Όλα όσα θα θέλατε να γνωρίζατε για τις επενδύσεις αλλά διστάζετε να ρωτήσετε τον τραπεζίτη σας

Όλα όσα θα θέλατε να γνωρίζατε για τις επενδύσεις αλλά διστάζετε να ρωτήσετε τον τραπεζίτη σας MONEY SHOW ATHENS 13 Αθήνα, 21 Δεκεμβρίου 2013 Matthias Kelm, Ph.D. Independent Economic Advisor www.tareno.lu matthias.kelm@tareno.lu

Όλα όσα θα θέλατε να γνωρίζετε για τις επενδύσεις αλλά διστάζετε να ρωτήσετε τον τραπεζίτη σας ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ 1. Καμία επένδυση δεν είναι ασφαλής 2. Είναι αδύνατον να προβλέψει κανείς μελλοντικές αποδόσεις 3. Η ενεργητική διαχείριση μειώνει την μακροπρόθεσμη απόδοση 4. Η καλύτερη επένδυση έχει πλήρη διασπορά με σταθερή κατανομή Παράρτημα Ένα αμοιβαίο που βασίζεται στις αρχές ορθολογικών επενδύσεων 2

Η έννοια της ασφαλούς επένδυσης έχει ισχυρούς υποστηρικτές ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΙΑΒΕΒΑΙΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΚΡΑΤΙΚΑ ΟΜΟΛΟΓΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΕΣ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΜΕΤΡΗΤΑ ΑΣΦΑΛΗΣ; Μολονότι ένα περιουσιακό στοιχείο χωρίς κανέναν απολύτως κίνδυνο υπάρχει μόνο στη θεωρία, στην πράξη οι περισσότεροι επαγγελματίες και ακαδημαϊκοί χρησιμοποιούν ως τέτοιο τα βραχυπρόθεσμα κρατικά ομόλογα. (wikinvest.com) Και οι δύο [ισχύον κανονιστικό πλαίσο για Ευρωπαϊκές τράπεζες και σχέδιο εφαρμογής της Βασιλείας ΙΙΙ στην ΕΕ] θεωρούν τα κρατικά ομόλογα των κρατών-μελών ως ιδιαίτερα ρευστά περιουσιακά στοιχεία άνευ κινδύνου και τα αποκλείουν από τις κεφαλαιακές απαιτήσεις και τους κανονισμούς για ανάληψη μεγάλων κινδύνων. (DIW Berlin, October 2012) Θέλουμε να πούμε στους καταθέτες ότι οι καταθέσεις τους είναι ασφαλείς. (Angela Merkel, Καγκελλάριος της Γερμανίας, 5.10.2008)... κάθε ενέργεια που στοχεύει στη μείωση, τη στέρηση ή τον περιορισμό των δικαιωμάτων των καταθετών είναι αντίθετη προς το Κυπριακό Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων Ανθρώπου Επομένως, οποιαδήποτε τέτοια πρόταση όχι μόνο στερείται νομικής βάσης αλλά και δεν μπορεί να ληφθεί σοβαρά υπόψη. (Κεντρική Τράπεζα Κύπρου, 11.2.2013, έξι εβδομάδες πριν την μερική κατάσχεση των τραπεζικών καταθέσεων) Μπορούμε να είμαστε υπερήφανοι για το σταθερό και αξιόπιστο νόμισμά μας. Δεν υπάρχει καμία κρίση του Ευρώ. Αντίθετα, αυτό που παρατηρούμε σε κάποια μέρη της ευρωζώνης είναι... μία δημοσιονομική κρίση. (Jean-Claude Trichet, Πρόεδρος ΕΚΤ 2003-11, 15.5.2011) ΑΚΙΝΗΤΑ Κανείς δεν έχασε ποτέ επενδύοντας σε ακίνητα. (Ελληνική λαϊκή πεποίθηση, ευρέως διαδεδομένη μέχρι το 2009) Δεν είχαμε ποτέ πτώση των τιμών των ακινήτων σε εθνικό επίπεδο. Νομίζω, λοιπόν, ότι αυτό που πιθανόν να συμβεί είναι ότι οι τιμές των ακινήτων θα επιβραδύνουν την ανοδική τους πορεία, ίσως και να σταθεροποιηθούν (Ben Bernanke, FED Chairman 2006-13, Ιούλιος 2005, έναν χρόνο προτού αρχίσουν οι τιμές να πέφτουν κατά 30%) 3

Οι περισσότερες χώρες έχουν αθετήσει ή αναδιαρθρώσει το χρέος τους ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΘΕΤΗΣΗΣ Ή ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ* Έως 2008 Ποτέ Μία φορά (έτος) Μερικές φορές (τελευταίο έτος) Μέσος όρος ετών μεταξύ αθετήσεων ή αναδιαρθρώσεων 0 100 Βέλγιο Φινλανδία Ιρλανδία Λουξεμβούργο Νορβηγία Ελβετία Αυστραλία Καναδάς Νέα Ζηλανδία Κορέα Μαλαισία Μαυρίκιος Σιγκαπούρη Ταϊβάν Ταϊλάνδη Ηνωμένες Πολιτείες (1790**) Σουηδία (1812) Δανία (1813**) Ολλανδία (1814) Τυνησία (1867) Ιταλία (1940) Φιλιππίνες (1983) Ζάμπια (1983) Αλγερία (1991) Ηνωμ. Βασίλειο/Αγγλία (1932**) Πορτογαλία (1890) Γερμανία/Πρωσία (1948***) Γαλλία (1812) Ουγγαρία (1941) Ρουμανία (1986) Ελλάδα (1932) Ιαπωνία (1946***) Ισπανία (1936**) Πολωνία (1981) Κίνα (1939) 10 χώρες της Αφρικής (2004) 18 χώρες της Λατ. Αμερικής (2008) Ρωσία (1998) Αυστρία (1945***) Ινδία (1972) Μιανμάρ (2002) Σρι Λάνκα (1996**) Ινδονησία (2002) Μέσος όρος 31 έτη ΤΑ ΚΡΑΤΙΚΑ ΟΜΟΛΟΓΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΗΝ ΑΠΟΠΛΗΡΩΘΟΥΝ 15 χώρες 9 χώρες 46 χώρες Πηγή: Reinhart/Rogoff (2009, κεφάλαια 6,7) * Εξωτερικό και εσωτερικό ** Εσωτερικό χρέος μόνο *** Νομισματική μεταρρύθμιση 4

