ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ Αξιολόγηση Βιομηχανικών Ορυκτών και Πετρωμάτων ως Πρώτων Υλών για την Παραγωγή Πετροβάμβακα Μεταξά Ευγενία Μεταπτυχιακή Διατριβή ΠΑΤΡΑ 2015

2 ii

3 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ Αξιολόγηση Βιομηχανικών Ορυκτών και Πετρωμάτων ως Πρώτων Υλών για την Παραγωγή Πετροβάμβακα ΤΡΙΜΕΛHΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Χατζηπαναγιώτου Κωνσταντίνος, Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας Πανεπιστημίου Πατρών (επιβλέπων) Παπούλης Δημήτριος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας Πανεπιστημίου Πατρών Ηλιόπουλος Ιωάννης, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας Πανεπιστημίου Πατρών Μεταξά Ευγενία Πάτρα, 2015 iii

4 iv

5 Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή Βιομηχανικά Ορυκτά και Πετρώματα Μεταλλευτικός και Λατομικός χώρος- Πως ενεργούνσφάλμα! Δεν έχει οριστεί σελιδοδείκτης Σκοπός της Μελέτης Πετροβάμβακας Πρώτες Ύλες ανά τον Κόσμο και στην Ελλάδα Εταιρίες Παραγωγής Πετροβάμβακα στην Ελλάδα Παραγωγική Διαδικασία Ιδιότητες Τήγματος Ιδιότητες Ινών Ιδιότητες Πετροβάμβακα Χρήσεις Πετροβάμβακα Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις από τη Χρήση Πετροβάμβακα Επιπτώσεις στην Υγεία Ανάλυση Κύκλου Ζωής Αντικατάσταση Αμιάντου από Πετροβάμβακα Εμπορικές Μορφές Προϊόντων Πετροβάμβακα Πρόγραμμα FIBRAN Διερεύνηση Επίδρασης Πρώτων Υλών για την Παραγωγή Υψηλών Προδιαγραφών Πετροβάμβακα Περιβαλλοντικά Οφέλη με τη χρήση Παραπροϊόντων Μείωση κόστους Παραγωγής Βελτιστοποίηση Ιδιοτήτων Τελικού Προιόντος Υπαίθρια Έρευνα της Τερπνής Σερρών Γεωγραφική Τοποθέτηση v

6 4.2. Αναφορά στη Γεωλογία της Περιοχής... Σφάλμα! Δεν έχει οριστεί σελιδοδείκτης Συνοπτική Περιγραφή Εξέλιξης του Ελληνικού Χώρου Γεωλογική Τοποθέτηση του Νομού Σερρών Σερβομακεδονική ζώνη Πετρογραφική Μελέτη Εισαγωγή Μακροσκοπική και Μικροσκοπική Περιγραφή Λιθότυπων Αμφιβολίτης Χαλαζιακός Διορίτης Βωξίτης Ασβεστίτης Δολομίτης Aluflux Ηλεκτρονικό Μικροσκόπιο Σάρωσης (S.E.M.) Περιθλασιμετρία Ακτίνων-Χ Χρήση Παραπροϊόντος ως Πρώτη Ύλη Παρουσίαση Παραγωγικής Διαδικασίας Περιγραφή Aluflux... Σφάλμα! Δεν έχει οριστεί σελιδοδείκτης Συνταγή Α & Β Σύγκριση Μελέτης Δειγμάτων Μακροσκοπική Εξέταση Δειγμάτων Ηλεκτρονικό Μικροσκόπιο (SEM) Πετρογραφική Περιγραφή Περιθλασιμετρία- Ακτίνες Χ Ιδιότητες Ινών Πετροβάμβακα Νέες Πρώτες Ύλες για Παραγωγή Πετροβάμβακα vi

7 7.1. Περιγραφή Λιθοτύπων Δουνίτης Ανδεσίτης Αργιλόχωμα Πρόταση Νέου Μίγματος Προφίλ Έψησης Νέου Μίγματος Συμπεράσματα- Συζήτηση Βιβλιογραφία vii

8 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα διπλωματική εργασία με τίτλο «Αξιολόγηση Βιομηχανικών Ορυκτών και Πετρωμάτων ως Πρώτων Υλών για την Παραγωγή Πετροβάμβακα» εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος σπουδών «Γεωεπιστήμες και Περιβάλλον» του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, και στην Επιστημονική Κατεύθυνση «Ορυκτές Ύλες - Περιβάλλον». Η ανάθεση και επίβλεψη του θέματος έγινε από τον Καθηγητή Κ. Χατζηπαναγιώτου,, τον οποίο ευχαριστώ θερμά που πίστεψε στις ικανότητές μου και μου έδωσε όλα τα εφόδια για την ολοκλήρωση της μεταπτυχιακής μου διατριβής. Επίσης, θέλω να ευχαριστήσω τους Επίκουρους Καθηγητές και μέλη της τριμελούς επιτροπής, κκ. Δ. Παππούλη και Ι. Ηλιόπουλο για τις πολύτιμες συμβουλές τους και την καθοδήγηση τους καθ όλη τη διάρκεια της μεταπτυχιακής διατριβής Ένα πολύ μεγάλο, ίσως και το μεγαλύτερο ευχαριστώ θα ήθελα να εκφράσω στην Δρ. Π. Λαμπροπούλου για την συνεργασία μας, για τις συμβουλές που μου έδινε όποτε τις χρειαζόμουν, τις γνώσεις της πάνω στο αντικείμενο αυτό καθώς και για την πρόταση να συνεργαστώ μαζί της στο πρόγραμμα της FIBRANgeo. Ευχαριστώ θερμά την κ. Θ. Τζεβελέκου για τις χρήσιμες πληροφορίες και την καθοδήγηση που μας παρείχε καθ όλη τη διάρκεια του ερευνητικού έργου. Άλλο ένα μεγάλο ευχαριστώ οφείλω στην εταιρία FΙΒRΑΝ για τη φιλοξενία της στις εγκαταστάσεις της, το υλικό που μου παρείχε καθώς και για όλες τις πληροφορίες που μου απέστειλε. Σε αυτό το σημείο έχω την ανάγκη να ευχαριστήσω τον Αναπληρωτή Καθηγητή Β. Τσικούρα του οποίου το μάθημα και ο τρόπος διδασκαλίας με έκανε να θελήσω να συνεχίσω τις σπουδές μου. Επίσης θα ήθελα να τον ευχαριστήσω ακόμα και για την κάθε μέρα και ώρα που μου αφιέρωσε, που αν και τόσο μακριά ήταν δίπλα μου στερώντας τις προσωπικές του ώρες για να μου επιλύσει κάθε απορία και κάθε προβληματισμό που είχα. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω από το τμήμα Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών τον Καθηγητή κ. Γ. Αγγελόπουλο για την παροχή του εξοπλισμού του εργαστηρίου τους για την προσπάθεια έψησης των μιγμάτων καθώς και την Δρ. Δ. Κουμπούρη για τις συμβουλές καθώς και προσωπικές ώρες που αφιέρωσε ώστε να μπορέσω να χρησιμοποιήσω το φούρνο του εργαστηρίου. Ακόμα την Δρ. Α. Χριστογέρου για την παραχώρηση του δείγματος «Αργιλόχωμα».

9 Τον κ. Τσιτσάνη Π. θα ήθελα να ευχαριστήσω για την παραχώρηση μέρους των δειγμάτων της διδακτορικής του διατριβής, του πετρώματος δουνίτη. Στο Εργαστήριο Ηλεκτρονικής Μικροσκοπίας και Μικροανάλυσης της Σχολής Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών, πολύτιμη ήταν η βοήθεια της υπεύθυνης τεχνικού Δρ. Ε. Κουτσοπούλου, την οποία ευχαριστώ θερμά. Ένα μεγάλο ευχαριστώ θα ήθελα επίσης να εκφράσω στους συναδέλφους Γεωλόγους κ. Π. Ρουμελιώτη και κ. Κ. Νικολάου που χωρίς τη βοήθειά τους η ολοκλήρωση του χάρτη με χρήση των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (GIS), δεν θα ήταν εφικτή. Τον υποψήφιο διδάκτορα κ. Π. Πετρούνια τον ευχαριστώ που αφιέρωσε προσωπικό χρόνο δίνοντας με τις γνώσεις και τις εμπειρίες του τη λύση στο πρόβλημα σκεπτόμενος και δημιουργώντας το σύστημα του μαγνητικού διαχωρισμού. Τις υποψήφιες διδάκτορες κ. Αικ. Ρογκάλα., Ε. Υφαντή και Π. Γιαννακοπούλου. ευχαριστώ για τις συζητήσεις, τις πολύτιμες πληροφορίες και συμβουλές που μου παρείχαν. Την συνάδελφο γεωλόγο κ. Μ. Καλπογιαννάκη ευχαριστώ για την παραχώρηση των δειγμάτων και των χημικών και ορυκτολογικών αναλύσεων του πετρώματος ανδεσίτη. Τη φίλη και συνάδελφο Μ. Τζώρτζη θα ήθελα να ευχαριστήσω για την ανταλλαγή απόψεων καθώς και τις ατελείωτες ώρες στα εργαστήρια συμπαραστέκοντας η μία στην άλλη. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον κ. Π. Τζεφέρη για την άδεια του να χρησιμοποιήσω μέρος του αδημοσίευτου υλικού του καθώς και για τον ενθουσιασμό και καθοδήγησή του σε σχέση με τη διπλωματική εργασία μου. Στους φίλους μου οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ για το κουράγιο που μου έδιναν σε κάθε δύσκολη στιγμή σε όλη τη διάρκεια της εργασίας μου. Το μεγαλύτερο μέρος της μεταπτυχιακής διατριβής έγινε στο πλάισιο του προγράμματος ΠΑΒΕΤ ΒΕΤ-. Σε συνεργασία με τη FIBRANgeo στην οποία γίνεται βιομηχανική παραγωγή πετροβάμβακα. Τέλος, το μεγαλύτερο ευχαριστώ ανήκει στην οικογένεια μου από το μεγαλύτερο στο μικρότερο μέλος που χωρίς την ενθάρρυνση, την οικονομική και ηθική τους στήριξη δεν θα είχα καταφέρει να πραγματοποιήσω τους στόχους μου. Πάτρα,

10 3

11 1. Εισαγωγή 1.1. Βιομηχανικά Ορυκτά και Πετρώματα Από την αρχαιότητα, ο άνθρωπος αναζητούσε ορυκτά και μέταλλα για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του, τα οποία γίνονταν αντικείμενο εμπορίου με αντάλλαγμα άλλα βασικά αγαθά. Έτσι, τα ορυκτά έχουν παίξει πρωτεύοντα ρόλο στην ανθρώπινη ανάπτυξη. Αυτή η ανάπτυξη οδήγησε στην ανακάλυψη των μετάλλων, αρχικά του χαλκού, αργύρου, χρυσού και μετέπειτα του σίδηρου. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα η ανάπτυξη της τέχνης και του πολιτισμού εξαρτάται από τα ορυκτά. Η εξόρυξη και χρήση ορυκτών χρονολογείται από την Παλαιολιθική Εποχή. Τα ορυκτά αποτελούν τα δομικά συστατικά της Γης. Είναι τα βασικά συστατικά που συνθέτουν τα διάφορα είδη πετρωμάτων και είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ανάπτυξη, τον πολιτισμό και την καθημερινή ζωή του ανθρώπου. Ο άνθρωπος είναι αρκετά εξοικειωμένος με τα ορυκτά, αφού αυτά χρησιμοποιούνται σε πάρα πολλές καθημερινές δραστηριότητές μας, όπως στα οικοδομικά υλικά, στα καλλυντικά, στη φαρμακευτική, στη γεωργία, στη βιομηχανία, στην τέχνη, στη διατροφή του ανθρώπου και αλλού. Ένα μεγάλο μέρος των υλικών που καθημερινά χρησιμοποιούμε στη βιομηχανία περιέχει ή αποτελείται εξ ολοκλήρου από ορυκτά, επεξεργασμένα ή μη. Τα βλέπουμε σε κάθε σημείο του περιβάλλοντός μας, ως βιομηχανικά και δομικά υλικά. Βιομηχανικά ορυκτά και πετρώματα εννοούνται αυτά που δεν ανήκουν στα μεταλλικά ορυκτά ή τις ενεργειακές πρώτες ύλες αλλά παρουσιάζουν οικονομικό ενδιαφέρον.(απο Σταματάκη ή Τσιραμπίδη) Η χρήση των βιομηχανικών ορυκτών βασίζεται κατά βάση στις φυσικές τους ιδιότητες (ειδικό βάρος, πορώδες, πλαστικότητα, κατάλληλη σκληρότητα, μονωτική ικανότητα κλπ) οι οποίες εξαρτώνται από την ορυκτολογική σύσταση της πρώτης ύλης και την κρυσταλλική τους δομή (Περράκη-Λοΐσίου, 2007). Ορισμένα βιομηχανικά ορυκτά χρησιμοποιούνται καθημερινά στη ζωή μας και μας περιβάλλουν. Τα οικονομικά εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα ορυκτών πόρων βρίσκονται κυρίως εκεί όπου η φύση, μέσω γεωλογικών διεργασιών, τα έχει δημιουργήσει. Η Πολιτεία οφείλει να προστατεύσει τους ορυκτούς της πόρους γιατί αποτελούν εθνικό πλούτο που δεν αναγεννάτε. Η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες που διαθέτει μια σημαντικά αναπτυγμένη βιομηχανική και μεταλλευτική ιστορία πολλών ετών. Στη χώρα μας γίνεται σημαντική 4

12 παραγωγή βιομηχανικών ορυκτών και τα αποθέματά της κατέχουν υψηλή θέση στην παγκόσμια κατάταξη Σκοπός της Μελέτης Σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που έχουν προκύψει από την αλόγιστη αύξηση κατανάλωσης ενέργειας, την κλιματική αλλαγή, την υπερθέρμανση του πλανήτη και την μόλυνση της ατμόσφαιρας καθίσταται αναγκαία η εξεύρεση λύσεων για την βιωσιμότητα του πλανήτη. Ένα μεγάλο κομμάτι αφορά στα δομικά υλικά που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές των κτηρίων κάνοντας τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα να βελτιώσουν αυτά τα προϊόντα. Στην παρούσα εργασία, διερευνώνται τα χαρακτηριστικά ορυκτών και πετρωμάτων για την παραγωγή ενός από τα σημαντικότερα θερμομονωτικά υλικά, τον πετροβάμβακα και των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε αυτό το χώρο. Βιβλιογραφικά αναφέρονται αρκετοί λιθότυποι που χρησιμοποιούνται ως πρώτες ύλες για την παραγωγή πετροβάμβακα όπως βασάλτες, δολερίτες, γάββροι, βωξίτες κ.α. Κύριος στόχος αυτής της μελέτης είναι να δοθεί μια ολοκληρωμένη εικόνα των πρώτων υλών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρώτες ύλες για την παραγωγή πετροβάμβακα. Στο πλαίσιο της εργασίας αυτής θα διερευνηθεί ο πετροβάμβακας όσο αναφορά, τις πρώτες ύλες του, τα χαρακτηριστικά του, την ανάλυση του κύκλου ζωής του ώστε να δοθεί η δυνατότητα κατασκευής τροποποιημένου προϊόντος, από διαφορετικές πρώτες ύλες, όταν οι παραδοσιακές(πρωτογενείς) δεν θα είναι πια διαθέσιμες αλλά και με μίγματα τα οποία θα είναι από ανακυκλώσιμα υλικά φιλικότερα προς το περιβάλλον. Για τους λόγους αυτούς στην παρούσα εργασία γίνεται μια προσπάθεια να βελτιωθεί ο πετροβάμβακας, ώστε να δοθεί η δυνατότητα εφαρμογής του στις νέες κατασκευές με καλύτερα αποτελέσματα στην εξοικονόμηση ενέργειας, ηχοπροστασίας, θερμομόνωσης κλπ Στην διατριβή αυτή εξετάστηκαν και αναλύθηκαν δείγματα αμφιβολίτη και χαλαζιακού διορίτη, που στάλθηκαν από την εταιρία FIBRAN της περιοχής Τερπνή Σερρών. Τα δείγματα μελετήθηκαν για το κατά πόσο μπορούν να δώσουν ένα προϊόν φιλικότερο προς 5

13 το περιβάλλον και λευκότερου χρώματος, χρησιμοποιώντας ένα παραπροϊόν κραμμάτων αλουμινίου, το Aluflux. Τέλος, παρουσιάζονται τα συμπεράσματα που προέκυψαν από τις δοκιμές που πραγματοποιήθηκαν ώστε να δοθεί στην αγορά ένα βελτιωμένο προϊόν. 6

14 2. Πετροβάμβακας 2.1. Πρώτες Ύλες ανά τον Κόσμο και στην Ελλάδα Ο πετροβάμβακας είναι ένα φυσικό προϊόν. Στη Χαβάη στα μέσα του 19 ου αιώνα Αμερικανοί γεωλόγοι ανακάλυψαν μια "μαλλιαρή" υλική σύσταση από ίνες - ινώδη πετρώματα, τα οποία οι κάτοικοι της περιοχής χρησιμοποιούσαν για να μονώνουν τις καλύβες τους. Τα ονόμαζαν "Pele's Hair" (εικόνα, αναφορά αγγλική ονομασία) Προέρχεται από τη διαδικασία επαναστερεοποίησης με μορφή ινών, της τηγμένης λάβας που εκτοξεύεται στον αέρα κατά τη διάρκεια των ηφαιστειακών εκρήξεων. Είναι ένα ηφαιστειακό υλικό, προϊόν καυτού κόκκινου ατμού που εξαιτίας της υγρής λάβας εκτοξεύτηκε από τα ενδότατα βάθη της γης, μετά υπό υψηλή πίεση (Βιβλιογραφία). Συνεπώς είναι ένα τεχνητό συνθετικό υλικό παραγόμενο από φυσικές πρώτες ύλες που συνδυάζει την αντοχή του πετρώματος με τα θερμομονωτικά χαρακτηριστικά του βάμβακα και είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα μονωτικά υλικά στην Ευρώπη (Εικόνα 1). Εικόνα 1: Εικόνα πλάκας πετροβάµβακα που χρησιμοποιείται για μόνωση ( Ο πετροβάμβακας είναι ινώδους μορφής καθώς αποτελείται από μάζα εξαιρετικά λεπτών ινών, διαμέτρου < 4 ή 5 μm. Αποτελείται από ίνες οξειδίου πυριτίου - αλουμινίου και χάρη στην ανοιχτή κυψελοειδή δομή του, είναι και ένα εξαιρετικό ηχομονωτικό και θερμομονωτικό υλικό. Έχει φαιοκίτρινο χρώμα, είναι άκαυστος και παράγεται με τήξη πετρωμάτων στους C (Εικόνα 2) (Παπαδόπουλος, 2004). 7

15 Εικόνα 2: Μικροσκοπική απεικόνιση των ινών του πετροβάµβακα ( Σύμφωνα με τα στοιχεία της European Insulation Manufactures Association (EURIMA), της Ευρωπαϊκής ένωσης καταστευαστών μόνωσης, η κατανομή των παραγωγών ορυκτοβάμβακα στην Ευρώπη που καλύπτουν το 95% της παραγωγής είναι οι εταιρίες (Βιβλιογραφία): 1. Saint Global 2. Rockwool International 3. Paroc Group 4. URSA 5. Knauf Insulation Ο πετροβάμβακας παρασκευάζεται από μίγμα πετρωµάτων, που αφθονούν στη φύση, όπως βασάλτη, µεταβασάλτη, διαβάση, αµφιβολίτη, καθώς και ορυκτά αβεστολιθικής προέλευσης όπως είναι ο ασβεστόλιθος, δολοµίτης και βωξίτης. Οι κύριες χημικές ενώσεις που περιλαμβάνονται στη σύνθεση των παραπάνω ακατέργαστων υλικών είναι τα οξείδια του πυριτίου, αλουμίνιου, ασβέστιου, μαγνήσιου και σιδήρου. Αναλυτικότερα ο πετροβάμβακας παρασκευάζεται ανά τον κόσμο κυρίως από πρώτες ύλες όπως: 8

16 Βασάλτες & Γάββρους (Βιβλιογραφία) Ο βασάλτης είναι πέτρωμα ηφαιστειογενές. Έχει προέλθει από στερεοποίηση λάβας ηφαιστείων. Η ονομασία του προέρχεται από το λατινικό basaltes που προέρχεται από την ελληνική λέξη βασανίτης δηλαδή λίθος από το Bassan της Συρίας. Αποτελείται κυρίως από βασικό πλαγιόκλαστο και ηφαιστειακή ύελο. Σε μερικές ποικιλίες υπάρχει επίσης ολιβίνης σε μεγάλη ποσότητα. Έχει συνήθως χρώμα τεφρό σκούρο ή μαύρο. Έχει μεγάλη σκληρότητα, αντέχει στην επίδραση του ατμοσφαιρικού αέρα, των καιρικών συνθηκών, αντέχει σε μεγάλες πιέσεις και αποχωρίζεται εύκολα σε πλάκες και σε στύλους. Οι βασάλτες χρησιμοποιούνται ως αδρανή υλικά για επίστρωση αυτοκινητόδρομων, ως πρώτη ύλη για την κατασκευή μυλόλιθων και ως οικοδομικό υλικό. Οι βασάλτες χρησιμοποιούνται επίσης και στην τήξη μετάλλων μέσα σε υψικαμίνους. Στην Ελλάδα βασάλτες βρέθηκαν στη Μυτιλήνη, στα Μέθανα, στο Περσουφλί της Θεσσαλίας και αλλού σε μικρότερες ποσότητες. Ο γάββρος είναι το χημικά ισοδύναμο πλουτώνιο πέτρωμα του βασάλτη και αποτελείται από πλαγιόκλαστο και κλινοπυρόξενους. Ανορθοσίτες Εκρηξιγενές πλουτώνιο πέτρωμα. Είναι λευκοκραστικό γαββρικό πέτρωμα με ελάχιστα μελανοκρατικά ορυκτά, του οποίο το όνομα προήλθε από το στερητικό αν και ορθόκλαστο μάλλον λάθος να δω από που πήρε το όνομα του από: Feinιnger Αποτελεί δηλαδή τύπο πετρώματος χωρίς ορθόκλαστο ενώ αντίθετα το κύριο ορυκτολογικό συστατικό (περισσότερο από 90% στο σύνολο) είναι το πλαγιόκλαστο. Χαρακτηριστικές είναι και οι εμφανίσεις ανορθοσίτη σε παλιές ασπίδες (ΗΛΙΚΙΑΣ??), από τις οποίες οι πιο γνωστές είναι στον Καναδά και στην ακτή του Λαβροδόριου όπου για πρώτη φορά έγινε και η διάκριση λαβραδοριακού πλαγιόκλαστου. Δολομίτες Είναι ένα από τα βασικότερα μη πυριτικά πετρογενετικά ορυκτά. Tο όνομά του το πήρε προς τιμή του Γάλλου Χημικού Dolomien (Χατζηπαναγιώτου, 2005). Κρυσταλλώνεται στο τριγωνικό σύστημα με μορφή ρομβοεδρική λιγότερο πρισματική και πινακοειδή. Παρουσιάζει ποικιλία χρωμάτων. Συνήθως είναι κίτρινος, σαρκόχρωμος ανοικτό-ρόδινος, 9

17 άχρωμος, λευκός, τεφρός, κιτρινοκάστανος μέχρι καστανός. Έχει ειδικό βάρος 2,85-2,95 και σκληρότητα 3,5-4. Βρίσκεται σε μεγάλη ποσότητα σε ιζηματογενή πετρώματα. Ο δολομίτης (CaMg (CO3)2) χρησιμοποιείται για την παρασκευή πυρίμαχων υλικών, στη χημική βιομηχανία, σαν οικοδομικό και διακοσμητικό υλικό. Συναντάται σε παγκόσμια κλίμακα. Περιοχές που αξίζει να αναφερθούν λόγω των πολύ καλά σχηματισμένων και ευμεγεθών κρυστάλλων είναι η Ιταλία (Πιεμόντε), η Ναβάρα στην Ισπανία, το Τιρόλο στην Αυστρία, η χερσόνησος Κόλα στη Ρωσία, η περιοχή Minas Gerais στη Βραζιλία και αρκετές Πολιτείες των ΗΠΑ. Ασβεστόλιθους Ασβεστόλιθοι ονομάζονται γενικά όλα εκείνα τα ανθρακικά πετρώματα που περιέχουν CaCΟ3 πάνω από 90% κατά όγκο. Μπορεί να περιέχουν και άλλα συστατικά κυρίως αργιλικά, σιδηρούχα, μαγνησιούχα κ.α. Είναι τυπικό ιζηματογενές πέτρωμα, χημικό ή βιογενές ανάλογα με τον τρόπο σχηματισμού του. Το χρώμα του πετρώματος είναι συνήθως άσπρο, γαλαζωπό - γκρι ή κιτρινωπό, σπάνια μαύρο ή κοκκινωπό και εξαρτάται από τις προσμείξεις του (οξείδια σιδήρου, μαγγανίου, άργιλος κλπ.). Διαλύεται σε όλα σχεδόν τα οξέα, με αναβρασμό και εκλύει διοξείδιο του άνθρακα με μορφή φυσαλίδων. Το ειδικό του βάρος είναι 2,7 και χαράσσεται εύκολα με μαχαίρι αφού η σκληρότητα του είναι γύρω στο 5,5. Επίσης, όταν θερμανθεί σε μεγάλη θερμοκρασία, εκλύει διοξείδιο του άνθρακα και απομένει η άσβεστος (τρόπος παραγωγής ασβέστου). Ως πέτρωμα καταλαμβάνει μεγάλες εκτάσεις, κυρίως με μορφή στρωμάτων και σπάνια σε ακανόνιστες μάζες, και υφίσταται έντονη διάβρωση, κυρίως από το νερό. Σχηματίζονται από ανόργανες ουσίες ασβεστίου και δεν συμμετέχουν σε αυτά οργανικές ουσίες (λείψανα διαφόρων οργανισμών). Βωξίτες Ο βωξίτης είναι πέτρωμα, δηλαδή συνδυασμός ορυκτών, και αποτελεί την κυριότερη πηγή αργιλίου. Ανακαλύφθηκε το 1821 από το Γάλλο γεωλόγο Pierre Berthier στην πόλη Μπω (Les Baux-de-Provence) της νότιας Γαλλίας (Προβηγκία), από την οποία πήρε το όνομά του. Σχηματίζεται από την αποσάθρωση αργιλοπυριτικών πετρωμάτων (μαγματογενούς 10

18 προελεύσεως), θεωρούμενος έτσι ιζηματογενές πέτρωμα. Αποτελεί μείγμα υδροξειδίων του αργιλίου, υδροξείδιο/ οξείδια του σιδήρου και μικρές ποσότητες διοξείδιο του πυριτίου. Χρώμα: Κοκκινωπό ή κίτρινο, μερικές φορές γκριζωπό. Τα διάφορα χρώματα του βωξίτη οφείλονται στις διαφορετικές περιεκτικότητες των παραπάνω ορυκτών. Έτσι, βωξίτης περισσότερο κοκκινωπός περιέχει περισσότερο αιματίτη, Η εξόρυξή του γίνεται κυρίως με τη μέθοδο του ανοικτού ορύγματος, καθώς είναι πιο εύκολη και οικονομικότερη και οι εμφανίσεις του βωξίτη είναι κοντά στην επιφάνεια του εδάφους. Εμφανίσεις βωξίτη στην Ελλάδα έχουμε στις περιοχές του Παρνασσού, Ελευσίνας, Σκοπέλου, Εύβοιας κ.α. Στη Νάξο εμφανίζεται μεταμορφωμένος βωξίτης ο οποίος λέγεται σμύριδα και χρησιμοποιείται ως λειαντικό μέσο. Οι βωξίτες αποτελούν το κυριότερο μετάλλευμα αλουμινίου. Ο βωξίτης χρησιμοποιείται για παραγωγή αλουμινίου, και αλουμίνας αλλά και τσιμέντων λειαντικών, πυρίμαχων και ειδικών δομικών υλικών, στη μεταλλουργία σιδήρου κ.α. Πλουτώνια πετρώματα φτωχά σε χαλαζία: Όπως συηνίτης, μονζονίτης, μονζοδιορίτης, μονζογάββρος, διορίτης, γάββρος, νορίτης, τροκτόλιθος.. Αμφιβολίτες Οι αμφιβολίτες είναι μεταμορφωμένα πετρώματα. Ανήκουν στην ομάδα των ινοπυριτικών ορυκτών με χημική σύσταση (NaCa2(Mg,Fe,Al)5(Al,Si)8O22(OH)2). Το όνομά τους το οφείλουν στον Γάλλο ορυκτολόγο Ρενέ Αουί (René Just Haüy, ), ο οποίος τους έδωσε αυτό το όνομα λόγω της ευρύτητας ποικιλιών, τόσο στην εμφάνιση όσο και στη χημική σύσταση, των ορυκτών που κατέταξε στην ομάδα αυτή. Ακριβώς λόγω της μεγάλης ποικιλίας η ομάδα υποδιαιρείται σε υποομάδες. Ο αμφιβολίτης έχει ως ουσιώδη ορυκτολογικά συστατικά κεροστίλβη και πλαγιόκλαστα. Προκύπτει από μέσου βαθμού μεταμόρφωση γαββρικών πετρωμάτων και ασβεστομαγνησιούχων αργιλικών ιζημάτων. 11

19 Προέρχονται από την μεταμόρφωση (κυρίως) των ορυκτών της συγγενούς ομάδας ορυκτών, των πυροξένων, με τους οποίους και προσομοιάζουν, εμφανίζοντας, ωστόσο, μικρότερη πυκνότητα και ισχυρότερο πλεοχρωισμό. Οι αμφίβολοι είναι το βασικότερο συστατικό των αμφιβολιτών. Η παρουσία ή μη αμφιβόλων καταδεικνύει την παρουσία ή μη νερού στο πετρογενετικό τήγμα, καθώς οι αμφίβολοι σχηματίζονται όταν το νερό είναι σχετικά ανεπαρκές - σε αντίθετη περίπτωση σχηματίζονται οι αντίστοιχοι πυρόξενοι. Οι περισσότεροι αμφίβολοι κρυσταλλώνονται στο μονοκλινές σύστημα, υπάρχουν, όμως, και μερικά μέλη που κρυσταλλώνονται στο ρομβικό σύστημα. Είναι ευρύτατα διαδεδομένα ορυκτά, χωρίς, ωστόσο, κάποιο από αυτά να εμφανίζει ιδιαίτερη οικονομική σημασία, αν και μερικές ποικιλίες χρησιμοποιούνται ως ημιπολύτιμοι λίθοι ή στην διακοσμητική, όπως ο νεφρίτης. Αμφιβολιτικός σχιστόλιθος: Ο αμφιβολιτικός σχιστόλιθος αποτελείται κατά το πλείστον από αμφίβολο που αντιπροσωπεύεται από τον ακτινόλιθο. Μπορεί επίσης να περιέχει σε μικρά ποσοστά χαλαζία, πλαγιοόκλαστα, χλωρίτη, βιοτίτη. Προέρχεται από τη μεταμόρφωση γαββρικών πετρωμάτων, από μαγνησιούχως μαργών ή ασβεστοδολομιτικών ιζημάτων Εταιρίες Παραγωγής Πετροβάμβακα στην Ελλάδα Στην Ελλάδα σήμερα πολλές εταιρείες δραστηριοποιούνται στο χώρο της παραγωγής πετροβάμβακα. Μερικές εξ αυτών είναι: Επιχείρηση FIBRAN A.E. Στην Ελλάδα υπάρχει μόνο μία Εταιρεία που να παρασκευάζει και να διαθέτει πετροβάμβακα από πρωτογενή ορυκτή ελληνικής προέλευσης πρώτη ύλη (αμφιβολίτη, δολομίτη βωξίτη και οξείδια ασβεστίου) και αυτή είναι η FIBRAN A.Ε. Η επιχείρηση παράγει μονωτικά υλικά σε μια σύγχρονη βιομηχανική μονάδα στην Τερπνή Σερρών. Εξάγει σε περίπου τριάντα χώρες παγκοσμίως. Η βιομηχανική μονάδα αποτελείται από δύο κύριες παραγωγικές μονάδες σε ξεχωριστά συγκροτήματα. Στη μία γίνεται η παραγωγή της εξηλασμένης και διογκωμένης πολυστερόλης και στην άλλη η παραγωγή του πετροβάμβακα. 12

