Υπαγωγή Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής. Αρμόδια για την εξέταση όλων των αιτήσεων για διεθνή προστασία, με την έναρξη λειτουργίας της.

Transcript

1

2 Υπηρεσία Ασύλου

3 Ίδρυση με το Ν. 3907/2011 Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ σχετικά με τους κοινούς κανόνες και διαδικασίες στα κράτη μελη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών Υπαγωγή Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής Αρμόδια για την εξέταση όλων των αιτήσεων για διεθνή προστασία, με την έναρξη λειτουργίας της. Έναρξη λειτουργίας: 7 Ιουνίου 2013

4 Στελέχωση: Πολιτικό Προσωπικό (μέσω αποσπάσεων, μετατάξεων από τις υπηρεσίες του δημοσίου ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα, προσλήψεων μέσω ΑΣΕΠ υπαλλήλων μόνιμων ή με σύμβαση εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου) Μεγάλη έμφαση δίνεται στην εκπαίδευση του προσωπικού για το νομικό πλαίσιο, τεχνικά ζητήματα, κλπ., η οποία παρέχεται από το Ευρωπαϊκό Γραφείο Υποστήριξης Ασύλου (EASO) μέσωτης εκπαιδευτικής πλατφόρμας του Εuropean Asylum Curriculum (EAC).

5 Η Υπηρεσία Ασύλου συγκροτείται από την Κεντρική Υπηρεσία, τα Περιφερειακά Γραφεία Ασύλου και τα Αυτοτελή Κλιμάκια Ασύλου. Η Κεντρική Υπηρεσία προγραμματίζει, κατευθύνει, παρακολουθεί και ελέγχει τη δράση των Γραφείων και Κλιμακίων Ασύλου και εξασφαλίζει τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους.

6 Η Κεντρική Υπηρεσία Ασύλου διαρθρώνεται στα εξής τμήματα: Τμήμα Διεθνούς και Ευρωπαϊκής Συνεργασίας Νομικό Τμήμα Τμήμα Συντονισμού Τμήμα Εθνικής Μονάδας Δουβλίνου Τμήμα Ανθρωπίνου Δυναμικού Τμήμα Εκπαίδευσης, Διασφάλισης Ποιότητας και Τεκμηρίωσης Τμήμα Οικονομικό Τμήμα Διαχείρισης και Εφαρμογής Προγραμμάτων Τμήμα Διοικητικής και Τεχνικής Υποστήριξης Τμήμα Πληροφορικής Γραφείο Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας

7 Τα Περιφερειακά Γραφεία Ασύλου και τα Αυτοτελή Κλιμάκια Ασύλου έχουν ως αποστολή, μέσα στα όρια της τοπικής τους αρμοδιότητας, την εφαρμογή της νομοθεσίας περί διεθνούς προστασίας και ειδικότερα: i.τη λήψη των δακτυλικών αποτυπωμάτων των αιτούντων διεθνή προστασία, ii.την παραλαβή και εξέταση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας σε πρώτο βαθμό, iii.την παραλαβή των προσφυγών και τη διαβίβασή τους στην Αρχή Προσφυγών, iv.την ενημέρωση των αιτούντων διεθνή προστασία για τη διαδικασία εξέτασης των αιτήσεών τους, καθώς και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, v.τον εφοδιασμό των αιτούντων διεθνή προστασία καθώς και των δικαιούχων διεθνούς προστασίας με τα προβλεπόμενα νομιμοποιητικά και ταξιδιωτικά έγγραφα,

8 Αυτή τη στιγμή, στην Υπηρεσία Ασύλου λειτουργούν: Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου Αττικής Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου Λέσβου Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου Θράκης (Αλεξανδρούπολη) Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου Ρόδου Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου Θεσσαλονίκης Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου Σάμου Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου Δυτικής Ελλάδας (Πάτρα) Αυτοτελές Κλιμάκιο Ασύλου Κω Αυτοτελές Κλιμάκιο Ασύλου Αμυγδαλέζας Αυτοτελές Κλιμάκιο Ασύλου Ξάνθης Αυτοτελές Κλιμάκιο Ασύλου Χίου Αυτοτελές Κλιμάκιο Ασύλου Λέρου Αυτοτελές Κλιμάκιο Ασύλου Μετεγκατάστασης Αυτοτελές Κλιμάκιο Ασύλου Πειραιά Αυτοτελές Κλιμάκιο Ασύλου Φυλακίου Αυτοτελές Κλιμάκιο Ασύλου Κορίνθου Αυτοτελές Κλιμάκιο Ασύλου Κρήτης Αυτοτελές Κλιμάκιο Ασύλου για την ταχεία εξέταση αιτήσεων διεθνούς προστασίας (fast track) Αυτοτελές Κλιμάκιο Ασύλου εξέτασης Αιτήσεων Διεθνούς Προστασίας Υπηκόων Αλβανίας και Γεωργίας

9 ΠΓΑ και Κλιμάκια Ασύλου

10 Διαδικασίες Χορήγησης Διεθνούς Προστασίας

11 Νομοθετικό Πλαίσιο Νόμος 4375/2016 Οργάνωση και λειτουργία Υπηρεσίας Ασύλου, Αρχής Προσφυγών, Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης σύσταση Γενικής Γραμματείας Υποδοχής, προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2013/32/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου «σχετικά με τις κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας (αναδιατύπωση)» (L 180/ ), διατάξεις για την εργασία δικαιούχων διεθνούς προστασίας και άλλες διατάξεις ΠΔ 141/2013 Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2011/95/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Δεκεμβρίου 2011 (L 337) σχετικά με τις απαιτήσεις για την αναγνώριση και το καθεστώς των αλλοδαπών ή των ανιθαγενών ως δικαιούχων διεθνούς προστασίας, για ένα ενιαίο καθεστώς για τους πρόσφυγες ή για τα άτομα που δικαιούνται επικουρική προστασία και για το περιεχόμενο της παρεχόμενης προστασίας (αναδιατύπωση)»

12 Πρόσβαση στη Διαδικασία Κάθε αλλοδαπός ή ανιθαγενής έχει δικαίωμα υποβολής αίτησης διεθνούς προστασίας Αυτοπρόσωπη παρουσία Εξ ονόματος και των μελών της οικογένειας Συναίνεση Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η πλήρης καταγραφή, τότε οι αρμόδιες αρχές παραλαβής προβαίνουν σε απλή καταγραφή των ελάχιστων απαραίτητων στοιχείων και στη συνέχεια προβαίνουν στην πλήρη καταγραφή, μόλις αυτό καταστεί δυνατό. Η αίτηση θεωρείται κατατεθειμένη από την ημερομηνία πλήρους καταγραφής. Διασφάλιση δικαιώματος πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου.

13 Δικαίωμα παραμονής - Εξαιρέσεις Οι αιτούντες παραμένουν στη χώρα μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας και δεν απομακρύνονται με οποιοδήποτε τρόπο. Εξαιρέσεις: Παράδοση αιτούντα σε Κ-Μ της Ε.Ε. βάσει ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης (Ν 3251/2004) Έκδοση αιτούντα σε Τρίτη χώρα (όχι χώρα καταγωγής) ή σε διεθνή ποινικά δικαστήρια, βάσει διεθνών υποχρεώσεων της χώρας. Δικαίωμα παραμονής του αιτούντος στη χώρα ΔΕΝ θεμελιώνει δικαίωμα για χορήγηση άδειας διαμονής.

14 Εκπροσώπηση και συνδρομή Έχουν δικαίωμα να συμβουλεύονται με ιδία δαπάνη δικηγόρο ή σύμβουλο σε άλλα θέματα σχετικά με την αίτησή τους. Οι δικηγόροι ή σύμβουλοι έχουν πρόσβαση σε : - Στοιχεία του φακέλου τους, εφόσον αυτά σχετίζονται με την εξέταση της αίτησης. - Σε υπηρεσίες ΠΥ ή χώρους κράτησης και ζώνες διέλευσης - Παρέχουν συνδρομή σε όλα τα στάδια της διαδικασίας και δύνανται να παρίστανται στην προσωπική συνέντευξη.

15 Εγγυήσεις για τους αιτούντες - Δικαιώματα Ενημέρωση σε γλώσσα που κατανοούν για τη: - Διαδικασία, - Δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους - Εμπιστευτικότητα διαδικασίας Δωρεάν παροχή υπηρεσιών διερμηνείας Επικοινωνία με ΥΑ/ΟΗΕ ή κάθε άλλη οργάνωση για παροχή νομικής, ιατρικής και ψυχολογικής συνδρομής Εφοδιασμός με δελτίο αιτούντος

16 Υποχρεώσεις Αιτούντων Συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές παραλαβής και εξέτασης. Αυτοπρόσωπη παρουσία. Παράδοση ταξιδιωτικών εγγράφων ή άλλων εγγράφων που σχετίζονται με την εξέταση της αίτησης τους. Ενημέρωση για τη διεύθυνση κατοικίας τους και τα άλλα στοιχεία επικοινωνίας, καθώς και για κάθε μεταβολή των στοιχείων αυτών. Φωτογράφιση και δακτυλοσκόπιση (οι άνω των 14 ετών).

17 ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ Οι αιτήσεις δεν απορρίπτονται, ούτε αποκλείεται η εξέτασή τους για το μόνο λόγο ότι δεν υποβλήθηκαν το ταχύτερο δυνατό. Οι αποφάσεις επί των αιτήσεων λαμβάνονται σε ατομική βάση, μετά από εμπεριστατωμένη, αντικειμενική και αμερόληπτη εξέταση.

18 Διαδικασία Εξέτασης Εξέταση αιτήσεων με την κανονική ή με την ταχύρρυθμη διαδικασία, με αιτιολόγηση από τον χειριστή. Η ταχύρρυθμη διαδικασία δεν διαφοροποιείται από την κανονική κατά την εξέταση τηςαίτησηςσε πρώτο βαθμό αλλά μόνο κατά την εξέταση τυχόν προσφυγής. Η εξέταση των αιτήσεων εντόςέξι μηνών (κανονική διαδικασία) ή τριών (ταχύρρυθμη).

19 Οι αιτήσεις εξετάζονται με τη ταχύρρυθμη διαδικασία όταν: α. ο αιτών προέρχεται από ασφαλή χώρα καταγωγής, β. η αίτηση είναι προδήλως αβάσιμη, γ. ο αιτών παραπλάνησε τις Αρχές με την παρουσίαση ψευδών πληροφοριών ή εγγράφων ή με την απόκρυψη σχετικών πληροφοριών ή εγγράφων όσον αφορά την ταυτότητα ή/και την εθνικότητά του, που μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά την απόφαση, δ. είναι πιθανόν ότι ο αιτών έχει καταστρέψει ή πετάξει κακόπιστα έγγραφο ταυτότητας ή ταξιδιωτικό έγγραφο που θα βοηθούσε στον προσδιορισμό της ταυτότητας ή της ιθαγένειάς του, ε. ο αιτών έχει υποβάλει την αίτηση μόνο για να καθυστερήσει ή να εμποδίσει την εκτέλεση προγενέστερης ή επικείμενης απόφασης απέλασης ή με άλλο τρόπο απομάκρυνσής του, στ. ο αιτών αρνείται να συμμορφωθεί με την υποχρέωση να υποβληθεί σε λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.

20 Οι αιτήσεις εξετάζονται κατά προτεραιότητα, όταν: i.άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες, ii.άτομα που υποβάλλουν αίτηση ενόσω κρατούνται, υποβάλλουν αίτηση βάσει του άρθρου 60 ευρισκόμενα σε ζώνες διέλευσης λιμένων ή αερολιμένων της χώρας ή παραμένουν εντός περιφερειακών υπηρεσιών της Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης, iii.άτομα που ενδέχεται να υπαχθούν στις διαδικασίες του Κανονισμού (ΕΕ) 604/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, iv.άτομα των οποίων οι αιτήσεις εύλογα πιθανολογείται ότι είναι βάσιμες, v.άτομα των οποίων οι αιτήσεις μπορούν να θεωρηθούν ως προδήλως αβάσιμες, vi.άτομα για τα οποία η Ελληνική Αστυνομία με αιτιολογημένο έγγραφό της αναφέρει ότι συνιστούν κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη της χώρας, vii.άτομα τα οποία υποβάλλουν μεταγενέστερες αιτήσεις διεθνούς προστασίας κατά το στάδιο του παραδεκτού.

21 Αιτούντες που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες (άρθρο 14 παρ. 8 ν. 4375/2016) i. οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, ii. τα άτομα που έχουν αναπηρία ή πάσχουν από ανίατη ή σοβαρή ασθένεια, iii. οι υπερήλικες, iv. οι γυναίκες σε κύηση ή λοχεία, v. οι μονογονεϊκές οικογένειες με ανήλικα τέκνα, vi. τα θύματα βασανιστηρίων, βιασμού ή άλλης σοβαρής μορφής ψυχολογικής, σωματικής ή σεξουαλικής βίας ή εκμετάλλευσης, πρόσωπα με σύνδρομο μετατραυματικής διαταραχής, ιδίως επιζήσαντες και συγγενείς θυμάτων ναυαγίων vii. τα θύματα εμπορίας ανθρώπων.

22 Καταγραφή Αιτήματος Καταγραφή αιτήματος - Ενημέρωση αιτούντος - Δακτυλοσκόπιση - Λήψη Φωτογραφίας - Συμπλήρωση στοιχείων αιτούντων (ηλεκτρονικό σύστημαφόρμα καταγραφής) - Δακτυλοσκόπιση - Προγραμματισμός Συνέντευξης - Δελτίο Αιτούντος Άσυλο Καταγραφή αιτημάτων κρατούμενων: Ενημέρωση από ΕΛΑΣ μέσω ηλεκτρονικού συστήματος για επιθυμία. Προγραμματισμός καταγραφής αιτήματος από ΠΓΑ ή ΑΚΑ. Καταγραφή ως άνω Κλήση σε συνέντευξη Δεν χορηγείται δελτίο αιτούντος άσυλο Ενημέρωση ΕΛ.ΑΣ σε κάθε στάδιο της διαδικασίας.