Μεγάλη άνοδος του κρατικού χρέους καθιστά μελλοντική αθέτηση πιο πιθανή OECD GENERAL GOVERNMENT GROSS FINANCIAL LIABILITIES Σε % επί του ονομαστικού ΑΕΠ 120 100 Σύνολο ΟΟΣΑ Hνωμένες Πολιτείες Ευρωζώνη 80 60 40 20 0 ΤΑ ΚΡΑΤΙΚΑ ΟΜΟΛΟΓΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΗΝ ΑΠΟΠΛΗΡΩΘΟΥΝ Όριο χρέους Maastricht 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 The government pays interest on capital that has been consumed and no longer exists Nobody believes that the states will eternally drag the burden of these interest payments. It is obvious that sooner or later all these debts will be liquidated in some way or other, but certainly not by payment of interest and principal according to the terms of the contract. Ludwig von Mises, Human Action (1949) Πηγή: OECD Economic Outlook database 5

Νέα Ζηλανδία (1987) Ελλάδα (1991) Ιρλανδία (1856) Ταϊλάνδη (1996) Ρουμανία (1990) 18 της Λατ. Αμερικής (2006) Μιανμάρ (1996) Σρι Λάνκα (1989) Αυστραλία (1989) Αυστρία (1931) Γερμανία (1977) Ελβετία (1933) 14 της Αφρικής (1997) Ινδία (1993) Ουγγαρία (1991) Σιγκαπούρη (1982) Ρωσία (1998) Ολλανδία (1939) Τουρκία (2000) Κίνα (1997) Πορτογαλία (1931) Φιλιππίνες (1997) Πολωνία (1991) Κορέα (1997) Ισπανία (1977) Σουηδία (1991) Ιαπωνία (1992) Μαλαισία (1997) Δανία (1992) Νορβηγία (1987) Φινλανδία (1991) Καναδάς (1983) Βέλγιο (1939) Ινδονησία (1997) Ταϊβάν (1997) Γαλλία (1994) Ηνωμένο Βασίλειο (1995) Ιταλία (1990) Ενωμένες Πολιτείες (1984) Ακόμα και οι πιο φερέγγυες χώρες αντιμετωπίζουν τραπεζικές κρίσεις ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΕΤΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ* Από το 1800 ή το έτος ανεξαρτησίας έως το 2008 110 100 90 80 70 60 40 30 20 10 0 Years ΙΔΙΟ ΔΕΙΓΜΑ ΜΕ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ Πιο σταθερές τράπεζες Χώρα (έτος τελευταίας κρίσης) Πιο ασταθείς τράπεζες Πηγή: Reinhart/Rogoff (2009, παράρτημα A.3) Χώρες που δεν αθέτησαν/αναδιάρθρωσαν το χρέος τους ποτέ Χώρες που αθέτησαν/αναδιάρθρωσαν μία φορά Χώρες που αθέτησαν/αναδιάρθρωσαν μερικές φορές Μέσος όρος 48 έτη ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΙΚΕΣ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΗΝ ΕΠΙΣΤΡΑΦΟΥΝ * Αφορούν μαζικές αναλήψεις (bank runs) ή κλείσιμο, συγχώνευση, εξαγορά ή μεγάλη κρατική ενίσχυση σημαντικών τραπεζών (RR, σελ. 10) 6

Μικρό μόνο μερίδιο των καταθέσεων καλύπτεται από μετρητά ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΕΕ Σε τρισ. ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΔΑΝΕΙΑ ΜΕΤΡΗΤΑ Cash and 0,8 balances 4% with central banks 19,9 Financial ΧΡΕΟand other ΓΡΑΦΑ assets Total loans and advances ΔΑΝΕΙΑ 24,1 ΠΑΘΗΤΙΚΟ 1,0 6,1 ΚΑΤΑ- ΘΕΣΕΙΣ 13,9 7,4 14,3 Deposits from central banks Deposits from banks Deposits from non-banks Debt certificates (bonds) Other financial liabilities ΜΕΤΡΗΤΑ Cash and 1,9 balances with central banks 18,2 ΧΡΕΟ- Financial ΓΡΑΦΑ and other assets ΔΑΝΕΙΑ Total loans and advances ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ 23,4 8% ΠΑΘΗΤΙΚΟ 1,0 4,8 ΚΑΤΑ- ΘΕΣΕΙΣ 17,0 7,6 10,8 Deposits from central banks Deposits from banks Deposits from non-banks Debt certificates (bonds) Other financial liabilities 1,8 ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ Πηγή: ECB Consolidated Banking Data 2008-2012 Equity 2008 2012 ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΙΚΕΣ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΗΝ ΕΠΙΣΤΡΑΦΟΥΝ 2,3 ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ Equity 7