20 Πρώτες ύλες για την παραγωγή της ίνας του πετροβάμβακα είναι τα πετρώματα αμφιβολίτης, δολομίτης ή ασβεστόλιθος και βωξίτης, τα οποία λαμβάνει από δικό του λατομείο κοντά στο εργοστάσιο παραγωγής. Η Εταιρεία δραστηριοποιείται στο χώρο της παραγωγής μονωτικών υλικών και σύμφωνα με τα οικονομικά στοιχεία των ετών (Πίνακας 1), διατήρει ανοδική πορεία στον τομέα των εξαγωγών. Δείχνει τη δυνατότητα ανάπτυξης και κερδοφορίας μέσα στην κρίση διατηρώντας τις θέσεις εργασίας και προπάντων αξιοποιώντας ελληνικές φυσικές πρώτες ύλες. Πίνακας 1 : Οικονομικός απολογισμός της εταιρίας Fibran για τα έτη (Τζεφέρης,2015) Α/Α ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ( ) , ,24 2 ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΠΕΤΡΟΒΑΜΒΑΚΑ( ) , ,72 3 ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΠΕΤΡΟΒΑΜΒΑΚΑ( ) , ,60 4 ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ (ΤΟΝΟΙ) , ,50 5 ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑ(ΤΟΝΟΙ) , ,84 6 ΣΥΝΟΛΟ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΑΜΦΙΒΟΛΙΤΗ ΣΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΒΑΜΒΑΚΑ (%) 0,34 0,30 Όμιλος KNAUF Η Knauf Insulation στην Ελλάδα διαθέτει πετροβάμβακα, το νέο φυσικό ορυκτοβάμβακα ECOSE Technology, πλάκες ξυλομάλλου και ηχοαπορροφητικές πλάκες ψευδοροφής Heradesign με σκοπό την κάλυψη και την ικανοποίηση των αναγκών της Ελληνικής και της Κυπριακής αγοράς για μια ευρύτατη ποικιλία εφαρμογών. Τα ακατέργαστα υλικά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του πετροβάμβακα είναι πετρώματα όπως διαβάσης και δολομίτης και σε μικρότερη έκταση βασάλτης και μπρικέτες από την ανακύκλωση υλικών με την προσθήκη τσιμέντου ανακύκλωση χάρη στην οποία επιτυγχάνεται πλήρης ανάκτηση και επαναχρησιμοποίηση όλων των υλικών. Οι κύριες χημικές ενώσεις που περιλαμβάνονται στη σύνθεση των προαναφερθέντων ακατέργαστων υλικών είναι τα οξείδια του πυριτίου, αλουμινίου, 13

21 ασβεστίου, μαγνησίου και σιδήρου. Τα προϊόντα πετροβάμβακα Knauf Rock φέρουν τα παρακάτω πιστοποιητικά: Σήμα CE- Πιστοποιητικό συμμόρφωσης στις Ευρωπαϊκές οδηγίες EUCEB Πιστοποιητικό Υγιεινής Εταιρεία FIBROTERMICA Η εταιρεία FIBROTERMICA ξεκίνησε το 1968 στην Ιταλία, παράγοντας ορυκτόβαμβακα και εμπορευόμενη μονωτικά υλικά στην Ιταλία και τα γειτονικά κράτη. Τα προϊόντα ορυκτοβάμβακα με την εμπορική ονομασία Fibrorock, χρησιμοποιούνται για θερμομόνωση -ηχομόνωση - πυροπροστασία, τόσο στις οικοδομικές κατασκευές όσο και στην βιομηχανία, ναυπηγική και γεωργία. Απευθύνονται και στην Ελληνική αλλά και στο Εξωτερικό. Το 2010 η FIBROTERMICA HELLAS ξεκίνησε την παραγωγή πετροβάμβακα με την εμπορική ονομασία Fibrorock. Στόχος της εταιρίας αυτής είναι η καινοτομική παραγωγή ορυκτοβάμβακα με χρήση κύριας ενεργειακής πηγής της παραγωγής προϊόντα βιομάζας. Προσπαθεί ολοκληρώνοντας τις απαραίτητες ενέργειες να είναι η μοναδική μονάδα πετροβάμβακα παγκοσμίως που θα μπορεί να φέρει σήμα χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ο πετροβάμβακας παράγεται από την τήξη πετρωμάτων (βασάλτης, δολομίτης, ασβεστόλιθος, βωξίτης κ.λ.π) Η εταιρεία ΜΕΤΑΛΛΕΜΠΟΡΙΚΗ-Θ.ΜΑΚΡΗΣ Α.Ε. Η Εταιρεία ιδρύθηκε το 1979 στη Λάρισα και το 1999 δραστηριοποιήθηκε στην παραγωγή πανέλων πετροβάμβακα στην κατασκευή, θερμομόνωση και πυραντοχή των κτιρίων. Ομιλος Rockwool Η εταιρία χρησιμοποιεί τον εξορυγμένο βασάλτη επαν-υγροποιημένο σε φούρνους σε θερμοκρασία βαθμών Κελσίου. Η παραγωγική διαδικασία έχει ως εξής: Ο υγρός βασάλτης περιστρέφεται σε νήματα στο νηματουργείο, και στη συνέχεια παγωμένος τοποθετείται σε κλίβανο σκλήρυνσης με ζεστό αέρα (230 βαθμούς Κελσίου) και συμπιέζεται σε πακέτα μαλλιών, τα οποία στη συνέχεια κόβονται σε πλάκες, κύβους ή plugs και συσκευάζονται σε παλέτες. 14

22 2.3. Παραγωγική Διαδικασία Για να παραχθεί εμπορικά ο πετροβάμβακας οι εταιρείες παραγωγής αναπαρήγαγαν τη φυσική διαδικασία. Η παραγωγή περιλαμβάνει τα εξής στάδια: προετοιμασία πρώτων υλών, τήξη, ινοποίηση του τήγματος, εφαρμογή συνδετικού μέσου, σχηματισμός προϊόντος, ωρίμανση, ψύξη και παραγωγή τελικού προϊόντος (Εικόνα 3)(Ecofys, 2012). Αναλυτικά τα πετρώματα τοποθετούνται σε ένα κλίβανο όπου τήκονται στους C. Ως ενεργειακή πηγή χρησιμοποιείται γαιάνθρακας. Ως πρόσθετη πηγή, χρησιμοποιείται πετρέλαιο για την αποτέφρωση των αερίων του καπναγωγού. Εικόνα 3: Σχηματική απεικόνιση γενικής διάταξης παραγωγής πετροβάμβακα- τροποποιημένο (Ecofys,2012) Για την τήξη στην παραγωγή πετροβάμβακα χρησιμοποιούνται οι παρακάτω μέθοδοι: Κλίβανος Cupola ο οποίος κάνει χρήση κωκ ή φυσικού αέριου (Βιβλιογραφία) Ο κλίβανος Cupola χρησιμοποιήθηκε αρχικά στην Κίνα κατασκευάστηκε από τον René - Antoine Ferchault το 1720 κατά τη διάρκεια της βιομηχανικής επανάστασης. Ξεκίνησε ως φούρνος κωκ, χρησιμοποιώντας βασικά άνθρακα σαν καύσιμα ο οποίος ήταν κοινός και εύκολος στη χρήση. Χρησιμοποιήθηκε σε εργοστάσια και μονάδες παραγωγής. 15

23 Όμως δημιουργήθηκε πρόβλημα με την παραγωγή μεγάλης ποσότητας των εκπεμπομένων σωματιδίων. Σήμερα χρησιμοποιούνται ορθοκάμινοι υγρής πλύσης ή με μεγάλα φίλτρα από ύφασμα για να αφαιρεθεί η ιπτάμενη τέφρα και τα άλλα σωματίδια. Μερικοί ορθοκαμίνοι έχουν κρατήσει τον αρχικό σχεδιασμό, αλλά χρησιμοποιούν εναλλακτικές μεθόδους θερμότητας, όπως το φυσικό αέριο. Ο κλίβανος Cupola (Εικόνα 4) είναι κατασκευασμένος από χάλυβα και κεραμικά υλικά και είναι κλειστός στον πυθμένα. Στο εσωτερικό του είναι επενδεδυμένος με πυρίμαχα υλικά με αποτέλεσμα ο κλίβανος να αντέχει και να συγκρατεί μεγάλες θερμοκρασίες. Η επιφάνεια της καμίνου είναι υδρόψυκτη. Οι πρώτες ύλες εισέρχονται από την κορυφή της καπνοδόχου. Τα μέταλλα που εμπεριέχονται στο αρχικό μίγμα πρώτων υλών εισέρχονται από την κορυφή της καπνοδόχου και τήκονται καθώς τα αέρια διαφεύγουν. Για να πραγματοποιηθεί η τήξη του υλικού γίνεται ανάφλεξη του κωκ στον πυθμένα της καμίνου και έτσι δημιουργείται μια ζώνη καύσης. Η διαδικασία τήξης πραγματοποιείται με την τήξη της κατάλληλης αναλογίας αλουμινο-πυριτικής σύστασης με ασβεστόλιθο και δολομίτη. Οι πρώτες ύλες, φορτώνονται στην οροφή της καμίνου Cupola σε αδρομερή μορφή (μπρικέτες και κωκ) σαν έτοιμο μείγμα ή εναλλασσόμενα στρώματα και γεμίζουν τον κυλινδρικό φούρνο. Σχηματίζουν μια στήλη διαπερατού υλικού στο φούρνο από αέρα επιτρέποντας τη διατήρηση της μεταφοράς της θερμότητας. Κατόπιν μέσω κατάλληλων ακροφυσίων εισχωρείτε προθερμασμένος αέρας εμπλουτισμένος με οξυγόνο στη ζώνη της καύσης περίπου 1-2 μέτρα από τον πυθμένα στα τοιχώματα της καμίνου. Εκεί είναι και η πιο θερμή ζώνη ~2000 ο C. Το ρευστό υλικό συγκεντρώνεται στον πυθμένα και εξέρχεται μέσω μιας εγκοπής που βρίσκεται πάνω από τη μηχανή ινοποίησης. Γύρω από τη ζώνη καύσης το υλικό έχει προθερμανθεί από τα ανοδικά αέρια στον φούρνο και αντικαθίστανται σταδιακά από νέο φορτίο από την οροφή της καμίνου. Έτσι υπάρχει συνεχής παραγωγή για 2-3 εβδομάδες πριν εκκενωθεί η κάμινος για να ξεκινήσει νέα διαδικασία παραγωγής (Βιβλιογραφία). Το μίγμα πρώτων υλών περιέχει οξείδια τρισθενούς (Fe 3+ ) και δισθενούς (Fe 2+ ) σιδήρου. Κάτω από αναγωγικές συνθήκες σε κάποιες περιοχές της καμίνου τα οξείδια του σιδήρου ανάγονται σε μεταλλικό σίδηρο. Ο σίδηρος συγκεντρώνεται στον πάτο και αποχύνεται σταδιακά με τρύπημα της βάσης. Συλλέγεται μέσω ενός καλουπιού με προσοχή να μην αναμειχθεί με τα απόβλητα της διεργασίας. Η διαδικασία αυτή πραγματοποιείται γιατί αν η συσσώρευσή του σιδήρου μπορούσε να ξεφύγει από την εγκοπή θα προκαλούσε ζημιά στη μηχανή ινοποίησης του υλικού (Ecofys, 2012, Scalet et al, 2013). 16

24 Εικόνα 4: Σχηματική απεικόνιση καμίνου Cupola- Τροποποιημένη (Ecofys,2012) Ηλεκτρική κάμινος (τη χρησιμοποιεί το εργοστάσιο της εταιρίας Fibran) Η ηλεκτρική κάμινος εμβαπτισμένου τόξου είναι θερμική συσκευή που χρησιμεύει στην τήξη των πετρωμάτων (Εικόνες 5, 6). Αποτελείται από κυλινδρικό χαλύβδινο περίβλημα επενδεδυμένο με πυρίμαχo υλικό και η ψύξη του γίνεται με λάδι ή νερό. Λόγω των υψηλών θερµοκρασιών που αναπτύσσονται στο εσωτερικό του φούρνου για την αποφυγή ανεπιθύµητων αντιδράσεων διοχετεύεται το αδρανές αέριο άζωτο. Χρησιμοποιεί ηλεκτρική ενέργεια που μετατρέπει τη θερμότητα με αγωγή και μεταφορά ρεύματος μέσα από το υλικό (Ξενίδης, 2013). Στην οροφή της καμίνου βρίσκονται τα ηλεκτρόδια τα οποία είναι εμβαπτισμένα σε ρευστή μάζα και δίνουν ενέργεια μέσω θερμικής ωμικής αντίστασης για τη διαδικασία της τήξης. Η τροφοδοσία των πρώτων υλών γίνεται από την οροφή της καμίνου σχηματίζοντας ένα στρώμα υλικού πάνω από τη ρευστή επιφάνεια. Λόγω όμως της διάταξης των ηλεκτροδίων γύρω από τα ηλεκτρόδια υπάρχει πάντα ένα ανοιχτό λουτρό τήγματος. Διαφορετικά η Η/Κ μπορεί να λειτουργεί μόνο με μερική κάλυψη της ρευστή επιφάνειας (Ξενίδης, 2013). Λόγω χρήσης γραφιτικών ηλεκτροδίων πραγματοποιείται στις πρώτες ύλες ένα μικρό ποσοστό αναγωγής οξειδίων του σιδήρου προς μεταλλικό σίδηρο. Απαραίτητη προυπόθεση 17

25 λοιπόν είναι η απόχυση του σιδήρου. Η θερμότερη ζώνη της καμίνου είναι στους ο C στο σημείο τήξης των πρώτων υλών. Καθώς το τήγμα πλησιάζει τον πυθμένα η θερμοκρασία μειώνεται (Ecofys, 2012, Scalet et al, 2013). Εικόνα 5 & 6: Φωτογραφία Ηλεκτρικής καμίνου εμβαπτισμένου τόξου εν ώρα λειτουργίας (Ξενίδης, 2013) Οι φυσικές πρώτες ύλες μετά από μηχανική επεξεργασία, τροφοδοτούνται σε κατάλληλες αναλογίες σε Περιστροφική κάμινο στους 700 ο C όπου απομακρύνεται η περιεχόμενη υγρασία και τα κρυσταλλικά νερά (Βιβλιογραφία). Στη συνέχεια τήκονται σε ηλεκτρική κάμινο στους 1520 ο C και ακολουθεί η διαδικασία της ινοποίησης της παραγόμενης λάβας. Στη μάζα προστίθενται συνδετικές ύλες και στη συνέχεια το λειωμένο μείγμα διοχετεύεται σε περιστρεφόμενο κόσκινο όπου με τη φυγοκέντρηση μορφοποιείται σε ίνες οι οποίες περικλείουν μεγάλη ποσότητα αέρα. Κατόπιν προστίθενται ορυκτά γαλακτώματα και ρητίνες φαινόλης-φορμαλδεΰδης για την ενίσχυση των ινών. Οι ίνες για να αποκτήσουν συνεκτικότητα, ελαστικότητα και υδροαπωθητικότητα στου 270 ο C, περνούν από φούρνο πολυμερισμού. Tέλος, το μίγμα συμπιέζεται και μορφοποιείται στα μηχανήματα κοπής και συρραφής. (Εικόνα 7)(Βιβλιογραφία) 18

26 Από 1 m 2 πετρώματος παράγονται περίπου 150 m 2 ινώδους μονωτικού υλικού, που μορφοποιούνται σε ρολά και πλάκες. Με ανάλογο τρόπο παράγονται, εκτός από ίνες και νιφάδες πετροβάμβακα (Βιβλιογραφία). Εικόνα 7: Γραφική απεικόνιση παραγωγικής διαδικασία πετροβάμβακα- Τροποποιημένη (Karamanos et al, 2004) 2.4. Ιδιότητες Τήγματος Όπως προαναφέρθηκε ο πετροβάμβακας αποτελείται από ίνες οξειδίου πυριτίου αλουμινίου και παράγεται με την τήξη πετρωμάτων από την οποία προκύπτει ρευστή σκωρία (λάβα- τήγμα). Με τη βοήθεια ειδικών διατάξεων παίρνει τη μορφή ινών με διάμετρο 6-20 μm (Βιβλιογραφία). Βασική προϋπόθεση της παραγωγικής διαδικασίας είναι η ινοποίηση σκωρίας (μετά από επιλογή της κατάλληλης πρώτης ύλης) χρησιμοποιώντας εμφύσηση αέρα πάνω σε ένα φυγοκεντρικό σύστημα περιστροφής τεσσάρων τροχών. Στη συνέχεια η σκωρία βγαίνοντας από την ηλεκτρική κάμινο πέφτει πάνω στο σύστημα περιστρεφόμενων τροχών και δημιουργούνται ίνες μέσω του εμφυσούμενου αέρα (Blagojevic et al, 2004). 19

27 Η κίνηση των ινών καθώς και ο σχηματισμός τους οφείλεται στις δυνάμεις ιξώδους, στις επιφανειακές δυνάμεις καθώς και στις δυνάμεις αδράνειας. Η στερεοποίηση των ινών οφείλεται κα επηρεάζεται από τις θερμο-φυσικο-χημικές ιδιότητες της σκωρίας (λάβας). Ο κύριος στόχος στην παραγωγή του πετροβάµβακα είναι η σκωρία να είναι ομοιογενής, πλήρως ρευστή, να χαρακτηρίζεται από χαμηλή πυκνότητα και να μην περιέχει εγκλείσματα Ιδιότητες Ινών Τις παλαιότερες δεκαετίες οι ίνες για την παραγωγή του πετροβάμβακα δημιουργούνταν με εμφύσηση ατμού ή αέρα. Σήμερα με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, της υψηλής ταχύτητας και τη βοήθεια της φυγοκέντρησης δημιουργείται η ινοποίηση (ινώδη μορφή), δηλαδή μια μάζα από λεπτές πλεγμένες ίνες. Η διαδικασία ξεκινάει από τον φούρνο, όπου η παραγόμενη λάβα µε κατάλληλη διάταξη της εγκατάστασης φτάνει στον ινοποιητή όπου και έχουµε την παραγωγή της ίνας. Η θεοκρασία της λάβας κατά τη διαδικασία της παραγωγής, κυµαίνεται συνήθως από 1450 ως 1520 ο C. Ταυτόχρονα µε την παραγωγή της ίνας στον ινοποιητή, διενεργείται και ψεκασµός ρητίνης πάνω στην ίνα, που βοηθά το προϊόν να πάρει την τελική του µορφή, έχοντας τις επιθυµητές κάθε φορά ιδιότητες (π.χ. δηµιουργία του επιθυµητού πάχους στην πλάκα του πετροβάµβακα, αντοχή σε εφελκυσµό κτλ) (Βιβλιογραφία). Οι ίνες συγκολούνται μεταξύ τους με την προσθήκη συλικονέλαιου και φαινολικής φορµαλδεΰδης ρητίνης, η οποία ανήκει στην κατηγορία των θερµοσκληρηνόµενων ρητινών. Η ρητίνη στην αρχική της μορφή είναι υγρή και µπορεί εύκολα να ψεκαστεί πάνω στις ίνες του πετροβάµβακα. Στη συνέχεια περνώντας κατά μήκος της γραμμής παραγωγής η μάζα μεταφέρεται μέσα σε φούρνο θερµοκρασίας 270 ο C (φούρνος πολυµερισµού). Η ρητίνη πολυµερίζεται, σκληραίνει και σταθεροποιηθεί το συνδετικό υλικό. Έτσι δίνει στο προϊόν την τελική του μορφή και έχουμε τη δημιουργία ενός αρχικού στρώματος πετροβάµβακα (Βιβλιογραφία). Για την παραγωγή της ρητίνης χρησιμοποιούνται επίσης βοηθητικές ύλες όπως η ουρία, η θειική αµµωνία, το σιλάνιο, η αµµωνία, η καυστική σόδα, και το θειικό οξύ. Κατά την παραγωγή του πετροβάμβακα το υλικό ψεκάζεται με ειδικό λάδι (ορυκτo- ή σιλικονέλαιο), με σκοπό να λιπάνει τις ίνες και να μειώσει τη σκόνη κατά τη µεταξύ τους τριβή. Μετά το τέλος της διαδικασίας στο φούρνο πολυμερισμού το τελικό υλικό συμπιέζεται για να φτάσει στο ιδανικό πάχος και με 20

28 μηχανήματα κοπής και συρραφής διαμορφώνεται στις τελικές διαστάσεις (Σανταµούρης et al, 2005). Ο πετροβάμβακας έχει υψηλή πυκνότητα (περίπου 30 kg/m 3 ) και ιδιαίτερα καλό συντελεστή θερµικής αγωγιμότητας που κυµαίνεται από 0,033 ως 0,045 W/(mK). Η υψηλή θερμομονωτική του ικανότητα επηρεάζεται σημαντικά όταν προσβληθεί από υγρασία. Γι αυτό κρίνεται απαραίτητη η λήψη μέτρων ώστε να αποφευχθεί η προσβολή υγρασίας. Η πρόληψή του πραγματοποιείται είτε με την προσθήκη οργανικών ενώσεων του πυριτίου (σιλάνια) είτε με τοποθέτηση επικάλυψης φύλλων αλουμινίου ή γύψου. Η θερμομονωτική του ικανότητα επηρεάζεται επίσης και από την αυξημένη παρουσία συμπαγών σφαιριδίων τήξης χρώματος καφέ ή μαύρου που δημιουργούνται παράλληλα με τις επιθυμητές ίνες στη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας. Ο πετροβάμβακας έχει υψηλή αντοχή σε υψηλές θερμοκρασίας γιατί οι πρώτες ύλες του και τα πρόσθετά του κατά την παραγωγή του, λιώνουν σε μεγάλες θερμοκρασίες. Η ανώτερη θερμοκρασία εφαρμογής (750 ο C) καθορίζει μέχρι ποια θερμοκρασία διατηρεί το μονωτικό υλικό τις ιδιότητές του (Βιβλιογραφία). Οι διαστάσεις των ινών του πετροβάμβακα επηρεάζουν την τοξικότητα του. Μια από τις πιο σημαντικές ιδιότητες του πετροβάμβακα είναι η βιοδιαλυτότητα. Στην περίπτωση εισπνοής των ινών του πετροβάμβακα, όσο μεγαλύτερη είναι η βιοδιαλυτότητα, τόσο μικραίνει ο χρόνος παραμονής των ινών στους πνεύμονες. Από πειράματα που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια έχουν δείξει ότι ο πετροβάμβακας που έχει ίνες μεγαλύτερου μήκους και μικρότερης διαμέτρου αναλογικά είναι περισσότερο επιβλαβής από αυτόν που έχει μικρότερο μήκος και μεγαλύτερης διαμέτρου (Βιβλιογραφία). Οι έρευνες δείχνουν ότι οι ίνες μεγαλύτερου μήκους διασπώνται σε μικρότερα κομμάτια και έτσι απομακρύνονται από τα μικροφάγα. (Hsu & Stedeford, 2010) Ένας άλλος παράγοντας που καθορίζει τη βιοπαραμονή της ίνας είναι και η χημική σύστασή της. Ίνες με μεγαλύτερο ποσοστό σε Al2O3 και χαμηλό SiO2 δείχνουν ότι αυξάνει κατά πολύ τη διαλυτότητα αυτών σε όξινες συνθήκες (χαμηλό ph 4,5-5) όπως είναι το περιβάλλον των πνευμόνων των μικροφάγων (Kudo et al, 2005). 21

29 Οι ιδιότητες που χαρακτηρίζουν ένα υλικό για την εφαρμογή του είναι: - Η θερμομονωτική ικανότητα (Εικόνα 8) - Το εύρος των θερμοκρασιών - Η αντοχή στην υγρασία - Η αντοχή στη φωτιά - Η ηχομονωτική ικανότητα (Καραμάνος et al, 2005). Εικόνα 8: Εικόνα πετροβάμβακα στην οποία φαίνονται οι πυκνές του ίνες. Χρησιμοποιείται για θερμομόνωση ( Ιδιότητες Πετροβάμβακα Είναι ένα υλικό που συνδυάζει έξι βασικά χαρακτηριστικά και χρησιμοποιείται για την κατασκευή πυράντοχων τοίχων, δαπέδων οροφών, στη μόνωση λεβήτων, σε πόρτες πυρασφάλειας, σε πυρασφάλεια πλοίων, σε βιομηχανικές μονώσεις, σε τεχνολογία εξαερισμού κ.λπ. Tα βασικά αυτά χαρακτηριστικά είναι (Βιβλιογραφία): 1. Θερμομόνωση Τα θερµοµονωτικά υλικά αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των κτιριακών εφαρμογών, γεγονός που επιβάλλεται και από τη νομοθεσία περί θερµοµόνωσης (Βιβλιογραφία). Η 22

30 γενικότερη ανάγκη για εξοικονόμηση ενέργειας και ο περιορισμός της εξάρτησης από το πετρέλαιο έχει οδηγήσει στην ευρεία χρήση θερµοµονωτικών υλικών. Ο πετροβάμβακας παρέχει ισχυρή μονωτική δράση με πολύ χαμηλό συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας λ που κυμαίνονται από 0,033 έως 0,040 W/mK. και μέγιστη θερμική αντίσταση ακόμη και σε υψηλές θερμοκρασίες. Η τιμή λ που έχουν τα περισσότερα προϊόντα πετροβάμβακα εμπορίας κινείται γύρω στο 0,038W/mK. Αυτή η τιμή του δίνει τη δυνατότητα να εφαρμόζεται σε κατασκευές που απαιτείται θερμομόνωση και πυροπροστασία μαζί. Επίσης η παρουσία «άπειρων» κυψελών στην δομή του επιτρέπει στο υλικό να εμποδίσει τη διέλευση της θερμότητας και του ψύχου. Η θερμομονωτική του ικανότητα επηρεάζεται επίσης και από την αυξημένη παρουσία συμπαγών σφαιριδίων τήξης χρώματος καφέ ή μαύρου που δημιουργούνται παράλληλα με τις επιθυμητές ίνες στη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας. Επομένως με την εφαρμογή του πετροβάμβακα για θερμομόνωση οι κατασκευαστές πετυχαίνουν να μην υπάρχει απώλεια της θερμότητας το χειμώνα και αντίστοιχα της υπερθέρμανσης κατά τους θερινούς μήνες. Αυτό έχει απώτερο στόχο την μείωση της κατανάλωσης ενέργειας για την θέρμανση ή ψύξη των σπιτιών καθώς και των εκπομπών αερίων ρύπων με αποτέλεσμα την προστασία του περιβάλλοντος (Kudo et al., 2005, Κουντούρης, 2009, Μαυρίδου, 2010). 2. Ηχομόνωση - Ηχοαπορρόφηση Η δομή των ινών του πετροβάμβακα δεν επιτρέπει τη δημιουργία ανακλάσεων του ήχου. Η δομή της ανοιχτής κυψέλης του ευνοεί την απορρόφηση ακουστικών κυμάτων και επιτρέπει την εξασθένιση της διάδοσης του ήχου. Οι ακουστικές του ιδιότητες παρουσιάζουν χαμηλό βαθμό απορρόφησης στις χαμηλές συχνότητες και άριστο στις υψηλές (Παναγούλια, 2013). Όλες αυτές οι ιδιότητες αυτές παρέχουν αυξημένη ηχομείωση και βελτιώνουν την ακουστική των χώρων κατατάσσοντάς τον σαν ένα από τα πιο αποτελεσματικά ηχομονωτικά υλικά. Έτσι χρησιμοποιείται ευρέως σε εφαρμογές για ηχομονώσεις σε στούντιο ηχογραφήσεων, αιθουσών συναυλιών, κινηματογράφων, μεσοτοιχίες διαμερισμάτων κ.λπ.(παπαρίδου, 2010). 23

31 Για να έχει καλύτερο αποτέλεσμα πρέπει να εφάπτεται στις γυψοσανίδες ώστε να υπάρχει απόσβεση των ταλαντώσεων. Όταν τοποθετείται και στους δύο σκελετούς λόγω της απόσβεσης των ταλαντώσεων και στα δύο χωρίσματα βελτιώνεται ο σταθμισμένος δείκτης ηχομείωσης (Παπαρίδου, 2010, Λιάμπα, 2012). 3. Σταθερότητα στην υγρασία Ο πετροβάμβακας δεν απορροφά νερό. Η δομή των ινών λόγω του ότι είναι χαμηλής πυκνότητας Οι ίνες του δεν απορροφούν νερό, λόγω του ότι η δομή τους είναι χαμηλής πυκνότητας (<150kg/m 3 ) κατακρατεί μικρές ποσότητες νερού (<1 kg/m2 βραχυπρόθεσμα και < 3 kg/m 2. Εάν βραχεί, στεγνώνει γρήγορα με τον παθητικό αερισμό και επανακτά πλήρως όλες τις αρχικές του ιδιότητες κ.α.). Εάν εφάπτεται με άλλα βρεγμένα δομικά στοιχεία δεν υγραίνεται. (Βιβλιογραφία) Ο αερισμός του εσωτερικού χώρου ανανεώνει το οξυγόνο, ρυθμίζει τη σχετική του υγρασία και απομακρύνει δυσάρεστες οσμές, καπνό, σκόνη, αερόφερτα βακτήρια και διοξείδιο του άνθρακα. Σε εφαρμογές που υπάρχει πολύ υγρασία και πιθανή επαφή με υγρές επιφάνειες (π.χ. εξωτερικοί τοίχοι, στέγαστρα, πέργκολες και λόγω του εξωτερικού αέρα) η χρήση του σε χαμηλές πυκνότητες δεν ενδείκνυται. Η υγρασία του αέρα που εισχωρεί στον πετροβάμβακα μειώνει το συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας του υλικού με την πάροδο του χρόνου και επιταχύνει τη γήρανση του, προς αποφυγή αυτού κρίνεται απαραίτητη η λήψη μέτρων. Αυτό πραγματοποιείται είτε με την προσθήκη οργανικών ενώσεων του πυριτίου (σιλάνια) είτε με τοποθέτηση επικάλυψης φύλλων αλουμινίου ή γύψου (Αθανασόπουλος, 2010, Κaramanos et al., 2004, Αθανασόπουλος, 2005, Vránaς, 2007, Κουντούρης, 2009, Παναγούλια, 2013). 4. Αντοχή στην πυρκαγιά Είναι ανόργανο υλικό με υψηλή αντοχή στη φωτιά και μικρή αντοχή στον εφελκυσμό και στη θραύση (Εικόνα 9). Οι ίνες του πετροβάμβακα αντέχουν σε θερμοκρασίες μέχρι 1000 ο C, ενώ για υψηλότερες θερμοκρασίες χρησιμοποιείται κεραμοβάμβακας. Αν και το συνδετικό τους υλικό χάνεται στους 250 ο C η δομή τους παραμένει (Παπαδόπουλος, 1984). 24

32 Εικόνα 9: Σχηματική απεικόνιση του πετροβάμβακα που έχει υψηλή αντοχή στη φωτιά ( Σε θερμοκρασίες υψηλότερες των 1000 C δεν καίγεται, αλλά αρχίζει και λιώνει. Τα προϊόντα πετροβάμβακα έχουν συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας (λ) μεταξύ 0,03 και 0,04 W/mK σε θερμοκρασία περιβάλλοντος 10 ο C., ενώ ο συντελεστής αντίστασης στη διάχυση των υδρατμών (μ) κυμαίνεται από 1.1 έως 2.0. (Αθανασόπουλος, 2005) Αυτή η ιδιότητά του καθιστά τα προϊόντα πετροβάμβακα ιδανικά για χρήσεις όπου δεν επιτρέπονται εύφλεκτα υλικά καθώς και σε εφαρμογές με μεγάλες θερμοκρασίες ή με μεγάλες ανάγκες πυροπροστασίας όπως κάλυψη σωληνώσεων ατμού, καυστήρων, μονώσεις λεβητών, δεξαμενών, εσωτερική επένδυση σε γυψοσανίδα για μεσοτοιχίες, εργαστήρια, κ.α. Έχει επίσης πολλές εφαρμογές στα κτίρια και στις βιομηχανικές μονώσεις για το λόγο ότι έχει πυραντίσταση και δεν εκπέμπει τοξικά αέρια(γαλερακη). 5. Σταθερότητα στις διαστάσεις του ή σταθερότητα όγκου Ο πετροβάμβακας έχει υψηλή πυκνότητα η οποία κυμαίνεται από kg/m 3, έχει σταθερό όγκο και δεν αλλοιώνεται από χημικές ουσίες (Εικόνα 10)(Δρακόπουλος, 2002). Διατηρεί αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά του χωρίς να μεταβάλλονται οι διαστάσεις του και δεν αποσυντίθεται. Η κάθε πλάκα πετροβάμβακα διατηρεί τις διαστάσεις της στο 25

