PHARMANEWS 1 8 Χ Ρ Ο Ν Ι Α Κ Υ Κ Λ Ο Φ Ο Ρ Ι Α Σ Τ Ε Υ Χ Ο Σ 1 8 8 / Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2 0 0 9. Ευάγγελος Μενενάκος. Πολιτική για το φάρμακο



Σχετικά έγγραφα
Οδηγίες περιορισμού της διασποράς του ιού του Η1Ν1

ΑΔΑ: 4ΑΛΡΘ-Τ1 ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ ΙΔΡΥΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΑΘΗΝΑ: 2/11/2010 ΕΝΙΑΙΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Μεγάλος κίνδυνος για τη Δημόσια Υγεία από τη χρήση των γενόσημων φαρμάκων

ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Το φαρμακείο στην εποχή του internet. Παπαδόπουλος Γιάννης Φαρμακοποιός Οικονομολόγος Υγείας

Αντιγριπικός εμβολιασμός για τους επαγγελματίες υγείας

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ

ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΠΑΝΙΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΟΡΦΑΝΑ ΦΑΡΜΑΚΑ. Αντώνιος Αυγερινός, MPhil, PhD Φαρμακοποιός, Υποστράτηγος ε.α.

ΜΑΡΙΛΙΖΑΣ ΞΕΝΟΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Πανελλαδική Εκστρατεία Ενηµέρωσης για την ορθή χρήση των Αντιβιοτικών. Η χώρα µας έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ανθεκτικών µικροβίων

δις. Εξωνοσοκοµειακή απάνη -45% - 2,5δις ???

Η έλλειψη κεντρικού ελέγχου της αλυσίδας διακίνησης φαρμάκων και υγειονομικών υλικών, έχει σαν αποτέλεσμα μια σειρά επιβλαβών επιπτώσεων

Εγκύκλιο εξέδωσε το υπουργείο Υγείας, με οδηγίες για την αντιμετώπιση της εποχικής γρίπης.

ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΙΣ ΝΕΕΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α

Η επιρροή της μησυμμόρφωσης. οικονομικά της υγείας. Μαίρη Γείτονα Καθηγήτρια Οικονομικών της Υγείας Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

35o. Αθήνα 11 Μαΐου 2009

ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Οι τελευταίες εξελίξεις στον κλάδο του φαρμάκου

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 2 Φεβρουαρίου 2012

Οφέλη για την κοινωνία και την οικονομία

Με βάση τον Κανονισµό για το συντονισµό των συστηµάτων κοινωνικής ασφάλισης (ΕΚ 883/ ) που ενσωµατώνεται στην Οδηγία: Οι πολίτες (και κάτοικοι

Στρατηγική συνεργασία UCB και Pharmathen για την προώθηση των προϊόντων αλλεργίας

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης Εβδομάδα 03/2011 (17-23 Ιανουαρίου 2011)

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 27 Ιανουαρίου 2012

Kλινικές ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΒΑΣΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

ικαιώματα των ασθενών όσον αφορά τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη: ερωτήσεις και απαντήσεις

Το αποτέλεσµα είναιµεγάλη επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισµού

Αντιγριππικός εµβολιασµός Περιόδου

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 23 Φεβρουαρίου 2012

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΦΙΛΙΩΤΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΣΦΕΕ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ PHARMA MONEY CONFERENCE 2010 ΠΕΜΠΤΗ 18 ΜΑΡΤΙΟΥ 2010 ATHENAEUM INTERCONTINENTAL ΑΘΗΝΑ

Η αξιολόγηση της τεχνολογίας υγείας Είναι εφικτή η ανάπτυξη μηχανισμού σε εθνική κλίμακα;

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΠ. ΦΙΛΙΩΤΗ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΣΦΕΕ

Πώς να συμπληρώσετε το Έντυπο Αναφοράς Ανεπιθύμητης Ενέργειας μετά από εμβολιασμό κατά της γρίπης

ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ Αθήνα 17/2 /2014. ΟΠΩΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ ΓΙΑ Πληροφορίες ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ

Παρουσίαση Πανελλήνιας Ένωσης Σπανίων Παθήσεων- ΠΕΣΠΑ

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 9 Φεβρουαρίου 2012

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 16 Φεβρουαρίου 2012

146/ : 146/ / (2) .).

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Η καλύτερη δυνατότητα για επιτυχή αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού είναι η έγκαιρη διάγνωση

Τι χρειάζεται να γνωρίζει ο ασθενής πριν αποφασίσει τη συμμετοχή του;

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης Εβδομάδα 48/2011. (9 Δεκεμβρίου 2011)

Θέμα: Αποστολή ειδικών οδηγιών προς τους εκπαιδευτικούς

ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 121/2008. Άρθρο 1 - ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΚΟΠΟΣ

Αθήνα 12 Μαρτίου 2013 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 8 Μαρτίου 2012

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ Αθήνα 17/2 /2014. ΟΠΩΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ ΓΙΑ Πληροφορίες ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης Eβδομάδα 1/2019 (31 Δεκεμβρίου Ιανουαρίου 2019)

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 30 Δεκεμβρίου 2011

Ομιλία του Ειδικού Γραμματέα για την Κοινωνία της Πληροφορίας Καθ. Β. Ασημακόπουλου

Αναδιάταξη των δυνάμεων του ΕΣΥ Ενημερωτικό Σημείωμα

ΡΟΔΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης Εβδομάδα 11/2011 (14 20 Μαρτίου 2011)

ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ. Επιστηµονικός Υπεύθυνος: Ι. Κυριόπουλος

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 2 Δεκεμβρίου 2011

Χρόνιες Ασθένειες. Το όρια κάλυψης για την θεραπεία χρόνιων παθήσεων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Α: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ

ΕΞ ΕΠΕΙΓΟΝ ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Σχέδιο Κανονιστικής Πράξης για τις Τιμές Αποζημίωσης

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 19 Απριλίου 2012

ΟΜΙΛΙΑ ΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΠ. ΦΙΛΙΩΤΗ, Προέδρου Συνδέσµου Φαρµακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ. Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης Εβδομάδα 2/2013 (7-13 Ιανουαρίου 2013)

Η υπο- αντιμετώπιση του πόνου.

ETHOS EVENTS 2015 CALENDAR

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 05 Ιανουαρίου 2012

Μεταμόσχευση Νεφρού. Το όργανο και η λειτουργία του :

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 19 Ιανουαρίου 2012

Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών και άλλων Πόρων, στην

Ο ΑΗΦΥ μετά την αναδιαμόρφωσή του. Ελπίδα Φωτιάδου Προϊσταμένη Υποδιεύθυνσης Ειδικών Εφαρμογών Διεύθυνση Λειτουργίας & Υποστήριξης Εφαρμογών

«ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ ΣΩΜΑΤΟΣ: ΔΩΡΕΑ ΖΩΗΣ»

ΕΘΙΣΜΟΣ ΣΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ 1

ΛΥΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΑΡΧΕΙΟΘΕΤΗΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΥΛΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗΣ CASE STUDY PHARMATHEN SA

Οι πραγματικές ανάγκες των ασθενών σε φάρμακα και η κάλυψή τους σε περίοδο οικονομικής κρίσ Δευτέρα, 09 Μαρτίου :41

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης Eβδομάδα 2/2017 (09 15 Ιανουαρίου 2017)

και φαρμακευτική πολιτική Θεόδωρος Τρύφων Πρόεδρος Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας Αντιπρόεδρος ομίλου ELPEN

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης Eβδομάδα 5/2018 (29 Ιανουαρίου 04 Φεβρουαρίου 2018)

«Το ΕΣΥ σε μετάβαση: πού οδεύουμε;»

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Ινστιτούτο Επιστημονικών Ερευνών του ΠΙΣ: Ενεκρίθη ο Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ

Θέμα : Συνεργασίες για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα των ασφαλισμένων μας με Ατομικό ή Ομαδικό ασφαλιστήριο.

