Σχέδιο ΓΚΑΚ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Transcript

1 Σχέδιο ΓΚΑΚ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ I. ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Η Επιτροπή ξεκίνησε, με την ανακοίνωσή της σχετικά με τον εκσυγχρονισμό των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, της 8 ης Μαΐου 2012, μια ευρεία επανεξέταση των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων. Η εφαρμογή της νομοθεσίας περί κρατικών ενισχύσεων θα συμβάλει στη βιώσιμη, έξυπνη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, θα εστιάζεται στις υποθέσεις με τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στην ενιαία αγορά και θα απλουστεύσει τους κανόνες και θα προβλέψει ταχύτερες, καλύτερα τεκμηριωμένες και περισσότερο εμπεριστατωμένες αποφάσεις. Η επανεξέταση του γενικού κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία (εφεξής «ΓΚΑΚ») βρίσκεται στο επίκεντρο της μεταρρύθμισης του εκσυγχρονισμού των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις και θα συμβάλει σε όλους τους στόχους, με ιδιαίτερη προσοχή στην απλούστευση. Με περίπου 2000 μέτρα που εισήχθησαν από την έναρξη ισχύος του, ο τρέχων ΓΚΑΚ έχει χρησιμοποιηθεί εκτενώς από τα κράτη μέλη. Το 2011, οι ενισχύσεις που χορηγήθηκαν βάσει του ΓΚΑΚ ανήλθαν σε 17,2 δισεκατ. ευρώ, πράγμα που αντιστοιχεί σε 32,5% των ενισχύσεων που χορηγήθηκαν στη βιομηχανία και τις υπηρεσίες. Η επανεξέταση του ΓΚΑΚ θα διασφαλίσει ότι τα κράτη μέλη και οι ενδιαφερόμενοι φορείς θα διαθέτουν ένα σαφές σύνολο κανόνων από το 2014 ως σημείο αναφοράς για την ανάπτυξη των πολιτικών τους και των παρεμβάσεων ενισχύσεων. Ο ΓΚΑΚ έχει καταστήσει δυνατή τόσο τη διεύρυνση όσο και την απλούστευση της επιβολής των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων, και έχει υπογραμμίσει δύο κύριες ελλείψεις του ισχύοντος καθεστώτος: (i) οι κανόνες είναι πολύπλοκοι και δεν παρέχουν επαρκή κίνητρα για συμμόρφωση (ii) υπάρχει έλλειψη μελέτης του σωρευτικού αντικτύπου της ενίσχυσης. Οι ελλείψεις αυτές απαιτούν διττή απάντηση. Αφενός, ο ΓΚΑΚ μπορεί να αποσαφηνιστεί και να απλουστευθεί ώστε να διευκολυνθεί η σωστή εφαρμογή του. Παράλληλα, η αξιολόγηση μεγάλων καθεστώτων, οι υποχρεώσεις δημοσίευσης και η εκ των υστέρων παρακολούθηση θα πρέπει να συμβάλουν στην καλύτερη συμμόρφωση, προλαμβάνοντας απώλειες αποτελεσματικότητας, καθώς και υπερβολικές και στρεβλωτικές ενισχύσεις. Αφετέρου, τα καθεστώτα που παρέχουν χρηματοδότηση σε τομείς στους οποίους οι ανεπάρκειες της αγοράς τεκμαίρονται, αλλά τα οποία είναι απίθανο να εγείρουν σοβαρά προβλήματα ανταγωνισμού, θα πρέπει να καλύπτονται από τον ΓΚΑΚ επί τη βάσει σαφέστερων εκ των προτέρων κανόνων και καλύτερης αξιολόγησης του αντικτύπου τους. II. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ Η μεταρρύθμιση του ΓΚΑΚ μπορεί να συμβάλει στο στόχο απλούστευσης του εκσυγχρονισμού των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις δια της επέκτασης του πεδίου εφαρμογής του, ώστε να συμπεριληφθούν νέα μέτρα και αύξηση των ορίων κοινοποίησης για ατομικές περιπτώσεις. Η επανεξέταση του κανονισμού αποτελεί μακρόχρονη διαδικασία, δεδομένου ότι απαιτεί διπλή επίσημη διαβούλευση των κρατών μελών (2 συμβουλευτικές επιτροπές) και δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα του σχεδίου πρότασης της Επιτροπής στο ενδιάμεσο διάστημα. Για ορισμένα θέματα είναι σε εξέλιξη η εργασία στο πλαίσιο των υπηρεσιών της Επιτροπής και πολλές επιλογές παρουσιάζονται ή παραμένουν ανοικτές μέχρι την 1 η δημόσια διαβούλευση των κρατών 1