33 χρόνο αν και δεν έχει μεγάλη αντοχή στη πίεση στις χαμηλές πυκνότητες(<150 Kg/m 3 ). Σε ακόμα χαμηλότερες πυκνότητες (<75 Kg/m 3 ) παρατηρείται το φαινόμενο της καθίζησης των πλακών (μέχρι και 30%), όταν αυτές δεν έχουν στηριχτεί σε τοίχο. Στις εφαρμογές όπου οι πλάκες πετροβάμβακα θα χρησιμοποιηθούν σε κάθετες επιφάνειες, πρέπει πάντοτε να στηρίζονται ξεχωριστά σε 4-5 σημεία για να μην επιβαρύνουν τις πλάκες που βρίσκονται από κάτω. Ακόμα ο πετροβάμβακας έχει αρίστη και πλήρης πρόσφυση πάνω στις επιφάνειες και πολύ χαμηλό συντελεστή δυναμικής ακαμψίας ( S ) (Ξένια, 2012). Εικόνα 10: Εικόνα πετροβάμβακα με υψυλη πυκνότητα ( 6. Μηχανική αντοχή Για πολλές εφαρμογές μόνωσης απαιτείται υψηλή αντοχή θλίψης (kn/m 2 ) καθώς και υψηλή αντοχή σε εφελκυσμό (kpa) Χρήσεις Πετροβάμβακα Η μεγάλη άνοδος της τιμής του πετρελαίου οδήγησε τη σύγχρονη αγορά στη εκμετάλλευση κάθε τρόπου εξοικονόμησης ενέργειας με αποτέλεσμα να προωθηθεί η έρευνα 26

34 θερμομονωτικών υλικών για να χρησιμοποιηθούν σε κτιριακές και βιομηχανικές εφαρμογές. Η θερμότητα είναι μορφή ενέργειας που όμως μεταβάλλεται συνέχεια. Επομένως το ζητούμενο είναι να γίνεται οικονομία στην κατανάλωση ενέργειας με περιορισμό θερμικών απωλειών από τα κελύφη των κτιρίων, να μειώνεται το κόστος θέρμανσης, να υπάρχει προστασία από θορύβους και κυρίως να βελτιώνεται η προστασία του περιβάλλοντος με τη μείωση του φαινόμενου του θερμοκηπίου (Βιβλιογραφία). Στα νέα κτήρια τα θερµοµονωτικά υλικά, η πυροπροστασία και η σωστή ηχομόνωση αποτελούν πλέον αναγκαιότητα, γεγονός που επιβάλλεται και από τη νοµοθεσία θερµοµόνωσης. Η γενικότερη ανάγκη για εξοικονόµιση ενέργειας και ο περιορισµός της εξάρτησης από το πετρέλαιο έχει οδηγήσει στη χρήση θερµοµονωτικών υλικών και σε βιοµηχανικές εφαρµογές αλλά και σε εφαρµογές µε ιδιαίτερες απαιτήσεις, όπως δεξαµενές υγρού οξυγόνου, διαστηµικές εφαρµογές κ.ά. Τέλος, γίνονται συνεχώς έρευνες για την παραγωγή νέων προϊόντων ώστε να καλύπτονται όλες οι ανάγκες, με προϊόντα που να είναι και ανακυκλώσιμα. Ο πετροβάμβακας χρησιμοποιείται: 1. Στις οικοδομές για θερμομόνωση όλων των δομικών στοιχείων Τα προϊόντα πετροβάμβακα έχουν εφαρμογές σε όλα τα δομικά στοιχεία των οικοδομών γιατί σύμφωνα με τις προδιαγραφές τους, προσφέρουν: Θερμομόνωση γιατί εφαρμόζεται σε μεγάλο εύρος θερμοκρασιών (θερμική αγωγιμότητα με συντελεστή λ = 0,04 W/(m K). ηχομόνωση πυροπροστασία. (είναι άκαυστο ως ορυκτό υλικό) είναι ελαφριά, εύχρηστα, εύκαμπτα και ανθεκτικά στις δονήσεις Δεν προκαλούν χημική διάβρωση στα δομικά στοιχεία που βρίσκονται σε επαφή με αυτά Δεν φθείρονται με το πέρασμα του χρόνου Διατηρούν τη σταθερότητα των διαστάσεών τους Δεν προσβάλλονται από διαλύτες και δεν προσβάλλει τα μέταλλα Δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη μικροοργανισμών, δεν προσβάλλονται από έντομα, τρωκτικά και παράσιτα. Δεν επηρεάζονται από την ηλιακή ακτινοβολία. 27

35 Δεν αφήνουν απόβλητα και είναι ανακυκλώσιμα Όλα αυτά καθιστούν τα προϊόντα του πετροβάμβακα μια εύκολη και οικονομική λύση στην οικοδομή. Για το λόγω ότι αποτρέπουν τις μεγάλες διακυμάνσεις των θερμοκρασιών μειώνουν τις βλάβες στα κτήρια αυξάνοντας παράλληλα τη διάρκειά ζωή του. Για την αποδοτική λειτουργία της θερμικής μάζας προϋπόθεση είναι η πλήρης εξωτερική θερμομόνωση. Για τη σωστή και αποτελεσματική λειτουργία απορροφά και αποδίδει θερμότητα μόνο από και προς τον εσωτερικό χώρο και όχι προς το περιβάλλον (Φραγκουδάκης, 1985 & Αποστολοπούλου, 2013). Ο πετροβάμβακας μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε: - Θερμομόνωση και ηχομόνωση της εσωτερικής και εξωτερικής τοιχοποιίας (Εικόνα 11)(Αναστασέλος, 2009 & Παναγούλια, 2013) - Εξωτερική θερμομόνωση με στόχο τη μόνωση των τοιχωμάτων που αποτελούνται από διαφορετικά υλικά ώστε να παρέχει βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου, μείωση κόστους, αεριζόμενες προσόψεις μείωση θορύβου και πυροπροστασία (Yang & Zhang,2012) - Σε δάπεδα, οροφές τοίχους και ψευδοροφές γιατί δεν προκαλεί χημική διάβρωση στα δομικά στοιχεία που βρίσκονται σε επαφή με αυτόν - Σε κεραμοσκεπές, επίπεδες και κεκλιμένες στέγες λόγω του ότι η στέγη είναι πολύ σημαντική για το εσωτερικό ενός κτηρίου. Η θερμομόνωση παίζει σημαντικό ρόλο και σε υψηλές αλλά και χαμηλές θερμοκρασίες. - Στις μεταλλικές ή ξύλινες στέγες η χρήση μονωτικών πλακών από πετροβάμβακα υψηλής πυκνότητας εξασφαλίζει μεγάλες επιδόσεις στη θερμική αντοχή, στην σταθερότητα, στη στεγανοποίηση και στην αντοχή του στις καιρικές συνθήκες. - Στις σοφίτες για να γεμίζει τα κενά στις κοιλότητες της τοιχοποιίας και με αυτό τον τρόπο να απορροφά την υγρασία που συσσωρεύεται εκεί αλλά και να γίνεται και μόνωση (Bomberg & Onysko, 2015). 28

36 α β Εικόνα 11α & 11β: Απεικόνιση εσωτερικής μόνωσης με πετροβάμβακα (πριν (α) και μετά (β)) - Στα εξωτερικά κελύφη των κτιρίων που εκτός της θερμομόνωσης (υπάρχουν ειδικές πλάκες πλεκτής ίνας) μειώνουν και το πάχος της εξωτερικής τοιχοποιίας αυξάνοντας με αυτόν τον τρόπο το ωφέλιμο του εσωτερικού. - Σε Δώματα και Εξώστες γιατί ακόμα και όταν εκτεθεί σε βροχή η υγρασία που συγκεντρώνεται ανάμεσα στις ίνες του εξατμίζεται λόγω των διάκενων που παρουσιάζει η δομή του (Vrána & Björk 2008). - Στον κτιριακό εξοπλισμό - Στα συστήματα ξηράς δόμησης - Όταν είναι επικαλυμμένος με αλουμίνιο συνδυάζει εκτός από θερμομόνωση και φράγμα υδρατμών ενώ όταν προστεθούν πυριτικές ενώσεις άνθρακα στις ίνες του αδιαβροχοποιείται και έτσι προσφέρει υδροαπορροφητικότητα. 2. Σε χώρους όπου απαιτείται ηχομόνωση Τα υψηλά επίπεδα θορύβου εκτός από ενοχλητικά είναι και επιβλαβής για την υγεία των ανθρώπων. Υπάρχουν δύο περιπτώσεις για τον έλεγχο του θορύβου. Ο ένας είναι για τους ήχους που προέρχονται από το εξωτερικό περιβάλλον και αφορά την ηχομόνωση. Ο δεύτερος είναι για τους ήχους που παράγονται από το εσωτερικό του κτιρίου και λέγεται ηχοαπορρόφηση. Παλαιότερα για να αποφευχθεί η μετάδοση των ήχων χτίζονταν τοίχοι με μεγάλο πάχος, ενώ σήμερα με την χρήση πορωδών μονωτικών υλικό αυτό αποφεύγεται (Εικόνα 12). 29

37 Σε χώρους με πολύ δυνατούς ήχους όπως χώροι διασκέδασης θορυβώδεις βιομηχανίες, στούντιο ηχογραφήσεων κλπ γίνεται αντήχηση λόγω της αντανάκλασης του ήχου στις λείες και σκληρές επιφάνειες. Για να μειωθούν αυτοί οι ήχοι χρησιμοποιούνται υλικά που μπορούν να απορροφήσουν τον ήχο. Τοποθετούνται έτσι ηχομονωτικές ηχοαπορροφητικές ψευδοροφές, πάνελ ανάμεσα στα τούβλα κλπ (Παπαρίδου, 2010 & Λιάμπα, 2012) (Βιβλιογραφία) Εικόνα 12: Γραφιστική απεικόνιση μόνωσης με πετροβάμβακα κατά του θορύβου 3. Στη Βιομηχανία - Σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις επιβάλλεται η χρήση γιατί ο πετροβάμβακας είναι το καλύτερο υλικό, ιδιαίτερα εκεί όπου απαιτούνται αντοχές σε υψηλές θερμοκρασίες όπως είναι οι κλίβανοι, διυλιστήρια, φούρνοι, βιοδυναμικά τζάκια κλπ (Εικόνα 13)(Καλαργάρης, 2013). - Μηχανολογικές εγκαταστάσεις - Βιομηχανία κατασκευής πάνελ, λόγω των μηχανικών του αντοχών - Αεραγωγούς θέρμανσης - κλιματισμού καυσαερίων - φούρνων. - Μονάδες ψύξης - Ηλιακά συστήματα (Κοντουδάκης, 2012) - Για Σωληνώσεις, λέβητες και δεξαμενές με ρευστά πολύ υψηλών ή πολύ χαμηλών θερμοκρασιών, στρόβιλοι κλπ χρησιμοποιείται πετροβάμβακας με διάφορες 30

38 επικαλύψεις όπως φύλλα αλουμινίου, γαλβανισμένο δικτυωτό πλέγμα (κοτετσόσυρμα) υαλοΰφασμα κ.λ.π Εικόνα 13: Σχηματική απεικόνιση θερμομόνωσης σε τζάκι (Βιβλιογραφία) Εικόνα14α & 14β: Φωτογραφίες εμπορικού πετροβάμβακα από προϊόντα για βιομηχανικούς σκοπούς (Βιβλιογραφία) 31

39 4. Στη Ναυτιλία - Ναυπηγική - Χρησιμοποιείται για τη μόνωση στις διάφορες εγκαταστάσεις των πλοίων (γέφυρες και διαφράγματα, μηχανοστάσια, αεραγωγούς, πόρτες, καμπίνες) - Στις κατασκευές των πλοίων όπου υπάρχουν ιδιαίτερα αυστηρές προδιαγραφές για χρήση σε πάνελ τοίχων με διπλό τοίχωμα για τη μείωση του θορύβου (J.M.P et al, 2003) - Στα τοιχώματα και τις θυρίδες - Σε υποθαλάσσιους αγωγούς 5. Στη γεωργία Στις νέες προκλήσεις της εποχής μας, οι επιστήμονες ανταποκρίνονται με τη μελέτη της βελτίωσης των καλλιεργειών για μεγαλύτερη παραγωγή προϊόντων με χαμηλότερο κόστος. Σκοπός είναι να αντιμετωπιστούν οι δυσκολίες των περιβαλλοντικών συνθηκών, τα φτωχά και υπερκορεσμένα εδάφη, η μείωση νερού από τη ξηρασία, τα πλημμυρικά φαινόμενα και άλλοι παράγοντες, με το να παραχθούν φυτά με άλλες μεθόδους όπως με την μέθοδο της υδροπονίας, Σε αυτές τις μεθόδους όπου οι ρίζες των φυτών αναπτύσσονται χωρίς χώμα αλλά σε υποκατάστατα (περλίτης, κοκκοφοίνικας, πετροβάμβακας). Η εισαγωγή του πετροβάμβακα ως υποστρώματος καλλιέργειας άρχισε το (Σάββας, 2007). Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται μείωση κατανάλωσης νερού και λιπασμάτων και μηδενική χρήση χημικών και φαρμάκων, μείωση του κόστους παραγωγής, επιμηκύνεται ο χρόνος παραγωγής και ελαττώνονται οι βαριές αγροτικές εργασίας (Κοτσίρης, 2012). Ο υδροπονικός πετροβάµβακας χρησιμοποιείται λόγω των ιδιοτήτων του να είναι υδρόφιλος (υδατοΐκανότητα 75%), επειδή έχει καλή στράγγιση και είναι αποστειρωμένος (Ντάμπιζα, 2013). Οι υδρόφιλες ίνες του κάνουν τα υποστρώματα εύκολα στον έλεγχο της ποσότητας της υγρασίας και των θρεπτικών στοιχείων που χρειάζεται μια καλλιέργεια (Εικόνα 15) (Κουντούρης, 2009). Είναι καλύτερος από άλλα μείγματα ως υπόστρωμα γιατί λόγω του χαμηλού συντελεστή θερμοπερατότητας βελτιώνει τη βλάστηση σε σχέση με άλλα μείγματα (Κοτσίρης, 2012). - Χρησιμοποιείται σαν συστατικό συνθετικών μειγμάτων σποράς σε σπορεία και φυτώρια. Η μορφή που χρησιμοποιείται είναι η κοκκώδης μορφή (σε μικρά τεμάχια ή σε μορφή νιφάδων) 32

40 Εικόνα 15: Φωτογραφίες πετροβάμβακα ως αναπτυσσόμενο υπόστρωμα για υδροπονικά συστήματα (Michael & Dowgert, 2015) (Πεπονάκης, 2008) - Χρησιμοποιείται σε θερμοκήπια για την σωστή ανάπτυξη των φυτών επειδή έχει μεγάλο πορώδες (ολικό πορώδες 95-97%) και η σχέση αέρα /νερού ευνοεί τη σωστή ανάπτυξη των φυτών - Είναι ελαφρύτερος από το χώμα (σχέση βάρους με το χώμα 1/3). Το ειδικό του βάρος είναι 0,050-0, είναι απαλλαγμένος από ζιζάνια - Έχει σταθερό ph. Το ph του πετροβάμβακα κυμαίνεται μεταξύ του 7 και 8.5. Με την προσθήκη θρεπτικού διαλύματος μπορεί να πάει κοντά στο 6 (Μαθιουδάκης, 2005). Όλα αυτά τον κάνουν να είναι ένα υπόστρωμα που να κρατά το νερό ώστε να απορροφάται καλύτερα από το φυτό να διατηρεί τα θρεπτικά στοιχεία ώστε να αναπτύσσονται και να επιτρέπει την είσοδο του αέρα δηλαδή του οξυγόνο ώστε να διατηρεί ένα καλό ριζικό σύστημα. Τέλος με την πυκνότητά του να διατηρεί τη στήριξη του φυτού. Επίσης στη γεωργία χρησιμοποιείται ως βελτιωτικό της δομής των εδαφών. (Brooke, 1990, Suksa-Ard P et al, 1998, Πεπονάκης, 2008, Βιτουλαδίτης & Χαϊτος, 2012, Κοτσίρης, 2012, Πατεράκης, 2013, Michael & Dowgert, 2015) 6. Στην προστασία σε περίπτωση πυρκαγιάς 33

41 Λόγω της ιδιότητάς του να αντέχει σε θερμοκρασίες μέχρι ο C χωρίς να τήκεται είναι η καλύτερη λύση για εφαρμογές πυροπροστασίας αλλά και της μη εξάπλωσης της πυρκαγιάς, όπως και της προστασίας προσωπικού και μηχανημάτων. Χρησιμοποιείται ιδιαίτερα σε υπεράκτιες πλατφόρμες, σε πλωτές εγκαταστάσεις όπου ο κίνδυνος πυρκαγιάς από υδρογονάνθρακες είναι πολύ μεγάλος (Εικόνα 16). Εικόνα 16: Φωτογραφία εμπορικού πετροβάμβακας ως χρήση μονωτικού υλικού σε τοίχο (Βιβλιογραφία) 7. Στην αρχιτεκτονική τοπίου Φύτευση στις στέγες (ταρατσόκηποι) Είναι μια τεχνική που ακολουθείται τα τελευταία χρόνια με σκοπό την αλλαγή της όψης της πόλης. Η φύτευση στις στέγες ή σε επιφάνειες των αστικών περιοχών έχει σημαντικά οφέλη περιβαλλοντικά με την παραγωγή μεγαλύτερων ποσοτήτων οξυγόνου με την αλλαγή του μικροκλίματος της περιοχής, την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων αλλά και με τη δημιουργία χώρων αναψυχής για τους κατοίκους. (Πέτσαβα, 2006 & Αποστολοπούλου, 2013) Εκτός από την φύτευση σε ταράτσες γίνονται και κατασκευές με κάθετη κατασκευή τοίχων (καθετοποιημένες κατασκευές intensive gardens) με αποτέλεσμα η κατασκευή αυτή να προσφέρει υγρομόνωση, θερμομόνωση και ηχομόνωση. Χρησιμοποιείται επίσης σε κατασκευές κήπων οροφής καθώς επίσης και για θερμομόνωση και ηχομόνωση (Εικόνα 17) (Κοτσίρης, 2012). 34

42 Εικόνα 17: Ο πετροβάμβακας σε κατασκευές πράσινου με ταυτόχρονη χρήση υγρομόνωσης, θερμομόνωσης και ηχομόνωσης.(φωτογραφία αριστερά (Σταθακόπουλος,) φωτογραφία δεξιά ( Τα υλικά που χρησιμοποιούνται ως υποστρώματα ώστε να είναι ελαφρύτερες οι κατασκευές είναι τα ανόργανα υποστρώματα όπως ο διογκωμένος περλίτης, ο βερμικουλίτης, ο κοκκώδης πετροβάμβακας και η διογκωμένη άργιλος (Χαριτίδου, 2011, Κοτσίρης, 2012). 8. Βιοκλιματικά Σπίτια Η οικονομική κρίση, η μείωση των φυσικών πόρων, η καταστροφή του περιβάλλοντος ώθησε την κατασκευή κτιρίων ώστε να είναι φιλικότερα προς το περιβάλλον, αυτόνομα ενεργειακά και με φιλικότερα υλικά. Έτσι ξεκίνησε ο σχεδιασμός και η κατασκευή των βιοκλιματικών κτιρίων. Τα βιοκλιματικά σπίτια βασίζονται στη διατήρηση της θερμοκρασίας του εσωτερικού τους, στη σκίαση των ανοιγμάτων, στα φυτεμένα δώματα, στην προστασία του εξωτερικού κελύφους και στην καλή θερμοηχομόνωση (Οικονόμου, 2003). Στα βιοκλιματικά σπίτια δίνουν έμφαση στα υλικά που χρησιμοποιούνται, ώστε να είναι θωρακισμένα να διατηρούν σταθερή θερμοκρασία και ηχομόνωση αλλά και να επιτρέπουν τον σωστό αερισμό σύμφωνα και με τον εξορθολογισμό στη χρήση της ενέργειας που επιβάλλεται από την πολιτεία (ΚΕΝΑΚ)τι είναι? (Γεωργιάδου, 1996). Στην Αγγλία έγινε έρευνα όπου οι Άγγλοι αντί να καταναλώνουν πετρέλαιο και ξύλα μονώνουν τα σπίτια τους με πετροβάμβακα, ενώ στην Βόρεια Αμερική κατασκευάζουν σπίτια με χρήση βιο-ινών για θερμική μόνωση αλλά και αναβάθμιση των υφιστάμενων κατοικιών με αεροστεγή μόνωση (Γεωργιάδου, 1996, Eldridge, 2011, Βιτουλαδίτης & Χαϊτος, 2012, Bomberg & Onysko, 2015). 35

43 2.8. Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις από τη Χρήση Πετροβάμβακα Η υποβάθμιση του περιβάλλοντος και η ραγδαία κλιματική αλλαγή ανάγκασε τις Κυβερνήσεις σε όλο τον πλανήτη να πάρουν μέτρα ώστε οι βιομηχανίες και τα προϊόντα των επιχειρήσεων να είναι φιλικά προς το περιβάλλον για μια βιώσιμη ανάπτυξη. H ανάγκη για εξοικονόμηση ενέργειας και ο περιορισμός της εξάρτησης του πετρελαίου οδήγησε στο να χρησιμοποιούνται θερμομονωτικά υλικά σε πολλές εφαρμογές, στις οικοδομές, στις βιομηχανίες κ.α. να κατασκευάζονται κτήρια με σωστή θερμομόνωση ώστε αφενός να επιτυγχάνεται η μείωση των απωλειών θερμότητας και αφετέρου να λειτουργεί ως φράγμα ήχου. Η θερμομονωτική ικανότητα των υλικών οφείλεται στον αέρα που περιέχεται στη μάζα τους. Η θερμομόνωση αποφέρει περιβαλλοντικά οφέλη λόγω της εξοικονόμησης των ενεργειακών πόρων, της ελάττωση της κατανάλωσης ενέργειας με αποτέλεσμα τη μείωση των εκπομπών των ρύπων και ιδιαίτερα του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) (Παπαδόπουλος, 2010). Παρ όλα όπως κάθε υλικό έτσι και αυτά επιβαρύνουν το περιβάλλον είτε άμεσα είτε έμμεσα. Αρχικά η επιβάρυνση προκύπτει από την εξόρυξη της πρώτης ύλης αλλά και της επεξεργασίας του υλικού, την ενέργεια που καταναλώθηκε από την παραγωγή ως την τελική τοποθέτηση, την έκλυση βλαβερών ρύπων όπως εκπομπές CO και CO2, ρύποι που συμβάλλουν σηµαντικά στο φαινόμενο του θερμοκηπίου δηλ. διοξειδίου του άνθρακα καθώς και το SO2 διοξειδίου του θείου (όξινη βροχή). Επιπλέον παράγοντες είναι η ρύπανση επίγειου και υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα, η επιβάρυνση στο φυσικό τοπίο από τοξικά και μη ανακυκλώσιμα απορρίμματα, η κατανάλωση ενέργειας κατά την αποκομιδή, η επεξεργασία και μεταφορά των προϊόντων καθώς και από οι βλαβερές επιδράσεις στην υγεία των ανθρώπων. Ο πετροβάμβακας είναι ένα υλικό φιλικό προς το περιβάλλον. Παράγεται από φυσικές ορυκτές ίνες που αφθονούν στη φύση. Είναι υλικό ανακυκλώσιμο, διαπερατό, χωρίς τη χρήση χημικών που καταστρέφουν το περιβάλλον, ούτε εμφανίζει τέτοια υλικά κατά τη διάρκεια ζωής του. Επίσης δεν προσβάλλεται από μικροοργανισμούς και έντομα και επομένως δεν χρειάζεται να χρησιμοποιούνται υλικά τοξικά για την απεντόμωσή τους. 36

44 Οι ανόργανες ίνες του λόγω της μεγάλης αντοχής τους σε υψηλές θερμοκρασίες, τον καθιστά ως υλικό µε μεγάλη αντίσταση στην πυρκαγιά, γι αυτό και ορισμένοι τύποι του ταξινομούνται στην κλάση Α1 της πυραντοχής (Καλαργάρης, 2013). Σε χώρες με πολύ μεγάλη κατανάλωση θερμομονωτικών υλικών και επιβολής τους από τους κανονισμούς των χωρών αυτών όπως της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης, (Μεγάλη Βρετανία και Γερµανία) προτιμάται ο πετροβάµβακας λόγω της μεγάλης προστασίας ως προς την πυρκαγιά. Σε σύγκριση µε την εξηλασµένη πολυστερίνη ο πετροβάµβακας υπερισχύει στο θέμα της πυροπροστασίας (Παπαρίδου, 2010). Όταν χρησιμοποιείται σε βιομηχανικές εφαρμογές καλύπτεται με στεγανωτική μεμβάνη ενώ χρησιμοποιείται για ηχομόνωση αφού η εξηλασµένη πολυστερίνη δεν παρουσιάζει ηχοαπορροφητικότητα (Καραμάνος κ.α., 2005). Η κατανάλωση ενέργειας κατά την παραγωγή του ανέρχεται στα 925,38 ΜJ/Kg (Βιβλιογραφία). Η ρύπανση που προκαλεί είναι κυρίως στις μονάδες παραγωγής (λόγω CO2) και κατά τη μεταφορά του (Μαυρίδου, 2010). Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τα πρόσθετα υλικά και τις συγκολλητικές ύλες που αναμιγνύονται στη μάζα τους. Αυτές οι συνδετικές ουσίες έχουν σαν βάση τη φορμόλη και την ουρία και απελευθερώνουν μεγάλες ποσότητες τοξικής φορμαλδεΰδης (HCHO) (Τσίπηρας, 2005). Η φορμαλδεΰδη είναι μια επικίνδυνη ουσία, ρυπογόνα, άχρωμη με οξεία χαρακτηριστική οσμή, διαλυτή στο νερό. Αποτελεί προϊόν ατελούς καύσης και βρίσκεται σε κατασκευαστικά υλικά (Πέτσαβα, 2006). Απελευθερώνεται στους εσωτερικούς χώρους λόγω της μεγάλης χρήσης των ρητινών που την εμπεριέχουν και από τις οποίες απελευθερώνεται. Τα περιβαλλοντικά οφέλη από τη χρήση πετροβάμβακα είναι : Η εμπεριεχόμενη ενέργεια των μονώσεων πετροβάμβακα είναι σχετικά υψηλή, συγκρινόμενη με άλλες ορυκτές μονώσεις, εξαιτίας της ενέργειας που καταναλώνεται κατά την τήξη των πετρωμάτων. Οι φυσικοί πόροι του πετροβάμβακα είναι άφθονοι. Οι μονώσεις πετροβάμβακα είναι ανακυκλώσιμες. Τα απορρίμματα του διατίθενται ως απλά οικοδομικά απορρίμματα. Τα πετρώματα των μονώσεων πετροβάμβακα δεν εγκυμονούν κινδύνους για την υγεία. 37

45 2.9. Επιπτώσεις στην Υγεία Σύμφωνα µε τον Οδηγό Κατάταξης των Επιχειρήσεων, η παραγωγή πετροβάµβακα κατατάσσεται στην Κατηγορία Α υψηλής επικινδυνότητας: Κωδικός 312. Παραγωγή πλαστικών υλών, συνθετικών ρητινών και τεχνητών ινών (Σανταμούρης κ.α., 2005). Ο πετροβάμβακας επειδή είναι ανόργανο υλικό, δεν περιέχει ουσίες βλαβερές για την ανθρώπινη υγεία. Ο παγκόσμιος οργανισµός υγείας καταττάσει τον πετροβάµβακα στα υλικά που δεν προκαλούν καρκίνο στον άνθρωπο όμως σε μακροχρόνια έκθεση του μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας, όπως ερεθισμούς στα μάτια, στο δέρμα αλλά και στο αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου. Ορισμένα είδη πετροβάμβακα είναι καταχωρημένα σαν καρκινογόνες ουσίες προς τον άνθρωπο. Η ευρωπαϊκή, η αγγλική, και ιρλανδική νοµοθεσία για την υγεία και την ασφάλεια, επιβεβαιώνουν ότι δεν υπάρχουν υποθέσεις ότι ο πετροβάµβακας είναι καρκινογόνο υλικό. Η ιεθνής Υπηρεσία Έρευνας για τον Καρκίνο (ΙΑRC) βασισµένη σε εκτεταµένες έρευνες παγκοσµίως ταξινοµεί το υλικό στην κατηγορία 3 αφού ο πετροβάµβακας περιέχει ένα αρκετά µικρό ποσοστό φολµαδεύδης ((Kudo et al, 2006, Παπαρίδου, 2010). Επισημαίνει όμως τον κίνδυνο αναπνευστικών μολύνσεων, λαρυγγίτιδων, φαρυγγίτιδων κλπ σε χώρες όπου ο πετροβάμβακας χρησιμοποιείται ως θερμομονωτικό υλικό (Τσίπηρας, 2005). Σε έρευνες που έγιναν έδειξαν ότι εάν το μήκος και οι ίνες του πετροβάμβακα μειωθούν τότε όταν φτάσουν στους πνεύμονες αυτές χωνεύονται από τα κυψελιδικά μακροφάκα και αποβάλλονται από το σώμα. Τα μακροφάγα είναι κύτταρα των λευκών αιμοσφαιρίων που βρίσκονται στους πνεύμονες και εξουδετερώνουν τα ξένα σωματίδια (Βιβλιογραφία). Οι ίνες που απελευθερώνονται στον αέρα, είναι βιοδιασπώμενες και μπορεί να δημιουργήσουν πρόβλημα εισπνοής ενώ η σκόνη από τον πετροβάμβακα δημιουργεί ερεθισμό στα μάτια και. στιγμιαίο ερεθισμό στο δέρμα (φαγούρα). Οι εργαζόμενοι θα πρέπει να προφυλάσσονται με ειδικές μάσκες προσώπου, γάντια και ειδικό ρουχισμό ώστε να μην τις εισπνεύσουν. Στην Αγγλία αυτό προβλέπεται με ειδικό νόμο. Η χρήση χυτών μονώσεων σε εσωτερικούς χώρους επιβάλει τον πλήρη εγκιβωτισμό τους και πρέπει και να συνοδεύεται από επιμελημένη σφράγιση των αρμών του εγκιβωτισμού (Μαυρίδου, 2010). Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκαλούνται από την παραγωγή πετροβάμβακα είναι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από επεξεργασία λιγνίτη και η εκφορά CO2, CO και το SO2 από πλευράς αέριων εκπομπών. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τις συγκολλητικές 38

