Από τον Γαλιλέο Γαλιλέι

400 χρόνια αστρονομίας Από τον Γαλιλέο Γαλιλέι στον Στίβεν Χόκινγκ Του Χαρίτωνα Τομλ ίδη, Δ ρ. αστροφυσικής Το 1609 ο Γαλιλέο Γαλιλέι έστρεψε για πρώτη φορά το τηλεσκόπιο στον ουράνιο θόλο άλλαξε η ιστορία της ανθρωπότητας. Συγχρόνως ο Γιοχάνες Κέπλερ, με τους νόμους του, επιβεβαίωσε το ηλιοκεντρικό σύστημα. Στα τέλη του 170υ αιώνα ο Ισαάκ Νιούτον με το έργο του, παντρεύει τους νόμους της φύσης της Γης με του ουρανού εισάγει τη δύναμη της βαρύτητας σαν κυρίαρχη δύναμη των κινήσεων των σωμάτων. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας των τηλεσκοπίων έφερε την ανακάλυψη πολλών νέων ουρανίων σωμάτων, όλα παρέμεναν όμως αστέρια νεφελώματα του Γαλαξία μας. Στις αρχές του 20ου αιώνα ο Άλμπερτ Αϊνστάιν αλλάζει τη φύση της βαρύτητας εισάγει τη σχετικότητα στο χώρο στο χρόνο, αλλά κρατάει το σύμπαν στα τικό. Το 1929 το σύμπαν αρχ(ζει να διαστέλλεται αποκτά πολλούς περισσότερους γαλαξίες διαφόρων μορφών, με την εργασία του Έντουιν Χάμπλ. Μοντέλα του σύμπαντος παρουσιάζονται στα μέσα του 20ου αιώνα οι σπειροειδής μορφή του Γαλαξία μας χαρτογραφείται με την ανακάλυψη χρήση των ραδιοτηλεσκοπιών. Ο ανταγωνισμός των ΗΠΑ της Σοβιετικής Ένωσης φέρει την ανάπτυξη της δ ιαστημικής τον πρώ το άνθρωπο στη Σελήνη το 1969. Η διαστημι κή φέρνει κ αι τα πρώ τα δια στημικά τηλεσκόπια να περιφέρονται της Γης να ανοίγουν τον κοσμικό μας ορι1;οντα σε πολύ μεγάλα βάθη. Παράλληλα χτι1;εται ο πρώτος Διεθνής Διαστημικός Σταθμός στις αρχές του 210υ αιώνα σε συνεργασία πολλών κρατών. 1. Από το Γαλιλέο Γαλιλέι μέχρι του ς πρώτους καταλόγους των άστρων κα ι τ ο μοντέλο του Γαλαξία του Χέρσελ. Σαν την Κυριακή 15 Φεβρουαρίου πριν από 445 χρόνια, στην πόλη Πίζα της Ιταλίας γεννή θηκε ένα παιδί έμελλε να αλλάξει την ιστορία της ανθρωπότητας. Ένα παιδί όπως όλα τα παιδ ιά ήταν περίεργο. Όταν ο πατέρας του τον έπαιρνε στην εκκλησία, αυτός αντί να ακούει τους λατινικούς ύμνους έψελναν οι ιερείς οι ψάλτες, αυτός κοιτούσε τους πολυέλαιους κρέμονταν από την οροφή της εκκλησίας. Γ ιατ ί άλλοι κουνιόνταν περ ισσότερο από άλλους; Η περιέργειά του αυτή άλλες περιέργειες λύνονταν συνήθως με πειράματα έκανε ο ίδιος. Η περιέργειά του συνεχίστη κε ακόμη όταν έγινε 45 χρονών. Άκουσε για ένα όργανο μπορούσε να φέρει το «αόρατο» στα μάτια μας, όταν κο ιτάμε μέσα στο όργανο αυτό. Ήταν το τηλεσκόπιο ανακαλύφθηκε το 1608. Έκανε ένα ο ίδιος το γύρισε στον ουρανό, το 1609. Και άλλαξε από εκεί πέρα την ιστορία της ανθρωπότητας. Είδε ότι η Σελήνη έχει κρα τήρες, ο Ήλ ιο ς έχει «ούννεφα», τις σημερινές κηλίδες, είδε ότι ο Δίας ήταν σαν μια «μπάλα», δηλαδή σαν τη Γη μας, είχε τέσσερις δορυφόρους, αυ τούς σή μερα Ο Γαλιλέο Γαλιλέι 14

