Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από αιολικά πάρκα: Η «Χάρτα Ανεµογεννητριών του Finistère» και η Ελληνική Χωροταξική Εµπειρία

Transcript

1 Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από αιολικά πάρκα: Η «Χάρτα Ανεµογεννητριών του Finistère» και η Ελληνική Χωροταξική Εµπειρία Α. Γουργιώτης, Υποψήφιος ιδάκτωρ Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας Ευάγ. Κυριαζόπουλος, ιδάκτωρ Οικονοµολόγος Αστικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης Παντείου Πανεπιστηµίου Περίληψη Η ανάπτυξη των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) αποτελεί σήµερα βασική προτεραιότητα της Ε.Ε., στο πλαίσιο της πολιτικής προστασίας του περιβάλλοντος, σύµφωνα µε το Πρωτόκολλο του Κιότο, αλλά και της αναγκαιότητας της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασµού. Από τις ΑΠΕ η αιολική ενέργεια βρίσκεται σήµερα στο επίκεντρο των προβληµατισµών της χωρικής ανάπτυξης, εξαιτίας της υψηλής ζήτησης για την κατασκευή όλο και περισσοτέρων αιολικών πάρκων (Α/Π). Η εξέλιξη αυτή όµως προκαλεί συχνά αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες. Για το λόγω αυτό γίνεται όλο και πιο επιτακτική η ανάγκη εξεύρεσης των όρων που θα επιτρέπουν την «χωρική στερέωση» των αιολικών πάρκων και να δηµιουργηθούν έργα που να διαθέτουν συνοχή σε επίπεδο περιβάλλοντος και τοπίου, αλλά και σε κοινωνικό-οικονοµικό επίπεδο. Στην εισήγηση αυτή γίνεται µια παρουσίαση δύο διαφορετικών προσεγγίσεων χωρικού σχεδιασµού για την ανάπτυξη των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας. Η πρώτη περίπτωση αφορά την προσέγγιση του Finistère στη Bretagne (στη Γαλλία), και η δεύτερη είναι η Ελληνική προσέγγιση χωροθέτησης αιολικών πάρκων µε αναφορά στο Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας. Η προσπάθεια αυτή της συνοπτικής σύγκρισης των δύο προσεγγίσεων επιτρέπει τον εντοπισµό συµπληρωµατικών στοιχείων τόσο για το ένα όσο και για το άλλο µοντέλο χωρικού σχεδιασµού. Εισαγωγή Η ανάπτυξη των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) αποτελεί σήµερα µια από τις πιο βασικές στρατηγικές της Ε.Ε., της οποίας ο κύριος στόχος είναι η προστασία του περιβάλλοντος, σύµφωνα και µε το Πρωτόκολλο του Κιότο, αλλά και της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασµού των χωρών µελών κ.α. Περισσότερη από οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική µορφή ενέργειας η αιολική βρίσκεται σήµερα στο επίκεντρο των προβληµατισµών της χωρικής ανάπτυξης, εξαιτίας της υψηλής ζήτησης για την κατασκευή όλο και περισσοτέρων αιολικών πάρκων (Α/Π). Η εξέλιξη αυτή όµως προκαλεί συχνά αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες. Για το λόγω αυτό γίνεται όλο και πιο επιτακτική η ανάγκη εξεύρεσης των όρων που θα επιτρέπουν την «χωρική στερέωση»ή αλλιώς της «χωροθέτησης» των αιολικών πάρκων και να δηµιουργηθούν έργα που να διαθέτουν συνοχή σε επίπεδο περιβάλλοντος και τοπίου, αλλά και σε κοινωνικόοικονοµικό επίπεδο. Η ανάπτυξη των αιολικών εγκαταστάσεων και γενικότερα των ΑΠΕ διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Η περίπτωση του Finistère στη Bretagne (στη Γαλλία), παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την εκµετάλλευση του αιολικού δυναµικού µε αποτέλεσµα να δηµιουργηθεί µια αυξηµένη δυναµική για τη δηµιουργία αιολικών πάρκων. Η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση του Finistère, µε στόχο να ελεγχθεί η αυξηµένη τάση για εγκατάσταση αιολικών πάρκων και 1

