώ ν μηνώ ν τ έ τ ο ια π α γκόσ μ ια έξα ρ σ η. Ο εμ β ο λια σ μ ό ς ένα ντι το υ ιού τ η ς γρ ίπ ης π ρέπ ει να γ ίν ε τα ι σ τις α ρ χ ές Ο κτω βρίου, α φ ο ύ από τ ο Ν ο έμ β ρ ιο έω ς το Μ ά ρ τιο υ π ά ρ χο υ ν σ υ νήθω ς π ε ρ ίο δ ο ι με ε ξ ά ρ σ εις γρίπ ης, που θα α να χαιτισ τούν σ ημαντικά, εφ ό σ ο ν μ εγά λο ς α ρ ιθμός ατόμω ν έχ ε ι υπ ο σ τεί τη ν επ ίδρασή το υ. Η δόση που σ υ νισ τά τα ι σε ενή λικες α σ θ ενείς είναι μια δόσ η τω ν 0,5 ml και ο ι α νεπ ιθύμητες ε ν έ ρ γ ε ιε ς που εμ φ α νίζο ντα ι μ ετά από τη χ ο ρ ή γη σ ή το υ π εριλα μ β ά νουν ήπ ιες τ ο π ικές α ντιδ ρ ά σ εις, π υρετό, μ υ α λγίες και κατα βολή (12 ώ ρες μ ετά το ν εμβολιασμό). Σ π ανιότερα ανα φ έροντα ι α λλερ γικές αντιδ ρά σ εις, που σ χετίζοντα ι με α λλερ γία στο λεύ κω μ α το υ αυγού. Το α ντιγριπ ικό εμ β ό λ ιο μ ειώ νει τη ν π ιθ α νό τη τα να μ ολυ νθ εί ένα ά το μ ο από το ν ιό τη ς γρίπ ης, ή εάν μ ολυνθεί να εμφ ανίσ ει τη λοίμω ξη με πολύ ήπ ια εικόνα. Σε εμ π ύ ρ ετες κα τα σ τά σ εις ή σ την εγκυμοσ ύνη θα π ρέπει να α π οφ εύγ ε τα ι. Ώ σ τε, γ εν ικ ό τερ α, το α ντιγρ ιπ ικό εμ β όλιο π ρέπ ει να χ ο ρ η γ είτα ι κυρίω ς σε: ηλικιω μ ένα ά το μ α α σ θ ενείς με κίρρω ση το υ ήπ ατος, σ ακχα ρώ δη δια βήτη, AIDS α σ θ ε ν ε ίς μ ε μ ειω μ έν η α ν ο σ ο λ ο γ ικ ή απ άντηση α σ θ ενείς με π α θήσ εις τω ν νεφ ρώ ν και α λκο ολικο ύ ς. Ο εμ β ο λια σ μ ό ς ένα ντι το υ ιού τ η ς γ ρ ί π ης ε π ιβ ά λ λ ε τα ι να γ ίν ε τ α ι κά θ ε χρόνο από το τ έ λ ο ς Σ επ τεμ β ρ ίο υ ή το ν Ο κτώ βριο, α φ ού οι π ρώ τοι μήνες το υ χειμώ να είνα ι οι πιο σ υνηθισ μένοι γ ια τη ν ανάπτυξη μιας γ ε ν ικ ό τε ρ η ς σ υ μ μ ετο χ ή ς σ την α σ θ έ ν εια αυτή. Μ άλισ τα, σ ε ειδ ικ έ ς π εριπ τώ σ εις ατόμω ν με έντονα αναπ νευστικά π ροβλήματα, καλό θα είνα ι να γ ίν ε τα ι κα ι ένα δ εύ τερ ο εμ β όλιο το Φ εβρουάριο το υ επόμενου έτο υ ς. Σ ημειώ νουμε, ακόμη, ό τι σ ε περίπτω ση λο ίμ ω ξη ς -ό τα ν, π αρόλο το ν εμ β ο λια σ μ ό π ροκόψ ουν ε ιδ ικ ό τερ α αναπ νευσ τικά σ υ μ π τώ μ α τα -π ρ έπ ει να υπάρξ ε ι από ένα ν ειδ ικ ό δ ια φ οροπ ο ίη σ η εά ν π ρ ό κειτα ι γ ια γρίπ η ή γ ια άλλη επιμόλυνση το υ ο ργα νισ μ ο ύ με κό κκους που δεν συμπ εριλαμβάνονται στο εμβόλιο, δ ιό τι πολύ σ υχνά δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ν τα ι π ροβλήματα, που δ ια φ ο ρ ο π ο ιο ύ ν σ η μ α ντικά το ανοσοβιολο γικό σ ύ σ τη μ α το υ οργα νισ μ ού. Ώ σ τε, ο εμ β ο λια σ μ ό ς ένα ντι το υ ιού τη ς γρ ίπ ης α π ο τελεί ένα μονα δικό τρ όπ ο π ρόληψ ης μιας α σ θ ένεια ς, που τα λα ιπ ω ρ εί με το δ ι κό τη ς τρ όπ ο ένα μ εγά λο αριθμό ατόμω ν κά θ ε χρόνο. Επομένω ς, π ρ ο φ υ λα χ τείτε, ε ξ α ρ τά τα ι από εσ άς.

32 164 Ο Μ ΗΤΡΙΚΟ Σ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΣΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ Αλεξάνδρα Χρ. Οίκονομοπούλου, Π τυ χ ιο ύ χ ο ς Ια τ ρ ικ ή ς Σ χ ο λ ή ς Π α ν ε π ισ τη μ ίο υ Α θ η νών, Δ ιε υ θ ύ ν τρ ια Μ ο υ σ ε ίο υ Ε λ λ η ν ικ ή ς Λ α ϊκ ή ς Ια τρ ικ ή ς. Σ τα π αλιά χρ όνια ο μ η τρ ικό ς θ ηλα σ μ ό ς ή τα ν έν α ιερό και α να γκα ίο καθήκον γ ια κά θ ε Ε λληνίδα μ η τέρ α, η δε θ η λ υ κ ό τη τ α σ τις λ α ϊκ ές γ υ ν α ίκ ες ή τα ν π ερ ισ σ ό τερο σ υνδεδεμένη με τ ο μ ητρικό θηλασμό, δ η λ α δ ή τ η μ η τρ ική φ ρ ο ν τίδ α που απ ο σ κοπ ούσ ε στη θ ρεπ τική λ ε ιτο υ ρ γ ία το υ β ρέφ ους. Ο ι φ τω χές μ η τέρ ες θεω ρούσ αν το θ ή - λα σ μ α, το "β ύ ζ α σ μ α, τ ο β υ ζ α μ ό " το γ λ υ κύτερ ο καθήκον το υ ς, επ ειδή το μητρικό γ ά λ α ή τα ν ανέκαθεν η φ υσ ική τρ ο φ ή το υ νεογνο ύ και το υ β ρέφ ους. Κ α τά τη δ ο γ μ α το λ ο γ ία το υ λα ο ύ ό τα ν μια ν έα κα ι ανύπ αντρη γ υ ν α ίκ α ε ίχ ε μ ε γ ά λ ο υ ς μαστούς, ή τα ν δηλαδή υ π ε ρ ή φ α ν η β υ ζ ο ύ δ α ", π ίσ τευαν ό τι αγα π ιότα ν από το υ ς ά νδ ρ ες π ερ ισ σ ό τερ ο γ ια τη γ ο νιμ ό τη τ ά τη ς, επειδή γ ια τ ο μ έλλο ντα σ ύζυγο ο ι μ α σ το ί α υ το ί υποδήλω ναν τ α μέσ α έκφ ρ α σ η ς τη ς θ ηλυ κό τητα ς, τη ς γ ο ν ιμ ό τη τ α ς και τη ς α σ φ α λούς μ η τρ ό τη τα ς. Ο ι Ν εο έλλη νες εμ φ ο ρ ο ύ μ εν ο ι από τ ις ίδ ιες α ντιλή ψ εις τω ν Α ρχαίω ν και τω ν Βυζαντινώ ν, είχαν εμπ εδώ σ ει μέσ α το υ ς τη ν ιδ έ α κα ι τη ν π ίσ σ τη ό τι τ α ό ρ γα να που έχο υ ν σχέση με τη γ ο ν ιμ ό τη τα κα ι τη μητρ ικ ή φ ρ ο ντίδ α το υ β ρ έφ ο υ ς έπ ρεπ ε να είνα ι υπ ερτροφ ικά. Η αντίληψ η α υτή φ α ί ν ετα ι να είνα ι ριζωμένη σ τους Έ λλη νες και γ ενικ ά σ το υ ς λ α ο ύ ς τη ς Μ εσ ο γείο υ από το υ ς π ρ ο ϊσ το ρ ικο ύ ς ακόμη χρόνους. Ό λ α τ α α γα λμ α τίδ ια τω ν γυνα ικείω ν θεοτήτω ν-μητέρω ν, που χρ ο νο λο γούντα ι από τη ν εποχή εκείνη, έχο υ ν ως κοινό χ α ρ α κτη ρ ισ τικό το υ ς το υ ς π ελώ ριους μασ το ύ ς που φ θάνουν μ έχρ ι το ν ομφ αλό. Ο ι α ρ χ α ίο ι Έ λ λ η ν ες π ίσ τευαν ό τι οι μεγ ά λ ο ι μ αστοί ή τα ν τρ ο φ ο φ ό ρ α όργανα για το β ρ έφ ο ς κα ι π αρομοίω ναν τη μ η τ έ ρ α β υ ζ ο ύ με τη ν Τ ρ ο φ ό Γ η ". Τον 8ο π.