ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗ << ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΡΕΜΑΤΟΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ (ΑΠΟ ΛΕΩΦ. ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ ΕΩΣ ΕΚΒΟΛΗ) >> ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΝΑΔΟΧΟΙ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ ΚΑΤΣΟΥΡΟΣ ΣΑΡΑΝΤΗΣ ΔΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΠΑΜΑΚΑΡΙΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ Δ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΙΑ Ε.Ε. ΚΟΛΑΪΤΗ ΕΛΕΝΗ ΤΑΧΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΣΑΧΝΙΚΑ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ ΘΑΝΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Ανάθεση- Αντικείμενο της μελέτης Με Σύμβαση η οποία υπεγράφη την 01-03-2004 μεταξύ της Νομαρχίας Αθηνών και της Σύμπραξης των κάτωθι Μελετητικών Γραφείων: Παπαδοπούλου Μαρία Κατσούρος Σαράντης Δακόπουλος Ευάγγελος Παπαμακάριος Κων/νος Δ. Αναγνωστόπουλος και Σια Ε.Ε., Κολαϊτη Ελένη Ταχάς Κων/νος Ανδρέου Κων/νος Σαχνίκα Αθανασία Σκλαβενίτης Θάνος Ανετέθη στην δεύτερη η εκπόνηση της μελέτης «Ανάπλαση ρέματος Πικροδάφνης [από Λ. Βουλιαγμένης έως εκβολή]». Στο αντικείμενο της Σύμβασης περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων και ο καθορισμός των πλημμυρικών παροχών λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία των εγκεκριμένων μελετών καθώς και η εκπόνηση της Οριστικής Μελέτης των απαιτούμενων υδραυλικών έργων. Η έναρξη εκπόνησης της μελέτης καθυστέρησε σημαντικά καθόσον υπάρχει εν ενεργεία μελέτη από την ΕΥΔΑΠ για την διευθέτηση του ρέματος Πικροδάφνης η οποία με απόφαση Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. μεταφέρθηκε ως αρμοδιότητα εις την Διεύθυνση Δ10 του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. μετά την μεταφορά της αρμοδιότητας επί των ρεμάτων από την ΕΥΔΑΠ στο Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Τελικώς μετά από συνεννόηση της Διεύθυνσης Δ10 με την Νομαρχία αποφασίσθηκε η Υδραυλική μελέτη του ρέματος ΠΙκροδάφνης να εκπονηθεί από την παρούσα Σύμβαση της Νομαρχίας. Με την Απόφαση Αριθ. Δ10/21436//24-9-2007 της Διευθύνσεως Υδραυλικών Έργων (Δ10) του ΥΠΕΧΩΔΕ, κατόπιν έγκρισης του 47 ου /2007 Πρακτικού της Κεντρικής Συντονιστικής Επιτροπής (Κ.Σ.Ε) του άρθρου 8 του Ν.3481/06, εκχωρήθηκε στην Νομαρχία Αθηνών η αρμοδιότητα για την εκπόνηση μελέτης διευθέτησης ανάπλασης ρέματος Πικροδάφνης, των περιβαλλοντικών μελετών (Προμελέτης και Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) και μελέτης Οριοθέτησης του ρέματος 2

Με την υπ αριθμ. 91/2008 Απόφαση της Νομ. Επιτροπής Προγραμματισμού Τεχνικών Έργων Πολεοδομίας εγκρίθηκαν οι τοπογραφικές εργασίες (1ο στάδιο της Σύμβασης) που υπεβλήθησαν εμπρόθεσμα. Με το υπ αριθμ. 63676/29.10.2008 υπεβλήθη εμπρόθεσμα η Υδρολογική Μελέτη. Με την υπ αριθμ. 258/2010 της Νομ. Επιτροπής Προγραμματισμού Τεχνικών Έργων Πολεοδομίας εγκρίθηκαν οι προμελέτες του σταδίου ΙΙ της Σύμβασης οι οποίες υπεβλήθησαν εμπρόθεσμα. Με το υπ αριθμ. οικ. 1376/13-1-2010 της Δ/νσης Τεχν. Υπηρεσιών Νομ. Αθήνας υπεβλήθη προς την ΠΕΧΩ της Περιφ. Αττικής η Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΠΕ). Με την υπ αριθμ. πρωτ. Φ.2989/5239/ΠΕΡ.10/10/2-11-2010 της Δ/νσης ΠΕΧΩ της Περιφέρειας Αττικής εκδόθηκε η Π.Π.Ε.Α. της Μελέτης. Με το υπ αριθμ. πρωτ. 59416/26-11-2010 της Νομ. Αθηνών υπεβλήθησαν εμπρόθεσμα οι οριστικές μελέτες του σταδίου ΙΙΙ της Σύμβασης. Με το υπ αριθμ. πρωτ. 39562/27-5-2011 της Δ/νσης Τεχνικών έργων της Νομ. Αθηνών υπεβλήθη προς την Δ/νσηΠερ/κού και Χωρικού Σχεδιασμού της Αποκεντρωμένης Δ/σης Αττικής η Μ.Π.Ε. Με το υπ αριθμ. πρωτ. Φ2989/2104/10-4-2013 της Δ/νσης ΠΕΧΩ της Αποκεντρωμένης Δ/σης Αττικής η Μ.Π.Ε. τίθεται στο Αρχείο αναμένοντας από την Υπηρεσία νεότερη πρόταση που να λαμβάνει υπόψη της τις Γνωμοδοτήσεις των Φορέων και κυρίως της ΔΕΕΠ του ΥΠΕΚΑ με την οποία ανατρέπεται συνολικά ο σχεδιασμός Διευθέτησης και Οριοθέτησης του ρέματος έτσι όπως είχε εγκριθεί με την έκδοση της Π.Π.Ε.Α. Με το υπ αριθμ. πρωτ. 80158/15-4-2014 οι μελετητές υπέβαλαν αναλυτική πρόταση διευθέτησης οριοθέτησης του ρέματος σύμφωνα με τις υποδείξεις της ΠΕΧΩ. Οι προτάσεις διαβιβάστηκαν στους φορείς του ΥΠΕΚΑ που προέβαλαν αντιρρήσεις και με τις υπ αριθμ. πρωτ.20735/27-6-2014 της Δ/νσης Ειδικών Έργων Αναβάθμισης Περιοχών και 20699/17-6-2014 της Δ/νσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού οι απαντήσεις τους συμφωνούν στις γενικές κατευθύνσεις της πρότασης της Υπηρεσίας. Με την υπ αριθμ. πρωτ. 153716/29-7-2014 αίτηση ο ανάδοχος αιτείται παράταση του καθαρού Χρόνου ολοκλήρωσης του σταδίου ΙΙΙ της Σύμβασης προκειμένου να υποβάλει τροποποιήσεις συμπληρώσεις και αλλαγές που απαιτούνται. Με την από 29/7/2014/153894 Εισήγηση του Αν. Προϊσταμένου Τμήματος Κτιριακών Έργων Έργων Περιβάλλοντος Η/Μ Έργων/Δ.Τ.Ε.Π.Α. διαβιβάστηκε το αίτημα παράτασης της προθεσμίας περαίωσης της μελέτης του θέματος, στην Προϊσταμένη Αρχή. 3

1.2 Στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη 1.2.1 Ιστορικό Καταγραφή Μελετών, Προτάσεων και Έργων για το Ρέμα Πικροδάφνης Οι μελέτες που έχουν εκπονηθεί, καθώς και οι διάφορες προτάσεις έργων που κατά καιρούς έχουν γίνει για το Ρέμα Πικροδάφνης μπορούν να ταξινομηθούν στις ακόλουθες χρονικές περιόδους: Α. Δεκαετία του 1960 1963 «Οριστική Μελέτη Διευθετήσεως Ρεύματος Πικροδάφνης», Α.Γ. ΜΑΧΑΙΡΑΣ για την ΕΥΔΑΠ 1965 «Ανασύνταξις και συμπλήρωσις Οριστικών Μελετών υπονόμων αριστεράς παραλιβίου ζώνης - Διευθέτησις Ρεύματος Πικροδάφνης 10 ος Φάκελλος», Α.Γ. ΜΑΧΑΙΡΑΣ για την ΕΥΔΑΠ 1965 «Προσχέδια της εν προτύπων Οριστικής Μελέτης Έργου Εκβολής Ρεύματος Πικροδάφνης», ΥΔΡΟΜΗΧΑΝΙΚΗ Α.Ε. για την ΕΥΔΑΠ 1965 «Τροποποίησις Μελέτης Ρεύματος Πικροδάφνης / Προσωρινό Έργο από Χ.Θ. 4+620 έως Χ.Θ. 5+600», Α.Γ. ΜΑΧΑΙΡΑΣ για την ΕΥΔΑΠ 1965 «Έκθεση δοκιμών επί ομοιωμάτων Έργου Εκβολής Ρέματος Πικροδάφνης», Ερευνητικό Πρόγραμμα Ινστιτούτου Υδραυλικής και Υδατικής Οικονομίας Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Βερολίνου, Επιστ. Υπεύθυνος H. Press. 1966 «Τροποποίησις Οριστικής Μελέτης Διευθετήσεως Ρ. Πικροδάφνης / Χ.Θ. 5+327 έως Χ.Θ. 5+965», Α.Γ. ΜΑΧΑΙΡΑΣ για την ΕΥΔΑΠ Παρατηρήσεις: Όλες οι παραπάνω μελέτες που εκπονήθηκαν κατόπιν αναθέσεων της ΕΥΔΑΠ εξετάζουν την δυνατότητα διευθέτησης του ρέματος με κλειστό αγωγό. Αντίθετα το Ερευνητικό Πρόγραμμα του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου του Βερολίνου προτείνει διευθέτηση του Ρ. Πικροδάφνης με ανοιχτή διατομή προσαρμοσμένη στο φυσικό περιβάλλον. Β. Δεκαετία του 1980 1980 «Προσαρμογή Οριστικής Μελέτης αγωγών ομβρίων οδών Όθωνος και Αμαλίας», Α.Γ. ΜΑΧΑΙΡΑΣ για την ΕΥΔΑΠ 1985 «Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας» 1985 «Γ.Π.Σ. Δήμου Αγ. Δημητρίου» (έγκριση: 1988) 1985 «Προμελέτη Ρέματος Πικροδάφνης και Περιφερειακής Τάφρου Υμηττού», ΥΔΡΟΜΕΤ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Ε.Π.Ε. για την ΕΥΔΑΠ 1985 «Οριστική Μελέτη αγωγού οδού Πατριάρχου Γρηγορίου Ε», ΥΔΡΟΜΕΤ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Ε.Π.Ε. για την ΕΥΔΑΠ 1986 «Μελέτη Λεωφόρου Πικροδάφνης. Προκαταρκτική Κυκλοφοριακή Μελέτη», Κ. ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ Π. ΓΚΟΛΦΙΝΟΠΟΥΛΟΣ, για την Γ.Γ.Δ.Ε. του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. 4

