ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ 2009 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ

Transcript

1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ 2009 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΩΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΕΓΓΡΑΦΟ... 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ... 4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΕΙ ΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ... 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΤΟΜΕΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Comenius Σχολική Εκπαίδευση Κινητικότητα και Συµπράξεις Πολυµερή σχέδια Προτεραιότητα 1: βελτίωση της παροχής κινήτρων σε σχέση µε µαθησιακές και µεταγνωστικές δεξιότητες Προτεραιότητα 2: ανάπτυξη σειράς διδακτικών και µαθησιακών προσεγγίσεων για την υποστήριξη των «εγκάρσιων» βασικών δεξιοτήτων Προτεραιότητα 3: διαχείριση των σχολείων Προτεραιότητα 4: εκµάθηση γλωσσών και γλωσσική πολυµορφία Προτεραιότητα 5: βελτίωση των δεξιοτήτων γραφής και ανάγνωσης Προτεραιότητα 6: ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόµενο και υπηρεσίες ίκτυα Προτεραιότητα 1: ανάπτυξη παροχών προσχολικής µάθησης και µάθησης σε µικρή ηλικία Προτεραιότητα 2: διαχείριση των σχολείων Προτεραιότητα 3: στήριξη της επιχειρηµατικότητας και ανάπτυξη δεσµών µε τον κόσµο της εργασίας Προτεραιότητα 4: ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόµενο και υπηρεσίες Προτεραιότητα 5: αύξηση της ελκυστικότητας της επιστηµονικής εκπαίδευσης Προτεραιότητα 6: ανάπτυξη ειδικής αγωγής (SEN) για την ενσωµάτωση όλων των νέων, ιδιαίτερα των νεών µε αναπηρία Erasmus Τριτοβάθµια Εκπαίδευση, περιλαµβανοµένης της προηγµένης Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης Κινητικότητα Πολυµερή σχέδια Σχέδια ανάπτυξης προγραµµάτων σπουδών (ΑΠΣ) Σχέδια που εστιάζουν στη συνεργασία µεταξύ Ιδρυµάτων Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης και επιχειρήσεων Σχέδια που υποστηρίζουν το πρόγραµµα εκσυγχρονισµού των Ιδρυµάτων Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης Σχέδια «εικονικής πανεπιστηµιούπολης» Θεµατικά δίκτυα Ακαδηµαϊκά δίκτυα ιαρθρωτικά δίκτυα Leonardo da Vinci Αρχική και Συνεχής Επαγγελµατική Εκπαίδευση και Κατάρτιση. 22 1

2 3.1. Κινητικότητα και εταιρικές σχέσεις Πολυµερή σχέδια Προτεραιότητα 1: διαφάνεια και αναγνώριση ικανοτήτων και δεξιοτήτων Προτεραιότητα 2: Ανάπτυξη της ποιότητας και της ελκυστικότητας των συστηµάτων και πρακτικών ΕΕΚ Προτεραιότητα 3: ανάπτυξη των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων εκπαιδευτικών, επιµορφωτών και εκπαιδευτών στον τοµέα της ΕΕΚ Προτεραιότητα 4: ανάπτυξη επαγγελµατικών δεξιοτήτων µε βάση τις ανάγκες της αγοράς εργασίας Προτεραιότητα 5: αύξηση του επιπέδου ικανοτήτων οµάδων κινδύνου ίκτυα ίκτυα ECVET ίκτυα εµπλεκόµενων µερών Grundtvig Εκπαίδευση Ενηλίκων και Άλλοι Τρόποι Εκπαίδευσης Κινητικότητα και συµπράξεις Πολυµερή σχέδια Προτεραιότητα 1: βασικές ικανότητες Προτεραιότητα 2: βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης ενηλίκων Προτεραιότητα 3: βελτίωση της ελκυστικότητας και της πρόσβασης στην εκπαίδευση ενηλίκων Προτεραιότητα 4: Βελτίωση της επικύρωσης της µη τυπικής και της άτυπης µάθησης Προτεραιότητα 5: προώθηση της εκπαίδευσης ενηλίκων για περιθωριοποιηµένους και µειονεκτούντες πολίτες και µετανάστες Προτεραιότητα 6: ιδασκαλία και µάθηση σε µεγαλύτερες ηλικίες διαγενεακή µάθηση και µάθηση στην οικογένεια ίκτυα Προτεραιότητα 1: εκµάθηση γλωσσών στην εκπαίδευση ενηλίκων Προτεραιότητα 2: ακαδηµαϊκή δικτύωση στην εκπαίδευση ενηλίκων Προτεραιότητα 3: δικτύωση ενδιαφερόµενων µερών στην εκπαίδευση ενηλίκων Προτεραιότητα 4: Επικύρωση και πιστοποίηση ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΕΓΚΑΡΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Βασική ραστηριότητα 1- Συνεργασία σε Θέµατα Πολιτικής και Καινοτοµίας Κινητικότητα (επισκέψεις µελέτης) Μελέτες και συγκριτική έρευνα Βασική ραστηριότητα 2- Γλώσσες Πολυµερή σχέδια ίκτυα Βασική ραστηριότητα 3 - ΤΠΕ Πολυµερή σχέδια ίκτυα Βασική ραστηριότητα 4 ιάδοση και Αξιοποίηση Αποτελεσµάτων Πολυµερή σχέδια Μελέτες και υλικό αναφοράς ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ JEAN MONNET ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΙΑΝΟΗΣΗΣ JEAN MONNET

3 ΠΩΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΕΓΓΡΑΦΟ Το παρόν έγγραφο αποτελεί επικαιροποίηση των προτεραιοτήτων της Γενικής Πρόσκλησης του κοινοτικού Προγράµµατος ιά Βίου Μάθηση. Στο παρόν έγγραφο καθορίζονται τα θέµατα προτεραιότητας που αποτελούν αντικείµενο της πρόσκλησης υποβολής αιτήσεων στο πλαίσιο των διαφόρων δράσεων του προγράµµατος. Παρ όλο που, στο µεγαλύτερο τµήµα της, η πρόσκληση παραµένει αµετάβλητη, εισάγονται ορισµένες προσαρµογές, έτσι ώστε να λαµβάνονται υπόψη οι εξελίξεις στη διαδικασία χάραξης πολιτικής και η εισαγωγή νέων προγραµµατικών δράσεων. Οι προτεραιότητες που ορίζονται στο παρόν έγγραφο αντικατοπτρίζουν θέµατα κεντρικής σηµασίας για την ανάπτυξη πολιτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο στους τοµείς της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Μεταξύ προτάσεων εφάµιλλης ποιότητας, αυτές που καλύπτουν τις συγκεκριµένες προτεραιότητες είναι πιο πιθανό να επιλεγούν για χρηµατοδότηση απ ό,τι είναι οι προτάσεις που δεν τις καλύπτουν. Η ανάγνωση της γενικής πρόσκλησης πρέπει να γίνει σε συνδυασµό µε τα ακόλουθα έγγραφα: Απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου για τη θέσπιση του Προγράµµατος ιά Βίου Μάθηση Οδηγός Προγράµµατος που περιέχει την περιγραφή των δράσεων καθώς και των σχετικών οικονοµικών και διοικητικών ρυθµίσεων. Οι αιτούντες καλούνται να επιστήσουν την προσοχή τους στο γεγονός ότι ο οδηγός προγράµµατος περιλαµβάνει αρκετές νέες δράσεις που πρόκειται να ξεκινήσουν το 2009 στο πλαίσιο των τοµεακών προγραµµάτων Comenius και Grundtvig. 3

