ΝΕΟΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ (Νέο σύστημα εποπτείας, συμπαραστάτης) ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΝΕΟΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ (Νέο σύστημα εποπτείας, συμπαραστάτης) ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΕΚΠΟΝΗΣΗ: ΚΕΝΤΡΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β Ι. ΝΕΟΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ, ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΗΣ) ΙΑΦΑΝΕΙΑ...3 1. Γενικά...3 2. Οργάνωση και διάρθρωση της ΑΥΕ-ΟΤΑ...5 2.1.Συµβούλιο Ελεγκτών Νοµιµότητας...5 3. Έλεγχος νοµιµότητας πράξεων ΟΤΑ...6 3.1. Υποβαλλόµενες πράξεις...6 3.2. ιαδικασία υποβολής αποφάσεων και ελέγχου νοµιµότητας...7 3.3. Αυτεπάγγελτος έλεγχος νοµιµότητας...7 3.4. Ειδική διοικητική προσφυγή...7 3.5. Προσφυγή κατά αναθέσεων έργων µελετών και υπηρεσιών...9 3.6. Αστική ευθύνη...10 3.7. Πειθαρχική ευθύνη-πειθαρχική διαδικασία...12 3.8. ιοικητικές κυρώσεις: α) έκπτωση...13 3.9. ιοικητικές κυρώσεις: β) παύση...14 4. ηµοσίευση αποφάσεων του Ελεγκτή-Υποχρέωση συµµόρφωσης...15 5. Ετήσια έκθεση Ελεγκτή...16 6. Οικονοµικός έλεγχος Ελεγκτικού Συνεδρίου...17 6.1. Προληπτικός έλεγχος...17 6.2. Κατασταλτικός έλεγχος...18 7. Άλλα εποπτικά όργανα...19 7.1. Συµπαραστάτης του δηµότη και της επιχείρησης...19 7.2. Ρόλος και αρµοδιότητες του συµπαραστάτη του δηµότη και της επιχείρησης...19 7.3. Περιφερειακός συµπαραστάτης του δηµότη και της επιχείρησης... 20 8. ιαφάνεια: Πρόγραµµα «ιαύγεια»...20 ΙΙ. ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ...22 1. Γενικά...22 2. Οι ΚΑΠ για τον πρώτο βαθµό αυτοδιοίκησης του Ν. 3852/2010...22 3. Οι ΚΑΠ για τον δεύτερο βαθµό αυτοδιοίκησης του Ν. 3852/2010...24 2

4. Ειδικό Πρόγραµµα Εξυγίανσης...25 5. Συνοµολογήσεις δανείων από τους δήµους και τις περιφέρειες...27 6. Προϋπολογισµός, προγραµµατισµός και διαχείριση δήµων...28 6.1. Γενικά...28 6.2. Προϋπολογισµός...29 7. Προϋπολογισµός, προγραµµατισµός και διαχείριση περιφερειών...30 8. Μεταβατικές διατάξεις για την οικονοµική διαχείριση...32 8.1. ήµοι...32 8.2. Περιφέρειες...33 9. Περιουσία δήµων...33 10. Περιουσία περιφερειών...34 Πίνακας: Προθεσµίες δήµων και περιφερειών ως προς τα οικονοµικά και τη διαχείρισή τους...35 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...36 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΜΕ ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ...43 3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β: Ι. ΝΕΟΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ (Νέο σύστηµα εποπτείας, συµπαραστάτης) ΙΑΦΑΝΕΙΑ 1. Γενικά Σύµφωνα µε την παρ. 4 του άρθρου 102 του Συντάγµατος, «Το Κράτος ασκεί στους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης εποπτεία που συνίσταται αποκλειστικά σε έλεγχο νοµιµότητας και δεν επιτρέπεται να εµποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση τους. Ο έλεγχος ασκείται όπως νόµος ορίζει». Η διοικητική εποπτεία που ασκείται κατ επιταγήν του συνταγµατικού νοµοθέτη αποτελεί το νευραλγικό σηµείο επαφής µεταξύ του Κράτους και των ΟΤΑ. Το είδος αυτό του ελέγχου δεν θα µπορούσε ποτέ να εκλείψει, διότι τότε θα υπήρχε αδιαφορία του Κράτους για την ενδεχόµενη παραβίαση των νόµων από την πλευρά των ήµων και των Κοινοτήτων, γεγονός που δεν συνάδει µε την έννοια του κράτους δικαίου. Η εποπτεία αυτή, κατά το αντικείµενό της και κατά τα υποκείµενα αυτής, διακρίνεται σε: Εποπτεία επί των πράξεων των οργάνων των ΟΤΑ Εποπτεία επί των προσώπων που συγκροτούν τα όργανα των ΟΤΑ Κατά το αντικείµενό της, διακρίνεται σε: Έλεγχο νοµιµότητας, που αποβλέπει στην ορθή ερµηνεία και εφαρµογή της νοµοθεσίας, που περιλαµβάνει κάθε περίπτωση παράβασης της εξωτερικής ή εσωτερικής νοµιµότητας και σε Έλεγχο σκοπιµότητας, µε τον οποίο εξετάζεται το σκόπιµο ή µη της ρύθµισης που θεσπίζεται µε τις πράξεις των οργάνων. Επίσης, ως προς τον τρόπο µε τον οποίο στοχεύει να επέµβει στις πράξεις, διακρίνεται σε: Προληπτικό, που ασκείται πριν από την έκδοση της πράξης και 4

Κατασταλτικό, που ασκείται από το εποπτεύον όργανο µετά την έκδοση της πράξης του υφισταµένου. Ο κατασταλτικός έλεγχος, που έχει ως αποτέλεσµα την ακύρωση της πράξης, ασκείται είτε αυτεπαγγέλτως, είτε µετά από ειδική διοικητική προσφυγή του διοικουµένου που έχει έννοµο συµφέρον, και είναι κατ αρχήν έλεγχος νοµιµότητας. Αντιθέτως µε τα µέχρι σήµερα ισχύοντα, για τους ΟΤΑ α βαθµού (βλ. άρθρα 148-154, Ν. 3463/2006), αλλά και τους καταργούµενους του β βαθµού (βλ. άρθρα 66-70 του Κώδικα Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης), η κύρια ευθύνη της εποπτείας ανήκε κατ αρχήν στον Γ.Γ. Περιφέρειας, ως προς τις πράξεις των συλλογικών οργάνων. Με το Ν. 3852/2010, η κρατική εποπτεία, εκτός του ελέγχου νοµιµότητας αναφέρεται και σε πειθαρχικό έλεγχο των αιρετών και ασκείται από την Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ (εφεξής ΑΥΕ-ΟΤΑ), που είναι αποκεντρωµένη υπηρεσία του Υπ.Εσ.Α.Η.. και υπάγεται απ ευθείας στον Υπουργό. Η αρµοδιότητα του ελέγχου που προβλέπεται στο άρ. 102 Συντ. ανήκει στην ΑΥΕ-ΟΤΑ, η οποία, εκτός από έλεγχο νοµιµότητας, ασκεί και πειθαρχικό έλεγχο των αιρετών (βλ. άρ. 215, παρ. 2 του Ν. 3852/2010). Επιπρόσθετα, έχει τη δυνατότητα αφ ενός να εκδίδει αυτεπαγγέλτως οδηγίες για να διασφαλίσει τη νοµιµότητα της δράσης των ΟΤΑ (προληπτική διάσταση της εποπτείας, βλ. άρ. 215, παρ. 3 του Ν. 3852/2010), αφ ετέρου να ασκεί δια του Ελεγκτή Νοµιµότητας αυτεπάγγελτο έλεγχο νοµιµότητας των πράξεων των ΟΤΑ και των οργάνων τους (βλ. άρ. 226, Ν. 3852/2010). Τέλος εξακολουθεί να υφίσταται ο οικονοµικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο πλαίσιο των προηγούµενων αρχών, µε τις απαραίτητες προσαρµογές στη νέα κατάσταση (Για την ζητήµατα σχετικά µε την Εποπτεία, πριν τη µεταρρύθµιση του Ν. 3852/2010, δηλαδή υπό τις διατάξεις του Ν. 3463/2006, βλ. την Εγκύκλιο υπ αριθµ. 11/7-2-2007 του Υπ.Εσ.). Ακολουθεί, στην πρώτη ενότητα, η παρουσίαση ζητηµάτων σχετικών µε τη εποπτεία των ΟΤΑ, όπως αυτή διαµορφώνεται υπό το νέο µεταρρυθµιστικό καθεστώς. Έχουν παραλειφθεί, διότι θεωρούνται γνωστά, συστήµατα εποπτείας και ελέγχου που ασκούνται από όργανα και ανεξάρτητες αρχές και θα συνεχίσουν να ασκούνται, δηλαδή: Τον Γενικό Επιθεωρητή ηµόσιας ιοίκησης Το Σώµα Επιθεωρητών ηµόσιας ιοίκησης Το Συνήγορο του Πολίτη 5