νας. Ένας πολυπράγμονας δεν θυσίασε την έρευνα την αλήθεια στην μισαλλοδοξία της Καθολικής εκκλησίας. Αυτόν γιορτάζουμε εφέ τος στο Παγκόσμιο Έτος Αστρονομίας σε όλον τον κόσμο. Τον άνθρωπο αυτόν, πριν από 400 χρόνια γ ια πρώτη φορά σήκωσε το τηλεσκό πιο στον ουρανό άλλαξε τον ορίζοντα του. Ένα τηλεσκόπιο, αν είχε ανακαλυφθεί οχτώ χρόνια νωρίτερα, ίσως έσωζε τη ζωή του τελευταίου οραματιστή του 160υ αιώνα, ενός από τους μεγαλύτερους οραματιστές όλων των αιώνων, του Τζιορντάνο Μπρούνο. Ο φιλό σοφος Τζιορντάνο Μπρούνο κάηκε στην πυρ ά της Ιεράς Εξέτασης την αυγή του 170υ αιώνα, το Φεβρουάριο του 1600, γιατί τόλμησε να πει ότι υπάρχουν εκατομμύρια ήλιοι στο Σύμπαν άρα εκατομμύρια Γαίες. Μια προσβολή για την Καθολική Εκκλησία του κόστισε τη ζωή, σε μια από τις πλατείες της Ρώμης σήμερα φέρει το όνομά του Συγχρόνως με τι βιβλίο αστρικός ονομάζουμε δορυφόρους του Γαλιλέου, τους τέσσερις από τους τουλάχιστον 63 δορυφόρους έχει ο Δίας. Είδε ότι ο ουρανός έχει πολύ περισσότερα αστέρια από όσα βλέμε ότι ο Αυγερινός, δηλαδή ο πλανήτης Αφροδίτη έχει φάσεις σαν τη Σελήνη. Και όλα αυτά δεν τα κράτησε για τον εαυτό του αλλά τα έδειχνε Αγγελιοφόρος) Sidereus Nuncius(O περιλάμβανε όλες τις πιο πάνω παρατηρήσεις του Γαλιλέο Γαλιλέι, τυπώνεται άλλο ένα βιβλίο, το tronomia nova As- (Νέα Αστρονομία) του Γιοχάνες Κέπλερ επιβεβαιώνει μαθηματικά ότι το κέντρο του ηλιακού μας συστήματος είναι ο ήλιος οι πλανήτες περιφέρονται γύρω απ ' αυτόν σε ελλειπτικές τροχιές όχι κυκλικές. σε όλον τον κόσμο. Έβλεπε ότι ο Ήλιος είναι Ογδόντα χρόνια αργότερα ο Ισαάκ Νιούτον το κέντρο του πλανητικού μας συστήματος παγιώνει τους νόμους του Κέπλερ εξηγεί όχι η Γη. Γι' αυτό η Καθολική εκκλησία τον τους νόμους των κινήσεων των σωμάτων με τη καταδίκασε σε απομόνωση στο σπίτι του, να δράση μιας δύναμης την ονομάζει βαρύ υπογράψει ότι αυτά έλεγε ήταν λάθος. Παρ ' τητα. Στο κορυφαίο του έργο Ρτίτιοίρίε όλα αυτά, αυτός δεν σταμάτησε τις έρευνες, ematica, από το 1687, παντρεύ ξεγέλασε ολόκληρη Καθολική εκκλησία με ένα βιβλίο, έγραψε λίγο πριν πεθάνει όταν ήταν ει τους νόμους χρονών, τον «Δ ιάλογο ανάμεσα στο Πτολε της Γης με τους μαϊκό Κοπερνίκειο σύστημα». Ένα βιβλίο νόμους των ου 68 από τα κορυφαία στην ιστορία του ανθρώ ρανίων στη Γη. Σαν άλλος Αριστοφάνης διακωμωδούσε των δείχνει ότι οι νόμοι των σίας κόντρα στην επιστήμη. κινήσεων ένα μεγάλο μυαλό ένας μεγάλος επιστήμο- ι σωμά την στενότητα του μυαλού της επίσημης εκκλη Ο άνθρ ωπος αυτός ήταν ο Γαλιλέο Γαλιλέι, Math- των σωμάτων είναι ι παγκόσμιοι. ~==----~~ Π αρ άλλη λα Η σελήνη όπως την είδε ο Γαλιλέο 15

