ΕΘΙΣΜΟΣ ΣΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ 1

Transcript

1 1

2 Περιεχόμενα: 1) Πρόλογος...3 2) Τι είναι εθισμός στα φάρμακα...4 3) Κατηγορίες φαρμάκων και τρόπος επίδρασης στον άνθρωπο...5 4) Επιπτώσεις των φαρμάκων 6 4.1) Στο άτομο 6 4.2) Στην κοινωνία ) Τα φάρμακα ενώπιον του νόμου 7 5) Αντιμετώπιση Εθισμού ) Μέτρα αντιμετώπισης ) Συμπεράσματα ) Πηγές 12 2

3 1. Πρόλογος: Το θέμα της ακόλουθης ερευνητικής εργασίας είναι ο εθισμός σε φαρμακευτικές ουσίες. Στόχος της είναι η πληροφόρηση και η ενημέρωση σχετικά με το φαινόμενο του εθισμού σε αυτές τις ουσίες. Θεωρούμε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς το είδος αυτού εθισμού συχνά περνά απαρατήρητο από την ευρύτερη κοινωνία, εν αντιθέσει με άλλα είδη εθισμού, όπως ο εθισμός στα ναρκωτικά και ο αλκοολισμός. Ως εκ τούτου, αρκετοί άνθρωποι δεν έχουν αντιληφθεί τη διάσταση, καθώς και τις καταστροφικές συνέπειες του προβλήματος, και δεν λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα τόσο από την πολιτεία όσο και από τα ίδια τα άτομα για την αντιμετώπισή του. Επιπλέον, στην ελληνική κοινωνία απαντάται μία ιδιαίτερη μορφή εθισμού στα φάρμακα, το φαινόμενο της πολυφαρμακίας, πράγμα που καθιστά ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη πληροφόρησης του ελληνικού κοινού. Προκειμένου να φέρουμε εις πέρας την εργασία, το κάθε μέλος της ομάδας ανέλαβε ένα συγκεκριμένο μέρος της, π.χ. τα είδη φαρμάκων. Οι πληροφορίες που παρουσιάζονται προέρχονται από διάφορους ιστότοπους του Διαδικτύου. Άννα Μουκάι Συντονίστρια της ομάδας 3

4 2. Τι είναι εθισμός στα φάρμακα. Ο εθισμός είναι η εκτός ελέγχου ανίχνευση ευτυχίας ή αποφυγής του πόνου. Ειδικότερα ο εθισμός φαρμάκων είναι κατάσταση περιοδικής ή χρόνιας κατανάλωσης ενός φαρμάκου. Η εξελικτική πορεία συνεχίζεται καθώς ο εθισμένος προσπαθεί να έχει κάποια ισορροπία στη ζωή του. Νιώθει ότι ικανοποιείται μόνο όταν κάνει χρήση φαρμάκων, προσπαθεί να αναπτυχθεί σαν άτομο με το να αποφεύγει συστηματικά την υπευθυνότητα και την πραγματικότητα.η ζωή για αυτόν έχει ένα μοναδικό σκοπό - την επιδίωξη της χρήσης της ουσίας στην οποία έχει εξαρτηθεί. 4

5 3. Κατηγορίες Φαρμάκων: Τα φάρμακα στα οποία γίνεται συχνότερα κατάχρηση ανήκουν στις ακόλουθες κατηγορίες: Οπιοειδή χορηγούνται για ανακούφιση από τον πόνο Κατασταλτικά του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος βαρβιτουρικά και βενζοδιαζεπίνες που χορηγούνται για το άγχος ή για προβλήματα ύπνου (συχνά αναφέρονται ως ηρεμιστικά) Διεγερτικά χορηγούνται για τη διαταραχή ελαττωματικής προσοχής με υπερκινητικότητα (ADHD), για μια διαταραχή του ύπνου που ονομάζεται ναρκοληψία ή για την παχυσαρκία Bενζοδιαζεπίνες ονομάζονται τα φάρμακα τα οποία έχουν ηρεμιστικές, υπνωτικές, αγχολυτικές, αντισπασμωδικές, αναισθητικές και μυοχαλαρωτικές ιδιότητες. 5