23 Κράτηση αιτούντων άσυλο Αλλοδαπός ή ανιθαγενής που αιτείται διεθνή προστασία δεν κρατείται για μόνο το λόγο ότι έχει υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας, καθώς και ότι εισήλθε παράτυπα ή/και παραμένει στη χώρα χωρίς νόμιμο τίτλο διαμονής. Η απόφαση κράτησης λαμβάνεται από τον οικείο Αστυνομικό Διευθυντή και, προκειμένου περί των Γενικών Αστυνομικών Διευθύνσεων Αττικής και Θεσσαλονίκης, τον αρμόδιο για θέματα αλλοδαπών Αστυνομικό Διευθυντή, και περιέχει πλήρη και εμπεριστατωμένη αιτιολογία. Παραμένει υπό κράτηση κατ εξαίρεση, εφόσον είναι αναγκαία, κατόπιν ατομικής αξιολόγησης και δεν μπορούν να εφαρμοστούν εναλλακτικά μέτρα για έναν από τους παρακάτωλόγους:

24 - Κατόπιν εισήγησης του Προϊσταμένου ΠΓΑ/ΑΚΑ: i.για τη διαπίστωση των στοιχείων της ταυτότητας ή της καταγωγής του, ii.προκειμένου να προσδιοριστούν τα στοιχεία εκείνα στα οποία βασίζεται η αίτηση διεθνούς προστασίας, η απόκτηση των οποίων θα ήταν σε άλλη περίπτωση αδύνατη, ιδίως όταν υπάρχει κίνδυνος διαφυγής του αιτούντος, όπως ο κίνδυνος αυτός ορίζεται στο άρθρο 18 (ζ) του ν. 3907/2011, iii.όταν τεκμηριώνεται βάσει αντικειμενικών κριτηρίων, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι το πρόσωπο είχε ήδη την ευκαιρία πρόσβασης στη διαδικασία χορήγησης ασύλου, ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να θεωρείται ότι ο αιτών υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας, προκειμένου να καθυστερήσει απλώς ή να εμποδίσει την εκτέλεση απόφασης επιστροφής, εφόσον πιθανολογείται ότι η εκτέλεση της απόφασης αυτής μπορεί να υλοποιηθεί, iv. όταν υπάρχει σημαντικός κίνδυνος διαφυγής, κατά τη έννοια του άρθρου 2 (ιδ) του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 604/2013, τα οποία εφαρμόζονται αναλόγως, και προκειμένου να διασφαλιστεί η υλοποίηση της διαδικασίας μεταφοράς σύμφωνα με τον ως άνω Κανονισμό.

25 Χωρίς εισήγηση του Προϊσταμένου ΠΓΑ/ΑΚΑ: v. εφόσον συνιστά κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη, κατά την αιτιολογημένη κρίση της Ελληνικής Αστυνομίας,

26 Εναλλακτικά Μέτρα Κράτησης (άρθρο 22 παρ. 3 ν. 3907/2011) Εφόσον κριθεί ότι δεν μπορούν να εφαρμοσθούν εναλλακτικά μέτρα όπως αυτά που αναφέρονται στο άρθρο 22 παρ. 3 του ν.3907/2011, δηλαδή «Οι αρμόδιες για την έκδοση της απόφασης επιστροφής αρχές μπορούν να επιβάλουν καθ όλο το χρονικό διάστημα της προθεσμίας οικειοθελούς αναχώρησης υποχρεώσεις στον υπήκοο τρίτης χώρας, με σκοπό την αποφυγή του κινδύνου διαφυγής, όπως την τακτική εμφάνιση ενώπιον αρχών, την κατάθεση κατάλληλης οικονομικής εγγύησης, την κατάθεση εγγράφων ή την υποχρέωση παραμονής σε ορισμένο μέρος. Το ύψος και η διαδικασία κατάθεσης οικονομικής εγγύησης καθορίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Προστασίας του Πολίτη.»

27 Η κράτηση των αιτούντων διεθνή προστασία επιβάλλεται για το απολύτως αναγκαίο χρονικό διάστημα. Καθυστερήσεις των διοικητικών διαδικασιών που δεν μπορούν να αποδοθούν στον αιτούντα δεν δικαιολογούν συνέχιση της κράτησης. Η κράτηση του αιτούντος διεθνή προστασία συνιστά λόγο επιτάχυνσης της διαδικασίας ασύλου, λαμβανομένης υπόψη της, τυχόν, έλλειψης κατάλληλων χώρων και των δυσχερειών εξασφάλισης αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης των τελούντων σε κράτηση. Σε περίπτωση κράτησης αλλοδαπού ή ανιθαγενή ο οποίος υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας υπό κράτηση, ενημερώνεται αμέσως ο Προϊστάμενος του ΠΓΑ/ΑΚΑ, ο οποίος μεριμνά για την κατά προτεραιότητα εξέταση της αίτησης. Όταν εκλείψουν οι λόγοι που δικαιολογούν την κράτηση ενός αιτούντος, οι αρχές που διέταξαν την κράτηση, με αιτιολογημένη απόφασή τους, αφήνουν ελεύθερο τον αιτούντα και ενημερώνουν αμελλητί την Υπηρεσία Ασύλου ή την Αρχή Προσφυγών, εφόσον η αίτηση εκκρεμεί σε β βαθμό.

28 Προσωπική Συνέντευξη Διενεργείται από υπάλληλο (χειριστή), ο οποίος διαθέτει τα κατάλληλα προσόντα και λαμβάνει την απόφαση επί της αίτησης διεθνούς προστασίας. Με συνδρομή διερμηνέα (φυσική παρουσία ή τηλεδιάσκεψη). Μεταξύ της καταγραφής και της συνέντευξης δίνεται εύλογος χρόνος στον αιτούντα για να προετοιμασθεί. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, ο αιτών δίνει εξηγήσεις, για το προσωπικό του ιστορικό, τη χώρα και το μέρος προηγούμενης διαμονής του, τα δρομολόγια που ακολούθησε για να εισέλθει στο ελληνικό έδαφος, τους λόγους που τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει τη χώρα καταγωγής του ή προηγούμενης συνήθους διαμονής του ζητώντας προστασία καθώς και τους λόγους για τους οποίους δεν μπορεί ή δεν επιθυμεί να επιστρέψει σε αυτήν. Κάθε προσωπική συνέντευξη ηχογραφείται, ενώ συντάσσεται πρακτικό συνέντευξης.

29 Αιτιολόγηση και Επίδοση Αποφάσεων Απόφαση που απορρίπτει αίτηση διεθνούς προστασίας αναφέρει τουςπραγματικούςκαι νομικούςλόγουςτης απόρριψης, όπως επίσης γίνεται μνεία για την προθεσμία άσκησηςπροσφυγήςκαι το όργανο ενώπιον του οποίου ασκείται η προσφυγή. Επίδοση αποφάσεων Το ταχύτερο δυνατό μετά την έκδοση τηςμε μέριμνα της αρχήςεξέτασης

30 Λίγα σχόλια για το 2016

31 Προκαταγραφή Από τις έως διεξήχθη η επιχείρηση για την προκαταγραφή αιτημάτων διεθνούςπροστασίαςστην ηπειρωτική Ελλάδα, μέσω των 2 ειδικών κέντρων προ-καταγραφήςπου είχαν τεθεί σε λειτουργία προσωρινά γι αυτό το σκοπό. Η διαδικασία τηςπρο-καταγραφής, με την οικονομική υποστήριξη της ΕυρωπαϊκήςΕπιτροπής, υλοποιήθηκε με τη βοήθεια τηςύπατης Αρμοστείαςτου ΟΗΕ για τουςπρόσφυγες. Κατά τη διάρκεια της προ-καταγράφηκαν άτομα. Η πλήρηςκαταγραφή των ατόμων αυτών ξεκίνησε την και ολοκληρώθηκε στις3/3/3017.

32

33 Τι ειναι ο μηχανισμός μετεγκατάστασης; Το Πρόγραμμα Μετεγκατάστασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης αφορά τη μεταφορά ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας από ένα κράτος- μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε κάποιο άλλο. Μέτρο διακρατικής αλληλεγγύης και συνεργασίας με εξαιρετικό και επείγοντα χαρακτήρα και στόχο την παροχή στήριξης σε Ελλάδα και Ιταλία για τη διαχείριση των αυξημένων προσφυγικών ροών την τρέχουσα περίοδο και την πιο δίκαιη κατανομή των αιτούντων άσυλο στα κράτη-μέλη.

34

35

36 Ευχαριστώ για την προσοχή σας

37 «ΣΟ ΠΡΟΥΤΓΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ ΤΠΟ ΣΗΝ ΚΟΠΙΑ ΣΟΤ ΔΙΟΙΚΗΣΙΚΟΤ & ΠΟΙΝΙΚΟΤ ΔΙΚΑΙΟΤ» ΕΙΗΓΗΣΗ: ΘΕΟΔΩΡΟ ΣΙΑΣΙΟ, υπ. Δ.Ν. ΔΙΚΗΓΟΡΟ I.Δικαιώματα αιτοφντων διεκνι προςταςία υπό το πρίςμα τθσ πρόςφατθσ νομολογίασ του Ε.Δ.Δ.Α.: 1.Ειςαγωγι: Πζρα από τα δικαιϊματα που ρθτϊσ καταγράφονται ςτο άρ. 41 του ν.4375/2016, τα οποία επί τθσ ουςίασ ςυνιςτοφν τισ τυπικζσ εγγυιςεισ που παρζχονται ςτουσ αιτοφντεσ διεκνι προςταςία κατά τθ διαδικαςία υποβολισ και εξζταςθσ των ςχετικϊν αιτθμάτων τουσ (ενδεικτικά αναφζρονται τα εξισ: ενθμζρωςθ περί τθσ ακολουκοφμενθσ διαδικαςίασ ςε γλϊςςα που κατανοοφν, πρόςβαςθ ςε διερμθνεία, δυνατότθτα επικοινωνίασ με οργανϊςεισ που παρζχουν νομικι, ιατρικι και ψυχολογικι ςυνδρομι, χοριγθςθ δελτίου αιτοφντοσ διεκνι προςταςία κλπ), θ εν λόγω ειδικι κατθγορία αλλοδαπϊν, δεδομζνθσ τθσ ευαλωτότθτάσ τθσ, απολαμβάνει μία ςειρά επιπλζον de jure αλλά και de facto δικαιωμάτων. Α. Ο κανόνασ τθσ μθ κράτθςθσ των αιτοφντων άςυλο κατά τθ διάρκεια εξζταςθθσ τθσ αίτθςθσ. Επιτρεπτι θ κατ εξαίρεςθ διοικθτικι κράτθςθ αιτοφντων και μόνο υπό τθν προχπόκεςθ ςυνδρομισ ςυγκεκριμζνων αυςτθρϊν προχποκζςεων : -> Εφαρμοςτζα διάταξθ εκνικοφ δικαίου: άρ. 46 ν.4375/2016 α. Προχποκζςεισ επιβολισ διοικθτικισ κράτθςθσ ςε βάροσ αιτοφντοσ διεκνι προςταςία: 1.Υποβολι του ςχετικοφ αιτιματοσ αςφλου κατά τθ διάρκεια διοικθτικισ κράτθςθσ 2. Αδυναμία εφαρμογισ εναλλακτικών και λιγότερο επαχκών τθσ κράτθςθσ μζτρων, κατόπιν προθγοφμενθσ ατομικισ αξιολόγθςθσ τθσ υπόκεςθσ και 1 αιτιολογθμζνου αποκλειςμοφ τθσ δυνατότθτασ επιβολισ περιοριςτικϊν όρων.

38 3.Συνδρομι μίασ εκ των κατωτζρω προχποκζςεων: α. ανάγκθ διαπίςτωςθσ τθσ ταυτότθτασ ι τθσ καταγωγισ του αιτοφντοσ ι β. ανάγκθ προςδιοριςμοφ των ςτοιχείων, ςτα οποία εδράηει θ αίτθςθ διεκνοφσ προςταςίασ ι γ. καταχρθςτικι υποβολι αιτιματοσ διεκνοφσ προςταςίασ ι δ. φπαρξθ όρων επικινδυνότθτασ ςτο πρόςωπο του αιτοφντοσ για τθ δθμόςια τάξθ και αςφάλεια ι ε. φπαρξθ κάποιου εκ των όρων του κινδφνου διαφυγισ, όπωσ αυτοί κατοχυρϊνονται ςτο άρ. 18 περ. η ν.3907/ Ζκδοςθ ςχετικισ ειςιγθςθσ από τον Προϊςτάμενο τθσ αρμόδιασ Αρχισ Παραλαβισ (εξαιρουμζνων των υποκζςεων αιτοφντων διεκνι προςταςία, επικίνδυνων για τθ δθμόςια τάξθ και αςφάλεια τθσ χϊρασ). 5. Διατιρθςθ τθσ κράτθςθσ υπό ςυνκικεσ ςυμβατζσ με το άρ. 3 τθσ Ε.Σ.Δ.Α.. 6.Εξυπθρζτθςθ ταχείασ και αποτελεςματικισ εξζταςθσ τθσ αίτθςθσ διεκνοφσ προςταςίασ. ->Χριςιμθ νομολογία: α) Ε.Δ.Δ.Α.: MOHAMED ISMAACIL και ABDIRAHMAN WARSAME κατά Μάλτασ, C /13 και C-52165/13, Η ενιαφςιασ διάρκειασ κράτθςθ Σομαλϊν αιτοφντων διεκνι προςταςία δεν κεμελιϊνει παραβίαςθ των άρ. 3 και 5 παρ. 1 τθσ Ε.Σ.Δ.Α., ενόψει του ότι δεν αποδεικνφεται πωσ οι αρχζσ τθσ Μάλτασ δεν εξζταςαν με επιμζλεια τισ αιτιςεισ αςφλου των προςφευγόντων. Αντικζτωσ, θ κράτθςθ των εν κζματι δικαιολογείται κακϊσ ςκοποφςε ςτθν επεξεργαςία των εν λόγω αιτιςεων (βλ. ςκ. 142 επ.). β) Ε.Δ.Δ.Α.: F.E. κατά Ελλάδασ, C-31614/11, Η διατιρθςθ τθσ διοικθτικισ κράτθςθσ Ιρανοφ για διάςτθμα ενόσ μινα και δεκατριϊν θμερϊν μετά τθν υποβολι ςχετικισ αίτθςθσ διεκνοφσ προςταςίασ δεν αντιβαίνει ςτο άρ. 5 παρ. 1 τθσ Σφμβαςθσ κακϊσ εξυπθρετεί τθν ταχεία και αποτελεςματικι εξζταςθ τθσ τελευταίασ. Τοφτο διότι «θ κατάκεςθ αίτθςθσ αναςτζλλει τθν εκτζλεςθ του μζτρου τθσ απζλαςθσ, εντοφτοισ δεν αναςτζλλει τθν εκτζλεςθ τθσ κράτθςθσ. Το εκνικό δίκαιο επιβάλλει μόνο τθν «κατά απόλυτθ προτεραιότθτα» εξζταςθ τθσ αίτθςθσ αςφλου» (βλ. ςκ. 76 επ.). 2