2. Οργάνωση και διάρθρωση της ΑΥΕ-ΟΤΑ Σε κάθε ΑΥΕ-ΟΤΑ συνιστάται θέση προϊσταµένου, του Ελεγκτή Νοµιµότητας (εφεξής Ελεγκτής), που διορίζεται µε πενταετή θητεία, είναι ανώτατος υπάλληλος και έχει βασικό τίτλο σπουδών στα νοµικά, ενώ συνυπολογίζονται τυχόν πρόσθετα προσόντα (µεταπτυχιακά, διδακτορικό, γνώση ξένων γλωσσών) και προσλαµβάνεται µετά από προκήρυξη του Υπουργού Εσ.Α.Η.. από το Ειδικό Συµβούλιο Επιλογής Προϊσταµένων. Κατά την απουσία του αναπληρούται από προϊστάµενο ιεύθυνσης της ΑΥΕ-ΟΤΑ, που έχει ορίσει ο ίδιος µε απόφασή του (βλ. άρ. 216. Ν. 3852/20100. Το προσωπικό αποτελείται από µονίµους υπαλλήλους ΠΕ, Ε, ΥΕ, οι οποίοι διορίζονται σύµφωνα µε τις διατάξεις του Ν. 2190/1994 (βλ. άρ. 217 του Ν. 3852/20100. Η ΑΥΕ-ΟΤΑ διαρθρώνεται στις εξής οργανικές µονάδες (βλ. άρ. 218 του Ν. 3852/20100: ιεύθυνση Γενικών Υποθέσεων ιεύθυνση Οικονοµικών Υποθέσεων ιεύθυνση Τεχνικών Υποθέσεων Το προσωπικό δεν υπάγεται στις διατάξεις περί µεταθέσεων, εκτός από τις περιπτώσεις αµοιβαίων µεταθέσεων. Μετάταξη του προσωπικού µπορεί να γίνει µετά την παρέλευση πενταετίας στην ΑΥΕ-ΟΤΑ. 2.1. Συµβούλιο Ελεγκτών Νοµιµότητας Συνιστάται στο Υπουργείο Εσωτερικών Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής ιακυβέρνησης, υπό την Προεδρία του Υπουργού το ως ανωτέρω Συµβούλιο, στο οποίο συµµετέχουν ως µέλη οι Ελεγκτές Νοµιµότητας των ΑΥΕ-ΟΤΑ (βλ. άρθρο 223 του Ν. 3852/2010). Συνέρχεται µετά από πρόσκληση του Υπουργού και στοχεύει στο συντονισµό της δράσης των ΑΥΕ-ΟΤΑ και την αντιµετώπιση σοβαρών ζητηµάτων που αναδύονται κατά την οργάνωση και λειτουργία τους, αλλά και κατά τον έλεγχο των ΟΤΑ. Το Συµβούλιο µπορεί να απευθύνει ερωτήµατα προς το ΝΣΚ, για ζητήµατα µείζονος σηµασίας που άπτονται του ασκουµένου ελέγχου. Εφ όσον γίνει δεκτή από τον Υπουργό, η γνώµη του ΝΣΚ είναι υποχρεωτική για το Συµβούλιο. 6

3. Έλεγχος νοµιµότητας πράξεων ΟΤΑ 3.1. Υποβαλλόµενες πράξεις Υποχρεωτικά, οι πράξεις των συλλογικών οργάνων δήµων και περιφερειών αποστέλλονται µε σκοπό τον έλεγχό τους από την ΑΥΕ-ΟΤΑ, εφ όσον έχουν το περιεχόµενο των εξής (βλ. άρ. 225, παρ. 1 του Ν. 3852/2010. Επίσης, βλ. το άρ. 149, παρ. 1 του Ν. 3463/2006, που φαίνεται να έχει µεταφερθεί σχεδόν αυτούσιο, ως προς το περιεχόµενο των πράξεων που υπόκεινται σε έλεγχο νοµιµότητας, αλλά τότε υποβάλλονταν στον Γ.Γ.) : Ρυθµίσεις µε κανονιστικό περιεχόµενο Ανάθεση έργων, υπηρεσιών, µελετών και προµηθειών Αγορά και εκποίηση ακινήτων Κήρυξη αναγκαστικών απαλλοτριώσεων Επιβολή φόρων, τελών και δικαιωµάτων Σύναψη κάθε µορφής σύµβασης. Περιλαµβάνονται και αυτές που προβλέπονται από ειδικές διατάξεις της κείµενης νοµοθεσίας. 1 Σύναψη δανείων ιενέργεια τοπικού δηµοψηφίσµατος όταν αυτό προβλέπεται από την κείµενη νοµοθεσία. 2 ιαδικασίες κατάρτισης επιχειρησιακών προγραµµάτων. 3 Αποφάσεις των επιχειρήσεων ΟΤΑ, εκτός από τις ΑΕ όπου οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν έχουν πλειοψηφία και είναι αποφάσεις για: α) αύξηση µετοχικού κεφαλαίου β) εκποίηση παγίων περιουσιακών στοιχείων και γ) λήψη δανείων. 1 Αποµένει να προσδιοριστεί το εύρος των συµβάσεων που υποβάλλονται για έλεγχο. Π.χ., µία προγραµµατική σύµβαση για συνεργασία σε προγράµµατα ή µία διασυνοριακή/διακρατική συνεργασία είναι ζήτηµα κατά πόσον υπόκειται σε έλεγχο. 2 Στον παρόντα νόµο δεν υπάρχει επεξήγηση περί του τρόπου και των περιστάσεων υπό τις οποίες διεξάγεται ένα τοπικό δηµοψήφισµα. Αντιθέτως στο Ν. 3463/2006 ( ΚΚ) και στο άρθρο 216 υπήρχε ρητή πρόβλεψη και ακόµη για έλεγχο νοµιµότητας του δηµοψηφίσµατος από τον Γ.Γ. κατά τις διατάξεις του άρθρου 149 (εδώ 225) 3 ηλαδή θα ελέγχεται κάθε φάση του έργου; Θα γίνεται έλεγχος στο φυσικό ή στο οικονοµικό αντικείµενο, ή και στα δύο; Εφ όσον γίνεται αναφορά για «διαδικασίες», αυτό σηµαίνει συµµετοχή και στα όργανα των διαδικασιών (π.χ. επιτροπή παρακολούθησης προόδου έργου, επιτροπή παραλαβής, κ.λπ.), ή απλώς κοινοποιούνται οι αποφάσεις των επιτροπών κατά τις διάφορες φάσεις του έργου; Πρόκειται για ζητήµατα που αναµένεται να λυθούν µε µελλοντικές διατάξεις. 7

3.2. ιαδικασία υποβολής αποφάσεων και ελέγχου νοµιµότητας Η διαδικασία υποβολής των πράξεων έχει ως εξής: Μέσα σε 15 ηµέρες από τη συνεδρίαση του συλλογικού οργάνου, η απόφαση αποστέλλεται για έλεγχο νοµιµότητας, συνοδευόµενη από τα έγγραφα στοιχεία που είναι απαραίτητα για την έκδοσή της (βλ. άρ. 225, παρ. 2, Ν. 38752/2010. Πρβλ. µε το άρ. 149, παρ. 1, εδ. 1 ο, Ν. 3463/2006, όπου η προβλεπόµενη προθεσµία ήταν 10 ηµέρες). Οι εν λόγω φορείς, υποχρεούνται να διαβιβάσουν οποιοδήποτε πρόσθετο σχετικό στοιχείο ζητηθεί από την ΑΥΕ-ΟΤΑ. Υποχρεωτικά εντός 40 ηµερών από την παραλαβή, ο Ελεγκτής εκδίδει ειδική πράξη εφ όσον η απόφαση είναι σύννοµη. Εάν η απόφαση κριθεί ότι είναι παράνοµη, τότε ακυρώνεται. 3.3. Αυτεπάγγελτος έλεγχος νοµιµότητας Αυτεπαγγέλτως και εντός δύο µηνών από της εκδόσεώς ή της δηµοσιεύσεώς τους, ο Ελεγκτής έχει την ευχέρεια να ακυρώσει οποιαδήποτε απόφαση των (βλ. άρ. 228, Ν. 3852/2010): Μονοµελών ή συλλογικών οργάνων δήµων και περιφερειών Επιχειρήσεων και ΝΠ των ως προηγουµένως ΟΤΑ Των συνδέσµων εν παρεµβαίνει αυτεπαγγέλτως και για λόγους νοµιµότητας στις αποφάσεις: Των ανωνύµων εταιρειών, που οι ΟΤΑ δεν έχουν πλειοψηφία Οι φορείς που αποτελούν υποκείµενα αυτεπάγγελτου ελέγχου παρέχουν υποχρεωτικά κάθε στοιχείο που θα ζητηθεί από την ΑΥΕ-ΟΤΑ, µε σκοπό την άσκηση του ελέγχου. Η ΑΥΕ-ΟΤΑ, όταν τούτο κρίνεται µπορεί να διεξάγει επιτόπιους ελέγχους για να διαµορφώσει ιδία αντίληψη σχετικά µε οποιαδήποτε υπόθεση (προσφυγή ή αυτεπάγγελτος έλεγχος), ώστε να εξετάσει εξ ιδίων στοιχεία µίας υπόθεσης (βλ. άρθρο 229, παρ. 1, Ν. 3852/2010). 3.4. Ειδική διοικητική προσφυγή 8

Ασκείται από οιονδήποτε έχει έννοµο συµφέρον έναντι των αποφάσεων των όπως και προηγούµενα οργάνων εντός 15 ηµερών από: τη δηµοσίευση της απόφασης την ανάρτηση στο διαδίκτυο την κοινοποίησή της αφ ότου ο ενδιαφερόµενος έλαβε γνώση Τις ειδικές προϋποθέσεις παραδεκτού της προσφυγής καθορίζουν οι διατάξεις που ισχύουν κατά το χρόνο έκδοσης της πράξης. Οι προϋποθέσεις αυτές είναι: i. το έννοµο συµφέρον Σύµφωνα µε την πάγια νοµολογία του Συµβουλίου της Επικρατείας, το έννοµο συµφέρον πρέπει να είναι: προσωπικό, δηλ. να υπάρχει ειδικός δεσµός του προσφεύγοντος µε την προσβαλλόµενη πράξη, η οποία θίγει συγκεκριµένη νοµική ή πραγµατική κατάσταση που τον αφορά, άµεσο, δηλ. την βλάβη να υφίσταται ο ίδιος ο προσφεύγων και όχι άλλο πρόσωπο, µε το οποίο αυτός συνδέεται µε ορισµένη σχέση (π.χ σύζυγος), ενεστώς, δηλ. να υφίσταται συγχρόνως κατά το χρόνο λήψης της απόφασης από τον ΟΤΑ, κατά το χρόνο άσκησης της προσφυγής και κατά το χρόνο εξέτασης της προσφυγής. Επισηµαίνεται ότι το έννοµο συµφέρον, κατά τις διατυπώσεις του άρθρου 150 του Ν. 3463/2006 είναι πλέον αποδεσµευµένο από την ιδιότητα του δηµότη. Η προσφυγή είναι απαράδεκτη, εάν το συµφέρον είναι µελλοντικό και αβέβαιο, ή παρωχηµένο ή αόριστο, ή απλώς προσδοκώµενο. Η βλάβη που αποδίδεται στην πράξη, πρέπει να έχει επέλθει ή να είναι λογικά αναπόφευκτη. ii. προθεσµία Η έναρξη της προθεσµίας υπολογίζεται από το χρόνο: δηµοσίευσης της πράξης. Για τις ατοµικές πράξεις που προβλέπεται ρητώς η δηµοσίευσή τους, η προθεσµία αρχίζει από τη δηµοσίευση µόνο για τους τρίτους. Για τον ενδιαφερόµενο, η έναρξη της προθεσµίας άρχεται από την κοινοποίηση της σε αυτόν ή τη γνώση της (βλ. επόµενη παράγραφο). 9

