ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΖΑΚΙΟΥ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΤΥΠΩΝ

ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΖΑΚΙΟΥ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΤΥΠΩΝ Κρεμαστό μεταλλικό προκατασκευασμένο τζάκι. Κατοικία στην Κηφισιά, Αρχιτέκτων Νίκος Κουκουράκης. Βαγγέλης Πατεράκης Οι σύγχρονες επιλογές ως προς το είδος καυσίμου, τον τύπο, τον τρόπο τοποθέτησης και την επένδυση ενός τζακιού είναι αναρίθμητες. Η επιλογή, ο σχεδιασμός και η εγκατάσταση απαιτούν τη δέουσα προσοχή, ώστε να επιτυγχάνεται το βέλτιστο αισθητικό και λειτουργικό αποτέλεσμα. Παρουσίαση: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΙΤΟΝΗ, διπλ. αρχιτέκτων μηχανικός, MSc www.ktirio.gr 65

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ Το τζάκι μπορεί να αναβαθμίσει αισθητικά και λειτουργικά έναν εσωτερικό χώρο. Παράδειγμα σωστής εγκατάστασης ολοκληρωμένου συστήματος τζακιού. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το τζάκι αναβαθμίζει αισθητικά και λειτουργικά ένα χώρο, αρκεί η επιλογή του, ο σχεδιασμός και η τοποθέτησή του να γίνονται προσεκτικά, λαμβάνοντας υπόψη μια σειρά τεχνικών και αισθητικών ζητημάτων. Σήμερα πέρα από τα συμβατικά τζάκια ανοικτής εστίας, υπάρχουν πολλές διαθέσιμες επιλογές από ενεργειακά τζάκια ξύλου έως εναλλακτικά τζάκια αερίου, βιοαιθανόλης και ηλεκτρισμού, που προσφέρουν βελτιωμένη θερμική απόδοση, σύγχρονη αισθητική, οικολογικά χαρακτηριστικά και ευκολία τοποθέτησης. Σε κάθε περίπτωση η επιλογή του κατάλληλου τζακιού καθορίζεται από τις ανάγκες θέρμανσης, το είδος καυσίμου, την ύπαρξη ή όχι καμινάδας και το διαθέσιμο προϋπολογισμό, ενώ ο σχεδιασμός του εξαρτάται από τον τρόπο τοποθέτησης, τη διαστασιολόγηση και, φυσικά, από το επιδιωκόμενο αισθητικό αποτέλεσμα. Σε κάθε περίπτωση, η σωστή εγκατάσταση και εν συνεχεία η επιμελής συντήρηση παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην εξασφάλιση της μεγάλης διάρκειας ζωής, της βέλτιστης απόδοσης και της ασφαλούς χρήσης ενός τζακιού. Η προσθήκη τζακιού σε ένα χώρο τον αναβαθμίζει αισθητικά, προσφέροντας μια ατμόσφαιρα θαλπωρής και ζεστασιάς, αλλά και λειτουργικά, προσφέροντας μια βοηθητική πηγή θερμότητας. Στην αγορά υπάρχουν σήμερα αμέτρητες επιλογές τζακιών ως προς τα ποιοτικά και τα αισθητικά χαρακτηριστικά. Η θερμαντική απόδοση και η αποτελεσματικότητά τους καθορίζονται από πολλούς παράγοντες, όπως από το είδος καυσίμου, την τοποθέτηση, τη διαστασιολόγηση και την εγκατάσταση, κάτι που καθιστά την επιλογή και το σχεδιασμό του κατάλληλου τζακιού μια αρκετά δύσκολη υπόθεση. Σε γενικές γραμμές πάντως τα σύγχρονα ενεργειακά και οικολογικά τζάκια κερδίζουν έδαφος