ΣYΛΛOΓH ΠEPIΣTEPIA. Kασσάνδρα, η µάντισσα της Tροίας

Transcript

1 ΣYΛΛOΓH ΠEPIΣTEPIA Kασσάνδρα, η µάντισσα της Tροίας

2 ΛITΣA ΨAPAYTH Kασσάνδρα, η µάντισσα της Tροίας O ΣYΛΛOΓH ΠEPIΣTEPIA

3 Θέση υπογραφής δικαιο χου δικαιωµάτων πνευµατικής ιδιοκτησίας, εφ σον αυτή προβλέπεται απ τη σ µβαση. Tο παρ ν έργο πνευµατικής ιδιοκτησίας προστατε εται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νο- µοθεσίας (N. 2121/1993, πως έχει τροποποιηθεί και ισχ ει σήµερα) και τις διεθνείς συµβάσεις περί πνευµατικής ιδιοκτησίας. Aπαγορε εται απολ τως άνευ γραπτής αδείας του εκδ τη η κατά οποιονδήποτε τρ πο ή µέσο (ηλεκτρονικ, µηχανικ ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατ πωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκµίσθωση ή δανεισµ ς, µετάφραση, διασκευή, αναµετάδοση στο κοιν σε οποιαδήποτε µορφή και η εν γένει εκµετάλλευση του συν λου ή µέρους του έργου. EÎ fiûâè Ù ÎË Á ÚÔÓË ÏÔÁÔÙÂ Ó ÁÈ apple È È Î È ÁÈ Ó Ô ÏÏÔÁ ÂÚÈÛÙ ÚÈ 137 ÙÛ æ Ú ÙË, K ÛÛ Ó Ú, Ë Ì ÓÙÈÛÛ ÙË TÚÔ EÈÎÔÓÔÁÚ ÊËÛË ÂÍˆÊ ÏÏÔ : E Ë TÛ ÎÓÈ Â È ÛÌfi ÛÂÈÚ : polka dot design YappleÂ ı ÓË ÂÎ ÔÙÈÎÔ ÙÌ Ì ÙÔ : B ÛÈÏÈÎ È ÓÓ ÏË ÈÔÚıÒÛÂÈ : AÓÙˆÓ Ô Ó ÚÔappleÔ ÏÔ DTP - ÊÈÏÌ - ÌÔÓÙ : Ó ÁÈÒÙË K apple ÓË Copyright ÁÈ ÙËÓ ÂÈÎÔÓÔÁÚ ÊËÛË ÙÔ ÂÍˆÊ ÏÏÔ. Ù ÎË AEE E (EÎ fiûâè Ù ÎË), Aı Ó, 2009 Copyright. Ù ÎË AEE E (EÎ fiûâè Ù ÎË) Î È ÙÛ æ Ú ÙË, Aı Ó, 2008 ÚÒÙË Î ÔÛË applefi ÙÈ EÎ fiûâè Ù ÎË, Aı Ó, AappleÚ ÏÈÔ 2009 KET 6542 KE 316/09 ISBN ΠANAΓH TΣAΛ APH (ΠPΩHN ΠEIPAIΩΣ) 38, AΘHNA THΛ.: , , ΦAΞ: KENTPIKH IAΘEΣH: EMM. MΠENAKH 16, AΘHNA, THΛ.: YΠOK/MA: N. MONAΣTHPIOY 122, ΘEΣ/NIKH, THΛ.: , , ΦAΞ: Web site: info@ patakis.gr, sales@ patakis.gr

