Προσαρμογή καλλιεργητικών πρακτικών για μείωση του αποτυπώματος άνθρακα στην ελαιοκαλλιέργεια Δρ. Γεώργιος Ψαρράς, Δρ. Γεώργιος Κουμπούρης

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΗΤΡΑ Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών & Αμπέλου Προσαρμογή καλλιεργητικών πρακτικών για μείωση του αποτυπώματος άνθρακα στην ελαιοκαλλιέργεια Δρ. Γεώργιος Ψαρράς, Δρ. Γεώργιος Κουμπούρης

2 Εισαγωγή Η βελτίωση του ισοζυγίου του άνθρακα σε έναν ελαιώνα και η μείωση των εισροών σε χημικά λιπάσματα, παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα: Για τον παραγωγό Για το περιβάλλον

3 Εισαγωγή Αποτύπωμα Άνθρακα -Χαρακτηρισμός προϊόντων -Εμπόριο εκπομπών CO 2 Σύμφωνα με έρευνες στην Ιταλία (Xyloyannis et al), ένα αειφορικό σε σχέση με ένα συμβατικό σύστημα διαχείρισης μπορεί να μειώσει σημαντικά τις εκπομπές διοξειδίου: Αειφορικό: -1,34 tn/στρ./έτος Συμβατικό: +1,18 tn/στρ./έτος Και να βελτιώσει το αποτύπωμα άνθρακα του τελικού προϊόντος (ελαιόλαδο): Αειφορικό: -8.6 kg CO 2 eq./lt Συμβατικό: kg CO 2 eq./lt

4 Εισαγωγή Πρόγραμμα olive-clima Στόχοι του προγράμματος OLIVECLIMA: Τροποποίηση/Προσαρμογή παραδοσιακών καλλιεργητικών πρακτικών σε ελληνικούς ελαιώνες, με σκοπό μια οικονομικά εφικτή και περιβαλλοντικά αποδεκτή προσέγγιση για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής: Μείωση εισροών στον ελαιώνα, μέσω της εσωτερικής ανακύκλωσης του άνθρακα και μείωση των εκπομπών CO2 που συνδέονται με την καλλιέργεια της ελιάς Στα πλαίσια του προγράμματος παράγονται σημαντικά δεδομένα για το πως οι καλλιεργητικές πρακτικές επηρεάζουν το ισοζύγιο άνθρακα και θρεπτικών στοιχείων, σε παραγωγικούς ελαιώνες.

5 Εισαγωγή Πρόγραμμα olive-clima 3 ΕΑΣ / ΟΠ: Νηλέας (Μεσσηνία) Πεζά (Ν. Ηρακλείου) Μεραμβέλο (Ν. Λασιθίου) ΝΗΛΕΑΣ ΠΕΖΑ ΜΕΡΑΜΒΕΛΟ

6 Εισαγωγή Πρόγραμμα olive-clima 3 ΕΑΣ / ΟΠ: Νηλέας (Μεσσηνία) Πεζά (Ν. Ηρακλείου) Μεραμβέλο (Ν. Λασιθίου) Συνολικά, 120 ελαιώνες περιελήφθησαν στο πρόγραμμα: Σε κάθε περιοχή: 20 ως Μάρτυρες 20 όπου εφαρμόζονται οι προτεινόμενες πρακτικές

7 Διαχείριση εισροών άνθρακα Άνθρακας που δεσμεύεται από τα ελαιόδενδρα

8 Διαχείριση εισροών άνθρακα Άνθρακας που δεσμεύεται από τα ελαιόδενδρα Συνήθης πρακτική: Κάψιμο κλαδευμάτων στον ελαιώνα

9 Διαχείριση εισροών άνθρακα Άνθρακας που δεσμεύεται από τα ελαιόδενδρα Πρακτική στα πλαίσια του OLIVECLIMA: A.Τεμαχισμός λεπτών κλαδιών και φύλλων και επιστροφή στον ελαιώνα. Τα χοντρά ξύλα χρησιμοποιούνται για θέρμανση.