46 ύλες που αναμιγνύονται στη μάζα τους. Είναι απαραίτητη η ενημέρωση των καταναλωτών για την προέλευση, το είδος και την ποιότητα αυτών των πρόσθετων υλικών. Ο πετροβάµβακας περιέχει ένα αρκετά μικρό ποσοστό φορμαλδεΰδης. Έρευνες δείχνουν ότι δεν υπάρχουν αξιόλογες αυξήσεις στα ποσοστά της φορμαλδεΰδης σε κατασκευές-εγκαταστάσεις όπου χρησιμοποιείται ο πετροβάµβακας. Ο πετροβάµβακας έχει υποστεί ελέγχους και οι προδιαγραφές του τηρούν τα πιο αυστηρά μέτρα που θέτει η Ευρώπη για την απελευθέρωση της φορμαλδεΰδης. Η φορμαλδεΰδη (HCHO): είναι υποπροϊόν καύσης και ευρέως χρησιμοποιούμενη χηµική ουσία που βρίσκεται σε κατασκευαστικά υλικά. Αποτελεί μία απολυμαντική, συντηρητική και θεραπευτική ουσία. Η παρουσία της φορμαλδεΰδης στους εσωτερικούς χώρους οφείλεται κατά κύριο λόγο στη µμεγάλη χρήση ρητινών που την εμπεριέχουν και από τις οποίες απελευθερώνεται. Τέτοιες ρητίνες χρησιμοποιούνται στην κατασκευή µμονωτικών υλικών, επίπλων από κόντρα πλακέ, νοβοπάν ή άλλα συνθετικά ξύλα, συνθετικών µμοκετών, υφασμάτων, επιπλώσεως, προϊόντα από χαρτί (χαρτοσακούλες, λαδόχαρτο), τα υφάσματα, τα χρώματα βαφής επιφανειών, ο καπνός του τσιγάρου, MDF, πολυουρεθάνη, διάφορα πλαστικά που χρησιμοποιούνται σαν στερεωτικά και συγκολλητικά, το τζάκι κ.λπ. Η φορμαλδεΰδη, µμαζί µε άλλες αλδεϋδες, αποτελεί επίσης ένα από τα προϊόντα που απελευθερώνονται κατά την καύση των τσιγάρων (Αργυροπούλου & Καζαντζίδου, 2007) Ανάλυση Κύκλου Ζωής Η Ανάλυση κύκλου ζωής των υλικών είναι μια από τις τεχνικές που έχουν αναπτυχθεί για τη βελτίωση και τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι η μέθοδος της ανάλυσης κύκλου ζωής (Life Cycle Analysis-LCA). Η ανάλυση κύκλου ζωής είναι ένα εργαλείο που επιτρέπει να αξιολογηθεί το υλικό σε όλη τη διάρκεια ζωής του καθώς και της περιβαλλοντικής του επιβάρυνσης (Μαυρίδου, 2010). Η διαδικασία της συγκριτικής ανάλυσης που αξιολογεί τις επιβαρύνσεις στο περιβάλλον (έμμεσες και άμεσες) συνδέεται με ένα προϊόν προσδιορίζοντας την ενέργεια, τα υλικά και τα απόβλητα (Μολλά, 2013). Για να χρησιμοποιηθεί ένα υλικό πρέπει να πληροί όλα τα κριτήρια ώστε να προκαλεί τις ελάχιστες περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις. Εκτιμώνται οι επιπτώσεις του από τη χρήση ενέργειας που απελευθερώνονται στο περιβάλλον. 39

47 Η ανάλυση περιλαμβάνει τον κύκλο ζωής του τις πρώτες ύλες, εξόρυξη, υλοτόμηση, άντληση κτλ την εξαγωγή του την κατασκευή του, το στάδιο της παρασκευής στο εργοτάξιο την μεταφορά την απόρριψη και την ανακύκλωση. Η διάρκεια ζωής του υλικού προσδιορίζει και τη διάρκεια ζωής του κτηρίου. Κύριο μέλημα είναι η διαχείριση του κύκλου ζωής του προϊόντος που θα οδηγήσει σε μια βιώσιμη ανάπτυξη και μια πράσινη εφοδιαστική αλυσίδα (Emmett & Sood, 2010). Η μείωση δηλαδή του ανθρακικού αποτυπώματός της αλυσίδας εφοδιασμού. Αυτό επιτυγχάνεται με την ελαχιστοποίηση των ρύπων που εκπέμπονται, τη μείωση της χρησιμοποίησης πρώτων υλών και της ενέργειας που χρησιμοποιείται, την αύξηση της αποδοτικότητας των παραγωγικών διεργασιών, τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την ανθεκτικότητα και την διάρκεια ζωής των προϊόντων και της ανακύκλωσής τους. Η αφετηρία για την ανάλυση του κύκλου ζωής του πετροβάμβακα ξεκινάει με την παραγωγή των πρώτων υλών από το φυσικό περιβάλλον (εξόρυξη των πετρωμάτων). Συνεχίζει με τη μεταφορά τους στα εργοστάσια με φορτηγά ή πλοία και ακολουθεί η παραγωγική διαδικασία ινοποίησης. Ακολουθεί ο ψεκασμός με ρητίνη φαινόλης-ουρίαςφορμαλδεΰδης (PUF) έτσι, ώστε να συγκολληθούν μεταξύ τους, ενώ προστίθεται σιλικόνη και ορυκτέλαιο. Μετά την τελική διαμόρφωση ακολουθούν τα στάδια της συσκευασίας των τελικών προϊόντων με τη χρήση πολυαιθυλενίου χαμηλής πυκνότητας (LDPE), καθώς και της κατάλληλης αποθήκευσής του σε αποθήκες. Τέλος γίνεται η μεταφορά από το εργοστάσιο στους πελάτες (Flury & Frischknecht, 2012, Αϊβαζίδου, 2013). Οι μεγάλες εταιρείες παραγωγής πετροβάμβακα όπως η Rockwool, η Paroc και η Knauf Insulation εφάρμοσαν μια σειρά από περιβαλλοντικές πρακτικές έτσι, ώστε να μειώσουν τον περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα και να επιτύχουν οικονομική βιωσιμότητα. Όπως π.χ. η Rockwool (2012) κάνοντας χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και εναλλακτικών καυσίμων, κατάφερε να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) ανά τόνο παραγόμενου πετροβάμβακα κατά 9% το 2011 σε σχέση με το Η Paroc (2012), χάρη στη σωστή επιλογή προμηθευτών, την ορθολογική χρήση ενέργειας και την ανακύκλωση, πέτυχε μείωση της τάξης των τόνων CO2 στο σύνολο της παραγωγής της το 2012 σε σχέση με το Η Knauf Insulation (2012) κατάφερε να ελαττώσει τις άμεσες εκπομπές CO2 ανά τόνο παραγόμενου προϊόντος (υαλοβάμβακα και πετροβάμβακα) κατά 2,8% το 2011 σε σχέση με το 2010, κυρίως λόγω της βελτίωσης της αποδοτικότητας των διεργασιών στην παραγωγή, αλλά και της χρήσης υλών που προέρχονται από 40

48 ανακύκλωση. Όλα αυτά αφορούν στη στροφή των επιχειρήσεων σε χρήσεις για πράσινη ανάπτυξη και μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος (Σανταμούρης et al, 2005) Αντικατάσταση Αμιάντου από Πετροβάμβακα (να αλλάξω τον τίτλο γιατί δεν ταιριάζει με το κείμενο) Αμίαντος είναι η συλλογική ονομασία ορισμένων ορυκτών ινώδους μορφής. Από χημική άποψη είναι ένυδρα πυριτικά άλατα του μαγνησίου. Όμως, ανάλογα με το είδος τους, μπορεί να περιέχουν και ασβέστιο (Ca), σίδηρο (Fe) ή νάτριο (Na) καθώς και 2-4% ελεύθερο πυρίτιο (Si). Από τα πιο επικίνδυνα συστατικά για την υγεία του ανθρώπου είναι ο αμίαντος, ο χαλαζίας, τα ανόργανα συστατικά των ανθράκων αμφιβόλων, όπως ο ριβεκίτης (κροκιδόλιθος), ο γρουνερίτης (αμοσίτης), ο ανθοφυλλίτης, ο τρεμολίτης και ο ακτινόλιθος (Βιβλιογραφία). Ο αμίαντος είναι ένα ιδιαίτερα τοξικός, ινώδους µορφής, που χρησιμοποιήθηκε πριν τη δεκαετία του 1970 ως πρώτη ύλη για την κατασκευή δομικών υλικών, υλικών πυροπροστασίας, μονωτικών υλικών σωληνώσεων και αγωγών, πλάκες αµιαντοτσιµέντου, συνθετικά πλακίδια πατωµάτων, υποστρώµατα δαπέδων βινυλίου και κόλλες κεραµικών πλακιδίων, ηχοµονωτικά υλικά, επιδιορθωτικές και συγκολλητικές ενώσεις και φύλλα επικάλυψης στέγης (ελενίτ). Η τοξικότητά του οφείλεται στην απελευθέρωση των ινών του, όταν τα υλικά που τον περιέχουν αρχίζουν να φθείρονται. Όταν οι ίνες αναμιγνύονται με το αέρα και εισπνέονται δημιουργούν προβλήματα υγείας. Ορισμένες από τις ασθένειες είναι: Καρκίνος, αμιάντωση (asbestocis), ίνωση (fibrocis), σιλίκωση (silicosis), καρδιακές ασθένειες, βρογχίτης, πνευμονία, άσθμα, φυματίωση, νεφρίτης, πνευμονοκονίαση και διάφορες αναπνευστικές ασθένειες (Φιλιππίδης, 2006). Τα υλικά που περιέχουν αμίαντο εάν καλυφθούν με άλλα στεγανωτικά υλικά παραμένουν άθικτα και δεν παρουσιάζεται κίνδυνος υγείας. Η ειδική επιτροπή της ΕΟΚ από το 1977 έχει κατατάξει τον αµίαντο ανάµεσα στις πιο επικίνδυνες καρκινογόνες ουσίες και σε αρκετές αναπτυγµένες χώρες έχει απαγορευτεί η χρήση του λόγω της μεγάλης επικινδυνότητας του. Από το 1992 έχει περιοριστεί η παραγωγή και η χρήση προϊόντων αµιάντου. 41

49 2.12. Εμπορικές Μορφές Προϊόντων Πετροβάμβακα Για να διατεθεί στο εμπόριο παράγεται σε ρολά- παπλώματα (μαλακά προϊόντα) καθώς και σε πλάκες (μορφοποιημένα, σκληρότερα προϊόντα) σε διάφορες διαστάσεις και με διαφορετική πυκνότητα κατάλληλα για διάφορες χρήσεις. Επίσης ανάλογα με τις ανάγκες ο πετροβάμβακας μπορεί να παραχθεί είτε ως έχει είτε με επικάλυψη υλικού όπως: φύλλων αλουμινίου, ασφαλτικό υλικό ή υαλούφασμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις για να μπορεί να εφαρμοστεί χρησιμοποιούνται και ειδικά προϊόντα με ενσωματωμένο γαλβανισμένο πλέγμα. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά με ανεκτά όρια τιμών των ιδιοτήτων του πετροβάμβακα είναι (Πίνακας 2): Τα προϊόντα πετροβάμβακα παράγονται σε : σκληρές, ημίσκληρες και εύκαμπτες πλάκες σε ρολά και σε υλικό χύμα Τα προϊόντα του πετροβάμβακα διατίθενται και με επικαλύψεις για να ικανοποιήσουν ειδικές απαιτήσεις εφαρμογών όπως : Μεμβράνη αλουμινόχαρτου οπλισμένη με υαλόπλεγμα Μεμβράνη αλουμινίου οπλισμένη με υαλόπλεγμα Μαύρο μη-υφαντό υαλοπίλημα Λευκό μη-υφαντό υαλοπίλημα Χαρτί Kraft Ασφαλτικό επίχρισμα 42

50 Πίνακας 2: Τα τεχνικά χαρακτηριστικά του πετροβάμβακα (Κουντούρης, 2009) Οι μονώσεις πετροβάμβακα που υπάρχουν στην αγορά έχουν μορφή σκληρών και μαλακών πλακών ή είναι χυτές (Εικόνα 18). Οι σκληρές και οι μαλακές πλάκες πετροβάμβακα μπορούν να τοποθετηθούν εσωτερικά σε στέγες για τη θερμομόνωσή τους (Εικόνα 19). Η τοποθέτησή τους ως εξωτερική μόνωση δομικών στοιχείων δεν συνιστάται, εξαιτίας της υδροαπορροφητικότητας του πετροβάµβακα (Εικόνα 20). Ο πετροβάμβακας συναντάται στις εξής εμπορικές μορφές (Βιβλιογραφία): 43

51 Μονωτικά Ρολό πετροβάµβακα για τυπικές εφαρμογές Θερμο-ηχομόνωση, σε εφαρμογές, στην τοιχοποιία, ξηρά δόμηση, στέγες. Πάπλωμα πετροβάµβακα με Κοτετσόσυρμα. Το πάπλωμα του πετροβάµβακα με κοτετσόσυρμα παράγεται και συναντάται στο εμπόριο κυρίως σε 3 πυκνότητες 65, 80 και 100 kg/m³ και χρησιμοποιείται κυρίως σε βιομηχανικές εφαρμογές. Πλάκες πετροβάµβακα για επικαλύψεις πλακών πετροβάµβακα. Οι πλάκες πετροβάμβακα μπορούν να παραχθούν με διάφορες επικαλύψεις, όπως: Φύλλο αλουμινίου, υαλούφασμα άσπρο και μαύρο. Πλάκες πετροβάµβακα με ασφαλτική στρώση. Οι πλάκες πετροβάµβακα με ασφαλτική στρώση, χρησιμοποιούνται για θερμο- ηχομόνωση, δαπέδων και δωμάτων. Χύμα πετροβάµβακας για τυπικές εφαρμογές. Ο χύμα πετροβάµβακας εφαρμόζεται σε Boiler, σε Container κ.ο.κ. Το προϊόν συναντάται στο εμπόριο συσκευασμένο σε σάκους των 80 και των 400Kgr.\ (Βιβλιογραφίες) Εικόνα 18: Φωτογραφία προιόντος πετροβάμβακα επονομαζόμενη σκληρή πλάκα πετροβάμβακα ( 44

52 Εικόνα 19: Φωτογραφία χρήσης πετροβάμβακα σε εσωτερικό χώρο που απεικονίζει εσωτερική θερμομόνωση με προστατευτική επικάλυψη ( Εικόνα 20: Φωτογραφία χρήσης υλικού για εσωτερική μόνωση στέγης με πετροβάμβακα, σε επισκευή κτηρίου (Φωτογραφία του Armin Kübelbeck, Οι χυτές μονώσεις ινών ή νιφάδων πετροβάμβακα είναι συσκευασμένες σε σάκους και τοποθετούνται με έγχυση ή εμφύσηση σε εσωτερικά διάκενα δομικών στοιχείων, όπως σε δικέλυφες κατασκευές ή σε κατασκευές, όπου τα διάκενα δεν είναι εύκολα προσιτά, όπως σε τρούλους ή θόλους (Εικόνα 21)(Βιβλιογραφία). 45

53 Εικόνα 21: Φωτογραφία εμπορικής μορφής πετροβάμβακα νιφάδες ( 46

54 47

55 3. Πρόγραμμα FIBRAN (Θα πρέπει να εξηγηθεί το πρόγραμμα) 3.1. Διερεύνηση Επίδρασης Πρώτων Υλών για την Παραγωγή Υψηλών Προδιαγραφών Πετροβάμβακα Στην Τερπνή Σερρών βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του εργοστασίου Fibran με δύο μονάδες παραγωγής, της εξηλασμένης πολυστερίνης και του ορυκτοβάμβακαπετροβάµβακα. Η παραγωγή προϊόντων πετροβάµβακα φτάνει τις t/y με μέγιστη δυναμικότητα t/y. Η Fibran είναι το μοναδικό εργοστάσιο παραγωγής πετροβάµβακα στην Ελλάδα και το πέμπτο στην Ευρώπη σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurima. Η Fibran προσανατολίζεται στην παραγωγή προϊόντων πετροβάµβακα λευκότερου χρώματος διατηρώντας αφενός την υψηλή στάθμη προδιαγραφών των προϊόντων που παράγει και αφετέρου να κρατήσει το επίπεδο τιμών σε ανταγωνιστικό επίπεδο. Το ένα εκ των ιδιόκτητων λατομείο εξόρυξης αμφιβολίτη (Εικόνα) που εκμεταλλεύεται βρίσκεται σε τοποθεσία κοντά στο εργοστάσιο παραγωγής. Ο αμφιβολίτης (παλαιό πέτρωμα) μεταφέρεται και αποθηκεύεται στη φυσική του μορφή υπαίθρια και εκεί ξεκινά η επεξεργασία του όπου μέσω κατάλληλων διεργασιών θραύσης αποκτά την τελική κοκκομετρική μορφή που απαιτείται. Η Fibran επεκτάθηκε και σε δεύτερο ιδιόκτητο λατομείο εξόρυξης διορίτη (Εικόνα), οπού με την ίδια επεξεργασία φτάνει στην παραγωγική διαδικασία. Για την παραγωγή υψηλών προδιαγραφών πετροβάμβακα βασικό ρόλο παίζει η σύσταση των πρώτων υλών δηλαδή τα πετρώματα που χρησιμοποιούνται πχ. βασάλτης, διαβάσης, αμφιβολίτης κλπ και επομένως απαιτείται η χημική ανάλυσή τους. Επίσης βασικό ρόλο παίζουν οι συγκολλητικές ύλες καθώς και η μέδοθος παραγωγής Περιβαλλοντικά Οφέλη με τη χρήση Παραπροϊόντων Μια εισαγωγή για το αλουμίνιο και γιατί αναφέρομαι σε αυτό. Το αλουμίνιο λόγω των φυσικών και χημικών ιδιοτήτων είναι ένα μέταλλο με πολύ μεγάλο εύρος δυνατοτήτων. Έχει χαμηλό ειδικό βάρος, είναι ανθεκτικό σε διάβρωση γιατί είναι συνεχώς καλυμμένο με στρώμα οξειδίου του αργιλίου, που εμποδίζει τη διάβρωση να εξαπλωθεί. Το αλουμίνιο επίσης δεν καίγεται, δεν είναι τοξικό, δεν μαγνητίζεται και είναι πολύ καλός αγωγός του ηλεκτρισμού και της θερμότητας. Τα κράματα αλουμινίου συνυπάρχουν κυρίως: 48

56 Χαλκός (Cu) Μαγγάνιο (Mn) Πυρίτιο ( Si ) Μαγνήσιο ( Mg ) Ψευδάργυρος (Zn) Σίδηρος (Fe) Για την παραγωγή κραμμάτων αλουμινίου πραγματοποιείται τήξη των κραμμάτων με προσθήκη στοιχείων και χύτευσης. Για να καταδειχθεί η σημαντικότητα της ανακύκλωσης, τονίζεται ότι ενώ για την πρωτογενή παραγωγή 1 κιλού αλουμινίου με ηλεκτρόλυση αλουμίνας από βωξίτη απαιτείται ενέργεια 14 kwh (κιλοβατώρες), η ανακύκλωση της ίδιας ποσότητας από scrap χρειάζεται μόνο 5% της ενέργειας ηλεκτρόλυσης (βιβλιογραφία). Στη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας το scrap που προκύπτει στα εργοστάσια παραγωγής, εντός του εργοστασίου αυτό ανακυκλώνεται. Κάθε προϊόν και κατασκευή αλουμινίου μπορεί μετά το τέλος της χρήσης του να ανακυκλωθεί και να επαναχρησιμοποιηθεί. Αυτό συμβαίνει με την περισυλλογή και τον κραματικό διαχωρισμό. Η ΕΛΒΑΛ (τι είναι?), έχει επενδύσει σε νέες τεχνολογίες και τεχνολογικές μονάδες επεξεργασίας scrap με στόχο να αυξήσει το ποσοστό ανακυκλούμενου αλουμινίου. Το Aluflux (εξάφρισμα αλουμινίου) αποτελεί υποπροϊόν δευτερογενούς παραγωγής προϊόντων κράματος αλουμινίου, η σύνθεση του οποίου το καθιστά ελκυστικό για χρήση σε διεργασίες αναγωγικής τήξης ανόργανων πρώτων υλών που απαιτούν πρώτη ύλη φορέα αλουμίνας. Επιπλέον η περιεκτικότητά του σε μεταλλικό ΑΙ και ΑΙΝ του δίνουν χαρακτήρα αναγωγικού μέσου κατά τη σύγχρονη τήξη του με ορυκτά μεταλλικά οξείδια χαμηλότερης θέσης στην ηλεκτροχημική σειρά των μετάλλων όπως οξειδίου του σιδήρου. Στην περίπτωση του πετροβάμβακα η επιλογή της τροφοδοσίας του aluflux σε κατάλληλες αναλογίες στο μίγμα των πρώτων υλών έχει σα στόχο την ελεγχόμενη μείωση του επιπέδου των οξειδίων του σιδήρου στην παραγόμενη λάβα από 11 έως 6% κ.β. μέσω αναγωγής τους αποδίδοντας έτσι στην επίτευξη του στόχου της Fibran για προϊόν λευκότερου χρώματος διατηρώντας ή βελτιώνοντας τις προδιαγραφές των φυσικών και φυσικοχημικών ιδιοτήτων του. (Επαναδιατύπωση) Επιπλέον η χρήση του βιομηχανικού υποπροϊόντος aluflux αντί του βωξίτη έχει σημαντικά περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα και δεν αυξάνει το κόστος παραγωγής. Έτσι 49

57 επιτυγχάνεται το χαμηλότερο κόστος καθώς και η ανακύκλωση και χρήση η ανακυκλώμενου υλικού Μείωση κόστους Παραγωγής Στη βιομηχανία Fibran Α.Ε. ως πρώτη ύλη για την παραγωγή πετροβάμβακα χρησιμοποείται ο αμφιβολίτης. Καθώς όμως τα αποθέματα του αμφιβολίτη εξαντλήθηκαν η εύρεση νέου κοιτάσματος σε κοντινή περιοχή, διορίτη πραγματοποίησαν τη συνέχιση της παραγωγής πετροβάμβακα. Οι επιπτώσεις όμως από αυτή την εξόρυξη αφορούν κυρίως στην καταστροφή του τοπίου λόγω της αλλοίωσης του φυσικού τοπίου της περιοχής λόγω των εκσκαφών αλλά και της απόθεσης των στείρων καθώς επίσης και την αλλοίωση της μορφολογίας του εδάφους και της βιοποικιλότητας. Τα τελευταία χρόνια το περιβαλλοντικό αποτύπωμα μιας εξόρυξης μπορεί να αποκατασταθεί με σωστό σχεδιασμό αλλά και συντονισμένη προσπάθεια για διαχείριση των εξορυκτικών αποβλήτων. Αυτό επιτυγχάνεται με την εκμετάλλευση των στείρων υλικών μέσω της μετατροπής τους σε εκμεταλλεύσιμα προϊόντα. Με την εφαρμογή της Νομοθεσίας Διαχείρισης Εξορυκτικών Αποβλήτων επιτυγχάνεται η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος μίας μονάδας εξόρυξης δεδομένου ότι επιτυγχάνεται: η πρόληψη ή μείωση της παραγωγής αποβλήτων και των επιβλαβών τους επιπτώσεων, η προαγωγή της αξιοποίησης των εξορυκτικών αποβλήτων μέσω της ανακύκλωσης, της επαναχρησιμοποίησης ή ανάκτησής τους και τέλος, η εξασφάλιση ασφαλούς μελλοντικής διάθεσης των εξορυκτικών αποβλήτων (Σπυράκος, 2012). Ο πετροβάµβακας είναι υλικό που ανακυκλώνεται κατά 16-30% επομένως με την επαναχρησιμοποίηση του έχουμε εξοικονόμηση πρώτων υλών αλλά και ενέργειας (Μαυρίδου, 2010). Η ζήτηση από τις αγορές για βελτίωση και ανάπτυξη μονωτικών υλικών στην οικοδομική βιομηχανία συνεχώς αυξάνεται. Οι έρευνες συνεχίζονται για την ανεύρευση όχι μόνο νέων καινοτόμων προϊόντων που να βασίζονται στα προϊόντα πετροβάμβακα αλλά και σε άλλες εφαρμογές. Οι έρευνες επίσης πρέπει να στραφούν και στις πρώτες ύλες για την περίπτωση της σταδιακής μείωσης των αποθεμάτων των κοιτασμάτων που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα. 50

58 Μία νέα πρόταση για τα ελληνικά δεδομένα είναι η χρήση του δουνίτη ή του ανδεσίτη ως πρώτη ύλη για την παραγωγή νέου πετροβάμβακα ύστερα και από τον εντοπισμό των αποθέσεων δουνιτών στην Βάβδο Χαλκιδικής και αντίστοιχα των ανδεσιτών στην περιοχή της Βέροιας. Είναι και τα δύο πετρώματα παρόμοιας χημικής σύστασης όπως θα δούμε παρακάτω με αυτή των υλικών που χρησιμοποιεί η βιομηχανία Fibran A.E Βελτιστοποίηση Ιδιοτήτων Τελικού Προιόντος Αυτό πρέπει να ξαναγραφτεί στη λογική ότι αυτό επιθυμούμε να δοκιμάσουμε και τι επιδιώκουμε Οι ανάγκες της παγκόσμιας και Ελληνικής αγοράς δομικών στοιχείων κατευθύνονται προς την παραγωγή νέου είδους πετροβάµβακα λευκότερου χρώματος υψηλών προδιαγραφών χωρίς όμως να αυξηθεί το κόστος παραγωγής και πρώτων υλών. Το λευκότερο χρώμα πετροβάµβακα χρησιμοποιείται ως ηχοαπορροφητική επένδυση τοίχων η οποία απαιτεί λιγότερη ποσότητα χρώματος επικάλυψης οπότε λιγότερο κόστος κατασκευής από τον καταναλωτή. Για να δημιουργηθεί το ανοιχτόχρωμο αυτό προϊόν θα πρέπει αρχικά οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται να είναι μικρότερης περιεκτικότητας σε σίδηρο σύμφωνα με την τυπική «συνταγή» παρασκευής πετροβάμβακα. Στη συνέχεια απαιτείται η πλήρη εκμετάλλευση του aluflux σε κατάλληλες αναλογίες με το μίγμα των πρώτων υλών, το οποίο έχει σαν στόχο την ελεγχόμενη μείωση του επιπέδου των οξειδίων του σιδήρου στην παραγόμενη λάβα. Η σκορπισμένη αλουμίνα που βρίσκεται μέσα στο Aluflux βοηθάει στη λεύκανση του μίγματος. Επιπλέον θα πρέπει σε όλη αυτή την διεργασία αλουμινοθερμικής αναγωγικής τήξης να υπάρξει λεύκανση του χρώματος το οποίο συνεπάγει και την ταυτόχρονη συλλογή στον πυθμένα της Η/Κ μετάλλου από την αναγωγή των μεταλλικών οξειδίων σιδήρους αλλά και νικελίου των φυσικών πρώτων υλών (αμφιβολίτη, βωξίτη) με αποτέλεσμα την συμπαραγωγή ενός νέου προϊόντος χαμηλοκραματικού σιδηρονικελίου.(βιβλιογραφίες) Μείωση κόστους μπορεί να επιτευχθεί λόγω χρήσης του Aluflux σε αντικατάσταση του Βωξίτη. Ο βωξίτης αποτελεί την κυριότερη πηγή μεταλλέυματος αργιλίου (αλουμινίου). Η επεξεργασία του είναι υδρομεταλλουργική και σε πρώτο στάδιο, παράγεται αλουμίνα με εκχύλιση του βωξίτη υπό πίεση και στη συνέχεια, αλουμίνιο με ηλεκτρόλυση της αλουμίνας. (Δεν είναι ξεκάθαρο αν η φιμπράν χρησιμοποιεί τώρα βωξίτη να γίνει!) 51

59 Ο βωξίτης δεν εξορύσσεται πλησίον της περιοχής της Τερπής αλλά μεταφέρεται από άλλες περιοχές ή αγοράζεται από το εμπόριο ανεβάζοντας έτσι το κόστος με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Η χρήση του Aluflux είναι οικονομικότερη λύση λόγω του ότι αυτό είναι παραπροϊόν κατεργασίας των ξαφρισμάτων αλουμινίου κατά την ανακύκλωση του αλουμινίου. Για την παραγωγή των κραμάτων αλουμινίου ακολουθείται η μέθοδος της τήξης, της κραματοποίησης με την προσθήκη στοιχείων και χύτευσης. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται εξοικονόμηση ενέργειας στην παραγωγική διαδικασία, περιορισμός πρώτων υλών αλλά και προστασίας του περιβάλλοντος λόγω μείωσης εκπομπών ρύπων. Για να καταδειχθεί η σημαντικότητα της ανακύκλωσης, τονίζεται ότι ενώ για την πρωτογενή παραγωγή 1 κιλού αλουμινίου με ηλεκτρόλυση αλουμίνας από βωξίτη απαιτείται ενέργεια 14 kwh (κιλοβατώρες), η ανακύκλωση της ίδιας ποσότητας από scrap χρειάζεται μόνο 5% της ενέργειας ηλεκτρόλυσης. Άλλος ένας ουσιαστικός θετικός παράγοντας της χρήσης του Aluflux είναι ότι η περιεκτικότητά του σε σίδηρο (αιματήτης) είναι μικρότερη του βωξίτη. Για παραγωγή αλουμίνας ο βωξίτης περιέχει περισσότερο από 45-50% Al2O3, λιγότερο από 20% Fe2O3 και μέχρι 5% πυρίτιο (σε διάφορες μορφές). Συμπερασματικά η μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε αιματίτη στο βωξίτη μας δίνει σκουρότερο χρώμα στην παραγωγή πετροβάμβακα, ενώ με τη χρήση Aluflux πέραν την οικονομικότερης λύσης έχουμε και ανοικτότερου χρώματος παραγόμενο προϊόν. Η ύπαρξη πρώτων υλών είναι απαραίτητο να βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από το εργοστάσιο. Αυτό επιδιώκεται ώστε να μειωθεί το κόστος μεταφοράς ή προμήθειας πρώτων υλών αλλά και της μείωσης του συνολικού χρόνου παραγωγής καθώς και της μείωσης εργατικού κόστους. (Βιβλιογραφίες) 52

60 53

61 4. Υπαίθρια Έρευνα της Τερπνής Σερρών Για ποιό σκοπό έγινε υπαίθρια έρευνα? 4.1. Γεωγραφική Τοποθέτηση Ο νομός Σερρών ανήκει στην περιφέρεια της κεντρικής Μακεδονίας. Συνορεύει ανατολικά με τους νομούς Καβάλας και Δράμας, δυτικά με τους νομούς Θεσσαλονίκης και Κιλκίς και βόρεια με τη Βουλγαρία. Συνδέει το Αιγαίο πέλαγος με το εσωτερικό των Βαλκανίων (Εικόνα 22). Η γεωγραφική θέση του νομού ορίζεται με τις συντεταγμένες 41,05 το βόρειο γεωγραφικό του πλάτος και 23,34 το ανατολικό γεωγραφικό του μήκος από Γκρίνουιτς. (Παπακυριάκος, 2013) Εικόνα 22: Απεικόνιση χάρτη της Ελλάδος με σκιασμένο το νομό Σερρών ( Το έδαφος της περιοχής χαρακτηρίζεται σαν πεδινό-ημιορεινό και περικλείεται Ανατολικά από τις οροσειρές Ορβήλου- Μενοικίου-Παγγαίου και Δυτικά από τις Κερκίνης- Βερτίσκου- Κερδυλίων. Η συνολική έκταση του νομού ανέρχεται σε τετραγωνικά χιλιόμετρα. Κυρίαρχο στοιχείο στο φυσικό περιβάλλον του νομού Σερρών είναι η απέραντη εύφορη πεδιάδα του, που περικλείεται από οροσειρές δασώδεις, με έντονη χειμαρρική δράση. 54

62 Βασικό υδρογραφικό στοιχείο του νομού αποτελεί ο ποταμός Στρυμώνας, που πηγάζει στη Βουλγαρία και εκβάλλει στο Στρυμωνικό κόλπο (Ορφανού), διασχίζοντας το νομό. Ο κυριότερος παραπόταμος του είναι ο Αγγίτης στο Ανατολικό τμήμα του νομού, όπου ρέει μεταξύ του Παγγαίου και του Μενοικίου όρους, σχηματίζοντας το φαράγγι του Αγγίτη, δίπλα στα σπήλαια της Αλιστράτης. Στο επιφανειακό υδατικό δυναμικό του νομού συγκαταλέγεται και η λίμνη Κερκίνη, της οποίας η έκταση φθάνει στα στρέμματα. (Παπακυριάκος, 2013) Η Τερπνή είναι κωμόπολη του νομού Σερρών. Βρίσκεται σε απόσταση 22 χιλιομέτρων δυτικά από τις Σέρρες και σε υψόμετρο 80 μέτρων στους πρόποδες του όρους Βερτίσκου. (Εικόνα 23) Εικόνα 23: Απεικόνιση χάρτη νομού Σερρών με επισήμανση το χωριό του σημείου δειγματοληψίας- Τροποποιημένος ( macedo nia/ map_serres.html) 4.2. Γεωλογική ανασκόπηση της περιοχής έρευνας Συνοπτική Περιγραφή Εξέλιξης του Ελληνικού Χώρου Οι Ελληνίδες οροσειρές, που ανήκουν στο Διναρικό κλάδο του Αλπικού συστήματος, υποδιαιρούνται σε γεωτεκτονικές ζώνες και λέγονται «Ελληνίδες ζώνες». Η διαμόρφωση της 55