39 -> Παραβίαςθ του υπό εξζταςθ δικαιϊματοσ ςτθν πράξθ: ΑΡ129/2017 Διοικ.Πρωτ.Κομοτθνισ (Προεδρικι Διαδικαςία): Γίνονται δεκτζσ αντιρριςεισ πολίτθ Πακιςτάν, αιτοφντοσ διεκνι προςταςία, ο οποίοσ τελοφςε υπό διοικθτικι κράτθςθ επί τρεισ μινεσ, με τθν αιτιολογία «ότι δεν ζχει περιζλκει ςτο Δικαςτιριο απόφαςθ τθσ αρμόδιασ αρχισ κράτθςθσ για τθν κράτθςθ του, μετά τθν εκφορά νζασ εξατομικευμζνθσ κρίςθσ, κατά τισ διατάξεισ του άρκρου 46 του ν.4375/2016, οφτε, άλλωςτε, θ αςτυνομικι αρχι, ςτο πλαίςιο τθσ επιβολισ του μζτρου τθσ απζλαςθσ, εξζφερε κρίςθ για τθν επικινδυνότθτα του αντιλζγοντοσ για τθ δθμόςια τάξθ και αςφάλεια τθσ χϊρασ» Β. Αρχι τθσ μθ επαναπροϊκθςθσ: ->Εφαρμοςτζεσ διατάξεισ διεκνοφσ δικαίου: άρ. 32 και άρ. 33 παρ. 1 τθσ φμβαςθσ τθσ Γενεφθσ -> Εφαρμοςτζεσ διατάξεισ εκνικοφ δικαίου: άρ. 37 ν.4375/2016 και άρ. 41 ν.3907/2011 -> Χριςιμθ νομολογία: α) Δ.Ε.Ε.: Mehmet Arslan κατά Policie GR, C-534/11, (ερμθνεία οδθγιϊν 2005/85 και 2008/115/ΕΕ) Ανεξάρτθτα από τθ δυνατότθτα χοριγθςθσ άδειασ διαμονισ ςε αλλοδαπό που υποβάλλει αίτθμα αςφλου, «από το γράμμα, τθν οικονομία και τον ςκοπό των οδθγιϊν 2005/85 και 2008/115 προκφπτει ότι ο αιτϊν (...) το δικαίωμα να παραμείνει ςτο ζδαφοσ του οικείου κράτουσ μζλουσ τουλάχιςτον ζωσ ότου θ αίτθςι του απορριφκεί τελεςίδικα και δεν μπορεί ςυνεπϊσ να κεωρείται ότι «διαμζνει παρανόμωσ» κατά τθν ζννοια τθσ οδθγίασ 2008/115, θ οποία αποςκοπεί ςτθν απομάκρυνςι του από το εν λόγω ζδαφοσ» -> Παραβίαςθ του υπό εξζταςθ δικαιϊματοσ ςτθν πράξθ: α) Ελλθνικι Ζνωςθ για τα Δικαιϊματα του Ανκρϊπου: υπόκεςθ Murat Capan: Δίωξθ και εριμθν καταδίκθ πολίτθ Τουρκίασ και δθμοςιογράφου ςε 22,5 χρόνια 3 κάκειρξθ για ςυμμετοχι ςε τρομοκρατικι οργάνωςθ και απόπειρα ανατροπισ του

40 τουρκικοφ πολιτεφματοσ. Είςοδοσ ςτθν Ελλάδα, χωρίσ τισ νόμιμεσ διατυπϊςεισ, ςφλλθψθ και διοικθτικι κράτθςι του. Καταγγελία ςτθν Ε.Ε.Δ.Α. για κίνδυνο προϊκθςθσ του ςυλλθφκζντοσ ςτθν Τουρκία. β) Ε.Δ.Δ.Α.: R.T. κατά Ελλάδασ, C-5124/11, (εκ παραδρομισ προϊκθςθ αιτοφντοσ διεκνι προςταςία από τισ ελλθνικζσ αρχζσ) Σφλλθψθ και διοικθτικι κράτθςθ Ιρανοφ, αιτοφντοσ διεκνι προςταςία, ςτο Τ.Σ.Φ. Τυχεροφ για τρεισ μινεσ. Εκκρεμοφςθσ τθσ αίτθςθσ διεκνοφσ προςταςίασ, διετάχκθ και πραγματοποιικθκε θ προϊκθςθ του εν κζματι ςτθν Τουρκία εξαιτίασ παραδρομισ των ελλθνικϊν αςτυνομικϊν αρχϊν. Υπιρξε παραβίαςθ του άρ. 3 ςε ςυνδυαςμό με το άρ. 13 τθσ Ε.Σ.Δ.Α. λόγω τθσ προμνθςκείςασ προϊκθςθσ του προςφεφγοντοσ ςτθν Τουρκία. Το ότι, δε, θ επιςτροφι του περί ου ο λόγοσ ςτθν Ελλάδα πραγματοποιικθκε μετά από πρωτοβουλία των ελλθνικϊν αρχϊν δεν αναιρεί τθν ιδιότθτα αυτοφ ωσ κφματοσ (βλ. ςκ. 58 επ.). Γ. Σο ειδικότερο ηιτθμα του δικαιϊματοσ εκ νζου υποβολισ αίτθςθσ διεκνοφσ προςταςίασ, μεταγενζςτερο αίτθμα διεκνοφσ προςταςίασ: ->Εφαρμοςτζα διάταξθ εκνικοφ δικαίου: άρ. 59 ν.4375/2016 Κατοχυρϊνεται: α) δικαίωμα υποβολισ, καταγραφισ και εξζταςθσ μεταγενζςτερου αιτιματοσ διεκνοφσ προςταςίασ κατά τισ προβλζψεισ του ν.4375/2016 και β) δικαίωμα νόμιμθσ παραμονισ του υποβάλλοντοσ μεταγενζςτερο αίτθμα διεκνοφσ προςταςίασ μζχρι τθν ζκδοςθ τελεςίδικθσ απόφαςθσ επ αυτοφ ->Χριςιμθ νομολογία: α) Ε.Δ.Δ.Α.: M.D. και Μ.Α. κατά Βελγίου, C-59689/12, Η απόρριψθ μεταγενζςτερων αιτθμάτων διεκνοφσ προςταςίασ χωρίσ να ζχει πραγματοποιθκεί προθγοφμενθ εκτίμθςθ τθσ ςθμαςίασ, τθσ αυκεντικότθτασ και τθσ αποδεικτικισ αξίασ νζων επικαλοφμενων από τουσ αιτοφντεσ ιςχυριςμϊν, κακιςτά 4 τισ ςχετικζσ απορριπτικζσ αποφάςεισ ακυρωτζεσ (βλ. ςκ. 64). Είναι νομικά αδιάφορο το εάν οι εν λόγω ιςχυριςμοί δεν είναι οψιγενείσ ι ζςτω- οψιφανείσ. Σθμαςία ζχει αποκλειςτικά το εάν δφνανται να κεμελιϊςουν φόβο ατομικισ δίωξθσ των ενδιαφερομζνων αιτοφντων ςτθ χϊρα καταγωγισ τουσ.

41 β) R.B.A.B. κλπ κατά Ολλανδίασ, C-7211/06, Νομίμωσ απερρίφκθςαν μεταγενζςτερα αιτιματα αςφλου οικογζνειασ Σουδανϊν κακϊσ κρίκθκε αβάςιμοσ ο ιςχυριςμόσ τουσ περί κινδφνου ακρωτθριαςμοφ των γεννετικϊν οργάνων (FGM) των ανιλικων κυγατζρων τθσ οικογζνειασ. Όπωσ επιβεβαιϊνει και το Ε.Δ.Δ.Α., για να κεμελιωκεί πραγματικόσ κίνδυνοσ υποβολισ Σουδανισ ςε ακρωτθριαςμό των γεννετικϊν τθσ οργάνων, απαιτείται απόδειξθ τθσ ςχετικισ επιδίωξθσ από μζλοσ τθσ οικογζνειάσ τθσ (βλ. ςκ. 54 επ.). (βλ. και Απόφαςθ: SOW κατά Βελγίου, C-27081/13, ) -> Παραβίαςθ του υπό εξζταςθ δικαιϊματοσ ςτθν πράξθ: α) ΑΡ199/2015 Διοικ.Πρωτ.Θεςςαλονίκθσ (Προεδρικι Διαδικαςία): Απορρίπτονται αντιρριςεισ πολίτθ Πακιςτάν, ο οποίοσ υπζβαλε μεταγενζςτερο αίτθμα διεκνοφσ προςταςίασ πζντε θμζρεσ πριν τθ ςυηιτθςθ αυτϊν και ενϊ τελοφςε υπό διοικθτικι κράτθςθ. Το Δικαςτιριο, ωςτόςο, ζκεςε τον όρο τθσ μεταγωγισ του αιτοφντοσ, εντόσ των προβλεπόμενων προκεςμιϊν τθσ διάταξθσ του άρ. 11 παρ. 5 του ν. 3907/2011, ενϊπιον τθσ αρμόδιασ για τθν παραλαβι του αιτιματοσ διεκνοφσ προςταςίασ Αρχι για τθν αυτοπρόςωπθ καταγραφι αυτοφ προκειμζνου να κρικεί εάν ςυντρζχουν οι προχποκζςεισ παραμονισ του αιτοφντοσ υπό κράτθςθ. β) Μονομ.Πλθμμελειοδίκειο Θεςςαλονίκθσ: Απερρίφκθ αίτθςθ πολίτθ Πακιςτάν για μετατροπι τθσ επιβλθκείςασ ςτον ίδιο ποινισ ςε παροχι κοινωφελοφσ εργαςίασ, με τθν νομικά πλθμμελι αιτιολογία ότι ο ίδιοσ, ζχοντασ υποβάλλει μεταγενζςτερο αίτθμα διεκνοφσ προςταςίασ, δεν διαμζνει νόμιμα ςτθ χϊρα και, ωσ εκ τοφτου, δεν δφναται να προςφζρει κοινωφελι εργαςία. Δ. Βάροσ απόδειξθσ ιςχυριςμϊν περί ατομικοφ φόβου δίωξθσ: ->Χριςιμα κείμενα: α) Σο Εγχειρίδιο για τα Κριτιρια και τισ Διαδικαςίεσ Κακοριςμοφ του Κακεςτϊτοσ του Πρόςφυγα (ζκδοςθ Υπατθσ Αρμοςτείασ των Ηνωμζνων Εκνϊν για τουσ Πρόςφυγεσ) 5

42 (βλ. ιδίωσ παρ. 195 και 196 κατά τισ οποίεσ «(...) εναπόκειται ςτο όργανο που είναι αρμόδιο για τον κακοριςμό του κακεςτϊτοσ (εξεταςτι) να εκτιμιςει τθν εγκυρότθτα των αποδεικτικϊν μζςων και τθν αξιοπιςτία των ιςχυριςμϊν του αιτοφντοσ. (...) Ζτςι, ενϊ το βάροσ τθσ απόδειξθσ παραμζνει καταρχιν ςτον αιτοφντα, το κακικον εξακρίβωςθσ και τθσ αξιολόγθςθσ όλων των ςχετικϊν μοιράηεται ανάμεςα ςτον αιτοφντα και τον εξεταςτι»). β) Ερμθνευτικό θμείωμα τθσ Υπατθσ Αρμοςτείασ Σο βάροσ τθσ απόδειξθσ και θ αποδεικτικι ιςχφσ των ιςχυριςμϊν κατά τθν εξζταςθ των αιτθμάτων αςφλου, Επετθρίδα Δικαίου Προςφφγων και Αλλοδαπϊν, 1999, ςελ >Χριςιμθ νομολογία: Ε.Δ.Δ.Α., Μ.Α. κατά Ελβετίασ, C /13, Οι αντιφάςεισ, που προκφπτουν ςτουσ ιςχυριςμοφσ αιτοφντοσ διεκνι προςταςία, μεταξφ τθσ πρϊτθσ και τθσ δεφτερθσ ακρόαςισ του ενϊπιον τθσ Διοίκθςθσ, δεν ςυνεπάγονται αναξιοπιςτία του (ςκ ). Αναγνϊριςθ ευεργετιματοσ αμφιβολίασ ςτον αιτοφντα. -> Παραβίαςθ του υπό εξζταςθ δικαιϊματοσ ςτθν πράξθ: α) Δεν απαιτείται ειδικότερθ αιτιολογία ςε περίπτωςθ απόρριψθσ αιτιματοσ χοριγθςθσ διεκνοφσ προςταςίασ ςτισ περιπτϊςεισ που προκφπτει ότι δεν υπεβλικθςαν «από τον ενδιαφερόμενο ουςιϊδεισ, (...), ιςχυριςμοί αλλά γενικοί, αόριςτοι ι προδιλωσ αβάςιμοι ιςχυριςμοί, ι ζχει γίνει μεν επίκλθςθ ςυγκεκριμζνων πραγματικϊν περιςτατικϊν τα οποία, όμωσ, δεν ςτοιχειοκετοφν λόγουσ υπαγωγισ ςτο προςτατευτικό κακεςτϊσ τθσ Συμβάςεωσ τθσ Γενεφθσ» (πρβλ. ενδεικτικά ΣτΕ 2424/2007, 4034/2008, 4323/2009, 1646/2010, 2763/2012). Κατ αυτόν τον τρόπο θ Διοίκθςθ απαλλάςςεται αναιτιολόγθτα από το κακικον αξιολόγθςθσ δεδομζνων, προερχόμενων από άλλεσ πθγζσ (λ.χ. διεκνείσ εκκζςεισ, αποφάςεισ Ε.Δ.Δ.Α.), τα οποία είναι χριςιμα για τθν εξζταςθ του βάςιμου μίασ αίτθςθσ διεκνοφσ προςταςίασ. 6

43 Ε. Δικαίωμα ςτθν οικογενειακι επανζνωςθ: ->Eφαρμοςτζα διάταξθ διεκνοφσ δικαίου: άρ. 9 του Κανονιςμοφ Δουβλίνο ΙΙΙ ->Βλ. επίςθσ και: α) ςκ. 13, 14 και 16 αιτιολογικισ ζκκεςθσ του Κανονιςμοφ Δουβλίνο ΙΙΙ: (βλ. ιδίωσ ςκ. 16 «(16) Για να εξαςφαλιςτεί θ πλιρθσ τιρθςθ τθσ αρχισ τθσ ενότθτασ τθσ οικογζνειασ και του μείηονοσ ςυμφζροντοσ του παιδιοφ, θ φπαρξθ ςχζςθσ εξάρτθςθσ μεταξφ αιτοφντοσ και του τζκνου, αδελφοφ ι γονιοφ του λόγω εγκυμοςφνθσ ι μθτρότθτασ, κατάςταςθσ υγείασ ι προχωρθμζνθσ θλικίασ του αιτοφντοσ κα πρζπει να αποτελεί δεςμευτικό κριτιριο ευκφνθσ» ) β) άρ.21 επ. του Κανονιςμοφ Δουβλίνο ΙΙΙ (διαδικαςίεσ για τθν υποβολι, τθν εξζταςθ και τθν αποδοχι αιτιματοσ αναδοχισ και για τθν υλοποίθςθ τθσ μεταφοράσ του αιτοφντοσ) Ιδιαίτερα ςθμαντικζσ ςχετικζσ διατάξεισ: i) ςκ. αρ. 24 τθσ αιτιολογικισ ζκκεςθσ του Κανονιςμοφ («(...) Τα κράτθ μζλθ κα πρζπει να προάγουν τισ εκελοντικζσ μεταφορζσ, παρζχοντασ επαρκείσ πλθροφορίεσ ςτον αιτοφντα») ii) άρ. 29 του Κανονιςμοφ (θ μεταφορά «πραγματοποιείται μόλισ αυτό είναι πρακτικά δυνατόν» ) ->Εφαρμοςτζα διάταξθ εκνικοφ δικαίου: άρ. 54 ν.4375/2016 Απαράδεκτεσ αιτιςεισ διεκνοφσ προςταςίασ κατόπιν αποδοχισ αιτιματοσ αναδοχισ ανάλθψθ ευκφνθσ εξζταςθσ αίτθςθσ διεκνοφσ προςταςίασ από άλλο κράτοσμζλοσ του Κανονιςμοφ Δουβλίνο ΙΙΙ. ->Χριςιμθ νομολογία: α1) Ε.Δ.Δ.Α.: Σanda-Muzinga κατά Γαλλίασ, C- 2260/2010, Αντιβαίνει ςτο άρ.8 Ε.Σ.Δ.Α. θ τριετισ κακυςτζρθςθ που επζδειξαν οι αρμόδιεσ 7 γαλλικζσ αρχζσ μζχρισ ότου προβοφν ςε ζγκριςθ αίτθςθσ πολίτθ Κογκό,