Παρατηρήσεις: Με το Ρυθμιστικό Σχέδιο και το Γ.Π.Σ. του Δήμου Αγ. Δημητρίου εγκρίνεται η μετατροπή του Ρέματος Πικροδάφνης σε λεωφόρο προκειμένου να αποτελέσει τμήμα του ενδιάμεσου δακτυλίου της Αθήνας. Παράλληλα ο Δήμος Αγ. Δημητρίου προχώρησε στην ένταξη και των τελευταίων παραρεμάτιων περιοχών στο Σχέδιο Πόλης. Με βάση την παραπάνω διαμόρφωση εκπονήθηκαν τόσο η υδραυλική μελέτη της ΕΥΔΑΠ όσο και η κυκλοφοριακή μελέτη. Γ. Δεκαετία του 1990 1990 «Μελέτη Κυκλοφοριακής Οργάνωσης και Στάθμευσης Δήμου Αγ. Δημητρίου Αττικής», Δ. ΓΕΡΑΛΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Ε. για τον Δήμο Αγ. Δημητρίου 1995 «Τοπικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα για την Αναβάθμιση του Αστικού Περιβάλλοντος», Μ. ΧΟΥΣΙΑΝΑΚΟΥ, Γ. ΓΟΡΓΟΓΙΑΝΝΗΣ, Π. ΜΠΕΝΣΕ για τον Δήμο Αγ. Δημητρίου 1996 «Πλαίσιο Περιβαλλοντικής Διευθέτησης Ρεμάτων Πικροδάφνης και Ποδονίφτη Ν. Αττικής», Ερευνητικό Πρόγραμμα, Επιστ. Υπεύθυνος Καθ. Γ. Τσακίρης, Εργαστήριο Εγγειοβελτιωτικών Έργων και Διαχείρισης Υδατικών Πόρων, Τμήμα Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών Ε.Μ.Π., για την Δ.Ε.Ε.Α.Π. του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. 1997 «Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη για την προστασία και ανάδειξη του Ρέματος Πικροδάφνης Ν. Αττικής και της ευρύτερης περιοχής», Δ.Ε.Ε.Α.Π. / Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε 1997 «Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Έργων Διευθέτησης Ρέματος Πικροδάφνης από Λ. Βουλιαγμένης έως οδό Αγ. Δημητρίου», ENVECO για την ΕΥΔΑΠ. 1997 «Οριστική Μελέτη Ρέματος Πικροδάφνης από Λεωφόρο Βουλιαγμένης έως την οδό Σαρανταπόρου», ΜΕΤΕΡ ΥΠΟΔΟΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΩΝ για την ΕΥΔΑΠ. 1998 «Διευθέτηση τμήματος του ρέματος Πικροδάφνης, μήκους περίπου 695 μέτρων από την Λεωφόρο Βουλιαγμένης έως την οδό Σαρανταπόρου του Δήμου Ηλιούπολης Νομού Αττικής», Κ. ΖΕΡΗΣ Π. ΑΝΤΩΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Π.Ε. για την ΕΥΔΑΠ. 1998 «Οριστική Μελέτη Διευθέτησης Ρέματος Πικροδάφνης. Τμήμα Αγ. Δημητρίου έως Λ. Βουλιαγμένης», Κ. ΖΕΡΗΣ Π. ΑΝΤΩΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Π.Ε. Δ. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ Ε.Π.Ε. για την ΕΥΔΑΠ. 1999 «Τροποποίηση Γ.Π.Σ. Δήμου Αγ. Δημητρίου». Παρατηρήσεις: Από το Τοπικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα (ΤΑΠ) του Δήμου Αγ. Δημητρίου προτείνονται μέτρα ώστε το Ρέμα Πικροδάφνης αφενός να προστατευθεί ως φυσική ενότητα και αφετέρου να αναδειχθεί ως δημόσιος χώρος. Το Ερευνητικό Πρόγραμμα του Ε.Μ.Π. αφορά στην υδρολογική διερεύνηση ολόκληρης της λεκάνης απορροής του Ρέματος Πικροδάφνης και προτείνει την διαμόρφωση της κοίτης με φιλικά προς το περιβάλλον υλικά σε συνδυασμό με την προστασία του ποτάμιου οικοσυστήματος και την ανάδειξη της παραρρεμάτιας ζώνης σε κοινόχρηστο χώρο αναψυχής. Στην υδραυλική μελέτη της ΕΥΔΑΠ για το τμήμα από οδό Αγ. Δημητρίου έως την Λεωφ. Βουλιαγμένης προτείνεται διευθέτηση της κοίτης με ανοιχτή ορθογωνική διατομή 5.00x3.20, σε μήκος 1.530 μ. περίπου, από την Λεωφ. Βουλιαγμένης έως πριν την συμβολή με τον υφιστάμενο αγωγό του Ρέματος Αμαλίας. Εκατέρωθεν του αγωγού προβλέπονταν αναβαθμοί δρόμων επιτήρησης, πλάτους 3,0 μ. Ακολούθως, η ανοιχτή ορθογωνική διατομή συνεχίζει ως κλειστός ορθογωνικός αγωγός, διαστάσεων 5.00x3.20, έως την συμβολή με τον αγωγό του Ρέματος Αμαλίας και από το σημείο αυτό μέχρι το πέρας του μελετώμενου τμήματος, κατάντη 5

της γέφυρας (η οποία προβλεπόταν να καθαιρεθεί) της οδό Αγ. Δημητρίου, ο προβλεπόμενος κλειστός αγωγός έχει διαστάσεις 6.00x3.20. Η χάραξη του άξονα του αγωγού τοποθετήθηκε στο μέσο περίπου της ζώνης που ορίζεται από τις εκατέρωθεν ρυμοτομικές γραμμές, έτσι ώστε να παραμένει επαρκές περιθώριο μεταξύ των «φρυδιών» του σκάμματος και των εκατέρωθεν ρυμοτομικών γραμμών. Αυτό είχε ως συνέπεια σε αρκετά σημεία, την απόκλιση του άξονα του αγωγού από τον άξονα της υφιστάμενης κοίτης, επειδή το ρυμοτομικό σχέδιο στην περιοχή Μεσονήσι του Δήμου Αγ. Δημητρίου καταρτίστηκε λαμβάνοντας υπόψη την (προβλεπόμενη από το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας) κατασκευή της Λεωφόρου Πικροδάφνης και την χάραξη του αγωγού του Ρέματος Πικροδάφνης, με αποτέλεσμα τμήματα της υφιστάμενης κοίτης να καταλαμβάνονται από οικοδομικά τετράγωνα και να έχουν εκδοθεί άδειες για νόμιμα κτίσματα, ακριβώς στην παρειά της όχθης. Σημειώνεται επίσης ότι, ειδικά στο τμήμα του αγωγού μεταξύ των οδών Αιγαίου και Δράμας, τυχόν απόπειρα τήρησης της υφιστάμενης κοίτης θα οδηγούσε σε μια χάραξη του αγωγού με πλήθος επάλληλων καμπυλών με ακτίνες καμπυλότητας της τάξεως 15 έως 45 μέτρων που θα είχαν ως συνέπεια μεγάλες υπερυψώσεις από τον άξονα της ροής κυμαινόμενες από 1,58 έως 0,52 μ. Η απουσία σημαντικών ευθυγράμμων τμημάτων μεταξύ των καμπυλών θα είχε ως συνέπεια την δημιουργία πολύ δυσμενών συνθηκών ροής με υπερυψώσεις, κυματισμούς κρούσεων κ.λ.π. Δ. Δεκαετία του 2000 2000 «Οικολογικός Σχεδιαστικός Οδηγός για την πόλη της Αθήνας. Το ρέμα και η παραρρεμάτια περιοχή της Πικροδάφνης», Διπλωματική Εργασία στα πλαίσια Ερευνητικού Προγράμματος της Έδρας Αρχιτεκτονικής και Σχεδίασης Τοπίου του Πολυτεχνείου Μονάχου, Επιστ. Υπεύθυνος Prof. Ch. Valentien. 2000 «Μελέτη Ανάπτυξης Μετρό», ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ 2001 «Διευθέτηση Ρέματος Πικροδάφνης. Τμήμα από Αγ. Δημητρίου έως Λεωφ. Βουλιαγμένης στο Δήμο Αγίου Δημητρίου. Εργολαβία: Αρ. 340 - Τροποποίηση Χαράξεως Αγωγού», ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΥΔΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Α.Ε. για την ΕΥΔΑΠ. (βλ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β) 2001 «Διευθέτηση Ρέματος Πικροδάφνης. Τμήμα από Αγ. Δημητρίου έως Λ. Βουλιαγμένης στον Δήμο Αγίου Δημητρίου. Εργολαβία: Αρ. 340 - Τροποποίηση Υδραυλικής Μελέτης», ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΥΔΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Α.Ε. για την ΕΥΔΑΠ (δεν έχει εγκριθεί). 2001 «Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Διευθέτησης Ρέματος Πικροδάφνης από Εκβολή έως Αγ. Δημητρίου», Κ. ΖΕΡΗΣ Π. ΑΝΤΩΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Π.Ε. για την ΕΥΔΑΠ (δεν έχει εγκριθεί από την ΕΥΔΑΠ και δεν έχει υποβληθεί στην ΕΥΠΕ / Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.) 2001 «Σχέδιο για την διαμόρφωση της παραρρεμάτιας ζώνης», Απόφαση 414/2001 του Δημοτικού Συμβουλίου Αγ. Δημητρίου 2003 «Τροποποίηση του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου του Δήμου Αγίου Δημητρίου (Ν. Αττικής), καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης και επικύρωση του καθορισμού οριογραμμών τμήματος ρέματος», ΥΑ 5400 (ΦΕΚ 152 Δ /25-2-03) και ΥΑ 5661 (ΦΕΚ 207 Δ /11-3-03) 2003 «Το Ρέμα της Πικροδάφνης - Διερεύνηση δυνατοτήτων προστασίας και ανάδειξης και η σημασία του παράγοντα «Τοπική Κοινωνία» στον σχεδιασμό του Δημόσιου Χώρου», Μεταπτυχιακή Διπλωματική, Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών - Αρχιτεκτονική και Σχεδιασμός Χώρου Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π., Επιστ. Υπεύθυνες Μ. Μαντούβαλου, Π. Κοσμάκη 6