Όλες οι χώρες έχουν πληγεί από υψηλό πληθωρισμό στο παρελθόν ΜΕΓΙΣΤΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ (ΧΩΡΑ, ΕΤΟΣ) < 10% 10-20% 20-40% 40-80% 80-200% 200-0% > 0% Παναμάς (1974) Νέα Ζηλανδία (1980) Ολλανδία (1918) Χονγκ Κονγκ (1949) Μαλαισία (19) Σιγκαπούρη (1973) Καναδάς (1917) Ηνωμένες Πολιτείες (1864) Ελβετία (1918) Ακτή Ελεφαντοστού (1994) Κεντρ. Αφρικανική Δημοκρατία (1971) Ταϊβάν (1973) Ελ Σαλβαδόρ (1986) Σρι Λάνκα (1948) Μαυρίκιος (1980) Ονδούρα (1991) Ηνωμένο Βασίλειο (1800) Νότια Αφρική (1919) Σουηδία (1918) Αίγυπτος (1941) Γουατεμάλα (1990) Κένυα (1993) Δανία (1800) Βέλγιο (1812) Δομινικανή Δημοκρατία (2004) Κολομβία (1802) Ινδία (1943) Αυστραλία (1854) Μαρόκο (1947) Μιανμάρ (2002) Αλγερία (1947) Τυνησία (1943) Νιγηρία (1995) Γαλλία (1946) Ταϊλάνδη (1919) Πορτογαλία (1808) Ισλανδία (1983) Κόστα Ρίκα (1982) Εκουαδόρ (2000) Βενεζουέλα (1996) Ισπανία (1808) Ουρουγουάη (1990) Τουρκία (1942) Γκάνα (1983) Μεξικό (1987) Παραγουάη (1952) Φιλιππίνες (1943) Νορβηγία (1812) Ζάμπια (1993) ΤΑ ΜΕΤΡΗΤΑ ΧΑΝΟΥΝ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΟΝ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟ Κορέα (1951) Φινλανδία (1918) Χιλή (1973) Ιταλία (1944) ΥΠΕΡΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Ιαπωνία (1945) Ινδονησία (1966) Κίνα (1947) Αυστρία (1922) Βραζιλία (1990) Αργεντινή (1989) Αγκόλα (1996) Περού (1990) Βολιβία (1985) Νικαράγουα (1987) Ρωσία (1923) Πολωνία (1923) Ελλάδα (1944) Γερμανία (1923) Ζιμπάμπουε (2008) Ουγγαρία (1946) Πηγή: Reinhart/Rogoff (2009, κεφάλαιο 12) 8

Ακόμα και στην μεταπολεμική περίοδο υπήρχε σημαντικός πληθωρισμός ΜΕΣΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ 1951 2010 ΑΝΑ ΧΩΡΑ 0-2% 2-4% 4-6% 6-8% 8-12% 12-20% 20-40% > 40% Παναμάς Ελβετία Μαλαισία Βέλγιο Λουξεμβούργο Ιαπωνία Ολλανδία Αυστρία Ηνωμένες Πολιτείες Καναδάς Γερμανία Ταϊλάνδη Τυνησία Μαρόκο Γαλλία Δανία Νορβηγία Ηνωμένο Βασίλειο Σουηδία Αυστραλία Φινλανδία Νέα Ζηλανδία Ιταλία Μαυρίκιος Ινδία Ισπανία Ελ Σαλβαδόρ Γουατεμάλα Σρι Λάνκα Ουγγαρία Αίγυπτος Πορτογαλία Νότια Αφρική Ονδούρα Φιλιππίνες Ελλάδα Κένυα Δομινικανή Δημοκρατία Κόστα Ρίκα Μιανμάρ ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ 60 ΧΡΟΝΙΑ (1951 2010) 30-100% Κολομβία Παραγουάη Ισλανδία Βενεζουέλα Εκουαδόρ Μεξικό Πολωνία Ζάμπια Γκάνα Τουρκία Ινδονησία Χιλή Ουρουγουάη Βολιβία Περού Νικαράγουα Αργεντινή Βραζιλία 10-30% ΤΑ ΜΕΤΡΗΤΑ ΧΑΝΟΥΝ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΟΝ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟ 3-10% 1-3% 0-1% 0% 0% 0% Πηγή: Reinhart/Rogoff database 9

Ακόμα και τα πιο σταθερά νομίσματα έχασαν τουλάχιστον το 80% της αξίας τους ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΗ ΑΞΙΑ 19-2010 19 = 100 100 90 80 70 60 40 ΤΑ ΜΕΤΡΗΤΑ ΧΑΝΟΥΝ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΟΝ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟ All governments are firmly committed to the policy of low interest rates, credit expansion and inflation. Ludwig von Mises, Human Action (1949) Ελβετία 30 20 10 0 19 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 Ηνωμένες Πολιτείες Γερμανία Ηνωμένο Βασίλειο Ισπανία Ελλάδα Πηγή: Reinhart/Rogoff database; own calculations 10

Δυναμική αύξηση νομισματικών μεγεθών προμηνύει μελλοντικό πληθωρισμό ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΕΚΤ ΚΑΙ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟ ΑΕΠ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ 1995-2012 Σε τρισ. 10 9 8 7 ΤΑ ΜΕΤΡΗΤΑ ΧΑΝΟΥΝ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΟΝ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟ 103% του ΑΕΠ ECB M3 (M1 + deposits* + money market funds + debt securities**) GDP at market prices 6 5 4 3 2 1 0 71% του ΑΕΠ 20% του ΑΕΠ 55% του ΑΕΠ At the beginning the inflow of additional money makes the prices of some commodities and services rise; other prices rise later... This first stage of the inflationary process may last for many years But then finally the masses wake up. They become suddenly aware of the fact that inflation is a deliberate policy and will go on endlessly. Ludwig von Mises, Human Action (1949) 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 ECB M1 (Currency in circulation + overnight deposits) Πηγή: ECB Statistical Data Warehouse * With maturity up to 2 years or redeemable at notice up to 3 months ** Up to 2 years 11