44 αναγνωριςμζνου πρόςφυγα, για οικογενειακι επανζνωςθ με τα μζλθ τθσ οικογζνειάσ του. Αδιάφορο του ότι εκκρεμοφςε θ διαπίςτωςθ τθσ γνθςιότθτασ των προςκομιςκζντων πιςτοποιθτικϊν γζννθςθσ των τζκνων του αιτοφντοσ (ςκ.64-82) β1) Ε.Δ.Δ.Α.: M.P.E.V. κατά Ελβετίασ, C- 3910/13, Μθ νόμιμθ θ εξαναγκαςμζνθ απομάκρυνςθ αιτοφντοσ διεκνι προςταςία για λόγουσ δθμόςιασ τάξθσ. Η απζλαςθ του εν κζματι οδθγεί ςε μόνιμο και αδικαιολόγθτο χωριςμό του από τα ανιλικα τζκνα του και από τθ ςφηυγό του (άπαντεσ αιτοφντεσ άςυλο). Το βζλτιςτο ςυμφζρον των ανθλίκων και το δικαίωμα ςεβαςμοφ ςτθν οικογενειακι ηωι επιτάςςει τθν παραμονι του πατζρα ςτθν Ελβετία παρά τθν ςυνδρομι λόγων δθμόςιασ τάξθσ (ςκ.51-52, 54-58) Αλλά βλ. και διαφορετικι προςζγγιςθ: α2) Ε.Δ.Δ.Α.: Ι.A.A. κλπ κατά Ηνωμζνου Βαςιλείου, C-25960/13, Σφμφωνθ με το άρ. 8 τθσ Ε.Σ.Δ.Α. θ απόρριψθ αίτθςθσ για οικογενειακι επανζνωςθ πζντε αδερφϊν, πολιτϊν Σομαλίασ (θλικίασ 21, 20, 19, 14 και 13 ετϊν) με τθ μθτζρα τουσ, κάτοικο Ηνωμζνου Βαςιλείου, κυρίωσ ενόψει: α) τθσ θλικίασ των εν κζματι τζκνων, τα οποία κατά το Ε.Δ.Δ.Α. «δεν νοοφνται πλζον ωσ νεαρά παιδιά», β) τθσ μθ εξάρτθςθσ τθσ ςυντιρθςθσ και διαβίωςθσ αυτϊν από τθ μθτζρα τουσ τα τελευταία πζντε ζτθ και γ) τθσ μθ φπαρξθσ προςτατευτζασ οικογενειακισ ηωισ, δεδομζνου ότι θ επικοινωνία τθσ μθτζρασ με τα τζκνα τθσ ιταν ςποραδικι. -> Παραβίαςθ του υπό εξζταςθ δικαιϊματοσ ςτθν πράξθ: Τπόκεςθ Ε.Δ.Δ.Α.: ΙΒRΑΗΙΜ κατά Ελλάδασ, C /17 α : Ζκφραςθ βοφλθςθσ πολίτθ Συρίασ και των δφο ανθλίκων κυγατζρων τθσ (άπαςεσ αιτοφςεσ διεκνι προςταςία), για επανζνωςθ τθσ οικογζνειάσ τουσ ςτο Rostock τθσ Γερμανίασ, όπου κατοικοφν εδϊ και περίπου δφο χρόνια ο ςφηυγοσ τθσ πρϊτθσ και οι δφο ανιλικοι υιοί τθσ, όντεσ πλζον αναγνωριςμζνοι πρόςφυγεσ ϋ β : Αποςτολι τθσ εν λόγω αίτθςθσ από Υπθρεςία Αςφλου ςτθν αρμόδια Υπθρεςία εφαρμογισ των διαδικαςιϊν αναδοχισ του Κανονιςμοφ Δουβλίνο ΙΙΙ γ : Αποδοχι τθσ εν λόγω αίτθςθσ από Ομοςπονδιακι Δθμοκρατία τθσ Γερμανίασ δ ςιμερα: Επανειλθμμζνεσ προςπάκειεσ τθσ εν κζματι για υλοποίθςθ τθσ 8 διαδικαςίασ εκελοφςιασ μεταφοράσ αυτισ και των κυγατζρων τθσ ςτθ Γερμανία, με

45 πλιρθ κάλυψθ των εξόδων από τθν ίδια. Γνωςτοποίθςθ ςτθ Διοίκθςθ τθσ επιδείνωςθσ τθσ κατάςταςθσ τθσ υγείασ τθσ περί θσ ο λόγοσ λόγω του διαχωριςμοφ τθσ οικογζνειάσ τθσ. Κατάκεςθ: 1) τθσ υπ αρικμ από αίτθςθσ ςτθν Υπθρεςία Δουβλίνου του Α.Ε.Α., 2) τθσ υπ αρικμ. Φ / αναφοράσ ςτον ΣτΠ και του από ςυμπλθρωματικοφ υπομνιματοσ, 3) των από υπομνθμάτων ςε Ελλθνικό Συμβοφλιο Προςφφγων και Υ.Α. του Ο.Η.Ε. και 4) τθσ από εξϊδικθσ όχλθςθσ ενϊπιον τθσ Υπθρεςίασ Αςφλου ε. υμπεράςματα: i) Αναίτια και μθ νόμιμθ θ άρνθςθ τθσ Διοίκθςθσ να δεχκεί τθν αίτθςθ τθσ εν κζματι για εκελοφςια μεταφορά τθσ βάςει του άρ. 29 του Κανονιςμοφ. ii) Παράνομθ θ ςταςιμότθτα που παρουςιάηει θ Διοίκθςθ ςτθν υλοποίθςθ τθσ διαδικαςίασ μεταφοράσ και λόγω τθσ διαρκοφσ επιδείνωςθσ τθσ κατάςταςθσ τθσ υγείασ τθσ iii) Η εκπνοι τθσ εξάμθνθσ προκεςμίασ για τθν ολοκλιρωςθ τθσ μεταφοράσ ςυνεπάγεται απαλλαγι του οριςκζντοσ ωσ υπεφκυνου κράτουσ- μζλουσ από τισ υποχρεϊςεισ αναδοχισ των αιτοφντων τ. Δικαίωμα εξατομικευμζνθσ εξζταςθσ ζκαςτθσ αίτθςθσ διεκνοφσ προςταςίασ- Απαγόρευςθ μαηικϊν απελάςεων: ->Εφαρμοςτζα διάταξθ εκνικοφ δικαίου: άρ. 40 πάρ. 7 εδ. α ν.4375/2016 «Η απόφαςθ που απορρίπτει αίτθςθ διεκνοφσ προςταςίασ αναφζρει τουσ πραγματικοφσ και νομικοφσ λόγουσ τθσ απόρριψθσ. (...)» ->Χριςιμθ νομολογία: α) Ε.Δ.Δ.Α.: Khlaifia κλπ κατά Ιταλίασ, C /12, Παραβίαςθ άρ.4 4 ου Πρωτοκόλλου. Η de facto (άνευ ςχετικισ απόφαςθσ) κράτθςθ 3 πολιτϊν Τυνθςίασ ςτο Κζντρο Υποδοχισ Λαμπεντοφηα (για 2 θμζρεσ) και, ακολοφκωσ, ςε πλοία (για 7 θμζρεσ) τελζςκθκε ςτο πλαίςιο Διμεροφσ Συμφωνίασ και όχι προσ εκτζλεςθ απόφαςθσ επιςτροφισ, εκδοκείςασ κατόπιν εξατομικευμζνθσ εξζταςθσ τθσ υπόκεςθσ ζκαςτου αλλοδαποφ. Οι εν κζματι δεν είχαν ενθμζρωςθ αναφορικά με τισ δυνατότθτεσ αντίδραςισ τουσ και τθ δυνατότθτα υποβολισ 9 αίτθςθσ αςφλου ενϊ οι διαταγζσ απζλαςθσ, που εκδόκθκαν ςε βάροσ τουσ, δεν

46 περιείχαν οιαδιποτε αναφορά ςτθν προςωπικι κατάςταςισ τουσ (ςκ και 70-71) β) Ε.Δ.Δ.Α.: Sharifi κλπ κατά Ιταλίασ και Ελλάδασ, C-16643/09, Ομαδικι προϊκθςθ 32 Αφγανϊν, 2 Σουδανϊν και ενόσ πολίτθ Ερυκραίασ τα ζτθ 2008 και 2009 με πλοίο από τθν Ιταλία ςτθν Ελλάδα. Παραβίαςθ άρ.4 4 ου Πρωτοκόλλου: απαγορεφεται θ ςυλλογικι επαναπροϊκθςθ, δεδομζνθσ τθσ υποχρζωςθσ εξατομικευμζνθσ εξζταςθσ τθσ αίτθςθσ ζκαςτου αλλοδαποφ για χοριγθςθ διεκνοφσ προςταςίασ (ςκ ). -> Παραβίαςθ του υπό εξζταςθ δικαιϊματοσ ςτθν πράξθ: Οι προωκιςεισ που τελζςκθκαν κατ εφαρμογι τθσ ςυμφωνίασ Ε.Ε.- Τουρκίασ για το προςφυγικό φζρουν χαρακτθριςτικά μαηικϊν απελάςεων ενόψει: α) τθσ μθ εξατομικευμζνθσ εξζταςθσ ζκαςτθσ υπόκεςθσ και β) τθσ αμφιςβθτοφμενθσ αςφάλειασ τθσ Τουρκίασ ωσ χϊρασ υποδοχισ. Βλ: α. Γιατροί Χωρίσ Σφνορα, «9 απαντιςεισ για τθν αποχϊρθςθ των Γιατρϊν Χωρίσ Σφνορα από τα hotspot», // β. Human Rights Watch, «EE/Ελλάδα: Οι πρϊτεσ απελάςεισ προσ τθν Τουρκία βρίκουν παραβιάςεων», // γ. Κζντρο Πλθροφόρθςθσ και Τεκμθρίωςθσ για τον ρατςιςμό «ΑΝΤΙΓΟΝΗ», Ετιςια Ζκκεςθ για το ζτοσ 2016 // δ. Ύπατθ Αρμοςτεία του ΟΗΕ για τουσ Πρόςφυγεσ Γραφείο Ελλάδασ, «Συμβολι ςτο διάλογο για το μεταναςτευτικό και το άςυλο», ςελ. 10 επ., Μάιοσ 2012 ΙΙ. Ποινικζσ διατάξεισ που ςχετίηονται με τθν παράνομθ μετανάςτευςθ: 1 1. H επίδραςθ τθσ ιδιότθτασ του πρόςφυγα ςτθν ποινικι αξιολόγθςθ τθσ παράνομθσ ειςόδου Στο άρ. 14 τθσ Οικουμενικισ Διακιρυξθσ των Δικαιωμάτων του Ανκρϊπου αναγνωρίηεται ωσ κεμελιϊδεσ δικαίωμα κάκε ατόμου το δικαίωμα του να ηθτά 1 Τςιάτςιοσ Θεόδωροσ, ΔΙΚΑΙΟ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΚΚΟΥΛΑ ΑΘΗΝΑ-ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2017, ςελ επ.

47 άςυλο, αλλά και να του αναγνωρίηεται το ςχετικό κακεςτϊσ προςταςίασ. Για να αςκιςουν τα ανωτζρω δικαιϊματα οι ενδιαφερόμενοι αλλοδαποί εξαναγκάηονται ςυχνά να ειςζλκουν παράνομα ςτο ζδαφοσ τθσ χϊρασ υποδοχισ, κακϊσ αδυνατοφν να ςυμμορφωκοφν με τισ τυπικζσ προχποκζςεισ τθσ νομότυπθσ ειςόδου. Επί παραδείγματι, οι εν κζματι ενδζχεται να μθν δφνανται να παραλάβουν τα απαιτοφμενα ζγγραφα πριν από τθν αναχϊρθςι τουσ λόγω του φόβου δίωξθσ και/ ι λόγω του ότι αναχϊρθςαν εκτάκτωσ. Τα ανωτζρω δεδομζνα κακϊσ επίςθσ και θ αρχι τθσ μθ επαναπροϊκθςθσ προςζφεραν τθν αιτιολογικι βάςθ τθσ διάταξθσ του άρ. 31 παρ.1 τθσ Σφμβαςθσ τθσ Γενεφθσ και του Πρωτοκόλλου του 1967 για το Κακεςτϊσ των Προςφφγων. Σφμφωνα με τισ ανωτζρω διατάξεισ κωλφεται θ επιβολι ποινικϊν κυρϊςεων ςε αιτοφντεσ διεκνι προςταςία ι αναγνωριςμζνουσ δικαιοφχουσ κακεςτϊτοσ διεκνοφσ προςταςίασ για λόγουσ παράνομθσ ειςόδου και παραμονισ ςτθν χϊρα, υπό τθν προχπόκεςθ ότι αυτοί παρουςιάηονται αμελλθτί ενϊπιον των αρχϊν και αιτιολογοφν επαρκϊσ τθν παράβαςι τουσ. Σε ςυμμόρφωςθ με τα ανωτζρω νομοκετιματα κινείται και θ νομολογία των ελλθνικϊν δικαςτθρίων. Ειδικότερα, ζχει κρικεί ότι «( ) θ ιδιότθτα του πρόςφυγα κατά τθν ζννοια τθσ Σφμβαςθσ του 1951 και του Πρωτοκόλλου του 1967 για το Κακεςτϊσ των Προςφφγων κεςπίηει προςωπικό λόγο απαλλαγισ του δράςτθ τθσ πράξθσ τθσ παράνομθσ ειςόδου ι εξόδου από το ελλθνικό ζδαφοσ από τθν προβλεπόμενθ ποινι». 2 3 Σθμειωτζα είναι τα αναφερόμενα ςτο ςκεπτικό τθσ 585/1993 Τριμελοφσ Πλθμμελειοδικείου Μυτιλινθσ βάςει τθσ οποίασ θ ιδιότθτα του αιτοφντοσ άςυλο οδθγεί ςτθν αναγνϊριςθ ςυνδρομισ κατάςταςθσ ανάγκθσ που αίρει τον αρχικά άδικο χαρακτιρα τθσ παράνομθσ ειςόδου. 4 Ειδικότερα δυνάμει τθσ ανωτζρω 2 Βλ. α) Α.Π. 1513/2007 (βοφλευμα) δθμ. ςε Επετθρίδα Δικαίου Προςφφγων και Αλλοδαπϊν 2007, Εκδόςεισ Αντ. Ν. Σάκκουλα και β) 125/2003 Συμβοφλιο Εφετϊν Θράκθσ (βοφλευμα) δθμ. ςε Επετθρίδα Δικαίου Προςφφγων και Αλλοδαπϊν 2004, Εκδόςεισ Αντ. Ν. Σάκκουλα 3 Βλ. 47/2006 Τριμ.Εφ.Αιγαίου, Επετθρίδα Δικαίου Προςφφγων και Αλλοδαπϊν, 2006, Εκδόςεισ Αντ. 11 Ν. Σάκκουλα 4 Βλ. 585/1993 Τριμ.Πλθμ.Μυτιλινθσ, Ελλθνικι Δικαιοςφνθ, 35, 1994, ςελ. 235