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Γενική προτεραιότητα του Προγράµµατος ιά Βίου Μάθηση είναι η ενίσχυση της συµβολής της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στην επίτευξη του στόχου της Λισαβόνας, ήτοι να καταστεί η Ευρωπαϊκή Ένωση η πλέον ανταγωνιστική οικονοµία της γνώσης, µε βιώσιµη οικονοµική ανάπτυξη, περισσότερες και καλύτερες θέσεις απασχόλησης, και µεγαλύτερη κοινωνική συνοχή. Κάθε µέρος του προγράµµατος θα αποδίδει προτεραιότητα σε δράσεις που στοχεύουν στη βελτίωση των δεξιοτήτων, στηρίζουν την ανάπτυξη και την υλοποίηση συνεκτικών και ολοκληρωµένων στρατηγικών διά βίου µάθησης και προωθούν την καινοτοµία και τη δηµιουργικότητα. Στο πλαίσιο αυτό, οι τοµείς προτεραιότητας των δράσεων το 2009 είναι: Η υποστήριξη της εφαρµογής του προγράµµατος εργασίας «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010», µε στόχο τη βελτίωση της ποιότητας, της προσπελασιµότητας και της διαφάνειας των συστηµάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης στην Ευρώπη, ιδίως µέσω της προώθησης της συνεκτικότητας µεταξύ όλων των µορφών και των σταδίων της διά βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης, αρχίζοντας από νεαρή ηλικία, και βελτιώνοντας τους τρόπους ευέλικτης µάθησης, για παράδειγµα µέσω της υλοποίησης του ευρωπαϊκού πλαισίου επαγγελµατικών προσόντων και των συστηµάτων επικύρωσης της µη τυπικής και της άτυπης µάθησης, καθώς και της διά βίου καθοδήγησης. Η ενίσχυση του ρόλου της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στο πλαίσιο της διαδικασίας της Λισαβόνας τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, µε στόχο την προώθηση όχι µόνο της ανταγωνιστικότητας αλλά και της βιώσιµης οικονοµικής ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής. Η στήριξη της δηµιουργικότητας και της καινοτοµίας σε όλα τα συστήµατα και βαθµίδες εκπαίδευσης και κατάρτισης, έτσι ώστε να είναι επιτυχές το Ευρωπαϊκό έτος δηµιουργικότητας και καινοτοµίας Η εφαρµογή στρατηγικών διά βίου µάθησης µε σκοπό την ενίσχυση της αποδοτικότητας και της ισότητας 1, ιδιαίτερα µέσω της ανάληψης δράσης για τη µείωση του αριθµού των ατόµων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο ή των ατόµων µε χαµηλό επίπεδο βασικών δεξιοτήτων, για την προώθηση της οικονοµικής και κοινωνικής ενσωµάτωσης των µεταναστών, για την εξάλειψη των κοινωνικοοικονοµικών µειονεκτηµάτων, για τη στήριξη της απόκτησης θεµελιωδών ικανοτήτων σε µικρή ηλικία και της βιώσιµης χρηµατοδότησης, καθώς και για την ενίσχυση της βάσης γνώσεων για πολιτικές και πρακτικές. Η βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης και της κατάρτισης όλων των εκπαιδευτικών φορέων, ιδίως των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτών. 1 Κοινή έκθεση προόδου του Συµβουλίου και της Επιτροπής για το 2008 σχετικά µε την εφαρµογή του προγράµµατος εργασίας Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010 «Παροχή δια βίου µάθησης για γνώση, δηµιουργικότητα και καινοτοµία», Επιτοµή των κύριων πρωτοβουλιών πολιτικής και αποτελεσµάτων στον τοµέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης από το έτος 2000, 4

5 Ο εκσυγχρονισµός των ιδρυµάτων τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, µέσω της βελτίωσης της συνεκτικότητάς τους και της προσαρµογής τους στις ανάγκες της κοινωνίας. Είναι απαραίτητο να εκσυγχρονιστούν τα ευρωπαϊκά πανεπιστήµια, έτσι ώστε να µπορέσουν να διαδραµατίσουν σηµαντικό ρόλο στην Ευρώπη της Γνώσης και παράλληλα να αντιµετωπίσουν µε επιτυχία τις προκλήσεις της παγκοσµιοποίησης και να προαγάγουν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες των Ευρωπαίων, καθώς και την ικανότητα της Ευρώπης για καινοτοµία και ανταγωνιστικότητα. Μέσω του εκσυγχρονισµού τους, τα πανεπιστήµια θα καταστούν ικανά να συµβάλουν µε τον δικό τους τρόπο στην Ευρώπη της Γνώσης, καθώς και να προωθήσουν δυναµικά τη στρατηγική της Λισαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Η βελτίωση της ποιότητας και της ελκυστικότητας της επαγγελµατικής εκπαίδευσης και κατάρτισης µέσω της εφαρµογής των προτεραιοτήτων της διαδικασίας της Κοπεγχάγης σε εθνικό επίπεδο, για παράδειγµα µέσω της δοκιµής της εφαρµογής του προτεινόµενου ευρωπαϊκού συστήµατος µεταφοράς και συσσώρευσης ακαδηµαϊκών µονάδων για την επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση. Η βελτίωση των χαµηλών επιπέδων συµµετοχής στην εκπαίδευση ενηλίκων, ιδιαίτερα των µεγαλύτερων σε ηλικία εργαζοµένων και των ανειδίκευτων, έτσι ώστε να µειωθούν τα εµπόδια στην απασχόληση και να αυξηθούν οι ικανότητες των ατόµων για προσαρµογή στις ταχέως µεταβαλλόµενες συνθήκες διαβίωσης και εργασίας. Η βελτίωση της κινητικότητας των πολιτών, ιδιαίτερα από την άποψη της ποιότητας, συµπεριλαµβανοµένης της εφαρµογής της σύστασης σχετικά µε την ποιότητα της κινητικότητας 2 και µέσω της χρήσης του χαρτοφυλακίου γλωσσοµάθειας Europass. Η ενίσχυση της βιώσιµης ανάπτυξης, συµπεριλαµβανοµένων θεµάτων που σχετίζονται µε την ενέργεια και την κλιµατική µεταβολή, µέσω δράσεων σε όλους τους τοµείς της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Εκτός από την κοινή έκθεση προόδου του Συµβουλίου και της Επιτροπής για το 2008 σχετικά µε την εφαρµογή του προγράµµατος εργασίας «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010» («Παροχή διά βίου µάθησης για γνώση, δηµιουργικότητα και καινοτοµία»), µια πλήρης σειρά εγγράφων αναφοράς σχετικά µε τα θέµατα αυτά περιλαµβάνεται στη συλλογή των βασικών πρωτοβουλιών και αποτελεσµάτων πολιτικής της Γενικής ιεύθυνσης Εκπαίδευσης και Πολιτισµού από το έτος Όσον αφορά τα συνοδευτικά µέτρα σε όλα τα τοµεακά προγράµµατα και στη βασική δραστηριότητα 2 (Γλώσσες), δεν έχουν τεθεί συγκεκριµένες προτεραιότητες. Κρίνεται σκόπιµο να επισηµανθεί ότι σε όλα τα προγράµµατα αποδίδεται ιδιαίτερη προσοχή στη συστηµατική διάδοση και αξιοποίηση των αποτελεσµάτων σε επίπεδο σχεδίου και προγράµµατος. Ως εκ τούτου, όλες οι προτάσεις σχεδίων πρέπει να περιλαµβάνουν σαφή σχεδιασµό για τη διάδοση και την αξιοποίηση των αποτελεσµάτων. 2 Σύσταση 2006/961/ΕΚ, της 18ης εκεµβρίου 2006, ΕΕ L 394 της ,

6 Η Επιτροπή θα εξετάσει τις αιτήσεις συγχρηµατοδότησης νέων προγραµµάτων εργασίας για δίκτυα που χρηµατοδοτήθηκαν τα προηγούµενα έτη βάσει των αποδεδειγµένων επιδόσεων των σχετικών δικτύων. 6

7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΕΙ ΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Οι γενικοί και ειδικοί στόχοι του Προγράµµατος ιά Βίου Μάθηση διατυπώνονται στο άρθρο 1 της απόφασης για τη θέσπιση του Προγράµµατος και παρατίθενται στη συνέχεια για ενηµέρωση. Ισχύουν, ανάλογα µε την περίπτωση, για όλα τα µέρη του Προγράµµατος και συµπληρώνονται από ειδικούς και επιχειρησιακούς στόχους για κάθε τοµεακό πρόγραµµα, οι οποίοι παρατίθενται στα σχετικά κεφάλαια της παρούσας πρόσκλησης για υποβολή προτάσεων. Ο γενικός στόχος του Προγράµµατος, όπως ορίζεται στο άρθρο 1 παράγραφος 2 της απόφασης για τη θέσπιση του Προγράµµατος, είναι να συµβάλει, µε τη διά βίου µάθηση, στην ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προηγµένης κοινωνίας, βασισµένης στη γνώση, µε βιώσιµη οικονοµική ανάπτυξη, καλύτερες και περισσότερες θέσεις απασχόλησης και µεγαλύτερη κοινωνική συνοχή, διασφαλίζοντας, παράλληλα, ικανοποιητική προστασία του περιβάλλοντος για τις µελλοντικές γενιές. Αποσκοπεί ιδίως στην ενίσχυση των ανταλλαγών, της συνεργασίας και της κινητικότητας µεταξύ των συστηµάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να καταστούν παγκόσµιο σηµείο ποιοτικής αναφοράς. Οι ειδικοί στόχοι του προγράµµατος, όπως ορίζονται στο άρθρο 1 παράγραφος 3 της απόφασης για τη θέσπιση του προγράµµατος, είναι: α) η συµβολή στην ανάπτυξη ποιοτικής διά βίου µάθησης και η προώθηση υψηλών επιδόσεων, καινοτοµίας και µιας ευρωπαϊκής διάστασης στα συστήµατα και τις πρακτικές στο χώρο της διά βίου µάθησης β) η υποστήριξη της πραγµάτωσης του ευρωπαϊκού χώρου για τη διά βίου µάθηση γ) η συνδροµή στη βελτίωση της ποιότητας, της ελκυστικότητας και της διαθεσιµότητας των ευκαιριών για διά βίου µάθηση στα κράτη µέλη δ) η ενίσχυση της συµβολής της διά βίου µάθησης στην κοινωνική συνοχή, την ενεργό άσκηση της ιδιότητας του πολίτη, το διαπολιτισµικό διάλογο, την ισότητα των φύλων και την προσωπική ολοκλήρωση του ατόµου ε) η συνδροµή στην προώθηση της δηµιουργικότητας, της ανταγωνιστικότητας, της απασχολησιµότητας και της επιχειρηµατικότητας στ) η αυξηµένη συµµετοχή στη διά βίου µάθηση των ατόµων όλων των ηλικιών, συµπεριλαµβανοµένων των ατόµων µε ειδικές ανάγκες και των µειονεκτουσών οµάδων, ανεξαρτήτως κοινωνικής προέλευσης και µορφωτικού επιπέδου ζ) η προώθηση της εκµάθησης γλωσσών και της γλωσσικής ποικιλοµορφίας η) υποστήριξη της ανάπτυξης καινοτόµου περιεχοµένου, υπηρεσιών, παιδαγωγικών µεθόδων και πρακτικής για τη διά βίου µάθηση µε βάση τις ΤΠΕ (τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας) θ) η ενίσχυση του ρόλου της διά βίου µάθησης στη συνειδητοποίηση της ιδιότητας του ευρωπαίου πολίτη, µε βάση την κατανόηση και το σεβασµό των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και της δηµοκρατίας και την ενθάρρυνση της ανοχής και του σεβασµού προς τους άλλους λαούς και πολιτισµούς ι) η προώθηση της συνεργασίας για τη διασφάλιση της ποιότητας σε όλους τους τοµείς της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στην Ευρώπη 7

