ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) Θέμα Α Στις ερωτήσεις 1 5, να γράψετε στην κόλλα σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα της το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Μονάδες 25 Α1. Το σύνολο των διαφορετικών πληθυσμών διαφόρων ειδών, που ζουν σε ένα βιότοπο, αποτελούν α. έναν πληθυσμό β. μια βιοκοινότητα γ. ένα οικοσύστημα δ. τους βιοτικούς παράγοντες Α2. Η ενέργεια που φθάνει στον άνθρωπο από τους παραγωγούς, όταν ο άνθρωπος είναι καταναλωτής 2ης τάξης, είναι α. 0% β. 90% γ. 1% δ. 10% Α3. Τα πράσινα φυτά και τα φύκη α. παράγουν και δεν δεσμεύουν οξυγόνο β. παράγουν οξυγόνο και δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα γ. παράγουν και δεν δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα δ. δεν παράγουν οξυγόνο και δεν δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα Α4. Νιτροποίηση είναι η διαδικασία μετατροπής α. του ατμοσφαιρικού αζώτου σε νιτρικά ιόντα β. του ατμοσφαιρικού αζώτου σε αμμωνία γ. του αζώτου της νεκρής οργανικής ύλης σε νιτρικά ιόντα δ. της αμμωνίας σε νιτρικά ιόντα Α5. Η ερημοποίηση ενός χερσαίου οικοσυστήματος μπορεί να προκληθεί από α. την όξινη βροχή β. τον ευτροφισμό γ. την ηχορύπανση δ. τη φωτοσύνθεση ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Θέμα Β Β1. Το φθινόπωρο τα φύλλα πέφτουν από τα δέντρα. Ωστόσο τα χημικά στοιχεία που υπάρχουν στα φύλλα μπορούν να προσληφθούν ξανά με τη βοήθεια των ριζών και να χρησιμοποιηθούν για να φτιαχτούν καινούργια φύλλα. Προσπαθήστε να εξηγήσετε με ποιον τρόπο συμβαίνει αυτό. Β2. Μια ομάδα ερευνητών βρίσκεται σε ένα άγονο νησί, όπου δεν υπάρχει βλάστηση. Στα αποθέματά τους έχουν λίγο σιτάρι και μερικές κότες. Τι θα πρέπει να κάνουν για να επιβιώσουν όσο το δυνατόν περισσότερο; α. Να ταΐσουν με το σιτάρι τις κότες και να τρέφονται με τα αβγά τους, ενώ όταν τελειώσει το σιτάρι, να φάνε τις κότες. β. Να φάνε αρχικά τις κότες και στη συνέχεια το σιτάρι. Αιτιολογείστε την επιλογή σας. Β3. Ποια πορεία μπορεί να ακολούθησε ένα άτομο άνθρακα που απελευθερώθηκε στην ατμόσφαιρα την προηγούμενη Δευτέρα από την καύση πετρελαίου στον καυστήρα πολυκατοικίας και σήμερα βρίσκεται στο μόριο κάποιας οργανικής ένωσης στο σώμα σου; Β4. Να περιγράψετε την αζωτοδέσμευση που πραγματοποιείται στο έδαφος (μονάδες 6); Να ορίσετε την οικολογική μέθοδο εμπλουτισμού του εδάφους με άζωτο στην οποία βρίσκει εφαρμογή (μονάδες 2); Θέμα Γ Γ1. Το διάγραμμα δείχνει τις μεταβολές του αριθμού των ακάρεων και των ψαλίδων (κατηγορίες αρθροπόδων στο έδαφος) μετά τον ψεκασμό τους με εντομοκτόνο. Το εντομοκτόνο αυτό αποικοδομείται μέσα σε 6-8 μήνες. ΤΕΛΟΣ2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ 225 αριθμός αρθροπόδων και ποσότητα στο έδαφος εντομοκτόνου 200 175 150 125 100 75 50 2 5 ακάρεα εντομοκτόνο ψαλίδες 2 4 6 8 1 μήνες μετά τον ψεκασμό 0 1 2 1 4 16 Αφού μελετήσετε το διάγραμμα, να δώσετε μια εξήγηση για τις μεταβολές του αριθμού των ατόμων των δύο πληθυσμών σε μια χρονική περίοδο 16 μηνών (τα ακάρεα τρώνε τις ψαλίδες). Γ2. Τι είναι η διαπνοή και ποια είναι η σημασία της; Γ3. Σ ένα οικοσύστημα καταγράφηκαν 