48 απόφαςθσ δεκαεπτά πολίτεσ Ιράκ, μεταξφ των οποίων και μία οικογζνεια με ανιλικο τζκνο, αιτοφντεσ διεκνι προςταςία κρίκθκαν ακϊοι τθσ πράξθσ τθσ παράνομθσ ειςόδου ςτθν Ελλάδα, ςυνεπεία ςυνδρομισ λόγου άρςθσ του αδίκουκατάςταςθσ ανάγκθσ. Αναλυτικότερα, παρά τθν αντίκετθ πρόταςθ του Ειςαγγελζα, το Δικαςτιριο, αναφερόμενο ρθτά: α) ςτισ διατάξεισ του άρ.31 παρ. 1, του άρ.32 και του άρ.33 παρ.1 τθσ Σφμβαςθσ τθσ Γενεφθσ, β) ςε ςχετικι νομολογία του ΣτΕ 5 και γ) ςτθν αρχι τθσ θκικισ αποδείξεωσ, επεςιμανε ότι ναι μεν κατ αρχιν το βάροσ τθσ απόδειξθσ του κακεςτϊτοσ του πρόςφυγα φζρει ο εκάςτοτε αιτϊν, πλθν όμωσ λόγω των περιςτάςεων και των ςυνκθκϊν διαφυγισ του δεν είναι δυνατόν να απαιτείται πλιρθσ απόδειξθ των ςχετικϊν ιςχυριςμϊν του και κατά μεν τθ διοικθτικι διαδικαςία εξζταςθσ του αιτιματοσ αςφλου αναγνωρίηεται ςτον αιτοφντα το ευεργζτθμα τθσ αμφιβολίασ. Περαιτζρω, το Δικαςτιριο, επικαλοφμενο διδάγματα τθσ πείρασ και ειδικότερα το ότι κανείσ δεν εγκαταλείπει τθν πατρίδα του για να περιφερκεί ςε άγνωςτεσ χϊρεσ χωρίσ κανζνα εφόδιο γλϊςςασ, επαγγζλματοσ, μόρφωςθσ παρά μόνο για ςοβαρό λόγο και λαμβάνοντασ υπ όψθ ότι λόγω του φόβου δίωξθσ ι τθσ δίωξθσ που υπζςτθςαν οι κατθγοροφμενοι αδυνατοφςαν να ηθτιςουν από τισ Αρχζσ του Ιράκ διαβατιριο, διατφπωςε τθν κρίςθ ότι «οι κατθγοροφμενοι είναι πρόςφυγεσ και αναγκάςκθκαν να φφγουν από το Ιράκ λόγω παρόντοσ κινδφνου, απειλοφντοσ τθν προςωπικι τουσ ελευκερία, αποτρζψιμου μόνο με τθ φυγι τουσ». Εν κατακλείδι, οι κατθγοροφμενοι κρίκθκαν ακϊοι τθσ παράνομθσ ειςόδου ςτθν ελλθνικι επικράτεια, κακϊσ λόγω τθσ κατάςταςθσ ανάγκθσ ιρκθ ο παράνομοσ χαρακτιρασ του εν λόγω αδικιματοσ. Ωςτόςο, όπωσ εφςτοχα ζχει επιςθμανκεί ςτθν κεωρία «θ ςυηιτθςθ περί προςωπικοφ λόγου απαλλαγισ από τθν ποινι ι κατάςταςθσ ανάγκθσ που αίρει τον άδικο χαρακτιρα ι τον καταλογιςμό τθσ πράξθσ ( ) είναι περιττι για το ςυγκεκριμζνο ζγκλθμα, κακϊσ θ ςυναφισ ςτάκμιςθ ζχει ενςωματωκεί νομοκετικά ιδθ ςε επίπεδο αντικειμενικισ υπόςταςθσ». 6 Τοφτο διότι αιτϊν διεκνι προςταςία και αναγνωριςμζνοσ δικαιοφχοσ διεκνοφσ προςταςίασ δεν δφνανται να 5 Βλ. ΣτΕ 830/1985 και 932/1988, ΝΟΜΟΣ 6 Βλ. ό.π. Χατηθνικολάου Ν., Η ποινικι καταςτολι τθσ παράνομθσ μετανάςτευςθσ, ΝΟΜΙΚΗ 12 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 2009, ςελ. 95επ.

49 αποτελζςουν υποκείμενα του εγκλιματοσ τθσ παράνομθσ ειςόδου, ενόψει τθσ ρθτισ τουσ εξαίρεςθσ από τισ ρυκμίςεισ του ν.3386/2005 δυνάμει τθσ διάταξθσ του άρ.2 παρ.1 ςτοιχ. γ αυτοφ θ οποία επαναλαμβάνεται ςτο άρ. 2 Μ.Κ. 2. Ειδικότερα θ περίπτωςθ που θ αίτθςθ διεκνοφσ προςταςίασ υποβάλλεται μετά τθ ςφλλθψθ για παράβαςθ του άρ. 83 ν. 3386/2005 Ζνα ηιτθμα που τίκεται ςτθν πράξθ, είναι ότι ςυνικωσ το αίτθμα για χοριγθςθ διεκνοφσ προςταςίασ, θ ζκφραςθ τθσ βοφλθςθσ υπαγωγισ ςτο κακεςτϊσ του πρόςφυγα υποβάλλεται μετά τθν ςφλλθψθ. Και αυτό είναι λογικό, κακϊσ ςυνικωσ είτε θ ςφλλθψθ λαμβάνει χϊρα κατά τθν είςοδο τουσ ςτθν ελλθνικι επικράτεια, είτε λόγω τθσ δυςλειτουργίασ του ςυςτιματοσ αςφλου ςε επίπεδο καταγραφισ αιτθμάτων κακίςταται ανζφικτθ θ πρόςβαςθ ςτθν διαδικαςία. Υπό τα ανωτζρω δεδομζνα το ερϊτθμα που προκφπτει είναι αν τυγχάνει εφαρμογισ θ εξαίρεςθ του αρ.2 του ν. 3386/2005 και του αρ. του 2 Μ.Κ. και ςτθν περίπτωςθ που θ ςφλλθψθ προθγείται τθσ ζκφραςθσ βοφλθςθσ αςφλου ενϊπιον οποιαςδιποτε αρχισ. Πριν δϊςουμε απάντθςθ ςτο ςυγκεκριμζνο ερϊτθμα κα πρζπει να λάβουμε υπόψθ ότι βαςικι αρχι του προςφυγικοφ δικαίου είναι ότι θ αναγνϊριςθ τθσ ιδιότθτασ του πρόςφυγα ζχει χαρακτιρα διαπιςτωτικό-δθλωτικό και όχι ςυςτατικόδθμιουργικό. 7 Υπό το ανωτζρω δεδομζνο εάν πριν τθ ςφλλθψθ δεν ζχει υποβλθκεί ςχετικι ζκφραςθ βοφλθςθσ-αίτθςθ αςφλου, ςτθ ςυνζχεια όμωσ υποβάλλεται ςχετικι αίτθςθ, πριν τθν εκδίκαςθ τθσ υπόκεςθσ, με αποτζλεςμα κατά τθ ςυηιτθςθ να εκκρεμεί ςχετικι αίτθςθ, το δικαςτιριο είναι υποχρεωμζνο να λάβει υπόψθ τθν ιδιότθτα του κατθγορουμζνου ωσ αιτοφντοσ και να του παρζχει τθν ςχετικι προςταςία που προβλζπει ςχετικά το άρ. 2 του ν. 4251/2014, αφοφ όπωσ προελζχκθ το δελτίο αιτοφντοσ διεκνι προςταςία ζχει διαπιςτωτικό χαρακτιρα. Στθν περίπτωςθ τϊρα που μζχρι τθν εκδίκαςθ τθσ υπόκεςθσ ο κατθγοροφμενοσ δεν ζχει υποβάλει ςχετικι αίτθςθ αςφλου, προβάλει ωςτόςο τον ιςχυριςμό ότι είναι πρόςφυγασ, αλλά δεν ζχει υποβάλλει ςχετικι αίτθςθ επειδι για 13 7 Βλ. ό.π. Χατηθνικολάου Ν., ςελ. 158 επ.

50 παράδειγμα επικυμεί τθν υποβολι ςχετικισ αίτθςθσ ςε άλλθ χϊρα, το δικαςτιριο κα πρζπει να κρίνει ςτθν ουςία τον ιςχυριςμό περί προςφυγικισ ιδιότθτασ και να του παρζχει το πλαίςιο προςταςίασ του άρ. 2 ν. 4251/2014 αν πειςκεί περί τθσ ςυνδρομισ των ουςιαςτικϊν προχποκζςεων που απαιτοφνται για τθν αναγνϊριςθ του κατθγορουμζνου ωσ πρόςφυγα. Αντίκετα, κατά τθν κρίςθ του γράφοντοσ, περικϊριο για αυκεντικι κρίςθ ουςίασ περί τθσ ςυνδρομισ των προχποκζςεων τθσ προςφυγικισ ιδιότθτασ δεν υπάρχει όταν κατά τθ ςφλλθψθ ιδθ ο κατθγοροφμενοσ ζχει λάβει το δελτίο αιτοφντοσ άςυλο. Στθν περίπτωςθ αυτι κα πρζπει να εφαρμόηεται το άρ. 2 ν. 4251/2014, χωρίσ δυνατότθτα του δικαςτθρίου να κρίνει επί τθσ ουςίασ τθ ςυνδρομι των προχποκζςεων χοριγθςθσ διεκνοφσ προςταςίασ, αρμοδιότθτα που ανικει ςτισ αρμόδιεσ επιτροπζσ αςφλου. Επιπρόςκετα δεν κα πρζπει να γίνεται δικογραφία για παράνομθ είςοδο και ςτθν περίπτωςθ που το παράνομο τθσ ειςόδου διαπιςτϊνεται κατά τθν καταγραφι τθσ αίτθςθσ χοριγθςθσ διεκνοφσ προςταςίασ, κακϊσ εν προκειμζνω ιδθ ζχει εκφραςκεί θ βοφλθςθ, ιδθ ζχει αποκτθκεί θ ιδιότθτα του αιτοφντοσ άςυλο, με ςυνζπεια να τυγχάνει πλιρουσ εφαρμογισ θ εξαίρεςθ του άρ. 2 ν. 3386/2005 θ οποία επαναδιατυπϊνεται με το άρ. 2 ν. 4251/ Δικαςτικι απζλαςθ και εκκρεμισ αίτθςθ χοριγθςθσ διεκνοφσ προςταςίασ Σφμφωνα με τθ διάταξθ του άρ. 41 του ν.3907/2011,«1. Απαγορεφεται θ επιςτροφι αλλοδαποφ εφόςον:.δ. Του ζχει χορθγθκεί κακεςτϊσ διεκνοφσ προςταςίασ ι ζχει ηθτιςει τθν παροχι τζτοιου κακεςτϊτοσ και το αίτθμά του δεν ζχει κρικεί οριςτικά, υπό τθν επιφφλαξθ των άρκρων 32 και 33 τθσ Σφμβαςθσ τθσ Γενεφθσ του Η προςταςία που παρζχουν οι διατάξεισ του παρόντοσ άρκρου καταλαμβάνουν και τα πρόςωπα που τελοφν εκτόσ του πεδίου εφαρμογισ του Κεφαλαίου Γϋ του παρόντοσ νόμου». Από τον ςυνδυαςμό των παραπάνω διατάξεων προκφπτει ότι κατά κανόνα απαγορεφεται θ επιςτροφι αλλοδαποφ, ο οποίοσ ζχει ηθτιςει διεκνι προςταςία και το 14

51 αίτθμά του δεν ζχει κρικεί τελεςίδικα 8. Στθν προςταςία από τθν επιςτροφι περιλαμβάνονται, όπωσ ρθτά ορίηεται ςτθ ςχετικι διάταξθ, και τα πρόςωπα που εξαιροφνται του πεδίου εφαρμογισ του Κεφαλαίου Γϋ ν. 3907/2011. Στισ περιπτϊςεισ αυτζσ, προφανϊσ, εντάςςονται κ αι οι αλλοδαποί ςτουσ οποίουσ ζχει επιβλθκεί απζλαςθ με δικαςτικι απόφαςθ, κακϊσ ρθτι επιλογι του νομοκζτθ βάςει τθσ ανωτζρω διάταξθσ είναι να μθν εξαιρζςει από τθν προςταςία του άρ. 41 ν.3907/2011 και τουσ υπθκόουσ τρίτθσ χϊρασ οι οποίοι τελοφν ςε διαδικαςία εξαναγκαςμζνθσ απομάκρυνςθσ, ανεξάρτθτα από τον τρόπο με τον οποίο προωκείται θ διαδικαςία αυτι (π.χ. διοικθτικι απζλαςθ, δικαςτικι απζλαςθ). Συνεπϊσ, ςτουσ αιτοφντεσ πολιτικό άςυλο αναςτζλλεται υποχρεωτικά θ εκτζλεςθ τθσ εκδοκείςασ ςε βάροσ τουσ δικαςτικισ απζλαςθσ, ζωσ τθν ζκδοςθ τελεςίδικθσ απόφαςθσ επί του αιτιματόσ τουσ. Επιςθμαίνεται ότι ενόςω το αίτθμα διεκνοφσ προςταςίασ εκκρεμεί προσ εξζταςθ, θ κράτθςθ του υπό δικαςτικι απζλαςθ αλλοδαποφ δικαιολογείται, πλζον, μόνον εφ όςον πλθροφνται οι προχποκζςεισ τθσ διάταξθσ του άρ. 46 παρ.2 ν.4375/2016. Ειδικότερα, ςφμφωνα με τθν εν λόγω διάταξθ ορίηεται ότι αλλοδαπόσ ι ανικαγενισ που υποβάλλει αίτθςθ διεκνοφσ προςταςίασ ενόςω κρατείται διοικθτικά, παραμζνει υπό κράτθςθ: "(...), για ζναν από τουσ παρακάτω λόγουσ: α. για τθ διαπίςτωςθ των ςτοιχείων τθσ ταυτότθτασ ι τθσ καταγωγισ του ι β. προκειμζνου να προςδιοριςτοφν τα ςτοιχεία εκείνα ςτα οποία βαςίηεται θ αίτθςθ διεκνοφσ προςταςίασ, θ απόκτθςθ των οποίων κα ιταν ςε άλλθ περίπτωςθ αδφνατθ, ιδίωσ όταν υπάρχει κίνδυνοσ διαφυγισ του αιτοφντοσ, όπωσ ο κίνδυνοσ αυτόσ ορίηεται ςτο άρκρο 18 (η) του ν. 3907/2011, ι γ. όταν τεκμθριϊνεται βάςει αντικειμενικϊν κριτθρίων, ςυμπεριλαμβανομζνου του γεγονότοσ ότι το πρόςωπο είχε ιδθ τθν ευκαιρία πρόςβαςθσ ςτθ διαδικαςία χοριγθςθσ αςφλου, ότι υπάρχουν βάςιμοι λόγοι να κεωρείται ότι ο αιτϊν υποβάλει αίτθςθ διεκνοφσ προςταςίασ, προκειμζνου να κακυςτεριςει απλϊσ ι να εμποδίςει τθν εκτζλεςθ απόφαςθσ επιςτροφισ, εφόςον πικανολογείται ότι θ εκτζλεςθ τθσ απόφαςθσ αυτισ μπορεί να υλοποιθκεί ι δ. εφόςον ςυνιςτά κίνδυνο για τθν εκνικι αςφάλεια ι τθ δθμόςια τάξθ, κατά τθν αιτιολογθμζνθ κρίςθ τθσ αρμόδιασ αρχισ τθσ παραγράφου 3, ι ε. όταν υπάρχει ςθμαντικόσ κίνδυνοσ διαφυγισ, κατά τθ ζννοια του άρκρου 2 (ιδ) του Κανονιςμοφ 8. Βλ. ανάλυςθ άρ. 1, άρ. 3 και άρ. 11 ν.3907/