Χονγκ Κονγκ (1997-2003) Λετονία (2007-2010) Ιαπωνία (από 1991) Ιρλανδία (2007-2013) Εσθονία (2007-2009) Λιθουανία (2008-2012) Δανία (2010-2011) Βουλγαρία (από 2008) Φινλανδία (1990-1993) Ηνωμένες Πολιτείες (2006-2011) Ελλάδα (από 2008) Νορβηγία (1987-1992) Ισπανία (από 2008) Γαλλία** (1992-1998) Πολωνία (2007-2013) Ελβετία (1989-1998) Ρωσία (2010-2011) Ηνωμένο Βασίλειο (2007-2009) Κορέα (1991-1998) Ολλανδία (από 2008) Σλοβακία (2008-2012) Σουηδία (1991-1993) Τσεχία (από 2008) Ισλανδία** (2008-2010) Αυστρία** (1995-2011) Νότια Αφρική (1984-1986) Βέλγιο (1980-1983) Ισραήλ (2002-2007) Καναδάς (1990-1996) Νέα Ζηλανδία (2007-2009) Αυστραλία** (2003-2006) Γερμανία (1995-2006) Πορτογαλία (από 2010) Λουξεμβούργο (2007-2009) Ιταλία (1993-1995) Οι περισσότερες χώρες έχουν ζήσει μία κατάρρευση της αγοράς ακινήτων ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΑΣΤΙΚΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΜΕΤΑ ΤΟ 1980* 0% -10% -20% -30%??? -40% -% -60% -70%???? Ακόμα μεγαλύτερη πτώση - σε εμπορικά ακίνητα -σε συγκεκριμένες περιοχές, πόλεις, ακίνητα -σε πραγματικές αξίες Πηγή: BIS Property Price Statistics * Ανάλογα με διαθέσιμα στοιχεία (τουλάχιστον 7 ετών) ** Μεγαλύτερη πόλη Η ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΤΩΣΗ 12

Γερμανικά ακίνητα δεν διατήρησαν την πραγματική τους αξία από το 1990 ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ Δείκτης ακινήτων 1990 = 100, ονομαστικές και πραγματικές αξίες σε τιμές του 1990 140 120 100 80 60 40 ΤΑ ΑΚΙΝΗΤΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΗΝ ΔΙΑΤΗ- ΡΗΣΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥΣ ΑΞΙΑ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΑ +33% ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ -12% ΟΝΟΜΑ- ΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑ- ΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ 20 0 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 Πηγή: Deutsche Bundesbank με στοιχεία από την Bulwien Gesa AG 13

Κατά την ίδια περίοδο, οι μετοχές και ο χρυσός είχαν πραγματικά κέρδη ΑΞΙΕΣ ΜΕΤΟΧΩΝ, ΧΡΥΣΟΥ, ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΡΗΤΩΝ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ Δείκτης 1990 = 100, ονομαστικές και πραγματικές αξίες του 1990 400 3 300 2 ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ Stocks: FAZ (price) index Gold: Price in DM/Euro Real estate: Residential Cash: DM/Euro Stocks NOMINAL Stocks REAL 200 1 100-1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 Gold NOMINAL Gold REAL Real estate NOMINAL Real estate REAL Cash NOMINAL Cash REAL Πηγή: Deutsche Bundesbank με στοιχεία από την Bulwien Gesa AG 14

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: ΠΡΩΤΗ ΑΡΧΗ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΜΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΣΦΑΛΗΣ Τα κρατικά ομόλογα μπορεί να μην αποπληρωθούν Οι τραπεζικές καταθέσεις μπορεί να μην επιστραφούν Τα μετρητά χάνουν την αξία τους με τον πληθωρισμό Η αξία των ακινήτων μπορεί να σημειώσει σημαντική πτώση There is no such thing as a perfectly safe investment A radical change in conditions may render bad even investments commonly considered perfectly safe. Ludwig von Mises, Human Action (1949) 15

Όλα όσα θα θέλατε να γνωρίζετε για τις επενδύσεις αλλά διστάζετε να ρωτήσετε τον τραπεζίτη σας ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ 1. Καμία επένδυση δεν είναι ασφαλής 2. Είναι αδύνατον να προβλέψει κανείς μελλοντικές αποδόσεις 3. Η ενεργητική διαχείριση μειώνει την μακροπρόθεσμη απόδοση 4. Η καλύτερη επένδυση έχει πλήρη διασπορά με σταθερή κατανομή Παράρτημα Ένα αμοιβαίο που βασίζεται στις αρχές ορθολογικών επενδύσεων 16

Οι οικονομικές προβλέψεις πέραν του ενός έτους δεν έχουν αξία ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΗ VS. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΑΕΠ ΤΗΣ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ Σε % 4 2 0-2 -4-6 2002 2004 2006 2008 2010 2012 AVERAGE ΛΑΘΟΣ ΕΠΙΣΗΜΗΣ ΚΑΙ ΑΠΛΟΪΚΗΣ (ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΩΝ 3 ΕΤΩΝ) ΠΡΟΒΛΕΨΗΣ Απόλυτο λάθος σε μονάδες % 8 6 4 2 Η ΑΠΛΟΪΚΗ ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ EU forecast year N-2 (autumn) EU forecast year N-1 (autumn) Actual growth year N EU forecast year N-2 Naive forecast year N-2* EU forecast year N-1 0 2002 2004 2006 2008 2010 2012 ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ * Μέσος όρος 3 τελευταίων ετών πριν από το προηγούμενο έτος ** Μέσος όρος 3 τελευταίων ετών πριν από το τρέχον Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Naive forecast year N-1** 17

Οι τραπεζίτες δεν μπορούν να προβλέψουν την απόδοση των μετοχών ΜΕΣΗ ΠΡΟΒΛΕΨΗ VS. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΤΗΣΙΑ ΑΠΟΔΟΣΗ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ Μεταβολή του δείκτη DAX επί % 40 30 20 10 0-10 -20-30 -40 - Σωστή κατεύθυνση? Σωστό μέγεθος? (+/- 10%) 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Μέση πρόβλεψη των τραπεζών* που απάντησαν στην ετήσια έρευνα του HANDELSBLATT Πραγματική μεταβολή ΕΙΝΑΙ ΑΔΥΝΑ- ΤΟΝ ΝΑ ΠΡΟ- ΒΛΕΨΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ Μόνον 1 από 6 πτώσεις προβλέφθηκε Μόνον 4 από 20 προβλέψεις με λάθος <10% Πηγή: Handelsblatt * Περίπου 40 τράπεζες που λειτουργούν στη Γερμανία, συμπεριλ. των Bank of America, BNP Paribas, Citigroup, Commerzbank, Credit Suisse, Deutsche Bank, Goldman Sachs, JP Morgan, Morgan Stanley, Société Générale, UBS 18