χ. αιώνα ο Η σ ίοδος στη Θ εο γονία το υ αποφαινόταν: «Σ τη ν α ρ χ ή υ π ή ρ χ ε τ ο Χ ά ο ς, ύ σ τ ε ρ α η Γ α ία μ ε τ α φ α ρ δ ιά σ τή θ η». Σ την εποχή μας έχ ε ι σ βήσ ει" π λέον η έννο ια τη ς εικό να ς εκείνω ν τω ν μαστών, που κύριο π ροορισμό το υ ς είχαν το θηλασμό το υ β ρέφ ους. Μ ε τη γ εν ετή σ ια απελευ θέρ ω σ η τη ς γυ να ίκα ς οι μ α σ το ί θεω ρ ούντα ι π ρω τίστω ς ως κέντρ ο β α ρ ύτητα ς τη ς γυνα ίκα ς γ ια τη ν ηδονή και εκφ ράζουν π ερ ίτρ α να έναν ο λόκλη ρο κόσμο, που πισ τε ύ ε ι πως οι μ α σ το ί π ερ ικλείο υ ν ένα πολυ δ ιά σ τα το σ υμβολικό μ εγ α λ είο, αφ ού σ τις μ έρ ες μας η γυνα ίκα τ ε ίν ε ι να αποπ ο ιη θ εί τη μ η τρ ό τη τα κα ι το μητρικό θηλασμό. Σήμερα, α ρ κ ετές είνα ι οι γυ να ίκες που ό τα ν α π οκτήσ ουν ένα παιδί, δεν το θ η λά ζο υ ν γ ια να μη χ α λ ά σ ει το σ τή θος το υ ς. Ο μ ύ θο ς α υ τό ς γ ια τη χαλάρω ση τω ν μαστώ ν δεν ισ χύει πλέον. Τ α π α λιά χ ρ ό ν ια τ ο β υ ζ ί τ η ς μ ά ν α ς ή τα ν στη σ υνείδηση το υ ελληνικού λαού τα υ τό σ η μ ο με τ ο μητρικό θηλασμό και με τ ο γ ά λ α τη ς. Γ ι α υ τό ο ι μ η τρ ικο ί μ αστοί θεω ρ ούντα ν ιεροί, αφ ού εκείν α τα χρόνια η υ γ ε ία και η ζωή το υ β ρ έφ ο υ ς εξα ρ τιό - τα ν από το μ ητρικό θηλασμό, δηλ. από το π ολύτιμ ο γ ά λ α τη ς μάνας. Μ έσ α σ το β υ ζ α σ τ ικ ό " π εριβά λλον που είχ ε δ η μ ιο υ ρ γή σ ει η π α ρα δοσ ια κή μαμή, η ν έα γυ να ίκα μεγάλω νε με τη ν π εποίθη

33 Ο Μ ΗΤΡΙΚΟ Σ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΣΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ 165 ση πω ς ό τα ν γ ίν ε ι μάνα, οι μ α σ το ί τη ς θα είν α ι επ ιφ ο ρ τισ μ ένοι με τη μοναδική και σ π ουδα ία απ οστολή το υ ς ως ό ργα να τρ ο φ ή ς το υ β ρ έφ ο υ ς με σκοπό τη ν ανάπ τυξή το υ, τη ν υ γεία το υ, τη ν ευ ε ξ ία το υ, τη μ α κρ οζω ία το υ κα ι γ ενικά τη ν κα λύτερ η μ ελλοντική το υ ζωή γ εμ ά τη σ φ ρ ίγ ο ς και υγεία, α φ ού η πιο ευχάρισ τη αίσ θησ η που δ ο κ ιμ ά ζει το β ρ έφ ο ς σ υ ν δ έετα ι με το υ ς μ α σ το ύ ς τη ς μ η τέρ α ς του. Ο μ η τρ ικό ς θηλα σ μ ός ή τα ν και είνα ι μια α μ φ ίδ ρ ο μ η σχέση, όπου δ ίνει κα ι π α ίρνει ο ένα ς από το ν άλλον. Μ έσ α σ το ομαδικό βυζαστικό π ερ ιβάλλο ν τη ς μαμής έβ ρ ισ κε θ ετική αντα π όκριση η ανά γκη τ η ς κάθε νέα ς μ η τέρ α ς να θ η λά σ ει το π α ιδί τη ς, γ ια τί σ α υτό α νακάλυπ τε σ υμπ αράσταση, υπ οστήριξη, σιγ ο υ ρ ιά κα ι μ α υ τό ή τα ν τα υ τισ μ ένη. Παλ α ιό τε ρ α θ εω ρ είτο ιερ ο σ υ λία να α ρ νη θ εί τ ο μ ητρ ικό θηλασμό μια τ ρ υ φ ε ρ ο λ ε χ ω - ν ίτ σ α, γ ια τ ί η ζωή τη ς ή τα ν εξα ρ τη μ ένη από τ η σ τάση ο λό κλη ρ η ς τη ς κοινω νίας. Σ το π α ραδοσ ια κό π εριβά λλον η γυνα ίκα ως μ ικ ρ ό μ ά ν α " ή τα ν θηλά ζουσ α μ η τέρ α το ν πρώ το χρόνο από το ν το κ ετό. Μ ετά τ ο χ ρ ό ν ισ μ α " το υ β ρ έφ ο υ ς ή τα ν γυναίκα -σ ύ ζυ γος και μητέρα. Εκείνη τη ν εποχή τ α α ινίγμ α τα το υ β υ - ζ α μ ο ύ είχ α ν μεγάλη σ υμβολική κα ι υ γιεινή σ ημασία γ ια τί δ ιεύ ρ υ να ν τη ν έννοια το υ βυζαστικού π εριβάλλοντος, το υ τό σ ο α να γκα ίου γ ια τη ν επιβίωση και το μ εγά λω μα το υ β ρέφ ους. Τα α ινίγμ α τα απ οτελούν ένα από τ α πιο α ξιό λ ο γ α είδ η το υ λαϊκού λό γου. Μ ε τη ν π ρόοδο το υ τεχνο λογικο ύ π ολιτισ μού τ α γλω σ σ ικά α υ τά μνημεία χά νοντα ι σ ιγά σ ι γ ά σ τις μ έρ ες μας. Η εισ δοχή νέω ν σ το ι χείω ν και τρόπ ω ν ζω ής μάς έχει επ ηρεάσει πολύ, ώ σ τε να α δ ια φ ο ρούμε γ ια τ α ζω ντανά μ νημεία το υ λό γο υ που ακόμη επιζούν σ το λα ό μας. Ε ιδ ικ ό τερ α, η κο ινω νική α λ λ α γ ή που έ φ ε ρ ε η β ιομηχανική επ ανάσταση το ν τ ε λ ευ τα ίο αιώ να σ τη ν Ελλάδα, είχ ε ως αποτέ λ ε σ μ α τη ν εξα φ ά νισ η πολλώ ν θρύλω ν, μύθω ν και εθιμικώ ν δρώ μενω ν σ χετικά με τη ν π α ραδοσ ια κή ζωή. Τ α ν εο ελλη νικά α ι νίγμ α τα έπ αψ αν να α κο ύ γοντα ι, π α ρά τη σ ημασία το υ ς σ την π ροσπ άθεια εμπ έδω σ ης το υ μ ητρικο ύ θηλασμού με τη δ η μ ι ο υ ρ γ ία το υ κα τά λλη λο υ βυζαστικού π ερ ι β ά λλο ντος από τη λαϊκή