52 (ΕΕ) αρικ. 604/2013, ςφμφωνα με τα κριτιρια του άρκρου 18 ςτοιχείο η του ν. 3907/2011, τα οποία εφαρμόηονται αναλόγωσ, και προκειμζνου να διαςφαλιςτεί θ υλοποίθςθ τθσ διαδικαςίασ μεταφοράσ ςφμφωνα με τον ωσ άνω Κανονιςμό". Στθν αυτι διάταξθ, ιτοι ςτθν παρ. 2 του ωσ άνω άρ. 46 ν.4375/2016, εξειδικεφονται περιοριςτικά επιπλζον προχποκζςεισ που δικαιολογοφν τθν κράτθςθ των υπθκόων τρίτων χωρϊν που υπάγονται ςτο πεδίο εφαρμογισ τθσ. Επιπρόςκετα, τονίηεται ότι θ κράτθςθ των αιτοφντων άςυλο βάςει τθσ ανωτζρω διάταξθσ δικαιολογείται μόνον εφ όςον δεν είναι δυνατόν να εφαρμοςκοφν εναλλακτικά μζτρα και πάντοτε κατόπιν ατομικισ αξιολόγθςθσ του αιτοφντοσ αλλοδαποφ. Επομζνωσ, για να είναι επαρκϊσ αιτιολογθμζνθ θ απόφαςθ κράτθςθσ, κα πρζπει ειδικϊσ να αιτιολογείται θ αδυναμία εφαρμογισ εναλλακτικϊν μζτρων. Σθμειϊνεται ότι για να δικαιολογθκεί κράτθςθ αιτοφντοσ άςυλο, που τελεί υπό δικαςτικι απζλαςθ, δεν απαιτείται προθγοφμενθ ειςιγθςθ του Προϊςταμζνου τθσ αρχισ εξζταςθσ τθσ αίτθςθσ, κακϊσ θ κράτθςθ του αιτοφντοσ άςυλο ςτθν περίπτωςθ αυτι βαςίηεται ςε λόγουσ δθμόςιασ τάξθσ. Τζλοσ, επιςθμαίνεται ότι θ προςταςία που παρζχει το άρ. 41 του ν. 3907/2011 ςτουσ αιτοφντεσ άςυλο δεν είναι κακολικι. Ζτςι, κατ εξαίρεςθ μπορεί να ςυνεχιςκεί θ κράτθςθ ςτο πλαίςιο εκτζλεςθσ τθσ δικαςτικισ απζλαςθσ και να εξακολουκιςει θ διαδικαςία εξαναγκαςμζνθσ απομάκρυνςθσ όταν ςυντρζχουν επιτακτικοί λόγοι δθμόςιασ τάξθσ, χωρίσ να αναμζνεται θ τελεςίδικθ κρίςθ επί τθσ αίτθςθσ αςφλου 9. Ωςτόςο, θ εξαίρεςθ αυτι δικαιολογείται μόνο ςτθν περίπτωςθ που οι επιτακτικοί λόγοι δθμόςιασ τάξθσ προκφπτουν από αμετάκλθτθ καταδίκθ ςφμφωνα με τα οριηόμενα ςτο άρ. 33 τθσ Σφμβαςθσ τθσ Γενεφθσ και υπό τθν επιπλζον προχπόκεςθ ότι κα δοκεί ςτον ενδιαφερόμενο κατάλλθλοσ χρόνοσ για οικειοκελι αναχϊρθςθ, όπωσ προβλζπεται ςχετικά από τθ διάταξθ του άρ. 32 παρ. 3 τθσ Σφμβαςθσ τθσ Γενεφθσ Βλ. άρ. 32 τθσ Σφμβαςθσ τθσ Γενεφθσ του 1951 για το Κακεςτϊσ των Προςφφγων (άρ.31 κυρωτικοφ 16 νόμου 3989/1959). 10.Ειδικότερα, οι επίμαχεσ διατάξεισ τθσ Σφμβαςθσ τθσ Γενεφθσ ζχουν ωσ εξισ: «Άρκρον 32. 1) Αι Συμβαλλόμεναι Χϊραι δεν κα απελαφνουν πρόςφυγασ νομίμωσ διαμζνοντασ επί του εδάφουσ αυτϊν, ειμι μόνον διά λόγουσ εκνικισ αςφαλείασ ι δθμοςίασ τάξεωσ. 2) Η απζλαςισ τοιοφτου πρόςφυγοσ δεν κα πραγματοποιείται ειμι μόνον κατόπιν αποφάςεωσ λαμβανομζνθσ ςυμφϊνωσ προσ τθν υπό τθσ νομοκεςίασ

53 4. Η εφαρμογι τθσ αρχισ τθσ μθ επαναπροϊκθςθσ ςτισ περιπτϊςεισ ζκδοςθσ. Η αρχι τθσ μθ επαναπροϊκθςθσ ειδικότερα κατοχυρϊνεται ςτο άρ. 33 παρ. 1 τθσ Σφμβαςθσ τθσ Γενεφθσ του Με βάςθ τθ ςυγκεκριμζνθ διάταξθ απαγορεφεται θ με κάκε τρόπο επιςτροφι προςφφγων ςε εδάφθ όπου οι ίδιοι αντιμετωπίηουν κίνδυνο δίωξθσ. Σφμφωνα με τθν αρχι αυτι απαγορεφεται θ παράδοςθ ι θ απζλαςθ ι θ επαναπροϊκθςθ πρόςφυγα ςε χϊρα ςτθν οποία απειλείται θ ηωι του ι θ ελευκερία του λόγω των κρθςκευτικϊν, πολιτικϊν ι κοινωνικϊν πεποικιςεϊν του ι λόγω εκνικότθτασ, φυλισ ι κοινωνικισ τάξθσ. Η ςυγκεκριμζνθ αρχι τάχκθκε για τθν προςταςία του πρόςφυγα, ο οποίοσ ςφμφωνα με το άρ. 1 τθσ Συμβάςεωσ ζχει ζνα εφλογο φόβο να διωχκεί εξαιτίασ τθσ φυλισ, τθσ κρθςκείασ τθσ εκνικότθτασ ι τθσ ζνταξισ του ςε μια ςυγκεκριμζνθ κοινωνικι ομάδα ι εξαιτίασ τθσ πολιτικισ του τοποκετιςεωσ. Το πεδίο εφαρμογισ τθσ αρχισ τθσ μθ επαναπροωκιςεωσ καταλαμβάνει και τθν ζκδοςθ, δεδομζνου ότι το άρ. 33 παρ. 1 τθσ Σφμβαςθσ τθσ Γενεφθσ του 1951, αναφζρεται ςε απζλαςθ ι επαναπροϊκθςθ «κακ' οιονδιποτε τρόπον» Η αναγνϊριςθ ενόσ εκηθτοφμενου ωσ πρόςφυγα από άλλο κράτοσ και θ εξωεδαφικι ιςχφσ τθσ αρχισ τθσ μθ επαναπροϊκθςθσ. Ιδιαίτερα αξιοςθμείωτθ, τόςο για τθν εφαρμογι τθσ αρχισ τθσ μθ επαναπροωκιςεωσ ςτθν ελλθνικι πρακτικι, όςο και για τθν οριοκζτθςθ τθσ εξεωεδαφικισ ιςχφοσ τθσ αρχισ, είναι θ με αρικμό 310/2015 απόφαςθ του Αρείου 17 προβλεπομζνθν διαδικαςίαν. Εφ όςον επιτακτικοί λόγοι εκνικισ αςφαλείασ δεν αντιτίκενται εισ τοφτο, οι πρόςφυγεσ κα δικαιοφνται να προςάγουν αποδείξεισ περί τθσ ακωότθτοσ αυτϊν, να προςφεφγουν και να παρίςτανται προσ τοφτο ενϊπιον αρμοδίων αρχϊν ι ενόσ ι πλειόνων προςϊπων ειδικϊσ εντεταλμζνων υπό τθσ αρμοδίασ αρχισ. 3) Αι Συμβαλλόμεναι Χϊραι κα παράςχουν εισ τουσ ανωτζρω πρόςφυγασ λογικάσ προκεςμίασ προσ επιδίωξιν αδείασ κανονικισ ειςόδου εισ ετζραν χϊραν. Αι Συμβαλλόμεναι Χϊραι δφνανται να εφαρμόηουν, κατά τασ προκεςμίασ ταφτασ, μζτρα εςωτερικισ τάξεωσ οία ικελον κρικι αναγκαία. Άρκρον 33. 1) Ουδεμία Συμβαλλομζνθ Χϊρα κα απελαφνθ ι κα επαναπροωκι, κακ οιονδιποτε τρόπον, πρόςφυγασ, εισ τα ςφνορα εδαφϊν ζνκα θ ηωι ι ελευκερία αυτϊν απειλοφνται διά λόγουσ φυλισ, κρθςκείασ, εκνικότθτοσ, κοινωνικισ τάξεωσ ι πολιτικϊν πεποικιςεων. 2) Το εκ τθσ παροφςθσ διατάξεωσ απορρζον ευεργζτθμα δεν δφναται πάντωσ να επικαλιται πρόςφυξ όςτισ, διά ςοβαράσ αιτίασ, κεωρείται επικίνδυνοσ εισ τθν αςφάλειαν τθσ χϊρασ ζνκα ευρίςκεται ι όςτισ, ζχων τελεςιδίκωσ καταδικαςκι δι ιδιατζρωσ ςοβαρόν αδίκθμα, αποτελεί κίνδυνον διά τθν Χϊραν». 11 Βλ. Χατηθιωάννου Κ., Ποιν. Δικ. 2016, ςελ. 681 επ.

54 Πάγου. Με τθν ανωτζρω απόφαςθ γίνεται παςιφανζσ ότι n αναγνϊριςθ από ζνα κράτοσ του κακεςτϊτοσ του πρόςφυγα ςε κάποιο πρόςωπο ςφμφωνα με τθ Σφμβαςθ τθσ Γενεφθσ του 1951, πράγμα που προχποκζτει ότι το άτομο ζχει βάςιμο και δικαιολογθμζνο φόβο διϊξεωσ ςτο εκηθτοφν κράτοσ και ότι θ εφαρμογι του φραγμοφ για τθν ζκδοςι του, δυνάμει του άρκρου 33 παρ. 1 τθσ εν λόγω Συμβάςεωσ και του διεκνοφσ εκιμικοφ δικαίου, ζχει ιδθ εξεταςτεί και αποφαςιςτεί, ζχει εξωεδαφικι ιςχφ, τουλάχιςτον όςον αφορά ςτα ςυμβαλλόμενα ςτθ Σφμβαςθ τθσ Γενεφθσ κράτθ, μεταξφ των οποίων ςυγκαταλζγεται και θ Ελλάδα, οπότε θ αναγνϊριςθ ενόσ προςϊπου ωσ πρόςφυγα από ζνα ςυμβαλλόμενο κράτοσ είναι ςεβαςτι και αναγνωρίηεται και ςτα άλλα ςυμβαλλόμενα κράτθ. Η πρακτικι ςθμαςία τθσ ζκταςθσ προςταςίασ του πρόςφυγα ςε τρίτα ςυμβαλλόμενα ςτθ Σφμβαςθ τθσ Γενεφθσ του 1951 κράτθ, εμφαίνεται ςτο γεγονόσ ότι ο πρόςφυγασ ςε καμία περίπτωςθ δεν κα μπορεί να υποβάλει αίτθμα αςφλου ςτθν αρμόδια π.χ. Ελλθνικι Υπθρεςία Αςφλου, κακϊσ αυτό απορρίπτεται ωσ απαράδεκτο όταν διαπιςτϊνεται ότι απολαμβάνει επαρκοφσ προςταςίασ ςτθ χϊρα παροχισ αςφλου, ςφμφωνα με το άρ. 19 Π.Δ. 113/2013. Εξάλλου, άμεςθ απόρροια τθσ εξωεδαφικισ ιςχφοσ τθσ αρχισ τθσ μθ επανοπροωκιςεωσ είναι το γεγονόσ ότι εάν ζχει αναγνωριςκεί από ζνα ςυμβαλλόμενο κράτοσ κάποιο πρόςωπο ωσ πρόςφυγασ, θ ιδιότθτα αυτι μπορεί να αμφιςβθτθκεί μόνο ςε εξαιρετικζσ περιπτϊςεισ, δθλαδι όταν διαφαίνεται ότι προφανϊσ δεν πλθροφνται ςτο πρόςωπο του ενδιαφερομζνου οι προχποκζςεισ εφαρμογισ τθσ Σφμβαςθσ του Τοφτο μπορεί να ςυμβεί, για παράδειγμα, αν γίνουν γνωςτά γεγονότα που αποδεικνφουν ότι οι αρχικοί ιςχυριςμοί του ενδιαφερόμενου ιταν δόλιοι ι που φανερϊνουν ότι το πρόςωπο εμπίπτει ςε μία από τισ ριτρεσ αποκλειςμοφ τθσ Σφμβαςθσ του Βλ. Πόριςμα τθσ Εκτελεςτικισ Επιτροπισ τθσ Υ.Α. με αρικ. 12 (XXIX) για τθν εξωεδαφικι ιςχφ του κακοριςμοφ του κακεςτϊτοσ του πρόςφυγα. 13 Βλ. όμωσ και αντίκετθ Α.Π. 638/2015, με ιδιαίτερα ζυςτοχεσ παρατθριςεισ από Χατηθιωάννου Κ., 18 ο.π. ςελ. 681 επ. 14 Βλ. ςχετικά εφςτοχο ςυμπζραςμα Χατηθιϊαννου Κ., ό.π. ςελ. 681 επ. «Εντζλει θ αρχι τθσ μθ επαναπροωκιςεωσ των προςφφγων ςε ςυνδυαςμό με τθν εξωεδαφικι ιςχφ αυτισ διευκολφνει τθν ανάπτυξθ κοινισ ςυνείδθςθσ ςτα ςυμβαλλόμενα κράτθ ωσ προσ τθν ανάγκθ προςταςίασ ςυγκεκριμζνων ομάδων προςϊπων από τον κίνδυνο ηωισ ι ζκκεςθσ ςε απάνκρωπθ ι εξευτελιςτικι μεταχείριςθ, περιορίηοντασ το ενδεχόμενο πρόςωπα που βρίςκονται ςτθν ίδια δυςμενι κατάςταςθ

