HIV/AIDS 1 η εκεµβρίου 2009

HIV/AIDS 1 η εκεµβρίου 2009 Μια προσπάθεια «ερµηνείας» των επιδηµιολογικών δεδοµένων στην Ελλάδα. Προοπτικές στον τοµέα της Πρόληψης στον γενικό πληθυσµό Οι παρεχόµενες υπηρεσίες στους οροθετικούς ασθενείς εκέµβριος 2009

Περιεχόµενα: 1. Εισαγωγή 2. Η ελληνική πραγµατικότητα 2.1 Τα τελευταία στοιχεία στην Ελλάδα 2.2 Υποστήριξη ασθενών του ιού του AIDS (παροχές, επίδοµα, ψυχοκοινωνική υποστήριξη) 2.3 AIDS και trafficking 3. Σύγκριση µε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες 4. υσκολίες στη λήψη στοιχείων 5. Μέλλουσες µητέρες 6. Χάπι της άµεσης ενέργειας( ή καλύτερα προληπτική αντιρετροϊκή αγωγή) 7. Ιατρονοσηλευτικό προσωπικό 8. Πρόσβαση στη διάγνωση και θεραπεία ευαίσθητων κοινωνικά οµάδων 9. Συµπεράσµατα- Προτάσεις 2

1. Εισαγωγή Κάθε εποχή στην ιστορία της ανθρωπότητας έχει και την επιδηµία της, παρουσιάζει δηλαδή µία νόσο µικροβιακής αιτιολογίας η οποία άµεσα ή έµµεσα αφορά τον γενικότερο πληθυσµό. Από τα τέλη του 20 ου αιώνα µας είναι γνωστός ο ιός HIV, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη νόσο του AIDS. Παρά την πρόοδο της Ιατρικής Επιστήµης και της τεχνολογίας που έχει σηµειωθεί τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, ο ιός συνεχίζει να προσβάλλει µεγάλο ποσοστό του πληθυσµού και σε µερικές περιοχές της γης παίρνει τη µορφή επιδηµίας. Η συνεχιζόµενη έρευνα για την ανεύρεση εµβολίου και η βελτίωση της αποτελεσµατικότητας της αντιρετροϊκής αγωγής αποτελούν ενθαρρυντικά στοιχεία για την αντιµετώπιση της νόσου. Συνεχώς τα κράτη εκπονούν καµπάνιες ενηµέρωσης των πληθυσµών για τους τρόπους µετάδοσης του ιού καθώς και για τους τρόπους προφύλαξης από αυτόν. Τα µηνύµατα όµως που παρέχονται από τις στατιστικές υπηρεσίες των κρατών είναι ενθαρρυντικά; Η παρούσα αποτίµηση προσπαθεί να καταδείξει την κατάσταση στην Ελλάδα σχετικά µε την πορεία της νόσου και τη δυνατότητα παροχής της κατάλληλης αντιρετροϊκής θεραπείας σε όλο τον HIV οροθετικό πληθυσµό. Μέχρι τις 31/10/2009 έχουν αναφερθεί 9.798 περιπτώσεις οροθετικών ατόµων. Οι δηλωθέντες νοσούντες από AIDS µέχρι την ίδια ηµεροµηνία ήταν 3.027. Ο αριθµός των περιπτώσεων AIDS τα τελευταία έτη παραµένει χαµηλός. Το 2008 η επίπτωση του AIDS παρουσίασε αύξηση µε τα δύο προηγούµενα έτη. 3

2. Η ελληνική πραγµατικότητα Με βάση την καταγραφή του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσηµάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ), το πρώτο δεκάµηνο του 2009 δηλώθηκαν 462 νέα περιστατικά, από τα οποία οι 385 είναι άνδρες και οι 77 γυναίκες. Η πλειονότητα των περιστατικών αφορά άτοµα ηλικίας από 25 έως 39 ετών. Το µεγαλύτερο ποσοστό των ανδρών ήταν ηλικίας από 25 έως 34 ετών, ενώ και στις γυναίκες η προεξάρχουσα ηλικιακή οµάδα ήταν αυτή των 25 έως 44 ετών. Από τα νέα αυτά περιστατικά, το 45,7 % αφορούσε οµοφυλόφιλους άντρες, το 14,9 % περίπου ετερόφυλους /ες, ενώ για το 44,6 % παρέµεινε ακαθόριστη η αιτία προσβολής. Σε ότι αφορά την Ελλάδα, ΕΝ υπάρχουν περιορισµοί στην είσοδο οροθετικών ατόµων από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε αντίθεση µε την περίπτωση της Αµερικής που δεν επιτρέπει την είσοδο σε ασθενείς του AIDS. Ωστόσο, όσον αφορά µετανάστες που νοσούν, µόνο αν δεν χορηγείται η αντι-ρετροϊκή αγωγή στην χώρα καταγωγής τους έχουν δικαίωµα µέσω της έκδοσης άδειας παραµονής για ανθρωπιστικούς λόγους- να τους χορηγηθεί η αγωγή από το ελληνικό κράτος. Επίσης είναι υποχρεωτικό το τεστ σε νοµίµως εκδιδόµενα άτοµα. Για τα θύµατα διεθνικής σωµατεµπορίας η κατάσταση είναι απροσδιόριστη. 2.1 Τελευταία στοιχεία στην Ελλάδα Στην Ελλάδα τα στατιστικά στοιχεία προσφέρονται από το ΚΕΕΛΠΝΟ. Κάθε χρόνο δηµοσιεύονται τα στοιχεία του φορέα για το HIV/AIDS, που δείχνουν την κατάσταση της νόσου στην Ελλάδα. Για το έτος 2009 και µάλιστα ως τις 31/10/2009. Τα πιο σηµαντικά φαίνονται στους παρακάτω πίνακες. Πίνακας 1 ΗΛΩΘΕΝΤΑ HIV ΟΡΟΘΕΤΙΚΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΤΑ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΑΠΟ 1/1/2009 ΕΩΣ 31/10/2009 * ΦΥΛΟ HIV AIDS ΣΥΝΟΛΟ ΑΝ ΡΕΣ 328 57 385 (83,3%) ΓΥΝΑΙΚΕΣ 61 16 77 (16,6%) ΣΥΝΟΛΟ 389 73 ** 462 (100%) * Συµπεριλαµβάνονται και τα περιστατικά που όταν πρωτοδηλώθηκαν είχαν ήδη αναπτύξει aids. ** Από τις 73 αυτές περιπτώσεις, οι 49 δηλώθηκαν επίσης ως HIV + µέσα στο 2009 4