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης Eβδομάδα 3/2017 (16 22 Ιανουαρίου 2017)

Περίληψη της εκτίµησης επιπτώσεων

ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΧΑΠ ΣΤΟ

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης Εβδομάδα 04/2011 (24-30 Ιανουαρίου 2011)

Υγεία: Τι προβλέπει το μνημόνιο για το 2011

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης Eβδομάδα 3/2019 (14 20 Ιανουαρίου 2019)

ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΣΥΝΤΑΓΩΝ» Αρθρο 1. Εννοιολογικοί Προσδιορισμοί

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΥΣ ( )

Εγκύκλιος αριθ Αναπροσαρμογή ασφαλίστρου ασφαλιστηρίων Υγείας

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμών (24 30 Απριλίου 2016)

ΑΔΑ: ΒΕΖ3Θ-ΙΕΜ ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟ. Αθήνα 17 /6/2013 Αριθμ. πρωτ : Υ3γ/ Γ.Φ.8/Γ.Π Προς: Όπως Πίνακας Αποδεκτών ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης Εβδομάδα 01/2011 (03-09 Ιανουαρίου 2011)

ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ. για την ενημέρωση των Επιστημόνων Υγείας για τα Συνταγογραφούμενα Φαρμακευτικά Προϊόντα

ECONOMIST CONFERENCES

ΑΠΩΛΕΙΑ ΖΩΗΣ (οικογενειακή προστασία)

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΘΕΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΙΣ ΣΤΟΝ ΥΠΟΥΡΓΟ ΥΓΕΙΑΣ. Αθήνα, 18 Ιουνίου 2014

Transcript:

1 8 Χ Ρ Ο Ν Ι Α Κ Υ Κ Λ Ο Φ Ο Ρ Ι Α Σ PHARMANEWS Τ Ε Υ Χ Ο Σ 1 8 8 / Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2 0 0 9 Πολιτική για το φάρμακο «Θεραπεία» με...λάθος συνταγή Ευάγγελος Μενενάκος «Η παχυσαρκία είναι νόσος των πόλεων» Θ. ΜΟΥΝΤΟΚΑΛΑΚΗΣ Δωρεάν στηθοσκόπια ως φοιτητική κατάκτηση Μ. ΠΙΤΣΙΛΙΔΗΣ Επικίνδυνη η φαρμακευτική πολιτική Θ. ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Νοσεί, λόγω ανοσίας... Ν. ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ Έξυπνα φάρμακα Ι. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Διαχείριση της φαρμακευτικής αγωγής ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ Ταχ. Γραφείο KEMΠA Αριθμός Άδειας 385/1989 (X+7) EKΔOTΩN EΦHMEPIΔEΣ ΠEPIOΔIKA ISSN 1106-3165 Μ. ΠΙΤΣΙΛΙΔΗΣ Α.Ε. ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ 102 166 74 ΓΛΥΦΑΔΑ e-mail: info@pitsilidis.gr ΤΕΥΧΟΣ ΜΗΝΑΣ ΕΤΟΣ 188 12 09

70

Calcioral 1 δισκίο την ημέρα Λιγότερες λήψεις φαρμάκου ημερησίως - Καλύτερη συμμόρφωση του ασθενούς. 1 Συσκευασία των 30 μασώμενων δισκίων - Λ.Τ.: 9,24 e Τρόπος Διάθεσης: Χορηγείται με Ιατρική Συνταγή www.pitsilidis.gr CalD 006-09-2009 1. Claxton A. et al CLIN THERAPEUTICS/VOL 23, NO.8, 2001 NYCOMED HELLAS S.A. Λ. Kηφισίας 196, Xαλάνδρι, 152 31 Aθήνα, Tηλ.: 210 67 29 570, Fax: 210 67 29 571 Λ. Kαραμανλή 60, 546 42 Θεσ/νίκη, Tηλ.: 2310 87 04 80, Fax: 2310 87 04 79 www.nycomed.gr Calcioral 1000mg ασβέστιο και 800 IU βιταμίνη D3