2 μελών, ούτως ώστε οι ενδιαφερόμενοι να υποβάλουν τις απόψεις τους. Η Επιτροπή θα διαμορφώσει την οριστική της άποψη σε μεταγενέστερο στάδιο. Αυξημένη ευελιξία όσον αφορά τα όρια κοινοποίησης Όσον αφορά τις ενισχύσεις για σχέδια Ε&Α, προτείνεται για τα σχέδια που συνίστανται κυρίως σε δραστηριότητες βασικής ή βιομηχανικής έρευνας, τα σημερινά όρια κοινοποίησης να διπλασιαστούν χωρίς να απαιτείται εκ των προτέρων έλεγχος από την Επιτροπή υπό τον όρο ότι τηρούνται οι προϋποθέσεις συμβατότητας. Η τροποποίηση αυτή αντικατοπτρίζει την έμφαση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» στην έρευνα και την ανάπτυξη και το περιορισμένο δυναμικό στρέβλωσης του ανταγωνισμού που προέρχεται από δραστηριότητες που πόρρω απέχουν από την εφαρμογή στην αγορά. Για ενισχύσεις που αφορούν σχέδια πειραματικής ανάπτυξης, προτείνεται η ελαφρά αύξηση του ορίου κοινοποίησης έως μόνο [10] εκατ. ευρώ, δεδομένου ότι διαθέτει υψηλότερο δυναμικό στρέβλωσης δια της αυξανόμενης γειτνίασης της εφαρμογής της αγοράς με τα αποτελέσματα της έρευνας. Η ΓΔ Ανταγωνισμού προτρέπει τα κράτη μέλη να παράσχουν πληροφορίες σχετικά με την πρόταση. Το σχέδιο ΓΚΑΚ αναγνωρίζει τη σημασία των επιστρεπτέων προκαταβολών ως μηχανισμού καταμερισμού του κινδύνου λιγότερο στρεβλωτικού απ ότι οι παραδοσιακές επιχορηγήσεις και με ισχυρό αποτέλεσμα κινήτρου και παρέχει κίνητρα για τη χρήση τους μέσω του αυξημένου ορίου κοινοποίησης κατά [50]%, καθώς και των εντάσεων ενίσχυσης. Η προτεινόμενη αύξηση των ορίων κοινοποίησης είναι ανοικτή προς συζήτηση. Τα σχέδια EUREKA και τα σχέδια που υλοποιούνται στο πλαίσιο των κοινών επιχειρήσεων βάσει του άρθρου 187 της Συνθήκης θα τύχουν επίσης υψηλότερων ορίων κοινοποίησης. Επιπλέον, και για πρώτη φορά, οι ενισχύσεις για κατασκευή ή αναβάθμιση υποδομών έρευνας οι οποίες ασκούν οικονομικές δραστηριότητες και υπόκεινται ως εκ τούτου (πλήρως ή εν μέρει) στους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις δεν χρειάζεται να κοινοποιούνται στην Επιτροπή για ενισχύσεις ύψους έως [15] εκατ. ευρώ. Η ΓΔ Ανταγωνισμού παροτρύνει τους ενδιαφερόμενους να παράσχουν πληροφορίες σχετικά με το θέμα αυτό. Οι εν λόγω πληροφορίες δύνανται να χορηγηθούν μόνο στον βαθμό που η πρόσβαση στην υποδομή παρέχεται σε διαφανή και χωρίς διακρίσεις βάση και σύμφωνα με τους όρους της αγοράς. Οποιαδήποτε απόκλιση από αυτούς τους όρους (για παράδειγμα, η χρήση της υποδομής δεν επιβαρύνεται με τιμές της αγοράς) πρέπει να κοινοποιείται στην Επιτροπή προς έγκριση. Ενισχύσεις για χρηματοδότηση κεφαλαίων επιχειρηματικού κινδύνου σε ΜΜΕ θα πρέπει να αντανακλούν καλύτερα τις πραγματικές ανεπάρκειες της αγοράς (ιδίως τα κενά χρηματοδότησης) και να επιτρέπουν μεγαλύτερη ευελιξία για έγκαιρες