4 T È Ï ÏÏ Ô Ó ÙÔ appleâappleúˆì ÓÔ ÙˆÓ ÓıÚÒappleˆÓ. K ÚÏÔ M Ú NÙÔÌ ÓÁÎÂ, applefi ÙÔ È Ï Ô TÔ ÚÙÈÓÔ Ûapple ÙÈ

5 ÙÔ M ÓÔ, ÛÙÔ N ÎÔ, ÛÙË È Ó, ÛÙË º Ú, ÛÙË XÚÈÛÙ Ó, ÛÙË N ÎË, ÛÙË N ÓÛË Î È ÛÙÔÓ AÏ Í Ó ÚÔ, Ù apple È È Ì, appleô ÔÌÔÚÊ ÓÔ Ó ÙË ˆ Ì

6 υο ηρωίδες της µυθολογίας µπήκαν στη ζωή µου, για να µη βγουν ποτέ. Ήταν και οι δυο πριγκίπισσες, κ ρες ξακουστών βασιλιάδων. Νέες, µορφες, ανεξάρτητες και δυναµικές για την εποχή τους, έζησαν έντονη ζωή, ερωτε τηκαν, π νεσαν, έθαψαν νειρα και προσδοκίες, βίωσαν οικογενειακές αγρι τητες και πλήρωσαν για τα σφάλµατα των δικών τους. Η µία ήταν η Αριάδνη, κ ρη του Μίνωα, του βασιλιά της Κρήτης. Η ιστορία της γνωστή. Βοήθησε το Θησέα, τον αγαπηµένο της, να σκοτώσει τον αδερφ της τον Αστέριο, δηλαδή το Μινώταυρο. Εκείνος µως την εγκατέλειψε στη Νάξο κι η προδοµένη Αριάδνη κρεµάστηκε απ ένα δέντρο. Ζήσαµε µαζί δυο υπέροχα χρ νια, τ σο χρειάστηκε για να γράψω ένα απ τα τελευταία µου βιβλία. Ακ µα και τώρα έρχεται συχνά στο νου µου, δ σκολα θα την αποχωριστώ. Ξέρω τι περιµένει να τη βγάλω ξανά απ τη σιωπή της. Γιατί, λοιπ ν, η άτυχη πριγκίπισσα της Κρήτης να µη συναντηθεί µε την άλλη ηρωίδα µου, την Κασσάνδρα της Τροίας; Τις χωρίζουν αιώνες. Ε, και; Είµαι βέβαιη τι θα τα πάνε καλά οι δυο τους... Την Κασσάνδρα την πρωτογνώρισα στα µαθητικά µου χρ νια, στην γδοη τάξη, τ τε τα γυµνάσια ήταν 11

7 οκτατάξια. Καθ µουν µε την «κολλητή µου» τη Φιλίτσα στο τελευταίο θρανίο. Στην έδρα η κυρία Ελισσαίου, η φιλ λογος, διάβαζε ένα απ σπασµα απ την Ιλιάδα του Οµήρου στ αρχαία. Οι µεταφράσεις επισήµως απαγορε ονταν, µ νο στα κρυφά κυκλοφορο σαν. Η Γιάννα, καλή µαθήτρια και καλή φίλη αξέχαστα τα πάρτι µε την κοριτσοπαρέα στο σπίτι της, που το έδερναν τα κ µατα προσπαθο σε να µεταφράσει το δ σκολο κείµενο. Κι εγώ είχα στα γ νατά µου, κάτω απ το θρανίο, ένα λογοτεχνικ βιβλίο και ήθελα να µάθω πώς Ένα δέντρο µεγαλώνει στο Μπρο κλυν. Κι ενώ βρισκ - µουν στο πιο κρίσιµο σηµείο του βιβλίου, η κυρία Ελισσαίου, που είχε µάτι αετο, είπε: Χατζησταυρινο, συνέχισε παρακάτω... Έπρεπε να το πει και δε τερη φορά και να µε σκουντήξει η Φιλίτσα για να αφήσω το Μπρο κλυν της Νέας Υ ρκης και να γυρίσω στο Βαθ της Σάµου. Στίχος Ν 361, µου ψιθ ρισε η κολλητή µου. Άρχισα να γυρίζω δυο δυο τις σελίδες. Βρήκα το κεί- µενο και συνέχισα: «Eνθα µεσαιπ λι ς περ ν αναο σι κελε σας Iδοµενε ς Τρώεσσι µετάλµενος ν φ βον ρσε. πέφνε γ ρ Oθρυον α Καβησ θεν νδον ντα, ς α νέον πολέµοιο µετ κλέος ε ληλο θει, τεε δ Πριάµοιο θυγατρ ν ε δος ρίστην Κασσάνδρην νάεδνον, πέσχετο δ µέγα ργον, κ Τροίης έκοντας πωσέµεν υ ας Aχαι ν...» 12