Ούτε την ισοτιμία του δολλαρίου μπορούν να προβλέψουν ΜΕΣΗ ΠΡΟΒΛΕΨΗ VS. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΤΗΣΙΑ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΙΣΟΤΙΜΙΑ DM/EURO-USD Σε % 25 20 15 10 5 0-5 -10-15 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 Μέση πρόβλεψη των τραπεζών* που απάντησαν στην ετήσια έρευνα του HANDELSBLATT Πραγματική μεταβολή ΕΙΝΑΙ ΑΔΥΝΑ- ΤΟΝ ΝΑ ΠΡΟ- ΒΛΕΨΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ωστή καεύθυνση? ωστό έγεθος? (+/- 5%) Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ 10 από τις 20 ορθές (κορώναγράμματα) Μόνον 6 από 20 προβλέψεις με λάθος <5% Πηγή: Handelsblatt * Περίπου 40 τράπεζες που λειτουργούν στη Γερμανία, συμπεριλ. των Bank of America, BNP Paribas, Citigroup, Commerzbank, Credit Suisse, Deutsche Bank, Goldman Sachs, JP Morgan, Morgan Stanley, Société Générale, UBS 19

Ούτε την απόδοση ομολόγων μπορούν να προβλέψουν ΜΕΣΗ ΠΡΟΒΛΕΨΗ VS. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΤΗΣΙΑ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΣΕ TEN-YEAR BUND YIELDS In % 40 30 20 10 0-10 -20-30 -40 ωστή καεύθυνση? ωστό έγεθος? (+/- 10%) 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Μέση πρόβλεψη των τραπεζών* που απάντησαν στην ετήσια έρευνα του HANDELSBLATT Πραγματική μεταβολή ΕΙΝΑΙ ΑΔΥΝΑ- ΤΟΝ ΝΑ ΠΡΟ- ΒΛΕΨΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ 6 από τις 20 ορθές (χειρότερα από κορώνα-γράμματα) Μόνον 4 από 20 προβλέψεις με λάθος <10% Πηγή: Handelsblatt * Περίπου 40 τράπεζες που λειτουργούν στη Γερμανία, συμπεριλ. των Bank of America, BNP Paribas, Citigroup, Commerzbank, Credit Suisse, Deutsche Bank, Goldman Sachs, JP Morgan, Morgan Stanley, Société Générale, UBS 20

Οι συστάσεις των αναλυτών μετοχών δεν έχουν καμία προγνωστική αξία ΑΠΟΔΟΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΜΕΙΟΝ ΑΠΟΔΟΣΗ ΔΕΙΚΤΗ* ΜΕΤΑ ΑΠΟ 1, 3 ΚΑΙ 6 ΜΗΝΕΣ Σε % ΔΕΙΓΜΑ 1.018 συστάσεις για μετοχές από 125 αναλυτές (τράπεζες) που καλύπτουν 574 εισηγμένες εταιρείες σε 35 αγορές (δείκτες χρημ/ρίου) και δημοσιεύτηκαν από 17.12. έως 31.12.2012 στο onvista.de 200 1 100 0 - -100 Θετική σύσταση: Accumulate, Add, Buy, Outperform, Overweight, etc. Ουδέτερη σύσταση: Equal weight, Hold, Market perform, Neutral, etc. Aρνητική σύσταση: Reduce, Sell, Underperform, Underweight 0,7 2,0 5,3 0,2 1,5 1,9 0,3 2,0 2,0 Μετά 1 μήνα Μετά 3 μήνες Μετά 6 μήνες Καλύτερη απόδοση 0,0 Μέση απόδοση Χειρότερη απόδοση ΜΕΡΙΔΙΟ OUT- PERFORMERS % επί των συστάσεων 100 0 ΕΙΝΑΙ ΑΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΚΟΡΩΝΑ- ΓΡΑΜΜΑΤΑ Πηγή: Onvista.de, άλλοι επενδυτικοί ιστότοποι * Μεταβολή τιμής μετοχής (%) μεταβολή χρηματιστηριακού δείκτη τιμών (%) 21

01.10.2012 10.10.2012 19.10.2012 30.10.2012 08.11.2012 19.11.2012 28.11.2012 07.12.2012 18.12.2012 03.01.2013 14.01.2013 23.01.2013 01.02.2013 12.02.2013 21.02.2013 04.03.2013 13.03.2013 22.03.2013 04.04.2013 15.04.2013 24.04.2013 06.05.2013 15.05.2013 24.05.2013 04.06.2013 13.06.2013 24.06.2013 03.07.2013 12.07.2013 23.07.2013 01.08.2013 12.08.2013 22.08.2013 02.09.2013 11.09.2013 20.09.2013 01.10.2013 Οι ειδικοί συχνά ακολουθούν την αγορά, όπως και οι ιδιώτες επενδυτές ΤΙΜΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ SAIPEM S.P.A. 1.10.2012-30.9.2013 Απόδοση σχετικά με δείκτη MBI; 1.10.2012 = 100 100 80 60 40 20 0 HSBC (8.10.): Overweight Credit Suisse (10.10.): Outperform Nomura (12.10.): Neutral boerse.de (19.10.): Buy BNP Paribas (19.10.): Outperform Nomura (15.11.): Neutral UBS (15.11.): Neutral Aktiencheck (23.11.): Neutral Société Générale (29.11.): Hold 25.10.2012 Société Générale: Hold Chevreux: Selected List BNP Paribas: Outperform Aktiencheck: Neutral Morgan Stanley: Overweight BNP Paribas (17.12.): Outperform Deutsche Bank (30.1.): Hold Goldman Sachs (30.1.): Buy Nomura (30.1.): Neutral S&P Equity (30.1.): Buy BNP Paribas (30.1.): Neutral HSBC (31.1.): Overweight JP Morgan (31.1.): Neutral 6.12.2012 BNP Paribas: Outperform Chevreux: Outperform Société Générale: Hold Aktiencheck: Neutral Morgan Stanley: Overweight 14.2.2013 Barclays Capital: Equal Weight JP Morgan: Neutral UBS: Neutral Chevreux: Outperform ΕΙΝΑΙ ΑΔΥΝΑ- ΤΟΝ ΝΑ ΠΡΟ- ΒΛΕΨΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ BNP Paribas (26.6.): Underperform Πηγές: onvista.de, ariva.de 22