63 γεωλογικής δομής του Ελληνικού χώρου είναι αποτέλεσμα τεκτοορογενετικών διεργασιών, στα όρια των λιθοσφαιρικών πλακών Λαυρασίας και Γκοτβάνας. Από τον Ατλαντικό μέχρι τον Ειρηνικό υπήρχε μια μεγάλη ωκεάνια θάλασσα, η θάλασσα της Τυθύος, η οποία ήταν υπεύθυνη για τη γεωλογική διαμόρφωση των ορεινών μαζών, από τη γένεση μέχρι το κλείσιμο της. Κάθε γεωτεκτονική ζώνη συνίσταται από μια ορισμένη στρωματογραφική διαδοχή των στρωμάτων της, από τους ιδιαίτερους λιθολογικούς χαρακτήρες της και από την ιδιαίτερη τεκτονική της συμπεριφορά, στοιχεία που εξαρτώνται από την παλαιογεωγραφική της θέση (αύλακα, ύβωμα, χέρσος). Οι περιοχές που κατατάσσονται στην ίδια ζώνη έχουν τα παραπάνω χαρακτηριστικά πανομοιότυπα. Από τα ανατολικά προς τα δυτικά οι Ελληνικές γεωτεκτονικές ζώνες όπως αναφέρεται στη συνέχεια είναι : 1. Μάζα της Ροδόπης 2. Σερβομακεδονική μάζα 3. Περιροδοπική ζώνη 4. Ζώνη Παιονίας 5. Ζώνη Πάϊκου Ζώνη Αξιού 6. Ζώνη Αλμωπίας 7. Πελαγονική ζώνη 8. Αττικο-κυκλαδική ζώνη 9. Ζώνη Παρνασσού - Γκιώνας 10. Ζώνη Ωλονού - Πίνδου 11. Ζώνη Γαβρόβου - Τρίπολης 12. Αδριατικοϊόνιος ζώνη 13. Ζώνη Παξών ή Προαπουλία Οι γεωτεκτονικές ζώνες της Ελλάδας χωρίζονται στις «εσωτερικές Ελληνίδες» και στις «εξωτερικές Ελληνίδες». Οι ονομασίες τους οφείλονται στο ότι οι εσωτερικές Ελληνίδες κατέχουν τα εσωτερικά τόξα των Ελληνίκων οροσειρών και οι εξωτερικές Ελληνίδες τα εξωτερικά τόξα. Στις εσωτερικές Ελληνίδες κατατάσσονται οι ζώνες Περιροδοπική, Παιονίας, Πάικου, Αλμωπίας, Αττικο-κυκλαδική, Πελαγονική και Υποπελαγονική, ενώ στις εξωτερικές Ελληνίδες κατατάσσονται οι ζώνες Παρνασσού- Γκιώνας, Γαβρόβου- Τρίπολης, Ωλονού- Πίνδου, Παξών και Αδριατικοϊόνιος. 56

64 Οι μάζες Ροδόπης και Σερβομακεδονική αποτελούν την «Ελληνική Ενδοχώρα», που είναι τμήμα του παλιού πυρήνα που περιβαλλόταν από τους δύο αλπικούς κλάδους Γεωλογική Τοποθέτηση του Νομού Σερρών Η μάζα της Ροδόπης είναι η περιοχή από τον Έβρο έως την ανατολική όχθη του Στρυμώνα. Η Σερβομακεδονική μάζα είναι η περιοχή μεταξύ της δυτικής όχθης του ποταμού Στρυμώνα και της Περιροδοπικής ζώνης (Kockel & Walther 1965, Mercier 1966, Kockel & Walther 1968). Η επαφή των δύο ζωνών (εφίπευση Ροδόπης στη Σερβομακεδονική) εντοπίζεται κατά μήκος του ποταμού Στρυμώνα. Δεν είναι όμως ορατή καθώς καλύπτεται από τις νεογενείς και τεταρτογενείς αποθέσεις της κοιλάδας του Στρυμώνα- Σερρών. Στη λεκάνη του ποταμού έχει εντοπιστεί σημαντικό γεωθερμικό πεδίοκάτι που υποδηλώνει μια πρόσφατα ενεργή τεκτονική γραμμή. Ο νομός Σερρών Γεωλογικά ανήκει στην Ελληνική Ενδοχώρα και τοποθετείται αριστερά του ποταμού Στρωμώνα στη Σερβομακεδονική μάζα και δεξιά του ποταμού στην μάζα της Ροδόπης. Η μάζα της Ροδόπης συνιστά μια παλιά κρυσταλλική μάζα. Η Σερβομακεδονική μάζα είχε ανάλογη παλαιογεωγραφική θέση με τη Ροδόπη. Κατά ένα μεγάλο μέρος τους αποτελούσαν ρηχές θάλασσες κατά τη διάρκεια του Μεσοζωικού αιώνα (Μέσο Τριαδικό- Κάτω Ιουρασικό). Ένα μεγάλο τμήμα της Ροδοπικής μάζας παρέμεινε συνεχώς χέρσος. Σύμφωνα με τις απόψεις της παγκόσμιας τεκτονικής τόσο η Σερβομακεδονική μάζα καθώς και η μάζα της Ροδόπης θεωρούνται ηπειρωτικές μάζες και τμήματα της λιθοσφαιρικής πλάκας της Λαυρασίας Σερβομακεδονική ζώνη Η Τερπνή Σερρών τοποθετείται στη Σερβομακεδονική μάζα (Εικόνα 24). Η Σερβομακεδονική μάζα περιλαμβάνει πετρώματα Παλαιοζωικής ή νεότερης ηλικίας τα οποία αποτελούνται κατά βάση από μάρμαρα, βιοτιτικούς γνεύσιους, μαρμαρυγιακούς και αμφιβολιτικούς σχιστόλιθους, μεταγάββρους, μεταδιαβάσες, αμφιβολίτες και διάσπαρτα σερπεντινικά σώματα. Στη συνέχεια παρατείθεται ο γεωλογικός χάρτης της περιοχής της δειγματοληψίας (Εικόνα 25). Η Σερβομακεδονική έχει υποστεί επανειλημμένες τεκτονικές επιδράσεις μέχρι την τελική της διαμόρφωση. Η πρώτη τεκτονική δράση ήταν προ- Άνω Παλαιοζωική, στην οποία μεταμορφώθηκαν και πτυχώθηκαν τα πετρώματα αυτής της μάζας. 57

65 Η δεύτερη ορογενετική περίοδος είναι η Αλπική, η οποία όπως προαναφέρθηκε τοποθετείται μεταξύ Άνω Ιουρασικού και Κάτω Κρητιδικόυ. Σε αυτή συνέβη δεύτερη φάση πτυχώσεων και η δεύτερη ανάδρομη πρασινοσχιστολιθική μεταμόρφωση. Στην ίδια περίοδο υπήρξε και η δημιουργία των μεγάλων γρανιτικών όγκων της μάζας. Εικόνα 24: Απεικόνιση χάρτη Γεωτεκτονικών ζωνών της Ελλάδας, σκιασμένη με χρώμα παρουσιάζεται η Σερβομακεδονική μάζα- Τροποποιημένος (Μουντράκης, 2010) 58

66 Τερπνή Σερρών Εικόνα 25: Τροποποιημένος χάρτης GIS του φύλλου ΙΓΜΕ «ΣΟΧΟΣ». Τα σημεία απεικονίζουν τις περιοχές συλλογής δειγμάτων (Στα αριστερά συλλέχθηκαν τα δείγματα αμφιβολίτης και στα δεξιά τα δείγματα χαλαζιακού διορίτη). 59

67 60

68 61

69 5. Πετρογραφική Μελέτη 5.1. Εισαγωγή Η περιοχή που πραγματοποιήθηκε η δειγματοληψία των πετρωμάτων ήταν η Τερπνή Σερρών. Τα δείγματα μελετήθηκαν πετρογραφικά με σκοπό τον προσδιορισμό της ορυκτολογικής τους σύστασης και της πετρογραφικής τους ταξινόμησης Η επεξεργασία των δειγμάτων καθώς και η παρασκευή λεπτών- στιλπνών τομών πραγματοποιήθηκε στο Εργαστήριο Έρευνας Ορυκτών και Πετρωμάτων του Τμήματος Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Η πετρογραφική μελέτη πραγματοποιήθηκε με πολωτικό μικροσκόπιο διερχόμενου φωτός τύπου Leitz Wetzlar Μακροσκοπική και Μικροσκοπική Περιγραφή Λιθότυπων Αμφιβολίτης Το πέτρωμα αυτό είναι ολοκρυσταλλικό και έχει καστανοπράσινο χρώμα (Εικόνα 26). Έχει συμπαγή υφή. Μακροσκοπικά διακρίνονται οι μακροπρισματικοί κρύσταλλοι της κεροστίλβης. Το μέγεθος των κόκκων ποικίλει από λίγα mm μέχρι 1cm. Οι αμφιβολίτες είναι προϊόντα κυρίως καθολικής μεταμόρφωσης μέτριου βαθμού. Εικόνα 26: Αντιπροσωπευτικές μακροσκοπικές φωτογραφίες του δείγματος χειρός Αμφιβολίτη (δείγμα F6) 62

70 Μικροσκοπικά ο αμφιβολίτης (F6, F7) αποτελείτα από τα κύρια ορυκτά κεροστίλβη πλαγιόκλαστα. Δευτερογενώς επικρατούν τα ορυκτά τιτανίτης, χαλαζίας, χλωρίτης, αδιαφανή ορυκτά και το επίδοτο κυρίως στο δείγμα F7. Το F7 παρουσιάζεται περισσότερο εξαλλοιωμένο από το F6. Περιέχει ασβεστίτη υπό μορφή φλεβών, συγκεντρώσεις μικροκρυσταλλικού-κρυπτοκρυσταλλικού χαλαζία καθώς και άλλων μικροκρυσταλλικών ορυκτών. Οι ιστοί που αναγνωρίστηκαν κατά τη μικροσκοπική μελέτη των αμφιβολιτών είναι λεπιδοβλαστικός και γρανοβλαστικός. Οι αμφίβολοι (κεροστίλβη) αναπτύσσουν το λεπιδοβλαστικό ενώ οι άστριοι το γρανοβλαστικό. Τα αδιαφανή ορυκτά που παρουσιάζονται υπο μορφή φλεβών φαίνεται να έχουν εισχωρήσει δευτερογενώς στα πετρώματα αυτά. Πρόκειται για λεπτόκοκκα πετρώματα (μέσο μέγεθος) ενώ τα παραπάνω χαρακτηριστικά με την εμφάνιση των ορυκτών της ομάδας επιδότου (επίδοτο, ζωισίτης) κατηγοριοποιούν τα δείγματα σε μεταμορφωμένα τύπου αλβιτικού-επιδοτιτικού αμφιβολίτη της κατώτερης αμφιβολιτικής φάσης (Εικόνα 27). Οι άστριοι απεικονίζονται με λευκά, γκρι χρώματα ενώ η κεροστίλβη με ροζ-καφέ-κίτρινα χρώματα πόλωσης 2ης τάξης της κλίμακας Michel-Levi. Εικόνα 27: Αντιπροσωπευτική μικροφωτογραφία αμφιβολίτη (Δείγμα F6, X nicols) 63

71 Χαλαζιακός Διορίτης Οι διορίτες περιέχουν σχεδόν το ίδιο ποσοστό λευκοκρατικών και μελανοκρατικών ορυκτών. Το πέτρωμα είναι ολοκρυσταλλικό με συμπαγή ακανόνιστη υφή, με κοκκώδη ιστό. Τα φυλλόμορφα σκουρόχρωμα ορυκτά απαντώνται σε βιοτίτες ενώ τα μακροπρισματικά σκουρόχρωμα σε κεροστίλβη (Εικόνα 28). Διακρίνονται αρκετά γκρι ορυκτά, στο χρώμα του «καπνισμένου γυαλιού» το οποίο πρόκειται για χαλαζία. α β γ δ Εικόνα 28 : Αντιπρωσωπευτικές μακροσκοπικές φωτογραφίες των δειγμάτων χειρός χαλαζιακού διορίτη από την περιοχή έρευνας (Δείγμα F3(α), F5(β), F1(γ),F2(δ)) Μικροσκοπικά τα δείγματα (F5, F8) χαρακτηρίζονται ως πλουτώνια, μαγματικά ενδιάμεσης σύστασης. Παρουσιάζουν ολοκρυσταλλικό, αδρόκοκκο ιστό (κυρίως από μικροκρυσταλλίτες επιδότου ή μοσχοβίτη που περιέχονται σε μεγαλύτερους κρυστάλλους αστρίων). Στην ορυκτολογική παραγένεση κυριαρχούν σε ίσα περίπου ποσοστά τα μαφικά ορυκτά κεροστίλβη και βιοτίτης (40%) με τα πλαγιόκλαστα (40%). Σε σημαντικά ποσοστά 64

72 (~20%) περιέχεται αλλοτριόμορφος χαλαζίας. Δευτερογενώς επικρατεί ο ασβεστίτης, το επίδοτο και κάποια αδιαφανή ορυκτά. Τα πλαγιόκλαστα εμφανίζουν αρκετά συχνά εξαλλοίωση σε σερικίτη ή/και σωσσυρίτη και οι κρύσταλλοι αμφιβόλου και βιοτίτη σε χλωρίτη (Εικόνα 29). Εικόνα 29: Αντιπροσωπευτική μικροφωτογραφία Χαλαζιακού Διορίτη (F5)( X nicols) Στον κύκλό απεικονίζεται η εξαλλοίωση του πλαγιοκλάστου σε σερικίτη Plg:πλαγιόκλαστο, Bi: βιοτίτης, Ep: επίδοτο, Hlb: κεροστίλβη Ενώ μακροσκοπικά τα δείγματα F1, F2, F3 και F4 έχουν ανεπαίσθητες διαφορές με τα F5 και F8, μικροσκοπικά χαρακτηρίζονται ως εξαλλοιωμένα πετρώματα μιας αρχικής συγγενικής σύστασης των F5 και F8. Τα F1, F2, F4 παρουσιάζουν έντονη εξαλλοίωση των πλαγιοκλάστων, κυρίως σε σωσσυρίτη. Παρέχουν έτσι στο πέτρωμα τα δευτερογενή ορυκτά αλβίτη, επιδότο-ζωισίτη, ασβεστίτη (Εικόνα 30) και αργιλικά ορυκτά το είδος των οποίων δεν μπορεί να αναγνωρισθεί στο πολωτικό μικροσκόπιο λόγω του μικρού μεγέθους τους. Επίσης παρουσιάζουν εξαλλοίωση του βιοτίτη σε χλωρίτη, πιθανότατα υπό την επίδραση υδροθερμικών διαλυμάτων, προσδίδοντας στον βιοτίτη κίτρινο-καφέ χρώμα 65

73 Εικόνα 30: Αντιπροσωπευτική μικροφωτογραφία Χαλαζιακού Διορίτη που απεικονίζεται η φλέβα ασβεστίτη (F1)( X nicols) Ep: επίδοτο, Ca: ασβεστίτης Το δείγμα F3 παρουσιάζεται ως το πιο εξαλλοιωμένο από όλα τα παραπάνω δείγματα. Τα πλαγιόκλαστα εμφανίζονται σωσσυριτιωμένα και σερικιτιωμένα (Εικόνα 31). Η εξαλλοίωση της κεροστίλβης και του βιοτίτη σε χλωρίτη είναι προχωρημένου βαθμού, με αποτέλεσμα σπάνια να διακρίνονται στη μικροδομή υγιείς, πρωτογενείς κρύσταλλοι αυτών των ορυκτών. Δευτερογενή ορυκτά που κάνουν εμφανή την παρουσία τους είναι ο ασβεστίτης (Εικόνα 32) και αδιαφανή ορυκτά. Η έντονη επίδραση υδροθερμικών διαλυμάτων πλούσιων σε οξειδία /υδροξειδία του σιδήρου και άλλων μεταλλικών στοιχείων, διαπιστώνεται πέρα από τα ορυκτά εξαλλοίωσης και στα αδιαφανή ορυκτά και από τον κιτρινό-καφέ χρωματισμό των μαφικών ορυκτών που παρατηρείται κάτω από το πολωτικό μικροσκόπιο στα // Nicols (Εικόνα 33). 66

74 Εικόνα 31: Αντιπροσωπευτική μικροφωτογραφία εξαλλοιωμένου Χαλαζιακού Διορίτη (F3)( X nicols) Plg: πλαγιόκλαστο, Ca: ασβεστίτης. Στον κύκλο είναι εμφανής η εξαλλοίωση σε σερικίτη Εικόνα 32: Αντιπροσωπευτική μικροφωτογραφία εξαλλοιωμένου Χαλαζιακού Διορίτη (F3)(δεξιά X nicols) Ca: ασβεστίτης 67

75 Εικόνα 33: Αντιπροσωπευτική μικροφωτογραφία εξαλλοιωμένου Χαλαζιακού Διορίτη (F3) (δεξιά X nicols) Plg: πλαγιόκλαστο, Hlb-Chl: κεροστίλβη-χλωρίτης Βωξίτης Ο βωξίτης είναι πέτρωμα χρώματος σκούρο καφέ έως σκούρο κόκκινο. Έχει μεγάλο ειδικό βάρος. Είναι διαπερατό πέτρωμα που περιέχει σίδηρο (Fe) και είναι πλούσιο σε αλουμίνιο (Al). Το παρακάτω δείγμα δεν είναι από δειγματοληψία αλλά είναι προϊόν εμπορίου (Εικόνα 34). Στάλθηκε από την εταιρία της FIBRAN A.E. η οποία τον χρησιμοποιεί στο μίγμα των πρώτων υλών. Εικόνα 34 : Αντιπρωσωπευτική μακροσκοπική φωτογραφία εμπορικού πετρώματος βωξίτη (Δείγμα F9 ) 68

76 Ασβεστίτης Πρόκειται για ανθρακικό ορυκτό. Έχει λευκό χρώμα, θαμπή υαλώδη λάμψη, μικρό ειδικό βάρος και σκληρότητα 3 (Εικόνα 35) (Βιβλιογραφία). Μικροσκοπικά παρατηρήθηκε ότι το δείγμα αποτελείτε πάνω από 90% ασβεστίτη με το ορυκτό να παρουσιάζει τον τριπλό σχισμό που το χαρακτηρίζει και στα κάθετα Nicols τα έντονα χρώματα πόλωσης (Εικόνα 36). Πρόκειται για εμπορκά διαθέσιμο προιόν πως το προμηθεύτηκα? Εικόνα 35 : Αντιπρωσωπευτική μακροσκοπική φωτογραφία εμπορικού ασβεστίτης (Δείγμα F11) Εικόνα 36: Αντιπροσωπευτική μικροφωτογραφία ασβεστίτη (F11)(Αριστερά // nicols, δεξιά X nicols) 69

77 Δολομίτης Ο δολομίτης ανήκει και αυτός στην ομάδα των ανθρακικών ορυκτών. Είναι λευκού χρώματος με σκληρότητα και μικρό ειδικό βάρος (Εικόνα 37). Βρίσκεται σε μεγάλη ποσότητα σε ιζηματογενή πετρώματα. Θεωρείται πέτρωμα δευτερογενούς προέλευσης. Σχηματίζεται με αντικατάσταση ενός μέρους του ασβεστίου των ασβεστολιθικών πετρωμάτων από το μαγνήσιο των μαγνησιούχων διαλυμάτων. Η αντικατάσταση είναι συνήθως μερική. Έτσι τα δολομιτικά πετρώματα περιλαμβάνονται από μίγμα ασβεστίτη και δολομίτη (Χατζηπαναγιώτου, 2008). Εικόνα 37 : Αντιπρωσωπευτική μακροσκοπική φωτογραφία εμπορικού δολομίτη (Δείγμα F10) Μικροσκοπικά ο δολομίτης παρουσιάζει στα κάθετα Nicols έντονα χρώματα πόλωσης 2ης-3ης τάξης της κλίμακας του Michell-Levy (Εικόνα 38). Με το πολωτικό μικροσκόπιο δεν ήταν δυνατό να διακριθεί η δευτερεύουσα φάση του ασβεστίτη. Όπως φαίνεται παρακάτω η φάση αυτή αναγνωρίστηκε με την περιθλασιμετρία ακτίνων Χ. Ανιχνεύθηκε επίσης και με την ηλεκτρονική μικροσκοπία. 70

78 Εικόνα 38: Αντιπροσωπευτική μικροφωτογραφία δολομίτη (F10) (X nicols) Aluflux Το Aluflux αποτελεί το υλικό εξαφρίσματος αλουμινίου της βιομηχανίας ΕΛΒΑΛ (Εικόνα 39). Εικόνα 39 : Αντιπρωσωπευτική μακροσκοπική φωτογραφία παραπροϊόντος Aluflux σε κοκκομετρικό μέγεθος εμπορικής χρήσης (Δείγμα F12) 71

79 5.3. Ηλεκτρονικό Μικροσκόπιο Σάρωσης (S.E.M.) Η ορυκτοχημεία των πρώτων υλών μελετήθηκε με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης τύπου Jeol 6300, στο εργαστήριο Ηλεκτρονικής μικροσκοπίας του Πανεπιστημίου Πατρών, Σχολή Θετικών Επιστημών. Το μικροσκόπιο ήταν εφοδιασμένο με σύστημα φασματομέτρου ανάλυσης ενεργειακής διασποράς (ΕDX). Για την μελέτη των δειγμάτων χρησιμοποιήθηκαν λεπτές-στιλπνές τομές. Η προετοιμασία των λεπτών-στιλπνών τομών πραγματοποιήθηκε στο παρασκευαστήριο του Εργαστηρίου Έρευνας Ορυκτών και Πετρωμάτων του Τομέα Ορυκτών Πρώτων Υλών του Τμήματος Γεωλογίας. Επιπλέον έγινε προσπάθεια ποιοτικής ανάλυσης ινών του δείγματος F13, του σημερινού εμπορικού πετροβάμβακα που παράγεται από την εταιρία FIBRAN Α.Ε. Η μελέτη της μικροδομής των δειγμάτων και του εμπορικού πετροβάμβακα πραγματοποιήθηκε με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης εφοδιασμένο με σύστημα φασματομέτρου ανάλυσης διαχεόμενης ενέργειας (ΕDX), τύπου LEO SUPRA 35VP, χρησιμοποιώντας φρέσκια επιφάνεια θραύσματος των υπό εξέταση δειγμάτων και ίνες πετροβάμβακα. Οι αναλύσεις έλαβαν χώρα στο εργαστήριο ηλεκτρονικής μικροσκοπίας και μικροανάλυσης στο Ινστιτούτο Χημικής Μηχανικής και Χημικών διεργασιών Υψηλής Θερμοκρασίας, του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ). Από τα αποτελέσματα της ορυκτοχημείας στα δείγματα του αμφιβολίτη (F6, F7) προέκυψε ότι η σύσταση της αμφιβόλου αντιστοιχεί σε μιας ενδιάμεσης σύστασης αμφιβόλου και πιο συγκεκριμένα κεροστίλβης. Τα πλαγιόκλαστα είναι σύστασης κυρίως ολιγοκλάστου ενώ συμμετέχει και καλιούχος άστριος. Ως δευτερογενή ορυκτά αναγνωρίσθηκαν το επίδοτο, ζιρκόνιο και ο τιτανίτης (Εικόνα 40). Στο δείγμα F6 σε επιφάνεια θραύσματος παρατηρήθηκαν νεοσχηματισμένοι κρύσταλλοι σμεκτίτη οι οποίοι έχουν προκύψει από την εξαλλοίωση αστρίων (Εικόνα 43) και μαρμαρυγιών (Εικόνα 44). Συνήθως οι άστριοι και οι μαρμαρυγίες είναι μερικώς εξαλλοιωμένοι, σε κάποιες όμως περιπτώσεις εμφανίζονται πλήρως εξαλλοιωμένοι σε σμεκτίτη. Παρολαυτά, η ανίχνευση του σμεκτίτη σε χαμηλά ποσοστά με τη μέθοδο της περιθλασιμετρίας ακτίνων Χ (όπως φαίνεται παρακάτω) αλλά και η πετρογραφική παρατήρηση των δειγμάτων του αμφιβολίτη στο πολωτικό μικροσκόπιο, δηλώνει χαμηλό βαθμό εξαλλοίωσης των πετρωμάτων αυτών. 72

80 Εικόνα 40: Εικόνα οπισθοσκεδαζόμενων ηλεκτρονίων υποπεριοχής του δείγματος αμφιβολίτη (F6) Hbl: κεροστίλβη, Zirc: ζιρκόνιο, Ep: επίδοτο, Phyll: φυλλοπυριτικό, Feld: άστριος Ti: τιτανίτης Εικόνα 41: Απεικόνιση φάσματος ζιρκονίου της εικόνας 40 73

81 Εικόνα 42: Απεικόνιση φάσματος τιτανίτη της εικόνας 40 Plg Sm Sm Εικόνα 43(πάνω)& 44(κάτω): Εικόνα δευτερογενούς εκπομπής ηλεκτρονίων στη οποία φαίνεται η μερική εξαλλοίωση των αστρίων (α), και των φυλλοπυριτικών (μοσχοβίτη) (β) σε σμεκτίτη. sm: σμεκτίτης, plg: πλαγιόκλαστο 74

82 Στα δείγματα του χαλαζιακού διορίτη προέκυψε ότι πρόκειται για ενδιάμεσης σύστασης πετρώματα. Αυτό επιβεβαιώνεται από την σύσταση των πλαγιοκλάστων που είναι αυτή του ολιγοκλάστου/ανδεσίνη. Ο βιοτίτης εμφανίζεται ως ενδιάμεσης σύστασης Φλογοπίτη και Αννίτη, ο αλκαλικός άστριος είναι αυτός του ορθοκλαστού και η κεροστίλβη εμφανίζεται κ αυτή σιδηρο-μαγνησιούχα. Σε αυτά τα πετρώματα εντοπίστηκαν επίσης χαλαζίας, επίδοτο, ζωισίτης, τιτανίτης, ιλμενίτης και απατίτης (Εικόνα 46). Στο δείγμα F1 παρατηρήθηκαν τα ορυκτά χρωμίτης και οξείδια σιδήρου. Εικόνα 45: Φάσμα EDS απατίτη Εικόνα 46: Εικόνα οπισθοσκεδαζόμενων ηλεκτρονίων του υγιούς πετρώματος χαλαζιακού διορίτη (F5) Bi: βιοτίτης, Ap: απατίτης, Ep: επίδοτο, Anat: ανατάσης, Feld: άστιος, Qz: χαλαζίας, Chl: χλωρίτης 75

83 Εικόνα 47: Αντίστοιχο φάσμα EDX του ανατάση της εικόνας 46 Στην επιφάνεια του θραύσματος του χαλαζιακού διορίτη παρατηρήθηκαν νεοσχηματισμένοι κρύσταλλοι χλωρίτη με τη χαρακτηριστική μορφή της ροζέτας, οι οποίοι έχουν προκύψει από την εξαλλοίωση μαρμαρυγιών (Εικόνα 48). Σε εκείνα τα σημεία που ο μαρμαρυγίας αρχίζει να εξαλλοιώνεται σε χλωρίτη οι ροζέτες δεν είναι καλοσχηματισμένες ενώ εκεί όπου είναι πλήρως εξαλλοιωμένος οι ροζέτες έχουν την τέλεια μορφή. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα φύλλα του μαρμαρυγία είναι σχεδόν εξαλλιωμένα. Σε αντίθεση με τους μαρμαρυγίες οι κρύσταλλοι της κεροστίλβης δεν εμφανίζουν σημάδια εξαλλοίωσης (Εικόνα 51). Εντοπίστηκαν επίσης χαρακτηριστικά συσσωμάτωματα φύλλων αιματίτη με τη χαρακτηριστική μορφή κουνουπιδιού οι οποίοι συνήθως βρίσκονται πάνω σε κρυστάλλους αστρίων (Εικόνα 50). Εικόνα 48: Εικόνα δευτερογενούς εκπομπής ηλεκτρονίων οι οποίες απεικονίζουν φύλλα μαρμαρυγία να εξαλλοιώνονται σχεδόν στο σύνολό τους σε χλωρίτη. 76

84 Εικόνα 49: Εικόνα δευτερογενούς εκπομπής ηλεκτρονίων χλωρίτης σε μορφή ροζέτας. Εικόνα 50 & 51: Εικόνα δευτερογενούς εκπομπής ηλεκτρονίων στην οποία παρατηρούνται (α) διάσπαρτα συσσωματώματα φύλλων αιματίτη πάνω σε έναν κρύσταλλο αστρίου, (β) αμφίβολος (κεροστίλβη στην οποία έχουν επικαθίσει μη καλοσχηματισμένοι κρύσταλλοι αιματίτη) 77

85 Το δείγμα F3 όπως προαναφέρθηκε εμφανίζεται εξαλλοιωμένο. Τα πλαγιόκλαστα απαντώνται ως αλβίτης. Το ασβεστούχο μόριο του πλαγιοκλάστου έχει αποδώσει άλλα ορυκτά όπως ασβεστίτη και επίδοτο (Εικόνα 52). Ο χλωρίτης είναι μαγνησιο-σιδηρούχος (Εικόνα 53) και ο καλιούχος άστριος φαίνεται να μην έχει εξαλλοιωθεί εντελώς. Διακρίθηκαν επίσης τα ορυκτά αιματίτης (Εικόνα 50) και απατίτης. Εικόνα 52: Εικόνα οπισθοσκεδαζόμενων ηλεκτρονίων στην οποία είναι εμφανής η σωσσυριτίωση ενδιάμεσης σύστασης πλαγιοκλάστου, ο σχηματισμός αλβίτη κ επίδοτου (F3) Ep: επίδοτο, Plg: πλαγιόκλαστο (αλβίτης) 78

86 Εικόνα 13: Εικόνα οπισθοσκεδαζόμενων ηλεκτρονίων στην οποία απεικονίζεται η εξαλλοίωση κεροστίλβης σε χλωρίτη, τιτανίτη (Ti: τιτανίτης, Hbl: κεροστίλβη, Chl:χλωρίτης) Το Aluflux αποτελείται από σωματίδια διαφόρων διαστάσεων και χωρίς συγκεκριμένη μορφολογία (Εικόνα 54). Το μέγεθος των σωματιδίων αυτών ξεκινάει από τη νανοκλίμακα και φτάνει σε κόκκους διαστάσεων αρκετών mm. Λόγω αυτής της ανομοιογένειας της δομής του, διενεργήθηκαν ημιποσοτικές μικροαναλύσεις των φάσεων που παρουσιάζονται υπό μορφή φασμάτων (Εικόνα 55). Από τα αποτελέσματα των μικροαναλύσεων προσέγγισε επίσης τις συστάσεις των σπινελίων και φαίνεται να αντιστοιχούν σε σπινέλιο MgOAl2O3 αλλά και μικτούς σπινέλιους μετά από αντικαταστάσεις στο πλέγμα από ιόντα Μn, Fe, Ni, Ti ή/και Cr ενώ σιδηρούχος ολιβίνης, ιλμενίτης και πυρίτης μπορεί να συμμετέχουν (Εικόνα 58). Πιθανόν να λαμβάνουν χώρα σε μικρά ποσοστά αντικαταστάσεις από ξένα ιόντα στις φάσεις του μεταλλικού αλουμινίου της αλούμινας καθώς και σε οξείδια του σιδήρου 79

87 Εικόνα 25: Εικόνα δευτερογενούς εκπομπής ηλεκτρονίων σε επιφάνεια θραύσματος δείγματος Aluflux Εικόνα 56: Απεικόνιση φάσματος ΕDX Al 2O 3 + σπινέλιου (:Αλουμίνα) του δείγματος Aluflux Εικόνα 57: Απεικόνιση φάσματος EDX μεταλλικού αλουμινίου 80