8 ια) η ενθάρρυνση της βέλτιστης χρήσης των αποτελεσµάτων, καινοτόµων προϊόντων και διαδικασιών και η ανταλλαγή καλών πρακτικών στους τοµείς που καλύπτει το Πρόγραµµα ιά Βίου Μάθηση, προκειµένου να βελτιωθεί η ποιότητα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. 8

9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΤΟΜΕΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ 1. COMENIUS ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Εισαγωγή: Πλαίσιο πολιτικής Τα κράτη µέλη έχουν ορίσει ειδικούς στόχους για τη βελτίωση της εκπαίδευσης και τέσσερα από τα πέντε σηµεία αναφοράς και στόχευσης αναφέρονται στη σχολική εκπαίδευση. 4 Παρ όλα αυτά απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες. εν υπήρξε βελτίωση στην ικανότητα ανάγνωσης, ενώ οι ρυθµοί βελτίωσης ως προς την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου και την ολοκλήρωση του δεύτερου κύκλου της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης παραµένουν υπερβολικά βραδείς. Αν και ο αριθµός σπουδαστών στους κλάδους των µαθηµατικών, των επιστηµών και της τεχνολογίας έχει αυξηθεί, φθάνοντας τον επιδιωκόµενο στόχο, οι αριθµοί εκτός αυτών της πληροφορικής, βρίσκονται σε πτωτική πορεία και η γυναικεία συµµετοχή παραµένει αρκετά χαµηλή. Όσον αφορά το περιεχόµενο της σχολικής εκπαίδευσης, η Σύσταση του εκεµβρίου του 2006 ορίζει οκτώ βασικές ικανότητες για τη διά βίου µάθηση, τις οποίες πρέπει να αναπτύσσουν οι νέοι µε την ολοκλήρωση της αρχικής τους εκπαίδευσης και κατάρτισης. 5 Αυτές δεν καλύπτουν µόνο τις θεµελιώδεις ικανότητες (µητρική γλώσσα, ξένες γλώσσες, µαθηµατικά/φυσικές επιστήµες και ψηφιακός γραµµατισµός), αλλά και εγκάρσιες ικανότητες (συνεχής µάθηση µεταγνωστικές ικανότητες-, κοινωνικές ικανότητες και ικανότητες που σχετίζονται µε την ιδιότητα του πολίτη, πνεύµα πρωτοβουλίας και επιχειρηµατικότητα και πολιτισµική συνείδηση και έκφραση) πολλές από τις οποίες εκφράζονται συχνά ως διεπιστηµονικοί στόχοι στα εθνικά προγράµµατα σπουδών και, ως εκ τούτου, απαιτούν εστίαση στην ανάπτυξη του σχολείου ως συνόλου. Το 2007 η Επιτροπή διοργάνωσε µια δηµόσια διαβούλευση µε αντικείµενο τον εκσυγχρονισµό της σχολικής εκπαίδευσης για την αντιµετώπιση των υφιστάµενων και των µελλοντικών προκλήσεων. 6 Εξέδωσε επίσης ανακοίνωση για τη βελτίωση της ποιότητας της κατάρτισης των εκπαιδευτικών. 7 Επιπλέον, καθίσταται ολοένα και περισσότερο αισθητή η σηµασία που έχει για τη διά βίου µάθηση η παροχή προσχολικής µάθησης και µάθησης σε µικρή ηλικία, καθώς αποτελεί κεντρικό παράγοντα για τη διασφάλιση της ισότητας σε όλες τις µεταγενέστερες βαθµίδες εκπαίδευσης και κατάρτισης. 4 Συµπεράσµατα του Συµβουλίου του Μαΐου 2003 σχετικά µε τα επίπεδα αναφοράς µέσων ευρωπαϊκών επιδόσεων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση (benchmarks) και ετήσια έκθεση προόδου 2007, η οποία διατίθεται στην ενότητα «Νέα» στον δικτυακό τόπο 5 Σύσταση 2006/962/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 18ης εκεµβρίου 2006, σχετικά µε τις βασικές ικανότητες για τη διά βίου µάθηση, ΕΕ L 394 της σ. 10. Οι οκτώ βασικές ικανότητες είναι οι εξής: 1. Επικοινωνία στη µητρική γλώσσα 2. Επικοινωνία σε ξένες γλώσσες 3. Μαθηµατική ικανότητα και βασικές ικανότητες στην επιστήµη και την τεχνολογία 4. Ψηφιακή ικανότητα 5. Μεταγνωστικές ικανότητες (Learning to learn) 6. Κοινωνικές ικανότητες και ικανότητες που σχετίζονται µε την ιδιότητα του πολίτη 7. Πρωτοβουλία και επιχειρηµατικότητα 8. Πολιτισµική συνείδηση και έκφραση

10 Συνεπώς, οι προτεραιότητες που περιγράφονται στη συνέχεια αντικατοπτρίζουν την ανάγκη ανάπτυξης των βασικών ικανοτήτων για µια κοινωνία της γνώσης για όλους, σε συνδυασµό µε την ανάγκη λήψης ιδιαίτερης µέριµνας για όσους αντιµετωπίζουν οποιουδήποτε είδους εκπαιδευτικές µειονεξίες. εδοµένης της πληθώρας των προκλήσεων που επιτάσσουν την οργανωτική εξέλιξη και την επαγγελµατική εξέλιξη του εκπαιδευτικού προσωπικού, η κατάρτιση των εκπαιδευτικών και η ανάπτυξη των διευθυντικών στελεχών των σχολείων είναι κεντρικής σηµασίας. Εισαγωγή: ειδικοί και επιχειρησιακοί στόχοι του προγράµµατος Comenius Οι ειδικοί στόχοι του προγράµµατος Comenius, όπως ορίζονται στο άρθρο 17 παράγραφος 1 της απόφασης για τη θέσπιση του προγράµµατος, είναι: α) να αναπτυχθεί στους νέους και το εκπαιδευτικό προσωπικό η γνώση και η κατανόηση της ποικιλοµορφίας των ευρωπαϊκών πολιτισµών και γλωσσών και της αξίας της β) να βοηθήσει τους νέους να αποκτήσουν τις βασικές βιοτικές δεξιότητες και ικανότητες που είναι απαραίτητες για την προσωπική τους ανάπτυξη, για τη µελλοντική τους απασχόληση και για να γίνουν ενεργοί πολίτες. Οι επιχειρησιακοί στόχοι του προγράµµατος Comenius, όπως ορίζονται στο άρθρο 17 παράγραφος 2 της απόφασης για τη θέσπιση του προγράµµατος, είναι: α) η βελτίωση της ποιότητας και η ποσοτική αύξηση της κινητικότητας που αφορά µαθητές και εκπαιδευτικό προσωπικό στα διάφορα κράτη µέλη β) η βελτίωση της ποιότητας και η ποσοτική αύξηση των συµπράξεων µεταξύ σχολείων από διαφορετικά κράτη µέλη, κατά τρόπο ώστε τουλάχιστον 3 εκατοµµύρια µαθητές να συµµετάσχουν σε κοινές εκπαιδευτικές δραστηριότητες κατά τη διάρκεια του προγράµµατος γ) η ενθάρρυνση της εκµάθησης σύγχρονων ξένων γλωσσών δ) η υποστήριξη της ανάπτυξης καινοτόµου περιεχοµένου, υπηρεσιών, παιδαγωγικών µεθόδων και πρακτικής για τη διά βίου µάθηση µε βάση τις ΤΠΕ ε) η ενίσχυση της ποιότητας και της ευρωπαϊκής διάστασης της εκπαίδευσης των δασκάλων στ) η υποστήριξη βελτιώσεων στις παιδαγωγικές προσεγγίσεις και στη διαχείριση των σχολείων. Προτεραιότητες για τις δράσεις του προγράµµατος Comenius 1.1. Κινητικότητα και Συµπράξεις εν υπάρχουν συγκεκριµένες θεµατικές προτεραιότητες για τις δράσεις αυτές Πολυµερή σχέδια Όλα τα πολυµερή σχέδια του προγράµµατος Comenius έχουν ως αντικείµενο την ανάπτυξη ή µεταφορά καινοτοµίας µε στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της κατάρτισης των εκπαιδευτικών και της συνεχούς επαγγελµατικής ανάπτυξης του εκπαιδευτικού προσωπικού, σε συνδυασµό µε την παροχή υλικού, µεθόδων και άλλων εργαλείων υποστήριξης. Προτεραιότητα θα δοθεί στα ακόλουθα θέµατα: 10