8 Αµέσως ήρθε κι η χαριστική βολή: Πες µας και τη µετάφραση, Βαγγελίτσα... «...Και τ τε µε τους αναο ς ο Ιδοµενέας, αν και ήταν σχεδ ν ασπροµάλλης, ρµησε και σκ ρπισε τους Τρώες. Tον Οθρυονέα φ νευσε, που απ τα Καβήσια µέρη στην Τροίαν ήλθε, µ λις άκουσε την φήµην του πολέµου, και του Πριάµου την πιο µορφη απ λες θυγατέρα, την Κασσάνδραν, ν φη άπροικη ζητο σε κι έργον µέγα υπ σχονταν, τους αναο ς να διώξει απ την Τροίαν...» Χτες σας ζήτησα να γράψετε λίγα λ για. Πες µας, τι ξέρεις γι αυτή την ηρωίδα του Οµήρου; Kαι βέβαια ήξερα. Το προηγο µενο βράδυ κ ντεψα να στραβωθώ διαβάζοντας κάτω απ το λαµπτήρα της δηµοτικής βιβλιοθήκης, που µ λις και µετά βίας φώτιζε την ψηλοτάβανη αίθουσα. Ο καλ ς µου κ ριος Νιώτης, ο βιβλιοθηκάριος, ο θε ς να αναπα ει την ψυχή του, είχε κατεβάσει εγκυκλοπαίδειες και λεξικά και,τι άλλο υπήρχε για την ηρωίδα του Οµήρου. Καθώς ήµουν βιβλιοφάγος καταβρ χθιζα τη λογοτεχνία µε ρεξη καρχαρία, εποµένως και τακτική επισκέπτρια της βιβλιοθήκης, ο κ ριος Νιώτης µε συ- µπαθο σε. Κι ας ήταν αναγκασµένος να ανεβαίνει κάθε φορά τα είκοσι τέσσερα σκαλοπάτια του παλιο νεοκλασικο αρχοντικο, ήταν και µεγαλο τσικος και παχουλ ς. Κι άλλες φορές τον είχα καθυστερήσει, η ώρα περνο σε κι εγώ βυθισµένη στο διάβασµα δεν καταλάβαινα τι έξω είχε νυχτώσει. 13