κοινοποίησης της πράξης. Στην περίπτωση ατοµικών πράξεων, η προθεσµία για την άσκηση προσφυγής από εκείνον τον οποίο αφορά η πράξη, αρχίζει από την κοινοποίηση της απόφασης του ΟΤΑ σε αυτόν, ανεξαρτήτως εάν η πράξη έχει δηµοσιευτεί (διότι είναι εκ του νόµου δηµοσιευτέα). Η κοινοποίηση πρέπει να είναι πλήρης, δηλ. να περιλαµβάνει όλα τα στοιχεία της πράξης κατά το ουσιώδες µέρος και ειδικότερα την αιτιολογία και το διατακτικό της. γνώσης της πράξης. Η γνώση της πράξης, ως γεγονός έναρξης της προθεσµίας ισοδυναµεί µε την κοινοποίηση. iii. φύση της προσβαλλόµενης της πράξης: Για να είναι παραδεκτή η προσφυγή, πρέπει η προσβαλλόµενη πράξη να έχει εκτελεστό χαρακτήρα. Αυτό σηµαίνει ότι η ρύθµιση που θεσπίζεται µε αυτή είναι υποχρεωτική, εκτός αν ρητά προκύπτει ότι είναι δυνητική. εν έχουν εκτελεστό χαρακτήρα, και άρα προσβάλλονται απαράδεκτα, οι ανακοινώσεις, οι γνώµες, τα πρακτικά ορκωµοσίας, εγκύκλιοι των ΟΤΑ κλπ. Προσφυγή κατά παράβασης οφειλόµενης ενέργειας των ως προηγουµένως οργάνων, ασκείται εντός δεκαηµέρου (10) από την (άπρακτη) παρέλευση της προθεσµίας που προβλέπει ο νόµος για τη συγκεκριµένη πράξη, ή τρείς µήνες µετά την υποβολή της σχετικής αίτησης του ενδιαφεροµένου (δηλαδή, η αίτηση η οποία προκάλεσε την παράλειψη της ενέργειας από την πλευρά της διοίκησης). Η παράλειψη οφειλόµενης νόµιµης ενέργειας του ΟΤΑ θεµελιώνεται, όταν συντρέχουν οι εξής περιπτώσεις: το αρµόδιο όργανο του ΟΤΑ έχει υποχρέωση να εκδώσει τη διοικητική πράξη εντός συγκεκριµένης προθεσµίας που τάσσεται ρητά από κανόνα δικαίου υποβλήθηκε η αίτηση από τον διοικούµενο στο αρµόδιο όργανο και πέρασε άπρακτη η προθεσµία που καθορίζεται για την έκδοση της πράξης, ή εάν δεν καθορίζεται τέτοια προθεσµία παρήλθε άπρακτο διάστηµα τριών (3) µηνών από την υποβολή της αίτησης. Ο Ελεγκτής αποφαίνεται επί της προσφυγής εντός αποκλειστικής προθεσµίας δύο (2) µηνών από την ηµεροµηνία υποβολής της. Μετά την παρέλευση αυτής της ηµεροµηνίας χωρίς να έχει εκδοθεί απόφαση, θεωρείται ότι η προσφυγή έχει σιωπηρά απορριφθεί (βλ. άρθρο 227, παρ. 1-2 Ν. 3852/2010). 3.5. Προσφυγή κατά αναθέσεων έργων µελετών και υπηρεσιών Ο Ελεγκτής εξετάζει και αποφαίνεται για αιτήσεις θεραπείας επί έργων µελετών και υπηρεσιών έως 5.000.000 χωρίς ΦΠΑ, που υπάγονται στις διατάξεις του Ν. 3316/2005 και αφορούν 10

(Βλ. άρθρο 227, παρ. 4 Ν. 3852/2010. Επίσης βλ. άρθρο 41 Ν. 3316/2005 για συγκρίσεις σχετικά µε τις δυνατότητες και τις προϋποθέσεις αίτησης θεραπείας, επί αναθέσεων έργων και υπηρεσιών): ήµους Περιφέρειες Αναστολή εκτέλεσης, εφ όσον υποβληθεί αίτηµα στο πλαίσιο της προσφυγής των προηγουµένων δύο σηµείων, δίνεται από τον Ελεγκτή µε απόφασή του για την εκτέλεση της πράξης που προσβάλλεται. Η αλληλουχία της διαδικασίας έχει ως εξής (βλ. άρθρο 228, παρ. 1-3 Ν. 3852/20100: Υποβάλλεται από τον ενδιαφερόµενο η αίτηση για την αναστολή εκτέλεσης της πράξης. Προϋπόθεση για τη χορήγηση της αναστολής είναι το βάσιµο της προσφυγής, ή να κρίνεται ότι το άτοµο που ασκεί της προσφυγή θα υποστεί ανεπανόρθωτη ή µε δυσκολία επανορθώσιµη βλάβη, µέχρι αυτή να εξετασθεί. Η αναστολή διατηρείται σε ισχύ µέχρι να εκδοθεί η απόφαση του Ελεγκτή για την προσφυγή, ή εφ όσον παρέλθουν άπρακτοι οι δύο (2) µήνες, που οφείλει αποφανθεί επ αυτής ο Ελεγκτής. 3.6. Αστική ευθύνη Όλοι οι αιρετοί και στους δύο βαθµούς τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και τα µέλη των.σ. των δηµοτικών και κοινοτικών ΝΠ και της εκτελεστικής επιτροπής των ιδρυµάτων, είναι υπεύθυνα για κάθε θετική ζηµία σε βάρος της περιουσίας που προκάλεσαν στο δήµο την περιφέρεια, το ΝΠ και το ίδρυµα (Άρθρο 232 Ν. 3852/2010. Πρβλ. µε τα άρθρα 141 του Ν. 3463/2006 και 71 του Κώδικα Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης-εφεξής, ΚΝΑ-για την αστική ευθύνη των αιρετών Α και Β βαθµού). Θετική ζηµία συνιστά η πραγµατική µείωση της περιουσίας του ζηµιωθέντος, σε αντιδιαστολή της αποθετικής ζηµίας ή του διαφυγόντος κέρδους, που συνίσταται στην παρεµπόδιση της αύξησης της περιουσίας του ζηµιωθέντος. Επιπρόσθετα, η θετική ζηµία θα πρέπει να έχει επέλθει σε βάρος της περιουσίας του ήµου ή της Κοινότητας και όχι των νοµικών προσώπων αυτών. Με τον καταλογισµό της ζηµίας υποχρεούνται να αποζηµιώσουν τους παραπάνω οργανισµούς, ανεξάρτητα από το αν η ζηµία οφείλεται σε δόλο ή βαρεία αµέλεια. Η αστική ευθύνη είναι άµεση και έµµεση. Άµεση αστική ευθύνη των αιρετών είναι: πράξη (νοµική ή υλική) ή παράλειψή τους 11

ουσιώδης σύνδεσµος µεταξύ της πράξης ή παράλειψης και των καθηκόντων του αιρετού που τη διέπραξε ζηµία στην περιουσία του ΟΤΑ υπαιτιότητα του αιρετού που συνίσταται σε δόλο ή βαρειά αµέλεια Στην περίπτωση της έµµεσης, αντικείµενο της ευθύνης, είναι η αποζηµίωση που κατέβαλε ο οικείος ΟΤΑ, ως νοµικό πρόσωπο δηµοσίου δικαίου, ανεξάρτητα της αιτίας καταβολής της αποζηµίωσης σε τρίτους (δηλ. καλύπτει ακόµα και αποθετική ζηµιά, διαφυγόν κέρδος ή, τυχόν, ηθική βλάβη τρίτου). Οι προϋποθέσεις της έµµεσης αστικής ευθύνης των αιρετών είναι: καταβολή αποζηµίωσης από τον ΟΤΑ σε τρίτο, ουσιώδης σύνδεσµος µεταξύ της πράξης ή παράλειψης του αιρετού, που θεµελίωσε την αξίωση του τρίτου για αποζηµίωση από τον ΟΤΑ, να έγινε από δόλο ή βαρειά αµέλεια του αιρετού. Καταλογισµός της ζηµίας: γίνεται µε αιτιολογηµένη πράξη η οποία ανακύπτει µετά από αίτηµα: Του δήµου Της περιφέρειας Του ΝΠ ή του Ιδρύµατος Του Γ.Γ. της Αποκεντρωµένης ιοίκησης (αυτεπαγγέλτως ή µετά από αίτηση οιουδήποτε πολίτη/δηµότη Η πράξη συντάσσεται από τριµελή επιτροπή 4 που διεξάγει έρευνα, κατά την οποία µπορεί να καλέσει και τα πρόσωπα που εµπλέκονται, για παροχή εξηγήσεων και αποφασίζει εντός ευλόγου διαστήµατος, δηλαδή εντός χρονικού διαστήµατος το οποίο προσδιορίζεται από τις πραγµατικές περιστάσεις (π.χ. που διαπιστώνονται µετά από τη διενέργεια πραγµατογνωµοσύνης) και τις ιδιαιτερότητες της κάθε περίπτωσης. Μέσα σε 60 ηµέρες από την κοινοποίηση της πράξης καταλογισµού προς τα ανωτέρω πρόσωπα, µπορεί να γίνει προσφυγή, ενώπιον του ιοικητικού Εφετείου: 4 Αποτελείται από: Τον Επίτροπο του Ε.Σ. ή, αν δεν υπηρετεί από έναν ανώτερο υπάλληλο του Ε.Σ. Τόσο το τακτικό, όσο και το αναπληρωµατικό µέλος, ορίζονται µε απόφαση του Προέδρου Ε.Σ. Τον Ελεγκτή της οικείας ΑΥΕ-ΟΤΑ Ο αναπληρωτής ορίζεται από τον Ελεγκτή. Εάν δεν έχει αρχίσει να λειτουργεί η ΑΥΕ-ΟΤΑ, αντί του Ελεγκτή, συµµετέχει Προϊστάµενος ιεύθυνσης της Αποκεντρωµένης ιοίκησης, που, όπως και ο αναπληρωτής του, ορίζεται από τον Γ.Γ. αυτής (Βλ. άρθρο 238, παρ. 1, εδ. 2 Ν. 3852/2010). Για δήµους, ΝΠ, ή ιδρύµατα αυτών έναν εκπρόσωπο της οικείας Περιφερειακής Ένωσης ήµων. Ο αναπληρωτής ορίζεται από το.σ. της Τ.Ε.. Για περιφέρειες, ΝΠ ή ιδρύµατα αυτών, έναν εκπρόσωπο της Ένωσης Περιφερειών. Ο αναπληρωτής ορίζεται µε απόφαση του.σ. της Ένωσης. 12