11 Προτεραιότητα 1: βελτίωση της παροχής κινήτρων σε σχέση µε µαθησιακές και µεταγνωστικές δεξιότητες Σε µια κοινωνία της γνώσης, είναι ζωτικής σηµασίας όχι µόνο η βελτίωση της πρόσβασης σε ευκαιρίες µάθησης, αλλά και η ενδυνάµωση των κινήτρων για µάθηση στο σχολείο και καθ όλη τη διάρκεια της ζωής. Υπάρχει ιδιαίτερη ανάγκη επιτάχυνσης της αύξησης του ποσοστού των µαθητών που ολοκληρώνουν τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Τα σχέδια πρέπει να επικεντρώνονται στην ανάπτυξη, δοκιµή και εφαρµογή υλικού, νέων παιδαγωγικών µεθόδων και στρατηγικών που σχεδιάζονται: για την ενδυνάµωση των κινήτρων των σπουδαστών και την αύξηση της ελκυστικότητας της µάθησης, ιδίως για τους µετανάστες και τους κοινωνικοοικονοµικά µειονεκτούντες για την ενίσχυση της απόκτησης µαθησιακών δεξιοτήτων από τους µαθητές για την ενδυνάµωση των δεσµών µεταξύ της σχολικής εκπαίδευσης και του κόσµου της εργασίας για την ενίσχυση της διαπολιτισµικής εκπαίδευσης και της συµβολής της στην κοινωνική ολοκλήρωση για την κάλυψη των αναγκών των παιδιών των µετακινούµενων προς αναζήτηση απασχόλησης και των διακινούµενων εργαζοµένων για την επέκταση της συµµετοχής σε εκπαιδευτικές ευκαιρίες µέσω αθλητικών δραστηριοτήτων Προτεραιότητα 2: ανάπτυξη σειράς διδακτικών και µαθησιακών προσεγγίσεων για την υποστήριξη των «εγκάρσιων» βασικών δεξιοτήτων Ολοένα και περισσότερο η αρχική εκπαίδευση καλείται να εφοδιάσει τους διδασκόµενους µε «εγκάρσιες» βασικές ικανότητες (βλ. βασικές ικανότητες 4 έως 8) 8, οι οποίες απαιτούν συντονισµένη προσέγγιση από ευρύ φάσµα µελών του σχολικού προσωπικού. Τα σχέδια πρέπει να επικεντρώνονται στην ανάπτυξη, δοκιµή και εφαρµογή µαθηµάτων και παιδαγωγικού υλικού και µεθόδων, καθώς και καινοτόµων στρατηγικών (π.χ. οµαδικής διδασκαλίας) Προτεραιότητα 3: διαχείριση των σχολείων Καθώς το σχολικό περιβάλλον καθίσταται ολοένα και πιο σύνθετο, οι δεξιότητες των διευθυντικών στελεχών των σχολείων έχουν προσλάβει ζωτική σηµασία για την επιτυχία των σχολείων, χωρίς ωστόσο να περιλαµβάνονται συχνά σε κύκλους κατάρτισης για εκπαιδευτικούς. 8 Σύσταση 2006/962/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 18ης εκεµβρίου 2006, σχετικά µε τις βασικές ικανότητες για τη διά βίου µάθηση, ΕΕ L 394/10 της Οι οκτώ βασικές ικανότητες είναι οι εξής: 1. Επικοινωνία στη µητρική γλώσσα 2. Επικοινωνία σε ξένες γλώσσες 3. Μαθηµατική ικανότητα και βασικές ικανότητες στην επιστήµη και την τεχνολογία 4. Ψηφιακή ικανότητα 5. Μεταγνωστικές ικανότητες (Learning to learn) 6. Κοινωνικές ικανότητες και ικανότητες που σχετίζονται µε την ιδιότητα του πολίτη 7. Πρωτοβουλία και επιχειρηµατικότητα 8. Πολιτισµική συνείδηση και έκφραση. 11

12 Τα σχέδια πρέπει να επικεντρώνονται στην ανάπτυξη, δοκιµή και εφαρµογή προσεγγίσεων για την παροχή πρακτικής κατάρτισης σε θέµατα ηγετικών δεξιοτήτων και διαχείρισης των σχολείων, καθώς και για την υποστήριξη της διαµόρφωσης µιας νοοτροπίας ενδοσχολικής αξιολόγησης Προτεραιότητα 4: εκµάθηση γλωσσών και γλωσσική πολυµορφία Τα σχέδια πρέπει να επικεντρώνονται ιδίως στην ανάπτυξη, δοκιµή και εφαρµογή προγραµµάτων σπουδών, κύκλων µαθηµάτων ή υλικού, µεθόδων και παιδαγωγικών στρατηγικών σε τοµείς όπως: η εκµάθηση γλωσσών σε µικρή ηλικία η ανάπτυξη και διάδοση εργαλείων διδασκαλίας και εκµάθησης των λιγότερο οµιλούµενων και διδασκόµενων ξένων γλωσσών 9 η ολοκληρωµένη εκµάθηση περιεχοµένου και γλώσσας και η εξέταση των γλωσσικών δεξιοτήτων Προτεραιότητα 5: βελτίωση των δεξιοτήτων γραφής και ανάγνωσης Το επίπεδο των δεξιοτήτων γραφής και ανάγνωσης των µαθητών σε ολόκληρη την ΕΕ δεν παρουσιάζει βελτίωση, ενώ σε ορισµένες περιπτώσεις βρίσκεται σε πτωτική πορεία. Η αναγνωστική παιδεία χάνει ολοένα και περισσότερο έδαφος µπροστά στην ελκυστικότητα των νέων µέσων ενηµέρωσης. Ιδιαίτερα επιτακτική προβάλλει η ανάγκη ενίσχυσης των κινήτρων για απόκτηση δεξιοτήτων γραφής και ανάγνωσης, ιδίως στα αγόρια. Ιδιαίτερης προσοχής χρήζουν συχνά οι δεξιότητες γραφής και ανάγνωσης των µεταναστών και των κοινωνικο-οικονοµικά µειονεκτούντων. Τα σχέδια πρέπει να επικεντρώνονται στην ανάπτυξη, δοκιµή και εφαρµογή υλικού, κύκλων µαθηµάτων, νέων παιδαγωγικών µεθόδων και στρατηγικών, σχεδιασµένων για τη βελτίωση της διδασκαλίας και της εκµάθησης των δεξιοτήτων ανάγνωσης και γραφής Προτεραιότητα 6: ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόµενο και υπηρεσίες Κρίνεται αναγκαία η προαγωγή και ενίσχυση των δεξιοτήτων και των γνώσεων των εκπαιδευτικών, ούτως ώστε να αξιοποιούν στο έπακρο τις νέες ευκαιρίες που δηµιουργούνται από το ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόµενο και υπηρεσίες παντός τύπου, οι οποίες διατίθενται στην αγορά ή αναπτύσσονται άτυπα. Τα σχέδια πρέπει να επικεντρώνονται στην ανάπτυξη, δοκιµή και εφαρµογή υλικού, κύκλων µαθηµάτων και νέων παιδαγωγικών µεθόδων, σχεδιασµένων για να 9 Πρόκειται για γλώσσες οι οποίες δεν διδάσκονται ευρέως, ανεξαρτήτως του εάν είναι επίσηµες γλώσσες των χωρών που συµµετέχουν στο πρόγραµµα διά βίου µάθησης συγκεκριµένα πρόκειται για «περιφερειακές», «µειονοτικές» γλώσσες ή γλώσσες µεταναστών. Τα σχέδια µπορούν να συµβάλουν στη βελτίωση της διδασκαλίας τους και της πρόσβασης σε ευκαιρίες εκµάθησής τους, να ενθαρύνουν την παραγωγή, προσαρµογή και ανταλλαγή υλικού µάθησης, καθώς και την ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών στο συγκεκριµένο τοµέα. 12