Πίνακας 2 Συνολικά δηλωθέντα HIV οροθετικά άτοµα κατά έτος δήλωσης και κατά φύλο στην Ελλάδα µέχρι τις 31/10/2009 Έτος δήλωσης Άνδρες Γυναίκες Σύνολο Συχνότητα ανά εκατ. Πληθυσµού 1984 7(100%) 0(0,0%) 7 0.7 1985 9(90%) 1(10,0%) 10 1 1986 39(97,5%) 1(2,5%) 40 4 1987 56(87,5%) 8(12,5%) 64 6,4 1988 103(91,2%) 6(5,3%) 113 11,3 1989 126(86,3%) 17(11,6%) 146 14,5 1990 192(86,9%) 27(12,2%) 221 21,8 1991 218(83,8%) 42(16,2%) 260 25,4 1992 265(86,9%) 40(13,1%) 305 29,4 1993 252(84,3%) 47(15,7%) 299 28,6 1994 197(80,4%) 48(19,6%) 245 23,2 1995 284(85,5%) 48(14,5%) 332 31,2 1996 347(77,6%) 100(22,4%) 447 41,7 1997 432(83,4%) 86(16,6%) 518 48,1 1998 520(78,3%) 122(18,4%) 664 61,3 1999 929(78,7%) 245(20,8%) 1180 108,4 2000 379(77,0%) 111(22,6%) 492 45,1 2001 307(75,2%) 99(24,3%) 408 37,3 2002 297(75,0%) 99(25,0%) 396 36 2003 328(75,2%) 106(24,3%) 436 39,6 2004 357(80,0%) 86(19,3%) 446 40,3 2005 421(74,6%) 141(25,0%) 564 50,8 2006 462(80,9%) 109(19,1%) 571 51,2 2007 423 (81,8%) 93 (18%) 517 46,3 2008 544 (83,6%) 107 (16,4%) 651 57,9 2009 Έως 10 ο 385 (83,3%) 77 (16,7%) 462 41 Σύνολο 7881(80,4%) 1869(19,1%) 9798 Πίνακας 3 Συνολικά δηλωθέντα HIV οροθετικά άτοµα κατά ηλικιακή οµάδα κατά τη δήλωση και φύλο στην Ελλάδα µέχρι τις 31/10/2009 Οµάδες ηλικιών Άνδρες(%) Γυναίκες(%) Σύνολο(%) 0-12 ετών 49 (0,6) 30 (1,6) 80 (0,8) 13-14 ετών 15 (0,2) 3 (0,2) 18 (0,2) 15-19 ετών 67 (0,9) 27 (1,4) 94 (1,0) 20-24 ετών 450 (5,7) 161 (8,6) 614 (6,3) 25-29 ετών 1233(15,6) 394 (21,1) 1627 (16,6) 30-34 ετών 1558 (19,8) 331 (17,7) 1890 (19,3) 35-39 ετών 1357 (17,2) 259 (13,9) 1617 (16,5) 40-44 ετών 959 (12,2) 174 (9,3) 1136 (11,6) 45-49 ετών 681 (8,6) 118 (6,3) 802 (8,2) 50-54 ετών 414 (5,3) 77 (4,1) 492 (5,0) 55-59 ετών 322 (4,1) 71 (3,8) 393 (4,0) 60-64 ετών 243 (3,1) 71 (3,8) 314 (3,2) 65-69 ετών 156 (2) 35 (1,9) 193 (2,0) 70 + ετών 118 (1,5) 18 (1,0) 136 (1,4) Άγνωστη 259 (3,3) 100 (5,4) 392 (4,0) Σύνολο 7881 (100,0) 1869 (100,0) 9798 (100,0) 5

Πίνακας 4 Νέες περιπτώσεις AIDS κατά φύλο στην Ελλάδα από 1/1/2009 εώς 31/10/2009 Φύλο Απόλυτος αριθµός (%) Άνδρες 57 78,1 Γυναίκες 16 21,9 Σύνολο 73 * 100.0 * Από τις 73 περιπτώσεις, οι 49 (άντρες και γυναίκες) δηλώθηκαν ως hiv (από 1/1/2009 έως και 30/10/2009) έχοντας ήδη εµφανίσει aids. Πίνακας 5 Νέες περιπτώσεις AIDS κατά κατηγορία µετάδοσης και κατά φύλο στην Ελλλάδα από 1/1/2009 εώς 31/10/2009 Κατηγορία µετάδοσης Άνδρες(%) Γυναίκες(%) Σύνολο(%) Οµο/αµφιφυλόφιλοι άνδρες 32 (56,1%) - 32(43,8%) Χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών 2 (3,5%) 1(6,3%) 3(4,1%) Πολυµεταγγιζόµενοι µε παράγωγα αίµατος 0(0,0%) 0(0,0%) 0(0,0%) Μεταγγιζόµενοι 0(0,0%) 0(0,0%) 0(0,0%) Ετεροφυλόφιλοι 12 (21,1%) 11 (68,8%) 23 (31,5%) Κάθετη µετάδοση 0(0,0%) 0(0,0%) 0(0,0%) Ακαθόριστοι 11 (19,3%) 4 (25,0%) 15 (20,5%) Σύνολο 57 (100%) 16 (100%) 73 (100%) Πίνακας 6 Περιπτώσεις AIDS κατά έτος διάγνωσης και κατά φύλο στην Ελλάδα µέχρι τις 31/10/2009 Έτος διάγνωσης Άνδρες(%) Γυναίκες(%) Σύνολο Συχνότητα ανά εκατ. Πληθυσµού 1981 1 (100,0) 0 (0,0) 1 0,1 1982 2 (100,0) 0 (0,0) 2 0,2 1983 4 (100,0) 0 (0,0) 4 0,42 1984 5 (100,0) 0 (0,0) 5 0,51 1985 14 (100,0) 0 (0,0) 14 1,41 1986 25 (100,0) 0 (0,0) 25 2,51 1987 58 (90,6) 6 (9,4) 64 6,4 1988 66 (91,7) 6 (8,3) 72 7,17 1989 93 (86,9) 14 (13,1) 107 10,61 1990 126 (88,1) 17 (11,9) 143 14,07 1991 163 (88,1) 22 (11,9) 185 18,04 1992 167 (87,4) 24 (12,6) 191 18,42 1993 149 (87,1) 22 (12,9) 171 16,34 1994 184 (85,2) 32 (14,8) 216 20,47 1995 188 (87,0) 28 (13,0) 216 20,31 1996 193 (81,8) 43 (18,2) 236 22,04 1997 149 (85,6) 25 (14,4) 174 16,15 1998 109 (87,2) 16 (12,8) 125 11,54 1999 104 (79,4) 27 (20,6) 131 12,04 2000 113 (86,3) 18 (13,7) 131 12 2001 69 (74,2) 24 (25,8) 93 8,49 2002 81 (81,8) 18 (18,2) 99 9,01 6

2003 77 (81,9) 17 (18,1) 94 8,53 2004 73 (84,9) 13 (15,1) 86 7,77 2005 74 (75,5) 24 (24,5) 98 8,83 2006 61 (70,9) 25 (29,1) 86 7,71 2007 64 (77,1) 19 (22,9) 83 7,43 2008 86 (89,6%) 10 (10,4%) 96 8,54 2009 έως 10 ο 57 (78,1%) 16 (21,9%) 73 6,47 Σύνολο 2557(84,5%) 470(15,5%) 3027 Συµπερασµατικά, από τα στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ, φαίνεται ότι, σχετικά µε τον τρόπο µετάδοσης του ιού όσον αφορά τα νέα περιστατικά HIV + το µεγάλο πρόβληµα βρίσκεται στην οµάδα των αµφι/οµοφυλόφιλων ανδρών (ποσοστό 45,7%). Η ηλικιακή οµάδα µε τη µεγαλύτερη συχνότητα περιστατικών HIV στους άνδρες είναι αυτή µεταξύ 25 και 39 ετών, ενώ για τις γυναίκες η ηλικιακή οµάδα των 25 µε 44 ετών. To ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της HIV επιδηµίας στην Ελλάδα την 1 η δεκαετία του 21 ου αιώνα είναι η σηµαντική αύξηση που παρουσιάστηκε µετά το 2004. Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ότι αυξητική τάση παρατηρήθηκε και το 2008. Ειδικότερα το 2008 ο αριθµός των περιστατικών που δηλώθηκαν ανήλθε σε 651 άτοµα. Τιµή που αντιστοιχεί στην 3 η µεγαλύτερη που έχει καταγραφεί από την αρχή λειτουργίας του συστήµατος επιτήρησης. Αντίστοιχα συµπεράσµατα προκύπτουν εάν γίνει χρήση του έτους διάγνωσης. Το 2008 παρατηρείται ο δεύτερος µετά το 1998 υψηλότερος αριθµός νέων διαγνώσεων µε HIV. Είναι δυσάρεστο να γίνουν προβλέψεις αλλά και για το 2009 εκτιµάται ότι ο αριθµός των νέων µολύνσεων θα κυµανθεί σε υψηλά επίπεδα (συγκρινόµενο πάντα µε τον αριθµό µολύνσεων του 2008). 2.2 Υποστήριξη ασθενών του ιού του AIDS (παροχές, επίδοµα, ψυχοκοινωνική υποστήριξη) Α) Παροχές για Οροθετικούς στην Ελλάδα: 1. Βιβλιάριο υγείας απόρων 2. Ιατρο-φαρµακευτική κάλυψη 3. Επίδοµα Aids 4. Κάρτα Μετακίνησης Ατόµων µε Αναπηρίες 5. ελτίο Κοινωνικού Τουρισµού 6. Κάρτα Πολιτισµού 7. Ευκαιρίες απασχόλησης 8. Φοροαπαλλαγές 9. Εισαγωγή σπουδαστών ΑΜΕΑ 10. Απαλλαγή από την στράτευση 7