88 Εικόνα 38: Εικόνα οπισθοσκεδαζόμενων ηλεκτρονίων του Aluflux (Al:μεταλλικό αλουμίνιο, Al 2O 3: αλουμίνα, Ox: οξείδια, Sp: σπινέλιος, AIN: νιτρίδιο του αλουμινίου) 5.4. Περιθλασιμετρία Ακτίνων-Χ Από τα ακτινογραφημάτων των δειγμάτων F6, F7 αναγνωρίστηκαν ως κύρια ορυκτά η κεροστίλβη και οι άστριοι. Οι άστριοι φαίνεται συστασιακά να αντιστοιχούν σε αλκαλικούς και ενδιάμεσα προς όξινα πλαγιόκλαστα. Τα φυλλοπυριτικά ορυκτά που ανιχνεύτηκαν ανήκουν κυρίως στην ομάδα των αργιλικών ορυκτών και συγκεκριμένα στην οικογένεια του ιλλίτη, ενώ μετά από επεξεργασία του δείγματος με αιθυλενογλυκόλη κατέστη εφικτή και η αναγνώριση της παρουσίας σμεκτίτη. Στο δείγμα F7 είναι εμφανής η παρουσία του επιδότου (Εικόνα 59). Στο χαλαζιακό διορίτη (F5, F8) αναγνωρίστηκαν οι φάσεις του χαλαζία, της κεροστίλβης, των αστρίων (αλκαλικοί και ενδιάμεσης σύστασης πλαγιόκλαστα) και των φυλλοπυριτικών ορυκτών (κυρίως χλωρίτης, βιοτίτης ή και ιλλίτης). Στα δείγματα είναι πιθανή η συμμετοχή ασβεστίτη, επίδοτου και αδιαφανών ορυκτών. 81

89 Με την μέθοδο της περιθλασιμετρίας ακτίνων-χ, τα αποσαθρωμένα δείγματα F1, F2, F4 δεν παρουσιάζουν σημαντικές ορυκτολογικές διαφοροποιήσεις μεταξύ τους αλλά και σε σχέση με τα δείγματα F5, F8. Συνίστανται κυρίως από χαλαζία, κεροστίλβη, αστρίους (αλκαλικούς και ενδιάμεσης σύστασης πλαγιόκλαστα) και φυλλοπυριτικά-αργιλικά ορυκτά (κυρίως χλωρίτης, ιλλίτης ή και βιοτίτης). Το F2 είναι το περισσότερο πλούσιο σε ασβεστίτη σε σχέση με τα F1, F4 ενώ οι ενδείξεις για επίδοτο και αδιαφανή ορυκτά επιβεβαιώθηκαν από την πετρογραφική μελέτη. Το δείγμα F3 συνίσταται κυρίως από αστριούς (αλκαλικούς και ενδιάμεσης σύστασης πλαγιόκλαστα), φυλλοπυριτικά, ασβεστίτη, χαλαζία, +/- επίδοτο, +/- αδιαφανή, ενώ απουσιάζει η εμφάνιση της κεροστίλβης συγκριτικά με τα παραπάνω δείγματα της ίδιας κατηγορίας του χαλαζιακού διορίτη (Εικόνα 60). Στο δείγμα F9, σην πρώτη ύλη του βωξίτη αναγνωρίστηκαν οι φάσεις του διασπόρου, ασβεστίτη, αιματίτη, +/- ανατάση, +/-γκαιτίτη, +/- ιλμενίτη και πυρίτη. Το δείγμα F10 περιέχει ως κύρια φάση το δολομίτη και χαμηλά ποσοστά ασβεστίτη ενώ στο F11 η άσβεστος υπό την επίδραση ατμοσφαιρικών συνθηκών έχει μετατραπεί δευτερογενώς σε πορτλανδίτη και ασβεστίτη. Στο δείγμα F12, στο υποπροϊον ALUFLUX αναγνωρίστηκαν οι φάσεις: μεταλλικό αλουμίνιο, νιτρίδιο του αλουμινίου και σε χαμηλότερα ποσοστά ορυκτά της ομάδας του σπινελίου, αλούμινα, +/- πυρολουσίτης. Εικόνα 49: Ακτινογράφημα Περιθλασιμετρίας ακτίνων Χ επιλεγμένων δειγμάτων επεξεργασμένων με γλυκόλη από τα οποία φαίνεται η παρουσία σμεκτίτη μόνο στο δείγμα F7 και χλωρίτη στα F2, F3 82

90 Εικόνα 60: Ακτινογράφημα Περιθλασιμετρίας ακτίνων Χ δειγμάτων αμφιβολίτη και χαλαζιακού διορίτη. (Phyll: φυλλοπυριτικά ορυκτά, Qz: χαλαζίας, Feld: άστριοι, Ca: ασβεστίτης, Hbl: 83

91 Εικόνα 61: Ακτινογράφημα Περιθλασιμετρίας ακτίνων Χ δείγματος βωξίτη (Diasp: διάσπορο, Anat: ανατάσης, Ca: ασβεστίτης, Hem :αιματίτης 84

92 Εικόνα 62: Ακτινογράφημα Περιθλασιμετρίας ακτίνων Χ δείγματος δολομίτη (F10) (Dol: δολομίτης Ca: ασβεστίτης) 85

93 Εικόνα 63: Ακτινογράφημα Περιθλασιμετρίας ακτίνων Χ δείγματος F11 οξειδίου του ασβεστίου (Port: πορτλανδίτης, Ca: ασβεστίτης) 86

94 Εικόνα 64: Ακτινογράφημα Περιθλασιμετρίας ακτίνων Χ δείγματος F12 Αluflux : Al: αλουμίνιο, ΑlN: νιτρίδιο του αλουμινίου, Αlum: αλούμινα, Sp: σπινέλιος, Pyr: πυρολουσσίτης. 87

95 6. Χρήση Παραπροϊόντος ως Πρώτη Ύλη 6.1. Παρουσίαση Παραγωγικής Διαδικασίας Στο πλαίσιο του προγράμματος ΠΑΒΕΤ πραγματοποιήθηκαν δοκιμές με Aluflux. Στις συνταγές χρησιμοποιήθηκε ως πρώτη ύλη το πέτρωμα του αμφιβολίτη. Η συνταγή Α για να μελετηθεί η πιστοποίηση βιοδιασπώμενης ίνας. Η ποσότητα Aluflux που στην αρχή ήταν να χρησιμοποιηθεί ήταν 3 %. Στη συνέχεια όμως προστέθηκε στη συνταγή Α 7% Aluflux και ποσοστό του σιδήρου 2%. Το προϊόν που δημιουργήθηκε από τη συνταγή αυτή είχε έντονο ξανθό χρώμα. Η συνταγή Β αρχικά δημιουργήθηκε για τη μελέτη και τη βελτίωση της αντίστασης του υλικού στη φωτιά (πυραντοχή), στη συνέχεια όμως μελετήθηκε για την βιοδιαλυτότητα. Στη συνταγή προστέθηκε 2% Aluflux Συνταγή Α & Β Οι «συνταγές» που χρησιμοποιήθηκαν δίνονται στους παρακάτω πίνακες καθώς και η συνταγή της αρχικής πρώτης συνταγής που τελικά δε χρησιμοποιήθηκε (Πίνακας 3,4,5): Συνταγή Α Αμφιβολίτης 69,00 Βωξίτης 4,50 Δολομίτης 4,50 CaO 15,00 Aluflux 7,00 Total 100 Πίνακας 3: Συνταγή για παρασκευή πετροβάμβακα Α Συνταγή B Αμφιβολίτης 70,00 Βωξίτης 7.00 Δολομίτης 5.00 CaO 16,00 Aluflux 2,00 Total 100 Πίνακας 4: Συνταγή για Παρασκευή πετροβάμβακα Β 88

96 Η διαδικασία που ακολουθείται για την παρασκευή των μιγμάτων των πρώτων υλών δίνεται παρακάτω. Αρχικά οι πρώτες ύλες μεταφέρονται στο εργοστάσιο από το λατομείο και αποθηκεύονται σε θερμοκρασία περιβάλλοντος. Στη συνέχεια ζυγίζονται, αναμιγνύονται και μεταφέρονται πάνω από την ηλεκτρική κάμινο. Τα τοιχώματα της ηλεκτρικής καμίνου είναι επενδυμένα με διπλά φύλλα χάλυβα στα οποία ανάμεσα περνάει νερό για την επίτευξη της αλλαγής της θερμοκρασίας του φούρνου. Ο πυθμένας του ηλεκτρικού φούρνου είναι επενδυμένος με πυρίμαχα τούβλα και στρώσεις πυρίμαχης σκόνης. Στη νεώτερη γραμμή του πετροβάµβακα υπάρχει περιστροφικός φούρνος όπου το μίγμα των πετρωμάτων παραμένει για 1 ώρα και περιστρέφεται σε θερμοκρασία 550 ο C πριν μπει στον ηλεκτρικό φούρνο. Το δείγμα παραμένει γύρω στις 2,5 ώρες πριν μπει μέσα σε αυτή. Η προσθήκη του μίγματος των πετρωμάτων στο φούρνο είναι περίπου 3700 kg/hr. Η θερμοκρασία ανεβαίνει γύρω στους ο C εξαιτίας της αντίδρασης της υγρασίας και του CaΟ. Στην επιφάνεια του τήγματος δημιουργείται από την προσθήκη του υλικού ένα λεπτό στρώμα το οποίο τήκεται σταδιακά και ενσωματώνεται στην λάβα. Παράλληλα η λάβα βγαίνει από την έξοδο και κατευθύνεται στο σύστημα ινοποίησης. Ο ρυθμός τήξης του μίγματος είναι ανάλογος του ρυθμού προσθήκης υλικού στο φούρνο, δηλαδή 3700 kg/hr. Η τήξη του μίγματος πραγματοποιείται στη μέγιστη θερμοκρασία, ανάμεσα σε 3 ηλεκτρόδια γραφίτη (Εικόνα 65). Η θερμοκρασία μειώνεται βαθμιαία προς τα τοιχώματα. Στο σημείο που η λάβα εξέρχεται από το φούρνο η θερμοκρασία κυμαίνεται ~1520 ο C ενώ στον ινοποιητή είναι στους 1420 ο C. Εξαιτίας της μεγάλης ποσότητας του ατμοσφαιρικού αέρα, το τμήμα της ινοποίησης έχει περίπου θερμοκρασία περιβάλλοντος. 89

97 Εικόνα 65: Φωτογραφία ηλεκτροδίων γραφίτη στο εσωτερικό της ηλεκτρικής καμίνου στο εργοστάσιο της FIBRAN 6.3. Σύγκριση Δειγμάτων από τα Στάδια Παραγωγικής Διαδικασίας Μακροσκοπική Εξέταση Δειγμάτων Τα δείγματα που μελετήθηκαν σε αυτό το στάδιο είναι αυτά που προέκυψαν μετά από τις βιομηχανικές δοκιμές που πραγματοποιήθηκαν. Αυτά είναι οι λάβες, οι ίνες και ο εμπορικός πετροβάµβακας Α και Β από τις αντίστοιχες συνταγές Α και Β (Πίνακας 1 & 2) Το παραγόμενο τήγμα Α συγκριτικά με το τήγμα Β μακροσκοπικά φαίνονται ίδια (Εικόνες 66 & 67). Είναι μαύρου χρώματος και λεία. Έχουν υαλώδη λάμψη και κογχώδη θραυσμό παρόμοιο με αυτό ενός ηφαιστειακού γυαλιού (π.χ. Οψιδιανός). Το τήγμα αναμένεται να έχει λιγότερο από 1% περιεκτικότητα κατά βάρος νερό μιας και η θερμοκρασία παρασκευής της ήταν γύρω στους ο C. Το τεχνητό παρασκεύασμα τήγματος είναι ένα άμορφο υλικό. Μετά τη δημιουργία του το επιφανειακό στρώμα της υγρής λάβας ψύχεται απότομα και γίνεται γυαλί. Το υπόλοιπο υλικό όμως κρυσταλλοποιείται σε μια αργή διαδικασία όπως θα δούμε παρακάτω. 90

98 Εικόνα 66: Φωτογραφία Παραγόμενου τήγματος συνταγής Α Εικόνα 67: Φωτογραφία Παραγόμενου τήγματος συνταγής Β Οι ίνες Α και Β μακροσκοπικά διαφέρουν. Η ίνες της συνταγής Α (Εικόνα 68) έχουν χρώμα γκρι-ανοιχτού πράσινου. Είναι λευκότερου χρώματος συγκριτικά με τις ίνες της συνταγής Β (Εικόνα 69) που έχουν χρώμα πράσινο έως σκούρο πράσινο όπως φαίνεται και στην παρακάτω εικόνα. Εικόνα 68: Φωτογραφία ινών παρασκευασμένες από τη συνταγή Α Εικόνα 69: Φωτογραφία ινών συνταγής Β. Το βέλος παρουσιάζει το σκούρο πράσινο χρώμα των ινών Το τελικό εμπορικό προϊόν πετροβάμβακα Α σε σχέση με τον πετροβάμβακα Β διαφέρουν αρκετά. Το προϊόν που δημιουργήθηκε από τη συνταγή Α είναι όπως και οι ίνες χρώματος γκρι έως ανοιχτό πράσινο και είναι αρκετά εύθρυπτος (Εικόνα 70). Ο πετροβάμβακας της δεύτερης συνταγής είναι πιο σκουρόχρωμος από τον Α. Το χρώμα του περιγράφεται ως σκούρο πράσινο και είναι αρκετά συμπαγής (Εικόνα 71). 91

99 Εικόνα 70: Μακροσκοπική απεικόνιση εμπορικού πετροβάμβακα συνταγής Α Εικόνα 71: Μακροσκοπική απεικόνιση εμπορικού πετροβάμβακα συνταγής Β Ηλεκτρονικό Μικροσκόπιο (SEM) Το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης που χρησιμοποιήθηκε σε αυτό το στάδιο της έρευνας είναι τύπου... Σε αυτό μελετήθηκαν τα έξι δείγματα που παρουσιάστηκαν παραπάνω. Πιο αναλυτικά, αρχικά εξετάσθηκαν τα θραύσματα της λάβας. Παρατηρήθηκε η παρουσία κάποιου μαρμαρυγία (Εικόνα 71) που επαναδημιουργήθηκε κατά την απότομη ψύξη της λάβας. Ενδιαφέρον έχει η παρουσία ορυκτών φάσεων που εντοπίστηκαν και τα οποία έχουν σιδηρο-νατριούχα σύσταση. Τα ορυκτά αυτά μικρού μεγέθους, σιγά-σιγά ενώνονταν δημιουργώντας ένα μεγάλο συσσωμάτωμα (Εικόνα 72). 92

100 Εικόνα 71: Εικόνα δευτερογενούς εκπομπής ηλεκτρονίων φύλλου μαρμαρυγία στην άμορφη μάζα του τήγματος Εικόνα 72: Εικόνα οπισθοσκεδαζόμενων ηλεκτρονίων όπου απεικονίζει κόκκους ορυκτών που δημιουργούν συσσωμάτωμα 93

101 Εικόνα 73: Χαρτογράφηση της σύστασης των ορυκτών του δείγματος του τήγματος Όπως συμπεράνουμε και από τη χαρτογράφηση του δείγματος, η άμορφη μάζα είναι αργιλοπυριτικής σύστασης με μικρά ποσοστά ασβεστίου και μαγνησίου ενώ τα ορυκτά που μελετήθηκαν είναι σίδηρο-νατριούχας σύστασης. Στη συνέχεια ακολουθεί το διάγραμμα του φάσματος (Εικόνα 74). 94

102 Εικόνα 74: Φάσμα ανάλυσης άμορφης μάζας Στη λάβα Β παρατηρήθηκαν ινώδη ορυκτά άσβεστο-άργιλο-πυριτικής σύστασης όπως φαίνεται παρακάτω (Εικόνα 75,76). Εικόνα 75: Μικροσκοπική εικόνα ινώδους ορυκτών στην άμορφη μάζα της λάβας 95

103 Εικόνα 76: Ποιοτικό φάσμα ινωδών ορυκτών με ασβεστο- πυριτική σύσταση Τέλος, μελετήθηκε το εμπορικό προϊόν του πετροβάμβακα, δηλαδή τα δείγματα από το τελικό στάδιο της διαδικασίας. Ο πετροβάμβακας της συνταγής Α καθώς και της συνταγής Β είναι άσβεστο-άργιλο-πυριτικής σύστασης (Εικόνες 77-79). Εικόνα 77: Εικόνα δευτερογενούς εκπομπής ηλεκτρονίων ινών πετροβάμβακα συνταγής Α 96

104 Εικόνα 78: Ίνες πετροβάμβακα συνταγής Β 1.4 cps/ev 1.00 * Acquisition O Fe Na Mg Al Si Au Ca Fe Au Ca kev Εικόνα 79: Ποιοτικό φάσμα ανάλυσης ινών πετροβάμβακα 97

105 Πετρογραφική Περιγραφή Όπως προαναφέρθηκε σε προηγούμενο κεφάλαιο (Κεφ. 5) η μικροσκοπική έρευνα έγινε με τη βοήθεια πολωτικού μικροσκοπίου. Σε αυτό το στάδιο μελετήθηκαν δύο τομές οι ονομαζόμενες Τήγμα Α και Τήγμα Β οι οποίες παρασκευάστηκαν στο Πανεπιστήμιο Πατρών από τα δείγματα της λάβας. Στο τήγμα Α όλη η μάζα είναι άμορφη. Ο ιστός χαρακτηρίζεται ως υελώδης (Χατζηπαναγιώτου, 2009). Αραιά και που διακρίνονται μέσα στη μάζα κρύσταλλοι ιδιαίτερα μικρού μεγέθους, μικρόλιθοι ή αλλιώς κρυσταλλίτες (Εικόνα 80). Αυτά τα συσσωματόματα εσωτερικά είναι σύστασης FeS2, δηλαδή πρόκειται για σιδηροπυρίτη. Στο σύνολό τους αποτελούνται κυρίως από σύσταση σιδήρου (Εικόνα 81,82). Εικόνα 80α: Εικόνα οπισθοσκεδαζόμενων ηλεκτρονίων του φαινοκρυστάλλου, Στο σύνολο του είναι Al σύστασης και στο εσωτερικό του αποτελείται από πολύ μικρούς κρυστάλλους σιδηροπυρίτη 98

106 Εικόνα 80β & 80γ: Μικροσκοπική εικόνα φαινοκρυστάλλων στην άμορφη μάζα του τήγματος Α. (Αριστερά // nicols, δεξιά X nicols) Εικόνα 81α & 81β: Μικροσκοπική εικόνα από κρυσταλλίτες στην άμορφη μάζα του τήγματος Α. (Αριστερά // nicols, δεξιά X nicols) Εικόνα 82α & 82β: Μικροσκοπική εικόνα άμορφης μάζας του τήγματος Α. (Αριστερά // nicols, δεξιά X nicols) 99

107 Εικόνα 83: Ποιοτικό φάσμα του κρυσταλλίτη Εικόνα 84: Ποιοτικό φάσμα του εσωτερικού του φαινοκρυστάλλου της εικόνας 80 Στην τομή από την εξέταση του ηλεκτρονικού μικροσκοπίου παρατηρούνται μικροί κρύσταλλοι < 1mm (Εικόνα 82) που είναι σχεδόν εξολοκλήρου σιδηρούχου σύστασης (Εικόνα 85,86) ενώ σε ορισμένους κρυστάλλους εμπεριέχετε αξιόλογο ποσοστό νικελίου. Το δείγμα φαίνεται να έχει έντονο πορώδες. Οι κρύσταλλοι Fe-Ni φαίνεται να δημιουργήθηκαν κατά την τήξη του μίγματος και να επικάθισαν στον πυθμένα λόγο μεγάλου ειδικού βάρους. 100

108 Εικόνα 85: Εικόνα οπισθοσκεδαζόμενων ηλεκτρονίων που απεικονίζει τα ορυκτά οξειδίου του σιδήρου με λευκό φωτεινό χρώμα Εικόνα 86: Ποιοτικό φάσμα των κρυστάλλων οξειδίου του σιδήρου και της άμορφης μαζας Το τήγμα Β, παρουσιάζει ομοίως υελώδη ιστό. Πρόκειται για άμορφη μάζα στην οποία διακρίνονται κρυσταλλίτες πολύ μικρότερου μεγέθους από αυτούς του προηγούμενου δείγματος(εικόνα 87). Οι κρυσταλλίτες είναι αργιλο-πυριτικής σύστασης. Και εδώ παρατηρούμε «στίγματα» αργιλικής σύστασης, με τη διαφορά ότι σε αυτό το δείγμα είναι μικρότερου μεγέθους επίσης. Το δείγμα έχει μικρότερο πορώδες συγκριτικά με τη Λάβα Α (Εικόνα 88). Εικόνα87α & 87β: Μικροσκοπική εικόνα κρυσταλλίτη στην άμορφη μάζα του δείγματος Λάβα Β. (Αριστερά // nicols, δεξιά X nicols) 101

109 Εικόνα 88α & 88β: Μικροσκοπική εικόνα άμορφης μάζας με εγκλείσματα του δείγματος Λάβα Β. (Αριστερά // nicols, δεξιά X nicols) 102

110 Περιθλασιμετρία- Ακτίνων Χ Εικόνα 89: Ακτινογράφημα Περιθλασιμετρίας ακτίνων Χ του παραγόμενου τήγματος Α (pyr: πυρίτης) 103

111 Εικόνα 90: Ακτινογράφημα Περιθλασιμετρίας ακτίνων Χ του παραγόμενου τήγματος Β(Qz: χαλαζίας, olig: ολιγόκλαστο, calc: ασβεστίτης, hem: αιματίτης, dio: διοψίδιος) Από την ανάλυση αυτή δεν ήταν δυνατόν ο προσδιορισμός κρυσταλλικής φάσης των σχηματισμών. Το υλικό παρατηρείται ως άμορφη μάζα με πιθανή την ύπαρξη ιλμενίτη(λάβα Α) και αιματίτη(λάβα Β). 104

112 6.4. Ιδιότητες Ινών Πετροβάμβακα Όπως έχει προαναφερθεί σε προηγούμενο κεφάλαιο βασικός στόχος είναι το λευκότερο προϊόν. Δεν αρκεί όμως μόνο το χρώμα για να θεωρηθεί ένα υλικό κατάλληλο για χρήση. Το λευκότερο χρώμα στο προϊόν το προσδίδει το μεγάλο ποσοστό αργιλίου(al2ο3) και το χαμηλό ποσοστό του σιδήρου(feο) που βρίσκεται μέσα σε αυτό. Έτσι ο στόχος της προσθήκης του Aluflux ήταν η μείωση του περιεχόμενου σιδήρου ως προς την επίτευξη του λευκότερου πετροβάμβακα. Μελετήθηκε έτσι η παραγόμενη λάβα ως προς κάποιες σημαντικές φυσικοχημικές ιδιότητες (βασικότητα, ιξώδες, επιφανειακή τάση, πυκνότητα και ηλεκτρική αγωγιμότητα) για την καταλληλότητα του υλικού καθώς και για τη σύγκριση των δύο παραγόμενων προϊόντων διαφορετικής σύστασης. Αρχικά βασικός στόχος είναι η παραγόμενη λάβα όταν θα βγει από την ηλεκτρική κάμινο να είναι ομοιογενές. Δηλαδή να έχει όσο το δυνατό λιγότερα εγκλείσματα. Όπως αναφέρθηκε από την ανάλυση στο πολωτικό και στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο το τήγμα Α είχε περισσότερα εγκλείσματα συγκριτικά με το τήγμα Β. Λόγω του ότι το παραγόμενο τήγμα παράγεται μέσα σε ηλεκτρική κάμινο, σημαντικό ρόλο παίζει και η ηλεκτρική αγωγιμότητα της λάβας. Η ηλεκτρική αγωγιμότητα εξαρτάται από τη σύσταση του τήγματος και τη θερμοκρασία. Όσο πιο μεγάλο είναι το ποσοστό του σιδήρου, τόσο μειώνεται η θερμοκρασία τήξεως. Για μια συγκεκριμένη σύσταση τήγματος, η αγωγιμότητα μειώνεται όσο αυξάνεται η θερμοκρασία. Η ηλεκτρική αγωγιμότητα του Α προϊόντος είναι μικρότερη από του Β, είναι όμως στην ίδια τιμή με το πρότυπη σύσταση. Και τα δύο προϊόντα βρίσκονται κάτω από όριο της πρότυπης σύστασης, άρα είναι και τα δύο κατάλληλα για θερμομόνωση. Αυτό συμβαίνει γιατί, όσο χαμηλότερο είναι το λ της ηλεκτρικής αγωγιμότητας, τόσο το υλικό γίνεται κατάλληλο για θερμομόνωση (Βιβλιογραφία). Το υλικό αντέχει σε θερμοκρασίες μικρότερες των 1000 ο C, κάτι που καθιστά το προϊόν κατάλληλο και για πυροπροστασία. Σε θερμοκρασίες άνω των 1000 ο C το υλικό λιώνει. Το ιξώδες στην παραγωγή του πετροβάμβακα, σχετίζεται με την ικανότητα ινοποίησης του τήγματος. Για τη παραγωγή πετροβάμβακα με χρήση λάβας το κατάλληλο εύρος είναι 0,5-2,5 Pa.s. (Zhao et al,, 2014) Όταν το ιξώδες είναι μεγάλο τότε το τελικό προϊον δίνει ατελείς ίνες. Τα δύο προϊόντα έχουν σχεδόν τέλειες ίνες μιας και είναι στα όρια της πρότυπης σύστασης με το προιόν Β σχεδόν να την αγγίζει. Το προϊόν Β έχει λίγο πιο καλοσχηματισμένες ίνες καθώς επίσης η πυκνότητα των ινών είναι μεγαλύτερη από το 105

113 προϊόν Α (Εικόνα 91α). Στο σύνολο ο πετροβάμβακας Α φαίνεται να έχει μεγαλύτερης διαμέτρου ίνες (πιο παχιές) από τον Β και αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι το προϊόν Α έχει υποστεί μεγαλύτερη συμπίεση από το Β προϊόν. Τα δύο εμπορικά προϊόντα δεν έχουν ισοπαχείς ίνες παρ όλα αυτά είναι μέσα στα επιτρεπτά όρια, διάμετρου ινών 4-20μm (Εικόνες 92&93). Οι ίνες για να μην είναι επιβλαβής για την ανθρώπινη υγεία πρέπει να κοντές και παχιές και όχι με μεγάλο μήκος και μικρή διάμετρο (Βιβλιογραφία). Όσο μεγαλύτερη λοιπόν είναι η βιοδιαλυτότητα τόσο μικρότερος είναι ο χρόνος παραμονής στον πνεύμονα. Οι ορυκτές ίνες με υψηλή περιεκτικότητα σε αλουμίνιο παρουσιάζουν βελτιωμένη βιοδιαλυτότητα και καλύτερες πυρίμαχες ιδιότητες. Η διαλυτότητα των ινών σε όξινες συνθήκες αυξάνεται ανάλογα με την αύξηση του αργιλίου και το χαμηλό ποσοστό του SiO2. Εικόνα 91: Εικόνα δευτερογενούς εκπομπής ηλεκτρονίων εμπορικού πετροβάμβακα Α 106

114 Εικόνα 91β: Εικόνα δευτερογενούς εκπομπής ηλεκτρονίων εμπορικού πετροβάμβακα Β Σημαντική επίσης παράμετρος για την ινοποίηση είναι και η επιφανειακή τάση. Η επιφανειακή τάση εξαρτάται από τη χημική σύσταση του τήγματος (Balomenos et al.,2012). Στην πρότυπη σύσταση πιο κοντά βρίσκεται το προϊόν Α. Η αντοχή σε εφελκυσμό είναι η τάση μετά την οποία το υλικό παραμορφώνεται πλαστικά.(βιβλιογραφία) Τα ανόργανα ινώδη δεν έχουν τόσο μεγάλη αντοχή σε μηχανικές καταπονήσεις. Όσο αυξάνεται το αργίλιο τόσο αυξάνεται η αντοχή των ινών σε εφελκυσμό. Όσο αυξάνεται ο σίδηροςτόσο αυξάνεται η αντοχή σε εφελκυσμό. Το εμπορικό προϊόν Β είναι καλύτερο με βάση την τυπική συνταγή, καθώς και με την χημική ανάλυση με μεγαλύτερο ποσοστό σιδήρου, σε σύγκριση με το Α. Για να είναι το υλικό κατάλληλο για θερμομόνωση θα πρέπει να είναι σχετικά χαμηλό το ποσοστό του σιδήρου. Το ποσοστό του προϊόντος Α είναι πιο κοντά στην τυπική σύσταση απ ότι το Β κάτι που θεωρητικά θα μπορούσε να το καταστήσει καταλληλότερο για πυρανθεκτικότητα από το προϊόν Β. δεν είναι όμως μόνο αυτός βασικός παράγοντας. Το ποσοστό των οργανικών υλικών που περιέχονται στο τελικό προϊόν θα πρέπει να είναι χαμηλό για να μην εξελιχθεί πυρκαγιά σε περίπτωση ατυχήματος. Το προϊόν Β είναι μέσα στα όρια ενώ το Α τα ξεπερνάει. Αυτό συμβαίνει κατά πάσα πιθανότητα γιατί λόγο μεγαλύτερης συμπίεσης του προϊόντος Α, χρησιμοποιήθηκαν περισσότερα οργανικά υλικά. Έτσι καθιστά το εμπορικό προϊόν πετροβάμβακα Β καλύτερο για πυρανθεκτικότητα συγκριτικά με το Α. 107

115 Εικόνα 92: Εικόνα δευτερογενούς εκπομπής ηλεκτρονίων στην οποία φαίνεται η διάμετρος των ινών του πετροβάμβακα Α Εικόνα 93: Εικόνα δευτερογενούς εκπομπής ηλεκτρονίων στην οποία φαίνεται η διάμετρος των ινών του πετροβάμβακα Β 108

116 109

117 7. Νέες Πρώτες Ύλες για Παραγωγή Πετροβάμβακα Για την παραγωγή πετροβάµβακα με νέες πρώτες ύλες μελετήθηκαν ορισμένα πετρώματα με σκοπό να πληρούν την βασική συνταγή που χρησιμοποιεί σήμερα η εταιρία FIBRAN (Πίνακας 5). Στόχος ήταν η εύρεση της νέας πρώτης ύλης που θα είχε αυξημένο ποσοστό αργιλίου για να δίνει λευκότερο χρώμα στον πετροβάµβακα, καθώς και χαμηλό ποσοστό σιδήρου μιας και η περιεκτικότητα του προϊόντος πετροβάμβακα σε FeOx είναι καθοριστική για το χρώμα του. Το ποσοστό σιδήρου στην τωρινή συνταγή δημιουργεί ένα μεγάλο πρόβλημα πέραν του ότι το προϊόν που παράγεται είναι αρκετά σκούρο σε σχέση με τα ανταγωνιστικά προϊόντα, την παραγωγή στον πυθμένα της ηλεκτρικής καμίνου στερεοποιημένου μετάλλου. Η συλλογή του μετάλλου στον πυθμένα έχει σαν αποτέλεσμα την διακοπή της παραγωγής του προϊόντος, την καταστροφή της θερμοδομής της ηλεκτρικής καμίνου καθώς και τη δαπανηρή επισκευή της. SiO2 CaO+ MgO Al2O3 FeOx 37,5% >26% 18% 11% Πίνακας 5: Βέλτιστα ποσοστά Α υλών της εταιρίας FIBRAN για την παραγωγή πετροβάμβακα 7.1. Περιγραφή Λιθοτύπων Δουνίτης Η λέξη προέρχεται από τα όρη DUN της Νέας Ζηλανδία. Είναι ολοκρυσταλλικό πέτρωμα που αποτελείται σχεδόν μόνο από ολιβίνη (=90% και πάνω), το οποίο προσδίδει το χαρακτηριστικό ελαιοπράσινο έως σκούρο πράσινο χρώμα. Τις περισσότερες φορές έχει τη χημική σύσταση του φορστερίτη (Μg2SiO4). Το ορυκτό ολιβίνης ανακαλύφθηκε πριν περίπου χρόνια στην Αρχαία Αίγυπτο, στο έδαφος της νήσου του Αγίου Ιωάννη στην Ερυθρά Θάλασσα. Διακρίνεται από το ανοικτό πράσινο χρώμα του, την ομοιόμορφη εμφάνισή του και την στρογγυλότητα των κόκκων του. 110

118 Τα υπερβασικά πετρώματα και ειδικά οι δουνίτες εμφανίζουν όλο και πιο αυξανόμενο οικονομικό ενδιαφέρον ως πηγή πρώτης ύλης για την παραγωγή θερμοανθεκτικών τούβλων, τα οποία αντέχουν σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Τα μεγαλύτερα αποθέματα ολιβίνη παγκοσμίως υπάρχουν στα Βόρεια σύνολα του Μεξικού, στη Χαβάη, στη Βραζιλία, Αίγυπτο, Ιταλία στην περιοχή του Βεζούβιου, Νορβηγία, στην Αριζόνα των ΗΠΑ, στο Eifel της Γερμανίας και στην Κίνα. Οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το στάδιο είναι από τη Βάβδο Χαλκιδικής (Πίνακας 6). Δουνίτης SiO2 39,95 Al2O3 0,27 Fe2O3 8,62 MgO 46,11 CaO 0,14 MnO 0,12 TiO2 0,005 Na2O 0,01 K2O 0,10 Cr - P2O5 0,10 LOI 4,13 total 99,56 Πίνακας 6: Χημική ανάλυση δείγματος δουνίτη από την περιοχή Βάβδος Χαλκιδικής 111