μαμή. Από τ ις λ ίγ ε ς μ ε λ έ τες που υπ ά ρχουν γ ια τ α νεο ελ λ η ν ικ ά α ινίγμ α τα, κα μ ία δεν α σ χ ο λ είτα ι με α ινίγμ α τα που α φ ορούν το μητρικό θηλασμό, δηλ.: α) το υ ς μ α σ τούς τη ς μάνας, β) τ ο θηλά ζον β ρ έφ ο ς και γ) τ ο μ ητρ ικό γάλα, τ ις τ ρ ε ις α υ τές σπουδαίες έννο ιες, που σ την ψυχή το υ λα ού είνα ι τα υ τό σ η μ ες μ ετα ξύ το υ ς. Έ χ ο υ μ ε π ολλά π α ρ α δ είγ μ α τα όπου ο λ α ό ς μ ε τα χ ε ιρ ίζ ε τα ι τ η λ έξη β ύ ζ α γ μ α, β υ ζ ί" ή γ ά λ α " γ ια να κά ν ει το α ίνιγμ α πιο δυσνόητο, ίσω ς γ ια τ ί και ο ίδ ιο ς ο μητρ ικ ό ς μ α σ τό ς π ρ ο κα λεί δ έο ς σ την ψυχή κά θε ανθρώπου. Σ την Α ρ χα ία Ε λλά δα και το Β υζά ντιο σπάνια β ρίσ κο υ μ ε αινίγματα, που ν α α ν α φ έ ρ ο ν τ α ι σ το υ ς μ η τρ ικ ο ύ ς μ α σ το ύ ς κα ι τ ο μ η τρ ικ ό θηλασμό. Α π ε να ντία ς, όσα σ χ ετικά α ινίγμ α τα μάς είνα ι γνω σ τά γ ια τη γ α λ ο υ χ ία κα ι το θηλάζον β ρ έφ ο ς α φ ο ρ ο ύ ν τη ν π ερ ίοδ ο τη ς Τ ουρκο κρ α τία ς, από τη ν Άλω ση τη ς Κω νσταντινουπ όλεω ς (1453) και μετά. Επομένω ς, τ α α ιν ίγ μ α τα απ οκτούν και ισ τορική σ ημασία α φ ού η μητρική γα λο υ - χία α κμ ά ζει σ ε π ερ ιό δ ο υ ς κινδύνων, φ τώ χ ε ια ς, κα τα σ τρ ο φ ώ ν, διω γμώ ν κα ι π ροσ φ υ γ ιά ς. Γ ι α υ τό κα ι ο μ η τρ ικ ό ς θ η λ α σ μ ός κα τά τη ν Τ ο υ ρ κο κρα τία ή τα ν καθολικό φ α ινό μ ενο γ ια τη ν Ελληνίδα. Από τη ν π αράδοση μάς είνα ι γνω σ τό ότι ό λες σ χεδ όν ο ι Ε λλη νίδες μ η τέρ ες θήλαζαν τ α π α ιδιά το υ ς, π α ρά το ό τι τ ις μ ά σ τιζε ο υπ οσιτισ μός, η ανα ιμία, η ραχίτιδα, η ελονοσία, η φ υματίω σ η, ο τυ φ ο ε ιδ ή ς πυ-

34 166 Ο Μ Η Τ Ρ ΙΚ Ο Σ Θ Η Λ Α Σ Μ Ο Σ Σ Τ Α Ν Ε Ο Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Α Α ΙΝ ΙΓ Μ Α Τ Α ρετός, τα εντερικά παράσιτα και οι επιδημίες χολέρας, πανώλους, ευλογιάς κ.ά. Παρά τις ψυχικές ταλαιπωρίες, τους διωγμούς, τα παιδομαζώματα, τους εξευτελισμούς, τα σκλαβοπάζαρα και τους κατατρεγμούς, δηλ. παράγοντες βλαπτικούς στην παραγωγή του μητρικού γάλακτος, το πρώτο μέληματης Ελληνίδας μητέρας ήταν να θηλάσει το παιδί της. Είναι γνωστό πως για την επιτυχία του μητρικού θηλασμού χρειάζονται: α) η ύπαρξη του κατάλληλου βυζαστικού κλίματος για το θηλασμό, δηλαδή να έχει θηλάσει η ίδια η μητέρα όταν ήταν βρέφος, β) η επιθυμία της γυναίκας να θηλάσει το παιδί της τώρα που έγινε κι αυτή μάνα, γ) η συμπαράσταση του πατέρα όπως και του οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος, δ) οι συμβουλές και η καθοδήγηση από κάποιον ειδικό σχετικά με το μητρικό θηλασμό και ε) το να έχει δει η ίδια η μητέρα πώς θηλάζει κάποια άλλη μάνα το βρέφος της. Τα πιο δημώδη αινίγματα, που περικλείουν μέσα στο γρίφο τους τις λέξεις μ α σ τό ς ή β υ ζί έχουν επινοηθεί από την παραδοσιακή μαμή ή τη μάνα, οι οποίες τα διηγούνται μόνες στα νέα κορίτσια ηλικίας 7-10 ετών, καθώς και στις τσούπες, δηλαδή τις νέες της προεφηβικής ηλικίας και τις βυζω μένες νέες, οι οποίες είναι και οι κύριοι φορείς διαιώνισής τους. Τα αινίγματα για το μητρικό θηλασμό, δηλαδή το υλικό της αινιγματοθέτησης το προσφέρει κυρίως ο αντικειμενικός ψυχικός κόσμος της παραδοσιακής μαμής και ιδιαίτερα εκείνος που συνδέεται με την άμεση καθημερινή εμπειρία της. Για να κάνει η εμπειρική μαμή τα αινίγματα ή νιώ σματα ή παραπουλητά του βυζαγμού πιο ελκυστικά, τους πρόσδιδε συναισθηματικό τόνο και μαγεία. Τα αινίγματα που περικλείουν μέσα στο γρίφο τους τη λέξη "βυζί ή β ρ έφ ο ς ή "γάλα της μ ά να ς, για την κυρα-μαμή δεν ήταν ένας διαγωνισμός ή κάποιο παιχνίδι που σκοπό είχε την εξάσκηση του νου ή την ψυχαγωγία των νέων κοριτσιών της προεφηβίας, όπως γινόταν γενικά με τα αινίγματα στην αρχαιότητα. Εδώ ήταν ο αινιγματικός, ο ασαφής λόγος, για να θυμίζει στις τσουπούλες"τη διφορούμενη έννοια των μαστών στην προσπάθεια να εμπεδώσει στην ψυχή τους τη μελλοντική αξία του μητρικού θηλασμού. Οι μαμές στην παραδοσιακή κοινωνία είχαν αγαπήσει πολύ τα αινίγματα που αναφέρονταν στους μητρικούς μαστούς -και συνεκδοχικά στο μητρικό γάλα και στο θηλάζον βρέφος- και τους είχαν δώσει πολλά ονόματα, όπως απεικαστάκια, βρετά, καστράκια, καταλόγια, λυτά, μ α ντέμ α τα, ξεπουλητά, ειδω λάκια, παράγκουλα", πτυχήματάκια", βυζούδια, νιώσιμα", παραβροντάκια, πιασιματάκ ια, παράλογα", "καλοβυζάσκελα, παρ α μα ντεμά κια, καλοδεντράκια, παραπουλητά, παρατσάφαλα, χωσματάκια", κοτισματάκια", ψυχοβυζάκια κ.ά. Έτσι, η παραδοσιακή μαία με τα αυτοσχέδια αινίγματα για το μητρικό θηλασμό, που η ίδια σχεδόν πάντοτε επινοούσε, αποσκοπούσε με ασαφείς προτάσεις και δυσεξήγητα στιχάκια να εμπεδώσει στην ψυχή των νέων κοριτσιών, των τσουπιών, την αγάπη για το μητρικό θηλασμό όταν θα γίνονταν μητέρες. Κατά συνέπεια, τα αινίγματα που αφορούσαν τους μητρικούς μαστούς και το θηλάζον βρέφος είναι κατά τη γνώμη μας χαριτωμένα εγκαταλείμματα, που πλάστηκαν από το γεμάτο ευφυΐα και μυστήριο αινιγματοποιό ενστικτώδες φίλτρο της εμπειρικής μαμής, το οποίο εξυπηρετούσε ένα βιολογικό σκοπό και συντασσόταν πλήρως μ αυτόν, δηλαδή, τη δημιουργία του κατάλληλου βυζαστικού περιβάλλοντος ώστε η γαλουχία να γίνει καθολικό