13 βελτιώσουν τη χρήση του ποιοτικού ψηφιακού περιεχοµένου της σχολικής διδασκαλίας, ιδίως σε συνάρτηση µε την απόκτηση βασικών ικανοτήτων ίκτυα Θα δοθεί προτεραιότητα στα ακόλουθα θέµατα: Προτεραιότητα 1: ανάπτυξη παροχών προσχολικής µάθησης και µάθησης σε µικρή ηλικία Στο πλαίσιο αυτής της προτεραιότητας, τα δίκτυα καλούνται να διαµορφώσουν ένα φόρουµ για εµπλεκόµενους, ερευνητικά ινστιτούτα και ενώσεις που δραστηριοποιούνται στο επίπεδο της προσχολικής µάθησης και µάθησης σε µικρή ηλικία, µε την παράλληλη συµµετοχή των γονέων στο πλαίσιο µιας συµµετοχικής ευθύνης. Τα δίκτυα αναµένεται να καλύψουν το σύνολο των ακόλουθων θεµάτων: εντοπισµός, ανταλλαγή και αξιοποίηση εµπειριών και ορθών πρακτικών στον τοµέα της παροχής προσχολικής µάθησης και µάθησης σε µικρή ηλικία παιδαγωγικές προσεγγίσεις, οι οποίες ενισχύουν τη δηµιουργικότητα στα παιδιά από µικρή ηλικία µάθηση σε µικρή ηλικία εντοπισµός θεµάτων για πολυµερή σχέδια και άλλα µέσα συνεργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο Προτεραιότητα 2: διαχείριση των σχολείων Τα διευθυντικά στελέχη διαδραµατίζουν ζωτικό ρόλο στη διαχείριση και στην ηγεσία των σχολείων. Όπως σε πολλούς οργανισµούς όπου η ηγεσία είναι κατανεµηµένη, οι ηγετικές δεξιότητες θεωρούνται απαραίτητες για κάθε µέλος του προσωπικού που κατέχει θέση ευθύνης. Στο πλαίσιο της προτεραιότητας αυτής τα δίκτυα πρέπει να εστιαστούν: στη βελτίωση της προετοιµασίας και της κατάρτισης αποτελεσµατικών διευθυντικών στελεχών των σχολείων στην καλύτερη κατανόηση του ρόλου των διευθυντικών στελεχών των σχολείων µέσω πρακτικών διάδοσης Προτεραιότητα 3: στήριξη της επιχειρηµατικότητας και ανάπτυξη δεσµών µε τον κόσµο της εργασίας Στο πλαίσιο αυτής της προτεραιότητας, τα δίκτυα αναµένεται να καλύψουν το σύνολο των ακόλουθων θεµάτων: την επιτυχή µετάβαση από την αρχική εκπαίδευση προς τη συνεχή κατάρτιση και την επαγγελµατική σταδιοδροµία, διαδικασία που θα πρέπει να περιλαµβάνει µια σαφή αντίληψη καθοδήγησης και συµβουλευτικής 13

14 τη χρήση και διάδοση των αποτελεσµάτων των σχεδίων του προγράµµατος Comenius, άλλων ευρωπαϊκών µέτρων και άλλων δραστηριοτήτων στον τοµέα «Σχολείο και Κόσµος της εργασίας» την ανταλλαγή εµπειριών και τη δικτύωση των ενδιαφερόµενων µερών (εµπειρογνωµόνων, ιδρυµάτων κ.λπ.) µε στόχο τη µεγιστοποίηση της συµβολής των σχολείων στη µείωση της ανεργίας των νέων τον εντοπισµό τρόπων καλλιέργειας µιας αίσθησης πρωτοβουλίας και επιχειρηµατικού πνεύµατος µεταξύ διδασκόµενων και εκπαιδευτικών Προτεραιότητα 4: ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόµενο και υπηρεσίες Στο πλαίσιο της προτεραιότητας αυτής, τα δίκτυα πρέπει να εστιάσουν: στη συλλογή, επικύρωση και διάδοση του ψηφιακού περιεχοµένου, καθώς και στην ενσωµάτωσή του στα εθνικά και περιφερειακά εκπαιδευτικά συστήµατα στη διασφάλιση της πολυγλωσσίας του συγκεκριµένου περιεχοµένου και της διασύνδεσής του µε ευρωπαϊκές αξίες και δεοντολογικές αρχές στην παροχή υπηρεσιών και συµβουλών σε σχέση µε δικαιώµατα πνευµατικής ιδιοκτησίας, αδειοδότηση, διασφάλιση ποιότητας, εταιρικές σχέσεις δηµοσίουιδιωτικού τοµέα και πολυγλωσσία στην προώθηση ψηφιακού εκπαιδευτικού περιεχοµένου που σχετίζεται µε βασικές ικανότητες και στην ενθάρρυνση των εκπαιδευτικών για µια δηµιουργική χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας και των ψηφιακών πόρων Προτεραιότητα 5: αύξηση της ελκυστικότητας της επιστηµονικής εκπαίδευσης Στο πλαίσιο της συγκεκριµένης προτεραιότητας, τα δίκτυα πρέπει να εστιάσουν: στο να καταστήσουν τις σπουδές στον τοµέα των θετικών επιστηµών πιο ελκυστικές για τους µαθητές της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης στην καθοδήγηση και παροχή πληροφοριών σχετικά µε ανώτερα επίπεδα σπουδών και µε τις ευκαιρίες επαγγελµατικής σταδιοδροµίας στον κλάδο των θετικών επιστηµών σε µέτρα για τη µείωση της άνισης εκπροσώπησης των φύλων στην εκπαίδευση και την επαγγελµατική σταδιοδροµία στον κλάδο των θετικών επιστηµών Προτεραιότητα 6: ανάπτυξη ειδικής αγωγής (SEN) για την ενσωµάτωση όλων των νέων, ιδιαίτερα των νέων µε αναπηρία Η προτεραιότητα αυτή αποσκοπεί στην ενίσχυση των πολιτικών για ενσωµάτωση της παροχής ειδικής αγωγής (SEN), καθώς και στη µετεξέλιξη των ειδικών σχολείων σε κέντρα πόρων προς υποστήριξη διαφόρων υποοµάδων SEN. Στο πλαίσιο της προτεραιότητας αυτής καλύπτονται επίσης οι ανάγκες κατάρτισης του εκπαιδευτικού προσωπικού των σχολείων και καθίσταται δυνατό το άνοιγµα των σχολείων στην κοινωνία. 14

15 2. ERASMUS ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ, ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΗΓΜΕΝΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ Εισαγωγή: πλαίσιο πολιτικής Η κοινοτική πολιτική για την τριτοβάθµια εκπαίδευση αποσκοπεί στη στήριξη της µεταρρύθµισης των συστηµάτων τριτοβάθµιας εκπαίδευσης των κρατών µελών, αυξάνοντας τη συνεκτικότητα και τη δυνατότητα ανταπόκρισής τους στις ανάγκες της κοινωνίας της γνώσης. Οι µεταρρυθµίσεις για την αντιµετώπιση των προκλήσεων της παγκοσµιοποίησης καθώς και για τη συνεχιζόµενη κατάρτιση του ευρωπαϊκού εργατικού δυναµικού κρίνονται απαραίτητες. Πρέπει να παρασχεθεί στα ιδρύµατα της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, η δυνατότητα να διαδραµατίσουν το ρόλο τους στην Ευρώπη της γνώσης, καθώς και να συµβάλουν δυναµικά στη στρατηγική της Λισαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Στο πλαίσιο των προβληµατισµών της για τον εκσυγχρονισµό των πανεπιστηµίων, η Επιτροπή καθόρισε τους τρεις βασικούς τοµείς µεταρρυθµίσεων στην τριτοβάθµια εκπαίδευση: o Μεταρρύθµιση του προγράµµατος σπουδών: σύστηµα τριών κύκλων σπουδών [προπτυχιακό (Bachelors)-µεταπτυχιακό (Masters)-διδακτορικό επίπεδο], µάθηση βασισµένη σε δεξιότητες, ευέλικτοι τρόποι µάθησης, αναγνώριση επαγγελµατικών προσόντων και δεξιοτήτων, κινητικότητα, σύµφωνα µε τη διαδικασία της Μπολόνια. o Μεταρρύθµιση της διακυβέρνησης: αυτονοµία και αναγνώριση και απόδοση ευθυνών των ιδρυµάτων τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, στρατηγικές εταιρικές σχέσεις, διασφάλιση ποιότητας. o Μεταρρύθµιση της χρηµατοδότησης: διαφοροποίηση των εσόδων των ιδρυµάτων τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, δίδακτρα, επιχορηγήσεις και δάνεια, ισότητα και πρόσβαση, στοχοθετηµένη κοινοτική χρηµατοδότηση. Το Μάιο του 2006 η Επιτροπή δηµοσίευσε µια ανακοίνωση µε τίτλο «Επίτευξη του προγράµµατος εκσυγχρονισµού για τα πανεπιστήµια: εκπαίδευση, έρευνα και καινοτοµία», 10 στην οποία καθορίστηκαν εννέα µέτρα απαραίτητα για την επίτευξη του προγράµµατος εκσυγχρονισµού των Ιδρυµάτων της Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης και τα οποία καλύπτουν τους τρεις προαναφερθέντες τοµείς µεταρρύθµισης: 1) άρση των εµποδίων γύρω από τα Ιδρύµατα Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης στην Ευρώπη 2) εξασφάλιση πραγµατικής αυτονοµίας και αναγνώρισης και απόδοσης των ευθυνών που τους αναλογούν των Ιδρυµάτων Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης 3) παροχή κινήτρων για δοµηµένες εταιρικές σχέσεις µε την επιχειρηµατική κοινότητα 4) εξασφάλιση του σωστού συνδυασµού δεξιοτήτων και ικανοτήτων για την αγορά εργασίας 5) µείωση του χρηµατοδοτικού ελλείµµατος και αποτελεσµατικότερη κατανοµή της χρηµατοδότησης στην εκπαίδευση και την έρευνα 6) ενίσχυση της διεπιστηµονικότητας και της ενδοεπιστηµονικότητας 7) ενίσχυση της γνώσης µέσω της αλληλεπίδρασης µε την κοινωνία 8) ανταµοιβή της αριστείας στο υψηλότερο επίπεδο 9) προβολή στον κόσµο και ελκυστικότητα του ευρωπαϊκού χώρου τριτοβάθµιας εκπαίδευσης και του ευρωπαϊκού χώρου έρευνας. 10 COM(2006)208 15

