ا فات و بيماريهاي گياهي جلد ٨٣ شماره ٢ اسفند ١٣٩٤. بررسي زيستشناسي و نوسانات فصلي شتهي انار Aphididae) Aphis punicae (Hem.

Transcript

1 ا فات بيماريهاي گياهي DOI: جلد ٨٣ شماره ٢ اسفند ١٣٩٤ بررسي زيستشناسي نسانات فصلي شتهي انار Aphididae) Aphis punicae (Hem., در اصفهان ٢ ١ محمد احمدي نفيسه پرجاد ١- دانشجي کارشناسي ارشد استاديار گره گياهپزشکي دانشکدهي کشارزي دانشگاه صنعتي اصفهان (تاريخ دريافت: بهمن ۱۳۹۳ تاريخ پذيرش: مهر ١٣٩٤) Aphis punicae (Hem., Aphididae) چکيده شته سبز انار از ا فات مهم انار ميباشد که با تغذيه از شيره گياهي همچنين ترشح عسلک فراان خسارت ايجاد ميکند. بهمنظر مطالعه زيستشناسي تغييرات فصلي جمعيت اين شته در طي د سال متالي (۱۳۹۲-۹۳) بهصرت هفتگي از درختان انار ا لده در اصفهان نمنهبرداري شد در فصل زمستان تلفات مرحله تخم بررسي گرديد. فراسنجهه يا مهم رشد جمعيت بارري شته انار در شرايط صحرايي با استفاده از قفس برگي در قالب جدل زندگي در د زمان بهار تابستان تعيين شد. نتايج نشان داد که الين پرهها در دهه دم فرردين الين مادهه يا بالدار در دهه ال ارديبهشت ري درختان انار ظاهر شدند. جمعيت شتههاي زندهزا در اايل ارديبهشت سريع ا افزايش يافت در خرداد رند نزلي را طي نمد. از ااسط پاييز مادههاي جنسي بيبال نرهاي بالدار ظاهر شدند الين (R 0) تخمگذاريها در نيمه دم ا بان ري سرشاخه انجام شد. نرخ ذاتي افزايش جمعيت (m r) نرخ خالص تليد مثل در بهار بيشتر از تابستان بهترتيب ± ۰/۰۱۰ ۰/۲۵۸ در رز ± ۱/۳۲۰ ۱۴/۹ پره بهدست ا مد بيشترين ميزان تلفات زمستانه تخم در نيمه دم اسفندماه اتفاق افتاد. اژهه يا کليدي: انار تلفات زمستانه جدل زندگي بارري نرخ ذاتي افزايش جمعيت نرخ خالص تليد م لث Biology and seasonal fluctuations of pomegranate aphid, Aphis punicae (Hem., Aphididae) in Isfahan M. AHMADI and N. POORJAVAD Msc student and assistant professor at the department of plant protection, college of agriculture, Isfahan University of Technology, Isfahan Abstract Pomegranate aphid, Aphis punicae (Hem., Aphididae), is the pest of pomegranate trees that damages through feeding and producing considerable amounts of honeydew. Biology and Seasonal fluctuations of the aphid were studied in Isfahan by weekly sampling from infested trees during two years ( ) and the percent mortality of eggs was calculated during winter. To determine important life table parameters of A. punicae in natural conditions, leaf cages were used in spring and summer. The results indicated that first nymphs and alate aphids were observed in early and late April, respectively. The population of viviparae was increased rapidly in late April and May and came down in summer. Wingless oviparae and alate males appeared in mid fall and oviposition occurred in early November on twigs of trees. The estigmated intrinsic rate of increase (r m) and the reproductive rate (R 0) were higher in spring than summer and were 0.26 ± 0.01 day -1 and ± 1.32 nymphs, respectively. Also, the highest winter mortality of aphid s eggs was occurred in mid of March. Key words: Fertility Life table, intrinsic rate of increase, Pomegranate, The reproductive rate, Winter mortality. Corresponding author: npoorjavad@cc.iut.ac.ir