Γ) Επίδοµα AIDS: Οικονοµική ενίσχυση σε πάσχοντες από συγγενή αιµολυτική αναιµία ή αιµορραγική διάθεση ή AIDS* Αρµόδια Υπηρεσία: ιεύθυνση Πρόνοιας της οικείας Ν.Α. *Η διαδικασία διεκπεραιώνεται και µέσω Κ.Ε.Π. ΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ α. Υπεύθυνη δήλωση του Ν.1599/86*. β. Επικυρωµένο αντίγραφο δύο όψεων αστυνοµικής ταυτότητας του ιδίου ή νόµιµου εκπροσώπου, αν υπάρχει. γ. Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης. δ. Βεβαίωση από το Κέντρο ή το Σταθµό Αιµοδοσίας που τους παρακολουθεί ότι πάσχουν από συγγενή αιµολυτική αναιµία (Μεσογειακή, ρεπανοκυτταρική, Μικροδρεπανοκυτταρική κλπ) και έχουν ανάγκη συχνών (τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο) µεταγγίσεων αίµατος ή παραγώγων αίµατος ή Βεβαίωση από Κέντρο Αιµορροφυλικών ότι πάσχουν από συγγενή αιµορραγική διάθεση (αιµορροφιλία κλπ) και παρουσιάζουν συχνές (τουλάχιστον 2 φορές τον χρόνο) αιµολυτικές κρίσεις ή Βεβαίωση από Κέντρα ή Νοσοκοµεία που τους παρακολουθούν ότι πάσχουν από AIDS. Ολες οι ανωτέρω βεβαιώσεις θεωρούνται από τον αρµόδιο ιοικητικό ιευθυντή του Νοσοκοµείου ή του Νοσηλευτικού Σχηµατισµού. Προϋποθέσεις: α) Τα άτοµα που πάσχουν από συγγενή αιµολυτική αναιµία (µεσογειακή - δρεπανοκυτταρική - µικροδρεπανοκυτταρική κ.λπ.) και έχουν ανάγκη συχνών µεταγγίσεων αίµατος ή παραγώγων αίµατος ή συγγενή αιµορραγική διάθεση (αιµορροφιλία κ.λπ.) και παρουσιάζουν συχνές αιµολυτικές κρίσεις ή πάσχουν από (AIDS). β) Οι Κύπριοι υπήκοοι που έχουν ελληνική καταγωγή, εφόσον µένουν µόνιµα στην Ελλάδα. γ) Τα άτοµα να µην παίρνουν λόγω της παθήσεώς τους άλλου είδους οικονοµική ενίσχυση από το ηµόσιο ή από άλλη οποιαδήποτε πηγή της ηµεδαπής ή της αλλοδαπής. Στην περίπτωση που εισπράττουν για την αιτία αυτή οικονοµική ενίσχυση τότε επιλέγουν µια εκ' των δύο. δ) Οι επαναπατριζόµενοι οµογενείς, άσχετα αν έχουν στερηθεί ή όχι της ελληνικής ιθαγένειας. ε) Οι υπήκοοι των Κρατών που περιλαµβάνονται στην κυρωµένη µε το Ν.. 4017/59 (ΦΕΚ 245/Α/1959) Ευρωπαϊκή Σύµβαση, εφόσον κατοικούν µόνιµα στην Ελλάδα. Παρατηρήσεις: * ηλώνονται τα εξής: α) η οικονοµική ενίσχυση θα χρησιµοποιείται αποκλειστικά για τις ανάγκες του δικαιούχου, β) αν παίρνει ή όχι οικονοµική ενίσχυση για την ίδια αιτία από άλλο φορέα, γ) το άτοµο που θα εισπράττει το επίδοµα, δ) ότι θα ενηµερώνει την υπηρεσία για οποιαδήποτε αλλαγή των δηλωθέντων στοιχείων, όπως γνωστοποίηση 8

θανάτου, λήψη οικονοµικής ενίσχυσης από άλλο φορέα, αλλαγή τόπου κατοικίας, εισαγωγή σε ίδρυµα κ.λπ. ** Το ποσό του Προνοιακού Επιδόµατος αυξάνεται κατά 5% (µε στρογγυλοποίηση του τελικού ποσού) για τα έτη 2003-2007 και διαµορφώνεται ως ακολούθως: 'Υψος µηνιαίου επιδόµατος πριν την αύξηση για το 2002: 357 ευρώ 'Υψος µηνιαίου επιδόµατος µετά την αύξηση για το 2003: 375 ευρώ 'Υψος µηνιαίου επιδόµατος µετά την αύξηση για το 2004: 414 ευρώ 'Υψος µηνιαίου επιδόµατος µετά την αύξηση για το 2005: 460 ευρώ 'Υψος µηνιαίου επιδόµατος µετά την αύξηση για το 2006: 500 ευρώ 'Υψος µηνιαίου επιδόµατος µετά την αύξηση για το 2007: 532 ευρώ ** Το ποσό του Προνοιακού Επιδόµατος αυξάνεται κατά 7% (µε στρογγυλοποίηση του τελικού ποσού) για τα έτη 2008-2011 και διαµορφώνεται ως ακολούθως: 'Υψος µηνιαίου επιδόµατος µετά την αύξηση για το 2008 (αναδροµικά από 1/1/2008): 569 ευρώ 'Υψος µηνιαίου επιδόµατος µετά την αύξηση για το 2009: 609 ευρώ 'Υψος µηνιαίου επιδόµατος µετά την αύξηση για το 2010: 652 ευρώ 'Υψος µηνιαίου επιδόµατος µετά την αύξηση για το 2011: 697 ευρώ Ανασφάλιστοι Οροθετικοί Όταν η ασφαλιστική κάλυψη έχει λήξει πρόσφατα, όλα τα ταµεία δίνουν παράταση (εξάµηνο ή χρόνο) Όταν έχει κατοχυρωθεί δικαίωµα αναπηρικής σύνταξης ενηµερώνεται ο ασθενής και αποφασίζει ο ίδιος. ικαίωµα για έκδοση βιβλιαρίου περίθαλψης Όσοι στερούνται οικογενειακού περιβάλλοντος που µπορεί να τους ασφαλίσει Όσοι έχουν οικονοµική αδυναµία Ύπαρξη προβλήµατος υγείας ικαιολογητικά: Αίτηση Υπεύθυνη ήλωση Γνωµάτευση γιατρού Πιστοποιητικό Οικογενειακής κατάστασης Τελευταίο εκκαθαριστικό σηµείωµα Υπεύθυνη για µη φορολογική δήλωση και κάρτα ανεργίας Έντυπο Ε9 Αστυνοµική ταυτότητα Συµβόλαιο κατοικίας ή τελευταία απόδειξη ενοικίου για όσους ενοικιάζουν κατοικία 9