Από το Γ.Γ. της οικείας Αποκεντρωµένης ιοίκησης Από το πρόσωπο που έχει υποστεί τον καταλογισµό Η προθεσµία για την άσκηση της προσφυγής και η άσκησή της αναστέλλουν την εκτέλεση της πράξης που έχει εκδώσει η Επιτροπή. Μετά την απόφαση του ιοικητικού Εφετείου, µπορεί να ασκηθεί αίτηση αναίρεσής της ενώπιον του Συµβουλίου της Επικρατείας. 3.7. Πειθαρχική ευθύνη-πειθαρχική διαδικασία Με τη διαδικασία που περιγράφηκε στο προηγούµενο σηµείο, στους όλους αιρετούς όλων των βαθµών της τοπικής αυτοδιοίκησης επιβάλλονται από τον Ελεγκτή, µε αιτιολογηµένη απόφαση, οι πειθαρχικές ποινές της αργίας έως έξι µηνών και της έκπτωσης από το αξίωµα, στα εξής πειθαρχικά παραπτώµατα (βλ. άρθρο 233, παρ. 1-3 Ν. 3852/2010. Πρβλ. µε το άρθρο 143 του Ν. 3463/2006 και το άρθρο 72 του ΚΝΑ, για τις αντίστοιχες διαδικασίες επί αιρετών των δήµων, κοινοτήτων και νοµαρχιακής αυτοδιοίκησης): ιάπραξη σοβαρής παράβασης καθηκόντων τους ή υπέρβαση αρµοδιότητας από δόλο ή βαρεία αµέλεια. ιάπραξη παράβασης καθηκόντων που τους έχουν ανατεθεί, σύµφωνα µε ειδικές νοµοθετικές ρυθµίσεις, που ρυθµίζουν την εκάστοτε ιδιαιτερότητα πειθαρχικής ευθύνης. Τα ανωτέρω πειθαρχικά παραπτώµατα υπόκεινται σε πενταετή παραγραφή. Κάθε δύο χρόνια, µε απόφαση του Ελεγκτή, συγκροτείται πειθαρχικό συµβούλιο που εκφράζει σύµφωνη γνώµη για τις πειθαρχικές ποινές και, στην περίπτωση της αργίας, για την διάρκειά της, Η σύνθεση του πειθαρχικού συµβουλίου έχει ως εξής (Βλ. άρθρο 234, παρ. 2 και 4 Ν. 3852/2010): Πρόεδρος του Εφετείου της έδρας της ΑΥΕ-ΟΤΑ, ή ο κατά το νόµο αναπληρωτής του. Ασκεί χρέη προέδρου. Μέλη είναι οι ακόλουθοι: ύο εφέτες µε τους αναπληρωτές τους. Ορίζονται µε απόφαση του οργάνου που διευθύνει το δικαστήριο, κατόπιν αιτήµατος του Ελεγκτή. Ένας Προϊστάµενος της οικείας ΑΥΕ-ΟΤΑ, µε τον αναπληρωτή του. Ορίζονται από τον Ελεγκτή. 13

Ένας αιρετός εκπρόσωπος της οικείας Περιφερειακής Ένωσης ήµων, όταν οι πειθαρχικός έλεγχος γίνεται για αιρετό α βαθµού, ή της Ένωσης Περιφερειών, όταν ελέγχεται αιρετός της περιφέρειας. Ορίζονται από το.σ. της κατά περίπτωση Ένωσης. 5 Το υποκείµενο της πειθαρχικής διαδικασίας µπορεί να εµφανίζεται και να υπερασπίζεται τον εαυτό του: α) αυτοπροσώπως, β) µαζί µε τον πληρεξούσιο δικηγόρο του και γ) να εκπροσωπείται από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του. Συνεδριάσεις του πειθαρχικού: Είναι δηµόσιες και συντάσσονται πρακτικά, εξετάζονται µάρτυρες και οποιοδήποτε αποδεικτικό µέσο κρίνεται ότι πρέπει να εξετασθεί. Σε µυστική διάσκεψη και το αργότερο µέσα σε δύο (2) µήνες από την ηµέρα παραλαβής του σχετικού παραπεµπτικού από τον Ελεγκτή, ανακοινώνεται η σύµφωνη γνώµη και η ποινή, που πρέπει να είναι ανάλογη µε τη βαρύτητα του αδικήµατος που έχει διαπιστωθεί. Προσφυγή από τον ενδιαφερόµενο: υπάρχει η δυνατότητα, εντός προθεσµίας τριάντα (30) ηµερών από την κοινοποίηση της απόφασης του Ελεγκτή. Γίνεται στο Συµβούλιο της Επικρατείας, που κρίνει την υπόθεση κατ ουσίαν. 6 Η ροή της προθεσµίας για την προσφυγή λειτουργεί ανασταλτικά επί της εκτελεστότητας της απόφασης για την ποινή. Κατά την προσφυγή στο ΣτΕ η επιτροπή αναστολών, κατόπιν αίτησης του προσφεύγοντος, αποφασίζει για τη χορήγηση αναστολής στην εκτέλεση της ποινής, µε κριτήριο το δηµόσιο συµφέρον. Μέχρι να εκδοθεί η απόφαση για την αναστολή, η ποινή που έχει επιβληθεί δεν εκτελείται (Βλ. άρθρο 234, παρ. 6 Ν. 3852/20100. Ποινική ευθύνη αιρετών: οι δήµαρχοι, οι περιφερειάρχες και οι πρόεδροι των συνδέσµων υπάγονται στην ιδιάζουσα δωσιδικία κατά τα άρθρα 111, παρ. 7 και 112, παρ. 2 του εκάστοτε ισχύοντος Κώδικα Ποινικής ικονοµίας. 3.8. ιοικητικές κυρώσεις: α) Έκπτωση 5 Χρέη γραµµατέως του πειθαρχικού ασκεί υπάλληλος κλάδου ΠΕ ιοικητικού της ΑΥΕ-ΟΤΑ. 6 Εποµένως, η διαφορά του προσφεύγοντος είναι διαφορά ουσίας και όχι ακυρωτική Αυτό σηµαίνει, ότι το ΣτΕ εν προκειµένω ελέγχει το ύψος της ποινής και µπορεί να τη µειώσει, εάν κριθεί ως υπερβολική και δυσανάλογη µε το ύψος της προκληθείσας ζηµίας. 14

Όλοι οι αιρετοί, όλων των βαθµών τοπικής αυτοδιοίκησης εκπίπτουν αυτοδίκαια από το αξίωµά τους, εάν (Βλ. άρθρο 236, παρ. 1 Ν. 3852/2010. Πρβλ. µε το άρθρο 146 του Ν. 3463/2006 και το άρθρο 72, παρ. 8 του ΚΝΑ, για συγκρίσεις µε την προηγούµενη κατάσταση. Ουσιαστικά, αξιοποιείται το πρώτο θέσπισµα µε ενιαίο τρόπο για όλες τις βαθµίδες.): Με τελεσίδικη δικαστική απόφαση στερηθούν τη διατήρηση της περιουσίας τους. Με αµετάκλητη δικαστική απόφαση στερηθούν τα πολιτικά τους δικαιώµατα. Με αµετάκλητη δικαστική απόφαση καταδικασθούν ως αυτουργοί ή συµµέτοχοι σε κακούργηµα ή σε οποιαδήποτε ποινή για: παραχάραξη, κιβδηλεία, πλαστογραφία, ψευδή βεβαίωση, δωροδοκία, εκβίαση, κλοπή, υπεξαίρεση, απιστία, απάτη, καταπίεση, αιµοµιξία, µαστροπεία, σωµατεµπορία, παράνοµη διακίνηση αλλοδαπών, παράβαση της νοµοθεσίας για την καταπολέµηση των ναρκωτικών και τη λαθρεµπορία, καθώς και για παράβαση καθήκοντος. Η παραποµπή µε αµετάκλητο βούλευµα, ή µε απ ευθείας κλήση µε εξαντληµένο το δικαίωµα προσφυγής, γεννά υποχρέωση του Ελεγκτή να θέσει σε κατάσταση αργίας τον αιρετό. Η αργία διατηρείται εάν εκδοθεί καταδικαστική απόφαση του ποινικού δικαστηρίου και αίρεται αυτοδικαίως εάν εκδοθεί αθωωτική απόφαση και θεωρείται ως να µην είχε επιβληθεί ποτέ. Σε έκδοση καταδικαστικής απόφασης του Ποινικού ικαστηρίου (σε πρώτο βαθµό 7 ), ο Ελεγκτής υποχρεούται να θέσει τον αιρετό που καταδικάσθηκε σε κατάσταση αργίας, µέχρι την έκδοση τελεσίδικης απόφασης, οπότε θα αρθεί αυτοδικαίως η αργία και το διοικητικό µέτρο θα θεωρηθεί ως εάν ουδέποτε είχε επιβληθεί. 3.9. ιοικητικές κυρώσεις: β) Παύση Όλοι οι αιρετοί όλων των βαθµών τοπικής αυτοδιοίκησης και σε όλα τα επίπεδα µπορούν για σοβαρούς λόγους δηµοσίου συµφέροντος να παυθούν του αξιώµατός τους (Βλ. άρθρο 237 Ν. 3852/2010. Πρβλ. µε το άρθρο 147 του Ν. 3463/2006 και άρθρου 72, παρ. 11-13 του ΚΝΑ, για τις προηγούµενες αυτοδιοικητικές αρχές. Ειδικά για τις Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις δεν γινόταν αναφορά σε παύση, αλλά σε απόλυση. Ουσιαστικά, αξιοποιήθηκαν µε ενιαίο τρόπο οι διατάξεις του άρθρου 147, για το σύνολο των δύο νέων βαθµών αυτοδιοίκησης), µε απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, 7 Για τους δηµάρχους και τους περιφερειάρχες η απόφαση σε πρώτο βαθµό εκδίδεται από το Τριµελές Ποινικό Εφετείο. 15

Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής ιακυβέρνησης και κατόπιν αιτιολογηµένης έκθεσης του οικείου Ελεγκτή και σύµφωνη γνώµη του Πειθαρχικού Συµβουλίου, το οποίο αποτελείται από: Έναν πρόεδρο εφετών Αθηνών, ως πρόεδρο µε τον αναπληρωτή του ύο εφέτες, µε τριετή τουλάχιστον προϋπηρεσία του Εφετείου Αθηνών, µε τους αναπληρωτές τους Έναν προϊστάµενο γενικής διεύθυνσης του Υπ.Εσ.Α.Η.. Τον Πρόεδρο της Κεντρικής Ένωσης ήµων Ελλάδας, προκειµένου για αιρετούς ήµων και τον Πρόεδρο της Ένωσης Περιφερειών, προκειµένου για αιρετούς περιφερειών. Καθήκοντα γραµµατέα ασκεί υπάλληλος της Κεντρικής Υπηρεσίας του Υπ.Εσ.Α.Η.., κλάδου ΠΕ ιοικητικού και µε το βαθµό Α, που ορίζεται µαζί µε τον αναπληρωτή του µε απόφαση του Υπουργού. Τα µέλη του πειθαρχικού, καθώς και οι αναπληρωτές τους, ορίζονται από το κατά περίπτωση όργανο ή προϊσταµένη αρχή (Εφετείο Αθηνών, Υπουργός Εσ.Α.Η.., διοικητικά συµβούλια ενώσεων) και το σώµα συγκροτείται µε απόφαση του Υπουργού Εσ.Α.Η.. Για τον ίδιο όπως και παραπάνω λόγο, µπορεί να διαλυθεί ένα δηµοτικό ή περιφερειακό συµβούλιο. Η διάλυση συνεπιφέρει και τη διάλυση των δηµοτικών και τοπικών κοινοτήτων. Σ αυτήν την περίπτωση, διεξάγονται εκ νέου εκλογές, µε προκήρυξη του Γενικού Γραµµατέα της Αποκεντρωµένης ιοίκησης, το αργότερο µέσα σ έναν (1) µήνα από τη διάλυση (βλ. άρθρα 56 και 158 Ν. 3852/2010). Τέλος, παραµένει από την πρότερη κατάσταση η ιδιάζουσα δωσιδικία των αιρετών, που στόχευε στην περαιτέρω προστασία τους, µε το επιχείρηµα ότι η πρακτική είχε καταδείξει ότι η µεγάλη πλειονότητα των σε πρώτο βαθµό εκδιδόµενων αποφάσεων ανατρέπεται κατά την εκδίκασή τους από το Εφετείο. Στο άρθρο 145 του Ν. 3463/2010 καθιερωνόταν η ιδιάζουσα δωσιδικία για τους δηµάρχους, τους προέδρους των κοινοτήτων, και τους προέδρους των συνδέσµων. Έτσι, η συγκεκριµένη κατηγορία αιρετών δικαζόταν για, τυχόν, πληµµελήµατα σε πρώτο βαθµό ενώπιον του Τριµελούς Εφετείου, ενώ για τα πταίσµατα στα αρµόδια Τριµελή Πληµµελειοδικεία. Τα δικαστήρια αυτά παρέχουν εγγυήσεις δικαιότερης, αλλά και ταχύτερης κρίσης. ιατηρούνταν πάντως, το δικαίωµα των αιρετών να προσβάλουν περαιτέρω, σε δεύτερο βαθµό, τη δικαστική αυτή απόφαση ενώπιον και πάλι του Εφετείου, το οποίο, όµως, θα έχει διαφορετική σύνθεση δικαστών. Η διάταξη παραµένει αυτούσια στο άρθρο 235 του Ν. 3852/2010 και υπάρχει διαφοροποίηση ως προς τα υπαγόµενα όργανα: δήµαρχοι, περιφερειάρχες και πρόεδροι συνδέσµων. 16

4. ηµοσίευση των αποφάσεων του Ελεγκτή-Υποχρέωση συµµόρφωσης Οι αποφάσεις του Ελεγκτή που εκδίδονται σύµφωνα µε τις διατάξεις των σηµείων 3.1.-3.3. προηγούµενα (δηλαδή των άρθρων 225-228 του Ν. 3852/2010) κοινοποιούνται στα νοµικά πρόσωπα που ορίζονται ως αποδέκτες από τις διατάξεις, καθώς και σε αυτόν που έχει ασκήσει προσφυγή µέσα σε πέντε (5) ηµέρες από την έκδοσή τους (Βλ. άρθρο 230 του Ν. 3852/2010). Οι ανωτέρω αποφάσεις αναρτώνται στο διαδίκτυο αµελλητί και δηµοσιεύονται υποχρεωτικά στο κατάστηµά τους από τα νοµικά πρόσωπα των δήµων και των περιφερειών (µονοµελή, συλλογικά όργανα, ΝΠ, επιχειρήσεις, ανώνυµες εταιρείες, σύνδεσµοι). Η δηµοσίευση αποδεικνύεται από σχετικό έγγραφο που συντάσσεται ενώπιον δύο (2) µαρτύρων. Συµµόρφωση (βλ. άρθρο 231 του Ν. 3852/2010): όλα τα όργανα των δήµων και των περιφερειών (συλλογικά και µονοµελή), τα ΝΠ, οι επιχειρήσεις τους και οι σύνδεσµοι, υποχρεούνται σε άµεση (χωρίς καθυστέρηση) συµµόρφωση προς τις αποφάσεις του Ελεγκτή, οι οποίες εκδίδονται σύµφωνα µε όσα έχουν εκτεθεί (σηµεία i-iii του παρόντος, δηλαδή σύµφωνα µε τα άρθρα 225-228 του Ν. 3852/2010). Επίσης, υποχρέωση συµµόρφωσης έχει και το προσωπικό που υπηρετεί µε οποιαδήποτε σχέση εργασίας στα προαναφερθέντα νοµικά πρόσωπα. Η µη τήρηση της υποχρέωσης συµµόρφωσης συνιστά παράβαση καθήκοντος, που ελέγχεται πειθαρχικά από τις οικείες διατάξεις για τους αιρετούς και το προσωπικό των νοµικών προσώπων ( ηλαδή, τα άρθρα 233-235 του Ν. 3852/2010 για τους αιρετούς των δήµων και των περιφερειών. Για το προσωπικό, όπως ισχύουν σήµερα, βλ. άρθρα 110-150 του Ν. 3584/2007 «Κώδικας Κατάστασης ηµοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων» για τους υπαλλήλους των ΟΤΑ, άρθρα 106-146 του Ν. 3528/2007 «Κώδικας Κατάστασης ηµοσίων Πολιτικών ιοικητικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων ΝΠ» για τους υπαλλήλους των νοµαρχιακών αυτοδιοικήσεων. Για τα νοµικά πρόσωπα, οι πειθαρχικής φύσεως προβλέψεις είναι ενσωµατωµένες στα οικεία κείµενα). 5. Ετήσια Έκθεση Ελεγκτή (Βλ. άρθρο 229, παρ. 3 Ν. 3852/2010) Ο Ελεγκτής συντάσσει στο τέλος κάθε ηµερολογιακού έτους έκθεση στην οποία καταγράφεται το έργο της ΑΥΕ-ΟΤΑ της οποίας προΐσταται και συγκεκριµένα: Τον αριθµό των πράξεων που ελέγχθηκαν Τις προσφυγές που εξετάσθηκαν 17

Τα ζητήµατα που εν γένει απασχόλησαν την υπηρεσία κατά τις εποπτείες που διενεργήθηκαν (π.χ. καταγγελίες που υποβλήθηκαν στην υπηρεσία για θέµατα νοµιµότητας) Μπορούν να διατυπώνονται προτάσεις για µέτρα γενικής φύσεως και νοµοθετικά, που κρίνεται ότι θα πρέπει να ληφθούν ώστε να είναι αποτελεσµατικότερη η διενέργεια του ελέγχου νοµιµότητας. Η έκθεση υποβάλλεται στον Υπουργό Εσ.Α.Η.. και δι αυτού κοινοποιείται στην Επιτροπή ιαφάνειας και Θεσµών της Βουλής των Ελλήνων και στο Συνήγορο του Πολίτη. Οι εκθέσεις των Ελεγκτών όλων των ΑΥΕ-ΟΤΑ συζητούνται στο Συµβούλιο των Ελεγκτών Νοµιµότητας, που µπορεί να συντάξει πορίσµατα σχετικά µε τον έλεγχο νοµιµότητας και την κρατική εποπτεία εν γένει, επί των ΟΤΑ. 6. Οικονοµικός έλεγχος Ελεγκτικού Συνεδρίου 6.1. Προληπτικός έλεγχος (Βλ. άρθρο 275, Ν. 3852/2010) Στον προληπτικό έλεγχο υπάγονται οι δαπάνες των δήµων, περιφερειών, των ΝΠ και των δύο βαθµών αυτοδιοίκησης, των κοινωφελών επιχειρήσεων, των επιχειρήσεων ύδρευσης και αποχέτευσης και των δηµοτικών ανωνύµων εταιρειών του άρθρου 266 του Ν. 3463/2006, 8 χωρίς το κριτήριο του πληθυσµού που τίθεται σ αυτό. Ο εν λόγω έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου διέπεται από τα προβλεπόµενα στο άρθρο 169, παρ. 1-3 του Ν. 3462/2006 και περιλαµβάνει την εξέταση: Κατά πόσον µία πίστωση είναι εγγεγραµµένη στον Π/Υ του δήµου Κατά πόσον τηρήθηκε η προβλεπόµενη νόµιµη διαδικασία από λογιστικής άποψης Την πληρότητα των δικαιολογητικών που απαιτούνται κατά περίπτωση Τα αρµόδια όργανα για τον προληπτικό έλεγχο είναι οι Υπηρεσίες Επιτρόπων του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που εδρεύουν στις πρωτεύουσες των νοµών και ορίζονται µε απόφαση της ολοµέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Στο πλαίσιο του προληπτικού ελέγχου είναι η παρακολούθηση της κανονικής είσπραξης των εσόδων από τους ΟΤΑ και των νοµικών τους προσώπων και η άσκηση ελέγχου για την είσπραξη των 8 ηµοτικές ανώνυµες εταιρείες για την αξιοποίηση της δηµοτικής ακίνητης περιουσίας, ή για την εκµετάλλευση κοινόχρηστων χώρων. Σε κάθε έναν δήµο µπορεί να ιδρυθεί µόνον µία (1) τέτοια εταιρεία. 18