9 Εκείνο το βράδυ χτυπο σε η καρδιά µου ταν γ ριζα σπίτι. σα είχα διαβάσει µε είχαν συγκλονίσει. εν ήταν µ νο ηρωίδα του Οµήρου, έγινε και δική ΜΟΥ, µπήκε βαθιά στην καρδιά µου για να µη βγει ποτέ. ε βρήκα πουθενά περιγραφή της. Την έπλασα µε τη φαντασία µου ψηλή, αρχοντική, µορφη. Με µα ρα µακριά µαλλιά ολ ισια και µε µάτια κατάµαυρα σαν τις ν χτες της πατρίδας της. Μέσα µου είχε εκτοπίσει τις άλλες γυναίκες της Ιλιάδας, τη θεογέννητη Ελένη, τη βασιλογεννηµένη Ανδροµάχη και την τραγική Εκάβη. Αλλά κι αργ τερα, σες εκατοντάδες βιβλία διάβασα κι σες γυναίκες ηρωίδες γνώρισα, καµιά δε θρονιάστηκε στο νου και στην καρδιά µου σο εκείνη. Πρέπει να οµολογήσω τι, σε σηµαντικές εποχές της ζωής µου, την παραµελο σα. εν τη σκεφτ µουν, δε συνοµιλο σα µαζί της, ήξερα µως τι ήταν κρυµµένη σε µια άκρη του µυαλο µου και µε περίµενε υποµονετικά. Πολλοί αµφισβήτησαν χι µ νο τη δική της παρξη αλλά και του Οµήρου. Μας χωρίζουν τρεισήµισι περίπου χιλιάδες χρ νια απ την εποχή που έζησε, και οι ιστορικοί και οι µελετητές εξακολουθο ν ακ µα να ψάχνουν. Γιατί, µως, παππο λη µηρε, ήσουν τ σο τσιγκο νης κι έγραψες µ νο δυο αράδες για µια τ σο ξεχωριστή γυναίκα; Χρ νια αργ τερα ήρθε ο καιρ ς να ξαναθυµηθώ την ηρωίδα µου. Επίδαυρος, αρχαίο θέατρο, Τρωάδες.Ο λ γος του Ευριπίδη να αµφισβητεί και να αναζητεί τα θεία και τα ανθρώπινα, να απεικονίζει εσωτερικές συγκρο σεις και πάθη, να γίνεται κραυγή διαµαρτυρίας για τη συ- µπεριφορά των νικητών απέναντι στους νικηµένους. 14

10 Κι εκείνη να λέει:...μάνα, το νικηφ ρο µου κεφάλι στ λισε και για τους βασιλικο ς µου γάµους να χαίρεσαι....αν ο Λοξίας (Απ λλωνας) υπάρχει, τ τε γάµο κι απ της Ελένης πιο πικρ θα κάνει των Αχαιών ο µέγας βασιλέας, ο Αγαµέµνονας. Θα τον σκοτώσω κι εκδίκηση θα πάρω για τ αδέρφια και το γονι µου που τους θανατώσαν....για έναν έρωτα, για µια γυναίκα, ζητώντας την Ελένη αυτοί αφάνισαν µ ριους... Για το χατήρι της, που µε τη θέλησή της και χι µε το στανι την κλέψαν......ο µυαλωµένος πρέπει ν αποφε γει τον π λεµο. Αν βρεθεί µως στην ανάγκη να πολεµήσει, ωραίο στεφάνι δ ξας για την πατρίδα µε τιµή να πέσει κι αν άτιµα χαθεί, ντροπή µεγάλη. Έτσι δεν πρέπει να λυπάσαι, µάνα, την Τροία και το γάµο µου. Με το τον τους µισητο ς εχθρο ς µας θα ξεκάνω... Έκανα µέρες να συνέλθω απ την ταραχή που µου προξένησε η παράσταση και η τραγική µοίρα της ηρωί- 15

