ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΤΡΟΠΑΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΛΛΑ

Transcript

1 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΤΡΟΠΑΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΛΛΑ Το 87 π.χ. ανακηρύσσεται αρχιστράτηγος των Ρωμαίων ο Λεύκιος Κορνήλιος Σύλλας. Ο βασιλιάς του Πόντου Μιθριδάτης, φανατικός εχθρός της Ρώμης, στέλνει εναντίον του Σύλλα τον στρατηγό του Αρχέλαο με μεγάλο στρατό. Ακολουθούν 2 μάχες που ανέδειξαν νικητές τους Ρωμαίους. Η πρώτη στη Χαιρώνεια και η δεύτερη στον Ορχομενό. Το 86 π.χ., ο Αρχέλαος δίνει την δεύτερη μάχη κατά του Σύλλα στον Ορχομενό. Αυτή η δεύτερη μάχη όμως ήταν ιδιαίτερα φονική και σκοτώθηκαν πολλοί κι από τις δύο παρατάξεις. Ο Πλούταρχος, 200 χρόνια αργότερα, γράφει ότι και τότε ακόμα έβρισκαν χωμένα στα βαλτονέρια της Κωπαΐδας τόξα, κράνη, μαχαίρια και άλλα συντρίμματα όπλων από τη φοβερή μάχη. Η δύναμη των του Σύλλα αντιμετώπισε τα ογκώδη στρατεύματα του βασιλιά Μιθριδάτη του Πόντου, του οποίου οι δυνάμεις υπερέβαιναν τις Είναι μια από τις σπάνιες φορές που τα αρχαία κείμενα συναντούν την αρχαιολογία. Για τη Ρώμη αυτή η μάχη σήμαινε σωτηρία και για την Ελλάδα η επίπτωση ήταν μεγάλη επειδή ο Σύλλας τιμώρησε βάναυσα τις πόλεις που πήραν το μέρος του εχθρού του. Σε ανάμνηση αυτής της νίκης ο Σύλλας ανέγειρε μνημείο που μέχρι πρόσφατα η θέση του αποτελούσε μυστήριο. Μέχρι το 2004 πιστευόταν πως η θέση της μάχης και του τροπαίου ήταν στον ποταμό Κηφισό, στη θέση που σήμερα ονομάζεται «νταμάρια». Τον Νοέμβριο όμως του 2004, ένας αγρότης που όργωνε ένα χωράφι βαμβακιού στη θέση «Κυδωνιά» μεταξύ Ορχομενού και Πύργου ιδιοκτησίας Μαρίας και Κώστα Γκιζίμη, αποκάλυψε το πέτρινο μνημείο που δείχνει το σημείο όπου ο Ρωμαϊκός στρατός σταμάτησε την μεγάλη επίθεση από την ανατολή, πάνω από 2000 χρόνια πριν. 1