χρεών που νόµιµα έχουν βεβαιωθεί, των οφειλών και των προστίµων. Εάν διαπιστωθεί αδράνεια για την είσπραξή τους από τα αρµόδια όργανα διοίκησης ή από τις οικονοµικές υπηρεσίες, τότε ο Επίτροπος τους καλεί εγγράφως να φροντίσουν εντός ευλόγου προθεσµίας για την είσπραξή τους. Το έγγραφο κοινοποιείται στον Γενικό Γραµµατέα της Αποκεντρωµένης ιοίκησης και τον Ελεγκτή Νοµιµότητας. Αν η αδράνεια συνεχιστεί και οφείλεται σε δόλο ή βαρεία αµέλεια αυτών που διοικούν το δήµο και τα νοµικά του πρόσωπα, ή αυτών που προΐστανται στις αρµόδιες για την είσπραξη υπηρεσίες, τότε: Τα αιρετά πρόσωπα παραπέµπονται στην Επιτροπή του άρθρου 141 του Ν. 3463/2006, δηλαδή στην τριµελή επιτροπή η οποία τους καταλογίζει πρόκληση θετικής ζηµίας και αποτελείται από: o Τον Πρόεδρο Πρωτοδικών της έδρας του νοµού, ή τον αναπληρωτή του που ορίζει ο ίδιος. o Τον Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και αν δεν υπάρχει, έναν ανώτερο υπάλληλο του Ελεγκτικού Συνεδρίου µε τον αναπληρωτή του, που ορίζονται από την ολοµέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου. o Τον Πρόεδρο του ιοικητικού Συµβουλίου της Τοπικής Ένωση ήµων και Κοινοτήτων, µε αναπληρωτή του τον Αντιπρόεδρο. Στο εξής θα είναι ο Πρόεδρος της Τοπικής Ένωσης ήµων. Οι υπάλληλοι των προσώπων που προκάλεσαν τη ζηµία, παραπέµπονται πειθαρχικά και ποινικά. Επίσης, προληπτικός έλεγχος διενεργείται επί συµβάσεων που συνάπτονται από τους ΟΤΑ ή τα νοµικά τους πρόσωπα, για προµήθεια αγαθών, εκτέλεσης έργων και παροχής υπηρεσιών, καθώς και για προγραµµατικές συµβάσεις υλοποίησης τω διετών προγραµµάτων δράσης των κοινωφελών επιχειρήσεων. 6.2. Κατασταλτικός έλεγχος ιεξάγεται υποχρεωτικά και είναι ετήσιος, τακτικός και δειγµατοληπτικός επί των λογαριασµών των δήµων, περιφερειών, των ΝΠ και των δύο βαθµών αυτοδιοίκησης, των κοινωφελών επιχειρήσεων, των επιχειρήσεων ύδρευσης και αποχέτευσης και των δηµοτικών ανωνύµων εταιρειών του άρθρου 266 του Ν. 3463/2006. 9 Εάν κατά τη δειγµατοληψία προέκυψαν στοιχεία που επιβάλλουν να επεκταθεί ο κατασταλτικός έλεγχος, αυτό γίνεται µετά το τέλος της οικονοµικής χρήσης και τότε µετατρέπεται σε έκτακτο γενικό, ή ειδικό ή θεµατικό και είναι έλεγχος νοµιµότητας και κανονικότητας ως προς τη διαχείριση (βλ. άρθρο 276, παρ. 1, Ν. 3852/2010). 9 ηµοτικές ανώνυµες εταιρείες για την αξιοποίηση της δηµοτικής ακίνητης περιουσίας, ή για την εκµετάλλευση κοινόχρηστων χώρων. Σε κάθε έναν δήµο µπορεί να ιδρυθεί µόνον µία (1) τέτοια εταιρεία. 19

Ο κατασταλτικός έλεγχος πρέπει να ολοκληρωθεί εντός έξι (6) µηνών από την ηµεροµηνία κατά την οποία έχει αποσταλεί αντίγραφο του απολογισµού ή του ισολογισµού από τον φορέα που υπόκειται σ αυτόν και αυτά συνοδεύονται από: Τις απαραίτητες κατά περίπτωση εκθέσεις και πράξεις των αρµοδίων οργάνων του Την έκθεση των ορκωτών λογιστών ελεγκτών Κάθε σχετικό στοιχείο που καθορίζεται από την Ολοµέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου και ανήκει στο επόµενο διαχειριστικό έτος από αυτό που εξετάζει ο έλεγχος Η έκθεση για τα αποτελέσµατα του κατασταλτικού ελέγχου διαβιβάζεται στους Υπουργούς Εσ.Α.Η.., Οι.Ο. και την Επιτροπή ιαφάνειας και Θεσµών της Βουλής. 7. Άλλα εποπτικά όργανα 7.1. Συµπαραστάτης του δηµότη και της επιχείρησης Στους ήµους άνω των είκοσι χιλιάδων (20.000) κατοίκων, επιλέγεται πρόσωπο εγνωσµένου κύρους και εµπειρίας, ως συµπαραστάτης του δηµότη και της επιχείρησης, η θητεία του οποίου ακολουθεί την θητεία των δηµοτικών αρχών, και λαµβάνει αντιµισθία ισόποση µε την αντιµισθία του προέδρου του ηµοτικού Συµβουλίου (βλ. άρθρο 77 του Ν. 3852/2010). Η επιλογή του συµπαραστάτη του δηµότη και της επιχείρησης γίνεται µε απόφαση του ηµοτικού Συµβουλίου, κατόπιν προκηρύξεως που δηµοσιεύεται στην ιστοσελίδα του ήµου, ενώ οι υποψηφιότητες υποβάλλονται µε δήλωση που κατατίθεται στο προεδρείο του ηµοτικού Συµβουλίου κατά την έναρξη της διαδικασίας επιλογής. Ως συµπαραστάτης του δηµότη και της επιχείρησης δεν µπορεί να επιλεγεί αιρετός δήµου, περιφέρειας ή βουλευτής. Επιπρόσθετα, ως προς το αξίωµα του συµπαραστάτη του δηµότη ισχύουν τα κωλύµατα και τα ασυµβίβαστα που προβλέπονται στο άρθρο 14 του Ν.3852/2010, ενώ παράλληλα, αναφορικά µε την καταστατική θέση και τις ευθύνες του συµπαραστάτη και της επιχείρησης ισχύουν οι σχετικές διατάξεις για τους δηµοτικούς συµβούλους. 7.2. Ρόλος και αρµοδιότητες του συµπαραστάτη του δηµότη και της επιχείρησης 20

Υποστηρίζεται διοικητικά από τις υπηρεσίες του ήµου, δέχεται καταγγελίες άµεσα θιγόµενων πολιτών και επιχειρήσεων για κακοδιοίκηση των υπηρεσιών του ήµου, των νοµικών του προσώπων και των επιχειρήσεών του και διαµεσολαβεί προκειµένου να επιλυθούν τα σχετικά προβλήµατα, ενώ είναι υποχρεωµένος να απαντά εγγράφως ή ηλεκτρονικά εντός τριάντα (30) ηµερών στους ενδιαφερόµενους, Ο συµπαραστάτης του δηµότη και της επιχείρησης συντάσσει ετήσια έκθεση. Η ετήσια έκθεση παρουσιάζεται από τον ίδιο και συζητείται στην ειδική δηµόσια συνεδρίαση του ηµοτικού Συµβουλίου για τον απολογισµό της δηµοτικής αρχής κατά τις διατάξεις του άρθρου 217 του Κ Κ, εντός τριάντα (30) ηµερών από την υποβολή της. Ο συµπαραστάτης µπορεί επίσης να προβαίνει στην διατύπωση προτάσεων βελτίωσης της δηµοτικής διοίκησης και των σχέσεών της µε το κοινό, τόσο στο πλαίσιο της ετήσιας έκθεσής του, όσο και επ ευκαιρία σηµαντικών προβληµάτων κακοδιοίκησης που ο ίδιος εντοπίζει. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, οι ειδικές προτάσεις του συµπαραστάτη υποβάλλονται στον ήµαρχο και κοινοποιούνται στο ηµοτικό Συµβούλιο και στον γενικό γραµµατέα του ήµου. Τόσο η ετήσια έκθεση όσο και οι ειδικές προτάσεις του συµπαραστάτη αναρτώνται υποχρεωτικά στην ιστοσελίδα του δήµου µε φροντίδα των δηµοτικών υπηρεσιών. Τέλος, αξίζει να σηµειωθεί ότι η υποβολή καταγγελίας ή αναφοράς στον συµπαραστάτη του δηµότη και της επιχείρησης δεν αναιρεί την σχετική αρµοδιότητα του Συνηγόρου του Πολίτη ως ανεξάρτητης αρχής, ούτε τις αρµοδιότητες άλλων ελεγκτικών οργάνων και αρχών, καθώς και του Ελεγκτή Νοµιµότητας (βλ. άρθρο 77, παρ.4, Ν.3852/2010). 7.3. Περιφερειακός συµπαραστάτης του πολίτη και της επιχείρησης Ο Περιφερειακός Συµπαραστάτης του Πολίτη και της Επιχείρησης ασκεί ακριβώς τις ίδιες αρµοδιότητες µε τον Συµπαραστάτη του ηµότη και της Επιχείρησης, σε επίπεδο Περιφερειών. Επιπλέον, η εκλογή του Περιφερειακού Συµπαραστάτη και ο τρόπος παρέµβασής του γίνονται κατ αντιστοιχία µε το προαναφερθέν όργανο των πρωτοβάθµιων ΟΤΑ, όπως περιγράφεται στο αντίστοιχο κεφάλαιο (βλ. άρθρο 179, Ν. 3852/2010). 8. ιαφάνεια: Πρόγραµµα «ιαύγεια» Η θεσµοθέτηση της διαφάνειας έχει εισαχθεί µε το πρόγραµµα «ιαύγεια», βάσει του Ν. 3801/2010 («Ενίσχυση της διαφάνειας µε την υποχρεωτική ανάρτηση νόµων και πράξεων των κυβερνητικών, διοικητικών και αυτοδιοικητικών οργάνων στο διαδίκτυο Πρόγραµµα ιαύγεια και άλλες διατάξεις»). Μέσω των οικείων διατάξεων εισάγεται η υποχρέωση ανάρτησης πράξεων αµελλητί, 21