16 Τα ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης καλούνται να διαδραµατίσουν πλήρως το ρόλο τους στο τρίγωνο της γνώσης (εκπαίδευση, έρευνα και καινοτοµία), καθώς και να συµµετάσχουν σε σχέδια που επικεντρώνονται στην ενισχυµένη συνεργασία µεταξύ Ιδρυµάτων Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης και επιχειρήσεων, µια προτεραιότητα η οποία υπογραµµίζεται από την πρόταση της Επιτροπής για τη θέσπιση ενός Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Τεχνολογίας 11 ενώ είναι ιδιαιτέρως συναφής µε την τριτοβάθµια εκπαίδευση εν γένει. Η εφαρµογή της Σύστασης του 2006 για περαιτέρω ευρωπαϊκή συνεργασία µε σκοπό τη διασφάλιση της ποιότητας στην τριτοβάθµια εκπαίδευση 12 θα εξακολουθήσει να αποτελεί σηµαντικό σηµείο εστίασης, σε συνδυασµό µε την εφαρµογή του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Επαγγελµατικών Προσόντων και την ενίσχυση των δεσµών του µε το πλαίσιο προσόντων για τον ευρωπαϊκό χώρο τριτοβάθµιας εκπαίδευσης. Η στρατηγική της Λισαβόνας και η διαδικασία της Μπολόνια θα εξακολουθήσουν να αποτελούν το πλαίσιο πολιτικής για την τριτοβάθµια εκπαίδευση, λαµβανοµένων δεόντως υπόψη των συµπερασµάτων των Υπουργικών συναντήσεων της ΕΕ και της Μπολόνια. Εισαγωγή: ειδικοί και επιχειρησιακοί στόχοι του προγράµµατος Erasmus Οι ειδικοί στόχοι του προγράµµατος Erasmus, όπως ορίζονται στο άρθρο 21 παράγραφος 1 της απόφασης για τη θέσπιση του προγράµµατος, είναι: α) η υποστήριξη της επίτευξης του ευρωπαϊκού χώρου της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης β) η ενίσχυση της συµβολής της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης και της ανώτερης επαγγελµατικής εκπαίδευσης στη διαδικασία της καινοτοµίας. Οι επιχειρησιακοί στόχοι του προγράµµατος Erasmus, όπως ορίζονται στο άρθρο 21 παράγραφος 2 της απόφασης για τη θέσπιση του προγράµµατος, είναι: α) η βελτίωση της ποιότητας και η ποσοτική ανάπτυξη της κινητικότητας των σπουδαστών και του διδακτικού προσωπικού, ώστε να συµβάλει το πρόγραµµα στην επίτευξη, ως το 2012, συµµετοχής τουλάχιστον ατόµων στην κινητικότητα των σπουδαστών, στο πλαίσιο του Erasmus και των προηγούµενων προγραµµάτων β) η βελτίωση της ποιότητας και η ποσοτική ανάπτυξη της πολυµερούς συνεργασίας µεταξύ ιδρυµάτων τριτοβάθµιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη γ) η αύξηση του βαθµού διαφάνειας και συµβατότητας µεταξύ των τυπικών προσόντων της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης και της προηγµένης επαγγελµατικής εκπαίδευσης που αποκτούνται στην Ευρώπη δ) η βελτίωση της ποιότητας και η ποσοτική ανάπτυξη της συνεργασίας µεταξύ ιδρυµάτων τριτοβάθµιας εκπαίδευσης και επιχειρήσεων ε) η διευκόλυνση της ανάπτυξης καινοτόµων πρακτικών στην εκπαίδευση και κατάρτιση τριτοβάθµιου επιπέδου, και στη µεταφορά τους, περιλαµβανοµένης της µεταφοράς από συµµετέχουσα χώρα σε άλλες στ) η υποστήριξη της ανάπτυξης καινοτόµου περιεχοµένου, υπηρεσιών, παιδαγωγικών µεθόδων και πρακτικής για τη διά βίου µάθηση µε βάση τις ΤΠΕ. Προτεραιότητες των δράσεων του προγράµµατος Erasmus Σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 15ης Φεβρουαρίου 2006, για περαιτέρω ευρωπαϊκή συνεργασία µε σκοπό τη διασφάλιση της ποιότητας στην τριτοβάθµια εκπαίδευση, ΕΕ L 64 της

17 2.1. Κινητικότητα Κινητικότητα σπουδαστών, συµπεριλαµβανοµένης της πρακτικής άσκησης των σπουδαστών σε επιχειρήσεις, και κινητικότητα διδακτικού και λοιπού προσωπικού Η κινητικότητα σπουδαστών και διδακτικού προσωπικού διαδραµατίζει βασικό ρόλο στη δηµιουργία του ευρωπαϊκού χώρου τριτοβάθµιας εκπαίδευσης. Τα ιδρύµατα που συµµετέχουν στο πρόγραµµα Erasmus καλούνται να συµβάλλουν στην αύξηση της κινητικότητας των σπουδαστών για λόγους σπουδών και πρακτικής άσκησης, ούτως ώστε να επιτευχθεί ο στόχος των 3 εκατοµµυρίων φοιτητών Erasmus έως το Καλούνται επίσης να συµβάλλουν στην αύξηση της κινητικότητας του διδακτικού ή άλλου προσωπικού. Τα Ιδρύµατα Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης καλούνται να διασφαλίσουν υψηλό επίπεδο ποιότητας κατά την οργάνωση της κινητικότητας των σπουδαστών και του προσωπικού, σύµφωνα µε τον πανεπιστηµιακό χάρτη Erasmus και τον ευρωπαϊκό χάρτη ποιότητας για την κινητικότητα 13. Στο πλαίσιο της κινητικότητας των σπουδαστών, δεν έχουν καθοριστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο θέµατα προτεραιότητας όσον αφορά τους ακαδηµαϊκούς κλάδους, αν και οι εθνικές αρχές µπορούν να καθορίζουν σχετικές προτεραιότητες ειδικά για κάθε χώρα. Ο συνολικός στόχος συνίσταται στην επίτευξη ισόρροπης γεωγραφικής και θεµατικής κάλυψης σε ολόκληρη την ΕΕ. Στο πλαίσιο της δράσης κινητικότητας για το διδακτικό προσωπικό, θα δοθεί προτεραιότητα στην επίτευξη αυξηµένης κινητικότητας του προσωπικού επιχειρήσεων για διδασκαλία σε ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης. Εντατικά προγράµµατα σπουδών Erasmus (ΕΠ) Θα δοθεί προτεραιότητα σε προγράµµατα τα οποία: επικεντρώνονται σε θεµατικά πεδία στα οποία προγράµµατα µικρότερης διάρκειας έχουν ιδιαίτερη προστιθέµενη αξία παρέχουν αποδείξεις σχετικά µε την πλήρη αναγνώριση και τη χορήγηση ακαδηµαϊκών µονάδων για τις δραστηριότητές τους από τα συµµετέχοντα ιδρύµατα εντάσσονται σε ολοκληρωµένα προγράµµατα σπουδών που οδηγούν στην απόκτηση αναγνωρισµένου διπλού ή κοινού τίτλου σπουδών υιοθετούν µια προσέγγιση µε υψηλό βαθµό πολυεπιστηµονικότητας χρησιµοποιούν εργαλεία και υπηρεσίες ΤΠΕ για τη στήριξη της προετοιµασίας και της παρακολούθησης των εντατικών προγραµµάτων σπουδών, συµβάλλοντας κατ αυτόν τον τρόπο στη δηµιουργία µιας βιώσιµης κοινότητας µάθησης στο σχετικό θεµατικό πεδίο. Εντατικά γλωσσικά προγράµµατα Erasmus (ΕΓΠΕ), 13 Σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 18ης εκεµβρίου 2006, σχετικά µε τη διακρατική κινητικότητα εντός της Κοινότητας για σκοπούς εκπαίδευσης και κατάρτισης: Ευρωπαϊκός χάρτης ποιότητας για την κινητικότητα (2006/961/EC): 17