2 Το τρόπαιο αντιγράφει τους κορμούς δέντρων που συνήθιζαν να στήνουν οι νικητές στο πεδίο της μάχης και να αναρτούν τον οπλισμό των ηττημένων. Σώζει τον κορμό, τις κνημίδες και το κάτω τμήμα της πανοπλίας πολεμιστή και είχε στηθεί σε λίθινο βαθμιδωτό βάθρο, το οποίο κοσμούσαν πλάκες με ανάγλυφες παραστάσεις. Σε μια πρώτη ανάγνωση της επιγραφής, που ήρθε στο φως, αναγνωρίζονται τα ονόματα του Σύλλα και του Μιθριδάτη, γεγονός που επιβεβαιώνει την ασφαλή ταύτιση του μνημείου. Το σύνολο των αρχιτεκτονικών μελών που συνιστούσαν το τετράγωνο βάθρο του τροπαίου βρέθηκε εν μέρει διασκορπισμένο στον περιβάλλοντα χώρο. Το συνολικό ύψος του μνημείου εκτιμάται ότι ξεπερνούσε τα 6 μ. Την ανασκαφή ανέλαβε η αρχαιολόγος Δρ. Έλενα Κουντούρη. Το βράδυ της Πέμπτης 13 Ιουλίου 2017 στον κήπο του Κοινοτικού Καταστήματος της Τοπικής Κοινότητας Πύργου, ο Δήμος Ορχομενού, η Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας διοργάνωσαν εκδήλωση για την παρουσίαση της μελέτης αποκατάστασης του τροπαίου. Καλεσμένοι για την παρουσίαση (με αφορμή τη φιλοξενία της ομάδας στη περιοχή για ολιγοήμερη συνέχιση μιας τριετούς ανασκαφικής μελέτης) η Δρ. Έλενα Κουντούρη (Διευθύντρια Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Υπουργείου Πολιτισμού) και η ομάδα της αποτελούμενη από την Δρ. Σοφία Ζουμπάκη (Ερευνήτρια στο Κέντρο Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας, Εθνικό Κέντρο Ερευνών), τον Δρ. Νικόλαο Πετρόχειλο (Αρχαιολόγο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Φωκίδας), τον Δρ. Θέμη Μπιλή (Αρχιτέκτονα, MSc E.Μ.Π.) και την Μαρία Μαγνήσαλη (Αρχιτέκτονα, MSc E.Μ.Π.). Η μελέτη αποκατάστασης έχει εγκριθεί ήδη από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και έχει χρηματοδοτηθεί με ευρώ από την Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας. Ο Δήμαρχος Ορχομενού και Πρόεδρος 2 της ΠΕΔ Στερεάς Ελλάδας κ. Λουκάς Υπερήφανος, και η Αντιπεριφερειάρχης Βοιωτίας κα Φανή Παπαθωμά, που άνοιξαν με τους χαιρετισμούς τους τη βραδιά - που συντόνισε η Αντιδήμαρχος Πολιτισμού κα Κική Καραβαγγέλη - τόνισαν την κοινή προσπάθεια για την ανάδειξη των αρχαιολογικών «θησαυρών» του Ορχομενού. Στη συνέχεια πρώτα η κα Κουντούρη (που υπηρέτησε ως υπεύθυνη στην περιοχή Ορχομενού για περίπου 12 συνεχόμενα χρόνια) και ύστερα ο κ. Πετρόχειλος έκαναν μια λεπτομερή περιγραφή τόσο της ανασκαφής όσο και του τροπαίου. Η επιγραφή που βρέθηκε στη σωστική ανασκαφή της αρχαιολόγου Δρ Έλενας