6 4. Επιπτώσεις φαρμάκων: 4.1 Συνέπειες πολυφαρμακίας και κατάχρησης φαρμάκων στο άτομο Εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών με επίπτωση στην κατάσταση υγείας των ασθενών με συνεπακόλουθο την αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα. Όσο αυξάνεται ο αριθμός των φαρμάκων αυξάνεται και ο κίνδυνος ανεπιθύμητων αντιδράσεων (Rosemary D. Laird, MD). Ο βασικότερος λόγος είναι οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των φαρμάκων ή των φαρμάκων με το παθοφυσιολογικό υπόστρωμα. Μάλιστα, μέχρι και το 33% των εισαγωγών σε γηριατρικές κλινικές μπορούν να αποδοθούν σε φαρμακευτικά αίτια. Σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ) η πολυφαρμακία αποτελεί μείζονα κίνδυνο, αφού όσον αφορά τους ηλικιωμένους άνω των 65 ετών, χαρακτηρίζεται ως η «επιδημία του αιώνα». Το 80% των ασθενών παίρνουν φάρμακα μόνοι τους, χωρίς τη συνταγή ή την υπόδειξη του γιατρού και το ποσοστό αυτό αυξάνει με την ηλικία, ενώ το 10-20% αυτών εισάγονται στα νοσοκομεία λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών και επικίνδυνων αλληλεπιδράσεων των φαρμάκων και αποτελούν την 5η αιτία θανάτου παγκοσμίως (Βελακούδη, 2007). Μειωμένη συμμόρφωση προς τις οδηγίες χρήσης των φαρμάκων με αποτέλεσμα την θεραπευτική αποτυχία. Οικονομικές συνέπειες, λόγω των αυξημένων εξόδων ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης 6

7 4.2 Συνέπειες στην κοινωνία Οικονομικές συνέπειες, αφού, όπως προαναφέρθηκε, μεγάλος αριθμός εισαγωγών σε νοσοκομεία και κλινικές οφείλεται στην κατάχρηση φαρμάκων. Όσο περισσότεροι είναι οι ασθενείς, τόσο μεγαλύτερες οι δαπάνες των νοσοκομείων, των κλινικών και του κράτους για τη φροντίδα τους. 4.3 Τα φάρμακα ενώπιον του νόμου Η προστασία της Δημόσιας Υγείας και η ασφάλεια των ασθενών είναι κύριοι παράγοντες για τους οποίους έχει καθιερωθεί διεθνώς η λεπτομερής διαδικασία των εγκρίσεων κυκλοφορίας των νέων φαρμάκων. Για όλα τα νέα φάρμακα πρέπει να αποδεικνύεται η αποτελεσματικότητα και η ασφάλειά τους πριν δοθεί η έγκριση για των κυκλοφορία τους. Κανένα φάρμακο δεν 7

8 είναι εκατό τοις εκατό ασφαλές και ο κίνδυνος για την εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών είναι υπαρκτός. Στο σημείο αυτό σημαντικό ρόλο παίζει η σχέση του οφέλους προς τον κίνδυνο. Εάν το όφελος υπερισχύει του κινδύνου τότε τίθεται υπό σκέψη η έγκριση. Είναι λοιπόν αναγκαίο να υπάρχει ένας φορέας, μία Αρμόδια Αρχή, που θα κρίνει και θα εγκρίνει την κυκλοφορία των νέων φαρμάκων με βάση τα αποτελέσματα των μελετών ως προς την ασφάλεια και τη σχέση του οφέλους προς τον κίνδυνο. Οι απαιτήσεις ασφαλείας για τις ΗΠΑ ισχύουν από το 1938 και της αποτελεσματικότητας από το Η διαδικασία αυτή της εγκρίσεως σε ευρωπαϊκό επίπεδο γίνεται από την EMEA (Europa Agency for the Evaluation of the Medical Products) που αποτελείται από το Διοικητικό Συμβούλιο, τις επιστημονικές επιτροπές, τις ομάδες εργασίας (Committee for Human Medicine Products PDCO Pediatric Committee, κ.λπ.) και από τη γραμματεία. Για την Ελλάδα και σε εθνικό επίπεδο Αρμόδια Αρχή είναι ο ΕΟΦ (Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων). Ο Οργανισμός αυτός δίδει την άδεια κυκλοφορίας ενός προϊόντος στην αγορά και το Υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού καθορίζει την τιμή. Ένα νέο φάρμακο δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στην Ελλάδα από τον ΕΟΦ, καθώς απαιτείται και η λήψη της τιμής του από το ανωτέρω Υπουργείο. Οι Αρχές Υγείας, δηλαδή η ΕΟΦ και η EMEA διαμορφώνουν το καθοριστικό πλαίσιο και επιθεωρούν τους κατόχους άδειας κυκλοφορίας εάν συμμορφώνονται με τις ευρωπαϊκές οδηγίες και τη νομοθεσία σχετικά με τη Φαρμακοεπαγρύπνηση (η επιστήμη και οι δραστηριότητες που σχετίζονται με την ανίχνευση, την αξιολόγηση, την κατανόηση και την αποτροπή ενεργειών που σχετίζονται με τα φάρμακα). 8