Περιεχόμενα 10 ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Δωρεάν στηθοσκόπια ως φοιτητική κατάκτηση 12 EDITORIAL Επικίνδυνη η φαρμακευτική πολιτική 46 ] 14 ΕΞΕΡΧΟΜΕΝΑ Νοσεί, λόγω ανοσίας... 16 PHARMA WORLD Έξυπνα φάρμακα 18 ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ] 50 22 ΜΗΝΑΣ ΗΤΑΝ ΚΑΙ ΠΕΡΑΣΕ... 26 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΦΑΡΜΑΚΟ «Θεραπεία» με...λάθος συνταγή! 30 10 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ για τη κακοσμία του στόματος ΣΥΝΕΝΤΕΥΞH 34 ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΕΝΕΝΑΚΟΣ / «Η παχυσαρκία είναι νόσος των πόλεων» ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 40 Θεραπεία μίας δόσης μικροσφαιριδίων αζιθρομυκίνης 42 Νέο φάρμακο, νέες ελπίδες 46 Τα παιδιά θέλουν να...αναπνεύσουν! ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ 50 Γιατί φοβόμαστε τις αλλαγές; PHARMA BEAUTY 54 Η λάμψη των Χριστουγέννων... προσγειώνεται στο νεσεσέρ σας! 74] PHARMA VIEW 58 Διαχείριση της φαρμακευτικής αγωγής 66 ΔΕΛΤΙΑ ΤΥΠΟΥ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΟ 73 Περί του εκσυγχρονισμού της φαρμακευτικής διακίνησης PHARMANEWS Μηνιαία Φαρμακευτική Εφημερίδα. Εκδίδεται στην Αθήνα. www.pitsilidis.gr ΙΔΙOΚΤΗΣΙΑ Μ. ΠΙΤΣΙΛΙΔΗΣ Α.Ε., Αγ. Νικολάου 102, 16674 Γλυφάδα, τηλ.: 210-89.47.002, Fax: 210-89.41.551, info@pitsilidis.gr ΚΩΔΙΚΟΣ / 1438 ΕΚΔOΤΗΣ Mιχάλης Πιτσιλίδης, Λ. Πορφύρα 11, Bούλα 166 73 ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Nινέττα Βατικιώτη ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Θεόδουλος Παπαβασιλείου ΕΠΙΣΤΗΜOΝΙΚH ΔIEYΘYΝΣΗ Κωνσταντίνος Σπίγγος, Μιχάλης Πιτσιλίδης OΙΚONOMΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Γιώργος Παναγόπουλος ART DIRECTOR Βιργινία Κάππα ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑΔΑ Θεόδουλος Παπαβασιλείου, Νεκταρία Καρακώστα, Έλενα Κιουρκτσή ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Βασιλική Κούτσικου ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Σοφία Κολοβού ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Όλγα Κοσσυβάκη ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Σταμάτης Κωνσταντάτος ΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗ Μιχάλης Αιγινίτης Το περιοδικό διατηρεί το δικαίωμα επιλογής και συντόμευσης των δελτίων τύπου που λαμβάνει. Τα υλικά (slides, φωτογραφίες, κλπ.) δεν επιστρέφονται.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Δωρεάν στηθοσκόπια ως φοιτητική κατάκτηση Από τον Θ. Μουντοκαλάκη, Ομότιμο Καθηγητή Παθολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών «Τα στηθοσκόπια διανέμονται υπό τον όρο της επιστροφής τους μετά το πέρας των σπουδών» Aπό όταν εφευρέθηκε από τον Laennec, το στηθοσκόπιο είναι το απαραίτητο εργαλείο κάθε γιατρού. Ένα στηθοσκόπιο στοιχίζει περίπου όσο ένα φθηνό κινητό. Από το Σεπτέμβριο του 2007, η πρυτανεία του Πανεπιστημίου Αθηνών διανέμει δωρεάν στηθοσκόπια στους τεταρτοετείς φοιτητές της Ιατρικής. Πρόκειται για παγκόσμια πρωτοτυπία, αφού τα στηθοσκόπια δεν μοιράζονται μόνο στους άπορους φοιτητές ή σε όσους σπουδάζουν με υποτροφία, αλλά σε όλους, ανεξάρτητα από την οικονομική τους κατάσταση. Η απόφαση της πρυτανείας χαιρετίστηκε από το σύλλογο των φοιτητών ως «σοβαρή κατάκτηση που επιτεύχθηκε μετά από σειρά συνεχών κινητοποιήσεων». Ούτε ο ιστορικός στόχος του 15% να είχε επιτευχθεί! Τα στηθοσκόπια διανέμονται υπό τον όρο της επιστροφής τους μετά το πέρας των σπουδών, αλλά ο σύλλογος καμαρώνει για το ότι «εξασφαλίστηκε ότι για οποιαδήποτε φθορά δεν θα χρεωθεί κανένας φοιτητής». Ας σημειωθεί ότι οκτώ στους δέκα φοιτητές της Ιατρικής προέρχονται από εύπορες οικογένειες. Πρόσφατα, έγινε δεκτό το αίτημά τους να σταθμεύουν τα αυτοκίνητά τους στους χώρους της σχολής Άλλα είναι τα θέματα που απασχολούν τους φοιτητές της Ιατρικής άλλων χωρών. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Αμερικανικού Συλλόγου Φοιτητών Ιατρικής. Ο φοιτητικός αυτός σύλλογος, με ιστορία μισού και πλέον αιώνα και μέλη που ξεπερνούν τις 62.000, ανησυχώντας για τις αντιδεοντολογικές μεθόδους προώθησης προϊόντων στις οποίες καταφεύγει η φαρμακευτική βιομηχανία μικρά δωράκια, αλλά και πλουσιοπάροχα γεύματα, εξωτικά ταξίδια και διαμονή σε πολυτελή ξενοδοχεία- ξεκίνησε, το 2002, μια παναμερικανική εκστρατεία, καλώντας τα μέλη του να μη δέχονται δώρα ή φιλοξενία από φαρμακευτικές εταιρείες, να αναζητούν αντικειμενικές ενδείξεις για τη λήψη ιατρικών αποφάσεων αντί να βασίζονται στις προπαγανδιστικές πληροφορίες που διαχέονται από τη βιομηχανία και να καταγγέλλουν περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων που διαπιστώνουν στα πανεπιστήμια όπου φοιτούν. Στο πλαίσιο αυτής της κινητοποίησης, μέλη του φοιτητικού συλλόγου επισκέπτονται ιατρεία γιατρών διανέμοντας ενημερωτικό υλικό, ανταλλάσσουν διαφημιστικά στυλό φαρμακευτικών εταιρειών με στυλό που φέρουν πάνω τους το σλόγκαν «no more free lunches» («όχι πια δωρεάν γεύματα») και στήνουν το δικό τους stand δίπλα στα περίπτερα φαρμακευτικών εταιρειών, σε εμπορικές εκθέσεις ιατρικών συνεδρίων. Τέλος, στην ιστοσελίδα του συλλόγου (www.amsa.org/) υπάρχει ένας πίνακας όπου οι Αμερικανικές ιατρικές σχολές κατατάσσονται με βάση το βαθμό εξάρτησής τους από τη φαρμακευτική βιομηχανία στους τομείς της έρευνας και της εκπαίδευσης. Στους σκοπούς του Αμερικανικού Συλλόγου Φοιτητών Ιατρικής περιλαμβάνονται «η καλλιέργεια ιδανικών, όπως είναι η τιμιότητα και η ακεραιότητα του χαρακτήρα, καθώς και η προάσπιση των συμφερόντων των αρρώστων και του κοινωνικού συνόλου». Το ποιοι ακριβώς είναι οι σκοποί των συλλόγων των δικών μας φοιτητών της Ιατρικής δεν είναι σαφές. Σύμφωνα, όμως, με όλες τις ενδείξεις, θέματα όπως το περιεχόμενο των σπουδών ή οι ηθικές και δεοντολογικές διαστάσεις της ιατρικής εκπαίδευσης και της άσκησης της ιατρικής δεν φαίνεται να απασχολούν τις φοιτητικές οργανώσεις. Εδώ και πολλά χρόνια οι κινητοποιήσεις τους έχουν ως κύρια επιδίωξη τη διευκόλυνση της απόκτησης του πτυχίου. Η αξία του πτυχίου έρχεται, προφανώς, σε δεύτερη μοίρα. Δεν είναι μόνο η δωρεάν διανομή στηθοσκοπίων την οποία προβάλλουν ως κατάκτηση τα συλλογικά όργανα των φοιτητών Ιατρικής της χώρας μας. Υπάρχει μια μακρά σειρά παρόμοιων «κατακτήσεων», όπως η κατάλυση του προγράμματος σπουδών με την κατάργηση των προαπαιτούμενων μαθημάτων, η αυθαίρετη αύξηση του αριθμού των εξεταστικών περιόδων, η «μαζική αναβαθμολόγηση» όταν η βαθμολογία σε ένα μάθημα κρίνεται από τους ίδιους ως συνολικά αυστηρή, η δυνατότητα εξέτασης σε μαθήματα που δεν διδάχθηκαν λόγω «καταλήψεων» και το δικαίωμα της επανεξέτασης για βελτίωση του βαθμού του πτυχίου. Οι «κατακτήσεις» αυτές δεν θα ήταν εφικτές χωρίς τη συγκινητική κατανόηση που δείχνει στα φοιτητικά αιτήματα η ηγεσία των ιατρικών μας σχολών. Κατανόηση ευεξήγητη αν σκεφθεί κανείς ότι η φοιτητική ψήφος είναι καθοριστική για την εκλογή του προέδρου και του αναπληρωτή προέδρου μιας ιατρικής σχολής. 10 PHARMANEWS > ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009 > ΤΕΥΧΟΣ 188