55 6. Η ζκδοςθ πρόςφυγα ςε αςφαλι χϊρα υπό τον όρο τθσ μθ περαιτζρω απομάκρυνςθσ ςτθ χϊρα καταγωγισ του και θ εφαρμογι των ανωτζρω και ςτισ περιπτϊςεισ των αιτοφντων άςυλο. 15 Ο αιτϊν άςυλο δεν εκδίδεται πριν εκδοκεί τελεςίδικθ απόφαςθ επί τθσ αιτιςεϊσ του και εφόςον επικαλείται φόβο δίωξθσ ςτο εκηθτοφν κράτοσ. Η ςφλλθψθ ι θ ζκδοςθ δεν πρζπει να οδθγεί ςε επαναπροϊκθςθ του ενδιαφερόμενου, αιτοφντοσ διεκνι προςταςία ι πρόςφυγα που είναι αντίκετθ με το άρκρο 33 παρ. 1 τθσ Σφμβαςθσ τθσ Γενεφθσ. Ζτςι, υπό το πρίςμα τθσ ιςχφοσ τθσ αρχισ τθσ μθ επαναπροωκιςεωσ και δεδομζνου ότι τοφτθ δεςμεφει και τθν Ελλάδα ωσ ςυμβαλλόμενο κράτοσ ςτθ Σφμβαςθ τθσ Γενεφθσ ζχει γίνει δεκτό με τθν ΑΠ 1303/2011 ότι ναι μεν ενδζχεται να ςυντρζχουν όλεσ οι νόμιμεσ προχποκζςεισ για τθν εκτζλεςθ ενόσ ευρωπαϊκοφ εντάλματοσ ςφλλθψθσ, όμωσ ενόψει του επικαλουμζνου (υπό τθσ εκκαλοφςθσ) φόβου τθσ περαιτζρω απομακρφνςεϊσ τθσ από τθ Γερμανία και επαναπροωκιςεϊσ τθσ ςτθ χϊρα καταγωγισ τθσ, τθν Τουρκία, όπου εκκρεμεί εισ βάροσ τθσ ζνταλμα ςυλλιψεωσ για αδικιματα που ςυνζχονται με τισ πολιτικζσ τθσ ιδζεσ και τθν εν γζνει πολιτικι και ςυνδικαλιςτικι τθσ δράςθ ςτθ χϊρα τθσ και του εντεφκεν απειλουμζνου κινδφνου τθσ ηωισ και τθσ ελευκερίασ τθσ, λόγω των πολιτικϊν πεποικιςεϊν τθσ, κατ' εφαρμογι τθσ διάταξθσ του άρ. 36 παρ. 2 του ν.3251/2004, αλλά και τθσ κεμελιϊδουσ αρχισ τθσ μθ επαναπροωκιςεωσ του αιτοφντοσ άςυλο ςτθ χϊρα καταγωγισ του, που διατυπϊνεται ςτο άρκρο 33 παρ. 1 τθσ Σφμβαςθσ τθσ Γενεφθσ του 1951 και θ οποία είναι δεςμευτικι τόςο για το εκηθτοφν Κράτοσ (Γερμανία), όςο και για τθν Ελλάδα, επιβάλλεται να τεκεί ωσ όροσ εκτελζςεωσ των κρινομζνων ευρωπαϊκϊν ενταλμάτων ςφλλθψθσ θ μθ επαναπροϊκθςθ ι μεταγενζςτερθ ζκδοςθ ι κατ' άλλον τρόπο παράδοςθ (τθσ εκκαλοφςθσ) ςτθ χϊρα καταγωγισ τθσ ι ςε τρίτο κράτοσ. 16 να μθν τφχουν ιςότιμθσ μεταχείριςθσ για τον τυχαίο λόγο ότι ηιτθςαν τθν προςταςία άλλου κράτουσ μζλουσ, ςτοιχείο που τα εμποδίηει ωςτόςο να αιτθκοφν τθν παροχι αςφλου ςτο κράτοσ από το οποίο ηθτείται θ ζκδοςθ». 15 Βλ. Χατηθιωάννου Κ., ό.π. ςελ. 681 επ Βλ. ςχετικά και Α.Π. 447/2015 (αδθμ.)

56 7. Η ςτάςθ του Ε.Δ.Δ.Α. ςτο ηιτθμα τθσ ζκδοςθσ προςφφγων ι αιτοφντων άςυλο. 17 Σφμφωνα με τθ νομολογία του Ε.Δ.Δ.Α. κατά τθ διαδικαςία τθσ εκδόςεωσ κα πρζπει να λαμβάνεται ςοβαρά υπόψθ θ αναγνϊριςθ τθσ ιδιότθτασ του πρόςφυγα βάςει τθσ Συμβάςεωσ τθσ Γενεφθσ επί τθ βάςει ότι υπάρχει κίνδυνοσ δίωξθσ λόγω τθσ εντάξεωσ ςε ςυγκεκριμζνθ κοινωνικι ομάδα. Τα ςυμβαλλόμενα κράτθ ζχουν δυνατότθτα, βάςει του διεκνοφσ δικαίου και των ςυμβατικϊν τουσ υποχρεϊςεων, να ελζγχουν τθν είςοδο, τθ διαμονι και τθν ζκδοςθ των αλλοδαπϊν. Η ζκδοςθ του εκηθτουμζνου από κάποιο κράτοσ εγείρει ηθτιματα του άρκρου 3 τθσ Ε.Σ.Δ.Α. όταν υφίςτανται ςτοιχεία που αποδεικνφουν ότι θ ζκδοςθ αυτι ςυνεπάγεται κίνδυνο για τον ίδιο, γεγονόσ που αντίκειται πρωτίςτωσ ςτο άρ. 3 τθσ Ε.Σ.Δ.Α.. Υπό τουσ όρουσ αυτοφσ δεν είναι δυνατι θ ζκδοςι του ςτο κράτοσ αυτό. Στθν πικανι αντίρρθςθ των ςυμβαλλόμενων ςτθν Ε.Σ.Δ.Α. κρατϊν ότι το άρ. 3 τθσ Ε.Σ.Δ.Α. δεν κα πρζπει να ερμθνεφεται ζτςι ϊςτε να εγκακιδρφει ευκφνθ ςε ζνα κράτοσ για τθ μεταχείριςθ που κα ζχει ο εκηθτοφμενοσ εκτόσ τθσ δικαιοδοςίασ αυτοφ, το Ε.Δ.Δ.Α. ιδθ με τθν απόφαςθ Soering κατά Ηνωμζνου Βαςιλείου, όπου ηθτείτο θ ζκδοςθ γερμανοφ υπικοου από το Ηνωμζνο Βαςίλειο ςτισ Ηνωμζνεσ Πολιτείεσ για κατθγορίεσ ανκρωποκτονιϊν, ξεκακάριςε ότι θ Σφμβαςθ κα πρζπει να ερμθνεφεται με τζτοιο τρόπο οφτωσ ϊςτε οι εγγυιςεισ να είναι πρακτικζσ και αποτελεςματικζσ. Το άρ. 3 τθσ Ε.Σ.Δ.Α. που απαγορεφει ςε απόλυτο βακμό τουσ βαςανιςμοφσ και τθν απάνκρωπθ μεταχείριςθ ενςωματϊνει μία από τισ κεμελιϊδεισ αρχζσ των δθμοκρατικϊν κοινωνιϊν. Σε αντίκεςθ με άλλεσ διατάξεισ τθσ Ε.Σ.Δ.Α, το ςυγκεκριμζνο άρκρο δεν προβλζπει καμία εξαίρεςθ εφαρμογισ οφτε ςε κατάςταςθ εκτάκτου ανάγκθσ. Σχετικά με τθν ζκταςθ του κινδφνου ςτθν ζκδοςθ, το Ε.Δ.Δ.Α. επιςθμαίνει ότι αρκεί για τθν παροχι προςταςίασ ο πραγματικόσ κίνδυνοσ εκκζςεωσ ςτθν παραβίαςθ των ανκρωπίνων δικαιωμάτων, ενϊ θ υποχρζωςθ μθ εκδόςεωσ εκτείνεται ςε περιπτϊςεισ όπου ο εκηθτοφμενοσ κα αντιμετϊπιηε ςτο εκηθτοφν Σχετικά με τθν ζκδοςθ και το άρ. 2 και 3 τθσ Ε.Σ.Δ.Α. βλ. Βαςιλακάκθσ Ευ., Το αλλοδαπό δίκαιο ςτθν ποινικι δίκθ, 1999, ςελ. 345 επ., ζκδοςθ ςε Ζνωςθ Ελλινων Ποινικολόγων και του ιδίου, θ Ευρωπαϊκι Σφμβαςθ για τα Δικαιϊματα του Ανκρϊπου, Πενιντα χρόνια εφαρμογισ, 2004, ςελ. 125 επ., ιδίωσ 134 επ.

57 κράτοσ ζναν πραγματικό κίνδυνο εκκζςεωσ ςε απάνκρωπθ ι εξευτελιςτικι μεταχείριςθ ι τιμωρία που αντίκειται ςτο άρ. 3 τθσ Ε.Σ.Δ.Α.. 8. Η εφαρμογι του άρ. 30 παρ.1 του ν. 4251/2014 ςτθν περίπτωςθ που ο μεταφερόμενοσ ανικει ςτον κφκλο των προςϊπων που υπάγονται ςτθ διάταξθ του άρ. 2 του ν. 4251/2014. Ειδικότερα θ περίπτωςθ των αιτοφντων διεκνι προςταςία. Στο άρ. 2 παρ.1 περίπτωςθ γ ν. 4251/2014 ορίηεται ότι: «Πεδίο εφαρμογισ 1. Οι διατάξεισ του νόμου αυτοφ δεν ζχουν εφαρμογι ςτισ ακόλουκεσ κατθγορίεσ προςϊπων, εκτόσ αν ορίηεται διαφορετικά ςε επί μζρουσ διατάξεισ του: α. Στουσ πολίτεσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ενωςθσ, κατά τθν ζννοια του άρκρου 17 παρ. 1 τθσ Συνκικθσ τθσ Ευρωπαϊκισ Κοινότθτασ, όπωσ αυτό τροποποιικθκε και ιςχφει. β. Στουσ διαπιςτευμζνουσ ςε Πρεςβείεσ, Προξενεία ι διεκνείσ οργανιςμοφσ με ζδρα τθν Ελλάδα υπαλλιλουσ, κακϊσ και ςτουσ υπθκόουσ τρίτων χωρϊν που προςλαμβάνονται ςτισ ωσ άνω υπθρεςίεσ ωσ διοικθτικό προςωπικό, ςτισ ςυηφγουσ και τα τζκνα αυτϊν. γ. Στουσ πρόςφυγεσ και ςτα πρόςωπα που ζχουν υποβάλει αίτθςθ για τθν αναγνϊριςθ του κακεςτϊτοσ του πρόςφυγα, κατά τθν ζννοια τθσ Σφμβαςθσ τθσ Γενεφθσ του 1951, θ οποία ζχει κυρωκεί με το ν.δ. 3989/1959 (ΦΕΚ 201 Α`), όπωσ τροποποιικθκε και ιςχφει». Το άρ. 34 περ. δ ν. 4375/2016 ορίηει ότι : δ. «αιτϊν διεκνι προςταςία» ι «αιτϊν άςυλο» ι «αιτϊν» είναι ο αλλοδαπόσ ι ανικαγενισ, ο οποίοσ δθλϊνει προφορικϊσ ι εγγράφωσ ενϊπιον οποιαςδιποτε ελλθνικισ αρχισ, ςτα ςθμεία ειςόδου ςτθν Ελλθνικι Επικράτεια ι εντόσ αυτισ, ότι ηθτά άςυλο ι επικουρικι προςταςία ι με οποιονδιποτε τρόπο ηθτά να μθν απελακεί ςε κάποια χϊρα εκ φόβου δίωξθσ λόγω φυλισ, κρθςκείασ, εκνικότθτασ, πολιτικϊν πεποικιςεων ι ςυμμετοχισ ςε ιδιαίτερθ κοινωνικι ομάδα, ςφμφωνα με τθ Σφμβαςθ τθσ Γενεφθσ ι 21 επειδι κινδυνεφει να υποςτεί ςοβαρι βλάβθ ςφμφωνα με το άρκρο 15 του Π.δ.

58 141/2013 (Α 226) και επί του αιτιματοσ του οποίου δεν ζχει λθφκεί ακόμθ τελεςίδικθ απόφαςθ. Επίςθσ, αιτϊν διεκνι προςταςία κεωρείται και ο αλλοδαπόσ, ο οποίοσ υπζβαλε αίτθςθ διεκνοφσ προςταςίασ ςε άλλο κράτοσ - μζλοσ τθσ ΕΕ κατ εφαρμογι του Κανονιςμοφ (ΕΕ) αρικμ. 604/2013 του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, για τθ κζςπιςθ των κριτθρίων και μθχανιςμϊν για τον προςδιοριςμό του κράτουσ-μζλουσ που είναι υπεφκυνο για τθν εξζταςθ αίτθςθσ αςφλου που υποβάλλεται ςε κράτοσ-μζλοσ από υπικοο τρίτθσ χϊρασ, ι ςε άλλο κράτοσ που δεςμεφεται από και εφαρμόηει τον ωσ άνω Κανονιςμό, και μεταφζρεται ςτθν Ελλάδα βάςει των διατάξεϊν του.» Η απόκτθςθ τθσ ιδιότθτασ του αιτοφντοσ άςυλο από τθν ζκφραςθ τθσ προφορικισ ι γραπτισ βοφλθςθσ ενϊπιον οποιαςδιποτε αρχισ επιβεβαιϊνεται και από το άρ. 36 παρ. 3 ν. 4375/2016. Επιπρόςκετα, κατ αρ. 41 του ν.3907/2011 ορίηεται ότι «1. Απαγορεφεται θ επιςτροφι αλλοδαποφ εφόςον:* +δ. Του ζχει χορθγθκεί κακεςτϊσ διεκνοφσ προςταςίασ ι ζχει ηθτιςει τθν παροχι τζτοιου κακεςτϊτοσ και το αίτθμα του δεν ζχει κρικεί οριςτικά, υπό τθν επιφφλαξθ των άρκρων 32 και 33 τθσ Σφμβαςθσ τθσ Γενεφθσ του 1951.* + Η προςταςία που παρζχουν οι διατάξεισ του παρόντοσ άρκρου καταλαμβάνουν και τα πρόςωπα που τελοφν εκτόσ του πεδίου εφαρμογισ του Κεφαλαίου Γ του παρόντοσ νόμου». Το γεγονόσ αυτό μάλιςτα, ενιςχφεται ακόμα περιςςότερο και από τθν ίδια τθ Σφμβαςθ τθσ Γενεφθσ περί του νομοκετικοφ κακεςτϊτοσ των προςφφγων, θ οποία ςτο αρ. 31 αξιϊνει τθ μθ επιβολι ποινικϊν κυρϊςεων ςε βάροσ υπθκόων τρίτων χωρϊν για τον λόγο ότι ειςιλκαν παράνομα ςτθ χϊρα ειςδοχισ, εφόςον αυτοί αμελλθτί αιτοφνται τθ χοριγθςθ πολιτικοφ αςφλου. Ειδικότερα, ςφμφωνα με το αρ. 31 παρ.1 τθσ Σφμβαςθσ τθσ Γενεφθσ «Αι Συμβαλλόμεναι Χϊραι δεν κα επιβάλλουν ποινικάσ κυρϊςεισ εισ πρόςφυγασ λόγω παρανόμου ειςόδου ι διαμονισ, εάν οφτοι προερχόμενοι απ' ευκείασ εκ χϊρασ ζνκα θ ηωι ι θ ελευκερία αυτϊν θπειλείτο, εντθ εννοία του άρκρου 1, ειςζρχωνται ι ευρίςκωνται ιδθ επί του εδάφουσ αυτϊν άνευ αδείασ, υπό τθν επιφφλαξιν 22 πάντωσ ότι οφτοι αφ' ενόσ μεν κα παρουςιαςτοφν αμελλθτί εισ τασ αρχάσ αφ'