2 να αποφευχθεί η άναρχη εγκατάσταση τους, η οποία θα είχε αρνητικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον, στο τοπίο και στη ζωή των κατοίκων, δηµιούργησε «Τη Χάρτα των Ανεµογεννητριών του Finistere», η οποία αποτελεί τόσο ένα µηχανισµό βοήθειας στις αποφάσεις της κεντρικής διοίκησης όσο και έναν οδηγό στη σύλληψη του έργου προς τους επενδυτές. Η συνοπτική ανάλυση της Χάρτας του Finistère επιτρέπει τη σύγκριση µε την προσέγγιση χωροθέτησης αιολικών πάρκων που έχει υιοθετηθεί στην Ελλάδα. 1. Ο ρόλος και η σηµασία των Α.Π.Ε. Ευρωπαϊκοί και εθνικοί στόχοι.. Οι Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) συνιστούν πηγές ενέργειας φιλικές προς το περιβάλλον, ως ειδικότερη έκφανση αλλά και βασική συνιστώσα της βιώσιµης ανάπτυξης. Σύµφωνα µε την ισχύουσα ελληνική νοµοθεσία, (ν. 2773/1999 όπως τροποποιήθηκε από τον ν.3468/2006) ως ΑΠΕ νοούνται οι µη ορυκτές ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, όπως η αιολική ενέργεια, η ηλιακή ενέργεια, η ενέργεια των κυµάτων, η παλιρροϊκή ενέργεια, η βιοµάζα, τα αέρια που εκλύονται από χώρους υγειονοµικής ταφής και από εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισµού, τα βιοαέρια, η γεωθερµική ενέργεια και η υδραυλική ενέργεια που αξιοποιείται από υδροηλεκτρικούς σταθµούς. Η ανάπτυξη των ΑΠΕ αποτελεί βασική προτεραιότητα της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, µε στόχο την προστασία του περιβάλλοντος (Λευκή Βίβλος «Ενέργεια για το Μέλλον», 1997) και την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασµού (Green Paper «Στρατηγική για την Ασφάλεια της παροχής Ενέργειας», 2002). Σύµφωνα µε το Πρωτόκολλο του Κιότο (1998), προβλέπεται µείωση των εκποµπών των Αερίων του Θερµοκηπίου στην Ε.Ε κατά 8% το από τα επίπεδα του H Ελλάδα έχει αναλάβει για την περίοδο την υποχρέωση συγκράτησης της αύξησης των εκποµπών της στο + 25% σε σχέση µε τις εκποµπές βάσης, προωθώντας, µεταξύ άλλων, για το σκοπό αυτό και τη χρήση ΑΠΕ για την παραγωγή ηλεκτρισµού και θερµότητας. Πέραν αυτών υπάρχουν και άλλες δεσµεύσεις, όπως: Στη Πράσινη Βίβλο για την ασφάλεια της ενεργειακής τροφοδοσίας COM(2000), αναφέρεται ότι οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές κανονιστικές διατάξεις, θα πρέπει να προσαρµοστούν σε επίπεδο πολεοδοµικού σχεδιασµού και χρήσεων γης, προκειµένου να δοθεί σαφής προτεραιότητα στην εγκατάσταση µονάδων ΑΠΕ για ηλεκτροπαραγωγή. Στην εγκεκριµένη από την Ελληνική Κυβέρνηση Ελληνική Στρατηγική προς τη Βιώσιµη Ανάπτυξη (2002). Με βάση την Οδηγία 2001/77/ΕΚ, έχει τεθεί ως στόχος µέχρι το 2010, το 22,1% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Κοινότητα να προέρχεται από ΑΠΕ. Ειδικά για την Ελλάδα και σύµφωνα µε τους στόχους όπως αυτοί προσδιορίζονται στον Ν. 3468/2006 το ποσοστό συµµετοχής των ΑΠΕ στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας πρέπει να ανέλθει, µέχρι το 2010, σε 20,1 % και, µέχρι το 2020, σε 29% αντιστοίχως (Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. 2007). Στην Ελλάδα η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ παραµένει ακόµη χαµηλή. Σύµφωνα µε καταγραφή της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που πραγµατοποιήθηκε το 2005, µόνο 570,82 MW προέρχονταν από ΑΠΕ, ο αριθµός όµως των αδειοδοτηµένων έργων ΑΠΕ ανέρχονταν στα 3.615,16 MW, ενώ τα υπό κατασκευή έργα υπολογίζονταν στα 873,28 MW. Η καθυστέρηση αυτή ως προς την υλοποίηση των επενδύσεων οφείλεται κυρίως σε χωροθετικά προβλήµατα και στη διασπορά χρήσεων γης, (Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. 2007). Σύµφωνα µε την 3 η εθνική έκθεση (ΥΠΑΝ 2005) για το επίπεδο διείσδυσης των ΑΠΕ το 2010 και την επίτευξη του στόχου (20,1%) εκτιµάται ότι η δυνατότητα διείσδυσης τους στο σύνολο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας διαµορφώνεται ως εξής: 2

3 Πίνακας 1. 3 η Εθνική Έκθεση του Υπουργείου Ανάπτυξης για το επίπεδο διείσδυσης των ΑΠΕ το 2010 Τεχνολογία Εγκατεστηµένη ισχύς το 2010 σε MW Παραγωγή ενέργειας το 2010 σε TWh Συµµετοχή ανά τύπο ΑΠΕ το 2010 σε % Αιολικά Πάρκα ,09 10,42 Μικρά υδροηλεκτρικά (<20 ΜWe) 364 1,09 1,60 Μεγάλα υδροηλεκτρικά ,58 6,74 Βιοµάζα 103 0,81 1,19 Γεωθερµία 12 0,09 0,03 Φωτοβολταϊκά 18 0,02 0,03 Σύνολο ,67 20,10 Πηγή: ΥΠΑΝ 2005 Με βάση την σηµερινή κατανοµή, η εγκατεστηµένη ισχύς των ΑΠΕ (εκτός των µεγάλων Υδροηλεκτρικών), πρέπει να αυξηθεί κατά ΜW προκειµένου να επιτευχθεί ο εθνικός στόχος (Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. 2007). Για την επίτευξη του παραπάνω στόχου, τα κράτη µέλη της ΕΕ καθορίζουν µέτρα υποστήριξης, καθώς και κριτήρια για την εναρµόνιση των πολιτικών ΑΠΕ, όπως απλοποίηση διαδικασιών αδειοδότησης, εξασφάλιση σύνδεσης στα δίκτυα, πόρους ενίσχυσης επενδύσεων ΑΠΕ, εγγυηµένη τιµή πώλησης kwh. 2. Η χωρική διάσταση της ανάπτυξης των αιολικών πάρκων Κρίσιµο είναι το ζήτηµα της χωροθέτησης των Αιολικών Πάρκων. Κι αυτό γιατί, αν και οι αιολικές εγκαταστάσεις µπορεί να χαρακτηρισθούν κατ αρχήν ως δραστηριότητες φιλικές προς το περιβάλλον, εν τούτοις έχουν και αυτές τις επιπτώσεις τους. Για την πρόληψη, την άµβλυνση και την αποτροπή των επιπτώσεων αυτών, είναι απαραίτητη η ανάγκη καθιέρωσης κανόνων και κριτηρίων για τη χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων ώστε να διασφαλίζεται η ισορροπία µεταξύ προστασίας του περιβάλλοντος και ενίσχυσης της επενδυτικής ασφάλειας Το παράδειγµα της «Χάρτας Ανεµογεννητριών του Finistere» στην Γαλλία Η εγκατάσταση αιολικών πάρκων στη Γαλλία συµπεριλαµβάνεται στα χωροταξικά σχέδια των δήµων ή οµάδων δήµων που έχουν παράγει τα δικά τους χωροταξικά σχέδια, Plan Local d Urbanisme (PLUs). Η αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας είναι επιτρεπτή εφόσον προβλέπεται από το εν λόγω χωροταξικό σχέδιο. Η Γαλλική νοµοθεσία επίσης δίνει τη δυνατότητα υλοποίησης ειδικών εργαλείων διαχείρισης του χώρου για τους αιολικούς σταθµούς. Προβλέπονται συγκεκριµένα τα εξής: Περιφερειακά σχέδια για την αιολική ενέργεια. Τα σχέδια αυτά τα οποία δεν είναι υποχρεωτικά, καθορίζουν τη συνολική προοπτική για την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας στην αντίστοιχη περιφέρεια, συνδυάζοντας τις αιολικές ενεργειακές προτεραιότητες, τις περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες και τις δυνατότητες της υποδοµής µεταφοράς της ηλεκτρικής ενέργειας και στοχεύουν στην υποβοήθηση των επενδυτών και των δηµόσιων υπηρεσιών που εµπλέκονται στη διαδικασία αδειοδότησης. Τα σχέδια αυτά καταλήγουν στον προσδιορισµό, στο εσωτερικό της περιφέρειας γεωγραφικών περιοχών που είναι καλύτερα προσαρµοσµένοι στην εγκατάσταση αιολικών σταθµών. Συµπληρωµατικά εργαλεία που µπορούν να πάρουν διάφορες µορφές αποτελούν οι νοµαρχιακοί αιολικοί χάρτες, µελέτες αιολικού δυναµικού σε νοµαρχιακό ή διαδηµοτικό επίπεδο, αναλύσεις για την ενσωµάτωση της αιολικής διάστασης σε 3