ώστε να είναι εκτελεστές και για να διασφαλίζεται δια της ευρείας δηµοσιότητάς τους η διαφάνεια στο δηµόσιο βίο. Από τις πράξεις που αναφέρονται στο άρθρο 2 του ανωτέρω νόµου, αυτές που έχουν ενδιαφέρον για την τοπική αυτοδιοίκηση είναι οι εξής: Πράξεις κανονιστικού χαρακτήρα Ερµηνευτικές εγκύκλιοι και εγκύκλιοι για την εφαρµογή της νοµοθεσίας Προϋπολογισµοί, ισολογισµοί και απολογισµοί Πράξεις διορισµού µονοµελών οργάνων και συγκρότησης συλλογικών οργάνων διοίκησης Πράξεις διορισµού, αποδοχής παραίτησης, αντικατάστασης ή παύσης γενικών γραµµατέων, ειδικών γραµµατέων, µελών συλλογικών οργάνων Πράξεις συγκρότησης αµειβόµενων ή µη επιτροπών, οµάδων εργασίας, οµάδων έργου και συναφών οργάνων γνωµοδοτικής ή άλλης αρµοδιότητας Πράξεις καθορισµού αµοιβών αποζηµιώσεων των µελών µονοµελών ή συλλογικών οργάνων, µελών επιτροπών, οµάδων εργασίας, οµάδων έργου και συναφών οργάνων γνωµοδοτικής ή άλλης αρµοδιότητας Προκηρύξεις πλήρωσης θέσεων µε διαγωνισµό ή µε επιλογή, συµπεριλαµβανοµένων και των διευθυντικών στελεχών Πίνακες επιτυχόντων, διοριστέων και επιλαχόντων των προκηρύξεων επιλογής προσωπικού Περιλήψεις πράξεων διορισµού, µετάθεσης, απόσπασης, µετάταξης, διαθεσιµότητας, αποδοχής παραίτησης, λύσης υπαλληλικής σχέσης ή υποβιβασµού µόνιµων ή µετακλητών υπαλλήλων Συµβάσεις και πράξεις που υπάγονται σε αναπτυξιακούς νόµους, συµπεριλαµβανοµένων και των πράξεων υπαγωγής Περιλήψεις διακηρύξεων, αποφάσεις και πράξεις κατακύρωσης και ανάθεσης έργων, προµηθειών, υπηρεσιών και µελετών Πράξεις αποδοχής δωρεών Πράξεις δωρεών επιχορηγήσεων και παραχώρησης χρήσης περιουσιακών στοιχείων Πράξεις παραχώρησης δηµόσιων και δηµοτικών κτισµάτων, καθορισµού γης, αλλαγής χρήσεις γης, καθορισµού εθνικών δρυµών, χαρακτηρισµού αναδασωτέων εκτάσεων, καθορισµού αιγιαλού, παραλίας, λιµνών, ποταµών, ρεµάτων και χειµάρρων, καθορισµού βιοµηχανικών ζωνών, καθορισµού λατοµικών ζωνών, σύνταξης και έγκρισης πολεοδοµικών µελετών και ΓΠΣ, έγκρισης και τροποποίησης χωροταξικών και ρυµοτοµικών σχεδίων, σύνταξης και έγκρισης ΖΟΕ, καθορισµού και τροποποίησης όρων δόµησης, χορήγησης, αναστολής χορήγησης, τροποποίησης οικοδοµικών αδειών, χωροθέτησης, καθορισµού αρχαιολογικών χώρων, χαρακτηρισµού και αποχαρακτηρισµού διατηρητέων κτιρίων Ατοµικές διοικητικές πράξεις που η δηµοσίευσή τους επιτρέπεται από διάταξη νόµου 22

Η ανάρτηση των ως ανωτέρω πράξεων πραγµατοποιείται µε την επιφύλαξη περί της προστασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα και περί των κρατικών απορρήτων, είναι δε εν εξελίξει ο εµπλουτισµός της καταγραφής τόσο των αναρτώµενων όσο και των µη αναρτώµενων πράξεων. Σε κάθε φορέα προβλέπεται η δηµιουργία οµάδων διοίκησης έργου που θα επιµελείται τη διαδικασία ανάρτησης των πράξεων. Αποτελεί δε εκκρεµότητα για τους ΟΤΑ, η τεχνική τους υποστήριξη για την υλοποίηση της συγκεκριµένης υποχρέωσης. 23

ΙΙ. ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ 1. Γενικά Με το νέο θεσµικό πλαίσιο, προσφέρονται οι προϋποθέσεις για την επέκταση της οικονοµικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ, όπως είχε κατοχυρωθεί µε τους νόµους 1828/1989 για το σύστηµα των κρατικών επιχορηγήσεων προς την πρωτοβάθµια αυτοδιοίκηση και το Ν. 2672/98, που θεσµοθετήθηκε το σύστηµα µε τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (εφεξής ΚΑΠ) για τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση και διευρύνθηκε µε το Ν. 3345/2005. Για την πρωτοβάθµια αυτοδιοίκηση, οι ΚΑΠ προέρχονταν από τις εξής πηγές φορολογικών εσόδων: Ποσοστό 20% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων από το φόρο εισοδήµατος φυσικών και νοµικών προσώπων. Ποσοστό 90% από τα τέλη κυκλοφορίας των αυτοκινήτων που εισπράττονται ετησίως. Ποσοστό 3% από τις συνολικές εισπράξεις του φόρου µεταβίβασης ακινήτων και πλοίων. Ποσοστό 20% των συνολικών ετήσιων καθαρών εισπράξεων από τους τόκους των τραπεζικών καταθέσεων. Για τη δευτεροβάθµια αυτοδιοίκηση: Ποσοστό 10% από τα τέλη κυκλοφορίας Ποσοστό 2% από τον ΦΠΑ Θεσµοθετηµένοι ίδιοι πόροι της Ν.Α. ήταν: Ποσοστό 10% από τα έσοδα του φόρου διενέργειας τεχνικών ελέγχων οχηµάτων και µεταβίβασης αυτοκινήτων Τα έσοδα από τα παράβολα που εισπράττονται και τα πρόστιµα που επιβάλλονται, στα πλαίσια των αρµοδιοτήτων τους. 2. Οι ΚΑΠ για τον πρώτο βαθµό αυτοδιοίκησης του Ν. 3852/2010 Οι ΚΑΠ για τους δήµους θα προέρχονται από τις εξής πηγές του Κρατικού Προϋπολογισµού (βλ. άρθρο 259, παρ. 1 Ν. 3852/2010): Σε ποσοστό 20% επί των συνολικών εσόδων του φόρου εισοδήµατος φυσικών και νοµικών προσώπων (ΦΕΦΝΠ). 24

Σε ποσοστό 12% επί των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του Φόρου Προστιθέµενης Αξίας. Σε ποσοστό 50% επί των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του φόρου ακίνητης περιουσίας (ΦΑΠ). Οι αρµοδιότητες που θα µεταφερθούν στους δήµους (και τις περιφέρειες) θα κοστολογηθούν εκ των προτέρων και η σχετική ενέργεια θα περιλαµβάνει (βλ. άρθρο 270, Ν. 3852/2010): Προσδιορισµό του κόστους λειτουργίας των µεταφερόµενων αρµοδιοτήτων, που θα συµπεριλαµβάνει τον υποδοµές και κάθε εξοπλισµό που χρησιµοποιείται κατά το χρόνο µεταφοράς. Προσδιορισµό του συνολικού απαιτούµενου κόστους της αρµοδιότητας, κατά την άσκησή της από τους δήµους στις περιφέρειες. Εάν το κατά τα ανωτέρω υπολογιζόµενο κόστος είναι ανώτερα από τα έσοδα στο πλαίσιο των ΚΑΠ, θα καλύπτεται µε αύξηση των ποσοστών από ΦΕΦΝΠ και ΦΠΑ, τόσο για τους δήµους όσο και για τις περιφέρειες. Η αύξηση ορίζεται µε Π που εκδίδεται από τον Υπουργό Εσ.Α.Η.. Κατά τα άλλα, τα έσοδα από τους ΚΑΠ κατανέµονται ως εξής (βλ. άρθρο 259, παρ. 3-6, Ν. 3852/2010): Τα 2/3 των ΦΕΦΝΠ και το σύνολο των εσόδων από ΦΕΦΝΠ και ΦΑΠ, εγγράφονται στον Τακτικό Προϋπολογισµό και κατατίθενται στο Ταµείο Παρακαταθηκών και ανείων σε ειδικό λογαριασµό ως ΚΑΠ για τις λειτουργικές και τις λοιπές γενικές δαπάνες. Το 1/3 των ΦΕΦΝΠ εγγράφονται στον Προϋπολογισµό ηµοσίων Επενδύσεων και κατατίθενται όπως προηγούµενα ως ΚΑΠ για κάλυψη επενδυτικών δαπανών. Και οι δύο κατανοµές των ΚΑΠ γίνονται µε ΚΥΑ των Υπ.Εσ.Α.Η.. και Οι.Οι.Αν.Ν., µε σύµφωνη γνώµη της Κεντρικής Ένωσης ήµων Ελλάδας (εφεξής ΚΕ Ε), µε βάση συνδυασµό σταθµιζόµενων χαρακτηριστικών και καθορίζονται στην ίδια ΚΥΑ ο τρόπος και η διαδικασία κατανοµής του συνόλου των κατά περίπτωση ΚΑΠ. Η απόδοση των εσόδων γίνεται µε ισόποσες µηνιαίες προκαταβολές, βάσει των προεκτιµώµενων εσόδων και η τελική εκκαθάριση γίνεται απολογιστικά (εποµένως, η τελευταία δόση δεν θα είναι απαραίτητα ισόποση µε τις άλλες). Κάθε έκτακτη επιχορήγηση προς τους δήµους γίνεται µε απόφαση του Υπουργού Εσ.Α.Η.. περί των κριτηρίων, µετά από σύµφωνη γνώµη της ΚΕ Ε και δηµοσιεύεται στην εφηµερίδα της κυβέρνησης. Οι προκαταβολές (προπληρωµές) στα πλαίσια των ΚΑΠ καταβάλλονται προς τους δήµους υπό τις εξής προϋποθέσεις (Βλ. άρθρο 264, παρ.3, Ν. 3852/2010): Ο ενδιαφερόµενος φορέας έχει εξαντλήσει τα όρια των δυνατοτήτων του και κυρίως τις δυνατότητες ως προς την είσπραξη εσόδων Η προπληρωµή πρόκειται να χρησιµοποιηθεί για κάλυψη ανελαστικής δαπάνης 25