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΡΧΗ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΕΙΝΑΙ ΑΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ 1. Οι οικονομικές προβλέψεις πέραν του ενός έτους δεν έχουν προγνωστική αξία 2. Οι τραπεζίτες δεν μπορούν να προβλέψουν την απόδοση των αγορών 3. Οι συστάσεις των αναλυτών μετοχών δεν έχουν καμία προγνωστική αξία 4. Οι ειδικοί συχνά ακολουθούν την αγορά, όπως και οι ιδιώτες επενδυτές If the future were merely a continuation of the trends that prevailed in the past, it would not be uncertain But as this is not the case, what is called economic forecasting is merely guesswork. Ludwig von Mises, Human Action (1949) Financial forecasting appears to be a science that makes astrology look respectable Security analysts have enormous difficulty in forecasting earning prospects for the companies they follow. Burton Malkiel, A Random Walk Down Wall Street (1973) 23

Όλα όσα θα θέλατε να γνωρίζετε για τις επενδύσεις αλλά διστάζετε να ρωτήσετε τον τραπεζίτη σας ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ 1. Καμία επένδυση δεν είναι ασφαλής 2. Είναι αδύνατον να προβλέψει κανείς μελλοντικές αποδόσεις 3. Η ενεργητική διαχείριση μειώνει την μακροπρόθεσμη απόδοση 4. Η καλύτερη επένδυση έχει πλήρη διασπορά με σταθερή κατανομή Παράρτημα Ένα αμοιβαίο που βασίζεται στις αρχές ορθολογικών επενδύσεων 24

Τα περισσότερα αμοιβαία έχουν χειρότερη απόδοση από την αγορά ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΑΜΟΙΒΑΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΜΕ ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ 2005-2012 Σε % ετησίως ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΑΜΟΙΒΑΙΩΝ Όλα τα αμοιβαία (75) στην τράπεζα δεδομένων Morningstar Germany που πληρούν τα εξής κριτήρια: Α/Κ ΔΕΙΚΤΗ > ΔΕΙΚΤΗΣ = ΔΕΙΚΤΗΣ 100% = 75 20 5 27% 7% Κατηγορία Morningstar: Europe Large-Cap Blend Equity Retail Investor Funds Distribution status: Accumulating Η ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΕΙΩΝΕΙ ΤΗΝ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΑΠΟΔΟΣΗ < ΔΕΙΚΤΗΣ 67% First listed share class per fund Ιστορικά στοιχεία τουλάχιστον 10 ετών MSCI Europe NR EU + 4,0% -12-10 -8-6 -4-2 0 2 4 6 8 10 Πηγή: Morningstar Γερμανία ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΜΟΙΒΑΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 25

Καμία σχέση μεταξύ περασμένων και μελλοντικών αποδόσεων ΑΠΟΔΟΣΗ ΑΜΟΙΒΑΙΟΥ ΜΕΙΟΝ ΑΠΟΔΟΣΗ ΔΕΙΚΤΗ (ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ ) Σε % μονάδες ετησίως < ΔΕΙΚΤΗΣ > ΔΕΙΚΤΗΣ > ΔΕΙΚΤΗΣ 23 11 1 11 ΙΔΙΟ ΑΜΟΙΒΑΙΟ < ΔΕΙΚΤΗΣ 46 Η ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΕΙΩΝΕΙ ΤΗΝ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΑΠΟΔΟΣΗ < ΔΕΙΚΤΗΣ > ΔΕΙΚΤΗΣ 22 20 4-20 -15-10 -5 0 5-15 10-10 -5 0 5 10 Πηγή: Morningstar Γερμανία ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΜΟΙΒΑΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 26

Όλο και περισσότεροι επενδυτές επιλέγουν τα «παθητικά» index funds ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΜΕΤΟΧΙΚΩΝ ΑΜΟΙΒΑΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ In % 100% = 1,2 bn 100% = 2,2 bn 100% = 1,8 bn Αμοιβαία κεφάλαια με ενεργητική διαχείριση Αμοιβαία κεφάλαια με παθητική διαχείριση (index funds)* 95 91 6 9 83 17 Clearly the support underpinning this success remains institutional investors and all eyes are open to see whether this investor base widens. (Lipper European Fund Market Review) Dec. 2001 Dec. 2006 Dec. 2011 Πηγή: Lipper European Fund Market Review 2012 edition, p. 8 * Παραδοσιακά index tracking funds και Exchange Traded Funds (ETFs) 27

