ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΝΩΤΕΡΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ Ι ΡΥΜΑΤΩΝ ΣΕ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΙΣ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Περιεχόµενο Προγράµµατος (µαθήµατα, ώρες κλπ): Το Πρόγραµµα Σπουδών διαχωρίζεται σε δύο Κύκλους Σπουδών Βιοϊατρικό και τον Κτηνιατρικό. (ΚΣ) τον Α. Βιοϊατρικός Κύκλος 1. Πρόγραµµα Σπουδών- Κατεύθυνση: Βιοδιαγνωστική Μαθήµατα 1. ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗ ΣΕ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ (50 ώρες 2 Πιστωτικές Μονάδες) Υπεύθυνος Μαθήµατος: Αν. Καθηγητής ΤΖΗΜΑΓΙΩΡΓΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ιδάσκοντες Μαθήµατος: Μέλη ΕΠ των Τµηµάτων Ιατρικής και Βιολογίας του ΑΠΘ και του Τµήµατος Ιατρικής Παν. Θεσσαλίας. Αντικείµενο: Το µάθηµα αυτό έχει ως αντικείµενο την επιµόρφωση των πτυχιούχων στη λειτουργία σύγχρονης τεχνολογίας και καινοτόµων µεθοδολογιών που εφαρµόζονται σήµερα τόσο στη βασική και εφαρµοσµένη έρευνα όσο και στον τοµέα της παροχής υπηρεσιών στην πρωτοβάθµια υγεία. Στόχοι- εξιότητες: Στοχεύει στην ανάπτυξη γνώσεων και δεξιοτήτων στην: Εκµάθηση και ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών στη εφάρµογή µεθόδων σύγχρονης και καινοτόµου τεχνολογίας (Κυτταροµετρητών ροής, µηχανηµάτων PCR-πραγµατικού χρόνου, συνεστιακού µικροσκοπίου κ.α.) Μοριακή και κυτταρική βιολογία για την παραγωγή ερευνητικών ή βιοδιαγνωστικών αποτελεσµάτων Στην αξιολόγηση και την ερµηνεία των ερευνητικών ή βιοδιαγνωστικών αποτελεσµάτων Ανάπτυξη δεξιοτήτων στην εφαρµογή της βιοπληροφορικής ανάλυσης τόσο για την παραγωγή όσο και την αξιολόγηση και ερµηνεία των πειραµατικών αποτελεσµάτων που αφορούν σε µοριακές τεχνικές. ιαµόρφωση, οργάνωση, στελέχωση και λειτουργία ερευνητικών και βιοδιαγνωστικών κέντρων µοριακής γενετικής, βιοπαθολογικών και κυτταρολογικών εργαστηρίων, κέντρων γονιµότητας, προτύπων κέντρων εφαρµογής Γονιδιακής και Κυτταρικής Θεραπείας καθώς και «ηµόσιων Τραπεζών» αποµόνωσης και κρυοσυντήρησης κυττάρων και βιολογικού υλικού. ιδακτική µέθοδος: Περιλαµβάνει ένα θεωρητικό µέρος όπου θα περιγράφεται η µεθοδολογία, η στρατηγική ανάπτυξής της και η πιθανή
αντιµετώπιση προβληµάτων καθώς και το πρακτικό µέρος όπου ο εκπαιδευόµενος θα εξασκηθεί σε εργαστηριακές µοριακές τεχνολογίες αιχµής. Το µάθηµα θα είναι αναρτηµένο σε ηλεκτρονική µορφή στην πλατφόρµα Blackboard και ο εκπαιδευόµενος θα προετοιµάζεται για την άσκηση. Η άσκηση θα γίνεται σε µικρές οµάδες (3-4 ατόµων) και σε κάθε οµάδα θα παρέχεται όλη η βασική υλικοτεχνική υποδοµή και αναλώσιµα για την εκτέλεση των εργαστηριακών ασκήσεων. Θα χρησιµοποιηθεί Τεχνολογία της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας ώστε οι εκπαιδευόµενοι να έχουν στη διάθεσή τους τόσο το πρωτόκολλο εκτέλεσης της άσκησης όσο και τα αποτελέσµατα µε βάση πρότυπα (controls). Μαθησιακές δραστηριότητες: Εργαστηριακή-πρακτική άσκηση, τηλεκπαίδευση, εκπαιδευτικές επισκέψεις Μέθοδος αξιολόγησης: Σύντοµα διαγωνίσµατα πολλαπλών επιλογών στο τέλος κάθε άσκησης-επίσκεψης. Τελική εργαστηριακή εξέταση όπου οι εκπαιδευόµενοι (σε µικρές οµάδες) καλούνται να απαντήσουν σε σύντοµα ερωτήµατα που τους τίθενται, εφαρµόζοντας την τεχνολογία και τις µεθόδους που έχουν διδαχθεί στη βιοδιαγνωστική και µε την παρουσίαση-αξιολόγηση-ερµηνεία των αποτελεσµάτων τους. Επικοινωνία: Σε προκαθορισµένη ηµέρα/ώρα που έχει ορίσει ο κάθε διδάσκοντας µε εφαρµογή της πλατφόρµας BigBlueButton (WebConf.auth.gr). Περιεχόµενο µαθήµατος: Αρχές οργάνωσης και πιστοποίησης διαγνωστικών εργαστηρίων ιαχείριση βιολογικών υλικών-δειγµάτων και γενετικού υλικού Αρχές ορθής εργαστηριακής πρακτικής, ερµηνείας - αξιολόγηση των αποτελεσµάτων των αναλύσεων αντιµετώπιση προβληµάτων Αποµόνωση κυττάρων, ταυτοποίησή τους µε κυτταροµετρία ροής και κυτταροκαλλιέργεια Αρχές και εφαρµογές ανάλυσης νουκλεικών οξέων: αποµόνωσηποσοστικοποίηση-ηλεκτροφορητικός έλεγχος-ανάλυση της πρωτοδιάταξης τους Παρασκευή και ανάλυση καρυοτύπου Ιχνηλάτες in situ υβριδισµού µε φθορίζουσα σήµανση για την ανίχνευση γονιδίων (FISH) Εφαρµογές στην προγεννητική και κλινική διάγνωση και στη γενετική του καρκίνου Ανίχνευση γονιδίων µε σύγχρονες µεθόδους µοριακής βιολογίας Συµβατική PCR και παραλλαγές της Real Time PCR -MSP Μικροσυστοιχίες DNA Κλασσικές και σύγχρονές µοριακές µέθοδοι προσδιορισµού της γονιδιακής ρύθµισης Σύγχρονες µέθοδοι προσδιορισµού και ανάλυσης της γονιδιακής έκφρασης Ανοσοιστοχηµεία/Ανοσοφθορισµός -Ανάλυση κατά Western ELISA Μικροσυστοιχίες πρωτεϊνών Εφαρµογές των χρωµατογραφικών και συνδυασµένων χρωµατογραφικών τεχνικών στην κλινική χηµεία
Φυλογενετική ανάλυση µικροοργανισµών γενοτυπική ανάλυση Βιοπληροφορική ανάλυση της γονιδιακής οργάνωσης, ρύθµισης και έκφρασης, µεταγονιδιωµατική ανάλυση - Συστηµική Βιολογία και Κλινικές εφαρµογές Επισκέψεις σε κλινικά διαγνωστικά εργαστήρια και Νοσοκοµειακές µονάδες 2. ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟΓΟΝΙ ΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ (50 ώρες 2 Πιστωτικές Μονάδες) Υπεύθυνος Μαθήµατος: Καθηγητής ΣΚΟΥΡΑΣ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ιδάσκοντες Μαθήµατος: Μέλη ΕΠ των Τµηµάτων Ιατρικής και Βιολογίας του ΑΠΘ, Ιατρικής του ΠΘ, Μοριακής Βιιολογίας και Γενετικής του ΠΘ Αντικείµενο: Το µάθηµα αυτό έχει ως αντικείµενο την παροχή γνώσης για την οργάνωση των µεταγραφικών µονάδων των ευκαρυωτικών οργανισµών καθώς και ιών και η δυνατότητα ανάλυσης τους, σε φυλογενετικό και λειτουργικό επίπεδο µε χρήση ειδικών προγραµµάτων Η/Υ καθώς και του διαδικτύου (Βιοπληροφορική). Μελετώνται οι βασικότερες Βάσεις Βιολογικών εδοµένων, οι τύποι πληροφοριών που διατηρούν, οι τρόποι αναζήτησης και ανάκτησης πληροφοριών από αυτές. Επιπλέον, έχει ως αντικείµενο την επιµόρφωση των πτυχιούχων στις πρόσφατες εξελίξεις στην ανάλυση της δοµής και της λειτουργίας του γονιδιώµατος του ανθρώπου και πως η πληροφορία αυτή µπορεί να συνδράµει στη διερεύνηση γενετικών ασθενειών. ίνεται έµφαση στην κατανόηση της µοριακής αιτιολογίας µονογονιδιακών, χρωµοσωµατικών και µιτοχονδριακών ασθενειών, και το πως θα µπορούσε η συγκεκριµένη γνώση να βοηθήσει στην πρόληψη ή την αντιµετώπισή τους. Αναλύεται η δυνατότητα παραγωγής διαγνωστικών προϊόντων, καθώς και η δυνατότητα παραγωγής νέων βιοτεχνολογικών φαρµάκων για τη θεραπεία ασθενειών. Περιγράφεται ο συνδυασµός των µεθοδολογιών της γενετικής και της βιοτεχνολογίας για την εφαρµογή θεραπείας των γενετικών ασθενειών στο επίπεδο του γονιδίου ή του κυττάρου. Τέλος, παρουσιάζονται οι κοινωνικοί και βιοηθικοί προβληµατισµοί από την εφαρµογή των νέων µεθοδολογιών στον τοµέα της υγείας. Στόχοι- εξιότητες: Να αποκτήσει ολοκληρωµένη γνώση για το γονιδίωµα του ανθρώπου και τις διάφορες κατηγορίες γενετικών ασθενειών. Να εξοικειωθεί µε τις σύγχρονες µοριακές τεχνικές που χρησιµοποιούνται στη διάγνωση ασθενειών. Να γνωρίσει τις δυνατότητες των µονάδων προγεννητικής διάγνωσης και εξωσωµατικής γονιµοποίησης.