Τι συµβαίνει µε του άνεργους ανασφάλιστους Για τα άνεργα ανασφάλιστα άτοµα έως 29 ετών προβλέπεται ότι µπορούν να περιθαλπούν από το ΙΚΑ µε βιβλιάριο ΟΑΕ αν ισχύει η προϋπόθεση της ύπαρξης κάρτας ανεργίας µε προηγούµενο χρονικό διάστηµα έκδοσης τουλάχιστον δύο (2) µηνών. Για τους ανασφάλιστους άνω των 65 ετών, συνταξιοδοτούνται και ασφαλίζονται από το ΟΓΑ αν ισχύει φυσικά ο παράγοντας της οικονοµικής αδυναµίας (αποδεικνύεται από την πλειάδα των εγγράφων που ζητούνται και για την έκδοση βιβλιαρίου ανασφαλίστων). Τι συµβαίνει µε τους αλλοδαπούς ωρεάν ιατροφαρµακευτική περίθαλψη δικαιούνται οι: Αιτούντες άσυλο (µέχρι να εξεταστεί η αίτησή τους) Οι πολιτικοί πρόσφυγες Οι οµογενείς αλλοδαποί µε απαραίτητη προϋπόθεση να έχουν απογραφικό δελτίο οµογενή και να µην απουσιάζουν από την Ελλάδα για χρονικό διάστηµα µεγαλύτερο των τριών (3) µηνών ανά έτος. Οι παλιννοστούντες οµογενείς κατόπιν υποβολής δικαιολογητικών για ανάκτηση ελληνικής ιθαγένειας Τι συµβαίνει µε τους πολίτες χωρών µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης Εφόσον ο ενδιαφερόµενος ευρωπαϊος πολίτης διαµένει για χρονικό διάστηµα µεγαλύτερο των τριών (3) µηνών στην Ελλάδα, τότε εάν είναι µισθωτός ή ασκεί ανεξάρτητη οικονοµική δραστηριότητα, θα πρέπει να διαθέτουν επαρκείς οικονοµικούς πόρους για τον εαυτό τους και την οικογένειά τους. Επίσης θα πρέπει να έχουν εγγραφεί σε δηµόσιο ή ιδιωτικό εκπαιδευτικό ίδρυµα. Για τους υπηκόους τρίτων χωρών, βασική προϋπόθεση είναι να διαθέτουν κάρτα παραµονής και εργασίας. ) Ψυχοκοινωνική Υποστήριξη οροθετικών: Τόσο στην γραµµή υποστήριξης του ΚΕΕΛΠΝΟ, όσο και στο Κέντρο Αναφοράς του ΑΧΕΠΑ, χρειάζεται να έρθει σε επαφή ο ενδιαφερόµενος, δίνοντας αρκετά στοιχεία στην τηλεφωνική επικοινωνία (π.χ. ποιο είναι το εργαστήριο που έγιναν οι εξετάσεις και η διάγνωση, αν έχουµε µπροστά µας τις εξετάσεις για να τους δώσουµε πληροφορίες γι αυτές κτλ). Σε ότι αφορά στις Κοινωνικές Υπηρεσίες νοσοκοµείων της Βορείου Ελλάδας (πραγµατοποιήθηκε επικοινωνία µε Αλεξανδρούπολη, Κοµοτηνή, Καβάλα, όλα τα νοσοκοµεία της Θεσσαλονίκης, Ιωάννινα και Λάρισα), υπάρχει δυνατότητα παροχής κοινωνικής υποστήριξης σε περιστατικά οροθετικών και των οικογενειών τους από τον κοινωνικό λειτουργό του νοσοκοµείου. Προκειµένου, όµως να τους χορηγηθεί η θεραπεία, θα πρέπει να απευθυνθούν σε ένα από τα δύο Κέντρα Ελέγχου 10

(Αθήνας ή Θεσσαλονίκης). Πιο συγκεκριµένα, στην Κοµοτηνή, τα περιστατικά δεν φτάνουν καν στην Κοινωνική Υπηρεσία, καθώς ο γιατρός κάνει παραποµπή στο αιµατολογικό εργαστήριο κι αν βγουν θετικά αποτελέσµατα, ο ασθενής παραπέµπεται στο Κέντρο Αναφοράς της Αλεξανδρούπολης ή της Θεσσαλονίκης. To εθνικό κέντρο αναφοράς η τηλεφωνική γραµµή - ΣΜΝ και AIDS, λειτουργεί κανονικά και ανταποκρίνεται σε οποιαδήποτε ερώτηση τους τεθεί, ενώ στη γραµµή απαντούν µόνο γιατροί και όχι κοινωνικό προσωπικό. Ε) Πρόσβαση στην Αντιρετροϊκή Θεραπεία Για τους Έλληνες πολίτες δικαίωµα πρόσβασης στην αντιρετροϊκή αγωγή έχουν όλοι οι ασφαλισµένοι καθώς και οι κάτωθι: Άνεργοι Νέοι ηλικίας έως 29 ετών υπάγονται από την 1/1/1999 σε ασφάλιση του ΙΚΑ για παροχές ασθένειας σε είδος (Νόµος 2639/ 1998) Ανασφάλιστοι µε εισόδηµα κάτω των 9.000 δικαιούνται χορήγησης βιβλιαρίου απορίας από την Πρόνοια (Αρ. Απόφ. Π2α/Γ.Π/Οικ. 139491/16-10-06) Ανασφάλιστοι µε εισόδηµα άνω των 9.000. Για αυτούς γίνεται εξατοµικευµένη εξέταση περίπτωσης από την επιτροπή Κοινωνικής Αρωγής της Πρόνοιας, κατάθεση κοινωνικής έκθεσης και βεβαίωσης του θεράποντος ιατρού σχετικής µε το κόστος της αντιρετροϊκής αγωγής (Αρ. Αποφ.: 139491/16-10-06). Στην περίπτωση αυτή ενδέχεται να χορηγηθεί η αγωγή µε ποσοστό συµµετοχής του οροθετικού. Ανασφάλιστοι λόγω οικονοµικών εκκρεµοτήτων µε τον ασφαλιστικό τους φορέα. Γίνεται εξατοµικευµένη εξέταση αιτήµατος από τον ασφαλιστικό τους φορέα για την χορήγηση βιβλιαρίου ασθενείας κατ εξαίρεση. Εκδίδεται επίσης πιστοποιητικό κοινωνικής προστασίας (Αρ. Απ. Π2α/Γ.Π/οικ. 129908) Για τους Ασφαλισµένους στο ΝΑΤ Το ΝΑΤ παρέχει ασφαλιστική κάλυψη στους ασφαλισµένους του για όσο χρονικό διάστηµα βρίσκονται εκτός πλοίου. Εν πλω η ασφαλιστική τους κάλυψη πραγµατοποιείται από ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες οι οποίες δεν καλύπτουν την αντιρετροϊκή τους αγωγή λόγω του υψηλού της κόστους. Καταχρηστικά οι ασθενείς αυτοί λαµβάνουν αντιρετροϊκή αγωγή για όσο διάστηµα θα ταξιδεύουν. Για πολίτες της ευρωπαϊκής ένωσης Έχουν τη δυνατότητα να τους χορηγηθεί βιβλιάριο απορίας εφόσον διαθέτουν άδεια διαµονής στην Ελλάδα (ΦΕΚ Β 1747/ 16-30/11/2006) Αποκτούν ευρωπαϊκή κάρτα ασφάλισης η οποία χορηγείται από την χώρα προέλευσης του ανασφάλιστου οροθετικού και 11

προϋποθέτει ο ενδιαφερόµενος να υπάγεται σε κάποιο ασφαλιστικό φορέα στη χώρα προέλευσης. Για πολίτες από χώρες που δεν ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση Ανασφάλιστοι µετανάστες που προέρχονται από χώρες της Αφρικής και της Ασίας ικαιούνται αντιρετροϊκή αγωγή λόγω αδυναµίας χορήγησης θεραπευτικής αγωγής στις χώρες προέλευσής τους (Ν. 2955/2001, ΦΕΚ Α 256/2-11-2001) Επιπλέον οι ως άνω αναφερόµενοι δικαιούνται να προσφύγουν προκειµένου να αποκτήσουν την προσφυγική ιδιότητα ή άδεια παραµονής για ανθρωπιστικούς λόγους (ΦΕΚ 48566/6-5-2005) Μετανάστες που προέρχονται από ευρωπαϊκές χώρες που δεν ανήκουν στην Ε.Ε π.χ Αλβανία Αρµενία Οι συγκεκριµένοι αποτελούν ζήτηµα προς επίλυση, εάν δηλαδή η συγκεκριµένη κατηγορία ατόµων µπορούν να ενταχθούν στο σκεπτικό της προηγούµενης πληθυσµιακής οµάδας. Ότι αφορά στη στέγη υπάρχει ξενώνας του ΚΕΕΛΠΝΟ, ο οποίος λειτουργεί κανονικά, αν και αντιµετωπίζει προβλήµατα χώρου καθώς τα άτοµα που στεγάζονται διαµένουν εκεί για µεγάλα χρονικά διαστήµατα, ενώ κάποια από αυτά παρουσιάζουν και ψυχιατρικά προβλήµατα. Το στίγµα της νόσου, είναι έντονο και γίνεται ακόµη πιο δύσκολο όταν σε ολόκληρη την Βόρεια Ελλάδα δεν υπάρχει κάποια οργανωµένη οµάδα οροθετικών, ώστε να υπάρχει επαφή µε άτοµα που αντιµετωπίζουν το ίδιο πρόβληµα υγείας. 2.3 AIDS και trafficking: AIDS και trafficking: Σε ότι αφορά στη συσχέτιση της µετάδοσης του ιού HIV/AIDS µέσω των θυµάτων σωµατεµπορίας (trafficking), από την στιγµή που συλλαµβάνονται και πραγµατοποιείται η δικογραφία, δεν υπάρχει µέριµνα για εξετάσεις σεξουαλικώς µεταδιδόµενων νοσηµάτων. Τα άτοµα αυτά παραπέµπονται σε Μ.Κ.Ο. για παροχή ψυχοκοινωνικής και ιατροφαρµακευτικής υποστήριξης και δεν έχουν αναφερθεί ασθενείς AIDS µέχρι σήµερα στο αντίστοιχο τµήµα. Πηγή: Ασφάλεια Θεσσαλονίκης, Τµήµα Anti-trafficking 12

ηλωθέντα θύµατα trafficking στην Ελλάδα για το έτος 2007: ΥΠΗΚΟΟΙ ΧΩΡΩΝ ΤΩΝ ΑΝ ΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΑΝΗΛΙΚΟΙ ΣΥΝΟΛΟ ΑΛΒΑΝΙΑΣ - 1-1 ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ 10 15 1 (ΒΡΕΦΟΣ) 26 ΛΙΘΟΥΑΝΙΑΣ - - 1 (Γ) 1 ΜΟΛ ΑΒΙΑΣ - 2-2 ΝΙΓΗΡΙΑΣ - 4 1 (Γ) 5 ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ - 3-3 ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ 21 20 2(Γ) 43 ΡΩΣΙΑΣ - 18-18 ΣΟΥ ΑΝ - 1-1 Τελικό Σύνολο 31 64 5 100 Πηγή: www.astynomia.gr Στο σηµείο αυτό αξίζει να τονίσουµε ότι τα ανωτέρω περιστατικά αφορούν σε όσα καταγράφηκαν από τις ελληνικές αρχές. Επίσης θα πρέπει να τονίσουµε ότι ο αριθµός των γυναικών θυµάτων (αλλά και των αντρών) είναι υπερπολλαπλάσιος. Η συµπεριφορά δε των «πελατών» επικίνδυνη αφού σε πολλές των περιπτώσεων η σεξουαλική συνεύρεση χωρίς προφυλακτικό έχει και το ανάλογο αντίτιµο το οποίο είναι διατεθειµένοι να πληρώσουν. Οι επιπτώσεις δε τόσο στην ατοµική υγεία των ίδιων των θυµάτων, των πελατών αλλά και των «νοµίµων» ερωτικών συντρόφων τους, εύκολα συµπεραίνει κανείς ότι µπορεί να είναι τραγικές. 3. Σύγκριση µε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες Κάποια στατιστικά στοιχεία για την κατάσταση που επικρατεί στις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες φαίνονται στους παρακάτω πίνακες: Central HIV Rate per Cumulative Adult HIV European country diagnoses in 2006 million in 2006 total, end 2006 prevalence 2007 Albania 32 10.2 211 <0.2% Bosnia & 17 Herzegovina 4.3 133 <0.1% Bulgaria 91 11.9 689 - Croatia 66 14.5 604 <0.1% Cyprus 34 40.3 518 <0.2% Czech Republic 93 9.1 920 <0.1% Hungary 81 8.0 1,366 0.1% Macedonia, F.Y.R 17 8.3 96 <0.1% 13

Montenegro 4 6.4 68 - Poland 750 19.5 10,555 0.1% Romania 180 8.3 6,613 0.1% Serbia 89 11.8 2,104 0.1% Slovakia 27 5.0 185 <0.1% Slovenia 34 17.3 316 <0.1% Turkey 290 3.9 2,544 <0.2% Total 1,805-26,922 0.1% Western European country HIV diagnoses in 2006 (or 2005) Rate per million in 2006 (or 2005) Cumulative total, end 2006 Andorra 1 14.9 42 - Austria 435 53.0 3,705 0.2% Belgium 995 95.3 18,890 0.2% Denmark 245 45.0 4,746 0.2% Finland 195 37.1 2,082 0.1% France 5,750 91.9 20,677 0.4% Germany 2,718 32.9 29,017 0.1% Greece 569 51.1 8,164 0.2% Iceland 11 37.0 195 0.2% Ireland 337 80.0 4,419 0.2% Israel 336 49.1 4,999 0.1% Italy (1,460) (74.4) (6,322) 0.4% Luxembourg 56 118.9 770 0.2% Malta 29 71.9 65 0.1% Monaco - - - - Netherlands 1,070 65.4 12,730 0.2% Norway 271 58.4 3,496 0.1% Portugal 2,162 205.0 30,366 0.5% San Marino 2 70.6 57 - Spain (952) (68.8) 3,182 0.5% Sweden 377 41.6 7,477 0.1% Switzerland 757 104.2 29,353 0.6% United Kingdom 8,925 148.8 84,816 0.2% Total 25,241-275,570 0.3% Adult HIV prevalence 2007 Eastern HIV Rate per Cumulative Adult HIV 14