ΑΡΧΙΚΗ 11/01/11 15/02/11 15/03/11 29/03/11 26/04/11 24/05/11 28/06/11 18/07/11 26/07/11 03/08/11 12/08/11 31/08/11 27/09/11 11/10/11 27/10/11 29/11/11 25/01/12 27/02/12 26/03/12 24/04/12 18/05/12 29/05/12 26/06/12 24/07/12 28/08/12 24/09/12 30/10/12 26/11/12 15/01/13 29/01/13 26/02/13 26/03/13 30/04/13 21/05/13 25/06/13 30/07/13 27/08/13 24/09/13 ΤΕΛΙΚΗ ΜΕΣΗ Η δυναμική κατανομή χαρτοφυλακίου μπορεί να μειώσει την απόδοση ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ VS. ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟΥ Σε % Commodities Absolute Return & FX Emerging Markets Equities Developed Markets Equities FI-Emerging Markets FI-Developed Markets Corporate FI-Developed Markets Sovereign Cash GLOBAL INVESTMENT COMMITTEE (GIC) MEΓΑΛΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΗΣ GIC 10 10 10 10 10 10 10 9 9 9 9 9 9 9 9 8 6 6 6 6 4 4 4 4 4 5 5 6 6 6 6 6 5 3 3 2 2 2 2 2 7 14 14 14 14 14 14 14 12 12 10 10 10 10 10 10 10 8 8 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 11 11 11 11 11 11 11 10 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 12 13 14 15 16 16 12 14 14 14 14 14 14 14 15 15 14 13 13 11 11 11 14 14 14 13 16 17 16 16 16 19 19 19 19 28 28 25 25 25 20 20 20 20 20 22 24 26 25 22 26 27 28 28 30 30 29 31 33 35 35 35 25 22 28 26 26 7 7 26 26 26 9 11 28 30 5 5 5 5 11 11 7 5 5 7 7 11 5 5 5 7 11 5 10 10 15 15 15 15 21 21 8 6 6 6 6 7 10 10 10 10 6 6 6 6 6 15 15 23 14 5 15 15 17 19 19 21 23 23 21 5 15 21 7 7 7 7 19 16 16 17 17 17 17 17 17 16 16 7 16 16 16 16 14 15 15 15 15 8 7 9 9 9 9 7 9 9 9 9 9 9 11 13 10 10 21 21 21 21 8 14 10 10 7 7 15 18 12 13 15 16 16 13 12 12 12 12 12 12 12 10 13 13 13 13 13 11 11 11 11 12 10 4 4 4 3 3 6 6 7 7 9 3 3 5 3 3 3 3 5 5 5 5 5 5 Δοκιμή με αντιπροσωπευτικά ETF ανά κατηγορία εξισορρόπηση σε κάθε ημερομηνία συνεδρίασης GIC TOTAL PERFORMANCE 11.1.2011 24.9.2013 (in %) ΣΤΑΘΕΡΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟΥ 6,5 7,2 (ΤΕΛΙΚΗ) 11,1 Η ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ 6,3 ΜΕΙΩΝΕΙ ΤΗΝ ΜΑΚΡΟ- ΠΡΟΘΕΣΜΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΑΘΕΡΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ (ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ) ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΣΤΑΘΕΡΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ (ΑΡΧΙΚΗ) Πηγή: Deutsche Asset & Wealth Management Investment Insights (various issues); onvista.de 28

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: ΤΡΙΤΗ ΑΡΧΗ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Η ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΕΙΩΝΕΙ ΤΗΝ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΑΠΟΔΟΣΗ 1. Τα περισσότερα αμοιβαία έχουν χειρότερη απόδοση από τον δείκτη της αγοράς 2. Δεν υπάρχει καμία σχέση μεταξύ περασμένων και μελλοντικών αποδόσεων 3. Όλο και περισσότεροι επενδυτές επιλέγουν index funds με «παθητική» διαχείρηση 4. Η δυναμική κατανομή χαρτοφυλακίου μπορεί να μειώσει την απόδοση A major industry appears to be built largely on an illusion of skill Professional investors, including fund managers, fail a basic test of skill: persistent achievement. Daniel Kahnemann (Nobel Prize in Economics 2002), Thinking, Fast and Slow 29

Όλα όσα θα θέλατε να γνωρίζετε για τις επενδύσεις αλλά διστάζετε να ρωτήσετε τον τραπεζίτη σας ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ 1. Καμία επένδυση δεν είναι ασφαλής 2. Είναι αδύνατον να προβλέψει κανείς μελλοντικές αποδόσεις 3. Η ενεργητική διαχείριση μειώνει την μακροπρόθεσμη απόδοση 4. Η καλύτερη επένδυση έχει πλήρη διασπορά με σταθερή κατανομή Παράρτημα Ένα αμοιβαίο που βασίζεται στις αρχές ορθολογικών επενδύσεων 30

Ο μόνος εφικτός τρόπος μείωσης του κινδύνου είναι η πλήρης διασπορά ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΛΗΡΟΥΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΒΑΣΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΜΕΤΟΧΕΣ Ανώτατες μακροπρόθεσμες αποδόσεις (αλλά ανώτατος βραχυπρόθεσμος κίνδυνος) Μερική προστασία έναντι πληθωρισμού ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ Περιοχή (Ευρώπη, Αμερική, Ασία) Επίπεδο (ανεπτυγμένο, αναδυόμενο) Κεφαλοποίηση (μεγάλη, μικρή) Είδος μετοχών (value, growth) Πιθανός αριθμός επενδυτικών κατηγοριών 3 x 2 x 2 x 2 = 24 ΧΑΡΤΟ- ΦΥΛΑΚΙΟ ΠΛΗΡΟΥΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΟΜΟΛΟΓΑ Χαμηλότερος κίνδυνος χαρτοφυλακίου (χαμηλός συσχετισμός με μετοχές) Καλύτερη προστασία έναντι αποπληθωρισμού (αλλά ευάλωτα στον πληθωρισμό) Νόμισμα (EUR, CHF, USD, άλλο) Λήξη (βραχυ-, μακροπρόσθεσμα) Πιστωτικός κίνδυνος (χαμηλός, υψηλός) 4 x 2 x 2 = 16 ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ Χαμηλότερος κίνδυνος χαρτοφυλακίου (χαμηλός συσχετισμός με μετοχές) Καλύτερη προστασία έναντι πληθωρισμού Πολύτιμα μέταλλα (χρυσός, άλλα) Ακίνητα (ανά περιοχή) Πρώτες ύλες (π.χ. ενέργεια) ~4 + 3 + ~3 10 Because we cannot predict the future, we diversify. Paul Samuelson (Nobel Prize in Economics 1970) 31