Παρατηρήσεις: Η ΕΥΔΑΠ στα πλαίσια της Εργολαβίας Αρ. 340 τροποποίησε δύο φορές την χάραξη του διευθετούμενου τμήματος της κοίτης του ρέματος (βλ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ε). Μετά την δημοπράτηση του έργου από την ΕΥΔΑΠ διαπιστώθηκε ότι οι απαιτούμενες απαλλοτριώσεις για την εφαρμογή του ρυμοτομικού σχεδίου που ήταν απαραίτητες και για την προώθηση της κατασκευής του έργου, δεν είχαν προχωρήσει από τον Δήμο Αγ. Δημητρίου. Στο πλαίσιο της εργολαβίας και με δεδομένη πλέον την πρόθεση του Δήμου να μην προχωρήσει στην εφαρμογή των ρυμοτομικών σχεδίων συντάχθηκε με ευθύνη του Αναδόχου κατασκευαστή του έργου η μελέτη τροποποίησης. Η τροποποίηση είχε ως σκοπό την αποφυγή των πολλών καθαιρέσεων κτισμάτων, των πολλών απαλλοτριώσεων και την προσαρμογή κατά το δυνατόν της χάραξης στην υφιστάμενη κοίτη. Οι διαφορές σε σχέση με την «Οριστική Μελέτη Διευθέτησης Ρέματος Πικροδάφνης. Τμήμα Αγ. Δημητρίου έως Λ. Βουλιαγμένης» (Κ. ΖΕΡΗΣ Π. ΑΝΤΩΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Π.Ε. Δ. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ Ε.Π.Ε., 1998) είναι η διατήρηση της γέφυρας της οδού Αγ. Δημητρίου, η μεταβολή της ελάχιστης ακτίνας καμπυλότητας από 100 σε 75 μέτρα και η αύξηση του πλήθους των καμπυλών ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι απαιτούμενες απαλλοτριώσεις. Με βάση την παραπάνω λύση, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αγ. Δημητρίου έλαβε την υπ αριθμ. 414/2001 απόφαση για την διαμόρφωση πεζοδρόμων και κοινόχρηστων χώρων εκατέρωθεν του ρέματος. Η ΕΥΔΑΠ υπέβαλε επίσης στην Ειδική Υπηρεσία Περιβάλλοντος (ΕΥΠΕ) του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Τεχνική Έκθεση Τροποποίησης της εκδοθείσας από το 1998 Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του Έργου Διευθέτησης Ρέματος Πικροδάφνης από Λεωφ. Βουλιαγμένης έως την Λεωφ. Αγίου Δημητρίου. Η παραπάνω έκθεση δεν έγινε δεκτή και ζητήθηκε από την Υπηρεσία να εκπονηθεί Τροποποιητική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που θα τεκμηριώνει την προτεινόμενη τροποποιητική λύση και θα στοιχειοθετεί την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιπλημμυρική θωράκιση της περιοχής (υπ αριθμ. Α.Π. οικ. 80727/31-01-2002 έγγραφο της ΕΥΠΕ/ΥΠΕΧΩΔΕ προς την ΕΥΠΑΠ). Τον Φεβρουάριο του 2003 δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως η Υπουργική Απόφαση επικύρωσης των οριογραμμών στο τμήμα του Ρέματος Πικροδάφνης από την Λεωφ. Βουλιαγμένης έως την οδό Οδυσσέως. Μετά από ένα μήνα ακολούθησε και δεύτερη Υπουργική Απόφαση που επικύρωνε την οριοθέτηση του τμήματος του ρέματος από την οδό Οδυσσέως έως την Λεωφ. Αγίου Δημητρίου. Ωστόσο, μετά από προσφυγές στο Συμβούλιο Επικρατείας που κατέθεσαν οι κάτοικοι των δήμων Ηλιούπολης και Αγίου Δημητρίου κατά των αποφάσεων του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. με τις οποίες εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι για την διευθέτηση δύο τμημάτων του Ρέματος Πικροδάφνης, από την Λεωφ. Βουλιαγμένης έως την οδό Σωκράτους του Δήμου Ηλιούπολης και από την Λεωφ. Βουλιαγμένης έως την Λεωφ. Αγίου Δημητρίου του Δήμου Αγ. Δημητρίου, εκδόθηκαν δύο ακυρωτικές αποφάσεις 1126 & 1127/2004 του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου. Έτσι, σύμφωνα με τις συνταγματικές επιταγές και τη νομοθεσία, η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων έπρεπε να γίνει ενιαία για τα έργα των δύο τμημάτων του ρέματος, πράγμα το οποίο δεν συμβαίνει και κατά συνέπεια είναι άκυρες οι Υπουργικές Αποφάσεις έγκρισης των μελετών. Επίσης δεν καταγράφεται σε αυτές συνολικά και τεκμηριωμένα η επίδραση του έργου στις εκβολές του ρέματος και στον αιγιαλό στον οποίο καταλήγει το ρέμα (δηλ. στον Σαρωνικό). Επιπρόσθετα, τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2003 κατατέθηκαν στο Συμβούλιο Επικρατείας δύο ακόμη προσφυγές κατοίκων των δήμων Αγ. Δημητρίου και Παλαιού Φαλήρου, με τις οποίες οι αιτούντες ζητούν να ακυρωθούν η υπ αριθμ. 5400/7-02-2003 απόφαση της Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (ΦΕΚ 152/25-02-2003 τ. Δ ) και η υπ αριθμ. 5661/10-02-2003 απόφαση της Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (ΦΕΚ 207/11-03-2003 τ. Δ ) για την «Τροποποίηση του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου του Δήμου Αγ. Δημητρίου Αττικής, καθορισμός όρων και περιορισμών 7