επενδύσεις. Συνεπώς, η μέγιστη ετήσια επενδυτική δόση ύψους 1,5 εκατ. ευρώ θα αντικατασταθεί από μια ολική επενδυτική κεφαλαιοποίηση ύψους 10 εκατ. ευρώ. Έτσι, τα κεφάλαια κινδύνου θα στηρίζουν τις ανάγκες των ΜΜΕ πιο αποτελεσματικά σε κάθε στάδιο της ανάπτυξής τους, και δεν θα επιβάλλονται αναγκαστικά ετήσια επενδυτικά όρια. Επιπλέον, νέα απλοποιημένα όρια προτείνονται για ενισχύσεις σε νεοσύστατες επιχειρήσεις, που θα είναι διαθέσιμες σε ολόκληρη την ΕΕ: 2 εκατ. ευρώ για δάνεια, 3 εκατ. ευρώ για εγγυήσεις (αμφότερα για ονομαστικά ποσά) και 0,4 εκατ. ευρώ για επιχορηγήσεις με πριμοδότηση για επιχειρήσεις εγκατεστημένες σε ενισχυόμενες περιοχές. Για τις μικρές και τις καινοτόμες επιχειρήσεις αυτά τα ποσά θα διπλασιαστούν. Τα 2

3 ονομαστικά ποσά θα μειώσουν σημαντικά τον διοικητικό φόρτο των αρχών που χορηγούν ενισχύσεις και θα εξυπηρετήσουν τον στόχο απλοποίησης για τις μικρές επιχειρήσεις. Όσον αφορά τις ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, το ισχύον όριο κοινοποίησης των [7,5] εκατ. ευρώ για επενδυτικές ενισχύσεις είναι ανοικτό προς συζήτηση. Μια απλουστευμένη μέθοδος υπολογισμού των επιλέξιμων δαπανών τίθεται σε εφαρμογή, για την οποία η ΓΔ Ανταγωνισμού ζητεί τις απόψεις των ενδιαφερομένων. Ενόψει αυτής της αλλαγής, οι εντάσεις ενίσχυσης παραμένουν ανοικτές σε αυτό το στάδιο της διαβούλευσης. Αυξημένες διασφαλίσεις προκειμένου να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση Η αυξημένη ευελιξία που απορρέει από την ανωτέρω επέκταση του πεδίου εφαρμογής θα αντισταθμιστεί από νέες διατάξεις που απαιτούν την κοινοποίηση των πολύ μεγάλων καθεστώτων των οποίων η ετήσια δημόσια δαπάνη υπερβαίνει σωρευτικά το 0,01% του εθνικού ΑΕΠ και τα 100 εκατ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένης ρήτρας για την αποφυγή της καταστρατήγησης δια του τεχνικού κατακερματισμού των καθεστώτων. Η ΓΔ Ανταγωνισμού παροτρύνει τα κράτη μέλη να παράσχουν πληροφορίες για το θέμα αυτό. Εισάγονται νέες υποχρεώσεις όσον αφορά τη διαφάνεια προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα και η λογοδοσία των δημόσιων δαπανών σε περιόδους περιορισμένων πόρων και να αυξηθεί η ποιότητα των ελέγχων και η ευαισθητοποίηση του κοινού όσον αφορά τις χορηγούμενες ενισχύσεις. Τα κράτη μέλη οφείλουν να δημοσιεύουν, μετά την απόφαση της χορήγησης, βασικές πληροφορίες σε μια ενιαία ιστοσελίδα, συμπεριλαμβανομένου του ονόματος των δικαιούχων και των ποσών ενίσχυσης. Οι πληροφορίες αυτές πρέπει να διατίθενται στο ευρύ κοινό χωρίς περιορισμούς. Η εισαγωγή αυτών των νέων απαιτήσεων διαφάνειας θα διευκολύνει την επιβολή από τις εθνικές αρχές και θα οδηγήσει σε καλύτερο έλεγχο των χορηγούμενων ενισχύσεων, μειώνοντας ακολούθως την ανάγκη για υποβολή εκθέσεων, συμβάλλοντας έτσι σε περαιτέρω μείωση του διοικητικού φόρτου. Τέλος, το σχέδιο ΓΚΑΚ θεσπίζει μια πιο στοχοθετημένη και, ως εκ τούτου, πιο αποτρεπτική κύρωση για μη συμμόρφωση απόσυρσης από το ευεργέτημα της απαλλαγής κατά κατηγορία. Στην περίπτωση αυτή, η Επιτροπή μπορεί να απαιτήσει την κοινοποίηση όλων ή μέρους των μελλοντικών μέτρων ενισχύσεων που αφορούν ορισμένους δικαιούχους ή ορισμένες χορηγούσες