10 6 παραγωγοί, 250.000 καταναλωτές 1ης, 1.000 καταναλωτές 2ης και 50 καταναλωτές 3ης τάξης. Δίνεται ότι το μέσο (ξηρό) βάρος ενός καταναλωτή 3ης τάξης είναι 200 γραμμάρια. α. Να απεικονίσετε ποσοτικά τις παραπάνω τροφικές σχέσεις κατασκευάζοντας τις αντίστοιχες πυραμίδες πληθυσμού και βιομάζας. β. Τι παρατηρείτε σχετικά με τη μορφή των πυραμίδων; Μονάδες 6 Μονάδες 2 γ. Αν η ενέργεια του επιπέδου των καταναλωτών 2ης τάξης είναι 50.000 KJ, να υπολογιστεί το ποσό της ενέργειας που χάνεται διαμέσου της τροφικής πυραμίδας. ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Θέμα Δ Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα οικοσυστήματα της Ροδόπης είναι το παρθένο δάσος του Φρακτού, στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Παρέμεινε ανέγγιχτο από τον άνθρωπο για περισσότερο από 500 χρόνια. Θεωρείται από τα πλέον αδιατάρακτα φυσικά δασικά οικοσυστήματα της Ευρώπης και παρουσιάζει μέγιστο οικολογικό ενδιαφέρον. Μέσα στα όριά του απαγορεύεται κάθε είδους δραστηριότητα και επιτρέπεται μόνο η επιστημονική έρευνα. Δ1. Προκειμένου να πραγματοποιήσουν μια ολοκληρωμένη μελέτη αυτού του σπάνιου οικοσυστήματος της Ροδόπης, μια ομάδα φοιτητών Βιολογίας ξεκίνησε, στα πλαίσια της εκπαίδευσής τους, την καταγραφή των οργανισμών και την κατάταξή τους σε τροφικά επίπεδα. α. Τι σημαίνει τροφικό επίπεδο; Μονάδες 2 β. Οι ερευνητές εντόπισαν εύκολα πολλούς κοινούς οργανισμούς, όπως χελώνες, βατράχους, σκίουρους, αλεπούδες, μικρά τρωκτικά. Να αναφέρετε δύο οργανισμούς για τους οποίους ένας ερευνητής μπορεί να συναντήσει δυσκολίες κατά την κατάταξή τους σε τροφικά επίπεδα, εξηγώντας την απάντησή σας. Δ2. Ανάμεσα στους οργανισμούς που εντόπισαν, υπάρχουν πολλά σπάνια είδη παραγωγών (όπως συμήδα και ερυθρελάτη), κορυφαίων καταναλωτών (όπως ο χρυσαετός, η αρκούδα και ο λύκος), αλλά και φυτοφάγων θηλαστικών (όπως το ζαρκάδι και το ελάφι). α. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω στοιχεία να εκτιμήσετε την σταθερότητα του συγκεκριμένου οικοσυστήματος και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 6 β. Υποθέστε ότι μια απροσδόκητη φωτιά καταστρέφει το 30% του δάσους. Ποιος από τους παρακάτω οργανισμούς ενδέχεται να κινδυνέψει με εξαφάνιση, δεδομένου ότι μικρό μόνο ποσοστό της ενέργειας ενός τροφικού επιπέδου μεταφέρεται στο επόμενο; (μονάδες 2) Ελάφι, χρυσαετός, ερυθρελάτη. Εξηγήστε την απάντησή σας (μονάδες 2). Δ3. Τον ορεινό όγκο της Ροδόπης διασχίζει ο ποταμός Νέστος, που πηγάζει από τα όρη Ρίλα της Βουλγαρίας, και εκβάλλει στο Θρακικό Πέλαγος. Στο δέλτα του ποταμού ζουν υδρόβιοι φωτοσυνθετικοί οργανισμοί, ζωοπλαγκτόν, ψάρια και παρυδάτια πουλιά που τρώνε ψάρια. Να εξηγήσετε την πολύ υψηλή παραγωγικότητα που παρατηρείται στο δέλτα του ποταμού. ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Δ4. Τι μπορεί να εξηγήσει τις συχνές πυρκαγιές που εκδηλώνονται στο δάσος του Φρακτού; ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 2. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 3. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 14.00 π.μ. KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