4 διάφορα χωρικά και πολεοδοµικά σχέδια. Στα εργαλεία αυτά ανήκει και η Χάρτα του Finistère. Η διεξαγωγή δηµόσιας διαβούλευσης αποτελεί µια διαδικασία που στη Γαλλική νοµοθεσία έχει σηµαντική βαρύτητα. Η περιοχή του Finistère βρίσκεται στο δυτικό κοµµάτι της Γαλλίας στην Βρετάνη. Λόγω του αυξηµένου αιολικού δυναµικού που διαθέτει είδε σε πολύ µικρό χρονικό διάστηµα να αυξάνονται οι αιτήσεις για την εγκατάσταση αιολικών πάρκων. Η αύξηση αυτή της ζήτησης όµως ανέδειξε µια «σύγκρουση»: οι περιοχές οι οποίες είχαν το εκµεταλλεύσιµο αιολικό δυναµικό που είναι απαραίτητο για την εγκατάσταση ενός αιολικού πάρκου, ήταν οι ίδιες µε τις περιοχές που παρουσίαζαν περιβαλλοντικό και αισθητικό ενδιαφέρον. Η σύγκρουση αυτή δεν ήταν εύκολο να ξεπεραστεί, έτσι ώστε να επιτευχθεί µια ισόρροπη ανάπτυξη του χώρου στην περιοχή του Finistère, κυρίως λόγω του γεγονότος ότι ο χωροταξικός σχεδιασµός και η αντίστοιχη σχετική νοµοθεσία δεν είχαν ενσωµατώσει τις ιδιαιτερότητες των αιολικών εγκαταστάσεων. Ο νοµάρχης, αρµοδιότητα του οποίου αποτελεί η έκδοση αδειών κατασκευής ανεµογεννητριών, έπρεπε να πάρει κάποια πρωτοβουλία, ελλείψει της σχετικής νοµοθεσίας, η οποία θα αφορούσε την περιοχή αυτή. Έτσι σε συνεργασία µε όλους του φορείς του Finistère συντάχθηκε και υιοθετήθηκε από κοινού η Χάρτα που αφορά την εγκατάσταση ανεµογεννητριών. Η Χάρτα αυτή αποτελεί όχι µόνο ένα εργαλείο που βοηθά την αδειοδοτική διαδικασία των δηµόσιων αρχών αλλά και έναν χρήσιµο οδηγό για τους επενδυτές. Η επεξεργασία της εν λόγω Χάρτας έγινε από µια οµάδα εργασίας στην νοµαρχία, σε συνεργασία µε όλους τους φορείς και τους τοπικούς συλλόγους που µπορούσαν να προσφέρουν σχετική εµπειρία δηµιουργώντας έτσι, ένα θετικό κλίµα και µια ισόρροπα χωρική ανάπτυξη των αιολικών πάρκων. Στη συνέχεια επί της Χάρτας γνωµοδότησε η Commission Departementale des Sites, Perspectives et Paysages, και επικυρώθηκε από την Commite Departementale de Pilotage des Eoliennes. Από τη στιγµή που επικυρώθηκε η Χάρτα τέθηκε σε εφαρµογή υπό την αιγίδα της επιτροπής έργου (Commité de pilotage) της νοµαρχίας. Η Χάρτα δεν έχει κανονιστικό χαρακτήρα αλλά µια συµβολική αξία που προέρχεται από την παιδαγωγική της διάσταση αλλά και από εκείνη του εθελοντισµού των φορέων σου συνέβαλαν στην επεξεργασία της. Αποτελεί επίσης κοινό σηµείο αναφοράς για την προώθηση των ιδιωτικών συµφερόντων χωρίς όµως να διακυβεύεται το γενικό συµφέρον. Με την υιοθέτηση όµως γενικών κατευθύνσεων για την εγκατάσταση αιολικών πάρκων στην πολεοδοµική τους νοµοθεσία (Schema de Coherence Territoriale) όσο και στον τοπικό σχεδιασµό (Plans Locaux d Urbanisme), η εφαρµογή της παρούσας Χάρτας θα µειώνεται σταδιακά. Η Χάρτα αποτελείται από δύο συµπληρωµατικά κεφάλαια. Το πρώτο αφορά στους βασικούς στόχους της Χάρτας και το δεύτερο αφορά στα στοιχεία εκείνα που βοηθούν στη λήψη της απόφασης και τα οποία αποτελούν και τις ιδιαιτερότητες της περιοχής του Finistère. Στο πρώτο κεφάλαιο που αφορά τους στόχους της Χάρτας γίνεται µια προσπάθεια επίτευξης τριών κύριων στόχων σε µια προοπτική βιώσιµης ανάπτυξης. i. Ο πρώτος στόχος αφορά την παραγωγή ανανεώσιµης πηγής ενέργειας: Ο στόχος αυτός αποτελεί γενικότερο στόχο σε επίπεδο χώρας λόγω των ιεθνών και εθνικών υποχρεώσεων της Γαλλίας για την παραγωγή ΑΠΕ (21% της ενέργειας της µέχρι το 2010, πρέπει να προέρχεται από ΑΠΕ), λόγω επίσης της αυξανόµενης τιµής του πετρελαίου και βέβαια λόγω της επιδοτούµενης τιµής της αγοράς ενέργειας. Το Finistere, λόγω του ιδιαίτερα αυξηµένου αιολικού δυναµικού αποτελεί µια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα προοπτική εγκατάστασης A/Π και για το λόγο αυτό το αφορά άµεσα, 4