δόμησης και επικύρωση του καθορισμού οριογραμμών τμήματος ρέματος» και κάθε άλλη συναφή πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως. Σε συνέχεια των ως άνω προσφυγών, το Συμβούλιο Επικρατείας με την υπ αριθμ. 3849/2006 απόφαση του ακυρώνει τις προαναφερθείσες υπουργικές αποφάσεις, αναπέμπει την υπόθεση στην Διοίκηση, προκειμένου να εκπληρώσει την υποχρέωση της για την προστασία του Ρέματος Πικροδάφνης, με την τήρηση της νόμιμης διαδικασίας για τον καθορισμό της οριογραμμής του και απορρίπτει τις παρεμβάσεις του Δήμου Αγ. Δημητρίου. Σε συνέχεια των προαναφερομένων, τον Δεκέμβριο του 2006 κατατέθηκε στο Συμβούλιο Επικρατείας μία ακόμη προσφυγή κατοίκων των δήμων Ηλιούπολης, Αγ. Δημητρίου και Παλαιού Φαλήρου, με την οποία οι αιτούντες, μέλη της «Διαδημοτικής Πρωτοβουλίας Κατοίκων Π. Φαλήρου, Αλίμου, Αγ. Δημητρίου, Ηλιούπολης για τη διάσωση του ρέματος Πικροδάφνης», ζητούν να ακυρωθεί η παράλειψη του Υπουργού Περιβάλλοντος και Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων να απαντήσει στην υπ αριθμ. πρωτ. 5705/24-07-2003 αίτηση τους με την οποία ζητούσαν α) την ανάκληση και ορθή επανέγκριση των Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων και των ρυμοτομικών σχεδίων κατά το μέρος που τα σχέδια αυτά αφορούν και επηρεάζουν τις παραρεμάτιες περιοχές από την Ηλιούπολη μέχρι το Δέλτα του ρεματικού συστήματος στον Σαρωνικό, β) την αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών και την διακοπή εργασιών στις περιοχές αυτές στο απαιτούμενο βάθος, και συγκεκριμένα σε βάθος δύο οικοδομικών τετραγώνων από τις όχθες του ως άνω ρεματικού συστήματος και γ) την συνολική οριοθέτηση του ρεματικού συστήματος Πικροδάφνης, προκειμένου να διασφαλισθεί η ασφαλής πολυεπίπεδη λειτουργία του. Το Συμβούλιο Επικρατείας με την υπ αριθμ. 1242/2008 απόφαση του ακυρώνει την σχετική παράλειψη της Διοικήσεως να εκδώσει διάταγμα οριοθέτησης του Ρέματος Πικροδάφνης στο σύνολο του, τεκμηριωμένης με τα κατά νόμο αναγκαία στοιχεία και μελέτες, προκειμένου να διασφαλισθεί η ακώλυτη λειτουργία του ως οικοσυστήματος και αναπέμπει την υπόθεση στην Διοίκηση, προκειμένου να προβεί στην ως άνω οριοθέτηση και να λάβει τα αναγκαία μέτρα για την απρόσκοπτη λειτουργία του ρέματος, συμπεριλαμβανομένων και των αναγκαίων τροποποιήσεων του σχεδίου πόλεως ώστε να διασφαλίζεται η ως άνω λειτουργία του. 1.2.2 Θεσμικό Πλαίσιο που διέπει την περιοχή μελέτης Α. ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΑ Τα εγκεκριμένα ρυμοτομικά που αφορούν στην υπό μελέτη περιοχή του Ρέματος Πικροδάφνης στους όμορους δήμους Αγ. Δημητρίου, Παλαιού Φαλήρου και Αλίμου είναι: εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο των περιοχών «Μεσονήσι» (Αναθεώρηση του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου και έγκριση πολεοδομικής μελέτης της περιοχής Άγιος Βασίλειος-Μεσονήσι του Δήμου Αγίου Δημητρίου ΦΕΚ 553Δ/14-10-1986) και «Κοψαχείλα» (Έγκριση πολεοδομικής μελέτης τμημάτων των πολεοδομικών ενοτήτων οκτώ (8) και εννέα (9) του Δήμου Αγίου Δημητρίου ΦΕΚ 783Δ/31-07-1992) το από 19-08-1977 προεδρικό διάταγμα «Περί τροποποιήσεως και επεκτάσεως των ρυμοτομικών σχεδίων Αγίου Δημητρίου και Νέας Σμύρνης (Ν. Αττικής) και καθορισμού των όρων και περιορισμών δόμησης των οικοπέδων αυτών», (ΦΕΚ305Δ/15-09-1977) την υπ αριθμόν 327/9/04/21-5-2004 απόφαση Νομάρχη σχετικά με «Τροποποίηση του Ρ.Σ. του Δήμου Αγίου Δημητρίου Ν. Αττικής στο Ο.Τ. Γ1268 με τον αποχαρακτηρισμό του από χώρο σχολείου σε οικοδομήσιμο και επιβολή πρασιάς πλάτους 4.00μ» (ΦΕΚ 560Δ/29-06-2004) την υπ αριθμ 1310/33/08-07-2004 απόφαση Νομάρχη σχετικά με «Τροποποίηση του Ρ.Σ. του Δήμου Αγίου Δημητρίου στο Ο.Τ. Γ753β με μετατόπιση της Ρ&Ο Γραμμής στην οδό Διαγόρα, με μείωση πλάτους της οδού στα 10,0 μ. (ΦΕΚ 835Δ/16-09-2004). 8

Το από 02-10-1979 προεδρικό διάταγμα «Περί τροποποιήσεως του ρυμοτομικού σχεδίου Αγίου Δημητρίου (Αττικής)», (ΦΕΚ 612Δ/30-10-1979) το από 03-08-1990 προεδρικό διάταγμα σχετικά με «Τροποποίηση του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου του δήμου Αγίου Δημητρίου (Ν. Αττικής)» (ΦΕΚ 459Δ/30/08/1990) την με αρ 2928/59/28-01-1999 απόφαση Νομάρχη σχετικά με «Τροποποίηση εγκεκριμένου Ρ.Σ. για την έγκριση Ιδιωτικών Οδών σε διάφορα Ο.Τ. του Δήμου Αγίου Δημητρίου» (ΦΕΚ 247Δ/15-04-1999) το από 29-09-1970 προεδρικό διάταγμα «Περί τροποποιήσεως του ρυμοτομικού σχεδίου Αγίου Δημητρίου Αττικής μετά συγχρόνου επιβολής προκηπίου εις τινά οικόπεδα αυτου» (ΦΕΚ 233Δ/31-10-1970) την με αρ. Γ.20103/1630/10-09-1980 απόφαση υπουργού «Περί τροποποιήσεως του ρυμοτομικού σχεδίου Αγίου Δημητρίου (Αττικής)» (ΦΕΚ 114Δ/24-05-1975) τις Τεχνικές Εκθέσεις με αρ. 533/72, 965/72, 324/72, 1603/72, 3073/63, 143/67, 2416/63, 3751/73, 3843/73, 828/72, 945/72, 4855/77, 1517/72, 4571/76, 1415/72, 1112/71, 3843/73, 3667/73, 4171/74, 907/72 και με αρ.πρωτ 2341/63, 3073/63, 350/64 τα διαγράμματα εφαρμογής με αρ. 21/91, 5/97, 222/81, 4/98, 358/81, 34/89, 48/88, 12/87, 2/87 και 32/85 ΦΕΚ 25870/5-8-1948 : Ρυμοτομικό μέχρι την συμβολή του Ρ. Καλογήρων και ανάντη μέχρι την οδό Αισχύλου (ΟΤ 48). ΦΕΚ 59Δ/20-3-1969 : Αφορά στην περιοχή ανάντη του Ρ. Καλογήρων μέχρι την οδό Καλλικράτους. ΦΕΚ Ε14222/3-5-1969 : Αναφέρεται στην Λεωφ. Αμφιθέας. ΦΕΚ 305Δ/15-9-1977 : Αφορά στην περιοχή ανάντη της Λεωφ. Αγίου Δημητρίου στην συμβολή με το Ρ. Αμαλίας. ΦΕΚ 783Δ/31-7-1992 : Αναφέρεται στην περιοχή μεταξύ Ρ. Καλαμών και Ρ. Πικροδάφνης. Τροποποίηση Διατάγματος 1/3/81 (ΦΕΚ 73Δ/27-3-81) στην περιοχή Αλίμου Αττικής Το ρυμοτομικό σχέδιο στη θέση Μεσονήσι και σε άλλες περιοχές του Δήμου Αγίου Δημητρίου καταρτίστηκε λαμβάνοντας υπόψη την κατασκευή της Λεωφόρου Πικροδάφνης και τη χάραξη του κλειστού αγωγού Πικροδάφνης, όπως προτεινόταν στη προμελέτη, με αποτέλεσμα τμήματα της υφιστάμενης κοίτης να καταλαμβάνονται από οικοδομικά τετράγωνα. Παρόλα ταύτα για να εκδοθεί μια νέα άδεια δόμησης έπρεπε να γίνει προσωρινή οριοθέτηση του ρέματος. Σύμφωνα όμως με το νέο νόμο οριοθέτησης των ρεμάτων (Απρίλιος 2014) δεν μπορεί να γίνει καμιά νέα έγκριση δόμησης σε απόσταση 10μ από το ρέμα αν δεν ολοκληρωθεί η οριστική οριοθέτησή του. Β. ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΡΕΜΑΤΟΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ Το νομικό πλαίσιο και οι άλλες δεσμεύσεις που διέπουν το Ρέμα Πικροδάφνης και την παραρεμάτια ζώνη του έχουν ως ακολούθως: Χαρακτηρισμός ως διατηρητέου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος ρεμάτων, χειμάρρων και ρυακιών του Νομού Αττικής ΥΑ 9173/1642/23-3-93 (ΦΕΚ 281Δ/23-3-93) Μέτρα για την προστασία της ρεματιάς Πικροδάφνης ΥΑ 5881/1007 (ΦΕΚ 99Δ/27-2-95) 9

1.2.3 Θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη σύνταξη της ΜΠΕ Κατά τη σύνταξη της παρούσας Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ακολουθήθηκε η ισχύουσα Ελληνική και Ευρωπαϊκή Νομοθεσία Περιβάλλοντος σύμφωνα με: Ν. 1650/86 περί «Προστασίας Περιβάλλοντος», όπως εναρμονίστηκε με τις οδηγίες 97/11 Ε.Ε. και 96/61 Ε.Ε. με το Ν. 3010/02. Νόμος 3010: Εναρμόνιση του Ν. 1650/1986 με τις Οδηγίες 97/11 Ε.Ε. και 96/61 Ε.Ε., διαδικασία οριοθέτησης και ρυθμίσεις θεμάτων για τα υδατορέματα και άλλες διατάξεις. ΚΥΑ 69269/5387/90 (ΦΕΚ 678Β/25-10-1990) Κατάταξη έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες, Περιεχόμενο Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.), καθορισμός περιεχομένου ειδικών περιβαλλοντικών μελετών (Ε.Π.Μ.) και λοιπές συναφείς διατάξεις, σύμφωνα με το Ν. 1650/1986. Η.Π. 15393/2332/02 «Κατάταξη δημοσίων έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες σύμφωνα με το Αρθ-3 του Ν-1650/86 όπως αντικαταστάθηκε με το Αρθ-1 του Ν- 3010/02». Η.Π. 11014/703/03 «Διαδικασία Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης (ΠΠΕΑ) και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων». Η.Π. 37111/2021/03 «Καθορισμός τρόπου ενημέρωσης και συμμετοχής του κοινού κατά την διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων των έργων και δραστηριοτήτων» Έγγραφο προς όλες τις Υπηρεσίες ΥΠΕΧΩΔΕ οικ. 79663/29-5-97 «Κόστος μέτρων ΜΠΕ». Εγκύκλιος οικ. 122859/2-2-2004 (ΥΠΕΧΩΔΕ) Περιεχόμενο φακέλου για την εφαρμογή του άρθρου 13 της ΚΥΑ Η.Π. 11014/703/14.3.03 (ΦΕΚ 332Β/2003) Οι υπ αριθμ : 2873/2004, 2215/2002 και 1242/2008 Αποφάσεις του Ε Τμήματος του Συμβουλίου Επικρατείας. Νόμος υπ` αριθ. 4014 / ΦΕΚ 209Α/21-09-2011. 1.3 Ονομασία, Είδος, Κατηγορία Έργου και Χαρακτηριστικά Μεγέθη Σύμφωνα με την με αριθμό 1958 / 13-01-2012 απόφαση του Υπουργού ΠΕ.Κ.Α. όπως τροποποιήθηκε με την με αριθμό ΟΙΚ 173829 απόφαση (ΦΕΚ 2036 / 25-7-2014 το έργο εντάσσεται στην: Ομάδα 2 η : Υδραυλικά έργα. Σύμφωνα με την ανωτέρω τροποποίηση το έργο κατατάσσεται στην Κατηγορία Α, υποκατηγορία Α2 (ομάδα 2 η α/α έργου 15α). 1.4 Όνομα και Διεύθυνση Αρμοδίων Προϊστάμενη Αρχή: ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ Διευθύνουσα Υπηρεσία: ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Ταχ Διευθυνση : Συγγρού 80-88, T.K: 117 41 Τηλ: 213 20 65 300 έως 313 10