11 δας µου. Άρχισα να ψάχνω πιο συστηµατικά για λεπτο- µέρειες απ τη ζωή της. Λίγες γραµές στην Ιλιάδα, µια δυο σελίδες στις Τρωάδες, ακ µα λιγ τερες στον Αγαµέ- µνονα, σκ ρπιες λέξεις σε µεταγενέστερους συγγραφείς. Η πιο παρεξηγηµένη γυναίκα, την έλεγαν τρελή, αλλοπαρµένη, παρασυρµένη απ θεϊκή µανία, ακ µα και η οικογένειά της δεν έδινε σηµασία στα σα έλεγε κι ας είχε το χάρισµα να βλέπει τους πολέµους πριν γίνουν, το θάνατο πριν έρθει. Κολλο σα χαρτάκια µε σηµειώσεις παντο, στο γραφείο µου, στη βιβλιοθήκη, στον καθρέφτη, στις ντουλάπες. Κι η φαντασία µου κάλπαζε εκατοντάδες αιώνες πριν, σ έναν τ πο ξακουστ και σε γεγον τα που έµειναν ανεξίτηλα στη µνήµη. Σε µια ισχυρή και ανθηρή π λη που καταστράφηκε, στην Τροία. Προσπάθησα να µάθω π τε έγινε η καταστροφή της. Οι ιστορικοί δε συµφωνο ν. Ο ο ρις ο Σάµιος αναφέρει το 1334 π.χ., ο Ηρ δοτος το 1250, ο Ερατοσθένης περίπου το 1183 και οι νε τεροι αρχαιολ γοι, ο µεν Ντέρπφελντ το 1250 και ο Μπλέγκεν µεταξ 1270 και Έτσι, ήρθα σε επαφή µε την αρχαιολογία, που µου άνοιξε την ρεξη για περισσ τερο διάβασµα και ψάξιµο. Βρήκα βιβλία του Σλήµαν. Αυτ ς ο πλο σιος Γερµαν ς έµπορος, που δεν ήταν αρχαιολ γος αλλά ένας ονειροπ λος, λάτρης της ελληνικής αρχαι τητας και του Οµήρου, βάλθηκε να ανακαλ ψει τη µυθική Τροία. Το 1871 ξεκίνησε να σκάβει στην Τουρκία, απέναντι απ την Τένεδο, σ ένα λ φο που σήµερα λέγεται Χισαρλίκ. Άρχισα πάλι να κρατώ σηµειώσεις και να κολλάω χαρτάκια παντο. 16

12 Έρχονταν, µως, συχνά οι απαραίτητες υπερωρίες στην Αµερικανική Πρεσβεία και το άγριο ωράριο 7:30 π.µ.-8:00 µ.µ. µε εξ ντωνε. Τα χαρτάκια σιγά σιγά άρχισαν να ξεκολλο ν και να πέφτουν. Βρήκαν θέση µέσα σ ένα φάκελο, προσωρινά. Και η ηρωίδα µου, υποµονετική και µε καταν ηση, περίµενε το πλήρωµα του χρ νου για να πάρει σάρκα και οστά. Πέρασε καιρ ς. Μια µέρα πήρα ένα τηλεφώνηµα απ τη Σ λβια, Αµερικανίδα συγγραφέα, γνωστή απ τα χρ νια που τριγ ριζα στην Αµερική. Βρισκ ταν στην Αθήνα κι ήθελε να συναντηθο µε. Χάρηκα που θα την ξανάβλεπα. Ήταν απ τις πιο προοδευτικές φωνές εναντίον των πολέµων της Αµερικής απανταχο της Γης. Λάτρευε την Ελλάδα, την αρχαία φυσικά, κι ανέλαβα να την ξεναγήσω. Ακρ πολη, Τ µβος του Μαραθώνα, Βραυρώνα, να ς του Ποσειδώνα στο Σο νιο µε πανσέληνο. Η ίδια ζήτησε να δει και το Εθνικ Αρχαιολογικ Μουσείο. Ευλογηµένη η ώρα... Ήξερα τι δε θα τα κατάφερνα να κάνω την ξενάγηση που της άξιζε. Η φίλη µου η Μαρίνα, απ τις καλ τερες ξεναγο ς, δέχτηκε να βοηθήσει. Ήταν µια καλή ευκαιρία να ξαναδώ το µουσείο, στερα µάλιστα απ την πρ σφατη ανακαίνισή του. Κοιτο σα έκθαµβη µαζί µε τη Σ λβια τους θησαυρο ς του Αγαµέ- µνονα, τα κυκλαδικά ευρήµατα, λο το αρχαίο κάλλος που κρατο σε αιώνες κρυµµένο η ελληνική γη. Η ώρα περνο σε µε τη Σ λβια να παρατηρεί και να ρωτάει για το καθετί κι εγώ να ντρέποµαι για τα κενά των γνώσεών µου. Φτάσαµε και στην αίθουσα 36 µε τις χάλ- 17