18 Προτεραιότητα θα δοθεί στους οργανωτές προγραµµάτων που: αποδεικνύουν την ικανότητά τους να οργανώσουν και να φιλοξενήσουν ΕΓΠΕ παρέχουν αποδείξεις σχετικά µε την πλήρη αναγνώριση και τη χορήγηση ακαδηµαϊκών µονάδων Πολυµερή σχέδια Προτεραιότητα θα δοθεί στα σχέδια που επικεντρώνονται σε θεµατικούς τοµείς και πεδία που δεν καλύπτονται επαρκώς από σχέδια τα οποία έχουν ήδη χρηµατοδοτηθεί στο πλαίσιο της δράσης αυτής Σχέδια ανάπτυξης προγραµµάτων σπουδών (ΑΠΣ) Στόχος των σχεδίων ΑΠΣ είναι να υποστηρίζουν τη διαδικασία εισαγωγής της καινοτοµίας και αναβάθµισης της διδασκαλίας σε ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης. Μπορούν να προτείνονται σε οποιονδήποτε ακαδηµαϊκό κλάδο. Θα δοθεί προτεραιότητα σε σχέδια που αποσκοπούν στην ανάπτυξη ή αναθεώρηση ενός ή περισσότερων από τα ακόλουθα θέµατα: ολοκληρωµένων προγραµµάτων που καλύπτουν έναν πλήρη κύκλο σπουδών [σε προπτυχιακό (bachelor), µεταπτυχιακό (master) ή διδακτορικό επίπεδο] και οδηγούν στην απόκτηση ενός αναγνωρισµένου διπλού ή κοινού τίτλου σπουδών προγραµµάτων σπουδών και θεµατικών ενοτήτων συνεχούς εκπαίδευσης, σχεδιασµένων για την αναβάθµιση γνώσεων που αποκτήθηκαν σε προγενέστερο στάδιο διδακτικών ενοτήτων σε τοµείς µε υψηλό βαθµό διεπιστηµονικότητας ή σε τοµείς µε συγκεκριµένες ανάγκες για ισχυρή διεθνική συνεργασία στη διδασκαλία Σχέδια που εστιάζουν στη συνεργασία µεταξύ Ιδρυµάτων Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης και επιχειρήσεων Θα δοθεί προτεραιότητα σε σχέδια: που προβλέπουν έναν ισχυρό ρόλο για εταίρους εκτός των ακαδηµαϊκών κύκλων, συγκεκριµένα για: επιχειρήσεις (ιδίως ΜΜΕ), επαγγελµατικές οργανώσεις, εµπορικά επιµελητήρια, κοινωνικούς εταίρους ή τοπικούς/περιφερειακούς φορείς: που ενισχύουν τη σύνδεση µεταξύ σπουδών και µελλοντικών δεξιοτήτων και αναγκών απασχόλησης, µέσω της εισαγωγής, για παράδειγµα, της επιχειρηµατικής διάστασης στο σχεδιασµό και το περιεχόµενο των µαθηµάτων που αναπτύσσουν εκπαιδευτικές υπηρεσίες όπως ειδικούς κύκλους µαθηµάτων για την αναβάθµιση των γνώσεων και των δεξιοτήτων των εργαζοµένων (συµπεριλαµβανοµένου των γλωσσικών δεξιοτήτων για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας), της δυνατότητας σπουδών µερικής φοίτησης, της επαγγελµατικής κατάρτισης προηγµένου επιπέδου, κ.λπ. που σχεδιάζουν στρατηγικές για την προώθηση ανταλλαγών και συνεργασίας µεταξύ Ιδρυµάτων Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης και επιχειρήσεων 18

19 που προωθούν την επιχειρηµατικότητα, τη δηµιουργική σκέψη και τις καινοτόµες προσεγγίσεις ως µέρος του προγράµµατος σπουδών όσον αφορά τους φοιτητές και ως δεξιότητα όσον αφορά το διδακτικό/ερευνητικό προσωπικό που προβαίνουν σε εκτίµηση των µελλοντικών δεξιοτήτων και αναγκών απασχόλησης µε σκοπό την καλύτερη αντιστοίχιση των δεξιοτήτων µε τις µελλοντικές ανάγκες της αγοράς εργασίας Σχέδια που υποστηρίζουν το πρόγραµµα εκσυγχρονισµού των Ιδρυµάτων Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης Θα δοθεί προτεραιότητα σε σχέδια τα οποία βοηθούν τα Ιδρύµατα Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης να αναπτύξουν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα: στρατηγικές για τον εκσυγχρονισµό και την αύξηση της διαφάνειας των δραστηριοτήτων ακαδηµαϊκού χαρακτήρα (π.χ. µέσω της περιγραφής των επαγγελµατικών προσόντων µε όρους µαθησιακών αποτελεσµάτων) και για την ενίσχυση της παροχής καθοδήγησης ενέργειες σχετικά µε τη διακυβέρνηση και χρηµατοδότηση, αυξάνοντας την ανταποκρισιµότητα των πανεπιστηµίων στις ανάγκες της αγοράς εργασίας, των πολιτών και της κοινωνίας στο σύνολό της στρατηγικές διά βίου µάθησης (µέσω της σύνδεσης της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης µε την παροχή και πιστοποίηση της επαγγελµατικής εκπαίδευσης και κατάρτισης), µε εστίαση στην παροχή αρωγής προς τα ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης ώστε να καταστούν «κέντρα συνεχούς εκπαίδευσης» ή «κέντρα ανοιχτής µάθησης» στην περιφέρειά τους µέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας της επίδοσής τους και την απόδοση και αναγνώριση των υποχρεώσεων και ευθυνών τους ρυθµίσεις αυξηµένης πρόσβασης για άτοµα προερχόµενα από περιβάλλοντα άτυπης ή ανεπίσηµης µάθησης ή µε εναλλακτικά επαγγελµατικά προσόντα, όπως αυτά που αποκτήθηκαν µέσω προηγούµενης εµπειρικής µάθησης στρατηγικές για την αύξηση της ελκυστικότητας των Ιδρυµάτων Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης και την αποτελεσµατικότερη ενηµέρωση του ευρύτερου κοινού σχετικά µε το έργο τους Σχέδια «εικονικής πανεπιστηµιούπολης» Θα δοθεί προτεραιότητα σε σχέδια που εντάσσονται αποδεδειγµένα σε µια συνολική στρατηγική για την αποτελεσµατική ενσωµάτωση των ΤΠΕ στα συµµετέχοντα ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης και τα οποία στοχεύουν σε ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα: στην ανάπτυξη και διάδοση σε ευρωπαϊκό επίπεδο πολλαπλασιαστικών προσεγγίσεων για τη δηµιουργία και καθιέρωση/διατήρηση εικονικών πανεπιστηµιουπόλεων στην παροχή ανοικτών εκπαιδευτικών πόρων, διασφαλίζοντας την κάλυψη οργανωτικών, τεχνικών και σχετικών µε την ποιότητα θεµάτων, ούτως ώστε να επιτυγχάνεται η ανταλλαγή περιεχοµένου και η προσπελασιµότητά τους σε πανευρωπαϊκό επίπεδο στην ανάπτυξη ή αναθεώρηση ολοκληρωµένων προγραµµάτων τα οποία καλύπτουν έναν πλήρη κύκλο σπουδών [σε προπτυχιακό (bachelor), µεταπτυχιακό (master) ή διδακτορικό επίπεδο] και οδηγούν στην απόκτηση αναγνωρισµένου διπλού ή κοινού τίτλου σπουδών, στο πλαίσιο των οποίων χρησιµοποιούνται εργαλεία και υπηρεσίες 19