Μέσα στο ηµερολογιακό έτος που καταβάλλεται η προπληρωµή υπάρχει δυνατότητα για οικονοµική αναπλήρωση Η προκαταβολή δεν υπερβαίνει το 150% της µηνιαίας επιχορήγησης που τακτικά λαµβάνει από τους ΚΑΠ ο φορέας. 3. Οι ΚΑΠ για το δεύτερο βαθµό αυτοδιοίκησης του Ν. 3852/2010 Οι ΚΑΠ για τις περιφέρειες θα προέρχονται από τις εξής πηγές του Κρατικού Προϋπολογισµού: Σε ποσοστό 2,40% επί των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του φόρου εισοδήµατος φυσικών και νοµικών προσώπων (ΦΕΦΝΠ). Σε ποσοστό 4% επί των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του Φόρου Προστιθέµενης Αξίας. Για τον υπολογισµό του κόστους µεταφοράς αρµοδιοτήτων και την χρηµατοδότησή του όταν αυτό υπερβαίνει τα έσοδα, ισχύουν όσα αναφέρθηκαν στα αντίστοιχα σηµεία της προηγούµενης ενότητας. Το ποσοστό επί του συνόλου των ΚΑΠ που θα διατεθεί για λειτουργικές και λοιπές δαπάνες, το ποσοστό των δαπανών για επενδύσεις και το έσοδο της Ένωσης Περιφερειών, όπως και ο τρόπος και η διαδικασία που θα κατανεµηθούν τα ποσά που αναλογούν, θα καθορίζονται µε ΚΥΑ των Υπουργών Εσ.Α.Η.. και Οικονοµικών (Βλ. άρθρο 261, παρ. 4-6, Ν. 3852/20101). Τα έσοδα από τις εισπράξεις του ΦΕΝΦΠ εγγράφονται στον Τακτικό Προϋπολογισµό και κατατίθενται στο Ταµείο Παρακαταθηκών και ανείων σε λογαριασµό για την κάλυψη λειτουργικών και λοιπών γενικών δαπανών των περιφερειών. Ποσό των ΚΑΠ που προορίζεται για επενδυτικές δαπάνες κατατίθενται στο Ταµείο Παρακαταθηκών και ανείων σε λογαριασµό για την κάλυψη επενδυτικών δαπανών των περιφερειών. Ποσό των ΚΑΠ που διατίθεται υπέρ της Ένωσης Περιφερειών, κατατίθενται στο Ταµείο Παρακαταθηκών και ανείων σε λογαριασµό εσόδων της Ένωσης Περιφερειών. Η απόδοση των ποσών θα γίνεται µε ισόποσες µηνιαίες προκαταβολές, κατόπιν αποφάσεων του Υπουργού Εσ.Α.Η.., µε βάση τα προεκτιµώµενα έσοδα και η τελική εκκαθάριση θα γίνεται απολογιστικά ως προς τα έσοδα του προηγουµένου έτους. 26

Έκτακτες επιχορηγήσεις, όπως και τα κριτήρια, καθορίζονται µε αποφάσεις του Υπουργού Εσ.Α.Η.. που δηµοσιεύεται στην Εφηµερίδα της Κυβέρνησης και µετά από γνώµη της Ένωσης Περιφερειών. 4. Ειδικό Πρόγραµµα Εξυγίανσης Κατόπιν αιτήµατός τους, µε απόφαση του Υπουργού Εσ.Α.Η.., δήµοι, δηµοτικές ενότητες και περιφέρειες εντάσσονται σε ειδικό πρόγραµµα εξυγίανσης. Ειδικά για την παρακολούθηση των προγραµµάτων, προβλέπεται η σύσταση στο Υπ.Εσ.Α.Η.. Ελεγκτικής Επιτροπής, οποία θα αποτελείται από τα εξής µέλη (βλ. άρθρο 262, παρ.2 του Ν. 3852/2010): Έναν Σύµβουλο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ως πρόεδρο Το Γενικό ιευθυντή Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Υπ.Εσ.Α.Η.. Έναν εκπρόσωπο της ΚΕ Ε ή της Ένωσης Περιφερειών, ανάλογα µε την περίπτωση Η διαδικασία ένταξης µε αίτηση των φορέων, έχει ως εξής: Με απόφαση που λαµβάνεται µε πλειοψηφία των 3/5 του συνόλου των µελών του οικείου δηµοτικού ή περιφερειακού συµβουλίου και µετά από εκτίµηση ορκωτών ελεγκτών, για την οικονοµική κατάσταση του υπό ένταξη φορέα, καθώς και σύνταξη επιχειρησιακού προγράµµατος εξυγίανσης το οποίο περιλαµβάνει συγκεκριµένα µέτρα, δράσεις και χρονοδιάγραµµα, έχει δε εγκριθεί από το δηµοτικό ή περιφερειακό συµβούλιο. Σηµείωση: Εάν ο ενδιαφερόµενος δεν καταθέσει επιχειρησιακό πρόγραµµα, ή εάν αυτό δεν πληροί τις προϋποθέσεις που έχουν τεθεί, τότε συντάσσεται από την Ελεγκτική Επιτροπή. Γίνεται αποδεκτή η αίτηση του φορέα υπό τις εξής προϋποθέσεις: o Οι ετήσιες υποχρεώσεις του φορέα υπερβαίνουν το 20% των τακτικών εσόδων. Ειδικά για τις τοπικές και τις δηµοτικές κοινότητες, ως βάση υπολογισµού χρησιµοποιούνται τα οικονοµικά στοιχεία της 31-12-20101, για τον αντίστοιχο προηγούµενο ΟΤΑ. o Οι συνολικές βραχυπρόθεσµες και µακροπρόθεσµες υποχρεώσεις (=χρέος), υπερβαίνουν ένα συγκεκριµένο ποσοστό των συνολικών εσόδων. Για τις δηµοτικές ενότητες, ως βάση υπολογισµού χρησιµοποιούνται τα οικονοµικά στοιχεία της 31-12- 2010. Η διαδικασία ένταξης χωρίς αίτηµα των φορέων έχει ως εξής (βλ. άρθρο 262, παρ.4 του Ν. 3852/20100: 27

Από την ιεύθυνση Οικονοµικών ΟΤΑ του Υπ.Εσ.Α.Η.. παρέχονται οικονοµικά στοιχεία που πιστοποιούν την ανάγκη αξιολόγησης του φορέα (δήµος, δηµοτική ενότητα ή περιφέρεια) από ορκωτούς ελεγκτές. Εκδίδεται σχετική απόφαση του Υπουργού Εσ.Α.Η.. Με την ανωτέρω απόφαση, απαγορεύονται: η σύναψη οποιουδήποτε δανείου, η πρόσληψη προσωπικού (µε οποιαδήποτε σχέση εργασίας). Καθορίζονται στην απόφαση κατηγορίες πράξεων συλλογικών και µονοµελών που θα πρέπει να αποστέλλονται υποχρεωτικά στον Ελεγκτή. Καθορίζεται το χρονοδιάγραµµα για την παράδοση της έκθεσης αξιολόγησης, η οποία θα υποβληθεί στην Ελεγκτική Επιτροπή, η οποία, βάσει της έκθεσης αποφασίζει για την υπαγωγή στο πρόγραµµα ή όχι. Βάσει απόφασης εκδίδεται διαπιστωτική πράξη του Υπουργού. Σε περίπτωση υπαγωγής, ο φορέας, εντός δύο (2) µηνών καταθέτει το πρόγραµµα εξυγίανσής του. Η Ελεγκτική Επιτροπή εγκρίνει, ή τροποποιεί, ή το συντάσσει η ίδια (εάν δεν υποβλήθηκε εµπρόθεσµα). Με απόφαση του Υπουργού τίθεται σε ισχύ το εγκριθέν πρόγραµµα. Για την υλοποίηση του φυσικού αντικειµένου των προγραµµάτων προβλέπεται η σύσταση του Λογαριασµού Εξυγίανσης και Αλληλεγγύης, στο Ταµείο Παρακαταθηκών και ανείων και χρηµατοδοτείται από τους πόρους των ΚΑΠ. Το ακριβές ύψος της χρηµατοδότησης καθορίζεται µε απόφαση των Υπουργών Εσ.Α.Η.. και Οι.Οι., κατόπιν γνώµης της ΚΕ Ε και της Ένωσης Περιφερειών. Με την ίδια απόφαση ρυθµίζονται θέµατα σχετικά µε τη σύσταση, υη λειτουργία και τη διαχείριση του λογαριασµού (βλ. άρθρο 264 Ν. 3852/2010) Η ένταξη ενός φορέα συµπεριλαµβάνει (βλ. άρθρο 263, παρ. 5 Ν. 3852/2010): Για τους δήµους και τις περιφέρειες, πρόσβαση στο Λογαριασµό Εξυγίανσης και Αλληλεγγύης Παρακολούθηση και τεχνική υποστήριξη του επιχειρησιακού προγράµµατος εξυγίανσης από την Ελεγκτική Επιτροπή Περιορισµό των προσλήψεων ιάθεση µέρους ή του συνόλου των εσόδων για έργα, δράσεις και υπηρεσίες που συµβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του επιχειρησιακού. Χρονοδιάγραµµα υλοποίησης, που ποικίλει µε τη φύση του προγράµµατος και δεν υπερβαίνει τη µία δηµοτική περίοδο Ετήσιες αναφορές προόδου του φορέα προς την Ελεγκτική Επιτροπή 28