119 Το δείγμα που χρησιμοποιήθηκε καθώς και τα υπόλοιπα που μελετήθηκαν ήταν ολοκρυσταλλικά με μεγάλο ποσοστό συμμετοχής κρυστάλλων ολιβίνη, σε μικρότερο ποσοστό χλωρίτη και σε ακόμα μικρότερο σε σερπεντίνη. Τα περισσότερα δείγματα χαρακτηρίστηκαν υγιές ενώ δύο από αυτά χαρακτηρίστηκαν ελαφρώς εξαλλοιωμένα σε σερπεντινιωμένους δουνίτες Ανδεσίτης Ο ανδεσίτης πήρε το όνομά του από τις Άνδεις της νότιας Αμερικής. Πρόκειται για ηφαιστειακό πέτρωμα με κύρια παραγένεση κεροστίλβη, πλαγιόκλαστα (ανδεσίνη) και σε μικρότερο αλλά ικανοποιητικό ποσοστό μπορούν να κάνουν την εμφάνιση τους βιοτίτης, πυρόξενοι και γυαλί. Πιο σπάνια μπορούμε να συναντήσουμε χαλαζία, σανίδινο, τιτανίτη και ζιρκόνιο. Χαρακτηρίζεται κυρίως από τον πορφυριτικό ιστό του. Συχνά παρουσιάζει πομφολυγώδη, σκωριώδη και αμυγδαλωτή υφή (Χατζηπαναγιώτου, 2009). Το δείγμα του ανδεσίτη που χρησιμοποιήθηκε για το πείραμα είναι από την περιοχή Πολλά Νερά του νομού Ημαθίας (Πίνακας 7)(Βιβλιογραφία). Πίνακας 7: Χημική ανάλυση δείγματος ανδεσίτη από την περιοχή Πολλά Νερά του νομού Ημαθίας (Καλπογιαννάκη,2015) 112

120 Αργιλόχωμα Το δείγμα που χρησιμοποιήθηκε είναι πλούσιο σε ιλλίτη/ χλωρίτη που χρησιμοποιείται για παραγωγή κεραμιδιών λευκού χρώματος από τη βιομηχανία κεραμικών της δυτικής Ελλάδος. Η ορυκτολογική σύσταση του αργιλούχου μίγματος αποτελείται από χαλαζία, ασβεστίτη, Fe- χλωρίτη και αλβίτη. Η παρακάτω ανάλυση (Πίνακας 8) καθώς και το δείγμα είναι από τη διδακτορική διατριβή της κ. Χριστογέρου Α. (Χριστογέρου,2011). Πίνακας 8: Χημική ανάλυση αργιλοχώματος (Χριστογέρου,2011) 113

121 7.2. Πρόταση Νέου Μίγματος Τα παραπάνω δείγματα μελετήθηκαν κ αναμίχθηκαν ώστε να βρεθούν τα πιο κοντινά στην βέλτιστη «συνταγή» της FIBRAN (Πίνακας 4) μίγματα, από διαφορετικές πρώτες ύλες παραγωγής πετροβάμβακα σε σχέση με τις συνηθισμένες των μέχρι τώρα εταιριών παραγωγής. Επιλέχθηκαν για δοκιμή τέσσερα μίγματα πρώτων υλών που όμως από αυτά μόνο το ένα δοκιμάστηκε. Τα ποσοστά των δειγμάτων που θεωρήθηκαν κατάλληλα ήταν (Πίνακας 8): Φ1: 40% Δουνίτη 40% Ανδεσίτη 20% Βωξίτη Φ2: 65% Δουνίτη 15% Διορίτη 20% Βωξίτη Φ3: 50% Δουνίτη 40% Αργιλόχωμα 10% Βωξίτη Φ4: 20% Δουνίτη 65% Αργιλόχωμα 15% Βωξίτη Πίνακας 8: Κατάλληλα ποσοστά δειγμάτων από διάφορες Ελληνικές φυσικές πρώτες ύλες Φ1 SiO2 CaO+ MgO Al2O3 FeOx 42,11 21,02 17,2 9,5 Φ2 SiO2 CaO+ MgO Al2O3 FeOx 37,31 31,47 12,48 11,07 Φ3 SiO2 CaO+ MgO Al2O3 FeOx 40,21 29,61 10,73 8,67 Φ4 SiO2 CaO+ MgO Al2O3 FeOx 40,72 19,76 16,63 8,54 114

122 7.3. Διαδικασία Έψησης Νέου Μίγματος Προκειμένου να διερευνηθεί η δυνατότητα υαλοποίησης του μίγματος, πραγματοποιήθηκε ένα δοκιμαστικό πείραμα. Το πείραμα πραγματοποιήθηκε στο τμήμα Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών με χρήση συμβατικού φούρνου υψηλών θερμοκρασιών. Ο φούρνος που χρησιμοποιήθηκε ήταν της εταιρίας Nabertherm με δυνατότητα της μέγιστης θερμοκρασίας στους 1700 ο C (Εικόνα 95). Αρχικά τα δείγματα κονιοποιήθηκαν στο Εργαστήριο Έρευνας Ορυκτών και Πετρωμάτων του Τμήματος Γεωλογίας, σε σπαστήρα κωνικού τύπου. Στη συνέχεια ακολούθησε η διαδικασία τετραμερισμού, στην οποία το δείγμα απλώθηκε σε μια επίπεδη επιφάνεια ώστε να σχηματιστεί ένας κώνος. Το υλικό χωρίστηκε σε τεταρτημόρια και αφου απομακρύνθηκαν τα δύο κατά κορυφήν τεταρτημόρια λήφθηκαν τα άλλα δύο. Αυτή η διαδικασία επαναλήφθηκε τόσο ώστε το δείγμα να είναι το ένα τέταρτο του αρχικού (Εικόνα 94) (Πετρούνιας, 2013). Τα τέσσερα μίγματα (Πίνακας 8) περιείχαν 50gr κονιοποιημένου δείγματος. Το δείγμα που δοκιμάστηκε τοποθετήθηκε σε πυρίμαχο καλούπι μαγνησιούχου σύστασης. Σειρά είχε ο προγραμματισμός του φούρνου θέρμανσης και τήξης του μίγματος. Η προσπάθεια τήξης του δοκιμαστικού δείγματος έγινε στους 1450 ο C για 35 λεπτά (Haiying et al, 2010). Η θερμοκρασία κρατήθηκε σταθερή καθ όλη τη διάρκεια του μίγματος στο φούρνο. Η επιλογή του χρόνου και της θερμοκρασίας αυτής έγινε λόγω του ότι δεν βέβαιο ότι δεν θα υπήρχε πιθανότητα κάποιας αντίδρασης του υλικού(εκτόξευση σωματιδίων, διόγκωση υλικού) στο φούρνο, με πιθανή καταστροφή των αντιστάσεων του φούρνου. Έτσι και η ποσότητα του υλικού που μπήκε στο καλούπι ήταν 25gr (Εικόνα 96). Η αρχική διαδικασία έψησης ήταν για 30 λεπτά στους 1500 ο C (Park et al, 2002, Haiying et al, 2007). Εικόνα 94: Σχηματική απεικόνιση διαδικασίας τετραμερισμού (Ρούτουλας, 2010) 115

123 Εικόνα 95: Φωτογραφία φούρνου υψηλών θερμοκρασιών στο τμήμα Χημικών Μηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών Κατά την έξοδο του καλουπιού από το φούρνο το δείγμα δεν ήταν σε ρευστή μορφή ούτε είχε δημιουργηθεί η μορφή ύαλου (Εικόνα 97), αντιθέτως με την τήξη του μίγματος παρατηρήθηκε ότι ένα μεγάλο μέρος του δείγματος εμποτίστηκε στο καλούπι (Εικόνα 98) ενώ το υπόλοιπο παρέμεινε σε αυτό (Εικόνα 99). Η προσπάθεια απέτυχε λόγο μικρής ποσότητας του υλικού στο καλούπι. Μετά από μελέτη για να είναι η χύτευση επιτυχής, να έχει το δείγμα ομοιογένεια και τα ρεολογικά του χαρακτηριστικά του τήγματος να είναι άριστα, θα πρέπει δείγμα 50gr να παραμείνει στο φούρνο σε χωνευτήριο αλουμίνας (θεωρούνται τα καταλληλότερα για θερμοκρασίες >1500 ο C (Εικόνα 100) για 1 ώρα στους 1550 ο C (Βασιλόπουλος,2008). 116

124 Εικόνα 96 & 97: Φωτογραφία προετοιμασίας του μίγματος (αριστερά) και εικόνα δείγματος αμέσως μετά την έξοδό του από το φούρνο Εικόνα 98& 99: Φωτογραφία που φαίνεται ο εμποτισμός του μίγματος στο καλούπι μετά την έψηση 117

125 Εικόνα 100: Φωτογραφία κατάλληλου χωνευτηρίου αλλουμίνας ( 118

Πετροβάµβακας Geolan

Πετροβάµβακας Geolan Πετροβάµβακας Geolan Στη σύγχρονη τεχνολογία των κατασκευών και των εγκαταστάσεων η σωστή θερµοµόνωση, ηχοµόνωση και πυροπροστασία δεν αποτελούν πολυτέλεια, αλλά αναγκαιότητα. Είναι σηµαντικό το περιβάλλον

Διαβάστε περισσότερα

9/10/2015. Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ Εκπαιδευτές ΚΕ.ΠΑ

9/10/2015. Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ Εκπαιδευτές ΚΕ.ΠΑ Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ Εκπαιδευτές ΚΕ.ΠΑ ΔΙΟΓΚΩΜΕΝΗ ΠΟΛΥΣΤΕΡΙΝΗ Η διογκωμένη πολυστερίνη, γνωστή στην Ελλάδα και σαν φελιζόλ, είναι ένα ελαφρύ θερμομονωτικό υλικό το οποίο χρησιμοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Για την παραγωγή του γίνεται ανάμειξη τηγμένης πρώτης ύλης με

Για την παραγωγή του γίνεται ανάμειξη τηγμένης πρώτης ύλης με Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ Εκπαιδευτής ΚΕ.ΠΑ ΦΑΙΝΟΛΙΚΟΣ ΑΦΡΟΣ Ο φαινολικός αφρός γνωστός και σαν ισοκυανουρίνη είναι σκληροποιημένος αφρός ο οποίος όπως και οι πολυστερίνες ανήκει στα

Διαβάστε περισσότερα

Συχνές ερωτήσεις για τον πετροβάμβακα

Συχνές ερωτήσεις για τον πετροβάμβακα Συχνές ερωτήσεις για τον πετροβάμβακα - Τι είναι ο πετροβάμβακας; - Πώς κατασκευάζεται ο πετροβάμβακας; - Ποια είναι τα πλεονεκτήματα; - Τί είναι η Καλλιέργεια Ακριβείας; - Τί είναι η Διαχείριση του ριζικού

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκληρωμένα Συστήματα Εσωτερικής Θερμομόνωσης Κτιρίων

Ολοκληρωμένα Συστήματα Εσωτερικής Θερμομόνωσης Κτιρίων Ολοκληρωμένα Συστήματα Ανακαίνισης & Ενεργειακής Αναβάθμισης Εσωτερική Θερμομόνωση 03/2011 Ολοκληρωμένα Συστήματα Εσωτερικής Θερμομόνωσης Κτιρίων Σύμφωνα με τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ)

Διαβάστε περισσότερα

4 ο ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΣΠΙΤΙΩΝ ΑΠΟ ΕΛΑΦΡΥ ΞΥΛΙΝΟ ΣΚΕΛΕΤΟ

4 ο ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΣΠΙΤΙΩΝ ΑΠΟ ΕΛΑΦΡΥ ΞΥΛΙΝΟ ΣΚΕΛΕΤΟ Τ.Ε.Ι. Λάρισας - Παράρτημα Καρδίτσας Τμήμα Σχεδιασμού & Τεχνολογίας Ξύλου & Επίπλου Εργαστήριο Τεχνολογίας & Συντήρησης Ξυλοκατασκευών 4 ο ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΣΠΙΤΙΩΝ ΑΠΟ ΕΛΑΦΡΥ ΞΥΛΙΝΟ ΣΚΕΛΕΤΟ του Δρ.

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ελληνικός ορυκτός πλούτος

Ο Ελληνικός ορυκτός πλούτος Ο Ελληνικός ορυκτός πλούτος Οι πρώτες ύλες που υπάρχουν στο υπέδαφος μιας χώρας αποτελούν τον ορυκτό της πλούτο. Ο ορυκτός πλούτος περιλαμβάνει τα μεταλλεύματα, ορυκτά καύσιμα και τα προϊόντα λατομείου.

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Εδαφολογία. Ορυκτά και Πετρώματα

Δασική Εδαφολογία. Ορυκτά και Πετρώματα Δασική Εδαφολογία Ορυκτά και Πετρώματα Ορισμοί Πετρώματα: Στερεά σώματα που αποτελούνται από συσσωματώσεις ενός ή περισσοτέρων ορυκτών και σχηματίζουν το στερεό φλοιό της γης Ορυκτά Τα ομογενή φυσικά συστατικά

Διαβάστε περισσότερα

FIBRANgeo R-040 Ρολό πετροβάµβακα

FIBRANgeo R-040 Ρολό πετροβάµβακα FIBRANgeo R-040 Ρολό πετροβάµβακα Περιγραφή προϊόντος Το ρολό πετροβάµβακα FIBRANgeo R-040 είναι ένα µονωτικό υλικό, που παράγεται βιοµηχανικά µε την τήξη και ινοποίηση πετρωµάτων. Ανήκει στην κατηγορία

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΗ ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ Σ' όλα τα επίπεδα και σ' όλα τα περιβάλλοντα, η χηµική αποσάθρωση εξαρτάται οπό την παρουσία νερού καθώς και των στερεών και αερίων

ΧΗΜΙΚΗ ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ Σ' όλα τα επίπεδα και σ' όλα τα περιβάλλοντα, η χηµική αποσάθρωση εξαρτάται οπό την παρουσία νερού καθώς και των στερεών και αερίων ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ Η αποσάθρωση ορίζεται σαν η διάσπαση και η εξαλλοίωση των υλικών κοντά στην επιφάνεια της Γης, µε τοσχηµατισµό προιόντων που είναι σχεδόν σε ισορροπία µε τηνατµόσφαιρα, την υδρόσφαιρα και τη

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΜΙΚΕΣ Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΞΥΛΟΥ

ΘΕΡΜΙΚΕΣ Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΞΥΛΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΞΥΛΟΥ ΘΕΡΜΙΚΕΣ Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ ρ. Γεώργιος Μαντάνης Εργαστήριο Επιστήµης Ξύλου Τµήµα Σχεδιασµού & Τεχνολογίας Ξύλου - Επίπλου ΙΑΣΤΟΛΗ - ΣΥΣΤΟΛΗ Όταν θερµαίνεται το ξύλο αυξάνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΤΕΧΝΗΤΟΙ ΛΊΘΟΙ- ΚΕΡΑΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ μέρος Α

ΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΤΕΧΝΗΤΟΙ ΛΊΘΟΙ- ΚΕΡΑΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ μέρος Α ΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΤΕΧΝΗΤΟΙ ΛΊΘΟΙ- ΚΕΡΑΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ μέρος Α Πρώτες ύλες Οι πρώτες ύλες για την παρασκευή των τεχνητών δοµικών λίθων είναι : άργιλοι για αργιλικά ή κεραµικά δοµικά στοιχεία, καολίνης για προϊόντα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΣΙΜΕΝΤΟ. 1. Θεωρητικό μέρος 2. Είδη τσιμέντου 3. Έλεγχος ποιότητας του τσιμέντου

ΤΣΙΜΕΝΤΟ. 1. Θεωρητικό μέρος 2. Είδη τσιμέντου 3. Έλεγχος ποιότητας του τσιμέντου ΤΣΙΜΕΝΤΟ 1. Θεωρητικό μέρος 2. Είδη τσιμέντου 3. Έλεγχος ποιότητας του τσιμέντου 1. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Το τσιμέντο είναι τεχνητή λεπτόκοκκη κονία, η οποία παρασκευάζεται με λεπτή άλεση του κλίνκερ. Κλίνκερ

Διαβάστε περισσότερα

FIBRAN geo -050 FIBRAN geo -050

FIBRAN geo -050 FIBRAN geo -050 FIBRANgeo B-050 Εύκαµπτες πλάκες πετροβάµβακα Περιγραφή προϊόντος Οι εύκαµπτες πλάκες πετροβάµβακα FIBRANgeo Β-050 είναι ένα µονωτικό υλικό, που παράγεται βιοµηχανικά µε την τήξη και ινοποίηση πετρωµάτων.

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ Εκπαιδευτές ΚΕ.ΠΑ

Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ Εκπαιδευτές ΚΕ.ΠΑ Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ Εκπαιδευτές ΚΕ.ΠΑ Υπάρχουν πάρα πολλά υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για θερμομόνωση οικοδομικών κατασκευών. Ανάλογα με το τμήμα που θα χρησιμοποιηθούν

Διαβάστε περισσότερα

αποτελεσματική αντιμετώπιση κάθε εφαρμογής θερμομόνωσης, με την καλύτερη σχέση κόστους / αποτελέσματος

αποτελεσματική αντιμετώπιση κάθε εφαρμογής θερμομόνωσης, με την καλύτερη σχέση κόστους / αποτελέσματος αποτελεσματική αντιμετώπιση κάθε εφαρμογής θερμομόνωσης, με την καλύτερη σχέση κόστους / αποτελέσματος αποτελεσματική αντιμετώπιση κάθε εφαρμογής θερμομόνωσης, με την καλύτερη σχέση κόστους / αποτελέσματος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ S C S

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ S C S ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ S C S Α.1. ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΕΣ Ο μεταλλικός σκελετός των τοιχοποιιών καλύπτεται από συστήματα ξηράς δόμησης όπως γυψοσανίδες. Εξτρά μονώσεις τοποθετούνται στους εξωτερικούς τοίχους

Διαβάστε περισσότερα

Μονωτικά υλικά για ηλιακούς συλλέκτες

Μονωτικά υλικά για ηλιακούς συλλέκτες Μονωτικά υλικά για ηλιακούς συλλέκτες Γιάννης Κοντούλης Γενικός ιευθυντής Knauf Insulation Ελλάδας Ιούλιος 2012 www.knaufinsulation.gr Περιεχόµενα H Knauf Insulation Ινώδη µονωτικά προϊόντα για συλλέκτες

Διαβάστε περισσότερα

9/10/2015. Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ Εκπαιδευτής ΚΕ.ΠΑ

9/10/2015. Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ Εκπαιδευτής ΚΕ.ΠΑ Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ Εκπαιδευτής ΚΕ.ΠΑ Τα θερμομονωτικά τούβλα είναι τούβλα που διαθέτουν πορώδη μάζα με αποτέλεσμα να έχουν αυξημένα θερμομονωτικά χαρακτηριστικά. Αυτό επιτυγχάνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΣ

ΤΕΧΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΣ ΤΕΧΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΣ Η αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας συναντά ορισμένα τεχνικά προβλήματα, Τα προβλήματα αυτά είναι: (α) ο σχηματισμός επικαθίσεων (ή καθαλατώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Τα Fe-Ni-ούχα λατεριτικά μεταλλεύματα της Ελλάδας. Συμβολή της Ορυκτολογίας- Πετρολογίας στην αξιοποίησή τους. Ευριπίδης Μπόσκος, Καθηγητής

Τα Fe-Ni-ούχα λατεριτικά μεταλλεύματα της Ελλάδας. Συμβολή της Ορυκτολογίας- Πετρολογίας στην αξιοποίησή τους. Ευριπίδης Μπόσκος, Καθηγητής Τα Fe-Ni-ούχα λατεριτικά μεταλλεύματα της Ελλάδας. Συμβολή της Ορυκτολογίας- Πετρολογίας στην αξιοποίησή τους. Ευριπίδης Μπόσκος, Καθηγητής Στον Τομέα Γεωλογικών Επιστημών η Ορυκτολογία-Πετρολογία που

Διαβάστε περισσότερα

7 η ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΥΣΙΚΟΙ ΛΙΘΟΙ

7 η ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΥΣΙΚΟΙ ΛΙΘΟΙ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΜΠ ΤΕΧΝΙΚΑ ΥΛΙΚΑ 7 η ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΥΣΙΚΟΙ ΛΙΘΟΙ Ε. Βιντζηλαίου (Συντονιστής), Ε. Βουγιούκας, Ε. Μπαδογιάννης Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες Χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ. Εργασία των μαθητριών: Μπουδαλάκη Κλεοπάτρα, Λιολιοσίδου Χριστίνα, Υψηλοπούλου Δέσποινα.

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ. Εργασία των μαθητριών: Μπουδαλάκη Κλεοπάτρα, Λιολιοσίδου Χριστίνα, Υψηλοπούλου Δέσποινα. ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ Εργασία των μαθητριών: Μπουδαλάκη Κλεοπάτρα, Λιολιοσίδου Χριστίνα, Υψηλοπούλου Δέσποινα. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ Το φυσικό αέριο είναι: Το φυσικό αέριο είναι ένα φυσικό προϊόν που βρίσκεται

Διαβάστε περισσότερα

5. ΤΟ ΠΥΡΙΤΙΟ. Επιμέλεια παρουσίασης Παναγιώτης Αθανασόπουλος Δρ - Χημικός

5. ΤΟ ΠΥΡΙΤΙΟ. Επιμέλεια παρουσίασης Παναγιώτης Αθανασόπουλος Δρ - Χημικός 5. ΤΟ ΠΥΡΙΤΙΟ Επιμέλεια παρουσίασης Παναγιώτης Αθανασόπουλος Δρ - Χημικός Σκοπός του μαθήματος: Να εντοπίζουμε τη θέση του πυριτίου στον περιοδικό πίνακα Να αναφέρουμε τη χρήση του πυριτίου σε υλικά όπως

Διαβάστε περισσότερα

Εσωτερική θερμομόνωση Knauf. Διαχείριση θερμοκρασίας επαγγελματικών χώρων. Eσωτερική θερμομόνωση Knauf 02/2011

Εσωτερική θερμομόνωση Knauf. Διαχείριση θερμοκρασίας επαγγελματικών χώρων. Eσωτερική θερμομόνωση Knauf 02/2011 Εσωτερική θερμομόνωση Knauf Διαχείριση θερμοκρασίας επαγγελματικών χώρων Eσωτερική θερμομόνωση Knauf 02/2011 Εσωτερική θερμ Κnauf Intherm - Knauf Alutherm Η άμεση λύση μόνωσης στα επαγγελματικά κτίρια

Διαβάστε περισσότερα

open Die KlimaFassade Διαπνέουσα Θερμομόνωση Μειωμένο κόστος θέρμανσης και ψύξης Για πάντα

open Die KlimaFassade Διαπνέουσα Θερμομόνωση Μειωμένο κόστος θέρμανσης και ψύξης Για πάντα open Die KlimaFassade Διαπνέουσα Θερμομόνωση Μειωμένο κόστος θέρμανσης και ψύξης Για πάντα n Διαπνέουσα θερμομόνωση n Ευχάριστο εσωτερικό κλίμα n Εξοικονόμηση ενέργειας Ευχάριστο κλίμα για μιά ζωή Αυτό

Διαβάστε περισσότερα

FIBRANgeo R-040-AL. Το ρολό πετροβάµβακα, µε επικάλυψη µεµβράνη αλουµινίου οπλισµένη µε υαλόπλεγµα, FIBRANgeo R- Περιγραφή προϊόντος.

FIBRANgeo R-040-AL. Το ρολό πετροβάµβακα, µε επικάλυψη µεµβράνη αλουµινίου οπλισµένη µε υαλόπλεγµα, FIBRANgeo R- Περιγραφή προϊόντος. FIBRANgeo R-040-AL Ρολό πετροβάµβακα µε επικάλυψη µεµβράνη αλουµινίου οπλισµένη µε υαλόπλεγµα Περιγραφή προϊόντος Το ρολό πετροβάµβακα, µε επικάλυψη µεµβράνη αλουµινίου οπλισµένη µε υαλόπλεγµα, FIBRANgeo

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκληρωμένα Συστήματα Εσωτερικής Θερμομόνωσης Κτιρίων

Ολοκληρωμένα Συστήματα Εσωτερικής Θερμομόνωσης Κτιρίων Ολοκληρωμένα Συστήματα Ανακαίνισης & Ενεργειακής Αναβάθμισης Εσωτερική Θερμομόνωση 11/2010 Ολοκληρωμένα Συστήματα Εσωτερικής Θερμομόνωσης Κτιρίων Σύμφωνα με τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ)

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΒΩΞΙΤΕΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΒΩΞΙΤΩΝ Το 1844 ο Γάλλος επιστήμονας Dufrenoy χαρακτήρισε το ορυκτό που μελετήθηκε το 1821 απο το Γάλλο χημικός Berthier στο χωριό Les Baux, της Ν. Γαλλίας ως

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΔΙΟΓΚΩΜΕΝΗΣ ΠΟΛΥΣΤΕΡΙΝΗΣ

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΔΙΟΓΚΩΜΕΝΗΣ ΠΟΛΥΣΤΕΡΙΝΗΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΔΙΟΓΚΩΜΕΝΗΣ ΠΟΛΥΣΤΕΡΙΝΗΣ Κατανάλωση Ενέργειας στον Κτιριακό Τομέα Κατανομή τελικής κατανάλωσης ενέργειας στην Ελλάδα (1999) Οικιακός Τομέας Τριτογενής Τομέας Κατανάλωση ενέργειας σε

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτικός Μηχανικός Ph.D.

Πολιτικός Μηχανικός Ph.D. Βασίλειος Μαχαιράς Πολιτικός Μηχανικός Ph.D. Ηχομονωτική προστασία κτιρίου Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Πολυτεχνική Σχολή ΤμήμαΠολιτικών Μηχανικών Διάλεξη 11 η /2016 Ακουστική Ακουστική είναι η επιστήμη που

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ, ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ, ΔΟΜΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ. Θερμοπροστασία

ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ, ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ, ΔΟΜΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ. Θερμοπροστασία Θερμοπροστασία Θερμική άνεση: η (υποκειμενική) αίσθηση ικανοποίησης για τη θερμοκρασία περιβάλλοντος Η θερμική άνεση αντιστοιχεί σε συνθήκες ισορροπίας των ανταλλαγών θερμότητας μεταξύ σώματος και περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ PROJECT

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ PROJECT ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ PROJECT Οι μαθήτριες : Αναγνωστοπούλου Πηνελόπη Αποστολοπούλου Εύα Βαλλιάνου Λυδία Γερονικόλα Πηνελόπη Ηλιοπούλου Ναταλία Click to edit Master subtitle style ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012 Η ΟΜΑΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

ESHAROOF REFLECT ΘΕΡΜΟΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΤΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ ΚΕΡΑΜΟΣΚΕΠΗΣ (SBS -25 C)

ESHAROOF REFLECT ΘΕΡΜΟΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΤΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ ΚΕΡΑΜΟΣΚΕΠΗΣ (SBS -25 C) ESHAROOF REFLECT ΘΕΡΜΟΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΤΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ ΚΕΡΑΜΟΣΚΕΠΗΣ (SBS -25 C) ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Η ελαστοµερής ασφαλτική µεµβράνη κεραµοσκεπής EshaRoof Reflect ανήκει στις µεµβράνες κεραµοσκεπής νέας γενιάς

Διαβάστε περισσότερα

ΥΛΙΚΑ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ

ΥΛΙΚΑ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ ΥΛΙΚΑ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ Ι 2 Κατηγορίες Υλικών ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΛΙΚΩΝ Παραδείγματα Το πεντάγωνο των υλικών Κατηγορίες υλικών 1 Ορυκτά Μέταλλα Φυσικές πηγές Υλικάπουβγαίνουναπότηγημεεξόρυξηήσκάψιμοή

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2008

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2008 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2008 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Τ.Σ. (ΙΙ) ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Μάθημα: Τεχνολογία Συγκολλήσεων και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι δύο μίγματα υδρογονανθράκων που χρησιμοποιούνται σε διάφορους τομείς από τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΚΑΥΣΗ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΚΑΥΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΚΑΥΣΗ Την εργασία επιμελήθηκαν οι: Αναστασοπούλου Ευτυχία Ανδρεοπούλου Μαρία Αρβανίτη Αγγελίνα Ηρακλέους Κυριακή Καραβιώτη Θεοδώρα Καραβιώτης Στέλιος Σπυρόπουλος Παντελής Τσάτος Σπύρος

Διαβάστε περισσότερα

FIBRAN geo B-571 FIBRAN geo B-571

FIBRAN geo B-571 FIBRAN geo B-571 FIBRANgeo B-571 Σκληρές πλάκες πετροβάµβακα Περιγραφή προϊόντος Οι σκληρές πλάκες πετροβάµβακα FIBRANgeo B-571 είναι ένα σκληρό και ανθεκτικό σε συµπίεση και εφελκυσµό µονωτικό υλικό, που παράγεται βιοµηχανικά

Διαβάστε περισσότερα

FIBRANgeo B-050-YM. Οι εύκαµπτες πλάκες πετροβάµβακα µε επικάλυψη µαύρο µη-υφαντό υαλοπίληµα FIBRANgeo. Περιγραφή προϊόντος.

FIBRANgeo B-050-YM. Οι εύκαµπτες πλάκες πετροβάµβακα µε επικάλυψη µαύρο µη-υφαντό υαλοπίληµα FIBRANgeo. Περιγραφή προϊόντος. FIBRANgeo B-050-YM Εύκαµπτες πλάκες πετροβάµβακα µε επικάλυψη µαύρο µη-υφαντό υαλοπίληµα Περιγραφή προϊόντος Οι εύκαµπτες πλάκες πετροβάµβακα µε επικάλυψη µαύρο µη-υφαντό υαλοπίληµα FIBRANgeo Β-050-YM

Διαβάστε περισσότερα

FIBRANgeo B-570-AX. Ηµίσκληρες πλάκες πετροβάµβακα µε επικάλυψη µεµβράνη αλουµινόχαρτου οπλισµένη µε υαλόπλεγµα. Περιγραφή προϊόντος.

FIBRANgeo B-570-AX. Ηµίσκληρες πλάκες πετροβάµβακα µε επικάλυψη µεµβράνη αλουµινόχαρτου οπλισµένη µε υαλόπλεγµα. Περιγραφή προϊόντος. FIBRANgeo B-570-AX Ηµίσκληρες πλάκες πετροβάµβακα µε επικάλυψη µεµβράνη αλουµινόχαρτου οπλισµένη µε υαλόπλεγµα Περιγραφή προϊόντος Οι ηµίσκληρες πλάκες πετροβάµβακα FIBRANgeo Β-570-AX µε επικάλυψη µεµβράνη

Διαβάστε περισσότερα

FIBRANgeo BP-ETICS. Σκληρές πλάκες πετροβάµβακα µε πλεκτές ίνες. Περιγραφή προϊόντος. Πλεονεκτήµατα

FIBRANgeo BP-ETICS. Σκληρές πλάκες πετροβάµβακα µε πλεκτές ίνες. Περιγραφή προϊόντος. Πλεονεκτήµατα FIBRANgeo BP-ETICS Σκληρές πλάκες πετροβάµβακα µε πλεκτές ίνες Περιγραφή προϊόντος Οι σκληρές πλάκες πετροβάµβακα FIBRANgeo ΒP-ETICS είναι ένα σκληρό και ανθεκτικό σε συµπίεση και εφελκυσµό θερµοµονωτικό

Διαβάστε περισσότερα

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά Ε ΑΦΟΣ Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Έδαφος Το έδαφος σχηµατίζεται από τα προϊόντα της αποσάθρωσης των πετρωµάτων του υποβάθρου (µητρικό πέτρωµα) ή των πετρωµάτων τω γειτονικών

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΣΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΣΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΣΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ Ιστορικά στοιχεία Η πορεία της θερμομόνωσης στη χώρα: 1979 1990 ΚΘΚ Καμία θερμομόνωση - θερμοπροστασία

Διαβάστε περισσότερα

«Συστήµατα εσωτερικής θερµοµόνωσης Κnauf»

«Συστήµατα εσωτερικής θερµοµόνωσης Κnauf» «Συστήµατα εσωτερικής θερµοµόνωσης Κnauf» 1 Πάκος Σπυρίδων ιπλ. ΠολιτικόςΜηχανικός Univ. Dortmund KnaufΓυψοποιίαΑ.Β.Ε.Ε. Ευριπίδου 10, Καλλιθέα Τηλ: +30 2109310567 Fax: +30 2109310568 Email: pakos.spyridon@knauf.gr

Διαβάστε περισσότερα

Βασίλειος Μαχαιράς Πολιτικός Μηχανικός Ph.D.