Ανάδοχος Μελέτης: Με Σύμβαση η οποία υπεγράφη την 01-03-2004 μεταξύ της Νομαρχίας Αθηνών και της Σύμπραξης των κάτωθι Μελετητικών Γραφείων: Παπαδοπούλου Μαρία Κατσούρος Σαράντης Δακόπουλος Ευάγγελος Παπαμακάριος Κων/νος Δ. Αναγνωστόπουλος και Σια Ε.Ε., Κολαϊτη Ελένη Ταχάς Κων/νος Ανδρέου Κων/νος Σαχνίκα Αθανασία Σκλαβενίτης Θάνος Ανετέθη στην δεύτερη η εκπόνηση της μελέτης «Ανάπλαση ρέματος Πικροδάφνης [από Λ. Βουλιαγμένης έως εκβολή]». Στην εκπόνηση της παρούσας μελέτης απασχολήθηκαν οι εξής: Αναγνωστόπουλος Δημήτριος Πολιτικός Μηχανικός Καρύδης Ευάγγελος Τοπογράφος Μηχανικός Παπαδάκης Ευάγγελος Περιβαλλοντολόγος Ελευθεράκος Κάρολος Βιολόγος 11

2. ΓΕΝΙΚΑ Η περιοχή ενδιαφέροντος της μελέτης περιλαμβάνει το Νοτιοανατολικό τμήμα του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Πρωτεύουσας. Το ρέμα της Πικροδάφνης πηγάζει από τις δυτικές υπώρειες του Υμηττού στην περιοχή του Καρέα και εκτείνεται μαζί με τους παραποτάμους του μέσα στα όρια του Δήμου Βύρωνα, Ηλιούπολης, Αγίου Δημητρίου,Παλαιού Φαλήρου και Αλίμου. Η λεκάνη απορροής του ρ. Πικροδάφνης έχει συνολική έκταση 22,4 km 2. Το άνω μέρος της λεκάνης αποστραγγίζει τμήμα των νοτιοδυτικών πλαγιών του όρους Υμηττός και συγκεκριμένα το τμήμα που υπέρκειται των Δήμων Καισαριανής, Βύρωνα (κυρίως) και Ηλιουπόλεως. Το ψηλότερο σημείο του υδροκρίτη διέρχεται από την κορυφή Εύζωνος (+1.026,00 m) ενώ το μέσο υψόμετρο της λεκάνης ανέρχεται σε +258,00 m. Το μεγαλύτερο μέρος της λεκάνης (>60%) αναπτύσσεται εντός του αστικού ιστού της Αθήνας και συγκεκριμένα των νοτιοανατολικών προαστίων της. Η λεκάνη καλύπτει τμήματα των ακόλουθων Δήμων (από ανάντη προς κατάντη): Δ. Καισαριανής, Δ. Βύρωνα, Δ. Δάφνης - Υμηττού, Δ. Νέας Σμύρνης, Δ. Αγ. Δημητρίου, Δ. Ηλιουπόλεως, Δ. Παλαιού Φαλήρου και Δ. Αλίμου. Η εκβολή γίνεται παρά την Μαρίνα Αλίμου («ΕΔΕΜ») μέσω έργου εξόδου κατάντη της Λεωφ. Ποσειδώνος. Η περιοχή που αποστραγγίζει το καθ εαυτό ρέμα Πικροδάφνης, χωρίζεται σε 5 επιμέρους υπολεκάνες (βλ. Σχέδιο 2, Λεκάνη Απορροής Ρ. Πικροδάφνης): Η Υπολεκάνη Πικροδάφνης Α, εκτάσεως 3,29 km 2, αποτελεί το ανάντη ημιορεινό τμήμα το οποίο καλύπτει επίσης και σημαντική αστική περιοχή του Δ. Ηλιουπόλεως. Οι μισγάγγειες που τροφοδοτούσαν το υδατόρευμα έχουν υποκατασταθεί από δίκτυο ομβρίων εντός της αστικής περιοχής. Συμβάλλει στην Υπολεκάνη Πικροδάφνης Β. Η Υπολεκάνη Πικροδάφνης Β, εκτάσεως 1,28 km 2, αποτελεί την ανάντη υπολεκάνη της κύριας κοίτης του υδατορεύματος ξεκινώντας από την περιοχή του Νεκροταφείου Βύρωνα. Σήμερα, η κοίτη του υδατορεύματος στο τμήμα αυτό της λεκάνης έχει διευθετηθεί με κλειστό αγωγό υπό την οδό Πατριάρχου Γρηγορίου, ο οποίος συνεχίζει εξερχόμενος της υπολεκάνης και συμβάλλει στην Υπολεκάνη Πικροδάφνης Γ. Η Υπολεκάνη Πικροδάφνης Γ, εκτάσεως 1,28 km 2, αρχίζει από το ύψος περίπου της Λεωφ. Μαρίνου Αντύπα. Στο ύψος της οδού Σαρανταπόρου τελειώνει η διευθέτηση του υδατορεύματος με κλειστό αγωγό και συνεχίζεται με ανοιχτή διατομή μέχρι σημείου ανάντη της Λεωφ. Βουλιαγμένης, όπου το υδατόρευμα εισέρχεται σε κλειστό οχετό για να διέλθει κάτω από την λεωφόρο. Στο υπόλοιπο τμήμα της Υπολεκάνης Γ, κατάντη της Λεωφ. Βουλιαγμένης, το υδατόρευμα συνεχίζει διατηρώντας την φυσική κοίτη του. Η Υπολεκάνη Γ γειτνιάζει προς τα βορειοδυτικά με την υπολεκάνη του ρ. Αγίου Δημητρίου (Αμαλίας), στην συμβολή του οποίου με το ρ. Πικροδάφνης βρίσκεται η έξοδός της (αμφότερες συμβάλλουν στην Υπολεκάνη Πικροδάφνης Δ). Η Υπολεκάνη Πικροδάφνης Δ, εκτάσεως 0,50 km 2, αρχίζει από την συμβολή του ρ. Αγίου Δημητρίου, περιλαμβάνει την συμβολή του ρ. Κοψαχείλα και κλείνει στην συμβολή του ρ. Καλογήρων, περί το 1 km ανάντη της εκβολής στη θάλασσα. Αποτελεί μια μικρή ενδιάμεση υπολεκάνη που καλύπτει περιοχές του Δ. Αγ. Δημητρίου και Π. 12

Φαλήρου. Το υδατόρευμα την διασχίζει με την φυσική κοίτη του. Η υπολεκάνη αυτή συμβάλλει στην Υπολεκάνη Πικροδάφνης Ε. Τέλος, η Υπολεκάνη Πικροδάφνης Ε, εκτάσεως 1,41 km 2, αποτελεί το τελευταίο κατάντη τμήμα της συνολικής λεκάνης και αποστραγγίζει περιοχές κυρίως των Δ. Π. Φαλήρου, Δ. Αλίμου και του Δ. Αγ. Δημητρίου. Στην περιοχή της υπολεκάνης αυτής, το υδατόρευμα σταδιακά αυξάνει την διατομή της κοίτης του όσο πλησιάζουμε προς την εκβολή. Συμβάλλοντα υδατορέματα Η ευρύτερη λεκάνη απορροής περιλαμβάνει πολλά επιμέρους υδατορέματα τα οποία συμβάλλουν στο ρ. Πικροδάφνης σε διάφορα σημεία κατά μήκος της ροής του. Από τα ανάντη προς τα κατάντη, τα σημαντικότερα από αυτά είναι: Το ρέμα Ζωοδόχου Πηγής το οποίο αποστραγγίζει το μεγαλύτερο τμήμα της ορεινής λεκάνης. Χωρίζεται σε δύο επιμέρους υπολεκάνες (στο εξής καλούμενες Υπολεκάνες Ζ. Πηγής Α και Β) εκ των οποίων η Α αποτελεί την ορεινή λεκάνη με έκταση 5,57 km 2 που καταλήγει παρά το νεκροταφείο Βύρωνος ενώ η Β αποτελεί ενδιάμεση υπολεκάνη ενός μικρού χειμάρρου κατάντη του νεκροταφείου (έκταση 0,46 km 2 ). Στην περιοχή του νεκροταφείου οι κοίτες των ρεμάτων έχουν εν μέρει υποκατασταθεί από δίκτυα ομβρίων. Αμφότερες συμβάλλουν κατάντη και σχηματίζουν: Το ρέμα Καλογήρων, το οποίο συμβάλλει τελικά στο ρ. Πικροδάφνης (Υπολεκάνη Πικροδάφνης Ε) πολύ κατάντη, πλησίον της εκβολής. Η υπολεκάνη του ρ. Καλογήρων έχει έκταση 5,76 km 2 και αναπτύσσεται εξ ολοκλήρου σε αστική περιοχή, διερχόμενο κατά σειρά από τους Δ. Βύρωνα, Δ. Δάφνης - Υμηττού, Δ. Αγ. Δημητρίου, Δ. Ν. Σμύρνης και Δ. Π. Φαλήρου. Το υδατόρευμα έχει πλέον υποκατασταθεί στο μεγαλύτερό του μήκος από αγωγούς ομβρίων. Η υπολεκάνη ρ. Καλογήρων Ζ. Πηγής είναι η μεγαλύτερη της ευρύτερης λεκάνης με συνολική έκταση 5,76 + 0,46 + 5,57 = 11,8 km 2 δηλαδή πάνω από το ήμισυ της συνολικής αποστραγγιζόμενης έκτασης. Το ρέμα Αγίου Δημητρίου (ή Αμαλίας) αποστραγγίζει τμήμα του Δ. Ηλιουπόλεως και μικρό τμήμα του Δ. Δάφνης πριν εισέλθει στην περιοχή του Δ. Αγ. Δημητρίου. Το μεγαλύτερο μέρος του ρέματος έχει υποκατασταθεί από δίκτυο ομβρίων. Συμβάλλει στην Πικροδάφνη (Υπολεκάνη Πικροδάφνης Δ) με μικρό τμήμα ελεύθερης κοίτης λίγο ανάντη της Λεωφ. Αγ. Δημητρίου και η συνολική έκταση της υπολεκάνης ανέρχεται σε 1,70 km 2. Το ρέμα Κοψαχείλα (ή Καλογραιών, ή Καλαμών) αποστραγγίζει αμιγώς περιοχές του Δ. Αγ. Δημητρίου και συμβάλλει στην Πικροδάφνη (Υπολεκάνη Πικροδάφνης Δ) πλησίον της οδού Καλλικράτους, ανάντη της συμβολής του ρ. Καλογήρων. Το ρέμα αυτό έχει επίσης υποκατασταθεί σε μεγάλο μέρος από δίκτυο ομβρίων. Η έκταση της υπολεκάνης του ανέρχεται σε 1,12 km 2. Οι κλιματικές συνθήκες στην περιοχή μελέτης, δεν διαφοροποιούνται αισθητά από αυτές του υπόλοιπου λεκανοπεδίου, του οποίου το κλίμα χαρακτηρίζεται από ήπιους χειμώνες με ασθενείς βροχοπτώσεις και θερμά καλοκαίρια. 13