EDITORIAL Επικίνδυνη η φαρμακευτική πολιτική Aπό τις πρώτες μέρες της νέας διακυβέρνησης, τα φάρμακα, η φαρμακευτική δαπάνη και η ακολουθητέα πολιτική, έχουν αναχθεί σε σχεδόν καθημερινό αντικείμενο συζήτησης, κυρίως στα τηλεοπτικά παράθυρα, στα οποία δυστυχώς πρωταγωνιστεί με αξιοσημείωτη συχνότητα η κ. Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου. Τελικά, σχηματίζει κανείς την εντύπωση ότι, η μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης συνιστά πλέον όρο οικονομικής επιβίωσης του έθνους. Στο σημείο αυτό, αρχίζει να διαφαίνεται η υπερβολή, η οποία οδηγεί σε λάθος εκτιμήσεις, που προμηνύουν λάθος αποφάσεις. Φαίνεται πλέον εξαιρετικά πιθανό, ότι το φάρμακο - και ο χώρος της υγείας γενικότερα - θα γίνουν και πάλι πεδίο πειραματισμού μαθητευόμενων μάγων, που αρέσκονται στην «επικοινωνία» αλλά αγνοούν την ουσία. Ένα πρωτοφανές λάθος (;) της κ. Λ.Κατσέλη, στο οποίο συμφωνεί και η κ. Ξενογιαννακοπούλου, αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Η κ. Κατσέλη διατύπωσε, στην κοινή συνέντευξη τύπου με τους συναδέλφους της Υγείας και Εργασίας, την άποψη ότι, τα αντίγραφα φάρμακα δεν έχουν επαρκώς διεισδύσει στην ελληνική αγορά, επειδή είναι ακριβά. Τα αντίγραφα, κυρίως ελληνικής παραγωγής φάρμακα, διατιμώνται σήμερα στο 80% της τιμής των αντίστοιχων πρωτότυπων, τα οποία διατιμώνται με βάση το μέσο όρο των τριών φθηνότερων τιμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάτι τέτοιο σκέπτεται να εφαρμόσει η κυβέρνηση και στα αντίγραφα: να τα διατιμήσει με βάση το μέσο όρο των τριών φθηνότερων αντιγράφων. Οι δυο κυρίες πιστεύουν ότι, η πολύ χαμηλότερη τιμή, ίσως και κατά 40%, θα βοηθήσει τα αντίγραφα φάρμακα να τύχουν ευρύτερης προτίμησης από τους έλληνες γιατρούς, με αντίστοιχα οικονομικά οφέλη για τα ασφαλιστικά ταμεία. Η άποψη αυτή καταδεικνύει πλήρως ότι, οι συναρμόδιοι υπουργοί αγνοούν το αντικείμενο, επί του οποίου προτίθενται να νομοθετήσουν, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό Πρώτη συνέπεια θα είναι η άμεση αποβιομηχάνιση: αν υπάρχει κάτι πολύ φθηνότερο κι αυτό αποτελεί το μοναδικό κριτήριο, γιατί ο επιχειρηματίας να μην εισάγει αυτό, αλλά να διατηρεί εργοστάσια παραγωγής και θέσεις εργασίας στην Ελλάδα; Γιατί να μην μεταφερθεί π.χ. στη Βουλγαρία, ώστε να είναι πιο ανταγωνιστικός; Επομένως, η βιομηχανική δραστηριότητα Του Μ. Πιτσιλίδη pitsilidis@ gmail.com Για sms: 6974-558476 «Οι συναρμόδιοι υπουργοί αγνοούν το αντικείμενο, επί του οποίου προτίθενται να νομοθετήσουν, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό». θα αντικατασταθεί αμέσως από εισαγωγική και μάλιστα προϊόντων πολύ χαμηλής τιμής. Μαζί με τα ακριβότερα και νεότερα αντίγραφα, θα χαθούν από την αγορά και εκατοντάδες παλιά, φτηνά και καταξιωμένα ελληνικά φάρμακα. Οι αρχές, οι επαγγελματίες του κλάδου, αλλά και οι ασθενείς ως καταναλωτές, γνωρίζουν ότι, συχνά ανοίγεται πεδίο δόξης λαμπρό για αντίγραφα φάρμακα, στα ασφαλιστικά ταμεία και δη στο ΙΚΑ, το μεγαλύτερο από αυτά. Εκεί αναπτύσσονται σοβαρές στρεβλώσεις, με τη μορφή των αντιδεοντολογικών και παράνομων οικονομικών σχέσεων εταιρειών και γιατρών. Οι σχέσεις αυτές οδηγούν σε αυξανόμενη με ραγδαίους ρυθμούς προτίμηση των γιατρών προς τα αντίγραφα. Κι όσο πιο μεγάλο το οικονομικό κίνητρο, τόσο ισχυρότερη η σχέση και η προτίμηση. Στον ίδιο χώρο όμως, των αντιγράφων, δραστηριοποιούνται και μεγάλες, παραδοσιακές ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες ανταγωνίζονται με (σχεδόν) ίσους όρους τις εταιρείες των πρωτότυπων φαρμάκων. Η επιτυχής δράση τους οφείλεται στο γεγονός ότι, οι τιμές των αντιγράφων επιτρέπουν την ανάπτυξη τμημάτων και δραστηριοτήτων, που υποστηρίζουν τις πωλήσεις, στο πλαίσιο του κώδικα δεονοτολογίας. Ως αποτέλεσμα, τα ασφαλιστικά ταμεία κερδίζουν το 20%, που αποτελεί τη διαφορά τιμής πρωτότυπου-αντίγραφου. Επομένως, η σχετικώς υψηλή τιμή τών αντιγράφων, δεν αποτελεί εμπόδιο για τη διείσδυσή τους στην αγορά, όπως οι υπουργοί υποθέτουν. Αντιθέτως, αποτελεί το ισχυρότερο διαβατήριο επιτυχίας. Ο «δραστήριος» γιατρός του ΙΚΑ, που κερδίζει 10-15.000 ευρώ μηνιαίως, φυσικά μαύρα, έτσι κι αλλιώς θα αποκαλυφθεί αμέσως από το μηχανογραφικό σύστημα έκδοσης των συνταγών, το οποίο προωθεί πολλά χρόνια τώρα, σχεδόν σύσσωμη η φαρμακοβιομηχανία. Η κυβέρνηση συμφωνεί και το μηχανογραφικό σύστημα έκδοσης και παρακολούθησης των συνταγών θα είναι, κατά τον κ. Α. Λοβέρδο, σε εφαρμογή από 1-5-2010. Προς τι λοιπόν τα ολισθήματα και ο βερμπαλισμός, που γεννούν ανησυχία και ανασφάλεια; Πότε θα μάθουν οι πολιτικοί μας να μιλούν και, πολύ περισσότερο, να πράττουν, αφού πρώτα ενημερωθούν και αποφασίσουν, μακριά από τις τηλεοπτικές ανάγκες εντυπωσιασμού και αοριστολογίας; 12 PHARMANEWS > ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009 > ΤΕΥΧΟΣ 188