έναντι των παραδοσιακών ανοικτών εστιών ξύλου, καθώς προσφέρουν πολλά πλεονεκτήματα, όπως βελτιωμένη απόδοση, μεγαλύτερη εξοικονόμηση και ασφάλεια χρήσης αλλά και ευκολία τοποθέτησης και συντήρησης. Επιλογή του κατάλληλου τζακιού Πέρα από την αισθητική, που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο κατά την επιλογή ενός τζακιού, πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη και ορισμένα τεχνικά ζητήματα, ώστε να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική λειτουργία του, να διατηρηθεί στο ελάχιστο το κόστος και να μειωθεί ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος. Οι κύριοι παράγοντες που πρέπει να συνυπολογιστούν είναι οι η απαιτούμενη θέρμανση, το είδος του καυσίμου, η καμινάδα και βεβαίως ο απαιτούμενος προϋπολογισμός. Ειδικότερα: Απαιτούμενη θέρμανση. Στην πλειονότητά τους τα τζάκια κατατάσσονται στα τοπικά συστήματα θέρμανσης, καθώς η θερμότητα παράγεται σε μια εστία και αποδίδεται αμέσως στο χώρο, με αποτέλεσμα οι διαστάσεις, το σημείο τοποθέτησης και ο τύπος τζακιού να καθορίζουν και τη θερμαντική απόδοση του συστήματος. Καθώς η θέρμανση είναι ο πρω- 66 ΤΕΥΧΟΣ 9/07

Καύσιμη ύλη Τύπος τζακιού Είδος εστίας Ξύλο Αέριο Βιοαιθανόλη Ηλεκτρισμός Συμβατικό Ενεργειακό αερόθερμο Ενεργειακό υδραυλικό Άμεσου εξαερισμού Χωρίς εξαερισμό ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΤΥΠΩΝ ΤΖΑΚΙΩΝ Ανοικτή, κτιστή ή Κλειστή, Κλειστή, Ανοικτή ή κλειστή, Ανοικτή ή κλειστή, Ανοικτή ή κλειστή, Ανοικτή ή κλειστή, Θερμαντική απόδοση 5% - 40% Δυνατότητα θέρμανσης χώρου (m ) Μικρή, μπροστά από την εστία. Έως 80% 70-70 Έως 80% Έως 30 60-85% 0-0 Απαίτηση εξαερισμού Ναι, Οικολογικός χαρακτήρας Ασφάλεια χρήσης Απαιτήσεις συντήρησης με καμινάδα οοοο οοοο Ναι, με καμινάδα οοο οοο Ναι, με καμινάδα οοο οοο Ναι, με σωλήνα οο ο οοο 00% 0-0 Όχι οο οο οοο 00% 0-50 Όχι ο οο οο 00% Έως 40 Όχι ο οοοο ταρχικός στόχος της εγκατάστασης, η επιλογή θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με το επιδιωκόμενο θερμαντικό αποτέλεσμα, που εξαρτάται από τον όγκο του χώρου, τα υφιστάμενα συστήματα θέρμανσης και την ύπαρξη ή όχι θερμομόνωσης. Είδος καυσίμου. Υπάρχουν πολλοί τύποι τζακιών αλλά σε γενικές γραμμές, ανάλογα με το είδος της καύσιμης ύλης, μπορούν να καταταχθούν σε τζάκια ξύλου, αερίου, βιοαιθανόλης και ηλεκτρισμού. Κατά την επιλογή καυσίμου πρέπει να λαμβάνονται υπόψη παράγοντες, όπως η διαθεσιμότητα, το κόστος αγοράς, τοποθέτησης, λειτουργίας και συντήρησης, οι απαιτήσεις εξαερισμού, η ανάγκη αποθήκευσης, η ασφάλεια χρήσης και ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος. Καμινάδα. Η ύπαρξη ή όχι καμινάδας μπορεί να κατευθύνει και την επιλογή του τύπου τζακιού. Αν δεν