Βασίλειος Μαχαιράς Πολιτικός Μηχανικός Ph.D. Βασίλειος Μαχαιράς Πολιτικός Μηχανικός Ph.D. Υγροπροστασία κτιρίου Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Πολυτεχνική Σχολή ΤμήμαΠολιτικών Μηχανικών Διάλεξη 10 η /2016 Υγροπροστασία κτιρίων Η υγρασία δημιουργεί σοβαρά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. β. Το κολλάρισμα του χαρτιού στην Ανατολή γινόταν με αμυλόκολλα και στη Δύση με ζελατίνη. Σωστό

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. β. Το κολλάρισμα του χαρτιού στην Ανατολή γινόταν με αμυλόκολλα και στη Δύση με ζελατίνη. Σωστό ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ HMEΡΗΣΙΩΝ Δ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΑΥΤΟΤΕΛΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ & ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΣΥΝΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΤΕΤΑΡΤΗ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΥΛΙΚΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Τήξη Στερεών Πρώτων Υλών. Εξαγωγική Μεταλλουργία

Τήξη Στερεών Πρώτων Υλών. Εξαγωγική Μεταλλουργία Τήξη Στερεών Πρώτων Υλών Εξαγωγική Μεταλλουργία Τήξη Πρώτων Υλών και Μεταλλευμάτων Σκοπός της Τήξης (smelting) είναι η παραγωγή ρευστού μετάλλου, κράματος, χλωριούχου ένωσης ή matte. Η τήξη είναι μια διεργασία

Διαβάστε περισσότερα

FIBRANgeo B-030. Εύκαµπτες πλάκες πετροβάµβακα. Περιγραφή προϊόντος. Πλεονεκτήµατα

FIBRANgeo B-030. Εύκαµπτες πλάκες πετροβάµβακα. Περιγραφή προϊόντος. Πλεονεκτήµατα FIBRANgeo B-030 Εύκαµπτες πλάκες πετροβάµβακα Περιγραφή προϊόντος Οι εύκαµπτες πλάκες πετροβάµβακα FIBRANgeo Β-030 είναι ένα µονωτικό υλικό, που παράγεται βιοµηχανικά µε την τήξη και ινοποίηση πετρωµάτων.

Διαβάστε περισσότερα

Συστήματα Εσωτερικής Θερμομόνωσης Rigitherm

Συστήματα Εσωτερικής Θερμομόνωσης Rigitherm Συστήματα Εσωτερικής Θερμομόνωσης Συστήματα Δόμησης εσωτερικών χώρων με υψηλή θερμομονωτική απόδοση και μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας Τα Συστήματα Εσωτερικής Θερμομόνωσης είναι συστήματα δόμησης εσωτερικών

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία Παραγωγής Ι. Παραγωγή Σιδήρου (Fe) σε Υψικάμινο

Τεχνολογία Παραγωγής Ι. Παραγωγή Σιδήρου (Fe) σε Υψικάμινο Τεχνολογία Παραγωγής Ι Παραγωγή Σιδήρου (Fe) σε Υψικάμινο Ορυκτό: ένα στοιχείο ή χημική ένωση, σε στερεή μορφή, η οποία εμφανίζεται στον φλοιό της γης Σιδηρομετάλλευμα: ορυκτό από το οποίο μπορεί να εξαχθεί

Διαβάστε περισσότερα

1.2. Ο ΣΙΔΗΡΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΚΡΑΜΑΤΑ ΤΟΥ.

1.2. Ο ΣΙΔΗΡΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΚΡΑΜΑΤΑ ΤΟΥ. 1.2. Ο ΣΙΔΗΡΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΚΡΑΜΑΤΑ ΤΟΥ. Ο σίδηρος πολύ σπάνια χρησιμοποιείται στη χημικά καθαρή του μορφή. Συνήθως είναι αναμεμειγμένος με άλλα στοιχεία, όπως άνθρακα μαγγάνιο, νικέλιο, χρώμιο, πυρίτιο, κ.α.

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων

Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Αλμπάνη Βάλια Καραμήτρου Ασημίνα Π.Π.Σ.Π.Α. Υπεύθυνος Καθηγητής: Δημήτριος Μανωλάς Αθήνα 2013 1 Πίνακας περιεχομένων ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ...2 Εξαντλούμενοι φυσικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΗΧΟΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ. TECNOCELL Αφρός πολυουρεθάνης Ανάγλυφη πάνω επιφάνεια Δεν απορροφά τη σκόνη και τις ακαθαρσίες MERFOCELL MERFOCELL PU ACUSTICAB

ΗΧΟΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ. TECNOCELL Αφρός πολυουρεθάνης Ανάγλυφη πάνω επιφάνεια Δεν απορροφά τη σκόνη και τις ακαθαρσίες MERFOCELL MERFOCELL PU ACUSTICAB Ακουστικά Υλικά ΗΧΟΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ TECOCELL Ανάγλυφη πάνω επιφάνεια Δεν απορροφά τη σκόνη και τις ακαθαρσίες Αεραγωγοί Τεχνικοί χώροι Ηχομονωτικοί κλωβοί MERFOCELL Με επίπεδη ακατέργαστη επιφάνεια ή με υφή

Διαβάστε περισσότερα

Ακουστική Χώρων & Δομικά Υλικά. Μάθημα Νο 1

Ακουστική Χώρων & Δομικά Υλικά. Μάθημα Νο 1 Ακουστική Χώρων & Δομικά Υλικά Μάθημα Νο 1 Καταστάσεις της ΎΎλης (Φυσικές Ιδιότητες) Στερεά Υγρή Αέρια Στερεά Συγκεκριμένο Σχήμα Συγκεκριμένο ΌΌγκο Μεγάλη πυκνότητα Δεν συμπιέζονται εύκολα Σωματίδια με

Διαβάστε περισσότερα

FIBRANgeo B-001. Ηµίσκληρες πλάκες πετροβάµβακα. Περιγραφή προϊόντος. Πλεονεκτήµατα

FIBRANgeo B-001. Ηµίσκληρες πλάκες πετροβάµβακα. Περιγραφή προϊόντος. Πλεονεκτήµατα FIBRANgeo B-001 Ηµίσκληρες πλάκες πετροβάµβακα Περιγραφή προϊόντος Οι ηµίσκληρες πλάκες πετροβάµβακα FIBRANgeo Β-001 είναι ένα µονωτικό υλικό, που παράγεται βιοµηχανικά µε την τήξη και ινοποίηση πετρωµάτων.

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2013

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2013 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 03 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ T.Σ. (ΙΙ) ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Μάθημα: Τεχνολογία Υδραυλικών, Θερμικών

Διαβάστε περισσότερα

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΗΣ ΣΤΡΩΣΗΣ ΣΤΑ ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΗΣ ΣΤΡΩΣΗΣ ΣΤΑ ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 31 ΜΑΪΟΥ 2014 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΗΣ ΣΤΡΩΣΗΣ ΣΤΑ ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ASHRAE ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Δημήτρης Αραβαντινός αναπληρωτής

Διαβάστε περισσότερα

Μόνωση Σκεπών Knauf Insulation υψηλής ποιότητας Εγγυημένες Λύσεις Προστασίας. Θερμομόνωση Πυρασφάλεια Ηχοαπορρόφηση Θερμική άνεση Διαπνοή Στεγάνωση

Μόνωση Σκεπών Knauf Insulation υψηλής ποιότητας Εγγυημένες Λύσεις Προστασίας. Θερμομόνωση Πυρασφάλεια Ηχοαπορρόφηση Θερμική άνεση Διαπνοή Στεγάνωση Φεβρουάριος 2014 Μόνωση Σκεπών Knauf Insulation υψηλής ποιότητας Εγγυημένες Λύσεις Προστασίας Θερμομόνωση Πυρασφάλεια Ηχοαπορρόφηση Θερμική άνεση Διαπνοή Στεγάνωση H Κnauf Insulation Είναι ανάμεσα στους

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ κ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΥΛΙΚΩΝ, ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ κ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Παραουσίαση μαθήματος με διαφάνειες στο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΥΚΤΑ. Ο όρος ορυκτό προέρχεται από το ρήμα «ορύσσω» ή «ορύττω» που σημαίνει «σκάβω». Χαλαζίας. Ορυκτό αλάτι (αλίτης)

ΟΡΥΚΤΑ. Ο όρος ορυκτό προέρχεται από το ρήμα «ορύσσω» ή «ορύττω» που σημαίνει «σκάβω». Χαλαζίας. Ορυκτό αλάτι (αλίτης) ΟΡΥΚΤΑ & ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ ΟΡΥΚΤΑ Ο όρος ορυκτό προέρχεται από το ρήμα «ορύσσω» ή «ορύττω» που σημαίνει «σκάβω». Χαλαζίας Ορυκτό αλάτι (αλίτης) Τα ορυκτά είναι φυσικά, στερεά και ομογενή σώματα της λιθόσφαιρας

Διαβάστε περισσότερα

4.1 γενικά. Ο άνθρακας είναι: Το πρώτο στοιχείο της 14 ης οµάδας τουπεριοδικούπίνακα.

4.1 γενικά. Ο άνθρακας είναι: Το πρώτο στοιχείο της 14 ης οµάδας τουπεριοδικούπίνακα. 4. Οάνθρακας 4.1 γενικά Ο άνθρακας είναι: Το πρώτο στοιχείο της 14 ης οµάδας τουπεριοδικούπίνακα. οάνθρακας Στη φύση βρίσκεται ελεύθερος µε τη µορφή: 1. των γαιανθράκων 2. του διαµαντιού και 3. του γραφίτη

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ. Κυριζάκη Χριστίνα ΑΜ: Διδάσκων Καρκάνης Αναστάσιος

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ. Κυριζάκη Χριστίνα ΑΜ: Διδάσκων Καρκάνης Αναστάσιος ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ Κυριζάκη Χριστίνα ΑΜ:151058 Διδάσκων Καρκάνης Αναστάσιος Εισαγωγικά στοιχεία Καύσιμο αέριο μείγμα H/C κυρίως μεθάνιο (CH4) Αλκάλια: αιθάνιο, προπάνιο, βουτάνιο Άλλες ενώσεις και στοιχεία:

Διαβάστε περισσότερα

Άγις Μ. Παπαδόπουλος. Εργαστήριο Μετάδοσης Θερμότητας και Περιβαλλοντικής Μηχανικής Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Άγις Μ. Παπαδόπουλος. Εργαστήριο Μετάδοσης Θερμότητας και Περιβαλλοντικής Μηχανικής Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Εργαστήριο Μετάδοσης Θερμότητας και Περιβαλλοντικής Μηχανικής Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Θερμομονωτικά υλικά Άγις Μ. Παπαδόπουλος Καθηγητής Α.Π.Θ. Λευκωσία 10.11.2010

Διαβάστε περισσότερα

ÔÓÉÌÅÍÔÏÊÏÍÉÅÓ ÔÓÉÌÅÍÔÏÊÏÍÉÁ ÌÅ ÐÕÑÉÔÉÊÇ ÁÌÌÏ ÊÏÉÍÇ ÔÓÉÌÅÍÔÏÊÏÍÉÁ ÌÅ ÈÑÁÕÓÔÇ ÁÌÌÏ ËÁÔÏÌÅÉÏÕ

ÔÓÉÌÅÍÔÏÊÏÍÉÅÓ ÔÓÉÌÅÍÔÏÊÏÍÉÁ ÌÅ ÐÕÑÉÔÉÊÇ ÁÌÌÏ ÊÏÉÍÇ ÔÓÉÌÅÍÔÏÊÏÍÉÁ ÌÅ ÈÑÁÕÓÔÇ ÁÌÌÏ ËÁÔÏÌÅÉÏÕ ÕÐÏÓÔÑÙÌÁÔÁ ÄÁÐÅÄÙÍ Η εταιρεία ΦΙΝΟΜΠΕΤΟΝ Α.Ε. δραστηριοποιείται στον τομέα της παραγωγής έτοιμου σκυροδέματος από το 1985, έχοντας συνδέσει το όνομά της με την ποιότητα και τη συνέπεια. Σήμερα, με πέντε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΗΧΟΑΠΟΡΡΟΦΗΤΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΗΧΟΜΟΝΩΣΗΣ

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΗΧΟΑΠΟΡΡΟΦΗΤΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΗΧΟΜΟΝΩΣΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΗΧΟΑΠΟΡΡΟΦΗΤΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΗΧΟΜΟΝΩΣΗΣ Χρήστος Χατζηάστρου Χημικός ΜSc. Δ/ντης Τεχνικής Υποστήριξης, FIBRAN AE Λέξεις κλειδιά: Ηχοαπορρόφηση, ηχομόνωση,

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Τεχνολογίας Υλικών

Εργαστήριο Τεχνολογίας Υλικών Εργαστήριο Τεχνολογίας Υλικών Εργαστηριακή Άσκηση 08 Έλεγχος Συγκολλήσεων Διδάσκοντες: Δρ Γεώργιος Ι. Γιαννόπουλος Δρ Θεόδωρος Λούτας Δρ Χρήστος Κατσιρόπουλος Τμήμα Μηχανολογίας ΑΤΕΙ Πατρών Πάτρα 2011

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Με τον όρο Ηλιακή Ενέργεια χαρακτηρίζουμε το σύνολο των διαφόρων μορφών ενέργειας που προέρχονται από τον Ήλιο. Το φως και η θερμότητα που ακτινοβολούνται, απορροφούνται

Διαβάστε περισσότερα

ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΘΕΡΜΙΚΑ ΗΛΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 5o Μάθημα Διδάσκων: Επ. Καθηγητής Ε. Αμανατίδης ΤΡΙΤΗ 2/5/2017 Τμήμα Χημικών Μηχανικών Πανεπιστήμιο Πατρών Περίληψη Ηλιακά θερμικά συστήματα: Ορισμοί

Διαβάστε περισσότερα

η βελτίωση της ποιότητας του αέρα στα κράτη µέλη της ΕΕ και, ως εκ τούτου, η ενεργός προστασία των πολιτών έναντι των κινδύνων για την υγεία που

η βελτίωση της ποιότητας του αέρα στα κράτη µέλη της ΕΕ και, ως εκ τούτου, η ενεργός προστασία των πολιτών έναντι των κινδύνων για την υγεία που Τεχνολογίες ελέγχου των εκποµπών των Συµβατικών Ατµοηλεκτρικών Σταθµών (ΣΑΗΣ) µε καύσιµο άνθρακα ρ. Αντώνιος Τουρλιδάκης Τµ. Μηχανολόγων Μηχανικών, Πανεπιστήµιο υτικής Μακεδονίας Τύποι εκποµπών που εκλύονται

Διαβάστε περισσότερα

Σταθµοί ηλεκτροπαραγωγής συνδυασµένου κύκλου µε ενσωµατωµένη αεριοποίηση άνθρακα (IGCC) ρ. Αντώνιος Τουρλιδάκης Καθηγητής Τµ. Μηχανολόγων Μηχανικών, Πανεπιστήµιο υτικής Μακεδονίας 1 ιαδικασίες, σχήµατα

Διαβάστε περισσότερα

Ελαστικά Γενικής Χρήσης

Ελαστικά Γενικής Χρήσης ΕΛΑΣΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Εισαγωγή Ελαστικά ΠΡΟΪΟΝΤΑ 03 Εισαγωγή 04 Ελαστικά Γενικής Χρήσης 06 Ελαστικά Κατάλληλα για Τρόφιμα 08 Ελαστικά με Αντοχή στην Τριβή - Απόξεση 0 Ελαστικά Ειδικής Χρήσης Αντιολισθητικά

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ ΣΙΔΗΡΟΥ Ι Μεταλλουργία Σιδήρου Χυτοσιδήρου Θεωρία και Τεχνολογία Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων - Μεταλλουργών

ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ ΣΙΔΗΡΟΥ Ι Μεταλλουργία Σιδήρου Χυτοσιδήρου Θεωρία και Τεχνολογία Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων - Μεταλλουργών ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ ΣΙΔΗΡΟΥ Ι Μεταλλουργία Σιδήρου Χυτοσιδήρου Θεωρία και Τεχνολογία Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων - Μεταλλουργών ΔΡ. Α. ΞΕΝΙΔΗΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 9. ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΙΚΗ ΚΑΜΙΝΟΣ ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ 2 Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Τ.Σ. (ΙΙ) ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Μάθημα: Τεχνολογία Συγκολλήσεων και

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ-ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ-ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ-ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ Όλη η ύλη αποτελείται από άτομα και μόρια που κινούνται συνεχώς. Με το συνδυασμό τους προκύπτουν στερεά, υγρά, αέρια ή πλάσμα, ανάλογα με κίνηση των μορίων. Το πλάσμα είναι η πλέον

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ ΣΙΔΗΡΟΥ Ι Μεταλλουργία Σιδήρου Χυτοσιδήρου Θεωρία και Τεχνολογία Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων - Μεταλλουργών

ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ ΣΙΔΗΡΟΥ Ι Μεταλλουργία Σιδήρου Χυτοσιδήρου Θεωρία και Τεχνολογία Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων - Μεταλλουργών ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ ΣΙΔΗΡΟΥ Ι Μεταλλουργία Σιδήρου Χυτοσιδήρου Θεωρία και Τεχνολογία Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων - Μεταλλουργών ΔΡ. Α. ΞΕΝΙΔΗΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ 2 Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

FIBRAN AE Βιομηχανία μονωτικών υλικών. 6 ο χλμ. Θεσσαλονίκης - Ωραιοκάστρου ΤΚ. 57013, Ωραιόκαστρο ΤΘ. 40306, ΤΚ.

FIBRAN AE Βιομηχανία μονωτικών υλικών. 6 ο χλμ. Θεσσαλονίκης - Ωραιοκάστρου ΤΚ. 57013, Ωραιόκαστρο ΤΘ. 40306, ΤΚ. FIBRAN AE Βιομηχανία μονωτικών υλικών 6 ο χλμ. Θεσσαλονίκης - Ωραιοκάστρου ΤΚ. 57013, Ωραιόκαστρο ΤΘ. 40306, ΤΚ.56010, Σταυρούπολη Θεσσαλονίκη Τηλ: +30 2310 682425 +30 2310 692700 Fax: +30 2310 683131

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΓΥΑΛΙ Σημειώσεις μαθήματος Τεχνολογίας Υλικών Β εξαμήνου. Εισηγήτρια Μάρθα Δημητρακά

ΤΟ ΓΥΑΛΙ Σημειώσεις μαθήματος Τεχνολογίας Υλικών Β εξαμήνου. Εισηγήτρια Μάρθα Δημητρακά ΤΟ ΓΥΑΛΙ Σημειώσεις μαθήματος Τεχνολογίας Υλικών Β εξαμήνου. Εισηγήτρια Μάρθα Δημητρακά Το γυαλί σημαίνει διαφάνεια. Σημείο συνάντησης των αναγκών του ανθρώπου, να χτίσει και να επικοινωνήσει. Σημειώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Σο πυρίτιο Φημεία Γ Γυμνασίου

Σο πυρίτιο Φημεία Γ Γυμνασίου Σο πυρίτιο Φημεία Γ Γυμνασίου Επιμέλεια: Δρ. Ιωάννης Καλαμαράς, Διδάκτωρ Χημικός ΤΝΟΠΣΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΟ ΠΤΡΙΣΙΟ 1. ΣΟ ΠΤΡΙΣΙΟ ΣΗ ΥΤΗ Το πυρίτιο (Si) ανήκει στη 14 η ομάδα του περιοδικού πίνακα και στη τρίτη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ. Εξοικονομήσεις Κόστους με τη χρήση της Γκάμας AddHX Προσθέτων Καυσίμων Βαρέως Μαζούτ

ΤΕΧΝΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ. Εξοικονομήσεις Κόστους με τη χρήση της Γκάμας AddHX Προσθέτων Καυσίμων Βαρέως Μαζούτ ΤΕΧΝΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Εξοικονομήσεις Κόστους με τη χρήση της Γκάμας AddHX Προσθέτων Καυσίμων Βαρέως Μαζούτ Κατά τη λειτουργία ενός καυστήρα, υπάρχουν πολλές δαπάνες. Κάποιες από αυτές τις δαπάνες θα μπορούσαν

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ Εκπαιδευτής ΚΕ.ΠΑ

Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ Εκπαιδευτής ΚΕ.ΠΑ Παρουσίαση ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΝΑΟΥΤΗΣ Εκπαιδευτής ΚΕ.ΠΑ Ο Γάλλος αρχιτέκτονας Λε Κορμπυζιέ είπε ότι το κτίριο είναι μια μηχανή μέσα στην οποία ζούμε. Κάτι τέτοιο όμως απέχει πολύ από την πραγματικότητα, καθώς ο

Διαβάστε περισσότερα

FIBRAN AE Βιομηχανία μονωτικών υλικών. 6 ο χλμ. Θεσσαλονίκης - Ωραιοκάστρου ΤΚ. 57013, Ωραιόκαστρο ΤΘ. 40306, ΤΚ.

FIBRAN AE Βιομηχανία μονωτικών υλικών. 6 ο χλμ. Θεσσαλονίκης - Ωραιοκάστρου ΤΚ. 57013, Ωραιόκαστρο ΤΘ. 40306, ΤΚ. FIBRAN AE Βιομηχανία μονωτικών υλικών 6 ο χλμ. Θεσσαλονίκης - Ωραιοκάστρου ΤΚ. 57013, Ωραιόκαστρο ΤΘ. 40306, ΤΚ.56010, Σταυρούπολη Θεσσαλονίκη Τηλ: +30 2310 682425 +30 2310 692700 Fax: +30 2310 683131

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Γενικά περί ατµόσφαιρας

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Γενικά περί ατµόσφαιρας ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ Γενικά περί ατµόσφαιρας Τι είναι η ατµόσφαιρα; Ένα λεπτό στρώµα αέρα που περιβάλει τη γη Η ατµόσφαιρα είναι το αποτέλεσµα των διαχρονικών φυσικών, χηµικών και βιολογικών αλληλεπιδράσεων του

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ

ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ Υποστρώματα Πορώδη υλικά που δεν προκαλούν φυτοτοξικότητα και χρησιμοποιούνται για να υποκαταστήσουν το έδαφος ως μέσου ανάπτυξης του ριζικού συστήματος των φυτών. Χημικά αδρανή

Διαβάστε περισσότερα

GREEN PANEL ΤΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΜΑΣ

GREEN PANEL ΤΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΜΑΣ GREEN PANEL ΤΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΜΑΣ SIP ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΟΜΗΣΗΣ SIP H ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 21 ΟΥ ΑΙΩΝΑ DIP -ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΑ ΜΟΝΩΤΙΚΑ ΠΑΝΕΛΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΥΤΟΦΕΡΟΜΕΝΗΣ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑΣ EVOTHERM PLUS ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΘΕΡΜΟΠΡΟΣΟΨΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΥΦΑΝΤΙΚΑ ΜΟΝΩΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΒΟΥΡΤΣΑΚΙ ΓΙΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΑ "NEΑ EΛΒIΣ Α.Ε."

ΥΦΑΝΤΙΚΑ ΜΟΝΩΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΒΟΥΡΤΣΑΚΙ ΓΙΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΑ NEΑ EΛΒIΣ Α.Ε. ΥΦΑΝΤΙΚΑ ΜΟΝΩΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΒΟΥΡΤΣΑΚΙ ΓΙΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΑ "NEΑ EΛΒIΣ Α.Ε." Θέση ΑΥΓΟ ΣOΥΦΛI EΒΡOΥ 684 00 Πωλήσεις: Tηλ: 2554 023522 Φaξ: 2554 020049 E-mail: info@weatherstrip.gr WEB-SITE:www.weatherstrip.gr WEB-SITE:

Διαβάστε περισσότερα

2015 Η ενέργεια είναι δανεική απ τα παιδιά μας

2015 Η ενέργεια είναι δανεική απ τα παιδιά μας Εκπαιδευτικά θεματικά πακέτα (ΚΙΤ) για ευρωπαϊκά θέματα Τ4Ε 2015 Η ενέργεια είναι δανεική απ τα παιδιά μας Teachers4Europe Οδηγιεσ χρησησ Το αρχείο που χρησιμοποιείτε είναι μια διαδραστική ηλεκτρονική

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 009 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ (ΙΙ) ΘΕΩΡHΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Μάθημα: Τεχνολογία Υδραυλικών, Θερμικών

Διαβάστε περισσότερα

Μαγματικά, πλουτώνια πετρώματα ΓΡΑΝΙΤΕΣ ΚΑΙ ΓΡΑΝΙΤΟΕΙΔΗ ΡΥΟΛΙΘΟΣ

Μαγματικά, πλουτώνια πετρώματα ΓΡΑΝΙΤΕΣ ΚΑΙ ΓΡΑΝΙΤΟΕΙΔΗ ΡΥΟΛΙΘΟΣ Ηλίας Χατζηθεοδωρίδης, 2011 Μαγματικά, πλουτώνια πετρώματα ΓΡΑΝΙΤΕΣ ΚΑΙ ΓΡΑΝΙΤΟΕΙΔΗ ΡΥΟΛΙΘΟΣ Καλιούχος Άστριος ή Πλαγιόκλαστο Χαλαζίας Βιοτίτης ή Κεροστίλβη + Μοσχοβίτης (όχι με Κεροστλίβη) + Μαγνητίτης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΟΝΙΟΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑΣ

ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΟΝΙΟΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑΣ ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΟΝΙΟΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑΣ Η πρώτη ύλη με τη μορφή σωματιδίων (κόνεως) μορφοποιείται μέσα σε καλούπια, με μηχανισμό που οδηγεί σε δομική διασύνδεση των σωματιδίων με πρόσδοση θερμότητας.

Διαβάστε περισσότερα

4. ΑΝΘΡΑΚΑΣ. Επιμέλεια παρουσίασης Παναγιώτης Αθανασόπουλος Δρ - Χημικός

4. ΑΝΘΡΑΚΑΣ. Επιμέλεια παρουσίασης Παναγιώτης Αθανασόπουλος Δρ - Χημικός 4. ΑΝΘΡΑΚΑΣ Επιμέλεια παρουσίασης Παναγιώτης Αθανασόπουλος Δρ - Χημικός Σκοπός του μαθήματος: Να εντοπίζουμε τη θέση του άνθρακα στον περιοδικό πίνακα. Να ταξινομούμε τα διάφορα είδη άνθρακα σε φυσικούς

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικασίες Υψηλών Θερμοκρασιών

Διαδικασίες Υψηλών Θερμοκρασιών Διαδικασίες Υψηλών Θερμοκρασιών Ενότητα: Εργαστηριακή Άσκηση 1 Τίτλος: Μελέτη εψησιμότητας πρώτων υλών για την παρασκευή κλίνκερ Ονόματα Καθηγητών: Κακάλη Γ., Μουτσάτσου Α., Μπεάζη Μ., Ρηγοπούλου Β., Φτίκος

Διαβάστε περισσότερα

ΈΡΕΥΝΑ ΤΩΝ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΏΝ ΥΛΙΚΩΝ (ΦΕΛΛΟΣ, ΦΕΛΙΖΟΛ, ΕΞΗΛΑΣΜΕΝΗ ΠΟΛΥΣΤΕΡΙΝΗ) ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΕΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥΣ.

ΈΡΕΥΝΑ ΤΩΝ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΏΝ ΥΛΙΚΩΝ (ΦΕΛΛΟΣ, ΦΕΛΙΖΟΛ, ΕΞΗΛΑΣΜΕΝΗ ΠΟΛΥΣΤΕΡΙΝΗ) ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΕΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥΣ. ΜΑΘΗΜΑ: Τεχνολογία ΤΑΞΗ: Γ γυμνασίου ΤΜΗΜΑ: 2ο ΈΤΟΣ: 2016-2017 ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Γ.Μπικας ΈΡΕΥΝΑ ΤΩΝ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΏΝ ΥΛΙΚΩΝ (ΦΕΛΛΟΣ, ΦΕΛΙΖΟΛ, ΕΞΗΛΑΣΜΕΝΗ ΠΟΛΥΣΤΕΡΙΝΗ) ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΕΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ησυμβολήτης Διογκωμένης Πολυστερίνης στην εξοικονόμηση ενέργειας

Ησυμβολήτης Διογκωμένης Πολυστερίνης στην εξοικονόμηση ενέργειας Ησυμβολήτης Διογκωμένης Πολυστερίνης στην εξοικονόμηση ενέργειας Τυποποίηση και Σήμανση των προϊόντων EPS σύμφωνα με την 89/106/ΕΟΚ ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΠΑΤΕΝΙΩΤΗΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ E.O.Q MANAGER ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογή μόνωσης σε υφιστάμενα κτίρια κατοικίας. Γ. Πολυμενόπουλος Τμήμα Κτιρίων, ΚΑΠΕ

Εφαρμογή μόνωσης σε υφιστάμενα κτίρια κατοικίας. Γ. Πολυμενόπουλος Τμήμα Κτιρίων, ΚΑΠΕ Εφαρμογή μόνωσης σε υφιστάμενα κτίρια κατοικίας Γ. Πολυμενόπουλος Τμήμα Κτιρίων, ΚΑΠΕ Κτίρια-ενέργεια ενέργεια-περιβάλλον Στην Ευρώπη ο κτιριακός τομέας ευθύνεται για 45% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

Σωλήνες και εξαρτήματα από φαιό χυτοσίδηρο

Σωλήνες και εξαρτήματα από φαιό χυτοσίδηρο PAM SMU-S Σωλήνες και εξαρτήματα από φαιό χυτοσίδηρο 1. Αντικείμενο Η παρούσα προδιαγραφή αφορά στην κατασκευή σωλήνων και εξαρτημάτων από χυτοσίδηρο για ακάθαρτα, λύματα, και όμβρια ύδατα για δομικές

Διαβάστε περισσότερα

4ο Εργαστήριο: ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ

4ο Εργαστήριο: ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ 4ο Εργαστήριο: ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ Συστήματα θέρμανσης Στόχος του εργαστηρίου Στόχος του εργαστηρίου είναι να γνωρίσουν οι φοιτητές: - τα συστήματα θέρμανσης που μπορεί να υπάρχουν σε ένα κτηνοτροφικό

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΙΝOΜΗΣΗ ΦΛΟΓΩΝ ΒΑΘΜΟΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΥΣΗΣ. Μ. Φούντη Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών, 2004

ΤΑΞΙΝOΜΗΣΗ ΦΛΟΓΩΝ ΒΑΘΜΟΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΥΣΗΣ. Μ. Φούντη Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών, 2004 ΤΑΞΙΝOΜΗΣΗ ΦΛΟΓΩΝ ΒΑΘΜΟΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΥΣΗΣ Μ. Φούντη Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών, 2004 Oρισµός φλόγας Ογεωµετρικός τόπος στον οποίο λαµβάνει χώρα το µεγαλύτερο ενεργειακό µέρος της χηµικής µετατροπής

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΤΥΠΙΚΩΝ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΩΝ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΩΝ Κατανάλωση ς Ορισμός της έννοιας της εμπεριεχόμενης ή ενσωματωμένης ς (embodied energy) «Η που χρησιμοποιείται στην παραγωγή των

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΚΕΡΑΜΙΚΩΝ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΚΕΡΑΜΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΚΕΡΑΜΙΚΩΝ Ταξινόμηση Κεραμικών ανάλογα με τις εφαρμογές τους: Ύαλοι Δομικά προϊόντα από πηλούς Λευκόχρωμα κεραμικά σκεύη Πυρίμαχα Κεραμικά εκτριβής Κονιάματα Προηγμένα κεραμικά

Διαβάστε περισσότερα