Μουσειολογία και Εκπαίδευση Ενότητα 3η: Επιστημονική Μουσειολογία και Μουσεία ΦΕΤ

Transcript

1 Μουσειολογία και Εκπαίδευση Ενότητα 3η: Επιστημονική Μουσειολογία και Μουσεία ΦΕΤ Δημήτρης Κολιόπουλος Σχολή Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία

2 Σκοποί ενότητας Να γνωρίσουν οι φοιτητές/-τριες τον τομέα της Επιστημονικής Μουσειολογίας και των μουσειακών σπουδών Να γνωρίσουν οι φοιτητές/-τριες το περιεχόμενο και τα είδη μουσείων ΦΕΤ

3 Περιεχόμενα ενότητας Βασικές έννοιες επιστημονικής μουσειολογίας μουσείο ΦΕΤ, διαμεσολαβητικός μετασχηματισμός, άτυπες και μη τυπικές μορφές εκπαίδευσης Βασικές έννοιες διδακτικής φυσικών επιστημών διδακτικός μετασχηματισμός, τυπικές μορφές εκπαίδευσης Εργασίες μαθήματος

4 Μουσειολογία Ο τομέας που μελετά τα μουσεία και ασχολείται με τα ζητήματα της λειτουργίας τους Η «νέα Μουσειολογία» τονίζει τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο του μουσείου Διεπιστημονική προσέγγιση του μουσείου (επιρροές από την αρχαιολογία, την ιστορία τέχνης, ιστορία, κοινωνιολογία κλπ) Επιστημονική Μουσειολογία Σπουδές στη Μουσειολογία

5 Η Επιστημονική Μουσειολογία ως αντικείμενο έρευνας (1) Σχολείο (Μέλλων) Εκπαιδευτικός Σχήμα 1 Μουσείο ΦΕΤ Αντικείμενο εκλαΐκευσης/διδασκαλίας (Φυσικές επιστήμες, Τεχνολογία)

6 Η Επιστημονική Μουσειολογία ως αντικείμενο έρευνας (2) Η έμφαση στη σχέση μουσείου ΦΕΤ και αντικειμένου μελέτης Εκλαϊκευτικός/διαμεσολαβητικός μετασχηματισμός, Επιστημονική καλλιέργεια Η έμφαση στη σχέση μουσείου ΦΕΤ- σχολείου Άτυπες, μη τυπικές και τυπικές μορφές εκπαίδευσης Η έμφαση στη σχέση σχολείου αντικειμένου μελέτης Διδακτικός μετασχηματισμός, Επιστημονική καλλιέργεια

7 Ο μηχανισμός της εκλαΐκευσης στο μουσείο ΦΕΤ Ο διαμεσολαβητικός μετασχηματισμός Προσεγγίζεται από τον χρήστη σε συνάρτηση με Όροι λειτουργίας του επικοινωνιακού μέσου Επιστημονικά αντικείμενα και επιστημονικές γνώσεις Επιστημονικό Περιεχόμενο Επικοινωνιακό μέσο τις αντιλήψεις του την ηλικία του, την καλλιέργειά του, τις εμπειρίες του, τις οικίες πρακτικές του κατανόηση σχέση με τις οικείες πρακτικές, κατανόηση, ελκυστικότητα, παιχνίδι Σκηνοθεσία τη συναισθηματικ ή του κατάσταση προβληματισμός, συγκίνηση, περιέργεια, αναζήτηση Πίνακας 1

8 Γιατί μουσεία επιστημών και τεχνολογίας; Διατήρηση της επιστημονικής και τεχνολογικής κληρονομιάς και παράδοσης Εκλαΐκευση της σύγχρονης επιστήμης και σύνδεση της επιστήμης με τον πολιτισμό Διάδοση της επιστημονικής γνώσης και της επιστημονικής καλλιέργειας

9 Το μουσείο ΦΕΤ: ιστορική αναδρομή Η προϊστορία των μουσείων ΦΕΤ Cabinets of curiosities Τέλη 19 ου αιώνα αρχές 20 ου αιώνα: Τα μουσεία εκθεμάτων Συλλογές επιστημονικών οργάνων Συλλογές ταριχευμένων ζώων Συλλογές γεωλογικών δειγμάτων Δεκαετία 30: τα πειραματικά μουσεία Από το έκθεμα στην ιδέα Δεκαετία 60: τα επιστημονικά κέντρα Αλληλεπιδραστικά εκθέματα Οι σχέσεις επιστήμης και κοινωνίας Φιλιππουπολίτη & Κολιόπουλος, (2014)