3 Κουντούρη ανέφερε: «Τρόπαιον Λεύκιος Κορνήλιος Σύλλας Αυτοκράτωρ Κατά βασιλέως Μιθριδάτου και των συμμάχων αυτού...» δεν άφησε καμία αμφιβολία για την ταυτοποίηση του μνημείου. Το τρόπαιο στήθηκε στον Ορχομενό από τον Ρωμαίο στρατηγό Σύλλα, όταν νίκησε τα στρατεύματα του βασιλιά του Πόντου, Μιθριδάτη Στ του Ευπάτορος. Στο τέλος της παρουσίασης οι αναστηλωτές-αρχιτέκτονες Θέμης Μπιλής και Μαρία Μαγνήσαλη ανέφεραν πως «Το σύνολο των λίθων που έχουν αποκαλυφθεί, είτε σε ακέραια είτε σε θραυσματική μορφή, είναι ικανοποιητικό και ο ποσοστό διατήρησης του μνημείου είναι μεγάλο. Το μνημείο, λόγω της μακροχρόνιας επίχωσης της ευρύτερης περιοχής, βρίσκεται 1 μέτρο ψηλότερα από το σημείο που ήταν στην αρχαιότητα και το θεμέλιό του κατά τη διάρκεια του χειμώνα είναι κάτω από τη στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα. Ως εκ τούτου η Η Δρ. Έλενα Κουντούρη αναστήλωση του τροπαίου θα γίνει στην ίδια θέση, αλλά σε υψηλότερη στάθμη. Θα τοποθετηθούν πινακίδες με πληροφοριακό υλικό και γύρω του θα κατασκευαστεί ένα δίκτυο μονοπατιών με καθιστικά και χώρο για στάσεις. Η προτεινόμενη αναστηλωτική δράση στην περιοχή θα ενταχθεί ιδανικά στο δίκτυο των αναστηλωτικών δράσεων των αρχαίων μνημείων του Ορχομενού (Θολωτός τάφος του Μινύα, αρχαίο Θέατρο, Παναγία Σκριπούς). Έτσι, θα υπάρξει η δυνατότητα προσέλκυσης μεγάλου αριθμού επισκεπτών». Μετά την παρουσίαση, ακολούθησαν ερωτήσεις από το ακροατήριο, ενώ μεταξύ άλλων παρέμβαση έκανε και ο τέως Δήμαρχος Ορχομενού κ. Κώστας Γκιζίμης, στο κτήμα του οποίου βρέθηκε τυχαία αυτό το σπάνιο εύρημα, γύρω από το οποίο ο Δήμος Ορχομενού θα αποκτήσει σύντομα ένα νέο αρχαιολογικό χώρο. Τις ομιλίες έκλεισε η παριστάμενη Έφορος Αρχαιοτήτων Βοιωτίας κα Αλεξάνδρα Χαραμή, μια «σταθερή σύμμαχος» των διεκδικήσεων του Δήμου μας γύρω από την ανάδειξη των μνημείων μας, κλασικών και βυζαντινών, η οποία κι εκείνη δεν έκρυψε τον ενθουσιασμός της για την πολύ ωραία μελέτη που πρόκειται να γίνει και πράξη στην περιοχή μας. Στο τέλος της βραδιάς η Αντιπεριφερειάρχης κα Η Αλεξάνδρα Χαραμή Φανή Παπαθωμά δεσμεύτηκε για την περαιτέρω χρηματοδότηση, με νέα προγραμματική σύμβαση, ανασκαφών στην περιοχή του Γλά, μια ανασκαφική δουλειά που ολοκληρώνει επίσης αυτή την περίοδο η Δρ Έλενα Κουντούρη και η ομάδα της, ενώ η κα Κουντούρη υποσχέθηκε πως στο τέλος όλων αυτών των 3

4 εργασιών θα διοργανωθεί στον Ορχομενό ένα υψηλού επιπέδου επιστημονικό συνέδριο με σημαντικούς επιστήμονες και μελετητές να συναθροίζονται στη «Γη των Μινυών» και να εξετάζουν τον λαμπρό πολιτισμό τους. Οικοδεσπότης της εξαιρετικής αυτής εκδήλωσης ο εκπρόσωπος της Τοπικής Κοινότητας Πύργου κ. Γιάννης Σταμούλης που υποδέχθηκε πρόσωπα της δημόσιας ζωής (Αντιπεριφερειάρχη, Δήμαρχο, Αντιδημάρχους, Δημοτικούς Συμβούλους), εκπροσώπους Φορέων και Συλλόγων του Δήμου αλλά και πρόσωπα που δεν συναντάμε συχνά όπως τη Δ/ντρια της Γερμανικής Αρχαιολογικής Σχολής κα Σπούν, την Εφόρο Αρχαιοτήτων Φωκίδας κα Ψάλτη και μια σειρά ακόμη ερευνητών και μελετητών που είναι αυτή την περίοδο σε Βοιωτία και Λοκρίδα. Γραφείο Τύπου Δήμου Ορχομενού 4

5 5

6 6

7 Η Δρ. Έλενα Κουντούρη 7

8 Ο κ. Νίκος Πετρόχειλος Ο κ. Θέμης Μπιλής Η κα Μαρία Μαγνήσαλη 8

9 9

10 10

11 11