ΕΞΕΡΧΟΜΕΝΑ Νοσεί, λόγω ανοσίας... Σεξ, ιός και ροκ εντ ρολ! Το Εθνικό Σύστημα Υγείας, εθνικά, συστηματικά και με μια υγιή ποικιλία, απασχολεί έντονα τον τελευταίο καιρό τα Μέσα, δίνοντας προς τα έξω μια εικόνα, ανθυγιεινή και απογοητευτική... Λίγο η «Μαρία η ακτινολόγος» και τα όργια των γιατρών σε δημόσιο νοσοκομείο εν ώρα εργασίας, λίγο η μπιρίμπα και πάλι εν ώρα εργασίας και πανδημίας- για να «πάνε κάτω» τα φαρμάκια του ιού, λίγο ο πανικός, οι διαφωνίες και οι αντιπαραθέσεις για το θέμα του εμβολιασμού και η εικόνα του ΕΣΥ, μοιάζει με διαφημιστικό τρέιλερ χολιγουντιανής ταινίας, που ακροβατεί ανάμεσα στο δράμα και την κωμωδία. Μικρές καθημερινές ιστορίες, που συμβαίνουν...και στις καλύτερες οικογένειες, έρχονται να επιδεινώσουν, την κακή υγεία του ΕΣΥ, που αναζητά τρόπους να ξεφύγει από τη ρουτίνα των ελλείψεων, των επισχέσεων, των απλήρωτων εφημεριών και των ανεκπλήρωτων πολιτικών υποσχέσεων... Η νέα γρίπη, έδωσε την «ευκαιρία» να αναδειχθούν, για μια ακόμη φορά, οι χρόνιες παθήσεις του συστήματος και να παιχτεί ξανά το «χρόνιο παιχνίδι» του...παπά! Εδώ ο φταίχτης, εκεί ο φταίχτης, πού και ποιος είναι ο φταίχτης; Γιατί παραμένουν κλειστές οι εξοπλισμένες ΜΕΘ και τι θα κάνουμε τώρα που, λόγω της πανδημίας, θα ξεμείνουμε από κλίνες; Γιατί θα απεργήσουν οι νοσοκομειακοί γιατροί, τώρα που θα επικρατήσει πανικός, λόγω της πανδημίας; Γιατί να μην υπάρχει μια οργανωμένη Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, για να αποφύγουν τα νοσοκομεία το (επιπλέον) έμφραγμα, λόγω των εμβολιασμών, για την πανδημία; Γιατί ΕΣΥ δεν καταλαβαίνεις από πανδημίες; Η ταχύτατη «εξάπλωση» των ευθυνών, από πολιτικό σε πολιτικό και από αρμόδιο σε...αναρμόδιο, για τόσα χρόνια τώρα, κατάφερε να προσφέρει τη μέγιστη ανοσία στον, κατά τα άλλα, ευπαθή πολιτικό πληθυσμό, που πλέον θεωρεί ότι, καμία πανδημία δεν μπορεί να απειλήσει την καλή του Υγεία. Του Θεόδουλου Παπαβασιλείου t.papavasiliou@ pitsilidis.gr Η νέα ηγεσία του υπουργείου Υγείας, δεσμεύτηκε για την αναγέννηση του ΕΣΥ. Προσλήψεις, Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, διαφάνεια και άλλα πολλά εξαγγέλθηκαν και εξαγγέλλονται καθημερινά, μέσα από κανάλια, ραδιόφωνα και εφημερίδες. Όλοι συμφωνούν ότι, οι στόχοι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και αναγνωρίζουν τις καλές προθέσεις του υπουργείου. Τονίζουν, ωστόσο, ότι δεν αρκούν οι καλές προθέσεις και οι διακαναλικές διαβεβαιώσεις. Χρειάζεται ένα «πάντρεμα» λόγων και έργων, που τα τελευταία χρόνια βρίσκονται...εν διαστάσει! «Ο κ. Κρεμαστινός προσκάλεσε «7 σοφούς», για να υποδείξουν τις αλλαγές που έπρεπε να γίνουν στο χώρο της υγείας και οι οποίοι κατέληξαν σε αναλυτικό πόρισμα, το οποίο αγνοήθηκε. Ο κ. Γείτονας νομοθέτησε τη συγκρότηση «Συμβουλίων Συντονισμού Ενιαίας Δράσης των Υπηρεσιών Υγείας» με τον Ν.2519/97 (που «ξεχάστηκαν»). Ο κ. Παπαδόπουλος εξήγγειλε «200 νέα μέτρα για την υγεία», από τα οποία ελάχιστα προωθήθηκαν, χωρίς να εξουδετερώσουν «τα πιράνχας» και χωρίς ουσιαστική βελτίωση της ποιότητας του Ε.Σ.Υ.. Ο κ. Στεφανής νομοθέτησε την «οργάνωση Δικτύων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας» (αγνοήθηκε). Ο κ. Κακλαμάνης ανακοίνωσε τη «ριζική ανασυγκρότηση του Ε.Σ.Υ.» (την οποία εγκατέλειψε «στα κρύα του λουτρού»). Ο κ. Αβραμόπουλος εξήγγειλε χιλιάδες προσλήψεις ιατρικού-νοσηλευτικού προσωπικού (δεν τις πραγματοποίησε, ακόμη κι όταν νομοθετήθηκαν με τον Ν.3754/09)». Αυτά έγραψε, ενδεικτικά, ο κ. Σ. Παπαδόπουλος, νοσοκομειακός γιατρός, σε μια προσπάθεια να δείξει ότι, λίγο πολύ, όλοι ήθελαν, πολλά ανακοίνωσαν, λίγα, τελικά (για διάφορους λόγους) προωθήθηκαν και έγιναν πράξη. Τα προβλήματα του ΕΣΥ, έχουν τη μορφή μιας «μόνιμης πανδημίας». Η εξάπλωσή τους, πλέον, δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο με απλές υποσχέσεις και...πλύσιμο των χεριών. Χρειάζονται δραστικά μέτρα και, οπωσδήποτε, ενίσχυση των προθέσεων μας με τον...ιό των έργων... 14 PHARMANEWS > ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009 > ΤΕΥΧΟΣ 188

PHARMA WORLD Έξυπνα φάρμακα Nέους δρόμους για το «ταξίδι» των φαρμακευτικών ουσιών μέσα στο ανθρώπινο σώμα αναζητούν πλέον οι επιστήμονες, σχεδιάζοντας «έξυπνα φάρμακα», που θα αναγνωρίζουν και θα καταστρέφουν τα άρρωστα κύτταρα, χωρίς να βλάπτουν τα υγιή, αλλά και φάρμακα με τη μορφή χαπιού, προς αντικατάσταση σκευασμάτων, που σήμερα υπάρχουν μόνο ως ενέσιμα. Με στόχο την «ανθεκτικότητα» των ουσιών, που μέχρι τώρα δεν μπορούσαν να «επιβιώσουν» από τον πόλεμο των γαστρικών υγρών, κατά το πέρασμα τους από το στομάχι εργάζεται συστηματικά η Tejal Desai, από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια (Σαν Φρανσίσκο). Η Desai σχεδιάζει «συσκευές μεταφοράς» των φαρμακευτικών ουσιών στον οργανισμό, ιδιαίτερες δηλαδή κάψουλες, που μοιάζουν με αγκαθωτές χάντρες, οι οποίες διευκολύνουν την απορρόφηση της περιεχόμενης φαρμακευτικής ουσίας από το έντερο. Τα...αγκαθάκια σε αυτές τις χάντρες, είναι καλώδια πυριτίου, τα οποία προσκολλώνται στα κύτταρα, που αποτελούν την εσωτερική επένδυση του εντέρου. Τα στοχευμένα νανο-συστήματα ελεγχόμενης αποδέσμευσης φαρμάκων έχουν πολλαπλές ιδιότητες, με πιο χαρακτηριστική την ικανότητά τους να αναγνωρίζουν συγκεκριμένους υποδοχείς, στην εξωτερική μεμβράνη των προς στόχευση κυττάρων ή σε συγκεκριμένες περιοχές του κυττάρου. Οι «χάντρες» είναι έτσι σχεδιασμένες, ώστε να προσκολλώνται πάνω σε αυτά τα κύτταρα, αποδεσμεύοντας τη φαρμακευτική ουσία με αργούς ρυθμούς. Το εργαστήριο της Desai έχει κάνει πολλές τοξικολογικές μελέτες, χρησιμοποιώντας τις φαρμακευτικές αυτές «χάντρες», με στόχο να βρει, πόσο αποτελεσματικά μπορούν αυτές, να χρησιμοποιηθούν στη μεταφορά πρωτεϊνών, πεπτιδίων και άλλων μακρομορίων, που δεν μπορούν να ληφθούν από το στόμα. Της Νεκταρίας Καρακώστα n.karakosta@ pitsilidis.gr «Με τη χρήση της νανοτεχνολογίας, οι φαρμακευτικές ουσίες θα μεταφέρονται με τους νανοφορείς, στοχεύοντας ακριβώς τα καρκινικά κύτταρα». Επιδίωξη της επιστημονικής κοινότητας διεθνώς, είναι ένα φάρμακο για το διαβήτη, ικανό να αντικαταστήσει τις ενέσεις ινσουλίνης. Ήδη, στην Ευρώπη διεξάγεται μεγάλο ερευνητικό πρόγραμμα με χρηματοδότηση 10 εκατομμυρίων ευρώ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με στόχο την ανάπτυξη αυτού του φαρμάκου, στο οποίο μετέχουν 20 φορείς, ανάμεσα στους οποίους και το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη. Σχεδιάζονται νανοφορείς, δηλαδή μικρές κοιλότητες «φορτωμένες» με ινσουλίνη, που θα διαπερνούν το επιθήλιο του εντέρου και θα μεταφέρουν την ινσουλίνη μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Σε ένα επόμενο βήμα, η ομάδα της Desai θα επιχειρήσει να απαντήσει στην «πρόκληση» της δημιουργίας συστημάτων απόδοσης για στοματική, εισπνεόμενη ή ρινική χορήγηση. Ακόμη και αντικαρκινικά φάρμακα (χημειοθεραπευτικά σχήματα) σχεδιάζονται στο πανεπιστήμιο της Σάντα Μπάρμπαρα, με βάση τις εξελίξεις της νανοτεχνολογίας. Η προσπάθειά τους εστιάζεται στη δημιουργία νανοκαψουλών με ριβονουκλεϊκό οξύ, με στόχο τη «σίγαση» των υπερδραστήριων -καρκινικών- κυττάρων. Χαρακτηριστικό των αντικαρκινικών φαρμάκων μέχρι σήμερα είναι το γεγονός ότι, εκτός από τα καρκινικά κύτταρα καταστρέφουν και τα γειτονικά υγιή. Με τη χρήση της νανοτεχνολογίας, οι φαρμακευτικές ουσίες θα μεταφέρονται με τους νανοφορείς, στοχεύοντας ακριβώς τα καρκινικά κύτταρα, τα οποία και θα καταστρέφουν χωρίς να επηρεάζουν τα υγιή. Επιπλέον, μπορούν να εισδύουν αποτελεσματικότερα μέσα στους όγκους και μόνο μέσα σε αυτούς-, μειώνοντας τις παρενέργειες της κλασικής χημειοθεραπείας. Με βάση αυτό το σκεπτικό, η έρευνα για τη χρήση της νανοτεχνολογίας στη δημιουργία νέων φαρμάκων για τη θεραπεία και άλλων νόσων, συνεχίζεται και αναμένουμε με αγωνία τις νεότερες εξελίξεις... 16 PHARMANEWS > ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009 > ΤΕΥΧΟΣ 188