10 Η προϊστορία του μουσείου ΦΕΤ Αίθουσες/θάλαμοι με αξιοπερίεργα αντικείμενα (Cabinets of curiosities) που στεγάζονταν στα παλάτια των ευγενών της αναγεννησιακής Ιταλίας, όπως ήταν για παράδειγμα οι συλλογές του Φραγκίσκου Α των Μεδίκων στη Φλωρεντία, και οι συλλογές φυσικής ιστορίας που διατηρούνταν στις φιλοσοφικές και επιστημονικές εταιρείες του 17ου αιώνα

11 Τα μουσεία ΦΕΤ εκθεμάτων Δημόσια ιδρύματα, ανοικτά στο ευρύ κοινό. Σε αυτό τον τύπο μουσείου επιστημών εκθειάζεται τόσο ο υλικός πολιτισμός όσο και τα φυσικά αξιοπερίεργα ως αυθεντικά εκθέματα σε ξύλινες και γυάλινες προθήκες Musée des Arts et Métiers (Παρίσι) [ιδρύθηκε το 1794] Science Museum (Λονδίνο) [ιδρύθηκε το 1851] Deutsches Museum (Μόναχο) [ιδρύθηκε το 1903] Μουσεία Φυσικής Ιστορίας (Στην Ελλάδα, Πανεπιστημιακά μουσεία) Ο επισκέπτης είναι παθητικός θαυμαστής ενός δοξασμένου επιστημονικού και τεχνολογικού παρελθόντος, ενώ η επικοινωνιακή πλευρά είναι ελάχιστα ανεπτυγμένη Τα μουσεία ΦΕΤ εκθεμάτων εξελίσσονται σε περισσότερο επικοινωνιακά μουσεία στις μέρες μας

12 Τα πειραματικά / αλληλεπιδραστικά μουσεία ΦΕΤ Η εκπαιδευτική χρησιμότητα των συλλόγων αυτού του τύπου μουσείου ΦΕΤ είναι πιο έκδηλη κυρίως για το ευρύ κοινό, ενώ στη συνέχεια αναδεικνύεται ως στρατηγικός στόχος η προσέγγιση των σχολικών πληθυσμών. Το μουσείο επιστημών σε αυτή την περίπτωση βασίζει το αφήγημά του σε συλλογές ιστορικών επιστημονικών οργάνων που διαθέτει με στόχο την παρουσίαση επιστημονικών εννοιών και ιδεών σε επιλεγμένες θεματικές ενότητες οι οποίες συνήθως αντιστοιχούν σε ευρείες επιστημονικές ενότητες (ενέργεια, φυσική, χημεία κλπ) Palais de la Decouverte (Παρίσι) [ιδρύθηκε το 1937, The Franklin Institute (Φιλαδέλφεια) [ιδρύθηκε το 1932]

13 Τα κέντρα επιστημών (Science Centers) Ένας εκ των βασικών στόχων των εκθεσιακών δραστηριοτήτων των επιστημονικών κέντρων είναι να αναδειχθεί όχι μόνο το περιεχόμενο της επιστημονικής γνώσης αλλά και η πολιτισμική της διάσταση μέσω των σχέσεών της με την οικονομία, την τεχνολογία και την κοινωνία. Δεν υφίστανται πλέον οι παραδοσιακές ταξινομήσεις κατά επιστημονικό τομέα, αλλά, κυρίως, δια-κλαδικοί τομείς όπως Μεταφορές, Επικοινωνία, Διάστημα κλπ. Η επιστημονική καλλιέργεια ως επικοινωνιακός και εκπαιδευτικός στόχος αντικαθιστά τον στόχο της επιστημονικής γνώσης. Exploratorium (Σαν Φρανσίσκο) [ιδρύθηκε το 1969], Cité des Sciences et de l Industrie (Παρίσι) [ιδρύθηκε το 1980] Στην Ελλάδα, Ίδρυμα Ευγενίδου (Αθήνα), Νόησις (Θεσσαλονίκη)