5 όπως αποδεικνύεται από τα είδη εγκατεστηµένα Α/Π και από τον σηµαντικό αριθµό αιτήσεων. ii. εύτερος στόχος αποτελεί η προστασία του περιβάλλοντος και του τρόπου ζωής των κατοίκων. Η εγκατάσταση των Α/Π συµβάλλει σηµαντικά στην αλλοίωση του τοπίου, στη δηµιουργία ενοχλητικών αλλαγών τόσο στην περιοχή όσο και στους κατοίκους. Οι πιο ευαίσθητες περιοχές του Finistere (παράκτιος χώρος, κορυφογραµµές) αποτελούν ταυτόχρονα και τις περιοχές µε το υψηλότερο αιολικό δυναµικό και εποµένως µε το µεγαλύτερο επενδυτικό ενδιαφέρον. Βασικός λοιπόν στόχος αποτελεί η προστασία της ποιότητας του περιβάλλοντος και του τοπίου και βεβαίως της συµβατότητας της διάχυτης οικιστικής ανάπτυξης της περιοχής µε τις αιολικές εγκαταστάσεις. iii. Τρίτος στόχος αποτελεί η οικονοµική τοπική ανάπτυξη. Η εγκατάσταση Α/Π θα έχει οικονοµικές επιπτώσεις είτε άµεσες µε την παραγωγή και εµπορευµατοποίηση της ενέργειας και την ανάπτυξη τεχνολογικών επιχειρήσεων σχετικών µε το Α/Π, είτε έµµεσες µε την αλλαγή της τουριστικής εικόνας, κλπ. αλλά και µέσω των ανταποδοτικών τελών. Ο στόχος αυτός είναι ιδιαίτερα σηµαντικός για το Finistère που ο τουρισµός και η γεωργία αποτελούν τους βασικούς άξονες της οικονοµίας της περιοχής. Για την επίτευξη των παραπάνω τριών στόχων δηµιουργήθηκε ένα τοπικό σύµφωνο (partenariat local) στο οποίο συµµετέχουν η τοπική αυτοδιοίκηση ( ήµοι, διαδηµοτικές συνεργασίες, Νοµαρχία, κλπ) η κεντρική διοίκηση, δηµόσιοι φορείς (EDF, Agence de l Environnement et de la Maitrise de l Energie, κλπ), τα επιµελητήρια, και οι τοπικοί σύλλογοι, και οι οποίοι παρεµβαίνουν σε διάφορα στάδια κατά τη διαδικασία απόφασης εγκατάστασης ενός Α/Π. Παράλληλα µε την δηµιουργία του παραπάνω συµφώνου ιδρύεται στη νοµαρχία η «Επιτροπή Περιοχών και Προοπτικών του Τοπίου» (La Commission Departementale des sites, perspectives et paysages) µε σκοπό να συµβουλεύει τον νοµάρχη και η «επιτροπή έργου» (comite de pilotage) µε στόχο την παρακολούθηση και τη σωστή εφαρµογή της Χάρτας. Για την εκτίµηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων κάθε νέας εγκατάστασης έπρεπε να προσδιοριστεί µια µεθοδολογία η οποία να βοηθά αφενός την επιτροπή στη λήψη απόφασης αλλά και στην ορθολογική χωροθέτηση της εγκατάστασης στο χώρο. Τα βασικότερα στοιχεία που βοηθούν στην λήψη απόφασης για την εγκατάσταση αιολικών πάρκων είναι τα εξής: Α. Η αξιολόγηση των επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον Για την αξιολόγηση των επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον γίνεται α) µια ανάλυση των επιπτώσεων στη πανίδα και στη χλωρίδα, β) στη συνέχεια γίνεται µια δεύτερη αξιολόγηση των επιπτώσεων σε επίπεδο νοµού λαµβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του και γ) αξιολογείται η συµβατότητα των ανεµογεννητριών µε την περιοχή εγκατάστασης. Πιο συγκεκριµένα: i. Ανάλυση των επιπτώσεων στη πανίδα και στη χλωρίδα. Η µέθοδος που χρησιµοποιείται για την ανάλυση των επιπτώσεων στη πανίδα και στη χλωρίδα βασίζεται στην ιεράρχηση του φυσικού πλούτου της εξεταζόµενης περιοχής και στη διατήρηση της ισορροπίας, λαµβάνοντας υπόψη τις προβλεπόµενες επιπτώσεις του Α/Π. ii. Αξιολόγηση των επιπτώσεων σε επίπεδο νοµού λαµβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του. Τα αποτελέσµατα της ανάλυσης της προηγούµενου σταδίου αξιολογούνται σε κλίµακα νοµού λαµβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά και τις 5