Μια σταθερή κατανομή μας οδηγεί να αγοράζουμε χαμηλά και να πουλάμε ψηλά ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗΣ (REBALANCING) ΜΕ ΣΤΑΘΕΡΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ (1/2) Αξία χαρτοφυλακίου (31.12.2005 = 100) 140 120 = Μερίδιο χαρτοφυλακίου σε % +10 = Απόδοση σε % 100 Tareno Funds EII Equities (%) Tareno Funds EII Bonds (%) 80 60 40 20 53 47 +16 +4 SELL EQ BUY BONDS 52 48 SELL EQ BUY BONDS -47 +3-2 -2 35 65 SELL BUY BO EQ +44 +8 57 SELL EQ 43 BUY BO +20 +2 54 46 SELL EQ BUY BONDS 46-14 +17 54 BUY SELL EQ BONDS +0 +6 53 47 SELL EQ BUY BONDS 0 Πηγή: Tareno (Luxembourg) S.A. 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 32

Η εξισορρόπηση χαρτοφυλακίου μπορεί να αυξάνει την απόδοση ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗΣ (REBALANCING) ΜΕ ΣΤΑΘΕΡΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ (2/2) Εξέλιξη αξίας χαρτοφυλακίου (31.12.2005 = 100) 140 120 100 80 60 40 20 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 53 52 35 ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗΣ ΕΙΝΑΙ ΑΚΟΜΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ με περισσότερες επενδυτικές κατηγορίες με εφαρμογή όχι σε τακτά διαστήματα (π.χ. ετησίως), 47 αλλά όταν 48 επιτυγχάνονται 65 συγκεκριμένα όρια (π.χ. μεταβολή 20% από το απαιτούμενο μερίδιο μιας κατηγορίας) 57 43 +21% +14% +13% +12% 54 / EII Equities/Bonds με εξισορρόπηση EII Bonds / EII 53 Equities/Bonds χωρίς εξισορρόπηση EII Equities 47 Πηγή: Tareno (Luxembourg) S.A. 33

Η ευέλικτη κατανομή μειώνει την απόδοση των χαρτοφυλακίων ETF ΑΠΟΔΟΣΗ ΜΕΙΚΤΩΝ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΩΝ ETF (75% ΜΕΤΟΧΕΣ/25% ΟΜΟΛΟΓΑ)* 2009-2012 % ετησίως Δείκτης Σταθερή κατανομή Ευέλικτη κατανομή db x-trackers Portfolio Total Return Index ETF Tareno EII 25% Bonds 75% Equities** 25%Barclays EurAgg TR&75%MSCI World** MK individual portfolio*** ARERO Der Weltfonds Acc HVB Vermögensdepot privat Chance Plus PI Dr. Peterreins Global Strategy Fonds T Credit Suisse MACS Classic 60 P HSBC Trinkaus Global Strategy Acc Swiss Life Index Funds (Lux) Dynamic (EUR) R Acc Managed ETFplus - Portfolio Opportunity db PrivatMandat Comfort - Wachstum (U) ETF-DACHFONDS QUANT Η ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ INDEX FUNDS ΜΕΙΩΝΕΙ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΣΗ 0 2 4 6 8 10 12 14 Πηγή: Morningstar Germany, Tareno (Luxembourg) S.A. * Με Morningstar benchmark 25% Barclays Eur Agg TR & 75% FTSE World TR ** Με ετήσια εξισορρόπηση *** Χαρτοφυλάκιο σταθερής κατανομής με διαχείριση από MK 34

Ένας ορθολογικός διαχειριστής επενδύσεων έχει τρία καθήκοντα ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΟΖΕΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Έλεγχος της καταλληλότητας νέων διαθέσιμων index funds ΣΤΑΘΕΡΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΜΟΙΒΑΙΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Προσδιορισμός της κατάλληλης κατανομής χαρτοφυλακίου με πλήρη διασπορά: Βασική κατανομή σε μετοχές, ομόλογα και πραγματικές αξίες Επιπρόσθετη διασπορά ανά κατηγορία* Προσαρμογή της σταθερής κατανομής μόνο σε περίπτωση μεγάλων δομικών μεταβολών** Επιλογή ενός index fund (με φυσική αναπαραγωγή) για κάθε κατηγορία επενδύσεων: Επιλογή του κατάλληλου δείκτη Έλεγχος των επιδόσεων του index fund στην αναπαραγωγή του δείκτη Διατήρηση της καθορισμένης σταθερής κατανομής μέσω εξισορρόπησης: σε τακτά διαστήματα (π.χ. ετησίως) ή όταν φθάσει ένα προκαθορισμένο όριο (π.χ. μεταβολή 20% από το απαιτούμενο μερίδιο) * Όχι πάνω από μία κατηγορία ανά 100.000, προκειμένου να περιοριστεί το κόστος συναλλαγών ** Π.χ. διάλυση της ευρωζώνης, επαναφορά του κανόνα του χρυσού, κατάργηση της οικονομίας της αγοράς σε ορισμένες χώρες, κ.λπ. 35

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: ΤΕΤΑΡΤΗ ΑΡΧΗ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ: ΠΛΗΡΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΜΕ ΣΤΑΘΕΡΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ 1. Ο μόνος εφικτός τρόπος μείωσης του επενδυτικού κινδύνου είναι η πλήρης διασπορά 2. Μια σταθερή κατανομή μας οδηγεί να αγοράζουμε χαμηλά και να πουλάμε ψηλά 3. Η εξισορρόπηση ενός σταθερού χαρτοφυλακίου μπορεί να αυξάνει την απόδοση 4. Η ευέλικτη κατανομή φαίνεται πως μειώνει την απόδοση των χαρτοφυλακίων με ETF 5. Ένας ορθολογικός διαχειριστής διατηρεί μία σταθερή κατανομή με αμοιβαία δείκτη Since the future cannot be predicted, it is impossible to specify in advance what the best asset allocation will be. Rather, our job is to find an allocation that will do reasonably well under a wide range of circumstances William Bernstein, The Intelligent Asset Allocator (2001) 36