Από υδρολογικής πλευράς η περιοχή χαρακτηρίζεται από πολλά υδατορέματα τα οποία όμως έχουν υποστεί σαφή υποβάθμιση ποιοτική και ποσοτική η οποία οφείλεται σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Το ρέμα Πικροδάφνης έχει γίνει υποδοχέας κάθε είδους σκουπιδιών, άχρηστων οικοδομικών υλικών και άλλων πάσης φύσεως απορριμμάτων. Λόγω των ισχυρών κατά μήκος κλίσεων διαβρώνονται τα πρανή της φυσικής κοίτης και τα προϊόντα διάβρωσης μαζί με τα χαλαρά απορρίμματα μεταφέρονται με την πάροδο του χρόνου προς τα κατάντη και αποτίθενται στο προ της εκβολής τμήμα του ρέματος μήκους περί τα 500 μ. όπου η κατά μήκος κλίση μειώνεται σε 5 περίπου. Η έντονη διαβρωτική δραστηριότητα του ρέματος επέβαλε την κατά καιρούς κατασκευή παράλληλων τοίχων προστασίας από σκυρόδεμα. Σε πολλές περιπτώσεις τα μέτρα που ελήφθησαν χειροτέρεψαν αντί να καλυτερεύσουν την κατάσταση, καθώς προκλήθηκαν στενώσεις στη κοίτη του ρέματος. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις οι στενώσεις της κοίτης, δημιουργούν ανάντη υπερυψώσεις της στάθμης του νερού με αποτέλεσμα την εμφάνιση προς τα ανάντη υδραυλικών αλμάτων. Τέτοιες συνθήκες δημιουργούν μια υδραυλικώς ανεπίτρεπτη κατάσταση ροής για αστικά ρέματα, με επικίνδυνους πλημμυρισμούς αλλά και ανεξέλεγκτες καταστάσεις διαβρώσεων. Από άποψη υδραυλικής ικανότητας για τη διόδευση των πλημμυρικών παροχών σχεδιασμού παρατηρούνται τα εξής. Για το τμήμα από Λεωφ. Βουλιαγμένη έως Αγ. Δημήτριου, η κατά μήκος κλίση ανέρχεται σε 21. Στο τμήμα αυτό εμφανίζονται συνεχείς επάλληλες καμπύλες μικρής ακτίνας και σε πάρα πολλές περιπτώσεις χωρίς τη παρεμβολή ενδιάμεσου ευθυγράμμου τμήματος, με αποτέλεσμα ανεξέλεγκτες πλευρικές διαβρώσεις και υπερχειλίσεις. Για το τμήμα από την οδό Αγίου Δημητρίου έως τη Λ. Αμφιθέας οι κλίσεις του ρέματος κυμαίνονται από 16 έως 12. Στο συγκεκριμένο τμήμα είναι κατασκευασμένα τα περισσότερα έργα προστασίας της κοίτης με τοίχους από σκυρόδεμα, με συνέπεια τη δημιουργία τοπικών στενώσεων της κοίτης, συνθήκες που ευνοούν την δημιουργία τοπικών υδραυλικών αλμάτων. Για το κατάντη της Λ. Αμφιθέας τμήμα παρατηρούμε ότι οι κλίσεις και οι ταχύτητες μειώνονται ενώ αυξάνονται τα βάθη και οι ανεξέλεγκτες αποθέσεις φερτών υλών. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι το υψόμετρο του πυθμένα στο ανάντη ακρόβαθρο της Λ. Ποσειδώνος ανερχόταν κατά το 1984 στο +0,00, ενώ στη πρόσφατη τοπογραφική αποτύπωση καταμετρήθηκε μέση στάθμη στο +0,70. Η διαφορά επιβεβαιώθηκε με τοπική εκσκαφή μέχρι να συναντηθεί η κοιτόστρωση της γέφυρας που είναι στο +0,00. Η κάτω επιφάνεια της γέφυρας Ποσειδώνος, βρίσκεται στο χαμηλό υψόμετρο +2,80μ, Με τα προτεινόμενα έργα επιτυγχάνεται η ασφαλή αποχέτευση των ομβρίων υδάτων και η αντιπλημμυρική προστασία των περιοχών από τις οποίες το ρέμα Πικροδάφνης και οι συμβάλλοντες σε αυτό διέρχονται. 14

Είναι γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν έχουν παρατηρηθεί συχνά πλημμυρισμοί διότι οι παροχές κρατήθηκαν σε χαμηλά επίπεδα, τίποτα όμως δεν αποκλείει την εμφάνιση αυτών όπως π.χ. στις 22-02-2013 όπου πλημμύρισε η περιοχή κατάντη της γέφυρας της Λ.Αμφιθέας μέχρι την εκβολή του ρέματος (για μήκος 350-400 m). Με την υφιστάμενη κατάσταση δεν είναι δυνατόν να διοχετευθούν οι παροχές σχεδιασμού χωρίς τη δημιουργία έντονων φαινομένων πλημμυρισμών (μεγαλύτερων της αναφερθείσας) και διαβρώσεων που μπορεί να αποδειχθούν καταστρεπτικά και να θέσουν σε κίνδυνο ακόμα και ανθρώπινες ζωές. Για την καλύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος εξετάστηκαν εναλλακτικές λύσεις ως προς το είδος της διατομής για τα διάφορα τμήματα των μελετώμενων έργων, των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν για την επένδυση της κοίτης, καθώς επίσης και η μηδενική λύση, δηλαδή η μη υλοποίηση των έργων. Περισσότερες λεπτομέρειες, καθώς και τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της κάθε λύσης, περιγράφονται στο Κεφ. 5. Οι αναμενόμενες επιπτώσεις στις οικονομικές και κατ επέκταση κοινωνικές δραστηριότητες από τα έργα, όπως περιγράφονται στο κεφ. 6.1.9, είναι κατά κύριο λόγο έμμεσες. Οι άμεσες οικονομικές επιπτώσεις που προκύπτουν από την κατάληψη χρήσεων είναι αρνητικές, αλλά κρίνονται αμελητέες, καθώς καταλαμβάνονται από τα έργα μικρές στο σύνολό τους εκτάσεις και δεν εκτιμάται μείωση εισοδήματος ή οικονομική επίπτωση σε κάποιον τομέα της οικονομίας. Οι άμεσες οικονομικές επιπτώσεις που προκύπτουν από την δημιουργία πολλών θέσεων εργασίας για την κατασκευή των έργων είναι πολλαπλά θετικές, ενώ θα τονωθούν και άλλοι τομείς της οικονομίας που σχετίζονται με τον τομέα των κατασκευών (εμπόριο, υπηρεσίες). Κατά την λειτουργία των έργων αναμένεται να υπάρξει ανάπτυξη της αναψυχής σε υπερτοπικό επίπεδο αφού απομακρύνονται εστίες περιβαλλοντικής υποβάθμισης βελτιώνεται η αντιπλημμυρική προστασία, και παράλληλα εμπλουτίζεται η βλάστηση της περιοχής και αναβαθμίζεται το περιβάλλον με τις εργασίες ανάπλασης. Οι επιπτώσεις στις χρήσεις γης και τον πληθυσμό είναι πολλαπλά θετικές και οι όποιες αρνητικές επιπτώσεις που αφορούν στην ανοικοδόμηση και πιθανές πιέσεις αλλαγής χρήσεων στην ευρύτερη περιοχή των έργων, είναι μακροχρόνιες και μπορούν να αντιμετωπισθούν. 15

3. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 3.1. Εισαγωγή Διάρθρωση Μελέτης Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αποτελεί εργαλείο διάγνωσης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, εκτίμησης της σημασίας κάθε επίπτωσης στο περιβάλλον και γνωστοποίησης των αποτελεσμάτων αυτής της ανάλυσης προς την αρμόδια υπηρεσία, καθώς και στο κοινό. Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων προτείνει επίσης όλα εκείνα τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν τόσο κατά την φάση κατασκευής όσο και κατά την φάση λειτουργίας των έργων με σκοπό την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων επί του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της περιοχής του έργου. Η εκτίμηση των επιπτώσεων κατά την φάση κατασκευής αφορά στην συνολική αποτίμηση των περιβαλλοντικών οχλήσεων που θα προκύψουν καθόσον χρόνο κατασκευάζεται το έργο. Οι επιπτώσεις αυτές είναι χρονικά περιορισμένες (όσο διαρκεί η κατασκευή του έργου) και μερικές από αυτές είναι μόνιμες, άλλες όμως είναι πλήρως αναστρέψιμες μετά το πέρας της κατασκευής ή με την εφαρμογή κατάλληλων επανορθωτικών μέτρων. Η εκτίμηση των επιπτώσεων κατά την φάση λειτουργίας αφορά στην αποτίμηση των διαφοροποιήσεων που θα προκληθούν στο περιβάλλον και οι οποίες είναι διαρκείς, μόνιμες ή αναστρέψιμες με την επιβολή κατάλληλων περιβαλλοντικών όρων. Η διάρθρωση της παρούσας μελέτης έχει ως εξής: Στο Κεφάλαιο 1 παρουσιάζονται τα εισαγωγικά στοιχεία της μελέτης, καθώς και η ομάδα μελέτης. Στο Κεφάλαιο 2 παρατίθεται μια σύντομη μη τεχνική περίληψη του έργου και τα συμπεράσματα για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την κατασκευή του. Στο Κεφάλαιο 3 αναφέρονται τα γενικά εισαγωγικά στοιχεία της μελέτης και η διάθρωση της. Στο Κεφάλαιο 4 παρουσιάζεται ο στόχος και η αναγκαιότητα του έργου, καθώς και τα οικονομικά στοιχεία του. Στο Κεφάλαιο 5 αναλύεται το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της άμεσης και της ευρύτερης περιοχής μελέτης. Στο Κεφάλαιο 6 περιγράφονται τα τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου. Στο Κεφάλαιο 7 παρουσιάζονται οι εναλλακτικές λύσεις κατασκευής του έργου. Στο Κεφάλαιο 8 παρουσιάζονται οι αναμενόμενες περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την κατασκευή και λειτουργία του έργου. Στο Κεφάλαιο 9 προτείνονται τα μέτρα αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων 16

Στο Κεφάλαιο 10 παρατίθεται ένα σχέδιο περιβαλλοντικών όρων για την κατασκευή και λειτουργία του έργου. Στο Κεφάλαιο 11 παρατίθεται ενδεικτική βιβλιογραφία. Το τεύχος της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων συνοδεύεται από ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ με όλα τα απαραίτητα παραστατικά στοιχεία των έργων. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α : ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β : ΠΙΝΑΚΕΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ - ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ (HEC-RAS) ΚΑΙ ΔΙΑΤΟΜΕΣ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΕΠΙΛΥΣΗΣ (HEC-RAS) ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ : ΠΙΝΑΚΕΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ - ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ (HEC-RAS) ΚΑΙ ΔΙΑΤΟΜΕΣ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΕΠΙΛΥΣΗΣ (HEC-RAS) ΓΙΑ ΤΗΝ 2 Η ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Δ : ΠΙΝΑΚΕΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ - ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ (HEC-RAS) ΚΑΙ ΔΙΑΤΟΜΕΣ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΕΠΙΛΥΣΗΣ (HEC-RAS) ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΛΥΣΗ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ε : ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΤ: ΕΓΓΡΑΦΑ ΒΕΒΑΙΩΣΕΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Επιπλέον επισυνάπτονται τα παρακάτω έγγραφα στο αντίστοιχο παράρτημα της παρούσας μελέτης: ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΓΓΡΑΦΩΝ Α/Α ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ/ ΑΡΙΘ. ΠΡΩΤ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ 1 ΔΗΜΟΣ ΠΑΛΑΙΟΥ ΦΑΛΗΡΟΥ 2 ΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Α.Π. 14588 / 5-5-2014 Α.Π. 14525 / 9-4-2014 Ρυμοτομικό Σχέδιο Ρυμοτομικό Σχέδιο 17

4. ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 4.1 Υφιστάμενη κατάσταση ρέματος Οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες συντέλεσαν στη σημαντική διαταραχή όχι μόνον του οικοσυστήματος αλλά και στην υδραυλική ισορροπία του ρέματος. Το ρέμα έχει γίνει υποδοχέας κάθε είδους σκουπιδιών, άχρηστων οικοδομικών υλικών και άλλων πάσης φύσεως απορριμμάτων. Λόγω των ισχυρών κατά μήκος κλίσεων διαβρώνονται τα πρανή της φυσικής κοίτης και τα προϊόντα διάβρωσης μαζί με τα χαλαρά απορρίμματα μεταφέρονται με την πάροδο του χρόνου προς τα κατάντη και αποτίθενται στο προ της εκβολής τμήμα του ρέματος μήκους περί τα 500 μ. όπου η κατά μήκος κλίση μειώνεται σε 5% ο περίπου. Χαρακτηριστικώς αναφέρουμε ότι το υψόμετρο του πυθμένα στο ανάντη ακρόβαθρο της Λ. Ποσειδώνος ανήρχετο κατά το 1984 στο ±0,00, ενώ κατά την τελευταία επίσκεψή στο πεδίο καταμετρήσαμε μέση στάθμη στο +0,70. Η διαφορά επιβεβαιώθηκε με τοπική εκσκαφή μέχρι να συναντηθεί η κοιτόστρωση της γέφυρας που είναι στο ±0,00. Η έντονη διαβρωτική δραστηριότητα του ρέματος επέβαλε την κατά καιρούς κατασκευή παράλληλων τοίχων προστασίας από σκυρόδεμα. Τέτοιοι τοίχοι απαντώνται: Ευθύς ανάντη της Λ. Ποσειδώνος, στη δεξιά όχθη σε μήκος περί τα 40 μ. μέχρι δε την Αναπήρων Πολέμου στην αριστερή όχθη σε ολικό μήκος 433 μέτρα. Στη δεξιά και αριστερή όχθη ευθύς κατάντη της Λ. Αμφιθέας σε μήκος περί τα 50 μέτρα. Στη δεξιά όχθη ευθύς ανάντη της Λ. Αμφιθέας σε μήκος 60 μέτρων. Στη δεξιά όχθη σε μήκος 37 μέτρων σε πολύ κακή κατάσταση. Στη Γ. Κουντουριώτου στη δεξιά όχθη σε μήκος 45 μέτρων. Στην 7η πεζογέφυρα για την προστασία της οδού Ξάνθης. Στη δεξιά όχθη σε μήκος 50 μ. Προς τα ανάντη απαντούνται τοίχοι κοντά στη Θεοκρίτου Θεσ/νίκης και Ρίμινι, ολικού μήκους 100 μέτρων. Γενικώς παρατηρούμε ότι όλες οι πεζογέφυρες και η γέφυρα Κουντουριώτου έχουν σχεδιασθεί κατά πολύ κακό τρόπο και γίνονται πρόξενοι μεγάλων διαβρώσεων και διαταραχών στην ροή. Σε πολλές περιπτώσεις τα μέτρα που ελήφθησαν χειροτέρεψαν αντί να καλυτερεύσουν την κατάσταση. Θεωρούμε βέβαιο ότι αν η κατάσταση αφεθεί έτσι, σε μερικά χρόνια και εφ όσον εμφανισθούν πλημμύρες της τάξεων των παροχών υπολογισμού, τότε η κατάσταση θα αποβεί κρίσιμη εξ αιτίας των υδραυλικών αλμάτων που θα εμφανισθούν κατά μήκος της ροής συνέπεια των στενώσεων της κοίτης, όπως εξηγείται παρακάτω, των διαβρώσεων των οχθών αλλά και της υπερύψωσης της γραμμής ροής στο κατάντη τμήμα λόγω προϊούσης επίχωσης του (ήδη όπως αναφέρθηκε διαπιστώθηκε υπερύψωση του πυθμένα κατά 0,70 μ.) που επαπειλεί πρόσκρουση του νάματος της ροής στην κάτω επιφάνεια της πλακός που βρίσκεται στο χαμηλό υψόμετρο +2,80 και πλημμυρισμό της χαμηλής αυτής περιοχής. Είναι γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν έχουν παρατηρηθεί συχνά πλημμυρισμοί διότι οι παροχές κρατήθηκαν σε χαμηλά επίπεδα, τίποτα όμως δεν αποκλείει την εμφάνιση αυτών όπως π.χ. στις 22-02-2013 όπου πλημμύρισε η περιοχή κατάντη της γέφυρας της Λ.Αμφιθέας μέχρι την εκβολή του ρέματος (για μήκος 350-400 m). Σημαντικό πρόβλημα αποτελούν οι επιφανειακές κυρίως σημειακές απορροές των ομβρίων των αστικών παραρεμάτιων περιοχών που καταλήγουν στις όχθες του ρέματος. Σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχει συλλεκτήρας που καταλήγει στο ρέμα χωρίς έργο προστασίας, συνήθως 18