6 ιδιαιτερότητες του νοµού. Για παράδειγµα η περιοχή του Finistère είναι ιδιαίτερα πλούσια σε υδροβιότοπους πολύ περισσότερο από τους υπόλοιπους νοµούς της Γαλλίας. Από µόνος του ένας υδροβιότοπος, λαµβάνοντας υπόψη τη χλωρίδα και την πανίδα του, ίσως να αποτελεί απαγορευτική περιοχή για οποιαδήποτε επέµβαση. Επειδή όµως υπάρχει µεγάλος αριθµός υδροβιοτόπων στην περιοχή και ενδεχοµένως αξιολογότερων από κάποιον συγκεκριµένο, τότε ο συγκεκριµένος υδροβιότοπος ίσως να µην αποτελεί απαγορευτική ζώνη για την επέµβαση κάποιου έργου. Στο σηµείο αυτό έχει ιδιαίτερο ρόλο η έννοια της «ευαισθησίας» (sensibilité) η οποία συνδέεται µε το χαρακτήρα της «περιβαλλοντικής κληρονοµιάς» των ειδών της χλωρίδας και της πανίδας και µε την έννοια της «ευαισθησίας» που έχουν κάποια είδη σε σχέση µε κάποια άλλα. Για παράδειγµα τα πουλιά είναι περισσότερο ευάλωτα τις ανεµογεννήτριες από άλλα είδη. Η παραπάνω έννοια έρχεται να συµπληρωθεί από εκείνη της «µείωσης» των αρνητικών επιπτώσεων (réductibilité) που στην ουσία σηµαίνει την πρόληψη για λιγότερες αρνητικές επιπτώσεις. Για παράδειγµα για να χαρακτηρισθεί µια περιοχή ως µεγάλης ορνιθολογικής ευαισθησίας, σηµαίνει ότι οι ανεµογεννήτριες αποτελούν ένα βαθµό υψηλού κινδύνου για τα πουλιά µιας περιοχής και ότι οι πιθανότητες «µείωσης» των αρνητικών επιπτώσεων (réductibilité) φαίνονται να είναι µικρές. iii. Αξιολόγηση της συµβατότητας των ανεµογεννητριών µε την περιοχή εγκατάστασης. Προκειµένου να πραγµατοποιηθεί η αξιολόγηση αυτή η ευρύτερη περιοχή του Finistère έχει ιεραρχηθεί σε ζώνες οικολογικού ενδιαφέροντος: Περιοχές µε υψηλή οικολογική ευαισθησία. Στις 33 περιοχές µε υψηλό οικολογικό ενδιαφέρον (όπως φαίνονται στον επόµενο πίνακα) η δυνατότητα υποδοχής ανεµογεννητριών είναι ιδιαίτερα χαµηλή, έως µηδενική. Ο παρακάτω πίνακας στον οποίο φαίνονται οι εν λόγω περιοχές παρουσιάζει µε συνθετικό τρόπο την «ευαισθησία» (sensibilité) κάθε περιοχής σε σχέση µε τη δυνατότητα µείωσης των αρνητικών επιπτώσεων (réductibilité). Λοιπές περιοχές οι οποίες δεν παρουσιάζουν κάποιο βαθµό οικολογικής «ευαισθησίας», χωρίς βέβαια αυτό να σηµαίνει ότι δεν υπάρχουν περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Στο συνθετικό χάρτη που ακολουθεί φαίνονται οι παραπάνω 33 οικολογικά ευαίσθητες περιοχές του Finistère, όπως επίσης και ο βαθµός οικολογικής ευαισθησίας της κάθε περιοχής. Σε κάθε περίπτωση κάθε αιολική εγκατάσταση θα πρέπει να αποδεικνύει τη συµβατότητά του µε τον επιλεγµένο χώρο εγκατάστασης. 6

7 Πίνακας 2. Περιοχές του Finistère µε υψηλό οικολογικό ενδιαφέρον Πηγή: Charte départementale des éoliennes du Finistère (2002) 7

8 Χάρτης 1. Περιοχές υψηλού οικολογικού ενδιαφέροντος και βαθµός οικολογικής ευαισθησίας τους. Πηγή: Charte départementale des éoliennes du Finistère (2002) Β. Αξιολόγηση των επιπτώσεων στο τοπίο Στην αξιολόγηση των επιπτώσεων των ανεµογεννητριών στο τοπίο διακρίνονται δύο τύποι τοπίου µε διαφορετικά προβλήµατα για τον κάθε ένα.: «Εµβληµατικό» τοπίο. «Άλλο» τοπίο. Το «Εµβληµατικό» τοπίο είναι εκείνο που συµβάλει θετικά στην εικόνα του νοµού, αλλά και σε τοπικό, Περιφερειακό, Εθνικό και ιεθνές επίπεδο. Η αναγνώριση και ο γεωγραφικός προσδιορισµός των εµβληµατικών τοπίων έγινε κατόπιν ανάλυσης του βαθµού αναγνωρισηµότητας και αντιπροσωπευτικότητας τους στο κοινωνικό σύνολο: στο πλαίσιο θεσµοθετηµένης προστασίας, (αρχαιολογικοί χώροι, κ.ά.). στο πλαίσιο καλλιτεχνικών έργων (λογοτεχνίας, ποίησης, φωτογραφίας, κλπ). στο πλαίσιο τουριστικής αξιοποίησης. Το «Εµβληµατικό» τοπίο έχει ιεραρχηθεί σε 3 κατηγορίες : i. Το «Πολύ Σηµαντικό εµβληµατικό τοπίο» (paysages emblematiques majeurs), για το οποίο υπάρχει µια ισχυρή θεσµική προστασία, ή αποτελεί µέρος και των τριών παραπάνω κατηγοριών αναγνωσιµότητας και αντιπροσωπευτικότητας του κοινού. Συνήθως είναι τοπία µοναδικά και σπάνια. ii. Το «Σηµαντικό εµβληµατικό τοπίο» (paysages emblematiques forts), είναι το τοπίο εκείνο το οποίο αποτελεί µέρος περισσότερων από τις κατηγορίες 8

9 αντιπροσωπευτικότητας και αναγνωσιµότητας του κοινού, ή είναι τοπία καταγεγραµµένα λόγω της υψηλής αισθητικής τους. Συνήθως είναι αυθεντικά τοπία υψηλής αισθητικής και ποιότητας. iii. «Μέτριο εµβληµατικό τοπίο» (paysages emblematiques moyens), είναι το τοπίο εκείνο του οποίου η αντιπροσωπευτικότητα και η αναγνωσιµότητα στο κοινό είναι µικρότερη, δεν είναι θεσµικά προστατευµένο αλλά σε κάθε περίπτωση διαθέτουν ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Συνήθως είναι τοπία που η εµβέλειά τους περιορίζεται στο επίπεδο του νοµού. Η ιεράρχηση αυτή απεικονίζεται στο συνθετικό παρακάτω πίνακα ως εξής: Πίνακας 3. Ιεράρχηση Τοπίου «Πολύ Σηµαντικό εµβληµατικό τοπίο» (paysages emblematiques majeurs): +++ «Σηµαντικό εµβληµατικό τοπίο» (paysages emblematiques forts): ++ «Μέτριο εµβληµατικό τοπίο» (paysages emblematiques moyens) : + Όσον αφορά την κατηγορία «άλλο τοπίο», πρόκειται για τοπία που δεν έχουν χαρακτηρισθεί ως «συµβολικά τοπία», δεν συµµετέχουν άµεσα στην εικόνα του νοµού και αφορούν συνήθως περιοχές όπου εξελίσσεται η καθηµερινή ζωή. Ο χάρτης που ακολουθεί παρουσιάζει τα 43 χωρικές ενότητες µε εµβληµατικό χαρακτήρα στην περιοχή του Finistère. Πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη µια προστατευτική περίµετρο της τάξης 5-8 χλµ, η οποία αποτελεί τη περιοχή επιρροής που έχει µια ανεµογεννήτρια. Χάρτης 2. Χωρικές ενότητες µε εµβληµατικό χαρακτήρα στην περιοχή του Finistère. Πηγή: Charte départementale des éoliennes du Finistère (2002) 9