35 Ο Μ Η Τ Ρ ΙΚ Ο Σ Θ Η Λ Α Σ Μ Ο Σ Σ Τ Α Ν Ε Ο Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Α Α ΙΝ ΙΓ Μ Α Τ Α 167 φαινόμενο για τις νέες, οι οποίες με τους τροφοδότες μαστούς τους θα εξασφάλιζαν στα παιδιά τους την υγεία και την ασφάλεια που έδινε εκείνα τα χρόνια ο μητρικός θηλασμός. Η παραδοσιακή μαμή χρησιμοποιώντας τα αινίγματα στη διάρκεια της μύησης των νέων κοριτσιών δεν απαιτούσε απ αυτά να γίνουν αινιγματολύτες, αλλά πίστευε ότι με την ευάρεστη αυτή απασχόληση των αινιγμάτων και τις ορμήνιες που τους έδινε σχετικά με το βύζαγμα, προκαλούσε το δέος τους και πετύχαινε μ αυτό τον τρόπο να τους εμφυσήσειτην αξία του μητρικού θηλασμού. Γι αυτό πιστεύουμε ότι τα αινίγματα του βυζαγμού δεν πρέπει να χαθούν καθώς συμβάλλουν στην καλύτερη γνώση του λαϊκού πολιτισμού της παραδοσιακής Ελληνίδας μαίας, ενώ ταυτόχρονα πλουτίζουν και τους θρύλους που αφορούν το μητρικό θηλασμό. Επειδή τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον Παιδιάτρων, Μαιών-Μαιευτών, Μαιευτήρων-Γυναικολόγων, Ψυχολόγων και άλλων επαγγελματιών υγείας εστιάζεται ολοένα και περισσότερο στην επιστροφή και προσπάθεια στήριξης του μητρικού θηλασμού που στη χώρα μας έχει πέσει σε χαμηλά και ανησυχητικά επίπεδα, και επειδή μέχρι σήμερα κανείς σχεδόν δεν έχει ερευνήσει τα στοιχεία του λαϊκού λόγου που αφορούν επιβιώσεις θρύλων, μύθων, σχετικών αινιγμάτων και γρίφων για το μητρικό θηλασμό, θεωρήσαμε καλό να μελετήσουμε τα αινίγματα που έχουν λύσεις στις λέξεις: β υ ζί μάνας", θηλάζον βρέφος", μητρικό γάλα". Βεβαίως, παρόμοια αινίγματα σαν αυτά που εκθέτουμε παρακάτω, έπαψαν σήμερα να έχουν νόημα αφού η αστικοποίηση έχει εξοστρακίσει και εξαφανίσει από την κοινωνία το βυζαστικό περιβάλλον, που είχαν δημιουργήσει οι παλιές μαμές. Ο τρόπος διαβίωσης της σύγχρονης γυναίκας και οι συνθήκες της ζωής συρρίκνωσαν το γονιμικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ανθούσε ο μητρικός θηλασμός, οι δε ιεροί μαστοί της μητέρας, τατροφοδότα όργανα που μ αυτά οι παραδοσιακές Ελληνίδες μεγάλωναν με ασφάλεια τα παιδιά τους και ήταν επάγωγα για την ψυχοσωματική ανάπτυξή τους, σήμερα έπαψαν να έχουν πρακτική αξία γιατί έχουν μετατραπεί σε σύμβολα ομορφιάς και ηδονής μόνο, ενώ ο κύριος προορισμός τους, ο θηλασμός του βρέφους, έγινε είδος προς εξαφάνιση. Παρά ταύτα, με την πεποίθηση ότι πρέπει να καταγράφεται οποιοδήποτε μνημείο του λαϊκού λόγου που έχει σχέση με το μητρικό θηλασμό, τους μητρικούς μαστούς, το θηλάζον βρέφος και το γάλα της μάνας -όλες έννοιες ταυτόσημες γιατί αποτελούν πολύτιμες ψηφίδες της ιστορίας του λαϊκού πολιτισμού της παραδοσιακής μαίας- ξεκινήσαμε την παρούσα πρωτότυπη μελέτη με σκοπό να ερευνηθεί η ιατρική σοφία που έκρυβε το έμμετρο αυτό είδος του λαϊκού λόγου γύρω από το μητρικό θηλασμό, ως ιδιότυπη άσκηση και μέσο στοχασμού της παραδοσιακής μαμής στην προετοιμασία των νέων κοριτσιών για το μητρικό θηλασμό, τον τόσο αναγκαίο για τη διατροφή και την υγεία του βρέφους. Για να αντιληφθούμε καλύτερα τη μαγική κι αινιγματική δύναμη που κρυβόταν γύρω από την έννοια μητρικός θηλασμός, αποκομίσαμε όσα χρήσιμα ψήγματα θα μπορούσαν να ενταχθούν στο παρόν και εξετάσαμε το θέμα με βάση τις νέες αντιλήψεις περί Ψυχολογίας. Μ αυτότοντρόπο θα κατανοήσουμε καλύτερα τη φύση, τη δομή και το χαρακτήρα των αινιγμάτων με γρίφο: β υζί μ ά να ς, μητρικό γάλα, θηλάζον β ρ έφ ο ς. (Συνέχεια στο επόμενο τεύχος)