κατασκευάζει τα πρώτα κατοπτρικά τη λεσκόπια από τότε φέρουν Το 1929 σε μία δημόσια ραδιοφωνική μετά δοση στις Η.Π.Α. ο Έντουιν Χαμπλ απέδειξε ότι ανοίγει έτσι υπάρχουν άλλοι γαλαξίες εκτός από τον δικό για τους μας. Αργότερα μάλιστα έκανε μια κατανομή αστρονομικούς των γαλαξιών σε ελλειπτικούς, σπειροειδείς ορίζοντες στις ανωμάλους στέκει αρκετά καλά ακόμη επόμενες γενεές. μέχρι τις ημέρες μας. Αυτό όμως έκανε τους πάντα ακολούθη σαν η τεχνολογία των τηλεσκοπίων έφερε την κατασκευή τερα στίων κατοπτρικών διοπτρικών τηλεσκο πίων παράλληλα την ανακάλυψη πολλών νεφελωμάτων αλλά αστρικών σμηνών. Ο πρώτος κατάλογος με περισσότερα από εκατό τέτοια αντικεί μενα συμπλη ρώθηκε από τον γάλλο ερευνητή Τσαρς το Ισαάκ Νιούτον τη διαστημική εποχή. το όνομά του Στους αιώνες Γιοχάνες Κέπλερ 2.Από τους πρώτους γαλαξίες μέχρι Μεσσιέ 1781, την επιστήμονες να εκπλαγούν ήταν όταν ο Χάμπλ απέδειξε ότι το Σύμπαν μας δεν είναι στατικό αλλά διαστέλλεται. Ο Άλμπερτ Άινστάιν στις αρχες του 200υ αιώνα είχε αποδείξει πρώτα ότι ο χρόνος ο χώρος είναι έννοιες σχετικές δέκα χρόνια αργότερα, το 1915, ότι η βαρύτη τα του Νιούτον δεν είναι καμία δύναμη, αλλά ιδιότητα της γεωμετρίας του χωροχρόνου εμφανίζεται εκεί ό υπάρχει μάζα. Οι λύσεις όμως των εξισώσεων του βαρυτικού πεδίου του έδιναν ένα στατικό Σύμπαν, κάτι ο Χάμπλ απέδειξε ότι είναι λάθος με παρατηρήσεις έκανε σε μακρινούς γαλαξίες. ίδια Αυτό το χρησιμοποίησαν αργότερα, στα χρονιά ένας μισά του 200υ αιώνα, ο Γκάμοφ ο Μπόντι μουσικός για να ν ότι το Σύμπαν μας δημιουργήθηκε αλλά μαθηματικός, με μία μεγάλη έκρηξη πριν από περί αστρονόμος δισεκατομμύρια χρόνια. Τα κατάλοιπα από αυ μεγάλος τήν τη μεγάλη έκρηξη τα ανακάλυψαν τυχαία οι κατα σκευαστής τηλε σκοπίων ο ίλιαμ Πενζίας Γουήλσον το 1964 όταν δούλευαν Ου- Χέρσελ, ανακάλυπτε τον πλανήτη Ουρανό. Ο Χέρ σελ ανακάλυψε από δύο φεγγάρια για τον Κρόνο τον Ουρανό αλλά παρουσίασε το πρώτο μοντέλο του Γαλαξία μας: Ένα μεγάλο δίσκο γεμάτο με άστρα το ηλιακό μας σύ στημα στο κέντρο του. Κανένας αστρονόμος για περισσότερο από 140 χρόνια δε μπορούσε να φαντασθεί ότι ο Γαλαξίας μας ήταν ένας από τους δισεκατομμύρια άλλους γαλαξίες του Σύ μπαντος ότι μερικά από τα αντικείμενα εμείς ονομάζουμε νεφελώματα δεν είναι τίποτε άλλο από άλλους γαλαξίες. Αυτό έγινε στις αρ χές του 200υ αιώνα από τον Έντουιν Χάμπλ. Το ηλιοκ εντρικό σύ στη μ α του Κοπ έρνικου 16 15-10