10 Γ. Η συµβατότητα του τοπίου µε τις ανεµογεννήτριες Στην περίπτωση του εµβληµατικού τοπίου, η Χάρτα θέτει ως στόχο την προστασία του εµβληµατικού χαρακτήρα του τοπίου, είτε µε την προστασία από κάθε αλλοίωση του, είτε κάνοντας αποδεκτά έργα των οποίων η ένταξη στο τοπίο είναι ιδιαίτερα επιτυχηµένη. Στη προκειµένη περίπτωση η Χάρτα θέτει ως βασικό στόχο την αποφυγή κάθε σηµαντικής αλλαγής ή αλλοίωσης του εµβληµατικού τοπίου που χαρακτηρίζεται ως : παρθένο τοπίο τοπίο το οποίο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε τοπική κλίµακα. Όσον αφορά την κατηγορία «άλλο τοπίο» η Χάρτα δεν προτείνει την κατ αρχήν απαγόρευση εγκατάστασης ανεµογεννητριών, αλλά την καλή ένταξή τους στο τοπίο αποφεύγοντας την αλλοίωσή του προκαλώντας έτσι την προοδευτική καταστροφή του. Θέτει όµως ως στόχο για τη συγκεκριµένη κατηγορία τοπίου την αποφυγή µιας προοδευτικής και συστηµατικής αλλοίωσης του τοπίου µε : την αποφυγή του φαινοµένου της ορατότητας ταυτοχρόνως δύο ή και περισσοτέρων Α/Π. αποφεύγοντας τις πολύ εκτεθειµένες (οπτικά) εγκαταστάσεις. Η εν λόγω Χάρτα επιτρέπει τη διαχείριση µε συγκροτηµένο τρόπο το αυξηµένο επενδυτικό ενδιαφέρον, υποδεικνύοντας τις περιοχές οι οποίες χαρακτηρίζονται ως απαγορευτικές για την εγκατάσταση αιολικών πάρκων και εκείνες που επιτρέπονται. Αυτή η προσέγγιση θα αποτελέσει χρήσιµο εργαλείο για την επεξεργασία των θεσµικών εργαλείων Schemas de Coherence Territoriale, Plans Locaux d Urbanisme Η Ελληνική εµπειρία χωροθέτησης αιολικών εγκαταστάσεων Η χωροθέτηση γενικότερα των εγκαταστάσεων ΑΠΕ στην Ελλάδα έχει αντιµετωπισθεί µέχρι σήµερα αποκλειστικά στο πλαίσιο των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης των σχετικών έργων. Η διαδικασία αυτή, αν και επιτρέπει την εκτίµηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον στο επίπεδο κάθε συγκεκριµένης εγκατάστασης, εν τούτοις δεν µπορεί, λόγω του εξατοµικευµένου χαρακτήρα της, να απαντήσει στην ανάγκη καθιέρωσης γενικών κριτηρίων χωροθέτησης έργων ΑΠΕ. Το ζήτηµα της χωροθέτησης τους αποτελεί κρίσιµο σηµείο ιδιαίτερα για την επίτευξη των εθνικών και κοινοτικών στόχων για την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ. Και τούτο διότι αν και τα έργα ΑΠΕ µπορεί να χαρακτηρισθούν κατ αρχήν ως δραστηριότητες φιλικές προς το περιβάλλον, εν τούτοις δεν στερούνται παντελώς επιπτώσεων σε αυτό. Οι επιπτώσεις αυτές διαφοροποιούνται ανάλογα µε το είδος της εκάστοτε χρησιµοποιούµενης τεχνολογίας ΑΠΕ (αιολική, υδροηλεκτρική, γεωθερµική, ηλιακή ενέργεια κλπ.), ενώ µπορεί να εκτείνονται τόσο στο ανθρωπογενές, όσο και στο φυσικό περιβάλλον (τοπίο, χλωρίδα και πανίδα, κλπ.) των περιοχών εγκατάστασης. Για την πρόληψη, την άµβλυνση και την αποτροπή των επιπτώσεων αυτών καταρτίστηκε σε εθνικό επίπεδο σχεδιασµού, από το Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε., το «Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης» που καθορίζει τις βασικές κατευθύνσεις και τους γενικούς κανόνες για τη χωροθέτηση έργων ΑΠΕ στο σύνολο του εθνικού χώρου. Ιδιαίτερα για τις αιολικές εγκαταστάσεις στόχος του Ειδικού Πλαισίου αποτελεί: Ο εντοπισµός, µε βάση τα διαθέσιµα σε εθνικό επίπεδο στοιχεία αιολικού δυναµικού, κατάλληλων περιοχών που θα επιτρέπουν ανάλογα µε τις χωροταξικές και περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητές τους αφενός τη µεγαλύτερη δυνατή χωρική συγκέντρωση των αιολικών εγκαταστάσεων και αφετέρου την επίτευξη οικονοµιών κλίµακας στα απαιτούµενα δίκτυα. 10