10 Διαχείριση εισροών άνθρακα Άνθρακας που δεσμεύεται από τα ελαιόδενδρα Πρακτική στα πλαίσια του OLIVECLIMA: A.Τεμαχισμός λεπτών κλαδιών και φύλλων και επιστροφή στον ελαιώνα. Τα χοντρά ξύλα χρησιμοποιούνται για θέρμανση. B. Βελτίωση κλαδεύματος ώστε να βελτιωθεί η φωτοσύνθεση (δέσμευση άνθρακα από την ατμόσφαιρα)

11 Διαχείριση εισροών άνθρακα Άνθρακας που δεσμεύεται από τα ελαιόδενδρα Άνθρακας που δεσμεύεται από τη λωρίδα του ελαιώνα

12 Διαχείριση εισροών άνθρακα Άνθρακας που δεσμεύεται από τα ελαιόδενδρα Άνθρακας X που δεσμεύεται από τη χλωρίδα του ελαιώνα Συνήθεις πρακτικές: A. Χημική καταπολέμηση

13 Διαχείριση εισροών άνθρακα Άνθρακας που δεσμεύεται από τα ελαιόδενδρα Άνθρακας που δεσμεύεται από τη λωρίδα του ελαιώνα Συνήθεις πρακτικές: A.Chemical weed control B.Διατήρηση ζιζανίων στη διάρκεια του χειμώνα

14 Διαχείριση εισροών άνθρακα Άνθρακας που δεσμεύεται από τα ελαιόδενδρα Άνθρακας που δεσμεύεται από τη λωρίδα του ελαιώνα Πρακτική στα πλαίσια του OLIVECLIMA: Τροποποίηση ζιζανιοχλωρίδας ελαιώνα -Αύξηση της δέσμευσης άνθρακα και θρεπτικών στοιχείων

15 Απώλειες άνθρακα από τον ελαιώνα Συγκομιδή ελαιόκαρπου

16 Απώλειες άνθρακα από τον ελαιώνα Συγκομιδή ελαιόκαρπου Συνήθης πρακτική: Μη επιστροφή στον ελαιώνα

17 Απώλειες άνθρακα από τον ελαιώνα Συγκομιδή ελαιόκαρπου Πρακτική στα πλαίσια του OLIVECLIMA: Επιστροφή παραπροϊόντων από την παραγωγή ελαιολάδου στον ελαιώνα

18 Επιπλέον εισροές Χρήση διαθέσιμων οργανικών υλικών

19 Επιπλέον εισροές Χρήση X διαθέσιμων οργανικών υλικών Συνήθης πρακτική: A. Καμία

20 Επιπλέον εισροές Χρήση διαθέσιμων οργανικών υλικών Συνήθης πρακτική: A.Καμία B.Εφαρμογή κοπριάς σε βιολογικούς ελαιώνες

21 Επιπλέον εισροές Χρήση διαθέσιμων οργανικών υλικών Πρακτική στα πλαίσια του OLIVECLIMA: Χρήση διαθεσίμων οργανικών υλικών χαμηλού κόστους στις περιοχές ενδιαφέροντος και επιστροφή τους μετά από κομποστοποίηση.

22 Συνοψίζοντας: Ανακύκλωση κλαδευμάτων Αυξημένη δέσμευση άνθρακα και θρεπτικών στοιχείων από τη χλωρίδα του ελαιώνα Επιστροφή άνθρακα και θρεπτικών στοιχείων που απομακρύνονται με την παραγωγή Προσθήκη επιπλέον διαθέσιμων οργανικών υλικών Ανακύκλωση άνθρακα και θρεπτικών στοιχείων Δηλαδή: Μείωση αποτυπώματος άνθρακα και χρήσης χημικών λιπασμάτων

23 Αποτελέσματα: Επιστροφή κλαδευμάτων Είδος κλαδεύματος:

24 Αποτελέσματα: Επιστροφή κλαδευμάτων ιστροφή Άνθρακα (kg/στρ.) Επιστροφή Αζώτου (kg/στρ.)