για τη βελτίωση των κεραιών της τηλεφωνικής Μπελ. μια εταιρείας Ήταν αμυδρή ακτινοβολία υποβάθρου, 3 βαθμών Κέλβιν ή -270 βαθμούς Κελσίου έρχονταν κάθε του από σημείο ουρανίου ο Χάμπλ το τηλεσκόπιό του θόλου, δείγμα της αρχικής έκρηξης της δημιουργίας πριν από 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια. Ο 20ς Παγκόσμιος Πόλεμος έφερε όμως την τελειοποίηση των ραδιοτηλεσκόπιων έτσι άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα μοντέλα του Γαλαξία μας, στηριγμένα πια σε παρατηρήσεις έδειχναν ότι, όχι μόνο εμείς δε βρισκόμαστε στο κέντρο ενός σπειροειδούς γαλαξία, αλλά απέχουμε από το κέντρο του γύρω στα 30 000 έτη φωτός. Το φως δηλαδή στέλνεται από ένα αστέρι βρίσκεται στο κέντρο του Γαλαξία μας, θέλει 30000 χρόνια για να μας φτάσει. Και όχι μόνο αυτό, αλλά ο ήλιος μας είναι ένας από τους 200 δισεκατομμύρια ήλιους υπάρχουν στο Γαλαξία μας. Δηλαδή είμαστε ένας πλανήτης, περιστρέφεται γύρω από ένα από τα δισεκατομμύρια άστρα υπάρχουν βρίσκεται κά μακριά από το κέντρο ενός τυπικού γαλαξία, σε ένα Σύμπαν διαστέλλεται. Αυτ ές ήταν οι γνώσεις μας για την Κοσμική μας θέση. Στα τέλη όμως τις δεκαετίας του 1950 ο συνεχής ανταγωνισμός των δύο υπερδυνάμεων Η.Π.Α. Σοβιετικής Ένωσης, έφερε τον πρώτο άνθ ρωπο να αφήνει τον πλανήτη αυτό να πατά σε ένα άλλο σώμα του πλανητικού μας συστήματος, τη Σελήνη. Παράλληλα έφερε τα πρώτα σήματα ο άνθρωπος άρχισε να στέλνει στους άλλους κατοίκους του Γαλαξία μας. Μπήκαμε στη διαστημική εποχή. 3. Η διαστημική εποχή ο τουρισμός στο διάστημα. Την 4η Οκτωβρίου του 1957 για τρεις μήνες πολλοί άνθρωποι πάνω στη Γη άκουγαν ένα σταθερό «μπιμπ, μπιμπ, μπιμπ». Ήταν το σήμα εξέπεμπαν οι τέσσερις κεραίες μιας μεταλλικής στρογγυλής σφαίρας περιφέρονταν γύρω από τη Γη σε μιάμιση ώρα. Ήταν ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος ο Σπούτνικ 1, εκτόξευσαν οι Σοβιετικοί, γ ια να ακολουθήσουν αρκετοί άλλοι με τον Σπούτνικ 2 έναν μήνα αργότερα με τον πρώτο «αστ ρ οναύτη» τη μικρή σκυλίτσα Λάικα. Δεν άργησε βέβαια να εκτοξευθεί ο πρώτος άνθρωπος το 1961, ο Γιούρι Γκαγκάριν, αυτός Σοβιετικός. Αυτό έκανε τον πρόεδρο των Η.Π.Α. Τζον Κένεντυ να υποσχεθεί στον λαό του, ότι οι αμερικάνοι θα είναι οι πρώτοι θα πατήσουν στη Σελήνη πριν το τέλος της δεκαετίας του 1960. Και τήρησε την υπόσχεσή του. Τον Ιούλιο το 1969 τα πρώτα ανθρώπινα πόδια πάτησαν στο δορυφόρο μας τη Σελήνη, με την αποστολή ΑροlΙο 11 συνέχισαν με άλλες αποστολές μέχρι το Δεκέμβρη το 1972, όταν ο τελευταίος ΑροlΙο 17 άφησε για πάντα τη Σελή νη. Δώδεκα άνθρωποι τρία οχήματα μετακινήθηκαν σε ένα άλλο ουράνιο σώμα εκτός Γιούρι Γκαγκάριν. Ο πρώτος άνθρωπος πέταξε στο διάστημα 17