11 Η καθιέρωση κανόνων και κριτηρίων χωροθέτησης που θα επιτρέπουν αφενός την δηµιουργία βιώσιµων εγκαταστάσεων αιολικής ενέργειας και αφετέρου την αρµονική ένταξή τους στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον και στο τοπίο. Η δηµιουργία ενός αποτελεσµατικού µηχανισµού χωροθέτησης των αιολικών εγκαταστάσεων, ώστε να επιτευχθεί η µέγιστη δυνατή ανταπόκριση στους στόχους των εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών. Η προσέγγιση για τη χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων που προτείνει το Ειδικό Πλαίσιο γίνεται α) µε τη διάκριση του εθνικού χώρου σε κατηγορίες και β) µε τον καθορισµό κανόνων χωροθέτησης γενικής εφαρµογής και ειδικών ανά κατηγορία χώρου κριτηρίων ιάκριση του εθνικού χώρου σε κατηγορίες: 1. Ηπειρωτική χώρα 2. Αττική 3. Κατοικηµένα νησιά Ιονίου, Αιγαίου & Κρήτης 4. Υπεράκτιος θαλάσσιος χώρος και ακατοίκητες νησίδες. Ειδικότερα: 1. Στην ηπειρωτική χώρα στην οποία συµπεριλαµβάνεται και η Εύβοια, διακρίνονται: α. Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας (ΠΑΠ) και β. Περιοχές Αιολικής Καταλληλότητας (ΠΑΚ). Ως ΠΑΠ ορίζονται οι περιοχές της ηπειρωτικής χώρας που διαθέτουν συγκριτικά πλεονεκτήµατα για την εγκατάσταση αιολικών σταθµών ενώ ταυτόχρονα προσφέρονται από απόψεως επίτευξης των χωροταξικών στόχων διότι συγκεντρώνουν τη µεγαλύτερη ζήτηση. Στις περιοχές αυτές (ΠΑΠ) εκτιµάται η µέγιστη δυνατότητα χωροθέτησης αιολικών εγκαταστάσεων (φέρουσα ικανότητα). Ως ΠΑΚ ορίζονται αντίστοιχα οµάδες ή επιµέρους περιοχές πρωτοβάθµιων ΟΤΑ της ηπειρωτικής χώρας καθώς και µεµονωµένες θέσεις, οι οποίες δεν εµπίπτουν σε ΠΑΠ αλλά διαθέτουν ικανοποιητικό εκµεταλλεύσιµο αιολικό δυναµικό, και προσφέρονται για το λόγο αυτό για την χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων. Χάρτης 3. Ελλάδα: Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας Πηγή: ΥΠΕΧΩ Ε

12 Στην Αττική, που αντιµετωπίζεται ως ιδιαίτερη κατηγορία χώρου λόγω του µητροπολιτικού χαρακτήρα της. Για την ενότητα αυτή έχει ήδη εκπονηθεί Ειδική Χωροταξική Μελέτη. 2. Στα κατοικηµένα νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου Πελάγους, συµπεριλαµβανοµένης και της Κρήτης. Τα νησιά αυτά αντιµετωπίζονται ως ιδιαίτερη κατηγορία χώρου, λόγω των ιδιαίτερων χωροταξικών και περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών τους. 3. Στον υπεράκτιο θαλάσσιο χώρο και τις ακατοίκητες νησίδες. Αντιµετωπίζονται ως ιδιαίτερη κατηγορία χώρου σε εθνικό επίπεδο εν όψει της ειδικής γεωµορφολογίας και λειτουργίας τους αλλά και των ειδικών κριτηρίων χωροθέτησης που καθορίζονται σε αυτά Καθορισµός κανόνων χωροθέτησης: α. Προσδιορίζονται αποστάσεις για τη διασφάλιση της λειτουργικότητας και απόδοσης των εγκαταστάσεων. β. Προσδιορίζονται κατηγορίες ζωνών ασυµβατότητας / αποκλεισµού, εντός των οποίων απαγορεύεται η χωροθέτηση αιολικών µονάδων. Οι ζώνες αυτές περιλαµβάνουν τις ασύµβατες χρήσεις και τις ελάχιστες αποστάσεις που πρέπει να τηρούν οι αιολικές εγκαταστάσεις από συγκεκριµένες δραστηριότητες και περιοχές και είναι κοινές για το σύνολο των κατηγοριών του εθνικού χώρου, µε ορισµένες ιδιαιτερότητες που αφορούν τις θαλάσσιες περιοχές. γ. Καθορίζονται µέγιστες επιτρεπόµενες πυκνότητες αιολικών εγκαταστάσεων σε επίπεδο πρωτοβάθµιου ΟΤΑ κατά κατηγορία χώρου, µε στόχο την αποφυγή «µονοκαλλιέργειας» από δραστηριότητες ΑΠΕ. δ. Καθορίζονται, κατά κατηγορία χώρου, κανόνες ένταξης των αιολικών εγκαταστάσεων στο τοπίο, ώστε να αµβλύνονται ή/και να ελαχιστοποιούνται οι όποιες δυσµενείς οπτικές παρεµβολές τους σ αυτό. 3. Συµπεράσµατα Συµπερασµατικά διαπιστώνεται µια διαφορετική προσέγγιση σχεδιασµού µεταξύ της περιοχής του Finistère όπου φαίνεται ότι ο σχεδιασµός γίνεται σε χαµηλότερο από το εθνικό επίπεδο (δίνοντας τη δυνατότητα εκπόνησης των περιφερειακών πλαισίων αιολικής ενέργειας, των νοµαρχιακών αιολικών χαρτών, µελετών αιολικού δυναµικού σε νοµαρχιακό ή διαδηµοτικό επίπεδο, αναλύσεων για την ενσωµάτωση της αιολικής διάστασης σε διάφορα χωρικά και πολεοδοµικά σχέδια, τη δυνατότητα διαβούλευσης µε το κοινό), ενώ η ελληνική προσέγγιση αποτελεί µια από πάνω προς τα κάτω προσέγγιση σχεδιασµού (top-down). Η καθιέρωση σαφών, ενιαίων και αναλυτικών χωροθετικών κανόνων και κριτηρίων για την εγκατάσταση αιολικών πάρκων από το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ αναµένεται να συµβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα των πλέον ευαίσθητων περιβαλλοντικών περιοχών και στην αρµονική «συνύπαρξη» τους µε οικιστικές και άλλες παραγωγικές δραστηριότητες αλλά και στην ενίσχυση της επενδυτικής ασφάλειας. Ειδικά, ο προσδιορισµός της φέρουσας ικανότητας των Περιοχών Αιολικής Προτεραιότητας και η εισαγωγή µεθοδολογίας εκτίµησης του «κορεσµού» του τοπίου από την εγκατάσταση αιολικών πάρκων θα συντελέσει στην αρµονική ένταξη των αιολικών µονάδων στο περιβάλλον. Επίσης το Ειδικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ ως εθνικού επιπέδου σχεδιασµός, θέτει αναπόφευκτα, ορισµένες απαιτήσεις για τα ήδη θεσµοθετηµένα ή υπό θεσµοθέτηση υποκείµενα χωροταξικά, πολεοδοµικά ή τοµεακά σχέδια (ΠΠΧΣ&ΑΑ, ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ, ΕΧΜ- ΖΟΕ κλπ.) και θα πρέπει να καταβληθεί σηµαντική προσπάθεια για την εναρµόνιση των παραπάνω σχεδίων όπως άλλωστε ορίζεται ρητά και στα άρθρα 8 παρ. 2 και 9 παρ. 3 του Ν. 2742/1999, τα οποία κατά την εκπόνηση τους δεν ήταν δυνατόν να ληφθεί υπόψη η 12