2 Aphis punicae (Hem., Aphididae) : ١٨٢ مقدمه انار با نام علمي Punica granatum L. (Punicaceae) مانند هر گياه ديگري مرد هجم اناع مختلفي از ا فات قرار ميگيرد که هرکدام بهنحي باعث خسارت کمي کيفي محصل ميشند. از جملهي ا نها مي تان به کرم گلگاه انار کنهه يا شتهه يا انار مگس سفيد انار سسک چبخار انار انار اشاره کرد ) 2002, Rezvani, Esmaili et al., 2000;.(2005; Shakeri, 2004 در دنيا اگرچه شتههايي با نامهاي Aphis craccivora Koch, 1854 Aphis achyranthi Theobald, 1929 Aphis gossypii Glover, 1877 Aphis fabae Scopoli, 1764 Aphis punicae Passerini 1863 Aphis nasturtii Kaltenbach, 1843 Myzus ornates Laing, Brachycaudus helichrysi Kaltenbach, 1843 Neomyzus circumflexus Smynthurodes betae Myzus persicae Sulzer, Westwood, 1849 Buckton, 1876 فعاليت ميکنند اما مهمترين ا نها شتهي انار ري انار Aphis punicae (Passerini, 1863) ميباشد ) Hojat, 1994; Rezvani, 2002, 2005;.(Sugimoto, 2011 اين شته بهعنان شته سبز انار نيز معرف است. شته انار مهمترين شته ي زيانا ر درختان انار است در تمام مناطق انار کاري جهان ايران ديده شده است Arfaeyan, 2003; ).(Bayhan et al., 2005 مانند Duranta Spp. (Verbenaceae) Plumbago capensis (Plumbaginaceae) Lawsonia inermis (Lythraceae).(Sugimoto, 2011) اين شته علاه بر انار بر ري گياهان ديگري از فلسطين اشغالي مصر از فلسطين اشغالي از مصر گزارش شده است شته انار زمستان را بهصرت تخم ري سرشاخههاي انار پاجشها شکافهاي پست بهسر مي برد در ناحي معتدله ممکن است به صرت مادههاي زندهزا ري Duranta sp. Plumbago capensis شاهپسند) Thunb. تري) ديده شد Lawsonia sp. (Sugimoto, 2011) گزارش شده است ميزبان ديگري ندارد (نعي (نعي گل در ايران فقط از ري انار.(Rezvani, 2002) اين شته تمام سرشاخهها سطح زيرين برگها جانهها گلهاي قرمز درختان انار را مرد حمله قرار ميدهد ضمن تغذيه از شيره گياهي ترشحات چسبندهاي نيز تليد كرده باعث عدم رشد سرشاخهها ريزش گلها ميههاي جان همچنين اثر منفي ري اندازه ميه ميشد 1995) al.,.(amin, 2002; Rezvani et انار از ا نجاکه در اايل فصل خسارت شته انار در برخي باغات حاي ز اهميت ميباشد در اين تحقيق زيستشناسي پارامترهاي رشد جمعيت اين ا فت در شرايط صحرايي نسانات فصلي ا ن مرد بررسي قرار گرفته است. همچنين مرگ مير زمستانه تخم ا فت با نمنه برداريه يا رش بررسي هفتگي بررسي شده است. د منطقه در اصفهان براي مطالعه زيستشناسي نسانات فصلي شته انار انتخاب شد جهت اطمينان از شناسايي صحيح شته مراحل مختلف زندگي ا ن جمعا ري پس از تهيه اسلايد ميكرسكپي مطالعه خصصيات مرفلژيك ا ن براي متخصص مربطه دکتر محسن مهرپرر (دانشگاه شهيد باهنر کرمان) ارسال گرديد. نمنهبرداريها به مدت د سال از ال بهار ۱۳۹۲ تا ا خر شهرير ۱۳۹۳ گرفت. صرت محلهاي نمنهبرداري شامل: باغهاي انار در رستاي جلال ا باد از تابع شهرستان نجفا باد اقع در ٣٨ کيلمتري