υπάρχει υφιστάμενη υποδομή, καλό θα είναι να επιλεχθεί ένα σύστημα χωρίς απαίτηση καμινάδας, ώστε να μειωθεί το κόστος εγκατάστασης και να αποφευχθούν τυχόν προβλήματα που σχετίζονται με τους πολεοδομικούς κανονισμούς. Διαθέσιμος προϋπολογισμός. Ο σχεδιασμός ενός νέου τζακιού συνεπάγεται μια σειρά εξόδων, στα οποία συμπεριλαμβάνονται, πέρα από το αρχικό κόστος αγοράς, το κόστος εγκατάστασης, λειτουργίας και συντήρησης. Για το κόστος λειτουργίας θα πρέπει να ληφθεί υπόψη όχι μόνο η ενεργειακή απόδοση αλλά και το είδος καυσίμου, καθώς συσκευές της ίδιας ενεργειακής κατάταξης έχουν πολύ διαφορετικά λειτουργικά έξοδα ανάλογα με την τιμή του καυσίμου που χρησιμοποιούν. Τύποι τζακιών Η καύσιμη ύλη παίζει καθοριστικό ρόλο στη λειτουργία και στην απόδοση ενός τζακιού. Αν και το ξύλο αποτελεί το συνηθέστερο υλικό καύσης, στο εμπόριο τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί εναλλακτικοί τύποι τζακιών με βελτιωμένη θερμική απόδοση, σύγχρονη αισθητική και οικολογικά χαρακτηριστικά. Με βάση την καύσιμη ύλη, τα σύγχρονα τζάκια μπορούν να διαχωριστούν σε τέσσερις γενικές κατηγορίες ξύλου, αερίου, βιοαιθανόλης και ηλεκτρικά. Τζάκια ξύλου Το ξύλο αποτελεί το παραδοσιακό υλικό καύσης των τζακιών. Σήμερα, πέρα από τα συμβατικά τζάκια ανοικτής εστίας που καίνε ξύλα, υπάρχουν στο εμπόριο ενεργειακά τζάκια, που χάρη στην ύπαρξη κλειστού θαλάμου, προσφέρουν σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας. Σε κάθε περίπτωση τα τζάκια που χρησιμοποιούν ξύλο απαιτούν κατάλληλα διαμορφωμένο καπναγωγό για τη λειτουργία τους. Τζάκια ανοικτής εστίας. Πρόκειται για την παλαιότερη και πιο συμβατική μορφή τζακιού, κατά την οποία η θερμότητα που παράγεται από την καύση των ξύλων μεταδίδεται μέσω ακτινοβολίας στο χώρο. Αν και προσφέρουν ασύγκριτα μεγαλύτερη ατμόσφαιρα θαλπωρής σε σχέση με τα υπόλοιπα τζάκια, δεν συμβάλλουν ιδιαίτερα στη θέρμανση λόγω της χαμηλής θερμικής απόδοσης και της ανομοιόμορφης κατανομής της, που περιορίζεται στο χώρο μπροστά από την εστία. Τα παραδοσιακά τζάκια κτίζονται επί τόπου με πυρότουβλα ή διατίθενται προκατασκευασμένα από πυρότουβλα ή μαντέμι. Ανάλογα με το υλικό της εστίας, η θερμική τους απόδοση κυμαίνεται από 5% έως 30% για τα τζάκια από πυρότουβλο και από 35% έως 40% για τα τζάκια από μαντέμι. Το κόστος αγοράς τους είναι μικρότερο από των ενεργειακών τζακιών, αλλά έχουν περισσότερα www.ktirio.gr 67