European country diagnoses in 2006 million in 2006 total, end 2006 prevalence 2007 Armenia 66 21.9 429 0.1% Azerbaijan 242 28.6 965 0.2% Belarus 733 75.6 7,747 0.2% Estonia 668 504.2 5,731 1.3% Georgia 276 62.2 1,156 0.1% Kazakhstan 1,745 117.8 7,402 0.1% Kyrgyzstan 244 45.8 1,070 0.1% Latvia 299 130.3 3,631 0.8% Lithuania 100 29.3 1,200 0.1% Republic of 621 Moldova 148.0 3,464 0.4% Russian Federation 39,207 275.1 369,187 1.1% Tajikistan 204 31.0 710 0.3% Turkmenistan 0 0.0 2 <0.1% Ukraine 13,256 288.3 91,057 1.6% Uzbekistan 2,205 81.7 10,015 0.1% Total 59,866-503,766 0.8% Σήµερα ο ιός του AIDS συνεχίζει να έχει τεράστιο αντίκτυπο για τη ηµόσια Υγεία σε όλες τις χώρες τις Ευρώπης. Παρά τη µείωση των νέων µολύνσεων που παρατηρήθηκε σε σχέση µε το αποκορύφωµα του 2001( 114.000 νέες περιπτώσεις) υπάρχουν ισχυρά στοιχεία για αυξητικές τάσεις. Αυτό οφείλεται στη σεξουαλική µετάδοση του ιού, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, µε υπερδιπλασιασµό των περιπτώσεων το 2004(75.000 νέες περιπτώσεις) σε σχέση µε το 1998(25.000 νέες περιπτώσεις). Τα περισσότερα νέα κρούσµατα µολύνσεων µε τον ιό για το 2004 έχουν δηλωθεί στην Αν. Ευρώπη( περίπου 50.000) και είναι περίπου 174,2 ανά εκατοµµύριο πληθυσµού. Στην Ε.Ε., στις 23 από 25 χώρες( δεν υπάρχουν στοιχεία για Ιταλία και Ισπανία), διαγνώστηκαν το 2004 περίπου 24.000 νέες περιπτώσεις, µε µία συχνότητα 68 ατόµων ανά εκατ. Πληθυσµού, και µε αύξηση κατά 56% από το 2001. Στην Αν. Ευρώπη η επιδηµία οφείλεται κυρίως στους χρήστες τοξικών ουσιών και στους συντρόφους χρηστών. Στη υτική και Κεντρική Ευρώπη η µετάδοση οφείλεται κατά κύριο λόγο στη σεξουαλική επαφή και ιδιαίτερα στους αµφι/οµοφυλόφιλους άνδρες και µετανάστες προερχόµενους από χώρες µε υψηλή επίπτωση. Στη υτική οι 15

µετανάστες προέρχονται κυρίως από την υπο-σαχάριο Αφρική, ενώ στην Κεντρική είναι κυρίως εκδιδόµενα άτοµα από Ρωσία και Ουκρανία. Η τάση της επιδηµίας είναι ανοδική µε αυξητική µορφή στην ετεροφυλόφιλη επαφή. 4. υσκολίες στη λήψη στοιχείων Σύµφωνα µε υπεύθυνους του ΚΕΕΛΠΝΟ, η λήψη στοιχείων για την πραγµατική κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα αντιµετωπίζει πολλά εµπόδια. Με βάση τα στοιχεία που δίνει η UNAIDS για την Ελλάδα, ο αριθµός των οροθετικών θα έπρεπε να είναι µεγαλύτερος (επίπτωση του HIV στην Ελλάδα 0,2% µε απόκλιση 0,1%). Είναι σίγουρο ότι πολλά περιστατικά οροθετικότητας δεν δηλώνονται. Εξάλλου, όπως αναφέρουν υπεύθυνοι του ΚΕΕΛΠΝΟ, ιδιώτες ιατροί και µικροβιολογικά κέντρα δεν υποχρεούνται να αναφέρουν τα περιστατικά στο ΚΕΕΛΠΝΟ, αλλά τα παραπέµπουν στα δηµόσια νοσοκοµεία που µπορούν να χορηγήσουν αντιρετροϊκή αγωγη. Έτσι πολλά περιστατικά είναι δυνατόν να χαθούν και να µη δηλωθούν ποτέ. Στην προσπάθεια διατήρησης του ανωνύµου των οροθετικών, αυτοί δηλώνονται µε τα αρχικά του ονοµατεπώνυµού τους και µε την ηµεροµηνία γέννησης. Υπάρχει έτσι πρόβληµα µε διπλοεγγραφές, καθώς και µε εγγραφές µε ελλειπή στοιχεία. εν υπάρχουν σαφή και ακριβή στοιχεία για τους µετανάστες, αιτούντες άσυλο, πρόσφυγες, θύµατα trafficking, παράνοµα εκδιδόµενα άτοµα. Στο Εθνικό Σχέδιο ράσης για το HIV/AIDS προβλέπεται, χωρίς να έχει ακόµα εφαρµοστεί σύµφωνα µε τα στοιχεία, ειδική παρακολούθηση σε αυτές τις οµάδες πληθυσµού, µε τη δηµιουργία παρατηρητηρίου στους χώρους υποδοχής και φιλοξενίας προσφύγων και µεταναστών. Το ίδιο περίπου ισχύει και για τα παράνοµα εκδιδόµενα άτοµα. Από επαφή που είχαµε µε επιδηµιολόγο, µας έγινε γνωστό ότι ο πραγµατικός αριθµός των οροθετικών δεν µπορεί να υπολογιστεί µε ακρίβεια µε επιδηµιολογικές και στατιστικές µεθόδους. Έτσι οποιοσδήποτε «κρυφός αριθµός» θα βασίζεται σε εικασίες. Αποτελεί όµως µία πραγµατικότητα την οποία δεν θα πρέπει να αγνοήσουµε. Το γεγονός αυτό καταµαρτυρούν και τα πρόσφατα επιδηµιολογικά στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ όπου διαφαίνεται ότι από τις 73 περιπτώσεις aids (από 1/1/2009 έως και 30/10/2009), οι 49 ήταν περιστατικά hiv που όταν πρωτοδηλώθηκαν είχαν ήδη αναπτύξει aids (δηλαδή δηλώθηκαν ως hiv έχοντας ήδη εµφανίσει aids). Αυτοί είναι και οι λεγόµενοι late presenters. 16