όμως τα όμβρια απορρέουν στο πρανές. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την διάβρωση και την υποσκαφή του πρανούς σημειακά, που οδηγεί τελικά στην κατάρευσή του. Το ρέμα διασταυρώνει πλήθος αγωγών ακαθάρτων. Τα στοιχεία αυτά λήφθηκαν από τις πινακίδες 1:500 της ΕΥΔΑΠ ή και από τα στοιχεία των αντίστοιχων μελετών. Στο ρέμα συμβάλλουν επίσης πολλοί αγωγοί ομβρίων. Υπάρχουν διαβάσεις καλωδίων της ΔΕΗ, όπως επίσης και διαβάσεις καλωδίων του ΟΤΕ καθώς και η υπόγεια διάβαση του μεταλλικού αγωγού Φ18 της ΔΕΠΑ Χ.Θ 0+970. Από άποψη υδραυλικής ικανότητας για τη διόδευση των πλημμυρικών παροχών σχεδιασμού παρατηρούνται τα εξής. Για το τμήμα από Λεωφ. Βουλιαγμένη έως Αγ. Δημήτριου, η κατά μήκος κλίση ανέρχεται σε 21. Στο τμήμα αυτό εμφανίζονται συνεχείς επάλληλες καμπύλες μικρής ακτίνας και σε πάρα πολλές περιπτώσεις χωρίς τη παρεμβολή ενδιάμεσου ευθυγράμμου τμήματος, με αποτέλεσμα ανεξέλεγκτες πλευρικές διαβρώσεις και υπερχειλίσεις. Για το τμήμα από την οδό Αγίου Δημητρίου έως τη Λ. Αμφιθέας οι κλίσεις του ρέματος είναι κυμαίνονται από 16 έως 12. Στο συγκεκριμένο τμήμα είναι κατασκευασμένα τα περισσότερα έργα προστασίας της κοίτης με τοίχους από σκυρόδεμα, με συνέπεια τη δημιουργία τοπικών στενώσεων της κοίτης, συνθήκες που ευνοούν την δημιουργία τοπικών υδραυλικών αλμάτων. Για το κατάντη της Λ. Αμφιθέας τμήμα παρατηρούμε ότι οι κλίσεις και οι ταχύτητες μειώνονται, ενώ αυξάνονται τα βάθη και οι ανεξέλεγκτες αποθέσεις φερτών υλών. Το ρέμα της Πικροδάφνης χωρίζεται νοητά σε δύο τμήματα, των οποίων οι υφιστάμενη κατάσταση, παρατίθεται παρακάτω. Τμήμα μεταξύ Λ. Βουλιαγμένης και Αγίου Δημητρίου Το ρέμα Πικροδάφνης ευθύς κατάντη της εξόδου από την Λεωφ. Βουλιαγμένης αναπτύσσεται σε μια βαθιά διαυλάκωση. Για το τμήμα από Λεωφ. Βουλιαγμένης έως, Αγ. Δημήτριου, μήκους 1900 περίπου μέτρων, η κατά μήκος κλίση ανέρχεται σε 21, το δε πλάτος πυθμένα είναι περίπου 5-6 μ. Το συγκεκριμένο τμήμα παρουσιάζει την εξής ιδιαιτερότητα : Το ρυμοτομικό σχέδιο στη θέση Μεσονήσι καταρτίστηκε λαμβάνοντας υπόψη την κατασκευή της Λεωφόρου Πικροδάφνης και τη χάραξη του κλειστού αγωγού Πικροδάφνης, όπως προτεινόταν στη προμελέτη, με αποτέλεσμα τμήματα της υφιστάμενης κοίτης να καταλαμβάνονται από οικοδομικά τετράγωνα, ακριβώς στην παρειά της όχθης (οδοί Σκοπέλου και Μενελάου). Ειδικότερα η κοίτη του ρέματος καταλαμβάνεται μερικώς ή ολικώς από ρυμοτομικά τετράγωνα στα εξής σημεία : Χ.Θ. 4+510 έως 4+330, καταλαμβάνεται το πρανές της δεξιάς όχθης του ρέματος. Χ.Θ. 4+100 έως 3+945, καταλαμβάνεται εξολοκλήρου η κοίτη του ρέματος. Χ.Θ. 3+945 έως 3+895, καταλαμβάνεται το πρανές της δεξιάς όχθης του ρέματος. Χ.Θ. 3+774 έως 3+637, καταλαμβάνεται εξολοκλήρου η κοίτη του ρέματος. Χ.Θ. 3+535 έως 3+485, καταλαμβάνεται εξολοκλήρου η κοίτη του ρέματος. Χ.Θ. 3+413 έως 3+300, καταλαμβάνεται το πρανές της δεξιάς όχθης του ρέματος. Από τη Λεωφ. Βουλιαγμένης μέχρι την οδό Τήνου το ρέμα εισέρχεται σε μια βαθειά διαβρωσιγενή κοίτη, σε ευθυγραμμισμένη όμως χάραξη. Μέχρι την οδό Ικάρου το βάθος ανέρχεται σε 10 περίπου μέτρα, το δε πλάτος της κοίτης είναι ίσο με 5 μέτρα. Τα φυσικά πρανή εμφανίζουν ισχυρότατες κλίσεις 1,20:1,00 έως 1,00:1,00. 19

Παρά τη βλάστηση που υπάρχει στα πρανή λόγω των μεγάλων κλίσεων οι διαβρώσεις των πρανών λόγω των βροχοπτώσεων είναι αναπόφευκτες. Οι διαβρώσεις αυτές, όχι μόνο στο τμήμα αυτό αλλά και κατάντη, είναι η κύρια αιτία παραγωγής φερτών υλών που παρατηρούνται στη κοίτη του ρέματος. Όμως οι ποσότητες είναι σχετικά μικρές, αναμένεται δε να εξαλειφθούν τελείως μετά την κατάλληλη μόρφωση και φύτευση των πρανών. Επισημαίνεται εδώ ότι εκ των ανάντη δεν προέρχονται αξιόλογες ποσότητες φερτών υλών. Στην εκβολή του οχετού της Λεωφ. Βουλιαγμένης υπάρχει κατώφλι από σκυρόδεμα ύψους περίπου δύο μέτρων. Η ποδιά έχει πλήρως διαβρωθεί και το κατώφλι έχει υποσκαφεί, παρά ταύτα όμως το σκυρόδεμά του βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση. Από την οδό Αιγαίου μέχρι την οδό Δράμας η φυσική κοίτη αρχίζει να ελίσσεται σε επάλληλες καμπύλες με ακτίνες καμπυλότητας 35, 30, 45, 50, 45, 30 μ. Από την οδό Δράμας μέχρι την Λεωφ. Αγ. Δημητρίου η κοίτη ελίσσεται σε επάλληλες καμπύλες με ακτίνες 45, 30, 35, 35, 35, 15, 30, 30, 17, 15, 22, 40, 30, 30 μέτρων. Η πυκνότητα των καμπυλών είναι τέτοια ούτως ώστε σε πάρα πολλές περιπτώσεις δεν παρεμβάλλεται κανένα ευθύγραμμο τμήμα. Από άποψη βαθών, η κοίτη κατάντη της οδού Δράμας κατά κανόνα κινείται επίσης σε μεγάλα βάθη, οι δε κλίσεις πρανών εξακολουθούν να είναι μεγάλες της τάξεως του 1,20:1,00 έως 0,80:1,00. Στο συγκεκριμένο τμήμα του ρέματος είναι κατασκευασμένα τα εξής τεχνικά έργα : Ρέμα Αμαλίας (Αγ. Δημητρίου). Εκβάλλει στη Πικροδάφνη 100 μ. περίπου ανάντη της διασταυρώσεως με τη Λεωφόρο Αγ. Δημητρίου. Για 70 περίπου μέτρα ανάντη της συμβολής του με το ρ. Πικροδάφνης, το ρέμα κινείται σε φυσική κοίτη, έως το πέρας του κατασκευασμένου αγωγού διευθέτησης, κλειστής ορθογωνικής διατομής, διαστάσεων 3,00x2,00. Υπό τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης έχει κατασκευασθεί κλειστός αγωγός τραπεζοειδούς διατομής 3,50x4,00 που εκτείνεται σε συνολικό μήκος περί τα 180 μέτρα για παροχή Q=70 μ3/δλ. Στη διασταύρωση του ρέματος με την οδό Αγ. Δημητρίου υπάρχει κατασκευασμένη λοξή γέφυρα με πλάτος καταστρώματος 10 μ. και ορθό άνοιγμα 14 μ. Η διασταύρωση του ρέματος με την οδό Δράμας αντιμετωπίζεται από μια πολύ κακή από άποψη διάταξης και κατασκευής διάβαση που αποτελείται από τρείς κυκλικούς οχετούς Φ100 και από κλειστό οχετό πλάτους 4,5 έως 5,5 μ. και ύψους 2,40 μ., ο οποίος φαίνεται ότι κατασκευάστηκε μεταγενέστερα γιατί βρίσκεται σε χαμηλότερο υψόμετρο. Στις οδούς Ευρυτανίας και Αιγαίου έχουν κατασκευασθεί πεζογέφυρες. Τμήμα από Αγίου Δημητρίου έως την Εκβολή Το συγκεκριμένο τμήμα έχεί μήκος 3.000 περίπου μέτρα. Η κατά μήκος κλίση ανέρχεται από 16 έως 12, για μήκος 2.200 περίπου μέτρων κατάντη της Αγ. Δημητρίου, ενώ στα τελευταία 800 μέτρα προ της εκβολής μειώνεται από 8 έως 5 περίπου. Στη Χ.Θ 0+978 συμβάλλει το ρ. Καλογήρων στη δε Χ.Θ 1+627 το ρ. Καλαμών. Οι κύριες οδικές διασταυρώσεις αναφέρονται στη Λ. Ποσειδώνος (Χ.Θ 0+25) και στη Λ. Αμφιθέας (Χ.Θ 0+715). Εκτός από τις κύριες αυτές διασταυρώσεις, οδογέφυρες απαντώνται στην Αριστείδου (Χ.Θ 1+083) και Κουντουριώτου (1+520) η οποία είναι μεταλλική. 20