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ Τα τζάκια ανοικτής εστίας προσφέρουν θαλπωρή στο χώρο, αλλά συμβάλλουν ελάχιστα στη θέρμανση. Τρόπος λειτουργίας τυπικού τζακιού αερίου με άμεσο εξαερισμό. 3 Τα ενεργειακά τζάκια ξύλου χάρη στη λειτουργία τους ως κλειστών κυκλωμάτων έχουν αυξημένη θερμική απόδοση. λειτουργικά έξοδα, καθώς λόγω της έντονης, ατελούς καύσης και της μεγάλης αναρρόφησης της καμινάδας καταναλώνουν πολύ μεγάλη ποσότητα ξύλου, έχουν αυξημένες απαιτήσεις συντήρησης και αποθήκευσης καυσίμων, ενώ δεν θεωρούνται οικολογικά. Ενεργειακά τζάκια. Τα ενεργειακά τζάκια αναπτύχθηκαν με στόχο να επιτύχουν όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερη εκμετάλλευση της θερμογόνου δύναμης του ξύλου σε συνδυασμό με τη θαλπωρή ενός παραδοσιακού τζακιού. Η βασική διαφορά τους σε σύγκριση με τα συμβατικά τζάκια έγκειται στην ύπαρξη εστίας κλειστού θαλάμου και στη λειτουργία τους ως κλειστών κυκλωμάτων, γεγονός που συνεπάγεται τη μείωση των απωλειών θερμότητας, την εξοικονόμηση καύσιμης ύλης και την αύξηση της απόδοσης έως και 80%. Στο εσωτερικό, ο χώρος καύσης των ενεργειακών τζακιών κατασκευάζεται από πυράντοχα υλικά, όπως μαντέμι και χάλυβα και επενδύεται από μαντεμένια στοιχεία, ενώ η εστία καλύπτεται από ειδικό πυρίμαχο κρύσταλλο. Επιπλέον, στα θετικά τους συμπεριλαμβάνεται το χαμηλότερο επίπεδο καυσαερίων που παράγουν, η μείωση των οσμών και η μικρότερη πιθανότητα πρόκλησης πυρκαγιάς. Αν και η κατασκευή ενός ενεργειακού τζακιού είναι σαφώς ακριβότερη σε σύγκριση με μιας συμβατικής εστίας, πολύ σύντομα γίνεται απόσβεση λόγω της μεγάλης εξοικονόμησης ενέργειας. Αερόθερμα ενεργειακά τζάκια. Πρόκειται για την πιο απλή μορφή ενεργειακών τζακιών. Αποτελούνται από ένα θάλαμο καύσης, στον οποίο θερμαίνονται τα ξύλα με ελεγχόμενη είσοδο αέρα. Εν συνεχεία ο θερμός αέρας συλλέγεται σε έναν ειδικά διαμορφωμένο αεροθάλαμο και διοχετεύεται στο χώρο μέσω περσίδων με τη χρήση ανεμιστήρα. Η θερμοκρασία εξόδου ρυθμίζεται με θερμοστάτη για καλύτερο έλεγχο, ενώ ανάλογα με την κατασκευή της εστίας, που μπορεί να είναι μονού ή τριπλού τοιχώματος, μπορούν να θερμάνουν ενιαίους χώρους ως 70 m και ως 70 m αντίστοιχα. Υδραυλικά ενεργειακά τζάκια. Αποτελούν το δεύτερο τύπο ενεργειακών τζακιών και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη κεντρική θέρμανση ενός ολόκληρου κτιρίου αλλά και για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης. Η λειτουργία τους βασίζεται στην ίδια λογική με τα αερόθερμα τζάκια, μόνο που αντί για αέρα θερμαίνουν νερό. Πρόκειται ουσιαστικά για λέβητες ξύλου, που ζεσταίνουν νερό με μεγάλη ισχύ, το οποίο μεταφέρεται στα κλασικά θερμαντικά σώματα ή στο σύστημα ενδοδαπέδιας θέρμανσης. Αισθητικά είναι ίδια με τα αερόθερμα τζάκια με μόνη διαφορά ότι δεν διαθέτουν περσίδες για διάχυση θερμού αέρα, καθώς ζητούμενο είναι όλη η ενέργεια του ξύλου να μεταφερθεί στο νερό χωρίς απώλειες. Οι ξυλολέβητες έχουν υψηλές αποδόσεις και μεγάλη θερμική ισχύ και μπορούν να θερμάνουν χώρους έως 30 m². Τζάκια αερίου Τα τζάκια αερίου χρησιμοποιούν φυσικό αέριο ή προπάνιο ως καύσιμη ύλη και ως εκ τούτου βασι- 68 ΤΕΥΧΟΣ 9/07