5. Μέλλουσες µητέρες Σύµφωνα µε το Εθνικό Σχέδιο ράσης για το AIDS, γίνεται προσπάθεια καθιέρωσης του προληπτικού ελέγχου των εγκύων για HIV/AIDS. Ο έλεγχος των εγκύων γυναικών για HIV εφαρµόζεται από την πλειονότητα των Ιατρών, τόσο στο δηµόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τοµέα υγείας. Στα δηµόσια νοσοκοµεία ο έλεγχος αυτός ανήκει στον έλεγχο ρουτίνας των εγκύων γυναικών. 6. Χάπι της άµεσης ενέργειας( ή καλύτερα προληπτική αντιρετροϊκή αγωγή) Tο χάπι της άµεσης ενέργειας στηρίζεται στην χορήγηση αντιρετροικής αγωγής προφυλακτικά σε άτοµο το οποίο έχουµε ισχυρές ενδείξεις έως αποδείξεις ότι εκτέθηκε σε οροθετικό άτοµο δια της σεξουαλικής, αιµατογενούς και κάθετης µετάδοσης ( από µητέρα σε παιδί ). Πρέπει να τονιστεί ότι σε καµία περίπτωση δεν µπορεί να υποκαταστήσει όλα τα προληπτικά µέτρα για την αντιµετώπιση της εξάπλωσης του AIDS. 7. Ιατρονοσηλευτικό προσωπικό Το Ιατρονοσηλευτικό προσωπικό προσωπικό φαίνεται να γνωρίζει τα δικαιώµατα των οροθετικών, αν και σε µερικές περιπτώσεις αυτά καταπατούνται. Αντίθετα, η ύπαρξη της προληπτικής αντιρετροϊκής αγωγής δεν είναι ευρέως γνωστή στους ιατρούς και νοσηλευτές. Η ενηµέρωση που είχαµε από το ΚΕΕΛΠΝΟ ήταν ότι το κέντρο κοινοποιεί στις δοµές υγείας τα νεώτερα δεδοµένα για το HIV/AIDS, αλλά δεν γνωρίζει αν οι διοικήσεις των νοσοκοµείων µεριµνούν για την ενηµέρωση του προσωπικού. 8. Πρόσβαση στη διάγνωση και θεραπεία ευαίσθητων κοινωνικά οµάδων Φαίνεται ότι υπάρχουν κενά σε αυτόν τον τοµέα. Στην αναφορά του ΚΕΕΛΠΝΟ, όπως και στο Εθνικό Σχέδιο ράσης για το HIV/AIDS, καταδεικνύονται οι ελλείψεις στην διάγνωση και θεραπεία του HIV/AIDS στους ανασφάλιστους, µετανάστες, πρόσφυγες. Γενικά ισχύει ότι δεν έχει δικαίωµα παροχής δωρεάν αντιρετροϊκής αγωγής όποιος προέρχεται από χώρα στην οποία χορηγείται αντιρετροϊκή αγωγή. Ταυτόχρονα τα στοιχεία για το ποιες χώρες έχουν αυτή τη δυνατότητα δεν είναι πάντα γνωστά. 17

9. Συµπεράσµατα- Προτάσεις: Το µεγάλο πρόβληµα βρίσκεται στην οµάδα των αµφι/οµοφυλόφιλων ανδρών, ειδικά µετά το 2005. Η ηλικιακή οµάδα µε τη µεγαλύτερη συχνότητα περιστατικών HIV στους άνδρες είναι αυτή µεταξύ 30 και 34 ετών, ενώ για τις γυναίκες η ηλικιακή οµάδα των 25 µε 29 ετών. ιαχρονικά η τάση της επιδηµίας είναι αυξητική, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Την τριετία 2000-2002 παρατηρείται µείωση στα περιστατικά µόλυνσης, κάτι που ανατράπηκε τα επόµενα χρόνια όπου έχουµε συνεχή αύξηση, φτάνοντας το 2005 να παρατηρείται µεταβολή των νέων µολύνσεων κατά 25%. To 2008 και προβλέπεται και το 2009- έχουµε µεγάλη αύξηση των περιστατικών Hiv. Κάθε χρόνο στην Ελλάδα έχουµε κατά προσέγγιση 550 και πλέον νέα περιστατικά. Στην Αν. Ευρώπη η επιδηµία οφείλεται κυρίως στους χρήστες τοξικών ουσιών και στους συντρόφους χρηστών. Στη υτική και Κεντρική Ευρώπη η µετάδοση οφείλεται κατά κύριο λόγο στη σεξουαλική επαφή και ιδιαίτερα στους αµφι/οµοφυλόφιλους άνδρες και µετανάστες προερχόµενους από χώρες µε υψηλή επίπτωση. Στη υτική οι µετανάστες προέρχονται κυρίως από την υπο- Σαχάριο Αφρική, ενώ στην Κεντρική είναι κυρίως εκδιδόµενα άτοµα από Ρωσία και Ουκρανία. Η µέθοδος καταγραφής των περιπτώσεων παρουσιάζει προβλήµατα και ελλείψεις µε αποτέλεσµα βέβαια, τα στοιχεία που έχουµε να µην ανταποκρίνονται στον πραγµατικό αριθµό των οροθετικών. Η εξέταση των εγκύων γυναικών για HIV αποτελεί εξέταση ρουτίνας, τουλάχιστον για την πλειοψηφία των µαιευτήρων. Όχι όµως για όλους. Υπάρχει πάντα η παγίδα να θεωρηθεί µία έγκυος «υπεράνω πάσης υποψίας», µε καταστροφικές συνέπειες βέβαια τόσο για εκείνη όσο και για το ίδιο το βρέφος. Στη Θεσσαλονίκη, το µοναδικό νοσοκοµείο που έχει τη δυνατότητα να χορηγεί αντιρετροϊκή αγωγή (ΑΧΕΠΑ) και ουσιαστικά καλύπτει όλη τη Β. Ελλάδα, δεν χορηγεί δωρεάν αγωγή σε κανένα παράνοµα ευρισκόµενο στη χώρα, άσχετα µε το αν η χώρα προέλευσης χορηγεί ή όχι αγωγή για τον HIV. Σε ότι αφορά στο κοινωνικό κοµµάτι αυτής της ερευνητικής προσπάθειας, ένα από τα κυριότερα συµπεράσµατα στο οποίο καταλήξαµε, είναι ο «αποκλεισµός» των οροθετικών οι οποίοι ζουν σε επαρχιακές πόλεις, καθώς η αντι-ρετροϊκή αγωγή χορηγείται από τα Κέντρα αναφοράς του AIDS Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Ο οροθετικός ασθενής, λοιπόν, είναι αναγκασµένος να µεταφέρεται σε µια από τις προαναφερθείσες πόλεις, ώστε να λάβει την αγωγή, κάτι που ουσιαστικά είναι πρωταρχικό δικαίωµά του. Σχετικά µε την πιθανότητα µετάδοσης του ιού από τα παράνοµα εκδιδόµενα άτοµα, είναι ένα δύσκολο κοµµάτι έρευνας, εφόσον υπάρχει έλλειψη έγκριτης έρευνας, αλλά και εξειδικευµένοι φορείς (δηµόσιοι ή Μη Κυβερνητικοί) οι οποίοι ασχολούνται µε τη εν λόγω οµάδα στόχου και τους χρήστες των υπηρεσιών που προσφέρουν τα παράνοµα εκδιδόµενα άτοµα. Κλείνοντας, µέσα στα πλαίσια του προτεινόµενου σχεδίου δράσης για το AIDS του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, υπάρχουν κάποια σηµεία που θεωρούµε ότι χρειάζονται περαιτέρω διευκρινήσεις καθώς και σηµεία άξια σχολιασµού. 18