غرب شهر اصفهان مزرعه چاه اناري دانشگاه صنعتي اصفهان (در حمهي خميني شهر) بد. در هر باغ ١٠ درخت بهصرت تصادفي انتخاب شد هر هفته از هر درخت پنج سرشاخه به طل ٢٢ سانتيمتر از ارتفاع د متري درخت انتخاب به ا زمايشگاه منتقل شد. اين پنج نمنه شامل چهار نمنه از چهار طرف درخت يک نمنه از پاجش بد. نمنهها به ا زمايشگاه منتقل شده شتهها به تفکيک شتهه يا کامل پرهها همچنين د فرم رنگي سبز قههاي ثبت ميشد. علاه بر اين از تلههاي زرد چسبنده (۱۰ عدد) جهت تعيين نسانات جمعيت حشرات كامل بالدار شته استفاده شد در طل فصل پاييز زمستان نمنه برداريهاي هفتگي بهمنظر تعيين زمان تخمگذاري همچنين ميزان تلفات زمستانه تخمها در اين د منطقه انجام گرفت. در بررسي تلفات زمستانه تخمها در طي فصل زمستان

3 ١٨٣ ا فات بيماريهاي گياهي: جلد ٨٣ شماره ٢ اسفند ١٣٩٤ درصد تخمه يا چرکيده بهعنان درصد تلفات درنظر گرفته شد. لازم به ذکر است باغات انتخاب شده براي نمنهبرداري داراي درختان هم سن (حدد هفت سال) بده از لحاظ هرس بهداشت باغ در شرايط مطلب قرار داشته هيچگنه سم کد شيميايي در ا نها استفاده نميشد. جهت تعيين مدت زمان مراحل مختلف زندگي شته زندهماني هر مرحله همچنين يژگيهاي جدل زندگي از ١ قفس گيرهاي سانتيمتر (پتري ديش پلاستيكي به ابعاد ۹/۵ ۱/۵ که در طرفين داراي پشش تري براي تهيه بد) استفاده شد. رش کار به اين صرت بد که تعداد ۴۰ عدد ماده بکرزا بهصرت جداگانه هر يک در قفس برگي ري برگ انار محصر شد با تلد الين پره شته مادر حذف پره ا ن در قفس گيرهاي تا مرحله بلغ نگهداري شد. با بررسي رزانه طل مرحله پرگي تلفات اين مدت ثبت شد. از زمان بالغ شدن شتهها تا هنگام مرگ ا نها تعداد پرههاي تليد شده تسط ا نها رزانه ثبت شد از قفس حذف شد. اين ا زمايش در د زمان (پنجم ارديبهشتماه ۱۳۹۳ با ميانگين دماي ۲۲ درجه سلسيس بيست چهارم خردادماه ۱۳۹۳ با ميانگين دماي ۲۷ درجه ري درختان انار سلسيس ( (شرايط صحرايي) انجام شد. مزرعه ٢ فراسنجههاي نرخ خالص تليد مثل دانشگاه صنعتي اصفهان R 0 = l x m x ٣ ميانگين مدت زمان يک نسل T = lnr 0 r/ m مدت زمان د ٤ برابر شدن جمعيت DT = ln2/r m ٥ جمعيت λ=e rm نرخ متناهي افزايش نرخ ذاتي افزايش جمعيت با استفاده از نرمافزار جدل زندگي دجنسي يژه سن-مرحله نسخه ٦ (2015 ۲۰۱۵۰۴۱۹ (Chi, محاسبه شد. براي محاسبه خطاي استاندارد فراسنجههاي رشدي جمعيت ايجاد تکرارهاي کاذب از رش مقايسه معناداري بهار تابستان شد. براي شد. مقايسه دادهه يا درختان مزرعه چاه ٧ بت استرپ (1986 al., (Meyer et براي پارامترهاي از ا زمن جدل زندگي ٨ بتاسترپ جفت شده در د فصل استفاده ٩ رسم نمدارها از نرم افزار اکسل ۲۰۱۰ استفاده مقايسه بين جمعيت شته نرمافزار تجزيه اريانس داري مربط به زيستشناسي شته بر ري اناري در شرايط صحرايي در د سال متالي همچنين با استفاده SPSS (Advanced Models, Chicago, IL 2006) ١٠ صرت گرفت يکطرفه. طل عمر افراد بالغ تعداد تخم به ازاي از مقايسه معنا- هر ماده طل دره پرهگي براساس ا زمن تکي در سطح ۵ درصد انجام شد. نتيجه بحث شناسايي گنه شته: با بررسي اسلايدهاي تهيه شده از شتههاي فعال ري درختان انار در مناطق نمنهبرداري گنههاي Aphis gossypii Glover, 1877 شناساي ي شدند. Aphis punicae Passerini, 1863 زيستشناسي