αρχές. Απλουστευμένος έλεγχος του χαρακτήρα κινήτρου Μία από τις εναλλακτικές λύσεις που προτείνονται είναι η σημαντική απλούστευση σε σύγκριση με τον ισχύοντα ΓΚΑΚ, η οποία θα εφαρμόζεται ενιαία σε όλες τις εταιρείες: πριν από την έναρξη του σχεδίου ή της δραστηριότητας, οι εταιρείες θα πρέπει να υποβάλουν τυποποιημένο έντυπο αίτησης. Αυτό θα συνεπάγεται μεγαλύτερη μείωση του διοικητικού φόρτου για αμφότερες τις χορηγούσες τις ενισχύσεις αρχές και τους δικαιούχους των ενισχύσεων. Επειδή είναι δυσκολότερο να προσδιοριστεί ο χαρακτήρας κινήτρου για ενισχύσεις ad hoc προς μεγάλες επιχειρήσεις, τα εν λόγω μέτρα πρέπει είτε να έχουν κοινοποιηθεί είτε να αποτελέσουν αντικείμενο αυστηρότερων όρων. Η ΓΔ Ανταγωνισμού παροτρύνει τα κράτη μέλη να παράσχουν 3

4 πληροφορίες επί των προτεινόμενων εναλλακτικών επιλογών για ad hoc ενισχύσεις σε μεγάλες επιχειρήσεις. Μια άλλη εναλλακτική λύση είναι να διατηρηθούν οι ισχύοντες κανόνες και να ζητηθεί από τις μεγάλες επιχειρήσεις να υποβάλλουν συμπληρωματικά έγγραφα τα οποία θα πρέπει να ελέγχουν οι αρχές που χορηγούν την ενίσχυση. Αυτό θα καταστήσει ευκολότερο για τα κράτη μέλη να διασφαλίζουν ότι η ενίσχυση είναι αναγκαία και ότι χρησιμεύει ως κίνητρο για περαιτέρω δραστηριότητες, αλλά θα διατηρείται η σχετική διοικητική επιβάρυνση. Εν πάση περιπτώσει, θα παραμείνει ως βασική αρχή εκείνη για την οποία η ενίσχυση δεν θα είναι διαθέσιμη για δραστηριότητες στις οποίες ο δικαιούχος θα μπορούσε να την ασκήσει υπό κανονικές συνθήκες της αγοράς. Ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα [άρθρα 14-16] Οι ενισχύσεις αυτές δύνανται να χορηγηθούν σε περιοχές επιλέξιμες για ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα, όπως αυτές ορίζονται στον εγκεκριμένο χάρτη περιφερειακών ενισχύσεων για την περίοδο Περιφερειακές ενισχύσεις μπορούν να χορηγηθούν σε περιφέρειες «c» για αρχική επένδυση προς ΜΜΕ, ενώ οι ενισχύσεις σε μεγάλες επιχειρήσεις μπορούν να χορηγηθούν μόνο για αρχικές επενδύσεις υπέρ νέων δραστηριοτήτων στη συγκεκριμένη περιοχή, δεδομένου ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις επηρεάζονται λιγότερο από περιφερειακά μειονεκτήματα όταν επιλέγουν τον τόπο για τις επενδύσεις τους. Τα καθεστώτα περιφερειακών επενδυτικών ενισχύσεων εκτός ενός επιχειρησιακού προγράμματος πρέπει τώρα να συμβάλουν σε μια στρατηγική περιφερειακής ανάπτυξης με σαφώς καθορισμένους στόχους. Ορισμένα καθεστώτα ενισχύσεων περιφερειακού χαρακτήρα που στοχεύουν σε συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας εξαιρούνται από την περιφερειακή απαλλαγή κατά κατηγορία, αφού τα διαρθρωτικά τομεακά ελλείμματα αντισταθμίζουν ενδεχόμενες θετικές επιπτώσεις για τη συνοχή: χάλυβας και συνθετικές ίνες. Οι ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα υπέρ της ναυπηγικής βιομηχανίας, της βιομηχανίας εξόρυξης άνθρακα και των τομέων των μεταφορών, καθώς και των υποδομών αερολιμένα δεν μπορούν να εξαιρεθούν της απαλλαγής, αλλά θα πρέπει να κοινοποιούνται στην Επιτροπή για έγκριση προκειμένου να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητές τους. Προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο στρεβλωτικός αντίκτυπος στην εσωτερική αγορά ενέργειας και να διασφαλιστεί η αυξημένη επικέντρωση στην αποδοτικότητα του κόστους, οι επενδύσεις σε ενισχυόμενες περιοχές υπέρ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της συμπαραγωγής και της αποδοτικής τηλεθέρμανσης, θα επιτρέπονται υπό τους όρους που ορίζονται στο περιβαλλοντικό τμήμα του σχεδίου κανονισμού, ενδεχομένως σε συνδυασμό με περιφερειακές πριμοδοτήσεις για την αντιμετώπιση των μειονεκτημάτων των ενισχυόμενων περιοχών (επιλογή για περιφερειακές πριμοδοτήσεις). Αφετέρου, οι κρατικές ενισχύσεις στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καθώς και σε ενεργειακές υποδομές, δεν απαλλάσσονται από την κοινοποίηση, ενόψει του υψηλού δυνητικού στρεβλωτικού αντικτύπου στην εσωτερική αγορά ενέργειας. Οι επενδύσεις αυτές θα πρέπει να κοινοποιούνται στην Επιτροπή προκειμένου να αξιολογεί τη συμβατότητά τους με την εσωτερική αγορά. Δεδομένης της σημασίας της ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής της ΕΕ, και των μειονεκτημάτων που αυτά τα σχέδια παρουσιάζουν (ποικιλία εταίρων σχεδίου που είναι εγκατεστημένοι σε διάφορες περιοχές), εισήχθη νέα διάταξη για τη μεταβίβαση 4

5 της έντασης της ενίσχυσης από την περιοχή στην οποία (το μεγαλύτερο μέρος) μία αρχική επένδυση βρίσκεται σε όλους τους δικαιούχους που συμμετέχουν στο σχέδιο. Τέλος, για πρώτη φορά, ορισμένες ενισχύσεις σε απομακρυσμένες περιοχές μπορούν να τύχουν απαλλαγής κατά κατηγορία για τη μείωση του διοικητικού φόρτου: ενισχύσεις λειτουργίας για την αντιστάθμιση των δαπανών μεταφοράς εμπορευμάτων που παράγονται σε απομακρυσμένες περιφέρειες και αραιοκατοικημένες περιοχές και άλλων συμπληρωματικών δαπανών που πραγματοποιούνται σε απομακρυσμένες περιφέρειες. Ενισχύσεις για τις ΜΜΕ [άρθρα 17-22] Προηγουμένως διάσπαρτες διατάξεις σχετικά με ενισχύσεις στις ΜΜΕ έχουν βελτιωθεί και ομαδοποιηθεί εκ νέου στο τμήμα 2 του σχεδίου ΓΚΑΚ. Επίσης, μία νέα διάταξη για την αντιστάθμιση των δαπανών συνεργασίας για ΜΜΕ που συμμετέχουν στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας έχει προστεθεί για να συνδράμει τις ΜΜΕ στην κάλυψη των πρόσθετων δαπανών που συνεπάγεται η από κοινού διαχείριση των σχεδίων ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας. Οι ΜΜΕ αντιμετωπίζουν συχνά δυσκολίες στην εξασφάλιση κεφαλαίων λόγω της τάσης προς αποφυγή των κινδύνων από πλευράς των χρηματοπιστωτικών αγορών. Οι αναθεωρημένοι κανόνες απαλλαγής κατά κατηγορία για τις ΜΜΕ θα συμβάλουν σε μία από τις βασικές προτεραιότητες της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», δηλαδή τη διασφάλιση της πρόσβασης σε δανειακά και ίδια κεφάλαια για ΜΜΕ, ενώ παράλληλα θα τονώσουν τις ιδιωτικές επενδύσεις. Η αναθεώρηση των κανόνων χορήγησης επιχειρηματικών κεφαλαίων θα επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής της, θα απλουστεύσει τους κανόνες και θα παράσχει μεγαλύτερη ευελιξία. Η επέκταση αυτή πρέπει να συνοδεύεται από καλώς σχεδιασμένους κανόνες όσον αφορά τη συμβατότητα προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος παραγκωνισμού και στρέβλωσης του ανταγωνισμού. Η αυξανόμενη χρήση ανανεούμενων