Προαιρετικός κατακόρυφος εξαερισμός Προαιρετικός οριζόντιος εξαερισμός Εξωτερική τοιχοποιία Έξοδος καυσαερίων Είσοδος αέρα καύσης Προαιρετικός ανεμιστήρας για καλύτερη απόδοση Προσαγωγή θερμού αέρα Παραγωγή θερμότητας μέσω ακτινοβολίας Προσαγωγή εξωτερικού αέρα 3 κή προϋπόθεση για να λειτουργήσουν είναι η σύνδεση του χώρου με παροχή αερίου ή η αγορά φιαλών υγραερίου. Η εστία τους μπορεί να είναι ανοικτού ή κλειστού τύπου, ενώ τα υλικά που καίγονται έχουν καθαρά διακοσμητικό χαρακτήρα, προσφέροντας τη θέαση της φωτιάς. Θεωρούνται σε γενικές γραμμές ενεργειακά, καθώς εξασφαλίζουν ικανοποιητική καύση, αυτονομία και υψηλή θερμαντική απόδοση, που κυμαίνεται από 60% ως 00%, αλλά και οικονομικά, καθώς δεν έχουν μεγάλες απαιτήσεις σε κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας. Επιπροσθέτως, δεν έχουν απαίτηση σε καμινάδα, οπότε μπορούν να τοποθετηθούν εύκολα σε όλους τους χώρους, προσφέρουν καθαριότητα και πλήρη έλεγχο με τη χρήση τηλεχειριστηρίου και θερμοστάτη. Τζάκια αερίου άμεσου εξαερισμού. Τα τζάκια αυτής της κατηγορίας έχουν θερμαντική απόδοση από 60% ως 85% και απαιτούν άμεσο εξαερισμό, που επιτυγχάνεται με ένα ομοαξονικό σύστημα σωλήνων. Πρόκειται για ένα αεροστεγές σύστημα θαλάμου, που αποτελείται από έναν εξωτερικό σωλήνα, ο οποίος εισάγει οξυγόνο για τη καύση, και από ένα μικρότερο εσωτερικό που εξάγει τα καυσαέρια. Αυτή η μορφή εξαερισμού, που δεν επηρεάζει καθόλου την ποιότητα του αέρα στον εσωτερικό χώρο, μπορεί να τοποθετηθεί κατακόρυφα ή οριζόντια, δίνοντας μεγάλη ελευθερία σχεδιασμού. Τζάκια αερίου χωρίς εξαερισμό. Τα τζάκια αυτού του τύπου δεν έχουν καθόλου απαιτήσεις σε άμεσο εξαερισμό, κάτι που διευκολύνει ακόμη περισσότερο την τοποθέτηση τους. Η μη ύπαρξη εξαερισμού εξασφαλίζει ότι το σύνολο της παραγόμενης θερμότητας παραμένει στον εσωτερικό χώρο, με αποτέλεσμα η θερμαντική τους απόδοση να ισούται με 00%, αλλά αυξάνει την πιθανότητα εισαγωγής ρύπων και γι αυτό δεν συστήνονται για πολύ μικρούς χώρους. Τζάκια βιοαιθανόλης Τα τζάκια αυτής της κατηγορίας χρησιμοποιούν ως καύσιμο τη βιοαιθανόλη, που παράγεται από φυτά, όπως τα τεύτλα, το καλαμπόκι και το σιτάρι. Θεωρούνται οικολογικά, καθώς η καύση είναι φιλική προς το περιβάλλον, δεν παράγουν καπνό ή μυρωδιές και δεν επιβαρύνουν την ανθρώπινη υγεία. Επιπλέον, έχουν θερμαντική απόδοση 00%, καθώς η μη απαίτηση εξαερισμού εξαλείφει τις θερμικές απώλειες, χαμηλό κόστος αγοράς και συντήρησης και ευκολία εγκατάστασης. Η αναπλήρωση του καυσίμου στο ντεπόζιτο πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή, καθώς