نسانات فصلي شته انار: الين کلني کچک شتهها ري درخت انار در شانزدهم فرردين ماه در جلال ا باد پنجم ارديبهشت ماه در مزرعه چاه اناري ديده شد سلسيس). (کمينه بيشينه دما بهترتيب درجه ۲۸ ۵ در ابتدا فقط پاجشها به شته ا لده بدند (شکل ۱) لي بهتدريج ا لدگي به برخي قسمتهاي ديگر گياه گسترش يافت. در طل فصل بهار تمرکز ا نها بر ري سرشاخههاي جان بد. اج طغيان جمعيت شتهي انار در نيمه دم ارديبهشت ماه (کمينه دما ۱۲ بيشينه ۳۰ درجه سلسيس) ثبت شد (شکل ۱) بعد از ا ن در اثر افزايش تدريجي ميانگين دماي رزانه فرا رسيدن فصل گرما به ٧- Bootstrap ٨- Paired bootstrap test ٩- Excel ١٠- One-Way ANOVA ۱- Clip cage ۲- Net Reproductive Rate ٣- Mean Generation Time ٤- Doubling Time ٥- Finite Capacity for Increase ٦- Age-Stage, Two-Sex Life Table (TWOSEX-MSChart, version: )

4 احمدی پرجاد: بررسی زيستشناسی نسانات فصلی شتهی انار Aphididae) Aphis punicae (Hem.: در اصفهان ١٨٤ تدريج کاهش يافت در اايل تابستان (کمينه دما ۱۹ بيشينه ۳۹ درجه سلسيس) در نمنهبرداريه يا انجام شده به صفر رسيد لي اايل پاييز جمعيت بسيار کمي از شته مشاهده شد. با تجه به اينکه تمام علفه يا هرز گياهان مجد در باغات انار براي بررسي احتمال ميزباني شته انار مرد بازديد قرار گرفت قبلا نيز براي اين شته ميزباني غير از انار در ايران گزارش نشده است بهنظر مي رسد در طل تابستان شته در تعداد خيلي کم بر ري درخت انار باقي مانده در پاييز جمعيت ا ن دباره افزايش مييابد. اج جمعيت افراد بالدار شتهي انار جلب شده به تلههاي زرد چسبنده در تاريخ سم خرداد ۱۳۹۲ (کمينه دما ۱۴ بيشينه دما ۳۶ درجه سلسيس) مشاهده شد (شکل ۳). همين رند رشد جمعيت با اندکي تاخير در سال ۱۳۹۳ نيز ديده شد بهطريکه زمان ظهر شتهها در تاريخ ۹۳/۱/۳۱ (کمينه دما ۷ بيشينه دما ۲۸ درجه سلسيس) ثبت گرديد. بر ري شکل ۲- تغييرات فصلي فرم سبز قههاي شته انار Aphis punicae درخت انار جلالا باد ۱۳۹۲ Fig. 2. Seasonal population fluctuations of brown and green forms of pomegranate aphid, Aphis punicae on the pomegranate tree, Jalal-Abad, 2013 شکل ۱- تغييرات فصلي جمعيت شته انار Aphis punicae ري درخت انار به تفکيک پاجش سرشاخه جلالا باد دانشگاه صنعتي اصفهان ۱۳۹۲ Fig. 1. Seasonal population fluctuations of pomegranate aphid, Aphis punicae on shoots and branches of the pomegranate tree, in Jalal-Abad and Isfahan University of Technology, اين شته د فرم رنگي يکي سبز ديگري قههاي داشت که هماره جمعيت فرم قههاي کمتر از فرم سبز بد (شکل ۲). شکل ۳- تغييرات فصلي جمعيت افراد بالدار شته انار Aphis punicae اصفهان ۱۳۹۲ شکار شده با تله زرد چسبنده در باغات جلالا باد Fig. 3. Seasonal population fluctuations of winged pomegranate aphid, Aphis punicae, in Jalal-Abad, Isfahan, 2013 الين تخمهاي زمستانگذران در تاريخ ۹۲/۸/۲۸ (کمينه دما ۲ درجه زير صفر بيشينه دما ۲۶ درجه سلسيس ( مشاهده شد. اين تخمها در ابتدا به رنگ سبز بدند لي پس از چند رز بهتدريج به رنگ سياه براق درا مدند. درصد تلفات زمستانه با سير صعدي فصل پيشري داشت بهطريکه در نيمه دم اسفند ماه تقريب ا ۴۰ درصد تخمها تلف شده بد (شکل ۴).