25 Αποτελέσματα: Τροποποίηση χλωρίδας Έτος 1ο: Τα ψυχανθή ήταν κυρίαρχο είδος σε λιγότερο από το 10% των ελαιώνων Στο 1/3 των ελαιώνων της Κρήτης, το κυρίαρχο είδος ήταν η ξυνίδα (Oxalis spp.), με χαμηλή συνεισφορά στην δέσμευση άνθρακα Σε σχέση με τη σχετική βιβλιογραφία (Ν. Ιταλία), η χλωρίδα του ελαιώνα συνεισέφερε λίγο στην δέσμευση άνθρακα στις 3 περιοχές Έτος 2ο: Ένα μείγμα αγρωστωδών και ψυχανθών φυτών σπάρθηκε στους ελαιώνες

26 Αποτελέσματα: Τροποποίηση χλωρίδας Πειραματικά δεδομένα σε ελαιώνα με ξυνίδα (Oxalis)

27 Αποτελέσματα: Τροποποίηση χλωρίδας Δεδομένα από ελαιώνες του OLIVECLIMA με ξυνίδα (Oxalis)

28 Αποτελέσματα: Επαναχρησιμοποίηση Αποβλήτων Ελαιουργείων Η εφαρμογή Υγρών Αποβλήτων Ελαιουργείων (ΥΑΕ) σε ελαιώνες δεν είναι νόμιμη στην Ελλάδα. Στα πλαίσια του OLIVECLIMA, η Περιφέρεια Κρήτης επέτρεψε την κατ εξαίρεση πιλοτική εφαρμογή τους σε εμπορικούς ελαιώνες, με στόχο να συλλεγούν δεδομένα που θα ληφθούν υπόψη στο μέλλον για τροποποιήσεις της σχετικής Νομοθεσίας. Συμφωνηθείσα δόση: 1 m 3 /στρ. (ποσότητα που αντιστοιχεί στα ΥΑΕ που παράγει η επεξεργασία 1 tn ελαιοκάρπου) Εισροές στον ελαιώνα: 30 kg Άνθρακα/στρ 4,5 kg Καλίου/στρ. Επαναχρησιμοποίηση στερεών υπολειμμάτων από δεξαμενές εξάτμισης: Με επιστροφή 200 kg/στρ.: Εισροές στον ελαιώνα: 70 kg Άνθρακα/στρ. 2,8 kg Καλίου/στρ.

29 Αποτελέσματα: Επιπλέον εισροές Κομποστοποίηση Διαθέσιμα οργανικά υλικά που αξιοποιήθηκαν στις διάφορες περιοχές για κομποστοποίηση: Φύλλα από τα ελαιουργεία Ελαιοπυρήνα από τα ελαιουργεία Στερεά υπολείμματα από δεξαμενές εξάτμισης ΥΑΕ Οργανικά υπολείμματα από μονάδες οινοποίησης Ανάλογα με τη διαθεσιμότητα σε κάθε περιοχή, παρήχθησαν κάποιες ποσότητες κομπόστ

30 Αποτελέσματα: Επιπλέον εισροές Κομποστοποίηση Χαρακτηριστικά παραγόμενου κομπόστ: Υγρασία: 25-30% Άνθρακας: 36% Άζωτο: 1.2% ΝΒ Οι ποσότητες τον πρώτο χρόνο εφαρμογής ήταν σχετικά μικρές: Μεραμβέλο: 306,2 kg κομπόστ/στρ 111 kg Άνθρακα/στρ. 3,6 kg Αζώτου/στρ.

31 Πρώτα συμπεράσματα Γενικά, τα αποτελέσματα επιστροφής άνθρακα και θρεπτικών στοιχείων είναι μικρότερα συγκρινόμενα με αυτά της Ν. Ιταλίας Η διαθεσιμότητα οργανικών υλικών για τη δημιουργία κομπόστ είναι μικρότερη Παρόλα αυτά, ο κύριος στόχος του προγράμματος, ο οποίος αφορά στην επιστροφή του άνθρακα που απομακρύνεται με το κλάδευμα και την παραγωγή ελαιοκάρπου θα επιτευχθεί Οι επιστροφές βασικών στοιχείων όπως το Άζωτο και το Κάλιο, ακόμη και στο πιο απαισιόδοξο σενάριο θα καλύψουν τουλάχιστον το 50% των ετησίων απαιτήσεων των ελαιώνων, συνεισφέροντας σε βάθος χρόνου στη μείωση της χρήσης χημικών λιπασμάτων

32 Ευχαριστώ για την προσοχή σας ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΗΤΡΑ Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών & Αμπέλου Περίπτερο 95