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ H1N1 Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός επιβεβαιώνει την αποτελεσματικότητα και ασφάλειά τους Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΕΑ) έχει επανεξετάσει επιπρόσθετα δεδομένα για τα κεντρικώς εγκεκριμένα πανδημικά εμβόλια Celvapan, Focetria και Pandemrix. Ο ΕΜΕΑ επιβεβαίωσε τη θετική σχέση οφέλουςκινδύνου στα πλαίσια της τρέχουσας πανδημίας γρίπης H1N1. Τα δεδομένα για το Focetria και το Pandemrix υποδηλώνουν ότι, μια δόση των εμβολίων αυτών είναι ικανή να προκαλέσει ανοσολογική απόκριση, η οποία να είναι επαρκής για προστασία έναντι της Η1Ν1 πανδημίας γρίπης σε ορισμένες ηλικιακές ομάδες. Και για τα δύο εμβόλια, μία δόση μπορεί να χορηγηθεί σε ενήλικες ηλικίας μεταξύ 18 και 60 ετών και σε παιδιά και εφήβους (από την ηλικία των 9 ετών για το Focetria, και από την ηλικία των 10 ετών για το Pandemrix). Το Pandemrix μπορεί, επίσης, να χορηγηθεί ως μια δόση και στους ηλικιωμένους. Για ορισμένες ομάδες, όπως τα νεότερα παιδιά και οι ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς, παραμένει η σύσταση για χορήγηση δύο δόσεων, προκειμένου να είναι βέβαιο ότι, το ανοσοποιητικό τους σύστημα θα αποκριθεί επαρκώς στον εμβολιασμό. Περισσότερα δεδομένα θα είναι διαθέσιμα στους επόμενους μήνες. Τα δεδομένα για το Celvapan συνεχίζουν να εξετάζονται. Ο ΕΜΕΑ, επίσης συμπέρανε ότι, το Focetria και το Pandemrix μπορούν να συν-χορηγηθούν με μη ανοσοενισχυμένα εμβόλια εποχικής γρίπης. Ο ΕΜΕΑ, μαζί με τις εθνικές αρμόδιες αρχές, παρακολουθεί διαρκώς το προφίλ ασφαλείας των εμβολίων της πανδημίας γρίπης Η1Ν1v. Στα πλαίσια της εκστρατείας εμβολιασμών, που συνεχίζεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, περίπου 5 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εμβολιαστεί επί του παρόντος. Έως σήμερα, οι παρενέργειες που έχουν αναφερθεί αφορούν, κυρίως, ήπια συμπτώματα όπως πυρετός, ναυτία, πονοκέφαλος, αλλεργικές αντιδράσεις και αντιδράσεις στο σημείο της ένεσης, οι οποίες επιβεβαιώνουν το αναμενόμενο προφίλ ασφαλείας των τριών εμβολίων. Ένα πολύ μικρός αριθμός περιστατικών συνδρόμου Guillain- Barré και εμβρυϊκού θανάτου έχουν αναφερθεί σε ασθενείς, που προηγουμένως εμβολιάσθηκαν με πανδημικό εμβόλιο. Ο ΕΜΕΑ βρίσκεται ακόμη στη φάση συλλογής όλων των σχετικών πληροφοριών και της αξιολόγησης των δεδομένων. Ωστόσο, με βάση τα έως τώρα διαθέσιμα δεδομένα, δεν υπάρχουν στοιχεία που να συσχετίζουν τα περιστατικά αυτά με τα εμβόλια. Ο ΕΜΕΑ θα συνεχίσει την αξιολόγηση όλων των πληροφοριών που θα γίνονται διαθέσιμες και θα προχωρήσει σε περαιτέρω συστάσεις εφόσον κριθεί απαραίτητο. ΓΡΙΠΗ Α (Η1Ν1) >Η νέα εγκύκλιος για τον εμβολιασμό Από τη Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας του υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης εκδόθηκε εγκύκλιος για τον «εμβολιασμό κατά του ιού της νέας γρίπης Α(Η1Ν1)». Η εγκύκλιος απεστάλη προς τα Υπουργεία Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Εθνικής Άμυνας, Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, προς όλες τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, τις Υ.ΠΕ της χώρας (με την υποχρέωση να ενημερώσουν Νοσοκομεία, ΚΥ, ΙΑΚ και Φορείς Κοινωνικής Φροντίδας αρμοδιότητάς τους) και στο ΚΕΕΛΠΝΟ. Το κείμενο της εγκυκλίου έχει ως εξής: «Για την αναχαίτιση της εξάπλωσης της πανδημίας γρίπης απαιτείται, αφενός η σχολαστική και συνεχής τήρηση των κανόνων ατομικής υγιεινής, όπως αυτοί περιγράφονται στις εγκυκλίους μας και, αφετέρου, η δημιουργία τείχους ανοσίας. Αυτό επιτυγχάνεται με τον εμβολιασμό για τη νέα γρίπη. Σας ενημερώνουμε για τα κάτωθι: Α Για όλες τις ομάδες του πληθυσμού προβλέπεται μία δόση του εμβολίου, εκτός από τα παιδιά κάτω των 10 ετών και τα άτομα με ανοσοκαταστολή, για τα οποία προβλέπονται δύο δόσεις, με μεσοδιάστημα τρεις (3) εβδομάδες. Εφιστάται η προσεχτική εφαρμογή του φύλλου οδηγιών χρήσης που συνοδεύει κάθε σκεύασμα ιδιαίτερα αναφορικά με την παιδιατρική δοσολογία. B Στις 16-11-09 άρχισε ο εμβολιασμός του προσωπικού υγείας (προσωπικό νοσοκομείων ΕΣΥ, Πανεπιστημιακών, ΙΚΑ, Στρατιωτικών νοσοκομείων, Ιδιωτικών κλινικών, προσωπικού ΕΚΑΒ, ιδιωτών γιατρών, προσωπικού ΕΚΕΠΥ και ΚΕΕΛΠΝΟ). Ο εμβολιασμός συνεχίζεται στα νοσοκομεία. Στις 23-11-09 ακολουθεί η έναρξη του εμβολιασμού ειδικών ομάδων πληθυσμού ηλικίας άνω των 6 μηνών. Στις ομάδες αυτές ανήκουν τα άτομα υψηλού κινδύνου για σοβαρή νόσηση και επιπλοκές (όπως καθορίστηκαν από το Εθνικό Επιστημονικό και Επιχειρησιακό Συμβούλιο για την αντιμετώπιση της πανδημίας γρίπης κατά τη συνεδρίαση της 4-11-09), οι αιμοδότες και τα άτομα που φροντίζουν βρέφη μικρότερα των έξι μηνών. Ο εμβολιασμός θα πραγματοποιηθεί στα νοσοκομεία (μόνο για ειδικές ομάδες με χρόνια νοσήματα που παρακολουθούνται από το εκάστοτε νοσοκομείο και για τους αιμοδότες του κάθε νοσοκομείου), στα Κέντρα Υγείας και στα λειτουργούντα Εμβολιαστικά Κέντρα του ΙΚΑ, των Νομαρχιών και των Δήμων. Τονίζεται ότι, δεν είναι απαραίτητη η προσκόμιση ιατρικής γνωμάτευσης για τον εμβολιασμό των ειδικών ομάδων πλη- 18 PHARMANEWS > ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009 > ΤΕΥΧΟΣ 188