20 ΤΠΕ που καθιστούν εφικτή την εικονική κινητικότητα σπουδαστών και διδακτικού προσωπικού στην προώθηση της συνεργασίας και ανταλλαγής στρατηγικών εµπειριών µεταξύ αρµοδίων για τη λήψη αποφάσεων στον τοµέα της ανάπτυξης εικονικών πανεπιστηµιουπόλεων δίνοντας κυρίως προσοχή στον αντίκτυπο, την προστιθέµενη αξία και τα οφέλη της χρήσης ΤΠΕ Θεµατικά δίκτυα Τα θεµατικά δίκτυα Erasmus µπορούν να είναι δύο κατηγοριών: Ακαδηµαϊκά δίκτυα σχεδιασµένα για την προώθηση της καινοτοµίας σε συγκεκριµένους επιστηµονικούς κλάδους, σε σειρά επιστηµονικών κλάδων ή σε πολυεπιστηµονικά πεδία. ιαρθρωτικά δίκτυα σχεδιασµένα για τη βελτίωση και τον εκσυγχρονισµό µιας συγκεκριµένης πτυχής της οργάνωσης, διαχείρισης, διακυβέρνησης ή χρηµατοδότησης των Ιδρυµάτων Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης. Ο βασικός ελάχιστος αριθµός δραστηριοτήτων που πρέπει να διεξάγονται από κάθε κατηγορία δικτύων περιγράφεται αναλυτικά στον Οδηγό του Προγράµµατος ιά Βίου Μάθηση. Όλα τα δίκτυα πρέπει να συγκεντρώνουν το κατάλληλο φάσµα ενδιαφερόµενων µερών για το καλυπτόµενο θέµα. Προτεραιότητα θα δοθεί σε προτάσεις δικτύων που εστιάζονται σε θεµατικά πεδία και θέµατα που δεν έχουν καλυφθεί επαρκώς από δίκτυα ήδη χρηµατοδοτούµενα στο πλαίσιο της συγκεκριµένης δράσης (βλ. ενότητα 2.3.1). Προτεραιότητα θα δοθεί οµοίως σε δίκτυα που έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο χρηµατοδότησής τους και υποβάλλουν πρόταση συνέχισής της, υπό την προϋπόθεση ότι είναι σε θέση να αποδείξουν, πέραν µιας σηµαντικής προηγούµενης εµπειρίας (π.χ. µε όρους επιτευγµάτων και επιδράσεων), ότι θα υλοποιηθούν σηµαντικές περαιτέρω επεκτάσεις των δικτύων (π.χ. ως προς τις δραστηριότητες, τη µεθοδολογική προσέγγιση και τη γεωγραφική κάλυψή τους). Οι προτεραιότητες για τις δύο κατηγορίες δικτύων είναι οι εξής: Ακαδηµαϊκά δίκτυα Σχέδια που επικεντρώνονται σε έναν από τους ακόλουθους τοµείς: νοµικά, οικονοµικά, λογοτεχνία, σύνδεση µεταξύ πολιτισµού και εκπαίδευσης, φιλοσοφία, µαθηµατικά, σπουδές στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, διαπολιτισµικότητα και πολυγλωσσία, κατάρτιση των εκπαιδευτικών, βιώσιµη ανάπτυξη, περιλαµβανοµένων θεµάτων σε σχέση µε την ενέργεια και την κλιµατική µεταβολή, φυσική αγωγή και αθλητισµός, 20

21 επιχειρηµατικότητα και καινοτοµία, διεπιστηµονικά θέµατα ιαρθρωτικά δίκτυα Πρόσβαση στην τριτοβάθµια εκπαίδευση Στα βασικά θέµατα συγκαταλέγεται η διεύρυνση της πρόσβασης σε µη συµβατικούς διδασκόµενους όπως οι επαγγελµατίες, οι διδασκόµενοι µεγαλύτερης ηλικίας και άτοµα µε άτυπα επαγγελµατικά προσόντα, σε συνδυασµό µε την αναγνώριση της προηγούµενης άτυπης και ανεπίσηµης µάθησης. Το «τρίγωνο της γνώσης»: εκπαίδευση, έρευνα και καινοτοµία Στα βασικά θέµατα συγκαταλέγεται η ενδυνάµωση της σύνδεσης µεταξύ της διδασκαλίας και της έρευνας στην τριτοβάθµια εκπαίδευση και η εφαρµογή της στη βιοµηχανία και στις επιχειρήσεις, καθώς επίσης και η δηµιουργία περιφερειών µάθησης µε επίκεντρο τα πανεπιστήµια ως κινητήριος µοχλός περιφερειακής ανάπτυξης. ιαχείριση των Ιδρυµάτων Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης Στα βασικά θέµατα συγκαταλέγεται η ενίσχυση της αυτονοµίας και της απόδοσης και αναγνώρισης των ευθυνών και υποχρεώσεων των πανεπιστηµίων, η βελτίωση των συστηµάτων διαχείρισης του προσωπικού και η εφαρµογή εσωτερικών και εξωτερικών µηχανισµών διασφάλισης ποιότητας σύµφωνα µε τα πρότυπα και τις κατευθυντήριες γραµµές για τη διασφάλιση της ποιότητας στην ευρωπαϊκή τριτοβάθµια εκπαίδευση που εγκρίθηκαν στο Bergen το

22 3. LEONARDO DA VINCI ΑΡΧΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ Εισαγωγή: πλαίσιο πολιτικής Το πλαίσιο πολιτικής για το πρόγραµµα Leonardo da Vinci εξακολουθεί να είναι η διαδικασία της Κοπεγχάγης, όπως επικαιροποιήθηκε από το Ανακοινωθέν του Μάαστριχτ (2004) και προσφάτως από το Ανακοινωθέν του Ελσίνκι (2006). Επίκεντρο της διαδικασίας είναι η αύξηση της ελκυστικότητας, της ποιότητας και της επίδοσης των συστηµάτων επαγγελµατικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΕΕΚ), η βελτίωση των συστηµάτων διαφάνειας, πληροφόρησης και επαγγελµατικού προσανατολισµού, η αναγνώριση δεξιοτήτων και επαγγελµατικών προσόντων και η ενδυνάµωση της ευρωπαϊκής διάστασης. Κατά την περίοδο µέχρι το 2010, αναµένεται ότι οι ειδικές πρωτοβουλίες για την προώθηση της περαιτέρω ανάπτυξης, πιλοτικής λειτουργίας και εφαρµογής των κοινών ευρωπαϊκών εργαλείων για την επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση θα έχουν αντίκτυπο στις δραστηριότητες του προγράµµατος. Στις πρωτοβουλίες αυτές συγκαταλέγονται η ανάπτυξη και δοκιµή του ευρωπαϊκού συστήµατος µεταφοράς πιστωτικών µονάδων για την επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση (ECVET), η εφαρµογή του ευρωπαϊκού πλαισίου επαγγελµατικών προσόντων (ΕΠΕΠ) και η συνέχεια των συµπερασµάτων του Συµβουλίου του 2004 για τη διασφάλιση ποιότητας στην ΕΕΚ. Οι δραστηριότητες αυτές είναι νευραλγικής σηµασίας για την ενίσχυση της αµοιβαίας µάθησης, της συνεργατικής εργασίας και της ανταλλαγής εµπειριών και τεχνογνωσίας. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στη διευκόλυνση της συµµετοχής των παραγωγικών τοµέων, των οργανώσεων των κοινωνικών εταίρων και των επιχειρήσεων, ιδίως των µικροµεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), σε όλες τις δράσεις του προγράµµατος Leonardo da Vinci. Εισαγωγή: ειδικοί και επιχειρησιακοί στόχοι του προγράµµατος Leonardo da Vinci Οι ειδικοί στόχοι του προγράµµατος Leonardo da Vinci, όπως ορίζονται στο άρθρο 25, παράγραφος 1 της απόφασης για τη θέσπιση του προγράµµατος, είναι: α) η υποστήριξη των συµµετεχόντων σε δραστηριότητες κατάρτισης και συνεχούς κατάρτισης για την απόκτηση και τη χρήση γνώσεων, δεξιοτήτων και προσόντων που διευκολύνουν την προσωπική εξέλιξη, την απασχολησιµότητα και τη συµµετοχή στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας β) η υποστήριξη ποιοτικών βελτιώσεων και καινοτοµιών στα συστήµατα, στα ιδρύµατα και στις πρακτικές της επαγγελµατικής εκπαίδευσης και κατάρτισης γ) η ενίσχυση της ελκυστικότητας της επαγγελµατικής εκπαίδευσης και κατάρτισης καθώς και της κινητικότητας για τους εργοδότες και τους ιδιώτες και η διευκόλυνση της κινητικότητας των µαθητευοµένων. Οι επιχειρησιακοί στόχοι του προγράµµατος Leonardo da Vinci, όπως ορίζονται στο άρθρο 25 παράγραφος 2 της απόφασης για τη θέσπιση του προγράµµατος, είναι: α) η βελτίωση της ποιότητας και η ποσοτική αύξηση της κινητικότητας σε όλη την Ευρώπη για τα άτοµα που παρακολουθούν αρχική επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση 22