13 χωροθέτηση των ΑΠΕ γενικότερα, τουλάχιστον στον βαθµό και στην έκταση που τους αποδίδεται σήµερα. Η Χάρτα του Finistère ως εργαλείο χωρικού σχεδιασµού σε τοπικό επίπεδο και βάσει των κριτηρίων και των επιλογών της επιτυγχάνει έναν απαραίτητο, για την ισόρροπη ανάπτυξη του χώρου, «συµβιβασµό» µεταξύ αντίθετων µέχρι σήµερα στόχων. Η Χάρτα αυτή, πέρα από την εµπλοκή των τοπικών κοινωνιών βοηθά στην σταδιακή υιοθέτηση των κατευθύνσεων της αειφόρου ανάπτυξης στις αναπτυξιακές πολιτικές, ώστε να απαντούν αποτελεσµατικότερα στα περιβαλλοντικά προβλήµατα της χώρας, επιτρέποντας έτσι τη «χωρική στερέωση» των αιολικών πάρκων και τη δηµιουργία έργων που να διαθέτουν συνοχή σε επίπεδο περιβάλλοντος τοπίου, αλλά και σε κοινωνικό-οικονοµικό επίπεδο. Οι προτάσεις της Χάρτας στηρίζουν αφενός την υλοποίηση των επενδύσεων αιολικών εγκαταστάσεων και την ανταπόκριση στους σχετικούς κοινοτικούς και εθνικούς στόχους, και αφετέρου προωθούν την ορθολογική χωροθέτηση της δραστηριότητας και την ασφάλεια των επενδύσεων, συνεισφέροντας ταυτόχρονα στην προστασία του περιβάλλοντος και στην εφαρµογή των αρχών της αειφορικής διαχείρισης και ανάπτυξης. Βιβλιογραφία ΕΛΕΤΑΕΝ, Ηµερίδα µε θέµα Χωροταξικός σχεδιασµός και ΑΠΕ. Το κλειδί της απογείωσης των ΑΠΕ., Ε.Ε., Communication from the Commission, ENERGY FOR THE FUTURE: RENEWABLE SOURCES OF ENERGY - White Paper for a Community Strategy and Action Plan, COM(97)599 final, 26/11/1997 Ε.Ε., Final report on the Green Paper "Towards a European strategy for the security of energy supply", COM(2002) 321 final, Brussels, Ε.Ε., Οδηγία 2001/77/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 27ης Σεπτεµβρίου 2001, για την προαγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιµες πηγές στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, Επίσηµη Εφηµερίδα αριθ. L 283, , 27/10/2001 Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε., Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης, Υπουργείο Ανάπτυξης, «3η Εθνική Έκθεση σχετικά µε την προώθηση της χρήσης των βιοκαυσίµων ή άλλων ανανεώσιµων καύσιµων για µεταφορές στην Ελλάδα την περίοδο , σύµφωνα µε το άρθρο 4 της Οδηγίας 2003/30/ΕΚ», εκέµβριος, DATAR, (1997) Schéma National d Aménagement et de Développement du Territoire, DATAR Département du Finistère, Charte départementale des éoliennes du Finistère, Direction Générale d Urbanisme de l Habitat et de la Construction, Loi Solidarité et Renouvellement Urbain, Ministère de l Equipement des Transports et du Logement, Secrétariat d Etat au logement, République Française, Direction Générale d Urbanisme de l Habitat et de la Construction, Projet d Aménagement et du Développement Durable du P.L.U. Ministère de l Equipement des Transports et du Logement, Secrétariat d Etat au logement, République Française, Planque B, Technologies nouvelles et réorganisation spatiale. Ed. Ayadalot, PREDAC, La programmation spatiale des projets éoliens,

14 Electrical Energy Production from Wind Turbine Parks: The Finistère Wind Turbines Chart (France) and the Greek Spatial Planning Experience A. Gourgiotis, PhD Candidate, Spatial - Urban Planning and Regional Development Engineer, University of Thessaly Ev. Kyriazopoulos, PhD, Urban and Regional Development Economist, Panteion University Abstract The development of Renewable Energy Sources (R.E.S.) is the main priority of EU, in the frame of the political protection of environment, according to the Protocol of Kyoto, but also the necessity for safety of the energy supply. Among Renewable Energy Sources, wind energy is in the epicentre of reflections on territorial and regional development because of the high demand for more and more Wind Turbine Parks. However, this trend often causes the reaction of local societies. For this reason, it is obligatory to establish the terms and the rules by which wind parks will be developed and projects that will be characterised by cohesion at the levels of environment and physical planning and also, at the socio-economic level, will be pursued. This article presents two different approaches to territorial / physical planning for the development of Renewable Energy Sources. The first is the approach of Finistère in Bretagne, France, and the second is the Greek physical planning approach to Wind Turbine Parks according to the Special Framework for Spatial Planning and Sustainable Development for Renewable Energy Sources. The comparison of two approaches allows us to discover the additional elements of each of the two spatial / physical planning models. Key Words: Renewable Energy Sources, Wind Turbine Parks, Physical / Spatial Planning 14