Να προβληµατιστεί µε τα διλήµµατα που προκύπτουν από την εφαρµογή των σύγχρονων µεθοδολογιών της γενετικής και της βιοτεχνολογίας στη διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία των ασθενειών. Να ενηµερωθεί για τις σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις για την θεραπεία ασθενειών (θεραπεία γονιδίου και κυτταρική θεραπεία). ιδακτική µέθοδος: Περιλαµβάνει διδασκαλία καθέδρας αλλά και ανάπτυξηανάλυση-ερµηνεία-συζήτηση µικρών σε έκταση επιστηµονικών θεµάτων από ολιγοµελείς οµάδες εκπαιδευοµένων. Θα χρησιµοποιηθεί Τεχνολογία της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας για την παρουσίαση των εργασιών. Θα γίνουν επισκέψεις σε πρότυπα κέντρα σύγχρονων Βιοϊατρικών εφαρµογών. Το µάθηµα θα είναι αναρτηµένο στην πλατφόρµα Blackboard ώστε οι εκπαιδευόµενοι ανά πάσα στιγµή να έχουν στη διάθεσή τους το περιεχόµενο των µαθηµάτων. Μαθησιακές δραστηριότητες: ιαλέξεις, τηλεδιάσκεψη, τηλεκπαίδευση, εκπαιδευτικές επισκέψεις. Μέθοδος αξιολόγησης: Συγγραφή και παρουσίαση εργασίας Επικοινωνία: Σε προκαθορισµένη ηµέρα/ώρα που έχει ορίσει ο κάθε διδάσκοντας µε εφαρµογή της πλατφόρµας BigBlueButton (WebConf.auth.gr). Περιεχόµενο µαθήµατος: Αρχές διαδικτυακής επικοινωνίας Λειτουργική γονιδιωµατική Προχωρηµένα θέµατα Γενετικής και Βιοπληροφορικής (βάσεις δεδοµένων και blast) Μονογονιδιακά και µιτοχονδριακά νοσήµατα Μεταβολικά νοσήµατα και νοσήµατα οµοιοστασίας σιδήρου και οξυγόνου Κυτταρογενετική Ανάλυση Σύγχρονες µέθοδοι αναπαραγωγής και θεραπείας Γενετική συµβουλευτική Ανοσογενετική και αυτοάνοσα νοσήµατα, αυτοάνοσα νευρολογικά νοσήµατα Αιµατολογικά νοσήµατα Κυτταρική και γονιδιακή θεραπεία Βιοηθική και Βιοιατρικές εφαρµογές 3. ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ-ΕΠΙΓΕΝΕΤΙΚΗ-ΛΟΙΜΟΓΟΝΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Υπεύθυνος Μαθήµατος: Καθηγήτρια ΚΟΥΙ ΟΥ ΣΟΦΙΑ ιδάσκοντες Μαθήµατος: Μέλη ΕΠ των Τµηµάτων Ιατρικής και Βιολογίας του ΑΠΘ, Ιατρικής του ΠΘ, Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής του ΠΘ µε
συναφές γνωστικό αντικείµενο Αντικείµενο: Το µάθηµα αυτό έχει ως αντικείµενο Α. την παροχή των βασικών γνώσεων στους µηχανισµούς επιγενετικής ρύθµισης της γονιδιακής έκφρασης (DNA µεθυλίωση, τροποποίηση ιστονών, mrna), τη συµµετοχή επιγενετικών µηχανισµών στην καρκινογένεση, εκφυλιστικά και µεταβολικά νοσήµατα, και στη διαφοροποιηση των βλαστοκυττάρων, Β. την παρουσίαση µοριακών µηχανισµών πολυπαραγοντικών νοσηµάτων (καρκίνος) Γ. την παρουσίαση µοριακών δεικτών νοσηµάτων, γενετικών και επιγενετικών, (προδιαθεσικοί, προγνωστικοί, δείκτες πρώιµης διάγνωσης), δεικτών αναπτυξιακής ρύθµισης, µοριακής τοξικολογίας. την εισαγωγή στην ανάπτυξη µοριακών προσεγγίσεων για επιγενετική µελέτη (DNA τροποποίηση και ειδικά χαρακτηριστικά των διαδεδοµένων µεθόδων ελέγχου επιγενετικής τροποποίησης του DNA). Επίσης