5 ١٨٥ ا فات بيماريهاي گياهي: جلد ٨٣ شماره ٢ اسفند ١٣٩٤ شکل ۴- درصد تلفات تخم شته انار Aphis punicae در شرايط صحرايي جلال ا باد اصفهان زمستان ١٣٩٢ Fig. 4. Percentage of egg s mortality of pomegranate aphid, Aphis punicae during winter under natural conditions, Jalal-Abad, Isfahan, winter, 2013 نتايج به دست ا مده نشان داد که مهمترين شاخصهاي زيستي شتهي انار مانند نرخ ذاتي افزايش جمعيت نرخ متناهي رشد جمعيت نرخ خالص تليد مثل ميانگين طل يک نسل ميانگين طل دره پرگي ميانگين طل عمر افراد ماده بالغ ميانگين تعداد پره براي هر فرد ماده بکرزا در ارديبهشتماه بهطر معنيداري بيشتر از مقادير مربط به تير ماه است (جدل ۱). علت چنين تفاتهايي بين شاخصهاي رشد جمعيت شتهي انار در ارديبهشت ماه تير ماه ميتاند بهدليل افزايش دماي رزانهي ها پايين بدن کيفيت غذايي (شيره گياهي) درختان انار در تير ماه باشد. اين د عامل با تا ثير ري يژگيهاي زيستي شتهها نسانات جمعيت ا نها را تحت تا ثير قرار ميدهد Tomiuk and Wohrmann, ) Bayhan et al. (2005).(1980 در بررسي تا ثير دماهاي مختلف بر بيلژي شته انار گزارش کرد که بيشترين مقدار نرخ ذاتي افزايش جمعيت اين شته در دماي ۲۵ درجه سلسيس بده است که مقدار ا ن برابر با ۰/۲۸ بد همچنين Bayhan et al. (2005) عنان بهترين دما براي رشد دماي ۲۲/۵-۲۵ درجه را به تکثير شتهي انار پيشنهاد کرد. Wang and Tsai (2000) تا ثير هشت دماي مختلف ۱۰ ۳۲ ۳۰ ۲۸ ۲۵ ۲۰ ۱۵ ۳۵ درجه سلسيس را ري پارامترهاي زيستي شته Aphis spiraecola مرد بررسي قرار داده بيان کردهاند که دما يکي از مهمترين عامل فيزيکي تا ثيرگذار بر ميزان رشد نم تليد مثل بقاي اين شته است. طبق اظهار اين محققين ميزان رشد نم فعاليت شته مذکر از دماي ۱۰ تا ۳۰ درجه سلسيس بهصرت خطي افزايش مييابد لي اين رابطه خطي در دماي ۲۳ درجه بههم خرده در اين دما تلفات سنگين (۷۱ درصد) به پرهها ارد ميشد. محققين چنين رندي را براي شته (L) (Ballou et al., 1986) Rhopalosiphum nymphaeae شته (Sasaki) (Tsai and Liu, 1998) R. rufiabdominalis شته (Tsai and Wang, 1999) Toxoptera citricida (Kirkaldy) شته ) Metopolophium dirhodum (Wlk) Zhou and carter, (1992 نيز بهدست ا ردهاند. منحني بقاء شته در بهار نشان ميدهد نرخ بقا حشرات کامل تا رز دازدهم ثابت است بعد از ا ن بهتدريج کاهش مييابد (شکل ۵). بر اساس منحني زادا ري يژه سني در بهار پرهزايي از رز پنجم پس از بالدار شدن ا غاز در رز دهم به حداکثر خد ميرسد. رند پرهزايي تا رز دازدهم با نساناتي بهتدريج از رز سيزدهم بهشدت کاهش در رز هفدهم به صفر ميرسد (شکل ۵). در فصل تابستان نرخ بقا حشرات کامل تا رز نهم ثابت بعد از ا ن بهتدريج کاهش مييابد همچنين در منحني زاد- ا ري يژه سني در تابستان پرهزايي اين شته از رز سم شرع در رز هشتم به حداکثر ميرسد پس از ا ن رند پرهزايي بهتدريج کاهش مييابد در رز سيزدهم به صفر ميرسد (شکل ۵). با تجه به تحقيق حاضر ميتان گفت شته انار در اصفهان داراي د اج جمعيتي يکي در بهار ديگري در پاييز است در فصل تابستان فراسنجه هاي رشد جمعيت ا ن بهشدت کاهش مييابد. The average number of aphids in sampling unit