η βιοαιθανόλη είναι εύφλεκτη, ενώ θερμικά μπορούν να καλύψουν μικρούς σχετικά χώρους από 0 ως 50 m, ανάλογα με το μέγεθος της εστίας. Ηλεκτρικά τζάκια Αποτελούν μια ακόμη σύγχρονη εναλλακτική έναντι των συμβατικών τζακιών και λειτουργούν με τη παροχή ηλεκτρικού ρεύματος. Η θερμότητα που παράγεται διοχετεύεται στο χώρο με τη βοήθεια ενός ανεμιστήρα, ενώ η φλόγα προσομοιάζεται με τη χρήση φωτισμού. Αν και το www.ktirio.gr 69

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ Τυπική τομή κτιστού τζακιού ξύλου ανοικτής εστίας. Τζάκι ξύλου ανοιχτό με εμφανή μεταλλική καμινάδα. Κατοικία στη Μονεμβασιά, αρχιτέκτονες Μαρίζα Αγγελίδη, Λίλα Γαλατά Παναγώτης Παπαδάκης. 3 Το τζάκι λειτουργεί ως διαχωριστικό σε κατοικία στην Εκάλη. Αρχιτέκτονες: Ποτηρόπουλος Δ + Λ Αρχιτέκτονες. Καπνοδόχος Κορμός Εσωτερική επένδυση εστίας Πίσω τοίχωμα Εστία Δάπεδο εστίας Βάση ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΤΟΜΗ ΤΖΑΚΙΟΥ αποτέλεσμα δεν είναι ιδιαίτερα ρεαλιστικό, αποτελούν μια από τις πιο οικονομικές επιλογές, καθώς δεν απαιτούν εξαερισμό, έχουν μικρό κόστος εγκατάστασης και συντήρησης, ενώ μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως απλά διακοσμητικά ή ως θερμαντικά σώματα κατ επιλογή, προσφέροντας απόλυτο έλεγχο στην κατανάλωση. Παράλληλα, αν δεν συνυπολογισθεί η πηγή παραγωγής του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνουν, μπορούν να θεωρηθούν οικολογικά υπό την έννοια ότι δεν ρυπαίνουν το περιβάλλον και είναι ασφαλή και εύκολα διαχειρίσιμα με τηλεχειρισμό. Η θερμαντική τους απόδοση ισούται με 00% χάρη στη μη ύπαρξη εξαερισμού, αλλά θερμικά μπορούν και αυτά να καλύψουν μικρούς χώρους έως 40 m. Σχεδιασμός τζακιού Το τζάκι εκτός από το λειτουργικό ρόλο που παίζει, μπορεί να αποτελέσει και ένα σχεδιαστικό εργαλείο με μεγάλη σημασία για τη διαρρύθμιση ενός εσωτερικού χώρου. Το μέγεθος, ο τρόπος τοποθέτησης και η τελική μορφή ενός τζακιού καθορίζονται από τις ανάγκες θέρμανσης, τις επιθυμίες των ιδιοκτητών, το επιδιωκόμενο αισθητικό αποτέλεσμα και τα χαρακτηριστικά του χώρου. Ανάλογα με το είδος καυσίμου που θα επιλεχθεί, στο εμπόριο υπάρχει μια πληθώρα διαθέσιμων επιλογών, που κυμαίνονται από παραδοσιακές μορφολογίες έως υπερσύγχρονες κατασκευές. Τοποθέτηση τζακιού. Η μορφολογία και η υπάρχουσα υποδομή του χώρου, η απαίτηση ή όχι εξαερισμού, η διαστασιολόγηση της εστίας και το επιθυμητό αισθητικό αποτέλεσμα είναι μερικοί από τους παράγοντες που θα καθορίσουν τον τρόπο τοποθέτησης του τζακιού. Πέρα από τα παραδοσιακά κτιστά τζάκια μονής εστίας, υπάρχουν πολλές σύγχρονες επιλογές, όπως τζάκια διπλής όψης και διαμπερή, τζάκια ελεύθερα στο χώρο ή αναρτημένα από την οροφή κτλ. Ακόμη υπάρχει η δυνατότητα το τζάκι να ενσωματωθεί σε τζαμαρία ή σε έπιπλο πολυμέσων, να συνδυαστεί με εσοχές, ράφια και πάγκους ή να χρησιμοποιηθεί ως διαχωριστικό ενός ενιαίου χώρου. Επιλογή εστίας. Οι εστίες των τζακιών κατασκευάζονται από ανθεκτικά, πυράντοχα υλικά, όπως πυρότουβλα, πυρίμαχο τσιμέντο, μαντέμι, 70 ΤΕΥΧΟΣ 9/07