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ θυσμού. Την 1-12-09 αρχίζει ο εμβολιασμός υγιών ομάδων πληθυσμού, με τα άτομα ηλικίας 4-49 ετών και τους υπηρετούντες σε υπηρεσίες απαραίτητες για την εύρυθμη λειτουργία του κράτους. Ο εμβολιασμός θα πραγματοποιηθεί στα Κέντρα Υγείας, στα Εμβολιαστικά Κέντρα του ΙΚΑ, στα Εμβολιαστικά Κέντρα σε Νομαρχιακό και Δημοτικό επίπεδο. Στις 7-12-09 ακολουθούν τα υγιή άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών. Ο εμβολιασμός θα πραγματοποιηθεί στα Κέντρα Υγείας, στα Εμβολιαστικά Κέντρα του ΙΚΑ, στα Εμβολιαστικά Κέντρα σε Νομαρχιακό και Δημοτικό επίπεδο. Γ Οι ειδικές ομάδες πληθυσμού, είναι οι εξής: ΕΝΗΛΙΚΕΣ: Έγκυες 2ου και 3ου τριμήνου Μεταμοσχευμένοι συμπαγών οργάνων και μυελού των οστών Άτομα με αιματολογικές κακοήθειες/νεοπλασίες και ανοσοκατασταλμένοι ασθενείς (λόγω υποκειμένης νόσου π.χ. HIV/AIDS, ακτινοβολίας ή θεραπείας π.χ. κορτικοειδή). Άτομα με αιμοσφαιρινοπάθειες. Άτομα με βρογχικό άσθμα Χρόνια αναπνευστική πνευμονοπάθεια Άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια και χρόνια νοσήματα του καρδιαγγειακού (εξαιρείται η απλή υπέρταση). Ασθενείς σε χρόνια αιμοκάθαρση ή χρόνια περιτοναϊκή κάθαρση Άτομα με μυασθένεια μυοπάθειες και χρόνια νευρολογικά ή νευρομυϊκά νοσήματα. Άτομα με ρευματολογικά νοσήματα Άτομα με μεταβολικά νοσήματα (σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι και ΙΙ, και άλλα νοσήματα) Υπέρβαροι με BMI >40 ΠΑΙΔΙΑ: Παιδιά με νευρομυϊκά νοσήματα (παιδιά σε ιδρύματα με κινητικά προβλήματα παιδιά ειδικών σχολείων) Παιδιά με χρόνια προβλήματα του αναπνευστικού: - Ινώδης κυστική νόσος - Χρόνια πνευμονοπάθεια (βρογχοπνευμονική δυσπλασία) - Άσθμα (κορτιζονοεξαρτώμενο, με χρόνια προφυλακτική αγωγή) Παιδιά με καρδιοπάθειες Παιδιά με κακοήθειες αιμοποιητικού, συμπαγείς όγκους Παιδιά με μεταμόσχευση μυελού και άλλων οργάνων Παιδιά με ανοσοανεπάρκεια και HIV Παιδιά με ρευματολογικά κολλαγονώσεις Παιδιά με χρόνια νοσήματα (πεπτικού, νεφρών, ήπατος) Παιδιά με διαβήτη ή άλλο μεταβολικό νόσημα Παιδιά έφηβοι με αιμοσφαιρινοπάθειες Άτομα μικρότερα <19 ετών που λαμβάνουν μακροχρόνια αγωγή με ασπιρίνη Δ Λόγω της νέας πανδημικής γρίπης τύπου Α(Η1Ν1)ν, συστήνεται για την περίοδο 2009-2010 κατά προτεραιότητα ο εμβολιασμός με το νέο εμβόλιο. Σημειώνεται ότι το εμβόλιο κατά της εποχικής γρίπης και εκείνο κατά της νέας γρίπης μπορούν να χορηγηθούν ταυτόχρονα σε διαφορετικό σημείο του σώματος. Επειδή τα εν λόγω εμβόλια περιέχουν αδρανοποιημένους ιούς, είναι αυτονόητο ότι μπορούν να χορηγηθούν σε οποιοδήποτε χρονικό διάστημα από τον αρχικό εμβολιασμό (δεν απαιτείται μεσοδιάστημα). Με δεδομένο ότι, έχει αρχίσει ο εμβολιασμός, τόσο με το εμβόλιο της εποχικής γρίπης, όσο και με το πανδημικό εμβόλιο και ότι απαιτείται μεσοδιάστημα 6 εβδομάδων για την έναρξη του εμβολιασμού με το εμβόλιο BCG, ο αντιφυματικός εμβολιασμός επί του παρόντος αναβάλλεται. Για την επανέναρξή του θα ενημερωθείτε με νεότερη εγκύκλιό μας. Στη χώρα μας κυκλοφορούν σήμερα εμβόλια δύο εταιρειών, με τα οποία διενεργείται εμβολιασμός και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και τα οποία περιέχονται σε φιαλίδια 10 δόσεων. Ως εκ τούτου, σκόπιμο είναι να προγραμματίζεται ο εμβολιασμός με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφεύγεται η σπατάλη, αφού μάλιστα το εμβόλιο δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί πέραν του 24ώρου, από τη στιγμή που θα ανοιχτεί το φιαλίδιο. Με την παράδοση των εμβολίων παραδίδεται και έντυπο υλικό με τις οδηγίες χρήσης, έντυπο καταγραφής των εμβολιασθέντων, καθώς και έντυπο που πρέπει να συμπληρώνεται από τους διενεργούντες τον εμβολιασμό και αφορά στη φαρμακοεπαγρύπνηση». PHARMANEWS > ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009 > ΤΕΥΧΟΣ 188 19