6 Aphis punicae (Hem., Aphididae) : ١٨٦ جدل ۱- فراسنجهه يا رزانه جدل زندگي- بارري شته انار Aphis punicae در د فصل تابستان بهار در شرايط طبيعي اصفهان Table 1. Fertility life table parameters of Aphis punicae in summer and spring under natural environmental conditions of Isfahan نرخ ذاتي افزايش نرخ متناهي نرخ خالص تليد ميانگين طل زمان د برابر ميانگين طل ميانگين طل عمر ميانگين تعداد پره زمان ʎ جمعيت (rm) افزايش مثل پره (R0) يک نسل( T ) شدن جمعيت دره پرگي افراد ماده بالغ براي هر ماده بکرزا Date Spring 2014 Summe r 2014 P Mean number of nymphs per female ± 0.53 a 8.31 ± 1.05 b * Female longevity 9.75 ± 0.33 a 7.63 ± 1.21 b * Nymph development time 8.13 ± 0.28 a 6.04 ± 1.28 b * Doubling time 2.68 ± 0.07 b 2.92 ± 0.06 a Mean generation time ± 0.27 a 8.23 ± 0.31 b Net reproductive nymphs Rate ± 1.32 a 7.08 ± 1.23 b Finite rate of increase 1.29 ± 0.01 a 1.26 ± 0.02 b Intrinsic rate of natural increase 0.25 ± 0.01 a 0.23 ± 0.02 b حرف غيرمشابه * در هر ستن نشان دهندهي اختلاف معنيدار بين ميانگينها ميباشد (ا زمن بت استرپ جفت شده ا زمن تکي) The means followed by different letters in each column are significantly different (Paired bootstrap test and *Tukey test). اصفهان بهدليل دانشگاه صنعتي سپاسگزاري از معانت پژهشي حمايته مادي معني تشکر قدرداني ميگردد. References Survival rate(lx) 1,2 1 0,8 0,6 0,4 l(x)spring l(x) Summer m(x) Spring m(x)summer 3,5 3 2,5 2 1,5 1 Focundity(mx) AMIN, A. H Natural enemies of pomegranate aphid, Aphis punicae Passerini (Homoptera: Aphididae) at El- Beida Region,. Libya, Arab Journal of Plant Protection, No. 20: ARFAEYAN, A Research of pomegranate Fruit; properties, Sinehsorkh publication, Tehran, 52 pp. (In Persian). BALLOU, J. K., TSAI, J. H. and CENTER, T. D Effects of temperature on the development, natality, and longevity of Rhopalosiphum nymphaeae (L.) (Homoptera; Aphididae), Environmental Entomology, No. 15: BAYHAN, E., OLMEZ-BAYHAN, S., ULUSOY M. R. and BROWN, J. K Effect of temperature on the biology of Aphis punicae (Passerini) (Homoptera: Aphididae) on pomegranate, Journal of Economic Entomology, No. 34: CHI, H TWOSEX-MSchart, a computer program for the age stage, two sex life table analysis. ( oad/twosex-mschart.rar). 