στόχος είναι η εξοικίωση µε τεχνολογίες αλληλούχισης νέας γενιάς (next-generation sequencing) στην επιγενετική µελέτη και µε υπολογιστικές προσεγγίσεις της µεταφραστικής ιατρικής µέσα από τη χρήση βάσεων δεδοµένων και εργαλείων βιοπληροφορικής µε σκοπό την ανάλυση µεταλλάξεων, γενετικών και επιγενετικών χαρακτηριστικών µοριακών δεικτών νοσηµάτων και της διαφορικής έκφρασης γονιδίων. Στόχοι- εξιότητες: στόχος είναι η εξοικείωση µε µεθοδολογίες επιγενετικής ανάλυσης, µεταφραστικής ιατρικής και τη χρήση βιοπληροφορικής στην ανάλυση βάσεων µοριακών δεδοµένων (µεταλλάξεων, γενετικών και επιγενετικών χαρακτηριστικών µοριακών δεικτών νοσηµάτων διαφορική έκφρασης έκφρασης γονιδίων) καθώς και η ενηµέρωση σε σύγχρονες προσεγγίσεις µοριακού ελέγχου και τυποποίησης µικροοργανισµών καθώς και σε θέµατα ελέγχου της αντοχής σε αντιικά. ιδακτική µέθοδος: Περιλαµβάνει διδασκαλία καθέδρας αλλά και ανάπτυξηανάλυση-ερµηνεία-συζήτηση µικρών σε έκταση επιστηµονικών θεµάτων από ολιγοµελείς οµάδες εκπαιδευοµένων. Θα χρησιµοποιηθεί Τεχνολογία της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας για την παρουσίαση των εργασιών. Το µάθηµα θα είναι αναρτηµένο στην πλατφόρµα Blackboard ώστε οι εκπαιδευόµενοι ανά πάσα στιγµή να έχουν στη διάθεσή τους το περιεχόµενο των µαθηµάτων. Μαθησιακές δραστηριότητες: ιαλέξεις, τηλεδιάσκεψη, τηλεκπαίδευση, εκπαιδευτικές επισκέψεις Μέθοδος αξιολόγησης: Περιλαµβάνει διδασκαλία καθέδρας αλλά και ανάπτυξη-ανάλυση-ερµηνεία-συζήτηση µικρών σε έκταση επιστηµονικών θεµάτων από ολιγοµελείς οµάδες εκπαιδευοµένων. Θα χρησιµοποιηθεί Τεχνολογία της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας για την παρουσίαση των εργασιών. Το µάθηµα θα είναι αναρτηµένο στην πλατφόρµα Blackboard ώστε οι εκπαιδευόµενοι ανά πάσα στιγµή να έχουν στη διάθεσή τους το περιεχόµενο των µαθηµάτων. Επικοινωνία: Σε προκαθορισµένη ηµέρα/ώρα που έχει ορίσει ο κάθε διδάσκοντας µε εφαρµογή της πλατφόρµας BigBlueButton (WebConf.auth.gr). Περιεχόµενο µαθήµατος: Μοριακός έλεγχος και τυποποίηση µικροοργανισµών Έλεγχος αντοχής σε αντιικά Επιγενετική και καρκίνος Προσεγγίσεις Μεταφραστικής Ιατρικής (χρήση βιοπληροφορικής στην ανάλυση βάσεων µοριακών δεδοµένων µεταλλάξεων, γενετικών και
επιγενετικών χαρακτηριστικών µοριακών δεικτών νοσηµάτων διαφορική έκφρασης έκφρασης γονιδίων Βιοδείκτες του καρκίνου στη διάγνωση και νέες στοχευµένες αντικαρκινικές θεραπείες Φαρµακογενωµική µεταβολοµική Ι ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΒιοΙατρικός Κύκλος (3 Κύκλοι) Εξοικείση σε σύγχρονες µεθοδολογίες και τεχνολογίες στην Ιατρική & τη Βιολογία Γενετικά & Μονογονιδιακά νοσήµατα Πολυπαραγοντικά νοσήµατα- Επιγενετική-Λοιµογόνοι Παράγοντες ΙΑΡΚΕΙΑ (ΣΕ ΩΡΕΣ) ΘΕΩΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΕΞ' ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ 10 40 0 10 0 40 10 40