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ IMS HELLAS Νέος εμπορικός διευθυντής Ο κ. Νίκος Κωσταράς ανέλαβε νέος εμπορικός διευθυντής της IMS HELLAS, προερχόμενος από τη Novartis OTC, όπου κατείχε διευθυντικές θέσεις Marketing και Πωλήσεων επί 5 χρόνια. Πριν από τη Novartis εργάστηκε στην Mars Inc. στην Ελλάδα και την Ιταλία, καθώς και στην Procter & Gamble. Η τοποθέτηση του κ. Κωσταρά είναι έμπρακτη απόδειξη ότι, η IMS παραμένει σταθερά προσηλωμένη στη δέσμευσή της, να βελτιώσει, τόσο τις υπηρεσίες δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των νέων προϊόντων, όσο και τις συμβουλευτικές υπηρεσίες της στην Ελλάδα, ώστε να υποστηρίξει τους πελάτες της, να αντιμετωπίσουν τις σημαντικές επιχειρηματικές προκλήσεις τους. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΩΤΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ >Η εταιρεία Pharmathen ανάμεσα στις κορυφαίες στην Ευρώπη Η Pharmathen είναι η πρώτη ελληνική επιχείρηση σε επενδύσεις έρευνας, σύμφωνα με την κατάταξη «The 2009 EU Industrial R&D Investment Scoreboard», όπως ανακοινώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 16/11/2009, από τις τέσσερις συνολικά ελληνικές επιχειρήσεις (επίσης οι Intralot, Altec, Epsilot net), που συμπεριλήφθηκαν στην μελέτη. Βάσει της μελέτης αυτής, η Pharmathen κατατάσσεται στην 355η θέση, ανάμεσα στις 1000 μεγαλύτερες ερευνητικές εταιρείες ανεξαρτήτως κλάδου της Ε.Ε., βελτιώνοντας την θέση της κατά 330 θέσεις σε σχέση με την περσινή πανευρωπαϊκή μελέτη. Αντίστοιχα, στην ίδια μελέτη η Pharmathen κατατάσσεται στην 30η θέση, βάσει των επενδύσεων σε έρευνα, ανάμεσα στις 4577 φαρμακευτικές επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται στην Ε.Ε. Η διάκριση αυτή αποτελεί την πιο πρόσφατη από μια σειρά διακρίσεων το 2009 για την Pharmathen, καθώς τον Απρίλιο ο πρόεδρος της κος Βασίλειος Κάτσος ανακηρύχτηκε «Έλληνας Επιχειρηματίας της Χρονιάς 2008» και «Πιο δυναμικά Αναπτυσσόμενος Επιχειρηματίας» από την Ernst & Young, ενώ το Σεπτέμβριο η εταιρεία επίσης βραβεύτηκε στην 74η ΔΕΘ, στην κατηγορία «Investment Leaders Ελληνικές επενδύσεις στην Ελλάδα». Οι επιτυχίες αυτές για την Pharmathen, βασίζονται στην μεγάλη αναπτυξιακή πορεία της εταιρείας και στον έντονα εξαγωγικό προσανατολισμό της και αναδεικνύουν την έντονη και δυναμική αναπτυξιακή της πορεία. Η Pharmathen, έχοντας σήμερα στο δυναμικό της 3 υπερσύγχρονα ερευνητικά κέντρα σε Ελλάδα και εξωτερικό και 3 παραγωγικές μονάδες, αναπτύσσει φαρμακευτικά προϊόντα και τεχνογνωσία, τα οποία σε συνεργασία με μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες του εξωτερικού εξάγονται σε περισσότερες από 85 χώρες διεθνώς, συμπεριλαμβανομένων το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και τον Καναδά. Μέσω σημαντικότατων επενδύσεων η εταιρεία είναι σήμερα ο μεγαλύτερος ιδιωτικός φορέας έρευνας της χώρας μας και από τους μεγαλύτερους της Ευρώπης, γεγονός που καταδεικνύεται και από τα 30 Διεθνή διπλώματα ευρεσιτεχνίας που κατέχει, καθώς και από τις αρκετές καινοτομίες και στρατηγικές συμμαχίες, στον ελληνικό και διεθνή χώρο, εξάγοντας ελληνική τεχνογνωσία διεθνώς. Επιπλέον, η Pharmathen δημιούργησε μόνο τη τελευταία διετία πάνω από 260 νέες θέσεις εργασίας διπλασιάζοντας το δυναμικό της στους 620 εργαζόμενους στον Όμιλο. Το 2010 η εταιρεία εκτιμά ότι, επίσης θα δημιουργήσει πάνω από 100 νέες θέσεις εργασίας, προκειμένου να υποστηρίξει την αναπτυξιακή της πορεία. ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΤΟΥ ΙΚΑ >Σχετικά με τα εμβόλια κατά του πνευμονιόκοκκου «Στην περίπτωση κατά την οποία υπάρχει αδυναμία, λόγω έλλειψης, να καλυφθούν από τις Μονάδες Υγείας με το εμβόλιο κατά του πνευμονιόκκοκου, οι ασφαλισμένοι που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου και μόνο αν ο ιατρός κρίνει το περιστατικό ως επείγον, τότε μπορεί να συνταγογραφηθεί το ανωτέρω εμβόλιο και να εκτελεσθεί σε ιδιωτικό φαρμακείο, εφόσον υπάρχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις: 1. Η ένδειξη «ΕΠΕΙΓΟΝ» από τον θεράποντα ιατρό και 2. Η ένδειξη «ΣΤΕΡΟΥΜΕΘΑ» από τον Διευθυντή της Μονάδας Υγείας ενώ απαραίτητη είναι η Αιτιολογημένη Ιατρική Γνωμάτευση από τον θεράποντα ιατρό. Σας ενημερώνουμε ότι στο εξής δεν απαιτείται η ένδειξη «ΕΠΕΙΓΟΝ» καθόσον αυτό προσδιορίζεται από την αιτιολογημένη γνωμάτευση του θεράποντος ιατρού η οποία συνοδεύει την συνταγή. Απαραίτητη προϋπόθεση παραμένει η ύπαρξη της ένδειξης «ΣΤΕΡΟΥΜΕ- ΘΑ» από το Διευθυντή της Μονάδας Υγείας ή τον υπάλληλο του φαρμακείου (όπου υπάρχει). Επιπλέον, επειδή αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα κυκλοφορούν δύο ταυτόσημα εμπορικά σκευάσματα για τον εμβολιασμό των ενηλίκων κατά του πνευμονιόκοκκου (PNEUMO-23 & PNEUMOVAX) και, λόγω της μεγάλης ζήτησης, δημιουργούνται ελλείψεις, θα πρέπει οι ιατροί να αναγράφουν επί της συνταγής «Εμβόλιο Πνευμονόκοκκου» και όχι την εμπορική ονομασία του σκευάσματος, ώστε να μπορούν τα φαρμακεία να χορηγούν το εμβόλιο που διαθέτουν. Σημειώνουμε ότι, οι ανωτέρω προϋποθέσεις αφορούν μόνο σε περιπτώσεις εμβολιασμών κατά του πνευμονιόκοκκου και μόνο για την παρούσα φάση που υπάρχει (λόγω της γρίπης από τον ιό Η1Ν1) αυξημένη ζήτηση των εν λόγω εμβολίων». 20 PHARMANEWS > ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009 > ΤΕΥΧΟΣ 188