9 Παρακολουθούν ενεργά την αναφορά ανεπιθύμητων ενεργειών τις οποίες και αξιολογούν προς την κατεύθυνση της ορθότερης και ασφαλέστερης χρήσης των φαρμάκων. Αξιολογούν συνεχώς τη σχέση οφέλους με τον κίνδυνο και διατηρούν τις άδειες κυκλοφορίας εφόσον τα οφέλη υπερτερούν του κινδύνου. 9

10 5. Αντιμετώπιση εθισμού: 5.1 Αντιμετώπιση Μέτρα για την αντιμετώπιση του Εθισμού στις προαναφερθείσες κατηγορίες φαρμάκων, πρέπει να ληφθούν από την κοινωνία αλλά και από το άτομο. Από την πλευρά της, είναι συνετό η κοινωνία να φροντίσει στο να υπάρχουν κατάλληλα ιδρύματα για να μπορέσει να αποτοξινωθεί το άτομο από οποιοδήποτε είδος εθισμού, και ειδικότερα από τα φάρμακα. Επιπλέον για να προληφθεί ο εθισμός στα φάρμακα, είναι απαραίτητη μια στοιχειώδης εκπαίδευση για το τι είναι εθισμός και για τα μέτρα που μπορεί να λάβει το άτομο για να προστατευτεί από αυτόν. Κάτι που ανήκει στις υποχρεώσεις της κοινωνίας και ειδικότερα του σχολείου. Ως προς το άτομο, μέτρα που μπορεί να ληφθούν για να αποτρέψουν την πολυφαρμακία και τον εθισμό στα φάρμακα είναι τα εξής: -Το άτομο οφείλει να γνωρίζει την εμπορική και χημική ονομασία καθώς και την δοσολογία των φαρμάκων που λαμβάνει. -Να έχει μια γραπτή λίστα με τα φάρμακα που λαμβάνει (ακόμα και τα φυτικά σκευάσματα). -Να τηρεί την φαρμακευτική αγωγή σύμφωνα με τις ιατρικές οδηγίες. -Να ενημερώνει τον προσωπικό γιατρό του, όταν επισκέπτεται γιατρούς άλλων ειδικοτήτων και για τη θεραπεία που αυτοί συνέστησαν. -Να ενημερώνει τον προσωπικό ιατρό του, σε περίπτωση εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών. 10

11 -Να επισκέπτεται, αν είναι δυνατόν, μόνο ένα φαρμακείο, ώστε να μπορεί ο φαρμακοποιός να γνωρίζει τον ασθενή και να τον ενημερώνει για τυχόν λάθη που γίνονται στη θεραπεία του. -Να μην χρησιμοποιεί φάρμακα που έχουν συνταγογραφηθεί για κάποιον άλλον, και να μη προτείνουν σε άλλους τα δικά τους. -Εάν για οποιονδήποτε λόγω ο ίδιος ή άνθρωποι από το περιβάλλον του παρατηρήσει αλλαγή στην συμπεριφορά του, κατά την διάρκεια χρήσης της φαρμακευτικής συνταγής να ενημερώσει τον θεράποντα ιατρό του. 5.2 Συμπεράσματα Παρατηρούμε πως αν και η κοινωνία κατέχει μεγάλο ρόλο στην αντιμετώπιση των εθισμένων ατόμων και στην ομαλή επανένταξη τους, δεν λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα και πολλές φορές δεν εντοπίζεται έγκαιρα ο εθισμός ενός ατόμου. Ενώ είναι ένα σοβαρό πρόβλημα, δεν υπάρχει η απαραίτητη ενημέρωση και πρόληψη. Με αυτό τον τρόπο ο εθισμός κυριαρχεί. 11

12 6. Πηγές: Για τα κείμενα: Ελένη Χαραλαμποπούλου (2015) «Η πολυφαρμακία, όπως αυτή ανιχνεύεται από την πλευρά του φαρμακοποιού». Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: [Πρόσβαση στις 26/11/2016] Μαρίνα Γεωργίου (χωρίς χρονολογία) «Το φαινόμενο της πολυφαρμακίας». Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: [Πρόσβαση στις 26/11/2016] Μαρία Σιδηροπούλου (χωρίς χρονολογία) «Το φάρμακο ως κοινωνικό αγαθό, η θέση του και η συμβολή του στην προστασία της δημόσιας υγείας». Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: SIDHROPOULOU.pdf[Πρόσβαση στις 30/11/2016] Διαδικτυακή βιβλιοθήκη της Σκοπιάς (2009) «Φάρμακα Χρήση και Κατάχρηση». Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: στις 30/11/2016] Αντώνης Μαγκλής (χωρίς χρονολογία) «Τι είναι ο εθισμός;». Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: στις 08/12/2016] Για τις εικόνες: στις 27/11/2016] 12

13 13