Erieta Attali ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΖΑΚΙΟΥ ΚΛΑΣΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ (cm) Γενικές διαστάσεις Καπνοδόχος Μήκος εστίας Β C D Πλάτος εστίας E F G Ύψος εστίας A 48 3 40 35 45 60 0 60 53 3 40 35 45 60 0 65 53 3 40 35 45 60 0 70 60 3 40 35 58 73 30 75 60 3 40 35 58 73 30 80 68 3 40 35 58 73 30 90 70 3 40 35 58 73 30 00 93 3 45 35 65 80 40 0 3 Χαράλαμπος Λουιζίδης μέταλλο, πέτρα κτλ. Αν και παλαιότερα οι εστίες των συμβατικών τζακιών κτίζονταν επί τόπου, σήμερα οι περισσότερες είναι προκατασκευασμένες για μεγαλύτερη ευκολία τοποθέτησης αλλά και διασφάλιση των ποιοτικών τους χαρακτηριστικών. Ανάλογα με το είδος καυσίμου, οι εστίες μπορεί να είναι ανοικτές ή κλειστές με πυρίμαχο κρύσταλλο, ενώ στο εμπόριο υπάρχουν διαθέσιμες ένθετες εστίες, ειδικά κατασκευασμένες για αναβάθμιση υφιστάμενων τζακιών. Διαστασιολόγηση τζακιού. Η σωστή διαστασιολόγηση του τζακιού παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση της αποδοτικής και ασφαλούς λειτουργίας του. Το μέγεθος και το σχήμα της εστίας εξαρτώνται από τις ανάγκες θέρμανσης του χώρου, ενώ η διαστασιολόγηση του εξαερισμού, όπου απαιτείται, καθορίζεται από το μέγεθος της εστίας. Τα περισσότερα σύγχρονα τζάκια χάρη στην προκατασκευή και στη βιομηχανοποιημένη παραγωγή τους διαθέτουν ακριβείς πληροφορίες θερμικής απόδοσης ανάλογα με τις διαστάσεις τους, ώστε να διευκολύνεται η επιλογή της βέλτιστης λύσης. Αυτό δεν ισχύει για τις συμβατικές κτιστές εστίες, των οποίων όλες οι διαστάσεις και οι αναλογίες πρέπει να μελετώνται εκτενώς, ώστε να εξασφαλίζεται η τέλεια λειτουργία τους. Συγκεκριμένα, η διαστασιολόγηση ανοικτών εστιών πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τον όγκο του θερμαινόμενου χώρου με αναλογία διαστάσεων ύψους/πλάτους: 3/4 για μικρές και /3 για μεγάλες εστίες. Όσον αφορά στη καμινάδα, η διατομή της θα πρέπει να είναι ανάλογη του μεγέθους της εστίας, ώστε να επιτυγχάνεται επαρκής εξαερισμός με όσο το δυνατόν μικρότερες απώλειες θερμότητας, ενώ το ύψος της από τη βάση της εστίας έως το σημείο εξαγωγής των καυσαερίων θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 4,5 m. Διακοσμητικά υλικά επένδυσης. Η εξωτερική διακόσμηση του τζακιού, η μορφολογία και τα υλικά επένδυσης επιλέγονται ανάλογα με το ύφος του χώρου. Στο εμπόριο υπάρχει πληθώρα υλικών, κατάλληλων για επένδυση τζακιών, όπως ειδικά επιχρίσματα, εμφανές σκυρόδεμα, ξύλο, πετρώματα, κεραμικά πλακίδια, μεταλλικά φύλλα, γυψοσανίδα, ακόμη και γυαλί ή συνθετικά υλικά. www.ktirio.gr 7