Στο πεδίο που αναφέρεται στο Στρατηγικό Σχεδιασµό µε άξονες τις τρεις αρχές και τα αποτελέσµατα της συνάντησης της Λισσαβόνας υπάρχουν ζητήµατα τα οποία δεν διευκρινίζονται όπως ποιοι είναι οι Πολιτικοί στόχοι και πώς θα επιτευχθεί η διακοµµατική συναίνεση και συνεργασία σε ένα πλαίσιο πενταετίας. εν φαίνεται να έχει σχεδιαστεί κάποιο πλάνο ούτε φαίνονται συγκεκριµένες δεσµεύσεις. Πώς εξασφαλίζεται η ισότητα και η ίση πρόσβαση στις υγειονοµικές υπηρεσίες της χώρας και πιο πλάνο υπάρχει ώστε να εµπλακούν ενεργά οι δηµόσιοι φορείς και να δεσµευτούν σε ο, τι αφορά στις προτεινόµενες δράσεις; Είναι γνωστό ότι οι δηµόσιοι φορείς υγειονοµικών υπηρεσιών πολλές φορές αρνούνται να εξυπηρετήσουν άτοµα κοινωνικά ευπαθών οµάδων (ανασφάλιστοι, µετανάστες κλπ.) παρόλο που υπάρχει η προβλεπόµενη νοµοθεσία. Για παράδειγµα υπάρχει διαφορετική αντιµετώπιση από τους υγειονοµικούς φορείς µεταξύ των ελλήνων και των αιτούντων άσυλο, άρνηση υγειονοµικών φορέων για παροχή ιατροφαρµακευτικής περίθαλψης, συγκεκριµένα δηµόσια νοσοκοµεία αρνούνται να χορηγήσουν φάρµακα σε αιτούντες άσυλο παρόλο που προβλέπεται από τον νόµο, καθώς επίσης αρνούνται και να περιθάλψουν εξωτερικούς ασθενείς. Τι διασφαλίζει λοιπόν ότι στο προτεινόµενο σχέδιο δράσης οι συγκεκριµένοι δηµόσιοι φορείς θα ανταποκριθούν σε βάθος χρόνου και ποιος ελεγκτικός µηχανισµός θα υπάρχει ως προς αυτό; Επίσης στη ράση 2 που αφορά στην εκπαίδευση ιατρονοσηλευτικού προσωπικού/φροντιστών ασθενών, δικηγόρων και δικαστών του τοµέα έρευνα και εκπαίδευση είναι φανερή η αναγκαιότητα της εκπαίδευσης του ιατρικού/ νοσηλευτικού προσωπικού σε εµπλεκόµενους υγειονοµικούς φορείς. Η εκπαίδευση θα πρέπει να αφορά όλα τα στελέχη των φορέων αυτών (από τα χαµηλότερα: γραµµατειακή υποστήριξη µέχρι τα ανώτατα γιατρούς και άλλα στελέχη που έρχονται σε άµεση επαφή µε τους ασθενείς και τις οικογένειές τους). Η εκπαίδευση από µόνη της όµως δεν είναι αρκετή γιατί δεν υπάρχει τρόπος να ελεγχθεί η εφαρµογή της θεωρίας στην πράξη και να διευκρινιστεί η επιτυχία της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Για τους παραπάνω λόγους θα πρέπει να υφίσταται ένα ολοκληρωµένο σχέδιο αξιολόγησης του προσωπικού και εφαρµογής αυτών των βέλτιστων κλινικών πρακτικών (Από ποιους θα αξιολογείται το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό; Θα υπάρχει µόνο εσωτερική αξιολόγηση ή και εξωτερική;) Προτείνουµε την αξιολόγηση σε δυο επίπεδα: εσωτερικό και εξωτερικό. Η εσωτερική αξιολόγηση θα πραγµατοποιείται από στελέχη των εµπλεκόµενων φορέων µε συγκεκριµένη δοµή. Η εξωτερική αξιολόγηση µπορεί να πραγµατοποιείται επίσης σε δύο επίπεδα. Η ποιότητα των παρεχοµένων υπηρεσιών από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό µπορεί να αξιολογείται από τους ίδιους τους ασθενείς καθώς και η προτεινόµενη διαδικασία εφαρµογής µπορεί να αξιολογείται από τρίτα πρόσωπα (επιστήµονες µε κατάλληλη εξειδίκευση που δεν θα προέρχονται από δηµόσιους φορείς). Το συγκεκριµένο σύστηµα αξιολόγησης που προτείνουµε είναι απαραίτητο για να υπάρξει ουσιαστική βελτίωση των παρεχοµένων υπηρεσιών. Τέλος δε, στον τοµέα 3 Παρακολούθηση /Θεραπεία- ράση πρόβλεψη για παιδιά και εφήβους η δράση είναι πραγµατικά πολύ ενδιαφέρουσα και αποτελεί ένα πρωτοποριακό πρόγραµµα για τον Ελλαδικό χώρο. Θα µπορούσαµε να επισηµάνουµε κινδύνους όπως πιθανή ιδρυµατοποίηση κι επίσης δεν γίνεται σαφές ποια θα είναι τα κριτήρια φιλοξενίας καθ όλη τη διάρκεια της ηµέρας όπως και το τι περαιτέρω δράσεις θα υπάρχουν για εγκαταλελειµµένα παιδιά και ποιο θα είναι το χρονικό διάστηµα φιλοξενίας. 19

Οι δράσεις που προτείνονται είναι ενδιαφέρουσες, οι δυσκολίες να εφαρµοστούν λόγω κάποιων αρνητικών συνθηκών που παρατηρούνται στη χώρα και λειτουργούν αποτρεπτικά (για παράδειγµα: υπάρχει έλλειψη υποδοµών, υλικοτεχνικού εξοπλισµού, εξειδικευµένου προσωπικού, και στοχευόµενων πόρων) είναι υπαρκτές. Ωστόσο, η αρνητική αυτή κατάσταση µπορεί να αποφευχθεί µέσω του συντονισµού όλων των φορέων (κρατικών, ΜΚΟ κ.ά), την κατάρτιση ενός λεπτοµερούς προγραµµατισµού δράσεων και φυσικά ανάλογων σχεδίων διαχείρισης του ρίσκου αυτών των δράσεων. Η λειτουργία της Επιτροπής Κοινωνικού ιαλόγου για το aids στο ΚΕΕΛΠΝΟ όπου συµµετέχει µια πλειάδα ΜΚΟ και φορείς από όλους τους χώρους καθώς και το γεγονός ότι για πρώτη φορά εφέτος επιχειρήθηκε µία συντονισµένη προσπάθεια προκειµένου η 1 η εκεµβρίου να αποτελεί µία συλλογική ηµέρα ενηµέρωσης κι ευαισθητοποίησης κατά του AIDS, µε κοινό µήνυµα και παράλληλες εκδηλώσεις (ΠΑΡΕ > ΦΟΡΑ > ΕΞΕΤΑΣΟΥ) προµηνύουν ότι πολλά και θετικά βήµατα µπορούν να γίνουν ώστε η Hiv λοίµωξη να µην είναι ένα πεδίο αντιπαραθέσεων, ένα στρατόπεδο των µεν και δε, αλλά αντίθετα µία κατάσταση η οποία µπορεί να αντιµετωπιστεί µε συντονισµένες ενέργειες, δικτύωση και επαλληλία δράσεων. Βιβλιογραφικές πηγές: ελτίο Επιδηµιολογικής Επιτήρησης της HIV/ AIDS λοίµωξηςστην Ελλάδα, τεύχος 24, Οκτώβριος 2009, Υπουργείο Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσηµάτων (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ) Πρακτικά Εκπαιδευτικής ιηµερίδας «Ανασφάλιστοι Οροθετικοί και Πρόσβαση στην Θεραπεία» ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (20 & 21 Μαρτίου 2009) (τα στοιχεία των σελίδων από 9 έως και 12 αντλήθηκαν από τις εισηγήσεις των: Γιαννοπούλου Μαρία και Σταµατάκη Σπύρου Γραφείο Ψυχοκοινωνικής Στήριξης ΚΕΕΛΠΝΟ καθώς και της εισήγησης της Τζωρτζουλάκη Μελποµένης /Κοινωνική Λειτουργός της Κ.Υ του Πανεπιστηµιακού Ν. Ηρακλείου Κρήτης 20