14 Το σύγχρονο μουσείο εκθεμάτων ΦΕΤ Συλλογές αυθεντικών αντικειμένων Συγκέντρωση, διάσωση, διαφύλαξη, τεκμηρίωση και προβολή της φυσικής, επιστημονικής, τεχνολογικής και βιομηχανικής κληρονομιάς μιας περιοχής ή μιας επιστημονικής παράδοσης Η επικοινωνιακή λειτουργία είναι συνήθως υποβαθμισμένη Ο εκπαιδευτικός ρόλος τους συνήθως περιορίζεται στις ξεναγήσεις και τα ωριαία εκπαιδευτικά προγράμματα

15 Το «πειραματικό» μουσείο ΦΕΤ Έμφαση στο θέαμα / αλληλεπίδραση (Μόνιμες εκθέσεις, Εργαστήρια ΦΕ, Επίδειξη πειραμάτων, hands-on-activities) Ιδιαίτερα επικοινωνιακό με τη χρήση θεάματος και αλληλεπιδραστικών εκθεμάτων Η βασική λειτουργία του είναι η εκπαιδευτική Εικ. 1

16 Το κέντρο επιστημών Έμφαση στην αλληλεπίδραση / θέαμα (Μόνιμες εκθέσεις, καθοδηγούμενες δραστηριότητες, χρήση νέων τεχνολογιών) Ανάδειξη της πολιτισμικής διάστασης των ΦΕ (σχέση με τη βιομηχανία, την τέχνη, τις άλλες επιστήμες) Σχεδιασμός πολυήμερων εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε συνεργασία με την τυπική εκπαίδευση επιμόρφωση εκπαιδευτικών Εικ. 2 Εικ. 3

17 Το μουσείο επιστημών και τεχνολογίας στην ελληνική πραγματικότητα: διευρύνοντας την έννοια του μουσείου ΦΕΤ Τα πανεπιστημιακά μουσεία ΦΕΤ Το μουσείο Επιστήμων και Τεχνολογίας του Παν. Πατρών Το μουσείο Ζωολογίας του Παν. Πατρών Τα οικο-μουσεία και οι βιομηχανικοί χώροι Τα μουσεία του ΠΙΟΠ Η βιομηχανική κληρονομιά (οινοποιεία, ΥΗ σταθμοί, ) Τα εικονικά μουσεία Τα παιδικά μουσεία Εικ. 4

18 Τέλος Ενότητας

19 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Πατρών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

20 Σημειώματα

21 Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.00.

22 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών, Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Δημήτρης Κολιόπουλος, «Μουσειολογία και Εκπαίδευση. Επιστημονική Μουσειολογία και Μουσεία ΦΕΤ». Έκδοση: 1.0. Πάτρα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

23 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

24 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

25 Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (1/2) Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Εικόνες/Σχήματα/Διαγράμματα/Φωτογραφίες Σχήμα 1: Η Επιστημονική Μουσειολογία ως αντικείμενο έρευνας Εικόνα 1: Palais de la Decouverte, Παρίσι, Φωτό Δ. Κολιόπουλος Εικόνα 2: Cité des Sciences et de l Industrie, Παρίσι, Φωτό Δ. Κολιόπουλος Εικόνα 3: Cité des Sciences et de l Industrie, Παρίσι, Φωτό Δ. Κολιόπουλος Εικόνα 4: Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας, Φωτό Δ. Κολιόπουλος

26 Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (2/2) Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Πίνακες Πίνακας 1: Ο μηχανισμός της εκλαΐκευσης στο μουσείο ΦΕΤ. Ο διαμεσολαβητικός μετασχηματισμός (Guichard & Martinand, 2000)

27 Βιβλιογραφικές Αναφορές (2/2) 1. Φιλιππουπολίτη, Ν. & Κολιόπουλος, Δ. (2014). Η ιστορία των φυσικών επιστημών ως εκθεσιακό αφήγημα και ως εργαλείο εκπαίδευσης στο μουσείο επιστημών. Τετράδια Μουσειολογίας, 9, Guichard, J. & Martinand, J.L. (2000). Médiatique des Sciences. Presses Universitaires de France