μέσων ενίσχυσης θα πρέπει να προωθηθεί. Προτείνεται η αλλαγή του ορισμού των ΜΜΕ που είναι επιλέξιμες στο πλαίσιο των κανόνων χρηματοδότησης κεφαλαίων επιχειρηματικού κινδύνου και η συμπερίληψη επίσης των ΜΜΕ κατά τα επόμενα στάδια ανάπτυξής τους, καθώς και επενδύσεις συνέχειας και κεφάλαια αντικατάστασης, αντικατοπτρίζοντας καλύτερα την πραγματική διάσταση των υφιστάμενων ανεπαρκειών της αγοράς. Ο νέος ΓΚΑΚ θα καλύπτει κάθε μορφή κεφαλαίων κινδύνου, όπως τα ίδια κεφάλαια, τα οιονεί ίδια κεφάλαια και τον δανεισμό που παρέχονται μέσω ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών, ώστε να αντανακλά καλύτερα τις πρακτικές της αγοράς, επεκτείνοντας το πεδίο εφαρμογής των κανόνων από τα «κεφάλαια κινδύνου» σε ενισχύσεις «χρηματοδότησης κεφαλαίων κινδύνου». Η αλλαγή αυτή θα οδηγήσει πολλά χρηματοδοτικά μέσα για τις ΜΜΕ να υπαχθούν στο πεδίο εφαρμογής του ΓΚΑΚ και θα πρέπει, κατά συνέπεια, να εξασφαλιστεί η ασφάλεια δικαίου κατά τον σχεδιασμό των εν λόγω μέσων. Το πεδίο εφαρμογής του νέου ΓΚΑΚ θα επεκταθεί σε ορισμένα κοινώς χρησιμοποιούμενα φορολογικά μέτρα και εγγυήσεις προκειμένου να παράσχει μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου, λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη χρήση των εν λόγω μέτρων για τη στήριξη ΜΜΕ υψηλής ανάπτυξης. Νέες διατάξεις αποσκοπούν στην απαλλαγή κατά κατηγορία ενισχύσεων σε εναλλακτικές πλατφόρμες συναλλαγών που ειδικεύονται σε ΜΜΕ και ενισχύσεων για δαπάνες αναζήτησης. 5

6 Ενισχύσεις εκκίνησης: Η ΓΔ Ανταγωνισμού προτείνει την απλοποίηση των ανωτέρω διάσπαρτων διατάξεων για ενισχύσεις εκκίνησης (ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα, ενισχύσεις σε γυναίκες ή νέους επιχειρηματίες και ενισχύσεις σε καινοτόμες επιχειρήσεις) σε μία ευρεία κατηγορία ενισχύσεων εκκίνησης με στόχο την ανεπάρκεια της αγοράς όσον αφορά την πρόσβαση στη χρηματοδότηση όλων των νεοσύστατων επιχειρήσεων. Το μέτρο αυτό θα καλύπτει μικρές επιχειρήσεις μέχρι 5 έτη από τη σύστασή τους. Ενισχύσεις στην έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία [άρθρα 23-26] Η εμπειρία δείχνει ότι οι ανεπάρκειες της αγοράς εμποδίζουν τις αγορές ΕΑΚ από το να επιτύχουν τη βέλτιστη παραγωγή και οδηγούν σε αναποτελεσματικότητες. Ο αναθεωρηθείς ΓΚΑΚ θα διευκολύνει τη χορήγηση ενισχύσεων που συνδέονται με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» και ιδίως των στόχων «Ορίζων 2020». Οι όροι για τις ενισχύεις ΕΑΚ στο πλαίσιο του ΓΚΑΚ έχουν απλουστευθεί και εκσυγχρονιστεί. Οι ενισχύσεις για σχέδια επίδειξης και πιλοτικά σχέδια έχουν διευκολυνθεί για να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ της επιστημονικής έρευνας και της εφαρμογής στην αγορά και για να αρθούν τα εμπόδια για τους επιχειρηματίες προκειμένου να μεταφέρουν τις «ιδέες στην αγορά», προτεραιότητες της ανακοίνωσης σχετικά με την εμβληματική πρωτοβουλία «ένωση καινοτομίας» και την ανακοίνωση για τις βασικές τεχνολογίες γενικής εφαρμογής. Επίσης, η βελτίωση των ορισμών της βιομηχανικής έρευνας και της πειραματικής ανάπτυξης επιτρέπει τώρα μία περισσότερο ευέλικτη κάλυψη ορισμένων ειδών ερευνητικών δραστηριοτήτων, ιδίως