36 168 Β ΙΩ Μ Α Τ ΙΚ Α Σ Ε Μ ΙΝ Α Ρ ΙΑ Ε Π ΙΚ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΑ Σ Βιωυατικά Σευινάοια Επικοινωνίασ Αγαπητοί Συνάδελφοι, Στις 11, 12 και 13 Οκτωβρίου 2004 πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το ΑΝΟΙΧΤΟ ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ ΣΕΜΙ ΝΑΡΙΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ με ομιλητή το δρα Εμμανουήλ Γαλακτερό. Εξαιρετικό Σεμινάριο! Οι λίγοι και και ουσιαστικοί συμμετέχοντες έφυγαν κατενθουσιασμένοι και γοητευμένοι, όπως οι ίδιοι δήλωσαν. Για το λόγο αυτό ορίσαμε καινούργιες ημερομηνίες για ένα επόμενο τριήμερο Ανοιχτό Σεμινάριο, που θα είναι στις 18, 19 και 20 Ιανουάριου Εκδηλώθηκε, όμως, η επιθυμία από πολλές μαίες να συμμετέχουν και σε Κλειστό Σεμινάριο. Έτσι, αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε και ένα ακόμη τετραήμερο Κλειστό Σεμινάριο για τις 21, 22, 23 και 24 Ιανουάριου Τα άτομα που θα συμμετέχουν δεν μπορούν να ξεπερνούν τα Δικαίωμα συμμετοχής για το Ανοιχτό Σεμινάριο : 160 ευρώ. Δικαίωμα συμμετοχής για το Κλειστό Σεμινάριο : 310 ευρώ. Δηλώσεις συμμετοχής μέχρι 10 Ιανουάριου Μετά το πέρας των εργασιών των Σεμιναρίων θα δοθούν Πιστοποιητικά Παρακολούθησης από την Ελληνική Μαιευτική Ψυχοπροφυλακτική Εταιρεία. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθύνεσθε: κ. Ελευθερία Δημοπούλου, τηλ.: κ. Λαμπρινή Παλληκαρά, τηλ.: κ. Καλλιόπη Μάλφα, τηλ.: Πρόσκληση Μαιών via εονασία στην Ιρλανδία Move to Ireland? If you are a qualified midwife interested in travelling to Ireland, we can offer you advice and quidance on opportunities nationwide and how to register in Ireland. If you would like to find out more, please contact Emma at: emma.fenton@limerick.mrs.ie - PHONE: Medical Recruitment S p e c ia lis ts

37 Ψ Α Ξ Α Μ Ε... Ε Π ΙΛ Ε Ξ Α Μ Ε... Π Ρ Ο Τ Ε ΙΝ Ο Υ Μ Ε Ψάξαμε... Επιλέίαυε... Ποοτείνουυε. 1 / J l LJ i # J Αγαπητοί Συνάδελφοι, Αξιολογώντας μια από τις προτάσεις σας σχετικά με την ενημέρωση σας μέσω του περιοδικού μας ΕΛΕΥΘΩ, σας ανακοινώνουμε με ιδιαίτερη ικανοποίηση το άνοιγμα μιας καινούργιας σελίδας, που σκοπό έχει την παρουσίαση προϊόντων που κυκλοφορούν στην Ελληνική Αγορά και απευθύνονται στην έγκυο γυναίκα, τη θηλάζουσα μητέρα, το παιδί. Αφού οι υπηρεσίες μας ως επαγγελματιών υγείας αφορούν τον κατεξοχήν ευαίσθητο χώρο της γυναίκας στην αναπαραγωγική ηλικία (εγκυμοσύνη-τοκετός-λοχεία), όπως και την ουσιαστική φροντίδα και στήριξη της μητέρας, του παιδιού και της οικογένειας, γι αυτό το λόγο τα παρουσιαζόμενα προϊόντα θα επιλέγονται μετά από προσεκτική έρευνα και βάσει των διεθνών προδιαγραφών, που αυτά πληρούν. Επειδή δεοντολογικά στηρίζουμε, προάγουμε και προωθούμε το Μητρικό Θηλασμό ως τον πιο φυσικό και υγιεινό τρόπο διατροφής και ανάπτυξης του παιδιού, γι αυτό ξεκινάμε την παρουσίασή μας με μια σειρά προϊόντων της Εταιρείας LANSINOH Ltd, τα οποία παρασκευάζονται και συσκευάζονται στην Αγγλία και απευθύνονται στη θηλάζουσα μητέρα. Δύο είναι τα προϊόντα που επιλέξαμε γι αυτό το τεύχος: L A Ν SIΝ Ο Η P c u U LANS I Ν Ο Η, G/<eam Κατέλαβαν την 1η θέση σε αξιολόγηση επιθεμάτων μαστού (μιας χρήσης και επαναχρησιμοποιούμενα), που διενεργήθηκε από το περιοδικό Babygear. Είναι υπεραπορροφητικά και δεν αφήνουν ίχνος υγρασίας τόσο στην επιφάνειά τους όσο και στο εσωτερικό τους, έτσι ώστε η θηλή να παραμένει στεγνή για πολλές ώρες. Διαθέτουν εξωτερική αυτοκόλλητη ταινία για να εφαρμόζουν καλύτερα και να παραμένουν σταθερά στη θέση τους. Έχουν ιδιαίτερα λεπτό και διακριτικό ανατομικό σχήμα, καθώς και αδιάβροχη επίστρωση που προστατεύει τα ρούχα. Είναι υποαλλεργικά και δεν προκαλούν ερεθισμούς στην επιδερμίδα. Είναι πολύ άνετα και εύκολα στη χρήση. Διατίθενται ξεχωριστά συσκευασμένα για υγιεινή μεταφορά. Μια απόλυτα ασφαλής, αποτελεσματική και φυσική θεραπεία για τις θηλές που έχουν ερεθιστεί από το θηλασμό. Το Μ Ο ΝΑΔΙΚΟ προϊόν που εγκρίνει η La Leche League International, η κορυφαία Παγκόσμια Οργάνωση για το Θηλασμό και ο Σύνδεσ μος Θηλασμού Ελλάδας. ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟΣ j j r V V I I n I I α ν τ ιπ ρ ό σ ω π ό ς UVI I Ε ncllmo pharmaceuticals ΑΘΗΝΑ: Λ. Ιωνίας 166, Τηλ.: ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Ερυθραίας 11, Τηλ.:

38 170 Α Ν Α Κ Ο ΙΝ Ω Σ Η Σ Ε Μ ΙΝ Α Ρ ΙΩ Ν A L S O Εκδήλωση ενδιαφέροντος για συμμετοχή σε Σεμινάριο ALSO Επιθυμώ να με ενημερώσετε σχετικά με τη διεξαγωγή του επόμενου Σεμιναρίου ALSO προκειμένου να συμμετέχω σ αυτό. ΑΙΤΗΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ Ονοματεπώνυμο:... Επάγγελμα: Διεύθυνση: Τηλέφωνο:... Fax: Διεύθυνση εργασίας: Προτιμώ το Σεμινάριο (βάλτε σε κύκλο την επιλογή σας): 1. ΑΘΗΝΑ - 7ο Σεμινάριο ALSO Ημερ/νία: Μαρτίου ΑΘΗΝΑ - 8ο Σεμινάριο ALSO Ημερ/νία: Μάί ου ΘΕΣ/ΝΙΚΗ - 9ο Σεμινάριο ALSO Ημερ/νία: 4-5 Ιουνίου 2005 Δικαίωμα συμμετοχής: 350 Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αποστέλλουν με FAX την παραπάνω ΑΙΤΗΣΗ ΣΥΜ ΜΕΤΟΧΗΣ στον αριθμό: ή στη Γ ρ α μ μ α τεία τ η ς Β' Μ α ιε υ τ ικ ή ς και Γ υ ν α ικ ο λ ο γ ικ ή ς Κ λινικ ή ς Π α νεπ ισ τη μ ίο υ Α θ η ν ώ ν (για το ALSO), Μ α γ γ ίν ειο Μ α ιευ τή ρ ιο Α ρ ετα ίε ιο Ν ο σ ο κ ο μ είο Β ασ. Σ ο φ ία ς 7 6, Α Θ Η Ν Α Θέματα τον Σεμιναρίου ALSO Ασφάλεια στο Μαιευτικό Επείγον Ανασκόπηση Περιγεννητικής Νοσηρότητας και Θνησιμότητας Δυστοκία ώμων Υπερηχογραφία κατά τον Τοκετό Πρόπτωση Ομφάλιου Λώρου Νεότερα δεδομένα για τη Μητρική Θνησιμότητα Εμβολή Αμνιακού Υγρού Φλεβική Θρομβοεμβολή Αιμορραγία Τρίτου Τριμήνου Εκλαμψία και HELLP Πρόωρος Τοκετός - Πρόωρη Ρήξη Υμένων - Ανώμαλες Προβολές Το Σεμινάριο ALSO διαρκεί δύο ημέρες και τα μαθήματα, θεωρητικά και πρακτικά, έχουν ως στόχο τη μετάδοση γνώσεων και την ανάπτυξη δεξιοτήτων προκειμένου να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα προβλήματα κατά τη διάρκεια της κύησης, του τοκετού και της λοχείας. Μπορούν να λάβουν μέρος όλοι οι επαγγελματίες υγείας που ασχολούνται με τη μητέρα και το παιδί, όπως μ α ιε υ τ ή ρ ε ς -γ υ ν α ικ ο λ ό γ ο ι, π α ι δ ία τ ρ ο ι, α ν α ισ θ η σ ιο λ ό γ ο ι, γ ε ν ικ ο ί γ ια τ ρ ο ί κ α ι μ α ίε ς - μ α ιε υ τ έ ς. Στο Σεμινάριο οι θέσεις είναι περιορισμένες για την επίτευξη καλής αναλογίας εκπαιδευτών προς εκπαιδευόμενους. Για τα Σεμινάρια του 2005 τηρείται ήδη σειρά προτεραιότητας και εφόσον επιθυμείτε, μπορείτε να δηλώσετε συμμετοχή στην επισυναπτόμενη αίτηση.

39 3 η Ε Π ΙΣ Τ Η Μ Ο Ν ΙΚ Η Δ ΙΗ Μ Ε Ρ ΙΔ Α Τ Μ Η Μ Α Τ Ο Σ Μ Α ΙΕ Υ Τ ΙΚ Η Σ A. Τ.Ε.Ι. Θ η Επιστημονική Διημερίδα Αγαπητοί Συνάδελφοι, Η Γενική Συνέλευση του Τμήματος Μαιευτικής του Αλεξάνδρειου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Θεσσαλονίκης, αναγνωρίζοντας την ανάγκη ανάπτυξης της έρευνας στον κλάδο μας και μετά την επιτυχία της 1ης και 2ης Επιστημονικής Διημερίδας αποφάσισε τη συνέχιση της προσπάθειας αυτής με τη διοργάνωση της 3ης Διημερίδας με θέμα: Έρευνα και νεότερα δεδομένα στη Μαιευτική. Σκοπός της Διημερίδας είναι η ανάπτυξη πρωτοβουλιών στην προώθηση της έρευνας των Μαιών-Μαιευτών και των λοιπών λειτουργών υγείας που έχουν σχέση με τη Μαιευτική, καθώς και η κοινοποίηση των αποτελεσμάτων τόσο στις/στους επαγγελματίες Μαίες-Μαιευτές, όσο και στον ευρύτερο επιστημονικό χώρο για την παροχή καλύτερης ποιότητας μαιευτικής φροντίδας στον ελληνικό λαό. Συγχρόνως δίνεται η δυνατότητα στις/στους αποφοίτους φοιτήτριες-φοιτητές των τμημάτων Μαιευτικής να παρουσιάσουν τις δικές τους προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση. Επειδή πιστεύουμε ότι η ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών είναι αναμφίβολα σημαντική μεταξύ των Μαιών-Μαιευτών που ασχολούνται με την έρευνα ή που ενδιαφέρονται για την έρευνα που διεξάγεται στη Μαιευτική, θα ήταν ιδιαίτερη τιμή για μας να συμμετέχετε με επιστημονικές εργασίες στην 3η Επιστημονική Διημερίδα, που θα πραγματοποιηθεί στις 19 και 20 Μάίου 2005 στο τμήμα Μαιευτικής στο «Νέο Αμφιθέατρο» της ΣΕΥΠ. Η θεματολογία της Διημερίδας αναφέρεται σε όλο το φάσμα της επαγγελματικής ανάπτυξης των Μαιών-Μαιευτών όπως προβλέπεται από τα επαγγελματικά δικαιώματα του κλάδου. Θα περλαμβάνει θέματα Μαιευτικής, Γυναικολογίας, Νεογνολογίας, Οικογενειακού Προγραμματισμού, Δεοντολογίας, Επαγγελματικών Σχέσεων κ.ά. Οι εργασίες με τις οποίες καλείστε να συμμετέχετε μπορούν να είναι έρευνες ή ανασκοπήσεις της βιβλιογραφίας. Η οικονομική συμμετοχή στη Διημερίδα είναι 20 ευρώ. Οι φοιτητές συμμετέχουν δωρεάν. ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΒΟΛΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Το επιστημονικό πρόγραμμα της Διημερίδας θα περλαμβάνει διαλέξεις, στρογγυλά τραπέζια, posters και ελεύθερες ανακοινώσεις. Οι ενδιαφερόμενοι που επιθυμούν να συμμετέχουν με ανακοινώσεις θα πρέπει να αποστελουν την εργασία τους σε ηλεκτρονική μορφή. Οι εργασίες θα πρέπει να περλαμβάνουν το όνομα ή τα ονόματα των συγγραφέων (με υπογράμμιση στο όνομα του συγγραφέα που θα εκφωνήσει την ανακοίνωση) και τους χώρους από τους οποίους προέρχονται. Επίσης, τη διεύθυνση, το τηλέφωνο και το του υπεύθυνου για την αλληλογραφία, ο οποίος θα ενημερωθεί από την Επιστημονική Επιτροπή για την αποδοχή της εργασίας. Το δακτυλογραφημένο κείμενο της εργασίας να είναι γραμμένο σε Microsoft Word με γραμματοσειρά Times 12 στιγμών και μονό διάστημα. Η περληψη να μην ξεπερνά τις 250 λέξεις. Το κείμενο της εργασίας να περλαμβάνει το σκοπό της εργασίας, το υλικό και τη μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε, τα