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ Η διαστασιολόγηση του τζακιού έχει άμεση επίδραση στη θερμαντική του απόδοση και στην οικονομική του λειτουργία. Ο καθαρισμός του τζακιού και η σωστή συντήρησή του αποτελούν προϋποθέσεις για τη μεγάλη διάρκεια ζωής του. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Εγκατάσταση τζακιού Το τζάκι αποτελεί μια σύνθετη κατασκευή που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και ειδικές γνώσεις κατά την εγκατάσταση του. Η ευκολία εγκατάστασης ποικίλλει ανάλογα με το είδος του τζακιού και μπορεί να είναι πολύ απλή, όπως στην περίπτωση των τζακιών βιοαιθανόλης και ηλεκτρισμού έως πολύ απαιτητική, όπως στη περίπτωση των τζακιών ξύλου. Σε κάθε περίπτωση η τοποθέτηση πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή και από εξειδικευμένο συνεργείο, ενώ για να εξασφαλιστεί η σωστή και ασφαλής λειτουργία του τζακιού, η εστία αλλά και όλα τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν θα πρέπει να είναι πιστοποιημένα και κατάλληλα. Καθαρισμός & συντήρηση Για να εξασφαλιστεί η μεγάλη διάρκεια ζωής ενός τζακιού, η μέγιστη δυνατή απόδοση αλλά και η ασφαλής χρήση του, θα πρέπει να τηρούνται συστηματικά οι οδηγίες χρήσης, συντήρησης και καθαρισμού. Οι απαιτήσεις συντήρησης ποικίλλουν και πάλι, ανάλογα με τον τύπο του τζακιού, από τα συμβατικά και ενεργειακά τζάκια, που έχουν αυξημένες απαιτήσεις, έως τα ηλεκτρικά τζάκια, που έχουν μηδαμινές. Alfie Davis, Fireplaces: The different types and uses, 07. Charlton & Jendrick Ltd, How to choose a fire and fireplace, Homebuilding & Renovating, 05. Daisy Jeffery, Choosing a fire surround, Homebuilding & Renovating, 07. Erin Doman, different kinds of indoor fireplaces, Learning Center - Compact Appliance, 05. Steve Maxwell, What you need to know before buying a new fireplace, 06. Κωνσταντίνος Πασπαλάς, Καπνοδόχοι και λοιπά συστήματα απαγωγής καυσαερίων, Σύλλογος Μηχανολόγων - Ηλεκτρολόγων Β. Ελλάδος, 06. https://fireplaceadvisor.co.uk/ https://www.designingbuildings.co.uk/wiki/ ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΟ ''ΚΤΙΡΙΟ'' Το τζάκι: Από τις ανοιχτές εστίες στα ενεργειακά τζάκια. Τεύχος /008, σελ. 05. Καπνοδόχος τζακιού. Σχεδιασμός, κατασκευή και συντήρηση. Τεύχος 9/007, σελ. 73. ΣΧΕΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΒΡΕΙΤΕ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Υ - ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ 07 Χρήσιμα υλικά δόμησης ή επισκεφθείτε το www.ktirio.gr 7 ΤΕΥΧΟΣ 9/07