59 ετζρου δε κα δϊςουν επαρκείσ εξθγιςεισ περί τθσ παρανόμου αυτϊν ειςόδου ι διαμονισ.». Μάλιςτα, κατά τα αρ. 32 και 33 τθσ Σφμβαςθσ, απαγορεφεται επιπλζον και κάκε διαδικαςία εξαναγκαςμζνθσ απομάκρυνςθσ αιτοφντοσ άςυλο από τθ χϊρα ςτθν οποία αιτικθκε τθ χοριγθςθ κακεςτϊτοσ διεκνοφσ προςταςίασ. Με βάςθ τισ διατάξεισ που αναφζρκθκαν ανωτζρω προκφπτει ότι ο αιτϊν άςυλο ι ο αναγνωριςμζνοσ πρόςφυγασ δεν μπορεί να αποτελζςει υποκείμενο τζλεςθσ του αδικιματοσ τθσ παράνομθσ ειςόδου ι επανειςόδου, εφόςον ρθτά εξαιροφνται του πεδίου εφαρμογισ των ςχετικϊν διατάξεων οι αιτοφντεσ άςυλο και οι αναγνωριςμζνοι πρόςφυγεσ βάςει των άρ. 2 ν. 4251/2014 και αρ. 2 ν. 3386/ Περαιτζρω, δεν μπορεί να εκτελεςτεί κανζνα μζτρο εξαναγκαςμζνθσ απομάκρυνςθσ ςε βάροσ των ανωτζρω βάςει τθσ παρεχόμενθσ προςταςίασ του αρ. 41 του ν. 3907/2011. Και αφοφ δεν μπορεί να αποτελζςει υποκείμενο τζλεςθσ τθσ παράνομθσ ειςόδου, ςφμφωνα με τα ανωτζρω, αλλοδαπόσ που ανικει ςτισ αναφερόμενεσ ςτο άρ. 2 Μ.Κ. κατθγορίεσ προςϊπων, δεν πλθροφται και θ αντικειμενικι υπόςταςθ του αρ. 30 ν. 4251/2014 που αφορά τθν υποβοικθςθ τθσ παράνομθσ ειςόδου. Η επίδραςθ τθσ διάταξθσ του άρ. 2 του ν. 3386/2005 και του αρ 2 ν. 4251/2014 ςτισ ποινικζσ διατάξεισ του νόμου, όταν ςε αυτζσ γίνεται λόγοσ για υπθκόουσ τρίτων χωρϊν, επιβεβαιϊνεται από το γεγονόσ ότι με τθν τελευταία τροποποίθςθ του άρ. 83 ν. 3386/2005 προβλζφκθκε θ ποινικι ευκφνθ των πολιτϊν τθσ Ε.Ε. για το ζγκλθμα τθσ παράνομθσ ειςόδου και εξόδου, γεγονόσ που αποδεικνφει ότι ο νομοκζτθσ κεϊρθςε ότι για τθν επζκταςθ του αξιοποίνου τθσ παράνομθσ ειςόδου-εξόδου ςτισ περιπτϊςεισ πολιτϊν τθσ Ζνωςθσ απαιτοφνταν ειδικι νομοκετικι ρφκμιςθ, ϊςτε να ξεπεραςτεί θ γενικι εξαίρεςθ του άρ. 2 ν. 3386/ Βαςιηόμενθ ςτισ ανωτζρω ςκζψεισ, θ νομολογία φαίνεται να αποδζχεται τθν επίδραςθ τθσ ιδιότθτασ του αιτοφντοσ διεκνι προςταςία ςτθν ποινικι ευκφνθ που απορρζει από τθν παράνομθ είςοδο ςτθ χϊρα. Ζτςι ζχει κρικεί ότι θ προςφυγικι 18 Βλ. Χατηθνικολάου Ν., ο. π. Η ποινικι καταςτολι τθσ παράνομθσ μετανάςτευςθσ, ςελ. 95 και Βλ. Χατηθνικολάου Ν., ο.π. ςελ. 157

60 ιδιότθτα αποτελεί λόγο προςωπικισ απαλλαγισ από τθν ποινι 20, ι κατάςταςθ ανάγκθσ που αίρει τον άδικο χαρακτιρα τθσ πράξθσ 21 Επίςθσ, ζχει γίνει δεκτό ότι μόνο θ κατάκεςθ αίτθςθσ διεκνοφσ προςταςίασ αρκεί για τθν απαλλαγι από τθν κατθγορία τθσ παράνομθσ ειςόδου λόγω μθ πλιρωςθσ τθσ αντικειμενικισ υπόςταςθσ του αδικιματοσ. 22 Αντίςτοιχα ζχει γίνει δεκτό ότι δεν τελείται το αδίκθμα του άρ. 30 παρ. 1 Μ.Κ., όταν τα μεταφερόμενα πρόςωπα ζχουν τθν ιδιότθτα του πρόςφυγα Ποινικι ευκφνθ ςε περιπτϊςεισ διάςωςθσ ανκρϊπων ςτθ κάλαςςα, μεταφοράσ ανκρϊπων που χριηουν διεκνοφσ προςταςίασ και προϊκθςθσ ςτο εςωτερικό τθσ χϊρασ ι διευκόλυνςθσ τθσ μεταφοράσ προσ το ςκοπό υπαγωγισ ςτισ διαδικαςίεσ υποδοχισ και ταυτοποίθςθσ: Τόςο οι πρόςφυγεσ όςο και οι αιτοφντεσ διεκνι προςταςία αποτελοφν ευάλωτθ κοινωνικι ομάδα, χριηουςα ειδικισ προςταςίασ, «κακϊσ (.) ζνεκα οριςµζνων γεγονότων και δικαιολογθµζνου φόβου ότι κα υποςτοφν διϊξεισ λόγω φυλισ, κρθςκείασ, εκνικότθτασ, κοινωνικισ τάξθσ ι πολιτικϊν πεποικιςεων (ςτισ περιπτϊςεισ αυτζσ γίνεται αδιακρίτωσ λόγοσ για πολιτικοφσ πρόςφυγεσ) βρίςκονται ζξω από τθ χϊρα τθσ οποίασ ζχουν τθν ικαγζνεια και δεν µποροφν εξαιτίασ του παραπάνω φόβου ι δεν επικυµοφν να ηθτιςουν τθν προςταςία τθσ χϊρασ αυτισ». 24 Στο πλαίςιο τθσ ιδιαίτερθσ προςταςίασ, τθσ οποίασ χαίρουν οι εν κζματι αλλοδαποί, ςθμειϊνεται ότι το άρ. 31 παρ. 1 τθσ Σφµβαςθσ τθσ Γενεφθσ κεςπίηει προςωπικό λόγο απαλλαγισ από τθν ποινι για τουσ πρόςφυγεσ, οι οποίοι ζχουν 20 Βλ. Α.Π. 1498/1999 (ΝΟΜΟΣ) 21 Βλ. 47/2006 Τριμ.Εφ.Αιγαίου (ΝΟΜΟΣ) 22 Βλ. 2012/2004 Τριμ. Πλθμ. Κζρκυρασ (αδιμ) και 1326/2010 Τριμ. Πλθμ.Χαλκιδικισ (αδιμ.) 23 Βλ. ςχετικά υπ αρίκμ. 950/2016 Πεντ.Εφ.Θεςςαλονίκθσ (αδιμ.). Η εν λόγω υπόκεςθ αφοροφςε ςε πζντε κατθγοροφμενοσ για τθν διάπραξθ του αδικιματοσ τθσ διευκόλυνςθσ μεταφοράσ ςτο εςωτερικό ζντεκα (11) αλλοδαπϊν, που δεν ζχουν δικαίωμα ειςόδου ςτο ελλθνικό ζδαφοσ (άρ.30 παρ.1 ςτοιχ. β και γ ν.4251/2014). Εν τζλει, οι εν κζματι ακωϊκθκαν για τθν διευκόλυνςθ μεταφοράσ των τριϊν (3) εκ των ανωτζρω αλλοδαπϊν, οι οποίοι «είχαν δικαίωμα κίνθςθσ ςτο εςωτερικό τθσ χϊρασ», όντασ κάτοχοι ςχετικϊν υπθρεςιακϊν ςθμειωμάτων. 24. Λ. Μαργαρίτθσ/Χ. Σατλάνθσ/Ι. Φαρςεδάκθσ, H διαμορφωτικι επενζργεια του Διεκνοφσ και του 24 Ευρωπαϊκοφ Δικαίου πάνω ςτο αξιόποινο και ςτθν ποινικι δίκθ, ΠοινΔικ 8-9/2015

61 ειςζλκει ι παραµζνουν ςτθ χϊρα υποδοχισ καίτοι ςτεροφνται των νόμιμων διατυπϊςεων, υπό τθν επιφφλαξθ ότι αυτοί αφ ενόσ µεν κα παρουςιαςκοφν αµελθτί ςτισ αρχζσ τθσ χϊρασ αυτισ και αφ ετζρου κα δϊςουν επαρκείσ εξθγιςεισ για τθν παράνοµθ είςοδο ι διαµονι τουσ ςτθ χϊρα. Ερειδόμενοσ, μάλιςτα, ςτα ανωτζρω και ςτισ προβλζψεισ των διατάξεων των άρ. άρκρων 31 παρ. 1, 32 παρ. 1 και 33 παρ. 1 τθσ Σφμβαςθσ τθσ Γενεφθσ, ο Α.Π. ζκανε δεκτι αίτθςθ επανάλθψθσ τθσ διαδικαςίασ, υποβλθκείςα από Τοφρκο πολίτθ, κουρδικισ καταγωγισ, ο οποίοσ καταδικάςκθκε ςε ποινι φυλάκιςθσ και απζλαςθ για παράνομθ είςοδο ςτθν Ελλάδα από τθν Τουρκία, χωρίσ όμωσ να είναι γνωςτι ςτο εν λόγω δικαςτιριο θ ιδιότθτά του ωσ πρόςφυγα. 25 Ποια είναι, όμωσ, θ ποινικι αντιμετϊπιςθ του πλοιάρχου που μεταφζρει ςτθν Ελλάδα αλλοδαποφσ, όπωσ οι προαναφερκζντεσ, μθ ειςπράττοντασ αμοιβζσ και γνωρίηοντασ αφ ενόσ τθν ιδιότθτα τουσ ωσ προςφφγων ι αιτοφντων διεκνι προςταςία και αφ ετζρου τον παρόντα και αναπότρεπτο με άλλα μζςα κίνδυνο για τθ ηωι τουσ, όταν ενεργεί με ςκοπό να τουσ διαςϊςει; Η ιδιαίτερθ ιδιότθτα των αλλοδαπϊν ωσ αιτοφντων διεκνι προςταςία ι ωσ δικαιοφχων διεκνοφσ προςταςίασ ςυνεπάγεται τθν εφαρμογι του άρκρου 49 παρ. 2 Π.Κ., θ οποία δεν προςτατεφει και τον πλοίαρχο. Κατά τθν κεωρία, ο πλοίαρχοσ παραμζνει ατιμϊρθτοσ, καλοφμενθσ ςε εφαρμογι είτε τθσ διάταξθσ του άρκρου 25 Π.Κ. που αφορά ςτθν κατάςταςθ ανάγκθσ και αίρει τον άδικο χαρακτιρα τθσ πράξθσ του πλοιάρχου είτε αυτισ του άρ.2 και 30 παρ. 1 ν.4251/2014, από τον ςυνδυαςμό των οποίων προκφπτει ότι δεν υφίςταται καν αρχικά άδικθ πράξθ του πλοίαρχου. 26 Ειδικότερα, ςφμφωνα με τθν διάταξθ του άρ. 83 παρ. 1 του ν.3386/2005, θ οποία διατθρικθκε ςε ιςχφ δυνάμει του άρ.139 παρ.2 ν.4251/2014, πολίτθσ τρίτθσ χϊρασ, ειςερχόμενοσ ςτθν ελλθνικι επικράτεια χωρίσ τισ νόμιμεσ διατυπϊςεισ, τιμωρείται για τζλεςθ πλθμμελιματοσ. Ωςτόςο, κατ' άρκρο 2 του ν.4251/2014 ορίηεται ότι οι διατάξεισ του Μεταναςτευτικοφ Κϊδικα δεν εφαρμόηονται ςε οριςμζνεσ κατθγορίεσ προςϊπων, μεταξφ των οποίων αναφζρονται και οι δικαιοφχοι διεκνοφσ προςταςίασ και οι αιτοφντεσ διεκνι προςταςία. Συνακόλουκα, θ διάταξθ του άρ υμβαπ 1498/1999, ΠοινΔικ 12/ ό.π. Λ. Μαργαρίτθσ/Χ. Σατλάνθσ/Ι. Φαρςεδάκθσ

62 παρ. 1 ν.4251/2014 δεν δφναται να εφαρμοςκεί ςτισ ανωτζρω κατθγορίεσ αλλοδαπϊν. Προσ επίρρωςθ των ανωτζρω αναφζρεται και ο ςχετικόσ περιοριςμόσ που κζτει θ διάταξθ του άρ. 30 παρ. 3 ν.4251/2014. Κατά τθν εν λόγω, όπωσ διαμορφϊκθκε μετά τθν δθμοςίευςθ του ν.4332/2015, δεν ςτοιχειοκετείται αρχικά άδικθ πράξθ ςτισ περιπτϊςεισ «τθσ διάςωςθσ ανκρϊπων ςτθ κάλαςςα, τθσ μεταφοράσ ανκρϊπων που χριηουν διεκνοφσ προςταςίασ, κατά τισ επιταγζσ του διεκνοφσ δικαίου, κακϊσ και ςτισ περιπτϊςεισ προϊκθςθσ ςτο εςωτερικό τθσ χϊρασ ι διευκόλυνςθσ τθσ μεταφοράσ, προσ το ςκοπό υπαγωγισ ςτισ διαδικαςίεσ των άρκρων 83 του ν.3386/2005 ι του άρκρου 13 του ν.3907/2011 ( )», ιτοι ςτισ διαδικαςίεσ υποδοχισ και ταυτοποίθςθσ. 26

63