της Γης μας. Η για το σύμπαν. Σχεδόν παράλληλα αρχίσαμε διαστημική βέ να κατασκευάζουμε τον πρώτο Διεθνή Δια βαια εποχή συ στημικό Σταθμό. Είναι μια συνεργασία πολλών νεχίστηκε κρατών περιφέρεται σταθερά γύρω από τη απο Γη, πάντα με αστροναύτες επάνω του, διε στολές συ νεργούν πολλά πειράματα. Παρ ' όλο η κατα νεχίζεται μέχρι σκευή του ξεκίνησε το σήμερα. Τη δε ακόμη, αλλά ήδη δέχτηκε έξι επισκέπτες, του με άλλες έχει τελειώσει 1970 ρίστες έβλεπαν από εκεί τα σπίτια τους στείλαμε τα την ανατολή του Ήλιου κάθε μιάμιση ώρα. Τον καετία του Ο Στίβεν Χόκινγκ 1998, δεν πρώτα μηνύμα διαστημικό αυτό σταθμό επισκέφτηκε ο με τα στους εξωγήινους με το μεγαλύτερο ραδιοτη γάλος επιστήμονας Στίβεν Χόκινγκ, ένιωσε λεσκόπιο έχουμε, μέτρων, βρίσκε ύστερα από πολλά χρόνια τι θα πει να μπορείς ται στο Αρεσίμπο στο Πουέρτο Ρίκο. Ήταν ένα να αισθάνεσαι ελεύθερος στις κινήσεις σου δυαδικό σήμα έδινε τις συντεταγμένες μας όχι δεμένος πάνω σε αναπηρικό καρότσι. Ο Στί 305 την ταυτότητά μας. Αυτά τα στείλαμε όμως, βεν Χόκινγκ ανακάλυψε την ακτινοβολία μαζί με χαιρετίσματα σε ποικί φέρει το όνομά του είναι η ακτινοβολία λη μουσική ήχους από τη Γη μας, με έναν εκπέμπει μια μαύρη τρύπα. Θα είναι οι μαύρες χρυσό δίσκο με οδηγίες χρήσης επικολλημένο τρύπες οι τελευταίοι «κάτοικοι» του σύμπαντός στα διαστημόπλοια μας; Αυτό θα το δείξει το μέλλον. 55 γλώσσες Voyagers Pioneers, συνεχίζουν να ταξιδεύουν μέχρι σήμερα. Σε 40.000 χρόνια θα φτάσουν στους πρώτους κατοίκους ενός άλλου αστρικού συστήματος 4. Το μέλλον της αστρονομίας. Το τηλεσκόπιο Χάμπλ θα αντικαταστα ελπίζουμε να μην ήταν τα τελευταία χαιρετί θεί την επόμενη δεκαετία με το τηλεσκόπιο σματά μας στείλαμε στους φίλους μας εξω Webb, γήινους. το Χάμπλ είναι Το 1990 εκτοξεύσαμε το πρώτο διαστη μικό τηλεσκόπιο, το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χάμπλ, συνεχίζει να περιφέρεται γύρω από τη Γη να μας γεμίζει με νέες πληροφορίες ένα τηλεσκόπιο 6,5 μέτρων σε σχέση με 2,5 μέτρα, θα ανοίξει τους κοσμικούς μας ορίζοντες πολύ περισσό τερο. Το συμβολόμετρο Lisa θα μας δείξει αν υπάρχουν βαρυτικά κύματα το τηλεσκόπιο Planck θα δοκιμάσει τη θεωρία των χορδών. Παράλληλα άλλα έθνη όπως η Κίνα, η Ινδία η Ιαπωνία άρχισαν τον ανταγω νισμό για την κατάκτηση του πλανητικού μας συστήματος. Υπερμεγέθη οπτικά συμ βολόμετρα πάνω στη Γη θα μας οδηγήσουν στις πρώτες στιγμές της δημιουργίας του σύμπαντος νέοι κλάδοι αστροφυσικής, όπως η αστροσωματιδιακή φυσική, θα μας δείξουν αν αυτό βλέμε παρα τηρούμε είναι μόνο το 4% από ότι υπάρχει στο σύμπαν. Το μέλλον δηλαδή της αστρο νομίας προβλέπεται λαμπρό. Ευχή μας εί ναι το ανθρώπινο γένος να γιορτάσει μετά από 400 χρόνια μια ίδια επέτειο με αυτήν γιορτάζουμε εμείς εφέτος το αν Συστοιχία σύγχρονων ραδιοτηλεσκοπίων 18 θρώπινο γένος να μην έχει εξαφανιστεί μέχρι τότε.