0, Age adults(day) 0,5 0 شکل درخت انار ۵- تغييرات نرخ بقا زادا ري يژه سني شته.A punicae ري در شرايط صحرايي اصفهان بهار تابستان ۱۳۹۳ Fig. 5. Age-specific survival rate (lx) and fecundity (mx) of pomegranate aphid, A. punicae, on the pomegranate tree under natural conditions of Isfahan, spring and summer, 2014 اين شته داراي چرخه زندگي کامل جنسي ميباشد که تمام مراحل زندگي خد را بر ري انار کامل ميکند فاقد ميزبان ثانيه است. در طل فصل هماره جمعيت شتهي انار بر ري پاجشها بالاتر از سرشاخههاست زمستانگذراني شته انار در شرايط اقليمي اصفهان بهصرت تخم ري پاجش شکاف پست سرشاخه درخت ديده شد. جمعيت بالاي شته بر ري پاجشها نسبت به سرشاخهها ميتاند هرس زمستانه پاجشها براي کاهش جمعيت شته در طل فصل را بهعنان يک راهکار مديريتي ا فت مطرح کند.

7 ١٨٧ ا فات بيماريهاي گياهي: جلد ٨٣ شماره ٢ اسفند ١٣٩٤ ESMAILI, M, MIRKARIMI, A. A. and AZMAYESH- FARD, P Agricultural entomology. University of Tehran press, Tehran, 550 pp. (In Persian). HOJAT, S. H A list of the aphids in Iran and their hosts. Shahid Chamran University printing & publication center, Ahwaz, 118 pp. (In Persian). MEYER, J. S., IGERSOLL, C. G., MACDONALD L. L. and BOYCE, M. S Estimating uncertainty in population growth rates: Jackknife vs. Bootstrap techniques, Ecology, No. 67: REZVANI, A Identification of key aphids in Iran, Research organizations, Agricultural Extension and Education, 316 pp. (In Persian). REZVANI, A Aphids of trees and shrubs, Iran. Plant Pests and Diseases Research Institute. 270 pp. (In Persian). REZVANI, A., TERMEH F. and MOUSAVI, M Aphids of Iran and their hosts Plant. Agricultural Research Organization. Tehran. Iran, 344 pp. (In Persian). SHAKERI, M Pomegranate Pests and diseases. Tasbih publication, Yazd, 126 pp. (In Persian). SUGIMOTO, S. I The taxonomic identity of Aphis punicae Shinji, 1922 (Hemiptera: Aphididae), Entomological Science, No. 14: TOMIUK, J. K. and WOHRMAN, N Population growth and population structure of natural population of Macrosiphum rosae (L) (Hemiptera, Aphididae), Journal of Applied Entomology, No. 90: TSAI, J. H. and WANG, K Life table study of Brown citrus aphid (Homoptera: Aphididae) at different temperatures, Environmental Entomology, No. 28: TSAI, J. H. and LIU, Y. H Effect of temperature on development, survivorship, and reproduction of rice root aphid (Homoptera: Aphididae), Environmental Entomology, No. 27: WANG, J. J. and TSAI, J. H Effect of temperature on biology of Aphis spiraecola (Homoptera: Aphididae), Annals Entomological Society of America, No. 93: ZHOU, X. and CARTER, N Effects of temperature, feeding position and crop growth stage on the population dynamics of the rose grain aphid Metopolophium dirhodum (Hemiptera: Aphididae), Annals of Applied Biology, No. 108:

8 ١٨٨ احمدی پرجاد: بررسی زيستشناسی نسانات فصلی شتهی انار Aphididae) Aphis punicae (Hem.: در اصفهان