ορισμένων τύπων πρωτοτύπων. Οι αλλαγές αυτές θα συμπληρώσουν επωφελώς την επέκταση του πεδίου εφαρμογής και την ευελιξία των διατάξεων για την αντιμετώπιση των χρηματοδοτικών αναγκών των ΜΜΕ, όχι μόνο για τα στάδια εκκίνησης και αρχικής ανάπτυξης, αλλά επίσης και για επίδειξη και εισαγωγή στην αγορά των καινοτομιών που θα αναπτυχθούν. Δύο κατηγορίες ενισχύσεων οι οποίες προηγουμένως δεν καλύπτονταν από τον ΓΚΑΚ εισάγονται τώρα: i. Ερευνητικές υποδομές: Ως αναγνώριση του καίριου ρόλου τους στην πρόοδο της γνώσης και της τεχνολογίας, εισάγεται απαλλαγή κατά κατηγορία για ενισχύσεις για την κατασκευή ή την ανακαίνιση ερευνητικών υποδομών. Οι επιλέξιμες υποδομές πρέπει να είναι προσβάσιμες κατά τρόπο διαφανή και χωρίς διακρίσεις. Το άρθρο καλύπτει μόνο τις ενισχύσεις για τις ερευνητικές υποδομές και όχι τους τελικούς χρήστες θα πρέπει να κοινοποιούνται στην Επιτροπή για έγκριση. ii. Ενισχύσεις καινοτομίας: Σύμφωνα με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» και την «Ένωση Καινοτομίας», ένα ευρύτερο φάσμα μέτρων στήριξης της καινοτομίας για τις ΜΜΕ θα πρέπει να καλύπτεται στον νέο ΓΚΑΚ. Η πρόταση απλουστεύει και εξορθολογίζει τους όρους για μέτρα ενίσχυσης της καινοτομίας, ομαδοποιώντας όλες τις κατηγορίες των ενισχύσεων καινοτομίας για τις ΜΜΕ. Μία σημαντική απλούστευση αποτελεί η ενιαία ένταση της ενίσχυσης. Προκειμένου να παρέχονται κίνητρα για τις επενδύσεις ΕΑΚ σε ενισχυόμενες περιοχές, θεσπίζονται πριμοδοτήσεις για μεγάλες επιχειρήσεις που επιλέγουν να επενδύσουν σε περιφέρειες «c» για επενδύσεις με επιλέξιμες δαπάνες που επικαλύπτονται για τους σκοπούς ενισχύσεων περιφερειακού χαρακτήρα και ΕΑΚ. 6

7 Ενισχύσεις στην επαγγελματική κατάρτιση και την απασχόληση [Άρθρα 27-29] Για τις ενισχύσεις επαγγελματικής κατάρτισης, προτείνεται μία ενιαία κατηγορία, καταργώντας με τον τρόπο αυτό τη διάκριση μεταξύ γενικής και ειδικής επαγγελματικής κατάρτισης, που δίδει απάντηση στις πολυάριθμες δυσκολίες που επισημάνθηκαν από τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη. Αυτό συνεπάγεται σημαντική απλούστευση των κανόνων και θα απομακρύνει πρακτικά προβλήματα με την επιβολή της διάκρισης και με τον χαρακτηρισμό της επαγγελματικής κατάρτισης ως γενικής. Επίσης θα απλουστεύσει τις επιλέξιμες δαπάνες. Ο νέος ΓΚΑΚ επεκτείνει το πεδίο της απαλλαγής κατά κατηγορία για ενισχύσεις για την πρόσληψη και την απασχόληση εργαζομένων σε μειονεκτική θέση και εργαζομένων με αναπηρία. Η επιλεξιμότητα για ενισχύσεις απασχόλησης διευρύνεται έτσι ώστε ο ορισμός του εργαζόμενου σε μειονεκτική θέση να εφαρμόζεται σε νέους ηλικίας ετών. Ο ορισμός της «πολύ μειονεκτικής θέσης» διευρύνεται για να συμπεριλάβει άτομα που σωρεύουν 12 μήνες ανεργίας και υποφέρουν από το συγκεκριμένο μειονέκτημα. Δεδομένων των ιδιαίτερων μειονεκτημάτων που αντιμετωπίζουν οι ΜΜΕ και οι υψηλότερες σχετικές δαπάνες τους όταν επενδύουν στην επαγγελματική κατάρτιση, οι εντάσεις των απαλλασσομένων ενισχύσεων θα πρέπει να αυξηθούν για τις ΜΜΕ. Ομοίως, οι εντάσεις αυξάνονται για την παροχή επαγγελματικής κατάρτισης σε εργαζόμενους με αναπηρία ή σε εργαζόμενους σε μειονεκτική θέση. Ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος [Άρθρα 30-38] Ο αναθεωρημένος ΓΚΑΚ θα συμβάλει στην επίτευξη υψηλού επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος και, ως εκ τούτου, στην αειφόρο ανάπτυξη, έναν από τους βασικούς πυλώνες της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Η εμπειρία δείχνει ότι η προστασία του περιβάλλοντος βρίσκεται αντιμέτωπη με ανεπάρκειες της αγοράς, ιδίως με περιορισμένα κίνητρα για τις επιχειρήσεις για τη μείωση των επιπέδων ρύπανσης η οποία μπορεί να αυξήσει τις δαπάνες χωρίς αντίστοιχα οφέλη. Ο αναθεωρημένος ΓΚΑΚ θα διευκολύνει τη χορήγηση των ενισχύσεων για το περιβάλλον σε τομείς αποδοτικότητας των πόρων (εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή απόδοση, συμπαραγωγή), κλιματική αλλαγή και μέτρα για την ενέργεια, ενώ προστίθεται μία άλλη κατηγορία, η στήριξη για την τηλεθέρμανση. Ο κανονισμός θα διευκολύνει την καθιέρωση μέτρων παροχής κινήτρων για τις επιχειρήσεις προκειμένου να επιτύχουν υψηλότερο επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας από αυτό που απαιτείται από τα πρότυπα της ΕΕ και θα διευκολύνει τη γρήγορη προσαρμογή σε μελλοντικά ενωσιακά πρότυπα για τις ΜΜΕ. Εισάγονται νέες διατάξεις σχετικά με τις ενισχύσεις για την αποκατάσταση των μολυσμένων χώρων όταν ο ρυπαίνων δεν μπορεί να ταυτοποιηθεί. Λαμβανομένων υπόψη των δυσκολιών για τον καθορισμό του πρόσθετου κόστους που προκύπτει από την επένδυση για τη βελτίωση της περιβαλλοντικής προστασίας, δεν απαιτείται συστηματικός εντοπισμός εναλλακτικής επένδυσης εάν μία εναλλακτική επένδυση δεν μπορεί να εντοπισθεί, πρέπει να ληφθεί υπόψη το συνολικό κόστος των «πράσινων» επενδύσεων. Επίσης, παρουσιάζονται δύο εναλλακτικά μοντέλα προς υποστήριξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το πρώτο είναι ένα μοντέλο εκπλειστηριασμού βάσει ουδέτερης τεχνολογίας, με ανοικτές και ανταγωνιστικές διαδικασίες υποβολής προσφορών, προκειμένου να εξασφαλίζεται η αποδοτικότητα του κόστους και να περιορίζονται οι στρεβλώσεις της εσωτερικής αγοράς ενέργειας. Το δεύτερο είναι ένα επενδυτικό μοντέλο με βάση το συνολικό κόστος της «πράσινης» 7

8 επένδυσης δεν ορίζονται στο παρόν στάδιο καθορισμένες εντάσεις ενίσχυσης. Η ΓΔ Ανταγωνισμού παροτρύνει τα κράτη μέλη να παράσχουν πληροφορίες για το ζήτημα αυτό, ιδίως όσον αφορά την ενσωμάτωση των αρμοδιοτήτων εξισορρόπησης. Συμπεράσματα Η επανεξέταση του ΓΚΑΚ βρίσκεται αντιμέτωπη με την πρόκληση της διευκόλυνσης της οικονομικής ανάπτυξης με την προώθηση «καλών ενισχύσεων», εστιάζοντας παράλληλα στην ποιότητα των δημοσίων οικονομικών και την προώθηση μιας πιο ολοκληρωμένης δυναμικής και ανταγωνιστικής ενιαίας αγοράς. Η οριζόντια και κάθετη επέκταση του πεδίου εφαρμογής και η απλούστευση των κανόνων (με σαφέστερους κανόνες που είναι εφαρμόσιμοι per se) συνδυάζονται με τις διασφαλίσεις (υποχρεώσεις δημοσίευσης, αξιολόγηση). Αυτή η ολοκληρωμένη προσέγγιση πρέπει να παράσχει κίνητρα στα κράτη μέλη που προβαίνουν σε παρεμβάσεις περισσότερο αποτελεσματικές και υπέρ της ανάπτυξης, πρέπει να παράγει αξιολόγηση από ομοτίμους και να μειώσει τις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά. 8