40 172 3 η Ε Π ΙΣ Τ Η Μ Ο Ν ΙΚ Η Δ ΙΗ Μ Ε Ρ ΙΔ Α Τ Μ Η Μ Α Τ Ο Σ Μ Α ΙΕ Υ Τ ΙΚ Η Σ Α.Τ.Ε.Ι.Θ. αποτελέσματα, τα συμπεράσματα και τη βιβλιογραφία. Οι εργασίες θα δημοσιευθούν στον ειδικό τόμο που θα εκδοθεί πριν τη Διημερίδα. Η εκφώνηση των ανακοινώσεων θα έχει διάρκεια 10 λεπτών. Για την παρουσίαση διατίθενται προβολέας διαφανειών, προβολέας slide, υπολογιστής και προβολέας Video. Η αποστολή των εργασιών (σε δισκέτα) μπορεί να πραγματοποιείται μέχρι τις 31 Μαρτίου 2005 στην ταχυδρομική διεύθυνση: Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης Τμήμα Μαιευτικής - Σίνδος Θεσσαλονίκης - Τ.Κ Όσοι επιθυμούν να αποστείλουν την εργασία τους με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, μπορούν να τη στείλουν μέχρι την παραπάνω ημερομηνία στις διευθύνσεις: 1) infomidw@midw.teithe.gr ή 2) marmor@midw.teithe.gr Η εμπρόθεσμη υποβολή των εργασιών είναι απόλυτα απαραίτητη ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγηση και η ταξινόμησή τους. Με την παρούσα επιστολή σάς προσκαλούμε να συμμετέχετε στη Διημερίδα και σας γνωρίζουμε ότι η συμμετοχή σας θα είναι ιδιαίτερα σημαντική για μας και τους φοιτητές μας. Με συναδελφικούς χαιρετισμούς ΜΑΡΘΑ ΜΩΡΑΪΤΟΥ Π ροϊσταμένη Τμήματος Μαιευτικής, ΣΕΥΠ, ΑΤΕΙΘ ΝΙΚΟΥ Α. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΟΜΟΤΙΜΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΜΑΙ ΥΤ1ΚΗΣ- ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑ! Γ Ο Μ ΙΟ Σ Κ ΙΜ Α Μ Β ΙΘ Μ Ο Υ Σύντομη αναφορά στη ζωή και στο έργο του ΑΘΗΝΑ ε κ Δ Ο ΐ α ι α κ ί δ α Σ υνάδελφ οι, Μ ε ιδ ια ίτερ η ικανοπ οίηση σ ας ανακοινώ νουμ ε ό τι μ ε τη ν ευγενή χορηγία τη ς Ε ταιρείας,procter & GAMBLE HELLAS κυκλοφ όρησ ε από τις Ε κδόσεις ΑΚΙΔΑ Α. ΜΑΚΡΗ και για λογα ρ ια σ μ ό το υ Συλλόγου μ α ς το β ιβλίο: ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ν. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Σύντομη αναφορά στη ζωή και το έργο του το υ γνω σ τού και από τις σ τή λες του π εριοδικού μ α ς ια τρ ο ύ και σ υγγρ αφ έα Νίκου Α. Π απανικολάου, Ο μότιμου Κ αθηγητού Μ α ι ευ τική ς κα ι Γυναικολογίας σ το Α ρισ το τέλειο Π ανεπ ισ τήμιο Θ εσσαλονίκης. Ο σ υγγρ αφ έας δώ ρισ ε το δικαίω μα τη ς έκδ ο σ η ς του βιβλίου το υ σ το Σ.Ε.Μ.Α., από τα γρ α φ εία του οποίου θα δ ια τίθ ε τα ι δω ρεάν προς όλους το υς Συναδέλφ ους, θ έλο ντα ς έτσ ι να κάνει ευ ρύτερα γνω στή τη μ εγά λη π ροσφ ορά το υ Γεωργίου Ν. Π απανικολάου στην ανθρω πότητα μ ε το σ ω τήριο TEST PAP", που τό σ α έχ ει προσ φ έρ ει στην πρόληψη, διάγνω ση και κα τα π ολέμησ η το υ καρκίνου του τραχήλου της μήτρα ς. Π εριττή η ανα φ ορ ά στη σ ημασία το υ ρ ό λο υ τη ς Μ α ία ς και το υ Μ αιευτή στην αντιμετώ π ιση το υ καρκίνου το υ τρ αχήλο υ τη ς μ ή τρ α ς.

41 α ν ο ι χ τ ο _ r Γαχυδρομει Αγαπητοί Αναγνώστες, 0 Σύλλογος Επιστημόνων Μαιών- Μαιευτών Αθηνών πιστεύει ότι το περιοδικό του Κλάδου μας, το ΈΛΕΥΘΩ", είναι ο κρίκος επικοινωνίας μας για ενημέρωση και αναφορά και θεωρεί μεγάλη του τιμή να φιλοξενεί στις στήλες του άρθρα και ερευνητικές εργασίες που σχετίζονται με το επάγγελμά μας. Ελπίζοντας στην εύγενή ανταπόκρισή σας, παραθέτουμε τις παρακάτω μικρές υποδείξεις ώστε να διευκολυνθεί η έκδοση του περιοδικού μας. 1. Η έκταση των κειμένων δεν θα πρέπει να ξεπερνά τις λέξεις. Κατ' εξαίρεση δεχόμαστε μεγαλύτερα άρθρα μετά από συνεννόηση με τη Συντακτική Επιτροπή. 2. Σε περίπτωση που το κείμενο του άρθρου ξεπερνά τις, λέξεις, καλό θα είναι να προτάσσεται περίληψη γΐο Σ υγγραφ είς αυτού. Επίσης, απαραίτητη είναι η αναφορά στη βιβλιογραφία. 3. Τα άρθρα πρέπει να φθάνουν έγκαιρα στη Συντακτική Επιτροπή του ΈΛΕΥΘΩ ", ώστε να υπάρχει η χρονική άνεση για την επεξεργασία τους. Επίσης, έχουμε την εντύπωση ότι το περιοδικό μας, το δικό μας ΈΛΕΥΘΩ", θα μπορούσε να έχει στα περιεχόμενά του περισσότερα επιστημονικά άρθρα, γεγονός που εξαρτάται αποκλειστικά από εμάς τους ίδιους. Επομένως, χρειάζεται να προσπαθήσουμε εκτός των εξειδικευμένων άρθρων και πρωτότυπων εργασιών, η ύλη του να περιέχει άρθρα και δραστηριότητες Μαιών-Μαιευτών που να απευθύνονται στους Συναδέλφους τους, δηλαδή από εμάς, σ' εμάς! Επιπλέον, οι δημοσιεύσεις ερευνητικών εργασιών Σ.Ε.Μ.Α. Αριστ. Παππά Αθήνα Τηλ.: (Fax), sema-icm@mail.otenet.gr ή άρθρων Συναδέλφων στο περιοδικό μας είναι σημαντικες για δύο λογους: α) αναβαθμίζουν την ποιότητα του επιστημονικού μας περιοδικού, β) βελτιώνουν την εικόνα του βιογραφικού της Μαίας και του Μαιευτή, δίνοντάς τους την ευκαιρία συγκέντρωσης μορίων κατά την αναζήτηση εργασίας στους χώρους άσκησης του μαιευτικού επαγγέλματος καθώς και στην αναζήτηση μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών. Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων για τη συνεργασία Από τη Σύνταξη του ΈΛΕΥΘΩ"'

42 174 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ - ΕΥΧΕΣ ΤΟΥ ΣΕ.Μ.Α. Ένας μοναδικός δεσμός Το θεμέλιο για ένα παιδί ασφαλές και ανεξάρτητο των Μάρσαλ Κλάους, Τζον Κένελ, Φίλις Κλάους Μ ετάφραση: Χαρούλα Καρατζά Επιμέλεια: Αναστασία Κυριακίδου Σελίδες: 272 (14x21) Τιμή: 14,90 ευρώ+φπα Εκδόσεις: Ρ ΕΩ Ημ/νία έκδοσης: 26/10/2004 Κεντρική διάθεση: Εκδόσεις ΡΕΩ, Φλέμινγκ 31 Βύρωνος, Τηλ.: , Fax: Το βιβλίο αυτό συγκεντρώνει την κλινική εμπειρία, τις παρατηρήσεις και τα συμπεράσματα πολλών ετών έρευνας τριών κορυφαίων ερευνητών του κλάδου. Περιέχει αρκετές φωτογραφίες, που απεικονίζουν το δεσμό και την τρυφερότητα που αναπτύσσεται μεταξύ γονιών και νεογέννητου, καθώς και πλούσια βιβλιογραφία, η οποία θα βοηθήσει τον επαγγελματία αναγνώστη να διευρύνει τις γνώσεις του στο χώρο της φροντίδας του ζεύγους: γονείς-νεογέννητο. Το Δ.Ζ. του %..Μ.Α. σαε εύχεται Καλά Χριστούγεννα και ευτυχισμένο τον Καινούργιο Χρόνο

43 r ^ m Επιτέλους, μπορείτε να χαϊδέψετε το τρυφερό δερματάκι του μωρού σας. Πως όμως θα το προστατεύσετε; ADEL/SAATCHI &. SAATCH1 (Προσαρμογή) 4 σημαντικές ερωτήσεις 1. Πώς θα μπορούσα να προστατεύσω το δέρμα του νεογέννητου μωρού μου; Δ ιατηρώ ντας το στεγνό. Τ ο δέρμα των νεογέννητων είναι πολύ ευαίσθητο, γι αυτό είναι πολύ σημαντικό να το διατηρείτε όσο πιο στεγνό μπορείτε. 2. Γιατί είναι τόσο σημαντικό να διατηρώ το δέρμα του μωρού μου στεγνό; Γιατί τα ουρά μπορούν να παράγουν αμμωνία που πιθανόν να προκα λέσει συγκαμένο ή ερεθισμ ένο δέρμα και τελικά, τη δυσφορία του μωρού σας. Δερματολογικές έρευνες έχουν δείξει πως μια στεγνή πάνα βοηθάει στην πρόληψη των ερεθισμών, κρατώντας τα ουρά μακριά από το δέρμα. Με λίγα λόγια: το υγιές δέρμα ξεκινά από το στεγνό δέρμα. ο Τι πρέπει να προσέξω σε μια πάνα ώστε να προστατεύσω καλύτερα το δερματάκι του μωρού μου; Φ υσικά, π ρέπ ει να διαλέξετε τη στεγνότερη πάνα. Μια πάνα πρέπει να εμποδίζει την υγρασία να έρχεται σε επαφή με το δερματάκι του μωρού σας, ειδικά όταν πιέζεται, όπως γίνεται στις περιπτώ σεις που το μωρό σας ξαπλώνει ή μεταφέρεται στην αγκαλιά σας. 4 ο Ποια πάνα είναι κατάλληλη για το μωρό μου; P am pers! Δεν υπάρχει πιο στεγνή πάνα! Τ α νέα Pam pers Baby Dry απορροιρούν πιο γρήγορα από οποιαδήποτε άλλη πάνα, προσφέροντας αξεπ έραστη στεγνότητα στο δερματάκι του μωρού σας. Χ άρη στο διπλό επιφανειακό στρώμα και τον έξτρα απορροφητικό πυρήνα που διαθέτουν κρατουν την υγρασία μακριά από το δερματάκι του μωρού σας. Και τώρα, υπάρχει η κατάλληλη πάνα για κάθε στάδιο ανάπτυξης του μωρού σας. Τ α νέα Pam pers New Baby, με τη μοναδική τεχνολογία T o tal Care, απορροφούν στο εσ ω τερικό τους περισσότερα τσισάκια και κακάκια από τις άλλες πάνες, Επόμενη καλύτερη πάνα Pampers κάνοντας το μωρό σας να νιώθει χαρούμενο κι ευτυχισμένο. Για να μ π ορεί το μωρό σας να κινείται άνετα, δημιουργήσαμε τα νέα Pampers Active Fit. Τ α πλαϊνά τη ς πάνας Active Fit είναι 6 φ ορές πιο ελαστικά από αυτά Χρησιμοποιχόντας ένα γυάλινο μπολ, δείτε τι συμβαίνει αν ασκήσετε ηίεστι (σνάλογιι με το βάρος ενός μωρού) σε μια πάνα. Με άλλες των κοινών πανών με αυτοκόλλητο, ώ στε να προσαρμόζονται τέλεια πάνες, τα ούρα επιστρέφουν στψ επιφάνεια. σ ε όλες τις κινήσεις του μωρού σας, χω ρίς κανένα συμβιβασμό ω ς προς τη Μ ε τα Pampers η υγρασία δεν επιστρέφει στεγνότητα. Τ ο μωρό σας στέκεται στα πόδια του! Χ ρειά ζετα ι τα νέα Pampers σχεδόν καθόλου. Easy Up Pants, τις πιο στεγνές «πάνες - βρακάκι» στην αγορά. Π ροσφέρουν την αξιόπιστη στεγνότητα για την οποία είναι γνωστά τα Pampers και μπορείτε να τις εμπιστευθείτε ακόμα και για ολόκληρο το βράδυ. Pam pers! Δεν υπάρχει στεγνότερη πάνα, που να βοηθάει το δέρμα του μωρού σας να διατηρείται τόσο υγιές! Μια απλή απάντηση. Μεγέθη 2-6 Μεγέθη 1-2 Μεγέθη 3-5 Μεγέθη 4-6 Pampers

44 .ADEL. SAATCHI SAATCHI (Προσαρμογή) Απόλαυσε να καλά νης "υγρής" σου διατροφ ής II. - / και άφησε ν ψ πανα σου να απορροφήσει να κακα Ε π ειδ ή το π επ τ ικ ό σ ύ σ τ η μ α τ ω ν ν εο γ έν ν η τ ω ν μ π ο ρ ε ί να χ ω ν έ ψ ε ι τ ρ ο φ έ ς μ ό νο σ ε υγρή μ ο ρ φ ή, τα κακάκια τ ο υ ς είναι ιδ ια ίτερ α υ γρά. Γι αυτό τα Pam pers New Baby, με τη μοναδική τεχνολογία Total C are, απορροφ ούν π ερισ σό τερα μαλακά κακάκια από οποιαδήποτε άλλη πάνα. Ό ταν βλέπεις τον κόσμο μέσα από τα μάτια εν ό ς μω ρού, βλέπεις π ώ ς να τον κάνεις καλύτερο. Λημιουργίέΐ